Dak- en Gevelbegroening + ISO 9001 - kiwa.nl · De hoofdstukken 4 t/m 8 en de bijbehorende bijlagen...

56
Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 1 Groenkeur-beoordelingsrichtlijn Dak- en Gevelbegroening + ISO 9001 Assessment Guideline Groenkeur Green roofs and Green facades Versie 2012, inclusief interpretatiedocument Status: Vastgesteld 15 maart 2012 © Stichting Groenkeur. Stichting Groenkeur is eigenaar van dit conformiteit beoordelend schema en heeft het recht van publicatie. Het schemabeheer is door het bestuur van Stichting Groenkeur bij reglement gemandateerd aan het College van deskundigen groen. Alleen de schemabeheerder is bevoegd deze beoordelingsrichtlijn te ontwikkelen en te wijzigen. Het College van deskundigen groen is tevens belast met toezicht en handhaving.

Transcript of Dak- en Gevelbegroening + ISO 9001 - kiwa.nl · De hoofdstukken 4 t/m 8 en de bijbehorende bijlagen...

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 1

Groenkeur-beoordelingsrichtlijn

Dak- en Gevelbegroening + ISO 9001 Assessment Guideline Groenkeur Green roofs and Green facades Versie 2012, inclusief interpretatiedocument

Status: Vastgesteld 15 maart 2012

© Stichting Groenkeur. Stichting Groenkeur is eigenaar van dit conformiteit beoordelend schema en heeft het recht van publicatie. Het schemabeheer is door het bestuur van Stichting Groenkeur bij reglement gemandateerd aan het College van deskundigen groen. Alleen de schemabeheerder is bevoegd deze beoordelingsrichtlijn te ontwikkelen en te wijzigen. Het College van deskundigen groen is tevens belast met toezicht en handhaving.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 2

INHOUDSOPGAVE Voorwoord blz. 3 0 Inleiding blz. 5 0.1 Algemeen 0.2 Procesbenadering 0.3 Verhouding tot ISO 9004 0.4 Integratie met andere managementsystemen 1 Onderwerp en toepassingsgebied blz. 8 1.1 Algemeen 1.2 Toepassing 2 Normatieve verwijzing blz. 11 3 Termen en definities blz. 12 4 Kwaliteitsmanagementsysteem blz. 13 4.1 Algemene eisen 4.2 Documentatie-eisen 5 Directieverantwoordelijkheid blz. 19 5.1 Betrokkenheid van de directie 5.2 Klantgerichtheid 5.3 Kwaliteitsbeleid 5.4 Planning 5.5 Verantwoordelijkheid, bevoegdheid en communicatie 5.6 Directiebeoordeling 6 Management van middelen blz. 26 6.1 Beschikbaar stellen van middelen 6.2 Personeel 6.3 Infrastructuur 6.4 Werkomgeving 7 Realiseren van het product blz. 32 7.1 Planning van het realiseren van het product 7.2 Processen die verband houden met de klant 7.3 Ontwerp en ontwikkeling 7.4 Inkoop 7.5 Productie en het leveren van diensten 7.6 Beheersing van monitorings- en meetuitrusting 8 Meting, analyse en verbetering blz. 45 8.1 Algemeen 8.2 Monitoring en meting 8.3 Beheersing van afwijkende producten 8.4 Analyse van gegevens 8.5 Verbetering Bijlage A Producteisen blz. 49 Bijlage B Eisen aan certificatie-instelling blz. 50 Bijlage C Enquêteformulier (aspirant) deelnemers blz. 53 Bijlage D Referentietabel blz. 54 Bijlage E Eindtermen vakbekwaamheid blz. 54

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 3

VOORWOORD

ALGEMEEN

De hoofdstukken 4 t/m 8 en de bijbehorende bijlagen A en E beschrijven de inhoudelijke eisen die aan het kwaliteitsmanagementsysteem van de deelnemer zijn gesteld. De eerste 3 hoofdstukken bevatten voornamelijk aanwijzingen voor de certificatie-instelling. Deze herziene beoordelingsrichtlijn is vastgesteld door het College van deskundigen groen

1.

Het College heeft gebruik gemaakt van de adviezen van een Technische commissie. Deze Groenkeur-beoordelingsrichtlijn is vastgesteld per:15 maart 2012. De publicatiedatum van dit schema is: 1 juli 2012. De inwerkintreding geldt per 1 januari 2013. Voorgaande versies komen daarmee te vervallen. Vanaf 1 juli 2012 tot 1 januari 2013 kan - naar keuze van de (aspirant) deelnemer - een (her)certificatie volgens deze beoordelingsrichtlijn worden uitgevoerd. Deze beoordelingsrichtlijn is bestemd voor werkzaamheden in het groene domein. Deze beoordelingsrichtlijn voldoet aan minimaal dezelfde eisen als ISO 9001

2. Deze

beoordelingsrichtlijn noemt extra, vakspecifieke normen. De inzet van gekwalificeerd personeel en het uitwisselen van kennis binnen het bedrijf is een verplicht onderdeel. Het opleveren van het eindproduct voldoet aan een vaste procedure. Bovendien zijn er extra eisen gesteld aan nazorg en onderhoud. Daar waar de controleerbaarheid van de vakspecifieke norm dat vordert, zijn de eisen uit het algemene kwaliteitsmanagementsysteem van deze beoordelingsrichtlijn overstijgend aan ISO 9001. In deze beoordelingsrichtlijn zijn normen opgenomen waar het kwaliteitsmanagementsysteem van Groenkeur-ondernemers aan voldoet. Een onafhankelijke certificatie-instelling (CI)

3, onderzoekt of het kwaliteitsmanagementsysteem

van de deelnemer inderdaad aan de norm voldoet. Pas dan komt een groenbedrijf in aanmerking voor een certificaat. . Het bestuur van Stichting Groenkeur heeft als ambitieniveau uitgesproken om de Groenkeur-beoordelingsrichtlijn binnen de internationale norm te laten beoordelen. Op 13 oktober 2009 heeft het bestuur van Stichting Groenkeur daarom diverse reglementen vastgesteld. Met de wijziging brengt het College van deskundigen groen de beoordelingsrichtlijn binnen de kaders van de internationale richtlijn: Guide 72:2001. De wijzigingen zijn in hoofdlijnen de volgende:

De vraag vanuit de markt naar een managementsysteem-standaard in het groene domein is mede in reglementen inzichtelijk gemaakt;

De combinatie en verenigbaarheid met andere managementsysteemstandaards is vergroot;

Voor zover nodig, de branchespecifieke variaties zijn geminimaliseerd;

De toepasbaarheid in de branche is vergroot, zonder dat dit leidt tot een extra uitbreiding van het managementsysteem, ongeacht de bedrijfsomvang en zonder dat concurrentievoordeel of -nadeel ontstaat;

De basis van eerdere evaluaties en ervaringen met wetenschappelijk bewezen en gevalideerde gegevens in de voorgaande beoordelingsrichtlijnen, is gehandhaafd en daar waar nodig toegevoegd;

De eenvoudige eenduidigheid en de algemene toepasbaarheid zijn vergroot;

Uit de beoordelingsrichtlijn zijn verwijderd alle eisen van protectie en voorschriften die de internationale vrijhandel beperken;

1 Een breed samengestelde groep deskundigen binnen het groene domein bestaande uit marktpartijen, Groenkeur-

ondernemers en andere betrokkenen uit de private- en publieke sector onder voorzitterschap van een onafhankelijke hoogleraar. 2 Status 14-06-2011: NEN-EN-ISO 9001:2008/C1:2009 Kwaliteitsmanagementsysteemeisen

3 Onafhankelijke instelling die onder toezicht van de Raad voor Accreditatie de audits uitvoert

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 4

De producten en diensten zijn vrijgemaakt van specificaties, testmethoden, prestatieniveaus of vormen van standaardisatie;

In het kwaliteitsmanagementsysteem is primair gesteld dat aan de eisen van de klant is voldaan door de methoden voor borging en beheersing;

De toetreding is losgekoppeld van een overeenkomst met Groenkeur. Een eerste toelatingsaudit kan plaatsvinden, zonder dat er een relatie bestaat met Groenkeur;

De producteisen zijn vervat in een verplichte checklist of soortgelijk daarvoor geschikt document, waardoor de eisen van de klant, meer in het managementsysteem zijn geborgd.

Deze wijzigingen hebben nagenoeg geen gevolgen voor het kwaliteitsmanagementsysteem van de deelnemer. Nog minder kent het gevolgen voor de kwaliteitseisen van de klant. Die zijn door de wijziging alleen maar nog beter in het managementsysteem geborgd. De wijzigingen zijn over het algemeen genomen procedureel van aard en kennen een aanpassing in definiëring en audittijden. Daar waar dit leidde tot verwijdering van teksten blijft de naadloze aansluiting met andere beoordelingsrichtlijnen van Groenkeur overeind. Ook de hoofdstukindeling met ISO 9001

4 is geheel conform. Een combinatie-audit met

andere managementsysteemaudits en andere beoordelingsrichtlijnen blijven daardoor eenvoudig uit te voeren.

SPECIFIEK DAK- EN GEVEL BEGROENING

Status Groenkeur-beoordelingsrichtlijn Dak- en Gevelbegroening Deze Groenkeur-beoordelingsrichtlijn Dak- en Gevelbegroening is vastgesteld door het College van deskundigen groen. 1. De eerste versie:…………………………………………………03 september 2004 2. De tweede (geheel herziene) versie:……………..………………….02 maart 2009 3. De derde versie inclusief ISO 9001 (herzien)..……………...……...15 maart 2012 Prof. ir. N.A. Hendriks Voorzitter College van deskundigen groen

4 NEN-EN-ISO 9001:2008 kwaliteitsmanagementsysteemeisen

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 5

0 INLEIDING 0.1 Algemeen

ALGEMEEN

Stichting Groenkeur is een onafhankelijke stichting. De stichting heeft als primair doel: het ontwikkelen en beheren van een samenstel van regels op basis waarvan kwaliteitstoetsing plaatsvindt. Anders dan andere conformiteitbeoordelende schema‟s beschrijft de Groenkeur-beoordelingsrichtlijn het kwaliteitsmanagementsysteem gericht op het “groene” eindproduct als eis van de klant. De Groenkeur-ondernemer moet met name aantonen dat de kwaliteit van dat groene eindproduct door het bedrijf zelf is geborgd. Het toepassen daarvan is een strategische beslissing. Hij wil voldoen aan de wens van de klant. Dat toont hij aan door het gebruik van een verplichte checklist. Daarnaast moet hij ook de inzet van bekwaampersoneel en de kennisdeling binnen zijn managementsysteem waarmaken. Die kwaliteitsborging is op dat punt het best te beoordelen wanneer de projecten van de vestigingen door de certificatie-instelling daadwerkelijk zijn bezocht. Vandaar dat de opvolgingsaudit naast een systeemcontrole ook gericht is op de projectcontrole. Alleen op het project zelf is het mogelijk om vast te stellen of de Groenkeur-ondernemer de verplichte checklist juist heeft gehanteerd. Ook vinden audits tijdens de uitvoering plaats. Door het daadwerkelijk auditeren van het project zelf (groene eindproduct) naast een administratieve controle, is vast te stellen of de Groenkeur-ondernemer zijn methoden voor borging en beheersing (dat aan de eisen van de klant is voldaan) in zijn kwaliteitsmanagementsysteem structureel heeft geregeld. Het certificaat is een verklaring van de certificatie-instelling. Het certificaat bevestigt dat een Groenkeur-ondernemer - door middel van methoden voor borging en beheersing in het kwaliteitsmanagementsysteem - aan de eisen van de klant voldoet. De borging en beheersing kennen negen hoofdpunten: 1. een gezonde bedrijfsvoering; 2. de inzet van vakkundig personeel; 3. een beheersbaar proces; 4. communicatie met klanten en met het eigen personeel; 5. een periodieke kennisdeling en training; 6. een werkmethode volgens de laatste stand van de techniek; 7. de groene kwaliteit; 8. groene nazorg; 9. verbetermanagement. De eisen gesteld aan kwaliteitsmanagementsystemen zoals vastgesteld in ISO 9001 zijn in deze beoordelingsrichtlijn geïntegreerd. De kwaliteitsmanagementprincipes van ISO 9000 en ISO 9004 zijn in overweging genomen tijdens de totstandkoming van deze beoordelingsrichtlijn. 0.2 Procesbenadering

ALGEMEEN

Deze beoordelingsrichtlijn stimuleert een processtructuur bij het ontwikkelen, invoeren en verbeteren van de doeltreffendheid van een kwaliteitsmanagementsysteem. Daarbij komen de producteisen in een checklist te staan. Op deze manier is vast te stellen in hoeverre het managementsysteem op de kwaliteit van dat eindproduct is ingericht. De klanttevredenheid verhogen door te voldoen aan de eisen van de klant vormt de basis. De projectmatige niet beïnvloedbare audits en de eisen van vakbekwaamheid, kennisdeling, nazorg en garanties zijn specifiek groen gericht. De verplichte eigen check geeft deze beoordelingsrichtlijn een extra dimensie. Deze beoordelingsrichtlijn is een conformiteitbeoordelend schema. Conformiteit aan (voldoen aan de eisen van) dit schema wordt verkregen op basis van accreditatienorm ISO/IEC 17021:2011. De vertegenwoordigende marktpartijen hebben via marktconsensus in het College van deskundigen groen besloten, dat tot de afgifte van het certificaat niet eerder mag worden overgegaan, dan wanneer:

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 6

De certificatie-instelling geen enkele afwijking conform deze beoordelingsrichtlijn heeft vastgesteld, waaronder mede begrepen een kritieke afwijking en/of;

De certificatie-instelling heeft vastgesteld dat een afwijking binnen 90 dagen is gecorrigeerd.

Deze beoordelingsrichtlijn noemt de “kritieke afwijkingen”. Kritieke afwijkingen zijn zeer ernstige afwijkingen, zoals fraude of obstructie van het auditproces. Een kritieke afwijking leidt tot onmiddellijke beëindiging van de audit. Deze beoordelingsrichtlijn noemt ook specifiek andere afwijkingen. De aspirant of deelnemer moet voor afwijkingen binnen 90 dagen een verbeterplan indienen. De afwijking moet binnen die 90 dagen zijn gecorrigeerd. Andere, niet genoemde afwijkingen (non-conformiteiten) zijn binnen de definiëring ter vrije beoordeling aan de beslissingsautoriteit.

Het Reglement certificatie Groenkeur regelt de beoordeling, herbeoordeling en eventuele beëindiging van het auditproces. Dat reglement regelt ook de intrekking van het certificaat, schorsing, opschorting en tijdelijke ongeldigheid. De certificatie-instelling kent een eigen klacht en beroepsregeling. Klachten over de inhoud van de beoordelingsrichtlijnen of bijbehorende reglementen kunnen worden ingediend bij het College van deskundigen groen. Het Reglement klachten Groenkeur regelt de procedure.

