DE BURGHT EN DE POORT - Kerkplein Texel 01 18... · 2017-01-27 · De transitie van de Grote Kerk...

20
Alles in het werk voor behoud van de kerk Ontwikkelen van een visie OP DE TOEKOMST VAN DE KERKGEBOUWEN DE BURGHT EN DE POORT Samenvatting van drie symposia georganiseerd door VIND

Transcript of DE BURGHT EN DE POORT - Kerkplein Texel 01 18... · 2017-01-27 · De transitie van de Grote Kerk...

Page 1: DE BURGHT EN DE POORT - Kerkplein Texel 01 18... · 2017-01-27 · De transitie van de Grote Kerk Zwolle heeft zo’n een zes ... Kerken zijn bakens van betekenis betoogde Peter ...

Alles in het werk voor behoud van de kerk

Ontwikkelen van een visie

OP DE TOEKOMST VAN DE

KERKGEBOUWEN

DE BURGHT EN DE POORT

Samenvatting van drie symposia

georganiseerd door VIND

Page 2: DE BURGHT EN DE POORT - Kerkplein Texel 01 18... · 2017-01-27 · De transitie van de Grote Kerk Zwolle heeft zo’n een zes ... Kerken zijn bakens van betekenis betoogde Peter ...

2

Natuurprojecties tijdens de tweede bijeenkomst in de Burght

Page 3: DE BURGHT EN DE POORT - Kerkplein Texel 01 18... · 2017-01-27 · De transitie van de Grote Kerk Zwolle heeft zo’n een zes ... Kerken zijn bakens van betekenis betoogde Peter ...

3

Inleiding

In 2015 heeft de Protestantse Gemeente Den Burg een

beleidsplan geschreven onder de titel: Een

toekomstgerichte gemeente. Aanleiding voor dit plan is dat

er een aantal belangrijke vraagstukken liggen. Eén daarvan

is de besluitvorming met betrekking tot het

gebouwenbeheer. De kosten voor het beheer zijn hoog en

zullen alleen maar hoger worden de komende jaren. De

inkomsten daarentegen laten een tegenovergesteld beeld

zien. Er is weinig aanwas van nieuwe leden zodat steeds

minder schouders de lasten moeten dragen. Om het tij te

keren wordt komende jaren gekeken hoe de kerk een

andere rol binnen de samenleving kan vervullen, hoe de

kosten gereduceerd kunnen worden en hoe de inkomsten

kunnen stijgen.

Ter inspiratie is onder leiding van VIND een traject gestart

hoe dit bereikt kan worden. Hoe kunnen we een kerk-naar-

buiten zijn en vasthouden aan het geloof en waardevolle

tradities is daarbij de vraag. Ter geruststelling kun je

zeggen dat dit niet een geïsoleerd probleem is voor de

Protestantse Gemeente Den Burg. Elke kerk in Nederland

heeft hier immers mee te maken. Vanuit de ervaringen van

anderen kan gestart worden met de zoektocht naar de

juiste invulling voor de toekomst.

In dit boekje een verslag van de inspiratieavonden.

Page 4: DE BURGHT EN DE POORT - Kerkplein Texel 01 18... · 2017-01-27 · De transitie van de Grote Kerk Zwolle heeft zo’n een zes ... Kerken zijn bakens van betekenis betoogde Peter ...

4

Page 5: DE BURGHT EN DE POORT - Kerkplein Texel 01 18... · 2017-01-27 · De transitie van de Grote Kerk Zwolle heeft zo’n een zes ... Kerken zijn bakens van betekenis betoogde Peter ...

5

Samenwerking is een winnende

strategie

Janco Cnossen

Lezing door Janco Cnossen. Voorzitter van Stichting Grote

Kerk Zwolle.

Thema: Maatschappelijke invulling

datum: 21 september 2016

kerkgebouwen de Burght en de Poort

Page 6: DE BURGHT EN DE POORT - Kerkplein Texel 01 18... · 2017-01-27 · De transitie van de Grote Kerk Zwolle heeft zo’n een zes ... Kerken zijn bakens van betekenis betoogde Peter ...

6

Maatschappelijk

Woensdag 16 september was de eerste inspiratieavond

voor de andere toekomst voor de Protestantse kerken in

Den Burg. De avond, die vooraf werd gegaan door prachtig

piano- en vioolmuziek werd goed bezocht. Onder de

bezoekers niet alleen leden van de Protestantse Gemeente

Den Burg maar ook vertegenwoordigers van andere kerken

op het eiland. De brede opkomst weerspiegelde dat wat

spreker van de avond Janco Cnossen, voorzitter van

Stichting Grote Kerk Zwolle, propageerde; Samenwerking.

