JeugdenCo 28 JAARGANG 7, NR. 1, FEB 2013

Haar ouders zijn net gescheiden.

In de klas zijn er geen proble-

men met de zesjarige, en thuis

gaat het best goed. Toch is een

vorm van ingrijpen nodig: de preventieve

interventie Dappere Dino’s van TNO, voor

zes- tot achtjarige kinderen van geschei-

den ouders. “Ouders vragen weleens of

we het probleem niet groter maken dan

het is”, zegt Wendy van Vliet, maatschap-

pelijk werker bij School Maatschappelijk

Werk Haaglanden van Jeugdformaat en

sinds twee jaar Dappere Dino-trainer.

“Kinderen kunnen volgens hen best een

hoop hebben. Maar al merk je er nu niets

van, zelfs middelbare scholieren hebben

soms nog last van de scheiding van jaren

geleden.”

In de training leren kinderen emoties

benoemen en vaardigheden die hen hel-

pen in lastige situaties als gevolg van de

scheiding. Die kunnen hen nu en later

voor problemen behoeden. Want kinde-

ren ondervinden dagelijks hinder van de

situatie, zelfs als ouders nog goed met el-

kaar overweg kunnen. Ze hebben minder

zelfvertrouwen, vertonen meer gedrags-

problemen, presteren slechter op school

en hebben vaker last van eenzaamheid.

Ook op lange termijn hebben de 70.000

Nederlandse kinderen uit gebroken ge-

zinnen last van de scheiding. Ze spijbe-

len en roken vaker, zijn vaker depressief

en delinquent, hebben vaker problema-

tische relaties en meisjes worden vaker

als tiener al zwanger. “Al jaren weten we

uit onderzoek hoe kwalijk de gevolgen

voor kinderen zijn. Toch gebeurt er nog

te weinig om ze te helpen”, zegt Mariska

Klein Velderman, onderzoeker bij TNO en

betrokken bij de ontwikkeling van Dap-

pere Dino’s. “Voor kinderen vanaf acht

jaar zijn er programma’s als Kinderen

in Echtscheiding Situatie (KIES) en JES!,

maar jonge kinderen krijgen nog weinig

begeleiding.” Terwijl eenderde van de

kinderen die met echtscheiding te maken

krijgt, jonger is dan acht jaar, volgens cij-

fers van het CBS. Onderzoeker Klein Veld-

erman is daarom blij met de eerste Neder-

landse wetenschappelijk onderbouwde

methodiek voor deze doelgroep.

KNUFFELHet programma is gebaseerd op het Ame-

rikaanse Children of Divorce Intervention

Program (CODIP), dat in Amerika effectief

bleek. Kinderen uit groep drie en vier van

de basisschool komen twaalf weken ach-

ter elkaar elke week drie kwartier bijeen.

Zij praten bijvoorbeeld over schuld, gemis

en verdriet. Met behulp van de handpop

Rex, een dinosaurus uit een gebroken ge-

zin.

Trainer Van Vliet vertelt enthousiast: “Met

de groep zoeken we naar creatieve oplos-

singen voor problemen als wat te doen als

je je knuffel bent vergeten bij mama of als

je op voetbal wilt, maar om de week bij je

vader in een ander dorp woont. De meest

gekke oplossingen komen voorbij, zonder

dat daarover een oordeel wordt gegeven.

Kinderen mogen zelf bedenken welke op-

lossing het beste in hun situatie past.” Het

is een prettige methode om mee te wer-

ken, vindt zij, omdat die duidelijk is uit-

geschreven en aansluit bij de belevingswe-

reld van de leerlingen.

Ze is ervan overtuigd dat het niet genoeg

is als een juf ‘gewoon’ met een kind praat

over loyaliteitsproblemen en schuldge-

voelens. “Een jongetje kon zich slecht

concentreren in de klas en er zou zelfs on-

derzoek naar zijn gedrag komen. Bij Dap-

pere Dino’s ontdekte hij al bij de eerste

bijeenkomst dat andere kinderen dezelf-

de ervaringen hadden met hun geschei-

den ouders. Vanaf dat moment ging het

beter op school. Blijkbaar voelde hij zich

erg alleen en onbegrepen. Herkenning is

de meerwaarde. En dat ze diezelfde kin-

deren op het schoolplein, in de gang of in

de klas weer tegenkomen.”