INTERPRETATIE

Om te voorkomen dat de geldigheid van een certificaat in gevaar komt, moet de genoemde correctietermijn van 90 dagen worden bekort tot 5 dagen voor beëindiging van het geldige certificaat. Dit gegeven verhoogt de noodzaak om op tijd een heraudit uit te voeren. Het College van deskundigen groen hechtte eraan in de beoordelingsrichtlijn vast te stellen welke afwijkingen van de norm beslist niet mogen leiden tot certificering. De onderverdeling die daarbij geldt zijn: kritieke afwijkingen en afwijkingen. Voor het overige heeft de beslissingsautoriteit van de certificatie-instelling binnen de definiëring de ruimte om zelf andere geconstateerde afwijkingen te benoemen. Het Reglement certificatie Groenkeur behandelt de uitvoering daarvan. In de praktijk gebeurt het steeds vaker dat klanten met beeldbestekken werken. Daarbij kan de klant bepalen dat het project over een X aantal jaren een bepaald „beeld‟ moet hebben bereikt. In rede kan, wat het „beeld‟ betreft, een beoordeling pas plaatsvinden wanneer de overeengekomen termijn is bereikt. Dat laat onverlet dat andere eisen van het project zoals inzet bekwaamheden, gebruik middelen, gebruik grondstoffen, gebruik beplanting etc., eerder aan een eigen beoordeling of aan een audit zijn onderworpen. De projecten die door middel van beeldbestekken tot stand zijn gekomen, maken derhalve onverkort deel uit van de projectaudit.

Bij seizoen gerelateerde werkzaamheden kan een verificatie van het uitgevoerde project achteraf plaatsvinden door een bezoek aan de locatie. Niet alleen projecten in uitvoering, maar ook opgeleverde projecten ondergaan een audit. Voorschriften over de uitvoering van de audit zijn opgenomen in het Reglement certificatie Groenkeur. Het meest actuele document is opvraagbaar op www.groenkeur.nl Een aspirant deelnemer kan pas een toelatingsaudit ondergaan wanneer aan de volgende ervaringseis is voldaan: Voorafgaand aan de audit moet de aspirant deelnemer onder meer kunnen aantonen dat binnen (elk van) de te auditeren vestiging(en) drie (3) maanden volgens het kwaliteitsmanagementsysteem van deze beoordelingsrichtlijn is gewerkt.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 7

INTERPRETATIE

Succes ontstaat met vallen en opstaan. Van de houder van een certificaat verwacht je geen beginnersfouten. Vandaar de ervaringseis voordat een toelatingsaudit plaatsvindt. Door bedrijfsovername of het samengaan van bedrijven kan een nieuw sterk bedrijf ontstaan. Bij een administratieve wijziging van de bedrijfsnaam moet het aantoonbaar zijn dat binnen de onderneming de vereiste ervaring met het kwaliteitsmanagementsysteem is behouden.

0.3 Verhouding tot ISO 9004 De duurzame successen zoals bedoeld in ISO 9004 zijn bij de totstandkoming van de beoordelingsrichtlijn in overweging genomen. ISO 9004 maakt geen onderdeel uit van de certificatie. 0.4 Integratie met andere managementsystemen Managementsystemen, zoals met name milieumanagement, Arbomanagement, financieel management, of risicomanagement blijven buiten toepassing. Een deelnemer kan, (een) ander(e) bestaand(e) managementsyste(e)m(en) aanpassen om een kwaliteitsmanagementsysteem op te zetten dat voldoet aan de eisen van deze beoordelingsrichtlijn en de Internationale norm van ISO 9001. Op die wijze wordt voorkomen dat meerdere kwaliteitsmanagementsystemen naast elkaar moeten bestaan. Het gebruik van deze beoordelingsrichtlijn sluit naadloos aan op de andere beoordelingsrichtlijnen van Stichting Groenkeur en behoeft daarom geen aparte handboeken of systemen.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 8

1 ONDERWERP EN TOEPASSINGSGEBIED 1.1 Algemeen

ALGEMEEN

Deze beoordelingsrichtlijn is overstijgend aan wettelijke verplichtingen. Juist binnen het groene domein kent men als geen ander de ongewisse, externe omstandigheden, zoals weersinvloeden, bodemgesteldheid en omgevingsfactoren. Deze omstandigheden verhogen het afbreukrisico in belangrijke mate. Het is dan ook zaak dat het bedrijf uit de groene sector dat volgens deze beoordelingsrichtlijn het kwaliteitsmanagementsysteem heeft (of wil) laten certificeren, de klant voor alle seizoenen en mogelijke weersomstandigheden een duidelijke schriftelijke informatie verschaft. Vooral bij klachten weet hij zich te verplaatsen in de perceptie van de klant. Mocht er sprake zijn van een combinatieproject waarbij het groene domein in één en hetzelfde project met andere disciplines is verweven, dan geldt deze beoordelingsrichtlijn enkel voor het groene domein. Voor het verbetermanagement geldt de PDCA-cirkel

5 (Plan, Do, Check and Act). Deze

PDCA-cirkel is als richtinggevend instrument in deze beoordelingsrichtlijn verwerkt. Deze beoordelingsrichtlijn omvat tevens aan de kwaliteitsmanagementsysteemeisen van ISO 9001. Deze beoordelingsrichtlijn is onder meer op vakspecifieke onderdelen overstijgend aan ISO 9001. Wanneer een certificaat volgens deze beoordelingsrichtlijn is verstrekt voldoet het kwaliteitsmanagementsysteem van de genoemde vestiging(en) eveneens aan ISO 9001:<vigerende versie>.” Dat maakt een afzonderlijk certificatieproces van het groene domein voor ISO 9001 overbodig. De certificatie-instelling toetst aan de hand van alle gestelde eisen in deze beoordelingsrichtlijn of de (aspirant)deelnemer voldoet aan de eisen uit hoofdstuk 4 t/m 8 inclusief bijbehorende verwijzingen en bijlagen.

INTERPRETATIE

De hoofdstukken 0 en 1 laten zien welke meerwaarde een Groenkeur vestiging kent boven een andere vestiging uit de groene sector. Wat misschien nog belangrijker is: 'Door kennisneming van de inleiding is direct merkbaar en voelbaar, dat het hier handelt om een bedrijf dat door middel van de methoden voor borging en beheersing, aan de eisen van de klant voldoet. Wanneer op grond van deze Groenkeur-beoordelingsrichtlijn een certificaat is verworven dan voldoet het kwaliteitsmanagementsysteem van die vestiging – wat het groene domein betreft - eveneens aan ISO 9001. Dat betekent dat een certificaat van een aldus onder accreditatie gebrachte Groenkeur-beoordelingsrichtlijn tevens een ISO 9001 certificaat vervangt. Het Groenkeur-certificaat verwijst daarnaar. Daarbij past de opmerking dat een certificaat volgens Groenkeur wel ISO 9001 kan vervangen, doch een certificaat ISO 9001 kan nimmer ter vervanging van een Groenkeur-certificaat gelden. Redenen daarvoor zijn dat ISO 9001 de cruciale vakspecifieke eisen niet noemt. Voor de deelnemer die desondanks naast een Groenkeur-certificaat toch een afzonderlijk ISO 9001 certificaat wil verwerven, kunnen normen die met elkaar overeenkomen gelijktijdig worden geauditeerd. De certificatie-instelling moet binnen de voorwaarden die door het College van deskundigen groen zijn gesteld ook geaccrediteerd zijn voor ISO 9001 of deze accreditatie voor ISO 9001 verwerven. Voor zover de ISO 9001 norm onverhoopt niet volledig in deze Groenkeur-beoordelingsrichtlijn gedekt is (bijvoorbeeld door actuele mutaties) is de certificatie-instelling verplicht op deze additioneel in de audit mee te wegen. Bovendien informeert zij het College van deskundigen groen.

5 DEMING-cirkel ontwikkeld door dr. W. Edwards Deming

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 9

1.2 Toepassing SPECIFIEK DAK- EN GEVEL BEGROENING

De toepasbaarheid van deze beoordelingsrichtlijn is gericht op het vermogen en de verantwoordelijkheid van de deelnemer om producten te leveren die voldoen aan de eisen van de klant en de van toepassing zijnde wet- en regelgeving. De reikwijdte van deze Beoordelingsrichtlijn Dak- en Gevelbegroening geldt voor de private- en publieke sector. De scope van deze beoordelingsrichtlijn is van toepassing op het kwaliteitsmanagement-systeem voor dak- en gevelbegroening:

aanleg van dak- en gevelbegroening

onderhoud van dak en gevelbegroening

ontwerp van dak- en gevelbegroening

advies dak- en gevelbegroening De definities van de werkzaamheden binnen de scope zijn te herleiden naar de dienovereenkomstig genoemde werkzaamheden in de Dakbestratingsrichtlijn, Richtlijn vegetatiedaken bestaande bouw, Dakbegroeiingsrichtlijn, alsmede de producties Daken in ‟t groen en Gevels in ‟t groen. (Deze boekwerken staan vermeld in bijlage A producteisen). Het ontwerp en advies van dak- en gevelbegroening strekt zich uit tot zowel het technische- als creatieve ontwerp van werken of een samenstel daarvan, zoals bedoeld in genoemde richtlijnen en producties. Dak- en gevelbegroening is een bedrijfsmatige activiteit die gericht is op het adviseren, ontwerpen, inrichten, aanleggen en/of onderhouden van terreinen op- of aan gebouwen dan wel anderszins, waarbij de constructieve elementen zijn gescheiden van het grondwater. Wanneer het kwaliteitsmanagementsysteem van het bedrijf voldoet aan deze beoordelingsrichtlijn ontvangt het bedrijf uit de groene sector een certificaat van de onafhankelijke certificatie-instelling. Vanaf dat moment is het bedrijf uit de groene sector “deelnemer” categorie I en mag zich Groenkeur-ondernemer noemen. De beoordelingsrichtlijn noemt deze Groenkeur-ondernemer verder formeel „deelnemer‟.

De deelnemer ontvangt na goedkeuring door de certificatie-instelling een ondertekend certificaat. Het certificaat vermeldt het volgende: Het kwaliteitsmanagementsysteem van

1. Naam bedrijf

INTERPRETATIE

Slechts één naam van een bedrijf per certificaat. Dubbele bestaande bedrijfsnamen is alleen toegestaan wanneer het bedrijf aantoonbaar een dubbele naam heeft. Voorbeeld: “Mostert De Winter”. Extra aanduidingen bij de bedrijfsnaam zoals bijvoorbeeld: “zich noemende”; “ook bekend als”; Werkmaatschappij”; of “handelend onder de naam“, zijn niet toegestaan. Wel is toegestaan om voor hetzelfde kwaliteitsmanagementsysteem meerdere certificaten voor verschillende bedrijfsnamen te verstrekken.

voldoet aan de Groenkeur BRL Dak en Gevelbegroening 2012.

INTERPRETATIE

Slechts één beoordelingsrichtlijn per certificaat.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 10

Het toepassingsgebied van de dienstverlening: 1.1 aanleg van dak- en gevelbegroening 1.2 onderhoud van dak- en gevelbegroening 1.3 ontwerp van dak- en gevelbegroening 1.4 advies dak- en gevelbegroening

INTERPRETATIE

Alleen de dienstverlening of de dienstverleningen voorzien van nummer 1.1 t/m 1.4 die de deelnemer daadwerkelijk uitvoert en die door de certificatie-instelling aan een onderzoek zijn onderworpen komen in aanmerking voor vermelding op het certificaat. Wanneer de deelnemer in de groene sector dienstverleningen aanbiedt en uitvoert vallende onder een scope dat niet op het Groenkeur-certificaat staat vermeld of waarvoor hij geen recente aanvraag voor een uitbreiding kan overleggen, heeft hij aan de klant bewijsbaar meegedeeld dat hij voor dat onderdeel niet is gecertificeerd.

2. Adresgegevens van bedrijf en eventuele bijbehorende vestigingen met adresgegevens.

INTERPRETATIE

Op een certificaat mogen alleen die vestigingen worden vermeld waarvan het kwaliteitsmanagementsysteem voldoet aan de eis van deze beoordelingsrichtlijn en ISO 9001 en alwaar de dienstverlening(en) conform de scope, zijn gepland en voorbereid.

3. Het kwaliteitsmanagementsysteem van de genoemde vestiging(en) voldoet binnen het

toepassingsgebied tevens aan ISO 9001:<vigerende versie>. 4. De ingangsdatum. 5. Einddatum van de geldigheid (vervaldatum). 6. Uniek nummer van het certificatie-instelling 7. Een vermelding uit hoeveel pagina‟s het certificaat bestaat.

INTERPRETATIE

Bij de Nederlandse naam mag ook de internationale naam op het certificaat vermeld worden: Assessment Guideline Groenkeur Green roofs and Green facades.

ALGEMEEN De certificatie-instelling is verplicht het beeldmerk van Groenkeur op het certificaat te vermelden. Het vermelden van het beeldmerk van de Raad voor Accreditatie is eveneens verplicht voor zover de Raad daartoe middels haar reglementen toestemming toe verleend. De certificatie-instelling houdt toezicht op een juiste naleving van het gebruik van de beeldmerken. Afwijkingen in het gebruik van een beeldmerk moeten door de certificatie-instelling onverwijld aan de rechthebbende worden gemeld. Ook na afgifte van een certificaat kunnen uitsluitend nieuwe vestigingen op het certificaat worden vermeld waarover de certificatie-instelling positief heeft beslist.

INTERPRETATIE

Tegen het afzonderlijk afgeven van een Certificaat ISO 9001, naast het Groenkeur-certificaat bestaat – wanneer dat past binnen de vigerende bepalingen – geen bezwaar. Aan de certificatie-instelling is het toegestaan om het door hen gebruikte beeldherkennende element van ISO 9001 op het certificaat te vermelden.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 11

2 NORMATIEVE VERWIJZING

ALGEMEEN

Europese verordeningen en nationale wetten zijn uiteraard steeds leidend in het opvolgen van regels. Het recht is steeds in beweging. De meest recente versies zijn van toepassing. Deze beoordelingsrichtlijn en het Reglement certificatie Groenkeur verwijzen, naar de volgende documenten: 1. De Akte van oprichting Stichting Groenkeur

6

2. Het Huishoudelijk reglement Stichting Groenkeur7

3. Het Reglement certificatie Groenkeur 8

4. Het Reglement beeldmerk en logo‟s Groenkeur9

5. Het Reglement toezicht Groenkeur (Ondernemers) Die documenten, alsook de bijlagen A tot en met E zijn in hun actuele versie beschikbaar op www.groenkeur.nl. Door daarnaar te verwijzen, maken ze deel uit van de beoordelingsrichtlijn. Voor ongedateerde verwijzingen is de laatste versie van het document van toepassing. Bij deze beoordelingsrichtlijn behoren interpretaties. De deelnemer en de certificatie-instelling moeten de genoemde interpretaties als verklarende uitleg gebruiken. De eis (norm) staat steeds in de beoordelingsrichtlijn. Samen met het Reglement beeldmerk en logo‟s Groenkeur vormt dat een stuk materieelrecht. In het Reglement certificatie Groenkeur en in de eigen reglementen van de certificatie-instelling staan de wijze van auditeren. Dat heet formeelrecht.