Cnossen begon zijn verhaal met te zeggen dat Zwolle geen

Texel is en andersom. De manier waarop de Grote Kerk

aldaar een nieuwe invulling heeft gekregen kan en hoeft

niet gekopieerd te worden. Maar laat je inspireren door

ideeën en voorbeelden die misschien wel op Texel zijn te

implementeren. Zeg niet te gauw dat het niet kan want als

kerk heb je wel degelijk iets te bieden aan de samenleving

om je heen.

De transitie van de Grote Kerk Zwolle heeft zo’n een zes

jaar geduurd en is zeker niet zonder slag of stoot gegaan.

De exploitatie van de kerk werd in de eerste instantie

uitbesteed. Dat liep snel spaak omdat er geen

gemeenschappelijk verantwoordingsniveau was. Daaruit

geleerd heeft men uitgangspunten geformuleerd als: De

exploitatie mag niet conflicteren met de sacraliteit van de

ruimte, de kerkelijke viering wordt uitgevoerd in de nieuwe

vorm, de exploitatie moet aanvullend zijn op het aanwezige

aanbod in de stad, er wordt uitgegaan van een

samenwerkingsmodel met andere instellingen, en er

Page 7: DE BURGHT EN DE POORT - Kerkplein Texel 01 18... · 2017-01-27 · De transitie van de Grote Kerk Zwolle heeft zo’n een zes ... Kerken zijn bakens van betekenis betoogde Peter ...

7

wordt niet zelf geprogrammeerd maar anderen worden

uitgenodigd. Vanuit deze uitgangspunten worden nu alle

activiteiten ondernomen. De uitgangspunten scheppen

helderheid in wat je bent en wat een ander van je kan

verwachten zo zei Cnossen.

De Kerk Zwolle heeft als samenwerkingspartners nu

scholen, musea, cultureel ondernemers en retail-

ondernemers. Allemaal kennen ze de uitgangspunten van

de kerk en opereren daarbinnen zodat de kerk de kerk blijft

en nog net zo gemakkelijk wordt gebruikt voor erediensten

en vespers.

Opvallend was dat Cnossen in zijn betoog een naar binnen

gerichte kerk eigenlijk een obstakel vond. Je moet er altijd

omheen. Zorg in de ruimtelijke omgeving van de kerk voor

een goede samenwerking met gemeente, ondernemers en

bewoners was de ervaring in Zwolle. Maak het kerkgebouw

weer het centrum van stad of dorp.

Sela Concert in de Grote Kerk Zwolle

Page 8: DE BURGHT EN DE POORT - Kerkplein Texel 01 18... · 2017-01-27 · De transitie van de Grote Kerk Zwolle heeft zo’n een zes ... Kerken zijn bakens van betekenis betoogde Peter ...

8

pop up bazaar in de Grote Kerk Zwolle

Page 9: DE BURGHT EN DE POORT - Kerkplein Texel 01 18... · 2017-01-27 · De transitie van de Grote Kerk Zwolle heeft zo’n een zes ... Kerken zijn bakens van betekenis betoogde Peter ...

9

Inspelen op de behoefte van de

mensen die je bedient

Hinne Wagenaar

Lezing door Hinne Wagenaar. Pionier-predikant van

Stichting Nijkleaster te Jorwert

Thema: Spiritueel

datum: 13 oktober 2016

Page 10: DE BURGHT EN DE POORT - Kerkplein Texel 01 18... · 2017-01-27 · De transitie van de Grote Kerk Zwolle heeft zo’n een zes ... Kerken zijn bakens van betekenis betoogde Peter ...

10

Kleaster ochtend begin met ochtendgebed

Page 11: DE BURGHT EN DE POORT - Kerkplein Texel 01 18... · 2017-01-27 · De transitie van de Grote Kerk Zwolle heeft zo’n een zes ... Kerken zijn bakens van betekenis betoogde Peter ...

11

Spiritueel

Nijkleaster is letterlijk vertaald nieuw klooster. Een ruimte

voor rust en bezinning. Een plaats waar mensen de drukte

van alledag kunnen ontvluchten. Pionier-predikant en

initiatiefnemer van Nijkleaster uit Jorwert, Hinne Wagenaar

vertelde op de tweede inspiratieavond waarom Nijkleaster

wel mensen weet te bereiken en de kerken in Nederland

daar veel minder goed in slagen.

