“De bibliotheek

is ouderwets”

Bibliotheekgebruikers die apps ontwikkelen voor de bibliotheek: een leuke variant op gebruikersparticipatie of crowdsourcing. Het initiatief van een student maakt duidelijk dat het tempo van de OB nog wel iets omhoog kan.

Edwin Mijnsbergen

Ergens in augustus 2010 dook hij opeens op, op Twitter: “Hey! ik maak een app (iPhone) waar-mee je boeken kunt verlengen en zoeken in OB’s van Nederland. Interesse om te bètatesten?” Was getekend: Hans Pinckaers. Ik had

geen idee wie Hans was, maar naar zijn voorstel had ik wel oren, immers: in 2010 werden er in Nederland maar liefst 2 miljoen smartphones verkocht, waarmee het totaal op 3,3 miljoen toestellen uitkwam. Apps (toepassingen voor smartphones) zijn daar onlosma-kelijk mee verbonden, die zijn minstens even ‘hot’. Dat je dan in het tijdperk van de bibliotheekinnovatie moet constateren dat het aantal Nederlandse, biblio-theekgerelateerde toepassingen in de App Stores van Apple en Android op één hand is te tellen, zegt eigen-lijk al genoeg. Dan heb je oren naar álles wat biblio-theken mogelijk verder kan brengen op dat gebied.

MATERIALEN ZOEKEN IN IEDERE BI-BLIOTHEEKNadat ik op de website van Hans, www.hanspinc-kaers.com, had bekeken met wie ik hier te maken had (een 19-jarige student Geneeskunde uit Lei-den, die programmeren als hobby en bijbaantje heeft) meldde ik mezelf aan als tester van de toepassing. In de daaropvolgende maan-den hadden we regelmatig mailcontact, totdat de app met de naam Bieb eind no-vember beschikbaar kwam in de App Store van Apple. Met Bieb kun je materialen zoeken in elke bibliotheek van Nederland. Je ziet niet alleen of een bibliotheek een titel in bezit heeft, er staat ook bij of die titel op dat moment beschikbaar is. Tot

slot kun je met behulp van je lenerspas al je geleende objecten opvragen om te zien wanneer de uitleen-termijn verstrijkt. Voor dat onderdeel werkte Hans samen met een andere ‘hobbyprogrammeur’: Kees den Boogert, van de website www.boekenliefde.nl. Net voordat Bieb voor iedereen beschikbaar kwam (de toepassing is op het moment van schrijven in-middels zo’n zevenhonderd keer gedownload) plaatste Hans nog een opmerkelijk bericht op het kennisplatform Bibliotheek 2.0, met de titel ‘De Bi-bliotheekbranche’. Hij schreef onder meer:

Heel weinig mensen durven in deze branche iets innovatiefs aan. Wilt men eindelijk iets ‘hips’, dan gaan daar maanden aan werk/stuurgroepen en dure adviseurs/tussenpersonen overheen en komt men met een uitwerking die meestal niet prettig is voor de gebruiker, maar wel voldoet aan de wensen van de bibliotheken. Deze visie is denk ik de hoofdreden dat veel dure projecten floppen. Maar er zijn ook mooie projecten van de hopeloze enkeling/eenzame bibliotheek die helaas niet lan-delijk worden opgepakt. Tien jaar na het begin van het internet hebben de Nederlandse bibliotheken nog steeds niet alles op orde. Dat is jammer. Hierdoor wordt de overstap naar andere nieuwe technologie-

en, ik noem de tablet, ernstig vertraagd. Ik denk dat in deze branche heel veel talentvolle mensen werken die dit zeker zullen merken. Je zou kunnen stellen dat het te laat is voor hervormingen en innovatie nu de bezuinigingen hard gaan snijden in deze branche. Ik denk zelf dat dit een van de laatste kansen is. In een tijd-perk waar zoveel mogelijk-heden bestaan om inhoud te leveren aan gebruikers, zijn er nog steeds bibliotheken bang voor afnemende boetewin-sten. De bibliotheek is ouder-

E

wets. De oplossing is simpel; denk vooruit en creëer de toekomst, in plaats van er achteraan te slenteren.

Digitale Bibliotheek wás al geïnteresseerd in de drijf-veren van deze student, maar toen we lazen dat ie-mand die een paar maan-den vrijwillig werkt aan een mobiele toepassing zó teleurgesteld kan zijn in een eerste kennismaking met een branche, wilden we hem zeker spreken. Daar hoefde Hans gelukkig niet lang over na te denken.