INTERPRETATIE

Interpretaties zijn in een dergelijk kader weergegeven. Deze horen inhoudelijk niet tot de beoordelingsrichtlijn. Het is een verklarende uitleg.

Voor alle beoordelingsrichtlijnen gelden bepalingen en eisen met een algemene werking. In de kantlijn is dat vermeld met de verwijzing:

ALGEMEEN

Daar waar specifiek per afzonderlijk vakgebied afwijkende regels gelden is dat in de kantlijn vermeld met de term:

SPECIFIEK DAK- GEVELBEGROENING

INTERPRETATIE

Zodra wetten en reglementen wijzigingen ondergaan, zal het College van deskundigen groen initiatief nemen om deze veranderingen door te voeren in deze beoordelingsrichtlijn.

6 Het oprichtingsstatuut van Stichting Groenkeur (www.groenkeur.nl)

7 Het huishoudelijk reglement door het bestuur van de Stichting vastgesteld (www.groenkeur.nl)

8 Het reglement van Stichting Groenkeur waarbij is vastgesteld waaraan een audit moet voldoen .

9 Een samenstel aan regels omtrent het gebruik van het Groenkeur beeldmerk (www.groenkeur.nl)

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 12

3 TERMEN EN DEFINITIES

ALGEMEEN

Definities zijn vastgelegd in de meest recente uitgave van ISO/IEC 17000 en NEN-EN-ISO 9000(NL). Die definities zijn van toepassing op dit document. Daar waar nodig zijn ook definities opgenomen. Een actuele versie van deze definities is te raadplegen op www.groenkeur.nl Definities die verband houden met een checklist in bijlage A zijn afzonderlijk in bijlage A genoemd, of bijlage A verwijst daarnaar. Wanneer de definities in bijlage A niet overeenstemmen met de definities op de www.groenkeur.nl ISO/IEC 17000 en NEN-EN-ISO 9000(NL) dan zijn de definities van bijlage A in dat geval van toepassing.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 13

4 KWALITEITSMANAGEMENTSYSTEEM 4.1 Algemene eisen

ALGEMEEN De deelnemer maakt inzichtelijk, dat hij aan de normen van hoofdstuk 4 tot en met 8 van deze beoordelingsrichtlijn in het managementsysteem heeft voldaan. Hij heeft het kwaliteitsmanagement minimaal volgens deze norm opgezet, gedocumenteerd, ingevoerd en onderhouden. Ook verbetert hij de doeltreffendheid van het kwaliteitsmanagementsysteem continu. De deelnemer verleent daartoe ten genoegen van de certificatie-instelling alle medewerking. De deelnemer is verplicht:

1. De integrale processen door de hele organisatie van de deelnemer die nodig zijn voor

het kwaliteitsmanagementsysteem en de toepassing ervan vast te stellen; zodat de kwaliteitsmanagementprocessen die nodig zijn voor de hele organisatie vaststaan.

2. De volgorde en interacties vaststellen en besturen; zodat de volgorde en acties van deze processen zijn vastgesteld.

3. De criteria en methoden bepalen, besturen en te organiseren; zodat doel en middel zijn bepaald die nodig zijn om te bewerkstelligen dat zowel de uitvoering als de beheersing van deze processen doeltreffend is.

4. De middelen te plannen; zodat de beschikbaarheid van middelen en informatie zijn bewerkstelligd die nodig zijn voor de uitvoering en bewaking van deze processen.

5. Controles uit te voeren; zodat deze processen door monitoring zijn bewaakt en waar van toepassing zijn gemeten en geanalyseerd.

6. Verbeteringen in deze processen continu door te voeren; zodat de maatregelen naar aanleiding van de geplande resultaten en de geconstateerde bevinding die voor verbetering in aanmerking komen, leiden tot een beter resultaat.

7. Bij uitbesteding van een proces dat van invloed is op de conformiteit van de producteis heeft de deelnemer aantoonbaar gerealiseerd dat hij die uitbestede processen beheerst. De soort en mate van beheersing van deze uitbestede processen zijn, voor zover van toepassing, in het kwaliteitsmanagementsysteem gedefinieerd en vastgesteld, zodat ook bij onderaanneming de kwaliteit continu is gegarandeerd.

. Afwijking: Wanneer bij een audit, niet zijnde een toelatingsaudit, geen overeenkomst met de certificatie-instelling is overlegd, waarin is vastgelegd dat:

a. De deelnemer zich verplicht zijn kwaliteitsmanagementsysteem onverkort in stand te houden gedurende de geldigheidstermijn van het Groenkeur-certificaat, zoals bepaald in deze beoordelingsrichtlijn.

b. De deelnemer zich verplicht de reglementen en besluiten van Stichting Groenkeur onverkort na te komen.

INTERPRETATIE

Het spreekt voor zich dat een deelnemer alle medewerking verleent tijdens een audit. Wanneer geen medewerking is verleend leidt dat tot beëindiging van de audit. Het overleggen van een overeenkomst is bij een heraudit en opvolgingsaudit noodzakelijk, omdat daarin is vastgelegd, dat de deelnemer belooft om het kwaliteitsmanagementsysteem in stand te houden en de Groenkeurreglementen na te komen. Goede contacten met deelnemers in de regio, die ook aan deze beoordelingsrichtlijn voldoen, is raadzaam. Zodra ondercapaciteit in eigen onderneming ontstaat om de projecten tijdig en kwalitatief goed op te leveren, is het elkaar kennen en herkennen een eerste vereiste. Beheersing van kwaliteit bij onderaanneming lijkt eenvoudiger wanneer deze is gegund aan een bedrijf uit de groene sector dat zijn kwaliteitsmanagementsysteem volgens dezelfde beoordelingsrichtlijn heeft laten certificeren, maar dit is niet verplicht. Wel moet een deelnemer garanderen dat minimaal de kwaliteit in het systeem blijft gewaarborgd zoals deze beoordelingsrichtlijn voorschrijft. De deelnemer zelf is daarvoor verantwoordelijk.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 14

4.2 Documentatie-eisen 4.2.1 Algemeen

ALGEMEEN De documentatie en registratie van het kwaliteitsmanagementsysteem kent een aantal verplichte onderdelen. Deze zijn in hoofdzaak weergegeven in de tabel „Overzicht documentaties/registraties‟. De documentatie van het kwaliteitsmanagementsysteem omvat minimaal de gedocumenteerde verklaringen van een kwaliteitsbeleid en kwaliteitsdoelstellingen. De documentatie van het kwaliteitsmanagementsysteem bevat een kwaliteitshandboek en gedocumenteerde procedures en registraties, zoals in deze norm is vereist. Bovendien omvat het kwaliteitsmanagementsysteem documenten, met inbegrip van registraties waarvan de deelnemer heeft vastgesteld dat deze nodig zijn om een doeltreffende planning, uitvoering en beheersing van processen te bewerkstelligen. De omvang van de organisatie bepaalt mede de omvang van de hier aangehaalde documentatie. Van alle in deze beoordelingsrichtlijn genoemde „gedocumenteerde procedures‟ betekent dat de procedure is vastgesteld, gedocumenteerd, geïmplementeerd en is bijgehouden. Elke procedure of een eis daartoe hoeft niet per se in één document te zijn verwerkt. Samenvoeging is toegestaan. Afwijking: Het niet voldoen aan de verplichte registraties. Kritieke afwijking: Een onomstotelijke vaststelling dat een bedrijfsadministratie of projectadministratie is voorzien van een valse- of vervalste specificatie. Een kritieke afwijking leidt tot beëindiging van het auditproces. Wanneer de deelnemer beschikt over een geldig certificaat leidt het bovendien tot intrekking daarvan.

INTERPRETATIE

Nietbeinvloedbare projectaudits vormen een belangrijk instrument van de beoordelingsrichtlijn. Op die wijze is vast te stellen of het kwaliteitsmanagementsysteem dusdanig is ingericht dat door middel van methoden voor borging en beheersing aan de eisen van de klant is voldaan. Een deugdelijke betrouwbare en inzichtelijke administratie, documentatie en registratie is belangrijk bij de certificering. In de vergadering van het College van deskundigen groen op 2 maart 2009 werd benadrukt dat de administratieve last gelijkwaardig is aan een normale deugdelijke bedrijfsvoering. De beoordelingsrichtlijn bemoeit zich niet met de administratieinrichting. Binnen de kaders van de audit kan er een dispuut (verschil van mening) ontstaan tussen de (aspirant) deelnemer en de auditor. Het College van deskundigen groen stelt eventueel na verslaglegging vanuit de harmonisatie, een eenduidige werkwijze vast. Deze flexibiliteit voldoet daarmee tevens aan de internationale eis genoemd in Guide72:2001.

4.2.2 Kwaliteitshandboek

ALGEMEEN Een voorgeschreven controleerbare registratie van een kwaliteitsmanagementsysteem borgt de zekerheid dat de klant de beloofde kwaliteit krijgt geleverd. De deelnemer gebruikt een kwaliteitshandboek. Hij toont aan dat hij een kwaliteitshandboek opzet en bijhoudt. Een kwaliteitshandboek bevat het onderwerp en toepassingsgebied van het kwaliteitsmanagementsysteem. Een kwaliteitshandboek rechtvaardigt eventuele uitsluitingen binnen het toepassingsgebied of de toepassingsgebieden overeenkomstig 1.2. Het kwaliteitshandboek kent vastgestelde, gedocumenteerde procedures of verwijst ernaar. Bovendien beschrijft een kwaliteitshandboek de interacties tussen de processen van het kwaliteitsmanagementsysteem. Afwijking: Het niet kunnen overleggen van een kwaliteitshandboek (papier of digitaal).

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 15

INTERPRETATIE

Stichting Groenkeur geeft een handboek kwaliteit uit. Een kwaliteitshandboek is een methode om de structuur van de organisatie en de werkwijzen binnen de organisatie ordelijk te documenteren. Stichting Groenkeur geeft een handboek kwaliteit uit met 160 gestandaardiseerde voorbeeldformulieren voor diverse deeltaken die in een bedrijf uit de groene sector van toepassing kunnen zijn. Het handboek van Groenkeur is geen kant-en-klaar kwaliteitshandboek voor de deelnemer, maar een algemeen hulpmiddel om de bedrijfsvoering te professionaliseren. Het biedt goede handvatten om een eigen kwaliteitssysteem op te zetten. Bestellen kan via www.groenkeur.nl De meeste recente beoordelingsrichtlijn is ook altijd van www.groenkeur.nl te downloaden..

4.2.3 Beheersing van documentatie

ALGEMEEN Het kwaliteitsmanagementsysteem kent twee hoofdonderdelen. Het bestaat uit de centrale bedrijfsadministratie en een projectregistratie. Een elektronische administratie/registratie is gelijkwaardig. De projectregistratie is herleidbaar naar klant en vestiging. Documenten die zijn vereist door het kwaliteitsmanagementsysteem zijn beheersbaar. De deelnemer heeft een gedocumenteerde procedure vastgesteld om te definiëren welke beheersmaatregelen nodig zijn om de documenten goed te keuren op geschiktheid alvorens ze zijn uitgegeven. De deelnemer beoordeelt documenten en indien nodig actualiseert hij deze. Hij keurt ze opnieuw goed. De deelnemer bewerkstelligt dat veranderingen en de actuele revisiestatus van de documenten zijn geïdentificeerd. Hij bewerkstelligt dat voor de van toepassing zijnde documenten de juiste versie op de werkplek beschikbaar is. Hij zorgt ervoor dat de documenten leesbaar en gemakkelijk herkenbaar blijven. De deelnemer zorgt voor identificatie en distributie van externe documenten waarvan is bepaald dat ze nodig zijn voor de planning en uitvoering van het kwaliteitsmanagementsysteem. Hij voorkomt onbedoeld gebruik van vervallen documenten en past geschikte identificatie toe wanneer het bewaren daarvan nodig is. De deelnemer voert de eisen uit die hij zich in de diverse procedures oplegt. 4.2.4 Beheersing van registraties

ALGEMEEN De deelnemer stelt registraties vast en houdt deze bij. Op deze wijze levert hij bewijs dat hij voldoet aan de eisen en van de doeltreffende werking van het kwaliteitsmanagementsysteem. Registraties moeten leesbaar zijn. Registraties moeten ook gemakkelijk herkenbaar en terugvindbaar zijn. Een gedocumenteerde procedure is vastgesteld om de beheersing te definiëren die nodig is voor de identificatie. In procedures is bovendien geregeld: het opslaan, de bescherming, het terugvinden, de bewaartermijn en de vernietiging van registraties. De deelnemer beschikt over een schriftelijk vastgelegde procedure waarin onder andere het beheer van de documenten en registraties is beschreven. De procedure wijst de verantwoordelijken aan voor het beheer en de archivering van deze documenten. De wijze waarop projectregistraties zijn opgezet moet het mogelijk maken om verifieerbaar de kwaliteit van werken binnen een projectmatige werkmethodiek te borgen. Per project is de inzet van vakbekwaam personeel te herleiden. Eisen voor bekwaamheden staan in hoofdstuk 6. Het beheer van registraties houdt in dat deze minimaal volgens de wettelijke bewaartermijn zijn gearchiveerd en beheerd. Wanneer de garantietermijn (op onderdelen) langer is dan de wettelijke bewaartermijn van gegevens, is de bewaartermijn (van die onderdelen) minimaal gelijk aan de garantietermijn. Het archiveren van documenten houdt in dat deze volgens een vastgestelde structuur door de deelnemer zijn bewaard. In geval van digitale archivering heeft de deelnemer een back-upsysteem.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 16

INTERPRETATIE

De belastingdienst hanteert een wettelijke bewaartermijn voor financiële gegevens van 7 jaar. Bepaalde projectgegevens zijn gerelateerd aan de financiële gegevens, daarom kan gesteld worden dat de wettelijke bewaartermijn 7 jaar bedraagt. Wanneer bv. de garantietermijn de 7 jaar overschrijdt dan is de bewaartermijn van die documenten gelijk aan die garantietermijn. De informatie per project mag in een projectmap. De bewaartermijn voor registraties van bestede uren is doorgaans één jaar. Die urenbriefjes en weekstaten kunnen dienst doen als registratie.

Afwijking: Het niet kunnen overleggen van een goed functionerende projectregistratie. Afwijking: Wanneer de bekwaamheden van ingezet personeel per project niet herleidbaar is.

