De betekenis van sociaal-culturele praktijken

www.socius.be - Frank Cockx

De betekenis van sociaal-culturele

praktijkenResultaten van een belevings-

onderzoek bij participanten in het sociaal-cultureel volwassenenwerk

Onderzoekers:Hanne BastiaensenFrank Cockx

Brussel, 8 maart 2010


10.00u welkom en start

10.10u inleiding (door Jos Pauwels, voorzitter SoCiuS)

10.30-12.00u presentatie van het onderzoek

12.00-13.00u middagpauze

13.00-14.30u groepswerksessies

14.00-15.00u informeel napraten/koffiepauze

15.00-16.10u plenum groepswerk + reflectie van:

Luc De Droogh (UGent)

Annemie Janssens (KAV)

16.10u Afsluitend drankje

VERLOOP VAN DE DAG


Over het onderzoek: methodologie

Het sociaal-cultureel aandeel nader bekeken

Betekenisverlening in sociaal-culturele praktijken

Besluiten en aanbevelingen

Informatieve vragen

Opdracht voor de werkgroepsessies

OPBOUW


OVER HET ONDERZOEK

Verschillende aanleidingen

VAN BUITEN DE SECTOR• vragen bij de bestaansreden(en) en relevantie van het sociaal-

cultureel volwassenenwerk • vragen naar de merites van het werk en het zichtbaar maken

van de verdiensten

VANUIT DE SECTOR• vragen naar de effecten van de inspanningen• vragen naar verfijning, verbetering, professionalisering

EEN KENNIS-INTERESSE• er gebeuren heel wat participatiesurvey’s, maar het sociaal-

cultureel volwassenenwerk blijft onderbelicht• participatieprofielen inzake cultuur = beperken zich tot de

podiumkunsten, musea, erfgoed, ruime groep verenigingen + vraag naar ‘gerichte’ verdieping


Resultaten?

MAATSCHAPPELIJKWelke?

INDIVIDUBetekenis?

• Sociaal-culturele praktijken = vaag begrip• Een zicht hebben op, bekendheid• Inzicht hebben in, zinvolheid

• Wijd verspreide praktijken• Strategische nota SoCiuS 2008-2010

• Programmaspoor 5: SoCiuS maakt de interventies en betekenis van sociaal-culturele praktijken zichtbaar

INTERVENTIES INSOCIAAL-CULTURELE

PRAKTIJKEN

Welke? Verbanden onderling?

Op welke wijze?Verbanden?

Probleemstelling


1. Welke zijn resultaten van sociaal-culturele praktijken in het sociaal-cultureel volwassenenwerk op het vlak van het individu, een persoon?

2. Welke is de betekenis respectievelijk zijn de betekenissen van sociaal-culturele praktijken in het sociaal-cultureel volwassenenwerk voor het individu?

3. Welke lessen kunnen we uit de opgedane inzichten trekken voor het (toekomstig) professioneel sociaal-cultureel handelen

Onderzoeksvragen


• Continuüm

Sociaal-cultureel volwassenenwerk

Sociaal-culturele praktijken

Formalisering

Professionalisering

Overheidsregulering

• Sociaal-cultureel volwassenenwerk decretaal:1) verenigingen, 2) bewegingen, 3) regionale volkshogescholen en 4) landelijke vormingsinstellingen

• Vier functies: 1) educatieve, 2) gemeenschapsvormende, 3) maatschappelijke activerings- en 4) culturele functie

Conceptueel kader: 2 bouwmaterialen

1. Focus op sociaal-culturele praktijken

2. Focus op het individu• Reflexieve biografie als uitgangspunt

• Aanbieders- versus deelnemersperspectief


SOCIAAL-CULTURELE PRAKTIJKEN

SOCIAAL-CULTURELE SECTOREN

Figuur 1 : Conceptueel model

SOCIAAL-CULTUREEL VOLWASSENENWERK

Form

alis

erin

g, p

rofe

ssio

nalis

erin

g

en o

verh

ieds

regu

leri

ng weinig

veel

Educatieve functie

Gemeenschaps-vormende functie

Maatschappelijke activerings-functie

Culturele functie


Empirisch-analytisch Hermeneutisch-interpretatief

Erklären = verklaren, oorzaak-gevolg, toetsen

Verstehen= verstaan, begrijpen, spiegelen

Generaliseerbaarheid Generativiteit

Representativiteit Legitimiteit

Validiteit Conceptuele densiteit

Betrouwbaarheid Navolgbaarheid

Methodologische contouren: 1 fundament

Intermezzo: 2 onderzoeksparadigma’s

Complementair i.f.v. kennisontwikkeling


• Een kwalitatief belevingsonderzoek

Het bronmateriaal: 27 individuen (incl. 4 profs vanuit dlnrperspectief)