SCHOOLPRESTATIESDat vindt ook Arjan van der Haar, direc-

teur van christelijke basisschool De Vij-

verhof in Voorburg. Zijn school begint

binnenkort met het aanbieden van de

bijeenkomsten, mogelijk gemaakt door

een subsidie van Stichting Kinderpost-

zegels Nederland. “Ik verwacht dat de

sociaal-emotionele ontwikkeling van kin-

deren erdoor verbetert.” Hij weet niet of

de schoolprestaties erdoor zullen stijgen,

maar hij heeft goede hoop. “Als het emo-

tioneel goed gaat met kinderen, komt de

rest vanzelf.”

Van zijn leerlingen komt 7 procent uit

een gebroken gezin. “Dat percentage is

Dinosaurus Rex en een groepje leeftijdsgenoten in hetzelfde schuitje helpen kinderen van zes tot acht jaar erdoorheen als hun ouders scheiden. “Herkenning is de meerwaarde.”

EFFECTIEVE METHODIEK

DAPPER DE SCHEIDING DOORDOOR TNO JEUGD BEELD GERHARD VAN ROON

TNO JEUGDTNO ontwikkelt en onderzoekt innovaties die het welzijn in de samenleving verbe-teren. De tak Jeugd binnen het instituut is

-

voor kinderen en jongeren in Nederland.

kennis en ervaring van TNO-Jeugd.

29 JeugdenCo JAARGANG 7, NR. 1, FEB 2013

Meer weten?

Tips voor kinderen en hun ouders bij

al zeker een jaar of vijf stabiel en het is

meer geaccepteerd dan vroeger om over

scheiding te praten. Zeker kinderen uit

de onderbouw vertellen vaak het een en

ander aan de juf. Meestal komt er ook een

ouder langs om een toelichting te geven.

Tot nu sprak daarna een Intern Begeleider

met het kind om bijvoorbeeld duidelijk te

maken dat het niet tussen de twee ouders

hoeft te kiezen en dat het altijd langs kan

komen als het ergens mee zit. Nu komt

het dus systematischer aan bod, in een

groep.”

Gezaghebbende ouders moeten beiden

toestemming geven voor deelname. Tus-

sendoor krijgen zij een nieuwsbrief over

het programma en aan het eind een eva-

luerend gesprek. In de Verenigde Staten

bleek het niet nodig om ouders meer dan

dit te betrekken bij het programma. De

resultaten waren ook zonder eventuele

extra betrokkenheid zeer goed. Maar om-

dat uit de pilot van TNO in 2011 bleek dat

de helft van de ouders daar wel behoefte

aan heeft, is er in de huidige versie een

facultatieve bijeenkomst voor hen tijdens

het traject.

SPIJTIGEen tussenevaluatie in 2011 liet zien dat

kinderen het leuk en prettig vinden om

in een groep over gevoelens te praten,

vrienden te maken en nieuwe manieren

te leren om problemen op te lossen. Moe-

ders (vaders werden niet ondervraagd,

red.) rapporteerden positieve reacties en

vonden dat hun kind ten voordele ver-

anderd was. “Veelbelovende resultaten”,

vindt onderzoeker Klein Velderman. “Het

programma wordt onder voorbehoud als

WAT IS DAPPERE DINO’S?

Twaalf wekelijkse groepsbijeenkomsten voor basisschoolkinderen tussen de zes en acht jaar oud, van wie ouders gescheiden zijn.Kinderen leren beter omgaan met ver-anderingen tijdens en na de scheiding.Het programma is de eerste preventieve wetenschappelijk onderbouwde inter-ventie voor deze doelgroep.Het betreft een preventief programma: De deelnemende kinderen hebben geen ernstige emotionele of gedrags-problemen.Momenteel wordt een soortgelijk programma, Stoere Schildpadden, voor kinderen van vier tot zes jaar ontwikkeld door TNO.

theoretisch goed onderbouwd opgeno-

men in de Databank Effectieve Jeugdin-

terventies. Eind dit jaar verwachten we

meer resultaten te presenteren.”

Het programma is relatief duur, omdat er

een trainer en co-trainer op een groep van

zeven kinderen staat. Helaas kunnen we

de training daarom niet op meer scholen

geven, zegt trainer Van Vliet. “Jammer,

want kinderen hebben er zo veel aan dat

ze het altijd weer spijtig vinden als het af-

gelopen is.” •

Wat te doenals je je knuffel bent vergeten bij mama?’‘

De redactionele verantwoordelijkheid voor deze pagina’s berust bij TNO Jeugd.