INTERPRETATIE

Registratiebekwaamheden zijn vormvrij. De auditor moet ervan overtuigd zijn dat de juiste bekwaamheden per project zijn ingezet. Daarvoor staat hem de gehele (digitale)administratie ten dienste. De deelnemer kan per project de namen registreren van het personeel dat is ingezet. In de bedrijfsadministratie (het personeelsdossier) kan de auditor terugvinden over welke bekwaamheden personen beschikken. Bij inleenkrachten kan de deelnemer aan de contractpartij een schriftelijke verklaring vragen. Als een inleenkracht bij herhaling is ingezet, is één verklaring voldoende. Een verklaring kan zijn: CV, kopie diploma, specificatie van een uitzendbureau, werkgeversverklaring, etc. De deelnemer is verantwoordelijk voor de geloofwaardigheid van de verklaring om aan de bekwaamheidseis te voldoen.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 17

OVERZICHT DOCUMENTATIES / REGISTRATIES BINNEN HET KWALITEITSMANAGEMENTSYSTEEM

ALGEMEEN

ALGEMENE BEDRIJFSADMINISTRATIE PROJECTADMINISTRATIE

PERSONEELSDOSSIER (alleen toegankelijk voor betrokkene zelf, de personeelsafdeling en/of zijn lijnmanagers en de auditoren) Voor zover van toepassing bestaat

personeelsdossier uit de volgende registraties: PERSONEELSDOSSIER

1. curriculum vitae 2. kopieën/scans diploma's algemeen 3. kopieën/scans, bewijzen van

vakbekwaamheid 4. ondertekend arbeidscontract 5. functioneringsgesprekken

PDCA-DOSSIER

1. missie/visiedocument 2. kwaliteitsbeleid/doelstellingen 3. beleidsplan 4. kwaliteitshandboek 5. vastleggen procedures 6. directiebeoordeling 7. planning en uitvoering interne audits 8. klanttevredenheidsonderzoek 9. analyses klanttevredenheid 10. intern trainings- en

ontwikkelingsprogramma 11. documentenbeheer en gebruik vaste

formats 12. ingediende interne

verbeteringsformulieren

LEVERANCIERSDOSSIER

1. inkooporders 2. afspraken met leveranciers 3. leveranciersbeoordeling

DOSSIER BEHEER MATERIÉLE MIDDELEN

1. inventaris 2. onderhoud 3. keuren en ijken 4. afschrijving

CENTRALE PROJECT ADMINISTRATIE

1. Totaal aantal projecten 2. Totaal aantal projecten per BRL

PROJECTDOSSIER PER PROJECT Voor zover van toepassing is het volgende in

de projectadministratie per vestiging terug te vinden: PROJECTDOSSIER

1. kort gespreksverslag 1e contact met de klant

2. ontwerp en advies 3. werkomschrijvende offerte / bestek 4. bewijs afgifte Algemene

consumentenvoorwaarden van Stichting Groenkeur

5. contactpersoon klant 6. gespreksnotities communicatie met de

klant 7. interne communicatie wie is waarvoor

verantwoordelijk 8. opdrachtbevestiging 9. werkvoorbereiding 10. inkoopbewijs dat geleverd is volgens

producteis 11. bestellijst 12. controle vergunningen 13. planning van het werk 14. uitvoering en voortgang van het werk 15. inzet persoon en uren 16. bekwaamheden personeel volgens

vereisten BRL 17. meer-/minder-/regiewerk 18. opleveringsdocument/bon 19. (eventuele) projectevaluatie 20. advies voor onderhoud 21. garanties 22. (eventuele) klanttevredenheid van dit

project 23. kopie gebruiksvoorschriften geplaatste

dode materialen 24. revisie tekening 25. nacalculatie 26. noodplan bij calamiteiten 27. checklist of soortgelijk document

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 18

INTERPRETATIE

In een kwaliteitshandboek is beschreven wat een procedure is. Daarnaast bevat het voorbeelden. In de procedures zijn de taakverdeling en overdracht (interne organisatie en met betrokkenen) van de processen beschreven. In de procedures is de informatie- en goederenstroom in de organisatie beschreven. Ook is vermeld wie verantwoordelijk is voor het aanleveren van de gewenste goederen en wie de informatie aan de klant verstrekt. Kort samengevat is in elke procedure het volgende beschreven: 1. wat krijgen we 2. van wie aangeleverd 3. op welk moment 4. wie doet wat ermee 5. waar gaat het naartoe 6. wie is verantwoordelijk Procedures zijn kort, overzichtelijk en begrijpelijk. Dit houdt in dat bij het opstellen van procedures rekening is gehouden met de medewerkers die de procedures in de praktijk gaan gebruiken. Het is dan ook belangrijk om een procedurevorm te kiezen die voor de medewerkers helder en duidelijk is. Een mogelijke manier is om de procedures weer te geven in tabelvorm. Alle voorbeelden van procedures in een kwaliteitshandboek zijn in tabelvorm opgesteld. Dit is echter geen verplichting. De deelnemer is vrij om een andere passende vorm te kiezen. Communicatie met de klant betreft geen procedure. Communicatie met de klant en het personeel loopt als rode draad door alle processen. Dit betreft bijvoorbeeld afspraken over veranderingen ten aanzien van het ontwerp, meer- en minderwerk, factuurstroom, etc. In een kwaliteitshandboek kan men voorbeelden toevoegen. Op deze manier kan een bedrijf uit de groene sector hier eenvoudig mee werken. De deelnemer kan bijvoorbeeld werken met standaardoffertes, checklists, of soortgelijke documenten etc. Een kwaliteitshandboek biedt hiervoor goede handvatten. Een PDCA-dossier maakt de deelnemer meer bewust dat kwaliteit een constante beweging is. Het komt voor dat een werknemer voor meerdere Groenkeur-beoordelingsrichtlijnen werkzaamheden verricht.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 19

5 DIRECTIEVERANTWOORDELIJKHEID 5.1 Betrokkenheid van de directie

ALGEMEEN De directie beoordeelt het kwaliteitsmanagementsysteem van de deelnemer met geplande tussenpozen. De directie bewerkstelligt dat die beoordeling bij voortduring geschikt, passend en doeltreffend is. Deze beoordeling moet tevens de kansen voor verbeteringen omvatten, alsmede de noodzaak van wijzigingen in het kwaliteitsmanagementsysteem, het kwaliteitsbeleid en de kwaliteitsdoelstellingen. De directie moet het bewijs leveren van de betrokkenheid bij het ontwikkelen en invoeren van het kwaliteitsmanagementsysteem en bij het continu verbeteren daarvan, zodat:

1. De kwaliteit van de dienstverlening bijdraagt aan de kwaliteit van het eindproduct; 2. De kwaliteit van de gebruikte (plant)materialen bijdraagt aan de kwaliteit van het

eindproduct; 3. De kwaliteit van materieel en gereedschap waarmee personeel kan werken een

bijdrage levert aan de kwaliteit van het eindproduct.

De directie heeft het belang om te voldoen aan de eisen van de klanten binnen de organisatie bekend gemaakt. Evenzo heeft hij het belang om te voldoen aan wet- en regelgeving binnen de organisatie bekend gemaakt. De directie belegt de verantwoordelijkheid in beheersbare processen door het vaststellen van:

4. Beleid 5. Doelstellingen 6. Verbetermanagement 7. De directie blijft eindverantwoordelijk

De volgende verplichte documenten en dossiers ondersteunen de directie bij het vaststellen van beleid, doelstellingen en verbetermanagement:

8. Een beleidsplan (visie/missiedocument) 9. Het personeelsdossier 10. Een kwaliteitsbeleid 11. De projectdossiers 12. De interne audits 13. De directiebeoordeling 14. Het PDCA-dossier 15. Auditrapportage van de certificatie-instelling

INTERPRETATIE

Een visie en missie van een organisatie is het volgende: Visie: in de visie van een organisatie staat aangegeven op welke wijze de organisatie aankijkt tegen de marktontwikkelingen en de eigen positie daarbinnen. Het toekomstbeeld speelt hierin een belangrijke rol. De ambitie van de ondernemer komt hierin naar voren. Missie: In een missie omschrijft een onderneming „wat zij doet, voor wie en op welke manier‟. Een missie bestaat dus uit drie elementen. Zij geeft de bestaansgrond, de reikwijdte en de begrenzingen van het ondernemen aan. De missie is „identiteitsbepalend‟.

De directie is eindverantwoordelijk voor de uitvoering van wet- en regelgeving, tenzij de wet zelf andere verantwoordelijken aanwijst. Vereist is dat de deelnemer het nakomen van Europese- en nationale wetgeving inzichtelijk in het kwaliteitsmanagementsysteem heeft geborgd.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 20

De directie treft maatregelen ter voorkoming van afbreuk aan het imago van Groenkeur. De directie voorkomt schade aan de integriteit van de onderneming, alsmede aan de integriteit en het imago van Groenkeur, inclusief het Groenkeur-certificaat en het beeldmerk. Daarbij waakt de directie er ook voor dat de deelnemer geen activiteiten ontplooit die willens en wetens het imago of de integriteit van Groenkeur kunnen schaden. Kritieke afwijking: Een onomstotelijke vaststelling dat een kwaliteitsmanagementsysteem het nakomen van de Europese- en nationale wetgeving niet inzichtelijk borgt en willens en wetens de wetgeving niet nakomt. Een kritieke afwijking leidt tot beëindiging van het auditproces. Wanneer de deelnemer beschikt over een geldig certificaat leidt het bovendien tot intrekking daarvan. Afwijking: Het niet kunnen overleggen van een beleids- en kwaliteitsplan. Kritieke afwijking: Het willens en wetens afbreuk doen aan de integriteit en het imago van Groenkeur, het certificaat en/of het beeldmerk.

INTERPRETATIE

Alleen al het schrijven van de plannen levert een zichtbare verbetering op. Plannen schrijven dwingt tot nadenken. Het dwingt daarover stukken te lezen en wellicht de ideeën met anderen te delen. Zo ontstaat er een gefundeerd en doordacht „Beleids- en Kwaliteitsplan‟. Natuurlijk is de praktijk altijd hardnekkig. Er ontstaat regelmatig een kloof tussen theorie en praktijk. Het is de kunst van de directie om de kloof tussen theorie en praktijk zo smal mogelijk te houden.

De directie is juridisch verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wet en regelgeving. Aan minimaal de volgende wettelijke verplichtingen dient (indien van toepassing) aandacht te zijn besteed:

1. Wet Milieubeheer en de daaruit voortvloeiende Algemene Maatregelen van Bestuur Provinciale Milieuverordening (afval)

2. Flora- en Faunawet 3. Wet Gewasbescherming en Biociden 4. Wet Bodembescherming 5. Activiteitenbesluit: Opslag stoffen 6. Meststoffenwet 7. Wet op het algemeen verbindend en het onverbindend verklaren van

bepalingen van collectieve arbeidsovereenkomsten.

Binnen het groene domein in Nederland is de “CAO voor het Hoveniersbedrijf in Nederland” van toepassing. In deze CAO zijn de criteria ten aanzien van de werkingssfeer opgenomen. Een bedrijf dat deze CAO niet hanteert dient periodiek te toetsen of de grondslag hiertoe nog steeds standhoudt, zodat hij uitvoering geeft aan de “Wet op het algemeen verbindend en het onverbindend verklaren van bepalingen van collectieve arbeidsovereenkomsten”.

In verband met de exterritoriale werking geldt bij genoemde wetten de restrictie: “Of gelijkwaardig”. Dat betekent wanneer buiten Nederland andere wetgeving van toepassing is, de overeenkomstige bepalingen van dat land dienen te worden gevolgd. Het huidig milieubeleid bestaat uit Europese richtlijnen die door de nationale wetgever zijn omgezet in nationale wetgeving. Met het naleven van de nationale wetgeving wordt vanzelf ook het Europese recht nageleefd. Belangrijke Europese richtlijnen waarbij dit het geval is, zijn bijvoorbeeld de kaderrichtlijnen met betrekking tot waterkwaliteit, luchtkwaliteit en afvalstoffen. Oudere richtlijnen die goed zijn geïmplementeerd in Nederlandse wetgeving zijn de Vogel- en de Habitatrichtlijn, beide ter bescherming van biodiversiteit.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 21

5.2 Klantgerichtheid

ALGEMEEN De directie regelt in het kwaliteitsmanagementsysteem dat:

1. De eisen van de klanten, bij de aanvang van de werkzaamheden zijn bepaald. Eisen die in strijd zijn met geldende wet- en regelgeving accepteert de deelnemer niet.

2. Bij de oplevering kan aan de gestelde eisen worden voldaan. Dat bewerkstelligt de directie met als doel om de klanttevredenheid te verhogen. De klant is vooraf gewezen op zaken of omstandigheden die een risico met zich meebrengen.

3. Elke vestiging die op het certificaat komt te staan, voldoet aan de definitie voor een vestiging, conform het huishoudelijkreglement Groenkeur. De vestiging voorziet in de verschillende contactbehoeften van de klant.

INTERPRETATIE

Het bestuur Stichting Groenkeur heeft in het huishoudelijkreglement de eisen voor een vestiging vastgesteld. De vestiging voldoet als kantoorruimte en/of ontvangstruimte. Het is een fysiek te betreden ruimte. Kantoor aan huis kan daar ook onder vallen. Enkel een „postbusadres‟ voldoet in ieder geval niet aan de definitie van vestiging.

5.3 Kwaliteitsbeleid

ALGEMEEN De directie bewerkstelligt een kwaliteitsbeleid dat geschikt is voor het doel van de deelnemer. De directie bewerkstelligt ook dat het kwaliteitsbeleid een verbintenis inhoudt om te voldoen aan de eisen en de doeltreffendheid van het kwaliteitsmanagementsysteem continu te verbeteren. Tevens bewerkstelligt de directie dat het kwaliteitsbeleid een kader biedt voor het vaststellen en beoordelen van de kwaliteitsdoelstellingen. Beoordelen op voortdurende geschiktheid en het vergroten van acceptatie en begrip binnen de organisatie maken daarvan deel uit. De deelnemer heeft daartoe onder meer in het kwaliteitsmanagementsysteem vastgelegd de wijze en frequentie van communiceren met de medewerkers, onderaannemers en klanten. De deelnemer besteedt in het kwaliteitsbeleid eveneens aandacht aan maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). De directie legt deze zaken schriftelijk vast en toetst dit jaarlijks. Het MVO-ambitieniveau is op verzoek van de klant aan hem verstrekt. De MVO-ambitie bevat klantgerichte aansprekende doelstellingen die verband houden met mens, maatschappij en milieu.

INTERPRETATIE

De deelnemer besteedt aandacht aan maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). De directie toetst ook dit jaarlijks. Het bedrijf kan vorm vrij documentatie overleggen waarmee wordt aangetoond dat de bedrijfsonderdelen die onder certificatie vallen klantgerichte aandacht hebben voor de volgende principes:

• Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) betekent dat bij alle bedrijfsbeslissingen niet alleen het effect op de winst telt, maar dat ook de gevolgen voor mensen binnen en buiten het bedrijf en het milieu een zwaarwegende rol spelen. De ondernemer streeft voortdurend naar een optimale balans tussen People, Planet en Profit.(Ook wel omgezet naar Mens, Milieu en Maatschappij)

• Aan de betrokkenheid en de belangen van werknemers, klanten, leveranciers, maatschappelijke organisaties en andere belanghebbenden wordt grote waarde toegekend.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 22

• De keuzes die het bedrijf maakt worden op een eerlijke en transparante manier gecommuniceerd en verantwoord. Tijdens de kennisdeling is er ook vanuit het MVO-perspectief aandacht voor de verplichte onderdelen over ARBO en milieu.