DB: Hoe komt een student Geneeskunde er in vredes-naam bij om ongevraagd een applicatie te ontwikkelen voor de bibliotheekwereld?HP: Bieb was mijn eerste app. Ik kon wel al pro-grammeren in andere ta-len, maar wilde mezelf ook graag bekwamen in het

ontwikkelen van applicaties voor de iPhone. Omdat ik graag iets origineels wilde bouwen, kwam ik uit bij een toepassing voor bibliotheken. Op een dag stond ik in de bibliotheek en ik besefte dat zij nog niets hadden. De technologie achter bibliotheeksites leek me bovendien een ramp. Interessant genoeg om te kijken of ik er dan wél iets mee kon.

DB: Hoeveel uur had je nodig om Bieb te bouwen?HP: De bouw kostte redelijk veel tijd, naast mijn studie, omdat ik de programmeertaal nog niet ken-de. Uiteindelijk heb ik er toch wel zes tot acht volle werkweken aan besteed.

DB: In november plaatste je een bijdrage op Biblio-theek 2.0, waarin je stelde dat de Bibliotheek ou-derwets is en ‘achter de toekomst aanslentert’. Waar kwam die ergernis opeens vandaan?HP: Een toepassing als Bieb moet met veel verschil-lende bibliotheekwebsites en -systemen ‘praten’ om te kunnen functioneren. Ik ontdekte echter dat Kees den Boogert, van Boekenliefde.nl, al veel voorwerk had verricht. Omdat ik het zonde vind om onnodig werk te doen nam ik contact met hem op, en be-sloten we samen te werken. Niet veel later kreeg ik een tweet van iemand van Probiblio, dat ik “moest oppassen met Boekenliefde”, omdat zij aan het pro-beren waren die website af te sluiten. Toen werd ik heel boos, omdat ik het belachelijk vond dat zoiets gebeurde: probeert er eindelijk eens iemand een uni-versele bibliotheeksite te bouwen, bovenop de be-staande, dan probeert men dat te dwarsbomen door ‘m te blokkeren!

DB: Besef je wel dat er meer bibliotheken zijn die Boe-kenliefde.nl als een bedreiging zien? Ook in Overijssel werden er vragen gesteld, omdat de attendering op het verstrijken van de uitleentermijn kan betekenen dat bi-bliotheken straks minder inkomsten genereren uit boe-tes. Bibliotheken verdienen jaarlijks soms tienduizen-den euro’s aan materialen die te laat worden ingeleverd.HP: Natuurlijk, maar dat zou betekenen dat je je businessmodel bouwt op boetes. Dat is belachelijk. Verzin iets anders. Die boetes zijn alleen bedoeld om mensen eraan te herinneren dat ze hun boeken moe-ten terugbrengen.

DB: Helder. Heeft dat standpunt invloed op je contac-ten met de bibliotheekwereld? Is er überhaupt contact met vertegenwoordigers van de branche?HP: Ik heb zelf nog geen contact gehad met mensen van Bibliotheek.nl, maar ben wel op bezoek geweest bij twee ontwikkelaars van Medialab, omdat bijna alle openbare bibliotheken in Nederland werken met hun software, de Aquabrowser. Die mensen werden erg enthousiast toen zij zagen wat ik al gebouwd had. Ze

legden uit hoe de Aquabrowser in elkaar zit en hiel-pen mij later ook bij het opvragen van de benodigde gegevens uit alle provinciale Aquabrowsers. En het klinkt raar, maar ik weet niet welk belang zij daar bij hadden. Het leek er nog even op dat Medialab de app wilde opkopen, maar dat is er nooit van gekomen.

DB: Denk je dat andere partijen in de app geïnteres-seerd zijn?HP: Ik vind Medialab wel een van de interessantste partijen, omdat zij met hun pro-duct al bijna het hele nationale net-werk omvatten, maar eerlijk gezegd denk ik niet dat de app zal worden overgenomen. In het beginstadium heb ik ook nog gesproken met ie-mand die apps ontwikkelt voor de Brabantse bibliotheken, maar dat was meer op het niveau “dit ben ik al aan het bouwen, misschien moet jij dat dan niet doen”. Ik heb dus geen idee of er nog iets zal gebeu-ren. Bieb zit nu in de App Store en is zevenhonderd keer gedownload, in die zin verdien ik nog wel iets te-rug van mijn tijdsinvestering, maar het is belangrijk om te weten dat ik het niet voor het geld deed, wat natuurlijk niet betekent dat ik geen zaken zou willen doen. Ik ben ook best bereid om de applicatie verder uit te bouwen, of andere projecten te doen voor bibliotheken of bi-bliotheekorganisaties. Ik sta overal voor open, wat dat betreft.