– gespreid naar werksoort (VER, BEW, LVI, V+)

– gespreid naar geslacht, leeftijd, culturele achtergrond, seksuele oriëntatie

– gespreid naar de mate van stedelijkheid (dorp, middelgroot, stad)

– gespreid naar de mate van betrokkenheid (deelnemer, vrijwilliger, bestuurslid, bestuurder, professional, beleidsmaker)

In een proces van progressieve selectie op basis van een beslissingsmatrix

• Via biografische (diepte)interviews

• Constructivistische visie op onderzoek en kennisontwikkeling

Concretisering


Tabel 1 : overzicht geselecteerde informanten naar socio-demografische criteria

Voor 1943(65+)

1944 – 1958(50-64 jaar)

1959 – 1967(41-49 jaar)

1968 – 1983(25 – 40 jaar)

1984 – 1990(18 -25 jaar)

Hoog Laag Hoog Laag Hoog Laag Hoog Laag Hoog Laag

Stad 512

311

22 13 19

23 21 20

Verstedelijkt dorp

916

10 27 68

17 14

25 2

Platteland/

dorp

1 7 24 15 4 26 18

Rood = vrouwen (15)Blauw = mannen (12)Onderlijnd = professionals (4) Hooggeschoold (17)Laaggeschoold (10)Stad(10)Verstedelijkt gebied/kleine stad (10)Dorp/platteland (7)


Het sociaal-cultureel aandeel

1. Personen bewegen zich in drie belangrijke levensdomeinen (a. vrije tijd, b. gezin en c. arbeid) die sterk met elkaar verbonden zijn

2. Ook al redeneren en praten deelnemers niet in termen van de vier decretaal bepaalde functies, in de opgetekende ervaringen, het narratief zijn de vier functies werkzaam

• Een (kleine) bijdrage leveren aan de samenleving, een publiek bereiken, zichzelf/anderen tot engagement brengen,… = maatschappelijke activeringsfunctie

• Deelnemen en deelzijn van een groep, met gelijkgezinden samen veranderingen teweeg brengen, via educatie volwaardig participeren aan de gemeenschap,….= gemeenschapsvormende functie

• Deelnemen aan scw, zelf aan kunstbeoefening doen, culturele produkten consumeren, dominante cultuur in vraag stellen,… = culturele functie


Figuur 2: Ontmoeting en ontspanning in relatie tot de vier decretale functies

• Educatieve functie = volgende leerresultaten (naast inhoud):

Praktische vaardigheden Levenslessen

Sociale vaardigheden Ontplooiïng

Leren uit negatieve ervaringen Perspectieftransformatie

3. Vanuit een deelnemersperspectief schragen ontmoeting en ontspanning de sociaal-culturele praktijken

Gemeenschaps- vormende functie

Maatschappelijke activeringsfunctie

Ontmoeting&

Ontspanning

Educatievefunctie

Culturele functie


Betekenisverlening1. De categorieën motivatie en impact zijn twee cruciale

elementen om de betekenis bloot te leggen van sociaal-culturele praktijken vanuit een deelnemersperspectief. Let wel: personen kunnen deelnemen vanuit een bepaalde motivatie maar de impact van sociaal-culturele praktijken valt daar niet noodzakelijk mee samen.