5.4 Planning 5.4.1 Kwaliteitsdoelstellingen

ALGEMEEN De directie bewerkstelt dat de kwaliteitsdoelstellingen met inbegrip van die welke nodig zijn om te voldoen aan de producteisen, zijn vastgesteld voor relevante functies en niveaus binnen de organisatie. De kwaliteitsdoelstellingen zijn meetbaar en consistent met het kwaliteitsbeleid.

5.4.2 Planning van het kwaliteitsmanagementsysteem

ALGEMEEN

De planning van het kwaliteitsmanagementsysteem is uitgevoerd om zowel te voldoen aan de algemen eisen van het kwaliteitsmanagementsysteem als aan de kwaliteitsdoelstellingen. De directie bewerkstelligt dat de werking en samenhang van het kwaliteitsmanagementsysteem behouden blijft wanneer er veranderingen met betrekking tot het kwaliteitsmanagement zijn gepland en ingevoerd. 5.5 Verantwoordelijkheid, bevoegdheid en communicatie

5.5.1 Verantwoordelijkheid en bevoegdheid ALGEMEEN

Het is de plicht van de directie om de juiste verantwoordelijkheden te definiëren en schriftelijk vast te leggen. De directie maakt die verantwoordelijkheden binnen de organisatie bekend en legt die bekendmaking vast. De directie heeft voor de leidinggevenden een vervangersregeling vastgelegd en bekend gemaakt. Afwijking: Wanneer de deelnemer de gedefinieerde verantwoordelijkheden niet binnen de organisatie bekend heeft gemaakt. Afwijking: Wanneer de deelnemer geen vervangersregeling voor de leidinggevenden kan overleggen.

INTERPRETATIE

Competenties zijn persoonskenmerken, beschreven in gedragsmatige termen. Bijvoorbeeld creativiteit, leervermogen, samenwerken, luisteren, communiceren, besluitvaardigheid, plannen en organiseren. Er wordt onderscheid gemaakt tussen competenties, kennis en vaardigheden. De vereiste middelen worden niet eenmalig vastgesteld door de deelnemer, actualisatie is noodzakelijk. Binnen elk bedrijf uit de groene sector zijn er met enige regelmaat mensen afwezig door ziekte of vakantie. Bij afwezigheid van mensen zullen hun taken en verantwoordelijkheden overgenomen moeten worden door anderen uit het bedrijf van de deelnemer om het proces gaande te houden. Dit geldt vooral voor de zwaardere functies waarbij er meer verantwoordelijkheden komen kijken. Bij de uitvoerende functies speelt dit minder, aangezien vaak meerdere medewerkers dezelfde taken en verantwoordelijkheden dragen. Hierbij is het echter wel belangrijk dat de continuïteit van het werk gewaarborgd blijft. Projecten moeten binnen de gestelde tijdstermijn zijn afgerond.

INTERPRETATIE

Verplichte kwaliteitsdoelstellingen kunnen een meetbare vorm krijgen in: 1. Personeelsbeleid. (bijv. verzuim, cursussen, opleiding, groei, klachten.) 2. Inkoopbeleid. (bijv. evaluatie prijs kwaliteit verhouding, geleverde producten,

klachten.)

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 23

Voor elk bedrijf uit de groene sector is dan ook een taakvervangingsregeling vereist voor leidinggevenden. In een taakvervangingsregeling is er vastgelegd wat er moet gebeuren om een afwezige medewerker te vervangen zodat het bedrijfsproces gewoon kan doorgaan. Een taakvervangingsregeling kan op verschillende manieren worden opgezet. Het meest handig is om per aanwezige functie binnen een onderneming aan te geven hoe de vervanging in zijn werk gaat. Vooral de taakvervanging van directie / ondernemer moet zijn geregeld. Stel dat de ondernemer ziek wordt dan kan dit grote gevolgen hebben voor de continuïteit van de onderneming. In situaties dat de ondernemer bijvoorbeeld met vakantie of ziek is, moet zijn vastgesteld hoe de vervanging is geregeld. Een belangrijk en praktisch hulpmiddel voor het visueel maken van taken en verantwoordelijkheden is een organogram.

5.5.2 Directievertegenwoordiging

ALGEMEEN De directie van de deelnemer benoemt één lid van het management tot kwaliteitsfunctionaris en één medewerker tot klachtenfunctionaris. De kwaliteitsfunctionaris heeft ongeacht overige verantwoordelijkheden, de verantwoordelijkheid en de bevoegdheid om de processen van het kwaliteitsmanagementsysteem vast te stellen, in te voeren en te onderhouden. Deze kwaliteitsfunctionaris rapporteert aan de directie over het functioneren van het kwaliteitsmanagementsysteem en doet eventueel verbetervoorstellen. Hij bevordert bovendien het bewustzijn dat de eisen van de klant integraal bekend zijn. Afwijking: Wanneer de deelnemer niet kan aantonen dat hij een kwaliteitsfunctionaris en een klachtenfunctionaris heeft benoemd.

INTERPRETATIE

Een kwaliteitsfunctionaris moet deel uitmaken van het management. Voor een klachtenfunctionaris is dat geen vereiste. De namen van beide functionarissen zijn voor registratie doorgegeven aan Stichting Groenkeur. Dat geldt alleen voor een reeds gecertificeerde deelnemer. Beide functies mogen in één persoon zijn verenigd. Het is een prima zet om de kwaliteitsfunctionaris in beginsel te combineren met die van klachtenfunctionaris. Op deze wijze wordt de kwaliteit nog meer geborgd. Door registratie te houden bij de Stichting Groenkeur van de functionaris kan de eventuele klager sneller in contact worden gebracht met de afhandelende functionaris. Een “van het kastje naar de muur proces” wordt op deze wijze voorkomen. Door de auditoren is in het harmonisatieoverleg afgesproken dat ook de vastgestelde afwijkingen die tijdens de audit alsnog worden opgeheven in het auditrapport worden vermeld. Aan de afwijking wordt de mededeling toegevoegd, dat tijdens de audit de genoemde afwijking is gecorrigeerd.

5.5.3 Interne communicatie

ALGEMEEN De directie waarborgt op systematische wijze dat medewerkers in de uitvoering op de hoogte zijn van de wensen van de klant. De directie waarborgt ook dat de medewerkers elkaar en de directie informeren over gewijzigde wensen van de klant. De geschikte interne communicatieprocessen zijn vastgesteld. De communicatie met betrekking tot de doeltreffendheid van het kwaliteitsmanagementsysteem vindt plaats. Het vergaren van actuele vakgerichte kennis leidt tot het werken volgens de laatste stand van de techniek. De kennis is zowel in het bedrijf van de deelnemer als daarbuiten vergaard.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 24

INTERPRETATIE

De klant krijgt een groeiend vertrouwen zodra hij bemerkt dat zijn wensen en eisen tot op het laagste niveau bekend zijn. De klant krijgt zekerheid dat zijn eis is gerealiseerd. Tijdens het periodiek werkoverleg is standaard per project de relevante communicatie met de klant gedeeld.

5.6 Directiebeoordeling 5.6.1 Algemeen

ALGEMEEN

De directie is verantwoordelijk voor het beleid van de deelnemer en toont dit mede aan: 1. in een visie / missiedocument 2. door beleid en doelstellingen bekend te stellen in de organisatie 3. door jaarlijks een directiebeoordeling te houden en te registreren, waarbij het

kwaliteitsmanagementsysteem is beoordeeld of het passend en doeltreffend is. Daarnaast is het beoordeeld op voortdurende geschiktheid. De beoordeling maakt ook melding van onderzoek naar kansen voor verbetering en de noodzaak van wijzigingen in het kwaliteitsmanagementsysteem, kwaliteitsbeleid en de kwaliteitsdoelstellingen

4. door het analyseren van de tekortkomingen tijdens de interne audit Afwijking: Wanneer de deelnemer geen directiebeoordeling, met een maximale dagtekening van twaalf (12) maanden daaraan voorafgaand, kan overleggen.

INTERPRETATIE

Toon als directie steeds uw betrokkenheid bij het bedrijf. Toon uw belangstelling ook tijdens de uitvoering. Delegeren en vertrouwen zijn belangrijke instrumenten maar kunnen nooit ten koste gaan van betrokkenheid. Een directiebeoordeling is het meest essentiële hoofdstuk van de beoordelingsrichtlijn. Om een integrale verbetering in een bedrijf door te voeren is een voortdurende bemoeiing op het hoogste niveau noodzakelijk.

5.6.2 Input voor de beoordeling

ALGEMEEN

De directie heeft zich op de hoogte gesteld van de uitkomsten van de interne audit en heeft daaruit consequenties getrokken. Zo vindt er gevraagd en ongevraagd terugkoppeling plaats naar de klant. Zo nodig zijn maatregelen getroffen die ook elk voor zich zijn vastgelegd. Het beleid van de directie past geheel in de PDCA-cirkel. Standaard maken de navolgende zaken deel uit van de input voor de directiebeoordeling: 1. verzekeringspakket in relatie (gewijzigde) risico‟s 2. interne auditresultaten 3. externe audit 4. evaluatie beleid 5. evaluatie doelstellingen 6. nieuwe doelstellingen 7. kennisneming en analyse van de klachten 8. kennisneming en analyse van het klanttevredenheidsonderzoek en andere

terugkoppeling van klanten 9. gevolgde opleidingen evenals de eventuele resultaten 10. procesprestaties en productconformiteit 11. status van preventieve en corrigerende maatregelen 12. vervolgmaatregelen van vorige directiebeoordelingen

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 25

13. veranderingen die van invloed kunnen zijn op het kwaliteitsmanagementsysteem 14. verbetervoorstellen 5.6.3 Output van de beoordeling

ALGEMEEN

De directie toont door middel van besluiten en maatregelen in zijn beoordeling aan hoe de uitkomsten van de interne audit, alsmede de uitkomsten van de directiebeoordeling hebben bijgedragen aan het verbeteren van de doeltreffendheid van het kwaliteitsmanagementsysteem en bijbehorende processen. Datzelfde geldt voor de behoeften aan middelen en het verbeteren van het product met betrekking tot de eisen van de klanten en de dienstverlening. Een directiebeoordeling is uitgevoerd voorafgaand aan de toelatingsaudit of voorafgaand aan de heraudit.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 26

6 MANAGEMENT VAN MIDDELEN

6.1 Beschikbaar stellen van middelen

ALGEMEEN

De middelen zijn dienstbaar gesteld aan het doel. Het doel is het verhogen van de klanttevredenheid en voldoen aan de eisen van de klant. Deze uitgangspunten alsmede het continu verbeteren, invoeren en onderhouden van het kwaliteitsmanagementsysteem zijn leidend bij de aanschaf en het gebruik van materiële middelen. Datzelfde geldt voor de doeltreffendheid daarvan. De materieelplanning van de deelnemer is duidelijk. De deelnemer heeft vastgesteld welke middelen nodig zijn. Hij kan de beschikbaarheid daarvan aantonen.

INTERPRETATIE

Kennis en toepassingen van de nieuwste technieken op materieel gebied kan worden vergaard door het lezen van vakliteratuur en/of vaktijdschriften. Ook het bezoeken van vakbijeenkomsten, symposia, congressen, beurzen, het volgen van vakcursussen, e.d. leidt tot meer inzicht. Het delen van die kennis binnen het bedrijf is belangrijk en volgens de beoordelingsrichtlijn ook verplicht.

6.2 Personeel 6.2.1 Algemeen

ALGEMEEN

De deelnemer werkt met gekwalificeerd personeel. Hij zet bij het werk vakbekwaam personeel in, overeenkomstig de norm van deze beoordelingsrichtlijn. Vooral het personeel dat werkzaamheden uitvoert die van invloed kunnen zijn op het voldoen aan de producteis is bekwaam. Die bekwaamheid is gebaseerd op passende opleiding, training, vaardigheden en ervaring. 6.2.2 Bekwaamheid, training en bewustzijn

SPECIFIEK DAK- EN GEVEL BEGROENING

De minimale bekwaamheden van het personeel dat werkzaamheden uitvoert die van invloed zijn op het voldoen aan de producteisen, zijn door het College van deskundigen groen bepaald. Binnen het toepassingsgebied laten zich de volgende vakspecifieke bekwaamheden onderscheiden. 1. Daktuin & Gevelgroen Gevorderde 2. Daktuin & Gevelgroen Basismedewerker 3. Voorman 4. Hovenier 5. Hovenier A De deelnemer heeft onderstaande bekwaamheden in het kwaliteitsmanagementsysteem van elk project geborgd. 1. Tijdens de uitvoering van de werkzaamheden op het dak of aan de gevel heeft ieder

die werkzaamheden verricht, waarbij valgevaar aanwezig is, een cursus “Veilig werken op hoogte” gevolgd.

2. Tijdens de uitvoering van de werkzaamheden binnen het product dak- en gevelbegroening is tenminste 25 % van het aantal manuren, waarbij binnen het project handelingen zijn verricht binnen het product Beoordelingsrichtlijn Dak- en Gevelbegroening (met uitzondering van de bestrating- en verhardingswerkzaamheden) uitgevoerd door een persoon of personen die beschikken over de capaciteit op het niveau Hovenier, Hovenier A of een geldig certificaat Daktuin & Gevelgroen Basismedewerker.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 27

Per 1 januari 2014 geldt: Tijdens de uitvoering van de werkzaamheden binnen het product dak- en gevelbegroening is tenminste 40% van het aantal manuren, waarbij binnen het project handelingen zijn verricht binnen het product Beoordelingsrichtlijn Dak- en Gevelbegroening (met uitzondering van ontwerp en advies werkzaamheden en de bestrating- en verhardingswerkzaamheden) uitgevoerd door een persoon of personen die beschikken over een geldig certificaat Daktuin & Gevelgroen Basismedewerker.

3. Tijdens de uitvoering van de werkzaamheden aanleg en onderhoud is steeds minimaal één persoon op het project aanwezig die beschikt over de capaciteit op het niveau Voorman of een geldig certificaat Daktuin & Gevelgroen Gevorderde. Per 1 januari 2014 geldt: Tijdens de uitvoering van de werkzaamheden aanleg en onderhoud is steeds minimaal één persoon op het project aanwezig die beschikt over een geldig certificaat Daktuin & Gevelgroen Gevorderde.

4. Tenminste 30% van het totaal aantal manuren van het gehele bedrijf van de deelnemer dient over het gehele jaar gezien te worden uitgevoerd door personen waarmee een dienstverband bestaat.

De eindtermen van de genoemde functies zijn gelijk aan de beroepsprofielen die bijlage E noemt of naar verwijst, inclusief vereiste diploma‟s. Afwijkingen van genoemde functie(s) zijn slechts toegestaan wanneer het College van deskundigen groen andere functienamen als minmaal gelijkwaardig heeft aangewezen. De meest recente lijst van gelijkstellingen is te raadplegen op www.groenkeur.nl Aan de deelnemer is het toegestaan om te werken met inleen personeel. Wanneer het bedrijf een erkenning heeft als leerbedrijf, mag het leerlingen inzetten. Het inzetten van inleenpersoneel moet wel passen binnen de normen van deze beoordelingsrichtlijn. Wanneer er sprake is van werkzaamheden in het kader van het leerlingenwezen, werkt de leerling steeds onder supervisie van een ervaren en vakbekwaam persoon.