De stichting Nijkleaster is niet gestart om leegloop tegen te

gaan en kosten te drukken. De Friezen hadden een idee

voor een plek ter bezinning maar geen gebouw. Op Texel is

de situatie andersom. Wel een gebouw maar nog geen

idee. Toch hoeft dit volgens Wagenaar niets in de weg te

staan. Ontwikkel een missie waar je als kerkgemeenschap

of club van gelijkgezinden mee de toekomst in kan. Richt je

niet naar binnen maar stel je open want er is behoefte aan

ruimte voor bezinning. Dat ondervinden ze in Jorwert al

vanaf de eerste bijeenkomst. Op de gewone

woensdagochtenden biedt Nijkleaster een programma met

ochtendgebed, koffie, een wandeling in de omgeving en

Nijkleaster Pinksterpaad

Page 12: DE BURGHT EN DE POORT - Kerkplein Texel 01 18... · 2017-01-27 · De transitie van de Grote Kerk Zwolle heeft zo’n een zes ... Kerken zijn bakens van betekenis betoogde Peter ...

12

een vraag ter bezinning. Altijd is het volgeboekt. Ook naar

de maandelijkse-, jaarlijkse- en opmaat-programma’s is

veel vraag.

Waarom Nijkleaster wel veel mensen aanspreekt, en de

gewone kerkdienst veel minder, is volgens Wagenaar

omdat mensen hun eigen keuzes willen maken. Ze zoeken

wel spiritualiteit, maar als ze het nodig hebben en tijd

hebben.

Mensen willen zich zeker niet gebonden voelen aan een

groep. Een kerkgemeenschap is gesloten en eigenlijk

alleen op zondag gastvrij. Er is behoefte aan een plek voor

alle dagen en alle mensen.

Nijkleaster pelgrims onderweg

Page 13: DE BURGHT EN DE POORT - Kerkplein Texel 01 18... · 2017-01-27 · De transitie van de Grote Kerk Zwolle heeft zo’n een zes ... Kerken zijn bakens van betekenis betoogde Peter ...

13

Zoek naar kwaliteit

Peter Breukink

Lezing door Peter Breukink. Directeur van Stichting Oude

Groninger Kerken

Thema: Monumentaal

datum: 16 november 2016

Page 14: DE BURGHT EN DE POORT - Kerkplein Texel 01 18... · 2017-01-27 · De transitie van de Grote Kerk Zwolle heeft zo’n een zes ... Kerken zijn bakens van betekenis betoogde Peter ...

14

Monumentaal

Kerken zijn bakens van betekenis betoogde Peter Breukink,

voorzitter van Stichting Oude Groninger Kerken tijdens de

derde inspiratieavond in de Burght. Kerkgebouwen hebben

niet alleen betekenis voor kerkleden, maar voor iedereen.

Bij het zoeken naar de betekenis moet je als kerk actief

naar buiten treden en maak in de keuze voor de andere

bestemming van het kerkgebouw in ieder geval de keuze

voor kwaliteit.

Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK) beheert in haar 47 jarig bestaan ondertussen 85 kerkgebouwen in de provincie Groningen. De stichting is opgericht om het

draagvlak voor het erfgoed te vergroten en verval tegen te

gaan. Het streven van de oprichters was om 10

kerkgebouwen te redden van de ondergang. Maar de

aanpak was zo succesvol dat veel kerkgemeenschappen

hun kerkgebouw hebben overgedragen.

Kerk Gamerwolde in bezit van Stichting Oude Groninger Kerken

Page 15: DE BURGHT EN DE POORT - Kerkplein Texel 01 18... · 2017-01-27 · De transitie van de Grote Kerk Zwolle heeft zo’n een zes ... Kerken zijn bakens van betekenis betoogde Peter ...

15

De SOGK beheert en onderhoud de gebouwen. De

invulling kan heel divers zijn. Sommige kerken worden

verhuurt aan een bedrijf of organisatie andere worden terug

gehuurd door de kerkgemeenschap en er is zelfs een

kerkgebouw waar helemaal niets gebeurd. Dat kerkje wordt

jaarlijks door 25000 mensen bezocht. De leegte en stilte is

daar de kwaliteit.

Kwaliteit is ook te vinden in mensen. Voor het beheer heeft

de SOGK een team van 6000 vrijwilligers. De vrijwilligers

dragen individueel een verantwoordelijkheid voor een taak

die hen goed ligt. Hun inzet is essentieel

voor het beheer van zoveel kerken

De

Ultra korte minitentoonstelling tijdens derde bijeenkomst in de Burght

Thema bijeenkomst Stichting Oude Kerken Groningen

Page 16: DE BURGHT EN DE POORT - Kerkplein Texel 01 18... · 2017-01-27 · De transitie van de Grote Kerk Zwolle heeft zo’n een zes ... Kerken zijn bakens van betekenis betoogde Peter ...