DB: Maar je studeert ook nog! Valt dat goed te combineren met je pro-grammeerambities?HP: Ik wil beslist mijn studie af-maken en er mogelijk zelfs een studie naast gaan doen. Dat gaat

me tot op heden goed af, maar het betekent wel dat ik niet meer dan vijftien tot twintig uur wil besteden aan programmeerwerk. Mijn werkelijke ambities lig-gen op het terrein van wetenschappelijk onderzoek, maar het programmeren blijf ik er graag naast doen. Het is bijna verslavend, om een toepassing van de grond af op te bouwen.

DB: Hoe kijk jij aan tegen de toekomst van bibliotheken?HP: Als bibliotheken alleen maar blijven doen wat

ze nu doen hebben ze een probleem, ik denk dat er commerciëler gedacht moet gaan worden. Als je bij-voorbeeld een toepassing ontwikkelt voor de iPad, waarmee je redelijke bedragen vraagt voor het lenen van boeken, dan kun je met uitgevers best tot af-spraken komen over een verdienmodel dat voor alle partijen gunstig is. Je moet dan wel zelf het initiatief nemen, op landelijk niveau. Je moet dus ook af van dat verdienmodel rondom boetes. Verder denk ik dat mensen best bereid zijn iets te betalen voor geselec-teerde informatie van hoge kwaliteit; we worden met z’n allen toch steeds luier. Dat is een kans. Bibliothe-ken zouden zich ook moeten richten op andere ge-maksdiensten, zoals het aan huis bezorgen van ma-terialen. En ze zouden veel meer moeten doen aan de promotie van hun collecties, vooral op internet. Met de communicatie van bibliotheken is het niet best gesteld. In die zin zijn de huidige bezuinigingen misschien wel deels de redding: bibliotheken worden dan in ieder geval gedwongen na te denken over de dingen die zij aan het doen zijn. Als je er alleen maar geld in blijft pompen denkt iedereen dat het ‘zo wel goed is’ wat men doet.

DB: Jij had aan één ontmoeting met Kees genoeg om tot een samenwerking te komen. Wat kunnen biblio-theken naar jouw idee nog leren op het gebied van slagvaardigheid?HP: Het zou goed zijn als bibliotheken ook met klei-ne teams zou werken. Goede programmeurs die echt in dienst zijn, maar wel in vrijheid kunnen werken. En dan, in tegenstelling tot Kees en ik, van binnenuit, vanaf de onderkant. dib

Naschrift redactie

Op de website van Bibliotheek Midden-Brabant werd

op 21 december 2010 melding gemaakt van de ont-

wikkeling van een app voor iPhone en Android door

de Brabantse Netwerkbibliotheek. Deze app biedt uit-

gebreide functionaliteiten speciaal voor de eigen klan-

ten. Een reactie op de site van Bibliotheek Midden-

Brabant:

R.C. De Abreu dinsdag 4 januari 2011 12:15

Sinds 15 december 2010 is de app ‘bieb’ verkrijg-

baar in de app store. Zie: http://www.iphoneclub.

nl/98745/bieb-zoeken-in-catalogus-van-bibliotheken-

en-geleende-boeken-beheren/#comment-302167

Betreft het dezelfde app als hierboven wordt aange-

kondigd? Of komt MB met een eigen app uit?

Evelien Könings, Bibliotheek Midden-Brabant dins-

dag 4 januari 2011 17:23

Beste R.C. De Abreu, hartelijk dank voor uw reactie.

Dit zijn twee verschillende apps. De app waar het in

het nieuwsbericht over gaat (‘De Bibliotheek’), is de

officiële app voor de Brabantse openbare bibliothe-

ken, dus ook voor Bibliotheek Midden-Brabant. Dit is

dus een andere app dan ‘Bieb’.

Op 1 februari 2011 was de nieuwe app van Midden-

Brabant nog niet vindbaar in de Apple App Store of

Android App Store.