Alle uitvoerende personeelsleden die langer dan drie maanden in dienst zijn (uitgezonderd leerlingen, ook al zijn zij in het bezit van een arbeidscontract) moeten in het bezit zijn van een geldig persoonscertificaat basisveiligheid VCA. Dat geldt ook voor de direct leidinggevenden op de werkplek. VCA is niet vereist als de deelnemer beschikt over een geldig geaccrediteerd OHSAS 18001 certificaat. Het College van deskundigen groen kan soortgelijke certificaten voor deze beoordelingsrichtlijn, als minimaal gelijkwaardig aanmerken. De eindtermen van een persoonscertificaat VCA of OHSAS certificaat zijn niet in deze beoordelingsrichtlijn opgenomen. Die eindtermen zijn vastgesteld in de Veiligheid, gezondheid en milieu Checklist Aannemers (VCA) en Occupational Health and Safety Assessment Series (OHSAS). Adviezen aan klanten over ontwerpen, inrichten, aanleggen en/of onderhouden van groene daken, daktuinen en groene gevels die invloed kunnen hebben op constructies van gebouwen en/of de vastgoedwaarde van objecten, zijn gegeven door een ter zake doende gekwalificeerde persoon die minimaal beschikt over een HBO denk- en werkniveau en relevante werkervaring van minimaal drie jaar in het vakgebied. De minimaal drie jaar ervaring is gerelateerd aan een voltijdbaan. Bij het toepassen van gevelbegroening is de montage van het gevelsysteem inclusief de aan te brengen begroening doorberekend door een daartoe gekwalificeerde bouwkundige. Bij het berekenen van de totale dak- en/of gevelbelasting is rekening gehouden met het te verwachten groeivolume inclusief neerslag in verband met weersinvloeden, dat ontstaat als de dak- en/of gevelbeplanting is volgroeid. De berekeningen zijn in het projectdossier bewaard. De betrouwbare gegevens van de totale belasting zijn aan de architect verstrekt. Afwijkingen van genoemde functie(s), denk en werkniveaus of persoonscertificaten is slechts toegestaan wanneer het College van deskundigen groen andere functieprofielen als minimaal gelijkwaardig heeft aangewezen. De meest recente lijst van gelijkstellingen is te raadplegen op www.groenkeur.nl

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 28

Afwijking: Wanneer de deelnemer niet kan aantonen dat hij bij een project de minimaal vereiste bekwaamheden heeft ingezet. Daarmee is vastgesteld dat de deelnemer de eisen van de klant onvoldoende in het kwaliteitsmanagementsysteem heeft geborgd. Hij beheerst de methode niet. Afwijking: Wanneer de deelnemer niet kan aantonen dat een technisch ontwerp en advies is opgesteld door een persoon die beschikt over een MBO/HBO of gelijkwaardig denkniveau. Daarmee is vastgesteld dat de deelnemer de eisen van de klant onvoldoende in het kwaliteitsmanagementsysteem heeft geborgd. De deelnemer kan niet overtuigen dat hij de methode beheerst. Afwijking: Wanneer de deelnemer bij een onbeïnvloedbare projectaudit tijdens de uitvoering van het werk niet kan aantonen dat hij de minimaal vereiste bekwaamheden heeft ingezet. Daarmee is vastgesteld dat de deelnemer de eisen van de klant onvoldoende in het kwaliteitsmanagementsysteem heeft geborgd. Hij beheerst de methode niet.

INTERPRETATIE

Bijlage E vermeldt de beroepsprofielen, persoonscertificaten en diploma‟s behorende bij de eindtermen van de vakbekwaamheidseisen. Ten einde discriminatoire omstandigheden voor niet Nederlandse deelnemers uit de weg te gaan, kan het College van deskundigen groen andere functienamen inclusief de daaraan gekoppelde beroepsprofielen - zoals deze buiten Nederland gebruikelijk zijn - als minimaal gelijkwaardig vaststellen. Met de opneming van een mogelijkheid tot gelijkwaardigheid wordt voldaan aan de internationale richtlijn Guide 72:2000. Het vaststellen van deze gelijkwaardigheid zal niet eerder plaatsvinden nadat de Geschillencommissie CAO in de gelegenheid is gesteld daarover een advies uit te brengen. De Geschillencommissie CAO is een permanente commissie verbonden aan de Collectieve arbeidsovereenkomst voor het Hoveniersbedrijf in Nederland. De Geschillencommissie houdt secretariaat bij de VHG Branchevereniging voor ondernemers in het groen, en heeft via deze vereniging toegang tot internationale contacten.. Leerlingen worden niet beschouwd als volwaardige uitvoerend medewerkers, ook al hebben deze gedurende een BBL leertraject een arbeidsovereenkomst. Vakbekwaamheidseisen kunnen daarom niet in gelijk mate op hen van toepassing zijn. De deelnemer die meer diensten aanbiedt dan onder één toepassingsgebied valt kan zich door het dragen van het Groenkeur keurmerk niet aan de verplichting onttrekken om ook het andere toepassingsgebied de vakbekwaamheidseis in te zetten die de klant op grond van het Groenkeur-certificaat verwacht. Conform de VCA checklist geldt voor het bezit van een persoonscertificaat VCA niet voor personen die korter dan drie maanden bij de deelnemer in dienst zijn.

De deelnemer heeft de training en kennisdeling in het kwaliteitsmanagementsysteem geborgd. Een deelneming aan een gezamenlijke fysieke kennisdeling en training van gemiddeld vier dagdelen per jaar is verplicht voor elk personeelslid (inclusief inhuur personeel) dat meer dan 1155 uur werkzaamheden per jaar verricht. Dat personeelslid is belast met uitvoerende werkzaamheden voor de deelnemer binnen het toepassingsgebied van deze beoordelingsrichtlijn. Deze kennisdeling en training vinden intern per bedrijf plaats, maar het mag ook een samenwerkingsverband zijn tussen meerdere bedrijven. Per kalenderjaar is bij kennisdeling en training de volgende onderwerpen tenminste eenmaal aan de orde geweest. Voor: Daktuin & Gevelgroen Gevorderde, Daktuin & Gevelgroen Basismedewerker, Voorman, Hovenier, Hovenier A 1. training en bijscholing van vakkennis en nieuwe ontwikkelingen 2. evaluatie van voltooide projecten

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 29

3. uitkomsten van ontvangen klachten 4. uitkomsten van het klanttevredenheidsonderzoek 5. uitkomsten van de audit 6. Interactie met interne afdelingen (o.a. verkoop/advies/calculatie) 7. beroepsziekten, incidenten, ongevallen en andere afbreukrisico (werken op hoogte) 8. nieuwe ontwikkelingen op het gebied van arbeidsomstandigheden Bij overig uitvoerend personeel: 9. training en bijscholing van (basis)vakkennis 10. beroepsziekten, incidenten, ongevallen en andere afbreukrisico (werken op hoogte) Alle uitvoerende medewerkers die onder de scope van het toepassingsgebied vallen nemen deel aan de kennisdeling. Aan de kennisdeling en training kan, voor maximaal 50%, ook voldaan zijn door het bijwonen van andere aantoonbaar relevante externe kennisbijeenkomst/ training/ cursus/ examen. Voor elk personeelslid is de presentie vastgesteld bij de kennisdeling/trainingen. De behandelde onderwerpen alsmede de gevolgde opleiding, training, vaardigheden en ervaring zijn geregistreerd. De medewerkers zijn in staat om hun leidinggevende en klanten te overtuigen van de opgedane kennis. De deelnemer beoordeelt de doeltreffendheid daarvan. Ook de auditor is overtuigd van de kennis en vaardigheden van het personeel. Hij stelt daartoe controle vragen. De deelnemer bewerkstelligt dat het personeel zich bewust is van de relevantie en het belang van hun activiteiten. Zij zijn zich ook bewust van hun bijdrage aan het bereiken van de kwaliteitsdoelstellingen. Afwijking: Wanneer de deelnemer geen registratie, met een maximale dagtekening van twaalf (12) maanden daaraan voorafgaand, van de presentie aan de kennisdeling en training kan overleggen.

INTERPRETATIE

Kennisdeling en training hebben ten doel om te komen tot een open kenniscultuur binnen het toepassingsgebied en strekt zich uit over allen die binnen dit product projectmatige werkzaamheden verrichten. De gekozen methode voor kennisoverdracht moet passen bij de wijze waarop de uitvoerende medewerkers in staat zijn om informatie op te nemen. Presentaties naast groepsgesprekken kunnen leiden tot een goede mix. Het moet aantoonbaar zijn dat de uitvoerende medewerkers zichzelf de nieuwe kennis hebben eigen gemaakt. Al doende wordt gewerkt aan verbetering van realistische werkplannen, o.a. ten behoeve van het waarborgen van de kwaliteit van het eindproduct, van de borging van veilig werken maar ook ten behoeve van realistische verwachtingen.

Het aantal dagdelen dat kennisdeling plaatsvindt, is geen optelsom van de totalen van de beoordelingsrichtlijnen. In dat geval is de eis van de beoordelingsrichtlijn met het hoogst aantal dagdelen kennisdeling voldoende. Diversiteit in onderwerpen moeten of in evenredigheid te zijn verdeeld.

Nadere toelichting op kennisdeling en training voor het vergroten van de kwaliteit: - Kennis ebt na verloop van tijd weg. Herhaling van thema's en casuïstiek is noodzaak

om blijvend voorbereid te zijn op onverwachte en weinig voorkomende situaties. Elk vakgebied innoveert. Werknemers van een bedrijf dat een certificaat voor het kwaliteitsmanagementsysteem heeft verworven moeten in staat zijn om samen voorop te lopen met kennis van nieuwe toepassingen.

- Al doende leert men van fouten, maar ook van successen. Klachten, klanttevredenheid en audits zijn bruikbare informatiebronnen. Relevante uitkomsten moeten jaarlijks met alle medewerkers gedeeld worden.

- Om de kwaliteit van het eindproduct op pijl te houden moeten de medewerkers voortdurend aandacht hebben voor de kwaliteitsnormen waarmee het bedrijf zich wil onderscheiden in de markt. Hierin is aandacht voor de minimaal te leveren kwaliteit en voor specifieke bedrijfseigen kwaliteitsnormen.

-

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 30

- Nadere toelichting op kennisdeling en training voor het vergroten van de veiligheid: - Eenzijdig werk vergroot de kans op eenzijdige slijtage van gewrichten en werkt

overbelasting van spiergroepen in de hand. Kennisdeling moet tot verbeteringen leiden.

- De “Toolbox” treedt niet in plaats van de bedoelde kennisdeling, maar kan wel, waar mogelijk worden gecombineerd.

- Herhalen van methoden voor een juiste verkeersafzetting vergt blijvende aandacht. Verkeersregels en de daarbij van toepassing zijnde maatregelen zullen blijven veranderen. Werknemers leren van elkaars goede toepassingen en van elkaars fouten. Bij dit onderdeel kan de afdeling verkoop een rol spelen voor het bepalen van de situaties die besproken worden.

De deelnemer heeft schriftelijk in het kwaliteitsmanagementsysteem vastgelegd: 1. De functiebeschrijvingen. In deze functiebeschrijvingen liggen taken,

verantwoordelijkheden en bevoegdheden vast. Ook de opleidingseisen maken daarvan deel uit. Voor functies met afbreukrisico is taakvervanging vastgelegd. De taakvervanging moet de continuïteit van de bedrijfsvoering waarborgen. De taakvervangersregeling garandeert dat de inzet van bekwaamheden onverminderd in stand blijft.

2. Een procedure voor het houden van functioneringsgesprekken. Een functioneringsgesprek vindt minimaal één keer per jaar plaats met alle medewerkers. Bij slecht functioneren vinden er vaker gesprekken plaats. In het functioneringsgesprek is het functioneren van de medewerker besproken. Een functioneringsgesprek is een overleg tussen leidinggevende en medewerkers. In het functioneringsgesprek is onder andere besproken welke opleiding/training voor het functioneren van de medewerker gewenst is. Van het gesprek is een verslag gemaakt en aan het personeelsdossier toegevoegd. Het personeelslid heeft daarvan een afschrift ontvangen.

De deelnemer beschikt in dit kader over de volgende reglementen en dossiers: 3. Een actueel personeelsreglement met daarin minimaal de volgende onderwerpen:

3.1 veiligheids- en gedragregels; 3.2 voorlichting en/of afspraken met medewerkers; 3.3 personele zaken zoals volgen van cursussen, etc.; 3.4 klachtenafhandeling;

4. Een personeelsdossier per werknemer, waarin alle persoonlijke gegevens zijn bewaard.

6.3 Infrastructuur

ALGEMEEN

De infrastructuur om te voldoen aan de producteisen is bepaald. De infrastructuur is ter beschikking gesteld en onderhouden. Dat geldt zowel voor de gebouwen, werkruimte, transportmiddelen, gereedschap, procesuitrusting, communicatiesystemen, informatiesystemen en andere voorzieningen.

INTERPRETATIE

De infrastructuur heeft niet alleen betrekking op de gebouwen, werkruimte en bijbehorende voorzieningen, maar ook op de procesuitrusting (hardware en software) alsmede transport, communicatiemiddelen en andere informatiesystemen.

6.4 Werkomgeving

ALGEMEEN De deelnemer heeft veelal te maken met externe locaties waar de producteisen tot stand komen. Hij heeft de omstandigheden van werkuitvoering vastgesteld met inbegrip van fysische-, milieu- en andere factoren. Hij beheert de werkomgeving. De locaties zijn per project vastgesteld.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 31

INTERPRETATIE

Maximale lawaaibelasting, maximale en minimale temperatuur waaronder werkzaamheden mogen worden verricht zijn vastgesteld. Denk daarbij tevens aan het verlenen van drinkfaciliteit bij extreme warmte.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 32

7 REALISEREN VAN HET PRODUCT 7.1 Planning van het realiseren van het product

ALGEMEEN De deelnemer heeft de processen die nodig zijn voor het realiseren van het product gepland en ontwikkeld. De planning van de productrealisatie is consistent met de eisen van de andere processen van het kwaliteitsmanagementsysteem. Bij het plannen van de productrealisatie heeft de deelnemer de kwaliteitsdoelstellingen en eisen voor het product bepaald. De deelnemer heeft ook de noodzaak om processen vast te stellen bepaald. Hij heeft documenten opgesteld om middelen beschikbaar te stellen die specifiek zijn aan het product. De deelnemer heeft de vereiste productspecifieke verificatie, validatie en monitoring voor het product vastgesteld. Diezelfde vaststelling heeft hij verricht voor de meting, keurings- en beproevingsactiviteiten, en de aanvaardingscriteria voor het product. Daarbij heeft hij de registraties die nodig zijn om het bewijs te leveren dat aan de realisatieprocessen is voldaan, niet uit het oog verloren. Hij kan door middel van registratie aantonen dat aan die planning, om te voldoen aan de producteisen, is voldaan. De output van deze planning moet in een vorm zijn die geschikt is voor de manier van werken. In het kwaliteitsmanagement van de deelnemer is inzichtelijk gemaakt dat de

werkvoorbereiding als volgt is uitgevoerd: 1. Het werkterrein is voor aanvang van de werkzaamheden gecontroleerd op geschiktheid

voor de uitvoering van de werkzaamheden. 2. Voorafgaand aan de grondbewerkingswerkzaamheden heeft de deelnemer zich

overtuigd van de aanwezigheid van kabels of leidingen die de werkzaamheden kunnen beïnvloeden. Hij handelt in overeenstemming met de Wet Informatie-uitwisseling ondergrondse netten. (Grondroerdersregeling)

3. De deelnemer maakt duidelijke afspraken met de klant over communicatie gedurende de uitvoeringsperiode van de werkzaamheden.