16

vraag of er een Stichting Oude Kerken Texel opgericht zou

kunnen worden werd niet beantwoord. Wel werd duidelijk

dat het probleem van behoud van de kerkgebouwen niet

alleen een probleem is van de kerkgemeenschap. De

Protestantse Gemeente Den Burg heeft een stap gezet

naar meer openheid en samenwerking. Een stap die niet

tegen dovenmansoren was gericht. Zowel de

vertegenwoordigers van de Gemeente Texel als van de

ondernemers van Winkelhart Den Burg pakten de

handschoen op om mee te denken in verdere stappen.

Page 17: DE BURGHT EN DE POORT - Kerkplein Texel 01 18... · 2017-01-27 · De transitie van de Grote Kerk Zwolle heeft zo’n een zes ... Kerken zijn bakens van betekenis betoogde Peter ...

17

Quotes uit de verschillende interviews getoond tijdens de symposia

de interviews zijn ook terug te zien via vimeo van VIND:

https://vimeo.com/vindfp

Ik hoop dat de mensen die na ons komen

de waarde leren kennen van datgene

wat de kerk te bieden heeft en een vorm

vinden om het in de toekomst te blijven

volhouden. Gelein Jansen

Ik denk dat je een gebouw niet moet

gaan exploiteren om het exploiteren.

Eef Eelman

Een mooie kerk (De Burght. red).

Helemaal zoals een kerk hoort te

zijn. Met gouden haantje en klok.

Maria Roelofsen

Ik kan me niet voorstellen dat de kerk

er niet meer zal staan. Hij staat er al zo

lang. In dat opzicht zie ik zeker

toekomst. Gerard Timmerman

Page 18: DE BURGHT EN DE POORT - Kerkplein Texel 01 18... · 2017-01-27 · De transitie van de Grote Kerk Zwolle heeft zo’n een zes ... Kerken zijn bakens van betekenis betoogde Peter ...

18

Als cultuurbezit is het gewoon te

belangrijk en hoort altijd open te wezen

zoals een kerk hoort te zijn. Dat je erin

kan kijken en dat er gewijde stilte is. Dat

mag doorbroken worden door andere

dingen zolang je de oorsprong van de kerk maar terug kan

vinden. Theo Timmer

Prachtig gebouw (De Burght. red) en

mooi middelpunt van Den Burg. Audrey

Geus

De kerk is niet meer vanzelfsprekend.

Daarom moet de kerkgemeenschap kijken

naar: Waar ligt de kracht van ons

verhaal. Wikke Huizing

Wil je een kerk redden moet je jezelf naar buiten toe

manifesteren. Je moet mensen persoonlijk benaderen.

… Mensen lopen met veel vragen rond. Gerard van der

Kooij

Voor mij is de kerk niet het gebouw maar de

kerkgemeenschap. Als de kerkgemeenschap zijn

bestaan op een andere plek voortzet is dat ook

prima. Erik van der Spek

Aanbevelingen om mee te nemen

Page 19: DE BURGHT EN DE POORT - Kerkplein Texel 01 18... · 2017-01-27 · De transitie van de Grote Kerk Zwolle heeft zo’n een zes ... Kerken zijn bakens van betekenis betoogde Peter ...

19

Tijdens de drie symposia zijn veel aanbevelingen naar

voren gebracht. Een aantal daarvan zijn belangrijk om mee

te nemen bij het maken van een keuze voor de toekomst.

- Ga na wie je bent als kerk. Wat is de kwaliteit

van de kerk. Wat moet absoluut bewaard

blijven en wat kan je loslaten.

- Bedenk wat je vanuit die kwaliteit als kerk hebt

te bieden aan de samenleving

- Ga na wie je zou kunnen (willen) bedienen als

kerk

Daarnaast zijn er een aantal tips gegeven die helpen bij het

proces tot een kerk-naar-buiten model.

- Laat de binnenkerkelijke houding varen

- Laat het denken in de eigen gemeenschap los

- Deel met anderen

- Wacht niet tot het te laat is

januari 2017 ©VIND

Page 20: DE BURGHT EN DE POORT - Kerkplein Texel 01 18... · 2017-01-27 · De transitie van de Grote Kerk Zwolle heeft zo’n een zes ... Kerken zijn bakens van betekenis betoogde Peter ...