2. In het samenspel tussen motivatie voor en de impact van sociaal-culturele praktijken presenteren zich patronen

Deze patronen benoemen we als figuren. Onder ‘figuur’ verstaan we een samenhangend geheel en de verschijningsvorm van betekenisverleningsprocessen in relatie tot sociaal-culturele praktijken (cf. Alheit over leerfiguren, 2003)


sociaal-veranderaar

buitenbloeier

binnenbloeier

passant

Figuur 3: Vier figuren van betekenisverlening

Luc

Annemie

Philippe

Hannah

Marcel

Linne

Ammar

An

Veerle

Dirk

Lies

Mien

Peter

Anna

Bob

Nicole

Alain

Katrien

Monique

MiekeGeert

Rita

Maria

Leo

Kris

Jonas

Ilse

IMPACT

MOTIVATIEMaatschappijgerichtzelfgericht

invloed

effect

resultaat


Zijn door nuttigheids- en nieuwsgierigheidsoverwegingen (motivatie) slechts incidenteel betrokken bij sociaal-culturele praktijken (lage impact); zijn utility- of curiosity-driven; centraal kenmerk = overweging

Vier figuren van betekenisverlening

Sociaal-veranderaars

Buitenbloeiers

Streven naar de ontwikkeling van interne kwaliteiten (motivatie) en geraken door te participeren persoonlijk gesterkt (impact); zijn empowerment-driven; centraal kenmerk = ontplooiing

Binnenbloeiers

Willen samen-zijn en zich inzetten voor de/een groep (motivatie) en geraken door het participeren meer verbonden met de buurt, groep, gemeenschap (impact); zijn community-driven; centraal kenmerk = uitstraling

Passanten

Streven duidelijk maatschappelijke veranderingen na (motivatie) en hun participatie is zeer sterk bepalend voor hun leven (impact); zijn social-change driven; centraal kenmerk = sociale verandering


Enkele belangrijke opmerkingen bij het schema

• Figuren van betekenisverlening kunnen variëren doorheen de levensloop Dia 20

• Elke figuur van betekenisverlening staat op zichzelf; er is geen sprake van een groei-scenario

• Een figuur van betekenisverlening presenteert zich als relatief onafhankelijk ten aanzien van een sociaal-culturele praktijk (cf. individueel betekenisverleningsperspectief)

• De figuren van betekenisverlening zijn op te vatten als prototypes (cf. geen waarde-oordeel)

Dia 23


sociaal-veranderaar

buitenbloeier

binnenbloeier

passant

IMPACT


invloed

effect

resultaat

jong-volwassene

Figuur 5: De sociaal-culturele biografische kaart van Annemie

volwassene

kind


Figuur 5: De sociaal-culturele biografische kaart van Ilse

sociaal-veranderaar

buitenbloeier

binnenbloeier

passant

IMPACT


invloed

effect

resultaat volwassene

jong-volwassene

kind


sociaal-veranderaar

buitenbloeier

binnenbloeier

passant

IMPACT


invloed

effect

resultaat

Figuur 5: De sociaal-culturele biografische kaart van Dirk

kind

jong-volwassene

volwassene

Dia 19


Besluiten en aanbevelingen

1. Deelnemers redeneren niet in termen van werksoorten, de sociaal-culturele methodiek of functies van het werk

2. Participeren in sociaal-culturele praktijken leidt tot resutaten

3. De sociaal-culturele methodiek is werkzaam

4. Betekenisverlening is een zaak van het individu, daar houden we best meer rekening mee

5. Ontmoeting en ontspanning schragen sociaal-culturele praktijken

6. Vier figuren van betekenisverlening inzake sociaal-culturele praktijken zoeken naar gepaste inzichten en strategieën


Drie onderzoeksvragen, drie rubrieken: 1) Resultaten: het sociaal-cultureel aandeel (methodiek en functies)

2) Betekenisverlening: vier figuren van betekenisverlening

3) Lessen: onderzoek en ondersteuning

Te bespreken vanuit drie perspectieven:1) Het ontwikkelen van praktijken door vrijwilligers/professionals

2) Het perspectief van de werksoorten/de sector

3) Het perspectief van het beleid ten aanzien van de sector

1,5u groepswerk 10 minuten plenum: 1 statement per richtvraag

Groepswerksessie


Sociaal-cultureel aandeel (methodiek en functies)

(WERKGROEP 1)

Vier figuren van betekenisverlening

(WERKGROEP 2)

Pistes voor bijkomend onderzoek & ondersteuning

(WERKGROEP 3)

Vrijwilliger/

professional

Werksoorten/sector

Overheids-beleid

Schema: werkgroepsessies

De betekenis van sociaal-culturele praktijken

Education

Transcript of De betekenis van sociaal-culturele praktijken