4. De deelnemer stelt een planning op van de uit te voeren werkzaamheden en communiceert deze planning naar de klant.

5. De deelnemer draagt zorg voor een inzichtelijke overdracht van het project aan de medewerkers die de werkzaamheden feitelijk gaan uitvoeren.

6. De deelnemer controleert of de klant in het bezit is van de voor het werk benodigde vergunningen op basis van wet en of gemeentelijke verordening. Van de uitkomst is een aantekening gemaakt in het projectdossier.

7. Werkzaamheden zijn uitgevoerd conform de schriftelijk vastgelegde opdracht. Afwijkingen van de schriftelijke opdracht zijn uitgevoerd nadat daartoe, (bij voorkeur schriftelijke) overeenstemming is bereikt met de klant. Meer- en minderwerk zijn schriftelijk vastgelegd.

8. De deelnemer draagt er zorg voor dat alle voor de uitvoering van de werkzaamheden noodzakelijk projectdocumenten op de werklocatie aanwezig zijn.

9. De deelnemer draagt er zorg voor dat werkzaamheden zijn uitgevoerd door medewerkers, inleenkrachten of onderaannemers met voor die werkzaamheden noodzakelijk bekwaamheden.

10. De deelnemer voert regelmatig controles uit op werkzaamheden, onder andere ten aanzien van maatvoering en kwaliteit.

11. De deelnemer draagt zorg voor een inzichtelijke afstemming met andere partijen die gelijktijdig werkzaamheden op het project uitvoeren.

7.2 Processen die verband houden met de klant 7.2.1 Bepalen van producteisen

ALGEMEEN

De deelnemer moet consistent in het kwaliteitsmanagementsysteem vastleggen dat de methoden voor borging en beheersing erop zijn gericht om aan de eisen van de klant te voldoen. De deelnemer heeft de specifieke eisen van de klant bepaald. Dat geldt ook voor de eisen voor de aflevering en de activiteiten tijdens de nazorg. Eisen voor zover nodig op het gebied van beoogd gebruik zijn eveneens gespecificeerd en bepaald. Datzelfde is van toepassing op eisen vanuit wet- en regelgeving alsmede alle aanvullende eisen die door de deelnemer noodzakelijk worden geacht.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 33

De deelnemer moet in het kwaliteitsmanagementsysteem het navolgende aanvullend borgen: 1. het ontwerp en advies van het groene product of dienstverlening zijn opgesteld in

overeenstemming met een werkomschrijvende offerte/bestek. De uitgangspunten (het beoogde gebruik en gewenste beeld) van de klant zijn hierin vastgelegd.

2. het ontwerp of advies van het groene product of dienstverlening is opgesteld op basis van de vastgelegde uitgangspunten.

Een ontwerp kan bestaan uit onder andere de volgende onderdelen: omschrijven uitgangspunten van de klant, tekeningen, beplantingsplan, beplantingslijst, bestek- of werkomschrijving, adviesrapport, beheersplan, onderhoudsplan, technisch plan, ondergrondse infrastructuur en maatvoeringen. Een ontwerp mag bestaan uit een creatief ontwerp en een technisch ontwerp. De realisatie van het product is in overeenstemming met het ontwerp. De deelnemer houdt rekening met tijdig kenbaar gemaakte tussentijdse wijzigingen van de klant. Wanneer de klant zich laat vertegenwoordigen, bijvoorbeeld door een ontwerper of toezichthouder, overtuigt de deelnemer zich ervan dat: 1. bevoegdheden en verantwoordelijkheden van alle partijen helder zijn 2. communicatielijnen duidelijk zijn 3. afspraken zijn gemaakt over informatievoorziening

INTERPRETATIE

De algemene voorwaarden zijn juridisch leidend wanneer handel wordt gedreven. De beoordelingsrichtlijn vormt geen voorwaarden in het handelsverkeer. Internet is een prima hulpmiddel om de plannen vorm te laten krijgen. Plannen van aanpak zijn meer dan de opslag van een papieren versie zodat ogenschijnlijk aan de voorwaarden van deze beoordelingsrichtlijn is voldaan. Het is juist de kunst om de eigen plannen tot uitvoering te brengen. In de praktijk zal er altijd een kloof bestaan tussen gewenste situatie en de daadwerkelijke realiteit. Een goede bedrijfsvoering laat zich herkennen door de kloof tussen theorie en de weerbarstige praktijk zo klein mogelijk te houden.

7.2.2 Beoordelen van de producteisen

SPECIFIEK DAK- EN GEVEL BEGROENING

De deelnemer heeft consistent in het kwaliteitsmanagementsysteem vastgelegd, de methoden door borging en beheersing dat aan de eisen van de klant is voldaan. De deelnemer maakt gebruik van een checklist of soortgelijk document, nader te noemen checklist. Hij is verplicht bij elk project met een inzet van meer dan 40 (veertig) manuren een checklist te gebruiken. Hij controleert met behulp van die checklist zijn eigen werk voordat de oplevering plaatsvindt. De uitgangspunten voor een checklist zijn bij aanvang van het project bekend. Bij langlopende onderhoudsprojecten is in de uitgangspunten ook een redelijke frequentie voor tussentijdse controle van het eigen werk genoemd. Wanneer met de klant geen andere eisen schriftelijk zijn afgesproken gelden de eisen genoemd in bijlage A als producteisen. De producteisen zijn ondergeschikt aan: 1. Voorschriften van leveranciers. 2. De eisen van de klant voor het beoogd gebruik en gewenst beeld. 3. Vaktechnisch verklaarbare omstandigheden.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 34

Wanneer bij de inschrijving, een “eigen verklaring10

” als vereiste is overlegd, maakt die “eigen verklaring”, onderdeel uit van een checklist. Onderdelen uit die “eigen verklaring”, waarbij is gesteld dat de deelnemer zich van bepaalde activiteiten bij de uitvoering van de werkzaamheden zal onthouden, of deze slechts beperkt zal toepassen, mogen niet op een checklist ontbreken. Onderdelen uit de “eigen verklaring” zijn altijd onderwerpen met afbreukrisico. A. De verplichte checklist is vormvrij. De vastgestelde eisen van de klant zijn daarop

vermeld. B. Van een project in uitvoering (zowel aanleg als onderhoud), is een checklist aanwezig.

Een checklist bevat minimaal: 1. Een duidelijke verwijzing naar het project 2. De afzonderlijke van toepassing zijnde onderwerpen met afbreukrisico, conform

bijlage A of de andere eisen van de klant, evenals andere verplichte onderdelen volgens deze beoordelingsrichtlijn

3. De naam van de opsteller 4. De naam van de contactpersoon bij de klant

C. Uit een checklist moet blijken dat de deelnemer de van toepassing zijnde afzonderlijk

benoemde onderdelen van het project fysiek en/of administratief heeft gecontroleerd (gecheckt). Onderdelen die zich alleen lenen voor een fysieke controle moeten fysiek zijn gecontroleerd.

D. Een checklist van een opgeleverd project bevat minimaal:

1. Een duidelijke verwijzing naar het project 2. De afzonderlijke van toepassing zijnde onderwerpen met afbreukrisico, conform

bijlage A of de andere eisen van de klant, evenals andere verplichte onderdelen volgens deze beoordelingsrichtlijn aangevuld met het eventueel tussentijds toegevoegd andere onderwerpen met afbreukrisico.

3. De naam van de opsteller 4. De naam van de contactpersoon bij de klant 5. De naam en de ondertekening van degene(n) die de fysieke controle heeft/hebben

uitgevoerd. 6. De datum van de uitgevoerde controle. Wanneer de controle zich over meerdere

dagen uitstrekt moeten de data per onderdeel inzichtelijk te zijn weergegeven. 7. De afwijkingen die bij de controle zijn vastgesteld.

E. De klant ontvangt bij oplevering een gewaarmerkt exemplaar van de ingevulde en gedagtekende checklist. Een kopie daarvan bevindt zich in het projectdossier.

F. Bij onderhoudscontracten met een contractduur van meer dan twaalf (12) maanden is

minimaal één keer per jaar een ingevulde checklist aan de klant overlegd. Een kopie daarvan bevindt zich in het projectdossier.

Proefmethoden: De deelnemer kan in voorkomend geval aantonen dat de leverancier de producten heeft geleverd, zoals die door de klant zijn geëist. De deelnemer kan tevens aantonen dat hij op zijn beurt diezelfde producten aan de klant heeft geleverd. Wanneer met de klant geen andere eisen schriftelijk zijn afgesproken over proefmethoden, dan gelden de proefmethoden in bijlage A, of die waar bijlage A naar verwijst. De deelnemer kan aantonen dat de leverancier de producten heeft geleverd volgens de van toepassing zijnde proefmethode. Voor proefmethoden die niet in bijlage A zijn vastgesteld gelden de eenheden van de natchemische methode (traditionele analysemethode) Elke aansprakelijkheid voor schade die voortvloeit uit het gebruik of de toepassing van de checklist zijn uitgesloten. De SBR te Rotterdam is eigenaar van de producteisen.

10

Bij voorbeeld: De eigen verklaring zoals bedoeld in de “Criteria voor duurzaam inkopen van

Groenvoorzieningen (NL)”

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 35

Voor termen, definities en proeven genoemd in een checklist zijn de begrippen in de SBR documenten van toepassing. Afwijking: Wanneer niet is voldaan aan het overleggen van een verplichte checklist. Afwijking: Wanneer op een checklist een van toepassing zijnd onderwerp met afbreukrisico niet is vermeld. Afwijking: Wanneer op een checklist een tekortkoming met afbreukrisico ten onrechte door of namens de deelnemer als voldaan is aangemerkt.

INTERPRETATIE

Door het toezenden van een checklist, waarop de geconstateerde afwijkingen zijn aangetekend, maakt de deelnemer inzichtelijk dat de afwijkingen aan de klant zijn gemeld. Inkopen volgens bepaalde duurzaamheidscriteria is nieuw. Het vormt geen uitzondering dat bij de inschrijving diverse zaken via een “eigen verklaring” moeten worden aangetoond. In Nederland bijvoorbeeld, heeft de nationale overheid het ambitieniveau om het duurzaam inkopen voor de gehele publieke sector in te voeren. De onderdelen uit de “eigen verklaring” moeten terugkomen op een checklist. Die toevoeging geldt ook wanneer de “eigen verklaring” bijvoorbeeld inhoudt, dat de deelnemer geen gewasbeschermingsmiddelen of slechts bepaalde meststoffen zal toepassen. Op deze wijze controleert de deelnemer zelf het naleven van zijn “eigen verklaring” en maakt hij bij de klant inzichtelijk, dat hij aan de “eigen verklaring” voldoet. De klant (publieke sector) is er op deze wijze van verzekerd, dat de deelnemer de navolging van de verplichte “eigen verklaring” als wens van de klant heeft geborgd. Het kwaliteitsmanagementsysteem van de deelnemer wordt gecertificeerd niet het bedrijf of het product. Eenheden die worden gehanteerd door laboratoria kunnen verschillend zijn. Daar waar bijlage A geen uitsluitsel geeft over proeven en eenheden, dan verwijzen naar nat-chemische methode (traditionele analysemethode). Een checklist of soortgelijk document is vormvrij. Aangetoond moet worden dat de deelnemer bij projecten met een inzet van meer dan 40 manuren het werk zelf heeft gecontroleerd of zelf heeft laten controleren. De klant ontvangt steeds een bewijs van deze eigen controle. De geconstateerde afwijkingen worden hem op die manier gemeld. Het staat de klant en de deelnemer vrij om naar aanleiding van die tekortkoming compensatie in prijs of werk of iets anders overeen te komen. Een checklist is ook een hulpmiddel om het uitvoerend personeel te betrekken bij kwaliteitsbewustwording. Door kennis te hebben van de kwaliteitsstandaard die wordt gebruikt bij een systematische controle zal de uitvoerend medewerker beter in staat zijn om kwaliteitsbewust te handelen. Dit bewustzijn werkt ook door bij kleinere projecten waar het gebruik van een checklist of gelijksoortig document niet verplicht is. Bij het invullen van een checklist moet nauwgezet en accuraat worden gehandeld. Het is niet noodzakelijk dat de klant daarbij aanwezig is. Wel moet de klant erop kunnen vertrouwen dat dit betrouwbaar gebeurd. De klant moet erop kunnen vertrouwen dat hij via de aangereikte checklist bericht krijgt als er niet volgens zijn eisen is gewerkt. Bij overeengekomen beeldbestekken, die op lange termijn pas het gewenste eindresultaat laten zien, kunnen de klant en de deelnemer overeenkomen hoe tussentijds een check kan worden uitgevoerd. In ieder geval zijn ook bij beeldbestekken onderdelen van de producteisen, bekwaamheden, kennisdeling, gebruikte grondstoffen etc. te controleren en dus ook te auditeren.

ALGEMEEN

De deelnemer heeft de producteisen gedefinieerd, beoordeeld en oplossingen gevonden voor tussentijdse gewijzigde eisen. Hij deed die beoordeling voordat hij de opdracht tot levering aanvaardde. De deelnemer heeft, voordat hij de opdracht tot levering aanvaardde, vastgesteld dat hij over het vermogen beschikt om te voldoen aan de gedefinieerde eisen.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 36

Hij beschikt over registraties van de resultaten van de beoordeling en maatregelen die voortvloeien uit de beoordeling daarvan. Wanneer de klant mondelinge eisen stelt, dan zijn die eisen, voordat de opdracht is aanvaard, door de deelnemer schriftelijk bevestigd. Eventuele wijzigingen zijn in de documenten aangebracht. Het personeel dat daarmee is belast, is op de hoogte van de gewijzigde eisen. De deelnemer stelt voor alle werken een schriftelijke werkomschrijvende offerte vast of hij bezit een bestek. Een deugdelijke werkomschrijvende offerte/bestek is een bewijs dat de deelnemer aan de eisen van de klant wil voldoen. Hij toont daarmee aan dat hij die methoden wil borgen en beheersen. Een offerte/bestek bestaat uit: 1. een eenduidige werkomschrijving van alle afzonderlijk te verrichten werkzaamheden

inclusief prijsvorming. De totaalprijs bevat de aanduiding inclusief of exclusief BTW. Het percentage van het BTW-tarief is vermeld

2. aanspreekpunt tijdens offerte/bestekfase en de uitvoeringsfase 3. geplande uitvoeringsperiode 4. de bepalingen voor meer- en minderwerk 5. (bijgevoegde) algemene voorwaarden De deelnemer kan door een lidmaatschap van een vereniging of deelneming aan een stichting gehouden zijn om verplichte algemene voorwaarden te gebruiken. Die verplichting is door de deelnemer aantoonbaar nageleefd. 7.2.3 Communicatie met de klant

ALGEMEEN

De deelnemer heeft doeltreffende regels om professioneel te communiceren met de klant over: 1. het verstrekken van productinformatie 2. het verwerken van aanvragen voor een prijsopgave 3. het uitbrengen van offertes / bestek en verwerken van wijzigingen hierop 4. het opstellen van contracten 5. de afhandeling van opdrachten en verwerken van wijzigingen hierop 6. terugkoppeling aan de klanten 7. afhandeling van klachten Wanneer de deelnemer in de groene sector dienstverleningen aanbiedt en/of uitvoert vallende onder een scope dat niet op het Groenkeur-certificaat staat vermeld en waarvoor hij niet is gecertificeerd of waarvoor hij geen recente aanvraag voor een uitbreiding kan overleggen, heeft hij aan de klant bewijsbaar meegedeeld dat hij voor dat onderdeel niet is gecertificeerd. De deelnemer communiceert met de klant wanneer hij op basis van regie/nacalculatie werkzaamheden verricht. De deelnemer legt ten aanzien van regiewerken minimaal de volgende uitgangspunten vast: 8. het uurtarief van mensen, machines en benodigde materiaal 9. een inschatting van de totale kosten van het werk 10. omschrijving van de uit te voeren werkzaamheden 11. afspraken betreffende overschrijding van de ingeschatte kosten

INTERPRETATIES

Bij kleine- of spoedeisende werkzaamheden kan in samenspraak met de klant van bovenstaande worden afgeweken. De deelnemer verstrekt in die gevallen na afloop van de werkzaamheden een vormvrije opleveringsbon. De deelnemer draagt zorg voor schriftelijke bevestiging van alle opdrachten. Dat mag ook per e-mail of welk ander modern communicatiemiddel dan ook. Kern van de zaak is dat de deelnemer steeds kan aantonen dat de klant akkoord ging met de opdracht of het regiewerk.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 37

Voor de communicatie van onderhoudswerkzaamheden kan gewerkt worden met een standaard prijslijst waarop stuksprijzen/uurprijzen vermeld zijn. De uitvoerende medewerkers kunnen deze bij zich dragen (in de bus) voor kleine (adhoc) opdrachten. De prijslijst kan aangevuld worden met een opgave (bon) van de gewerkte uren en ingezette middelen. In alle gevallen is het doel dat de factuur een logische optelsom is van de vooraf geoffreerde prijs en de tussentijdse prijsopgaven voor meerwerk. De deelnemer houdt zich aan zijn woord. Hij belooft alleen wat het ook kan nakomen. Door de vakkundige kennis geeft hij de klant slechts realistische informatie. Alleen op die manier ontstaat er een duidelijk vertrouwen met de klant. De deelnemer stelt al te rooskleurige plannen van de klant bij, zodat er een realistisch verwachtingspatroon ontstaat. Een goede vakman uit de groene sector weet zich in de positie van de klant te verplaatsen. Hoe wil ik zelf als klant worden behandeld? Communiceer niet alleen schriftelijk met de klant. Zie het verstrekken van de schriftelijke detailafspraken als bevestiging van de realistische voorlichting die u gaf en als duidelijke bevestiging van wat werd afgesproken. Wanneer de eisen van de klant de realiteit of de vaktechnische mogelijkheden te boven gaan, leg deze schriftelijk vast en sluit deze uit van garanties en inboet. Strafwaardige zaken, zijn uiteraard in het geheel niet uitgevoerd en zullen dan ook nooit schriftelijk worden vastgelegd. Een deelnemer aan Stichting Groenkeur onthoudt zich van dergelijke opdrachten. Alwaar gesproken wordt over wederzijds accorderen is wat de norm betreft elke bewijsbare vorm toegestaan. Dat kan door middel van een „bonnenboekje, maar ook door middel van moderne communicatiemiddelen zoals een opgeslagen voicemail bericht of SMS. De beoordelingsrichtlijn laat de vormvrij.

7.3 Ontwerp en ontwikkeling

INTERPRETATIES

De eisen onder 7.3 zijn specifiek voor deelnemers die in serie goederen en/of producten produceren. Tekeningen en tuin- of landschapsontwerpen vallen hier niet onder. Die eisen staan in 7.2.1. In toenemende mate zijn ook deelnemers inventief in het ontwikkelen van nieuwe soorten (serie)producten. Denk daarbij aan nieuwe gevelsystemen voor gevelbegroening. De vaste uitgangspunten daarvoor zijn in dit gedeelte vervat.

7.3.1 Planning van ontwerp en ontwikkeling

ALGEMEEN

De deelnemer hanteert vaste uitgangspunten voor de planning van ontwerpen en adviestrajecten ten behoeve van nieuwe producten. In de uitgangspunten zijn op logische momenten validatie-/verificatie punten benoemd. Beoordeling, verificatie en validatie van ontwerp en ontwikkeling dienen verschillende doelen. Afhankelijk van het product kan dat afzonderlijk worden uitgevoerd of in iedere denkbare gezamenlijke combinatie plaatsvinden. De deelnemer beheerst het plannen van een ontwerp en de planning van het ontwikkelen van het product. Tijdens de planning van het ontwerp en de ontwikkeling heeft de deelnemer het volgende bepaald: a. de ontwerp- en ontwikkelingsstappen b. de geschikte beoordeling, verificatie en validatie voor elke ontwerp- en

ontwikkelingsstap c. de verantwoordelijkheden en bevoegdheden voor het ontwerp en de ontwikkeling. De deelnemer heeft de raakvlakken tussen verschillende groepen die betrokken zijn bij het ontwerp en de ontwikkeling bestuurd om een doeltreffende communicatie en duidelijke toekenning van verantwoordelijkheden te bewerkstelligen. De output van de planning is,

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 38

indien van toepassing, bijgewerkt, tijdens de voortgang van het ontwerp- en ontwikkelingsproces 7.3.2 Input voor ontwerp en ontwikkeling

ALGEMEEN

De input met betrekking tot de producteisen voor die nieuwe producten is door de deelnemer bepaald. De registraties zijn bijgehouden. Deze input bestaat uit: a. functionele en prestatie-eisen b. van toepassing zijnde eisen uit wet- en regelgeving c. wanneer van toepassing, informatie afgeleid van eerdere, vergelijkbare ontwerpen; en d. andere eisen die essentieel zijn voor ontwerp en ontwikkeling De input is beoordeeld op geschiktheid. De eisen zijn compleet, ondubbelzinnig en niet strijdig zijn met elkaar. 7.3.3 Output van ontwerp en ontwikkeling

ALGEMEEN

De output van ontwerp en ontwikkeling is in een vorm die geschikt is voor verificatie ten opzichte van de ontwerp- en ontwikkelingsinput. Deze output is goedgekeurd alvorens vrijgave van het nieuwe product plaatsvindt. De output van ontwerp en ontwikkeling: a. voldoet aan de inputeisen voor ontwerp en ontwikkeling b. voorziet in geschikte informatie voor inkoop, productie en dienstverlening c. bevat de aanvaardingscriteria voor het product of verwijst ernaar d. specificeert de producteigenschappen en -kenmerken die essentieel zijn voor een veilig

en juist gebruik 7.3.4 Beoordeling van ontwerp en ontwikkeling

ALGEMEEN

Op geschikte momenten is, in overeenstemming met de planning, systematische het ontwerp en de ontwikkeling van het nieuwe product beoordeelt. Dit omvat: a. een beoordeling of de ontwerp- en ontwikkelingsresultaten in staat zijn te voldoen aan

de eisen; b. een vaststelling van eventuele problemen en stelt noodzakelijke maatregelen voor. Deze beoordeling is mede uitgevoerd door vertegenwoordigers van functies, betrokken bij het (de) ontwerp- en ontwikkelingsstadi(um/a). Registraties van de beoordelingsresultaten en van eventueel noodzakelijke maatregelen zijn bijgehouden. 7.3.5 Verificatie van ontwerp en ontwikkeling

ALGEMEEN

Verificatie is uitgevoerd in overeenstemming met de planning om te bewerkstelligen dat de output van het ontwerp en de ontwikkeling van het nieuwe producten heeft voldaan aan de inputeisen van het ontwerp en de ontwikkeling. Registraties van de resultaten van de verificatie en eventueel noodzakelijke maatregelen zijn bijgehouden. 7.3.6 Validatie van ontwerp en ontwikkeling

ALGEMEEN

Validatie van ontwerp en ontwikkeling van het nieuwe product is uitgevoerd in overeenstemming met de planning. Dit om te bewerkstelligen dat het resulterende product in staat is om te voldoen aan de eisen voor gespecificeerde toepassing of beoogd gebruik of gewenst beeld, voor zover dat bekend is. Waar praktisch uitvoerbaar, is de validatie afgerond voorafgaand aan de levering of toepassing van het product. Registraties van de resultaten van de validatie en de eventueel noodzakelijke maatregelen is bijgehouden. 7.3.7 Beheersing van wijzigingen in ontwerp en ontwikkeling

ALGEMEEN

Wijzigingen in ontwerp en ontwikkeling van het nieuwe product zijn vastgesteld en registraties daarvan bijgehouden. De wijzigingen zijn beoordeeld, geverifieerd, en voor zover van toepassing gevalideerd. Goedkeuring daarvan heeft plaatsgevonden voorafgaand aan de invoering. De beoordeling van wijzigingen in ontwerp en ontwikkeling omvat de beoordeling van het effect van de wijzigingen op de samenstellende delen en reeds afgeleverde producten. Registraties van de resultaten van de beoordeling van de wijzigingen en eventueel noodzakelijke maatregelen zijn bijgehouden.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 39

7.4 Inkoop 7.4.1 Inkoopproces

ALGEMEEN

Het inkoopbeleid is erop gericht dat inkoop plaatsvindt bij leveranciers of onderaannemers die voldoen aan de gespecificeerde inkoopeisen van de klant. Het inkoopbeleid voldoet ook aan de veiligheid- en de milieudoelstellingen van de deelnemer. Bij het inkopen is rekening gehouden met de afhankelijkheid op het effect op de producteis. De deelnemer heeft de leveranciers vooraf beoordeeld en gekozen op basis van het vermogen om te voldoen aan de producteisen. Hij heeft daartoe criteria vastgesteld voor keuze, beoordeling en herbeoordeling. Registraties van de resultaten van beoordelingen en eventueel noodzakelijke maatregelen die voortvloeien uit de beoordeling zijn bijgehouden. 7.4.2 Inkoopgegevens

ALGEMEEN

Gemaakte afspraken met leveranciers en onderaannemers zijn vastgelegd. De deelnemer ziet erop toe dat de eisen van de klant bij de leverancier bekend zijn en dat de leverancier conform die eisen levert. Daar waar van toepassing is het product beschreven in de inkoopgegevens. Dat geldt wanneer eisen voor goedkeuring zijn gesteld aan producten, procedures en uitrusting. Dat geldt ook wanneer er eisen zijn gesteld aan het kwaliteitsmanagementsysteem en aan bekwaamheden van personeel. De geschiktheid van gespecificeerde inkoopeisen zijn bewerkstelligd voordat deze aan de leverancier bekend zijn gemaakt. 7.4.3 Verificatie van het ingekochte product

ALGEMEEN

De deelnemer voert jaarlijks een evaluatie uit van het inkoopbeleid. Hij beoordeelt jaarlijks de leveranciers en de onderaannemers, in hoeverre de door hen geleverde producten en/of diensten, voldeden aan de eisen van de klant. De ingangscontrole is uitgevoerd van elk ontvangen product. De deelnemer beoordeelt of het product voldoet aan de overeengekomen kwaliteitseisen van de klant. Indien de klant daarvoor geen specifieke eisen heeft gesteld vormen de producteisen in bijlage A de ondergrens van de beoordeling. In het kwaliteitssysteem is omschreven hoe de deelnemer omgaat met afwijkingen. De deelnemer heeft, om te bewerkstelligen dat ingekochte producten voldoen aan de gespecificeerde inkoopeisen, de keuring of andere activiteit vastgesteld en ingevoerd. Wanneer de deelnemer of de klant verificatie wenst uit te voeren bij de leverancier, dan zijn de voorgenomen verificatie-activiteiten en de methode van productvrijgave vermeld in de inkoopgegevens.

INTERPRETATIE

Onderdelen die in een inkoopbeleid opgenomen kunnen worden zijn: 1. Welke producten worden ingekocht, hoeveel en hoe vaak? 2. Bij welke leverancier(s) wordt ingekocht? 3. Welke eisen worden er aan leveranciers/onderaannemers gesteld? 4. Hoe en wanneer worden de leveranciers/onderaannemers beoordeeld? 5. Wie zijn er bevoegd tot inkopen? 6. Op welke manier vindt er ingangscontrole plaats? 7. Op welke onderdelen worden de binnengekomen producten getoetst? 8. Wat wordt er gedaan wanneer er afwijkingen geconstateerd zijn? 9. Wat wordt er gedaan met de producten waarbij een afwijking is geconstateerd? 10. Welke doelstellingen op het gebied van inkoop wil men bereiken? De producteisen gelden enkel voor leveranties die door of door tussenkomst van de deelnemer zijn geleverd. Andere zaken blijven buiten de beoordeling. Dat geldt voor zaken waarvan de klant zelf hergebruik heeft bepaald of die de klant bij andere leveranciers zelf heeft laten leveren.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 40

7.5 Productie en het leveren van diensten 7.5.1 Beheersing van productie en het leveren van diensten

ALGEMEEN

De deelnemer heeft de productie en het leveren van diensten planmatig verricht en onder beheerste omstandigheden uitgevoerd. Die beheerste omstandigheden bestonden, voor zover van toepassing, uit de beschikbaarheid van informatie die de kenmerken van het product beschrijven alsmede, waar nodig, de beschikbaarheid van werkinstructies. Ook bestonden de beheerste omstandigheden uit het gebruik van geschikte uitrusting, de beschikbaarheid, invoering en het gebruik van monitorings- en meetuitrusting. De invoering van activiteiten op het gebied van productvrijgave, aflevering en nazorg maken eveneens deel uit van de beheerste omstandigheden. Oplevering van een project via (gedelegeerd) klant. De klant levert de vraagspecificaties, meestal door middel van een bestek en/of tekeningen. In het bestek en het ontwerp ligt het gewenste beeld en het beoogde gebruik vast. 1. Wanneer een bestek is opgesteld uit onderdelen van de RAW-systematiek, is de

oplevering ook volgens dat bestek uitgevoerd. Een gebruik van een checklist voor producteisen maakt daarvan deel uit.

2. Bij de oplevering is het beoogde beeld en gewenst gebruik getoetst. 3. Oplevering vindt plaats met een proces-verbaal van oplevering en de daarbij

behorende bijlagen. Het door de klant getekende exemplaar is in het projectdossier bewaard.

Oplevering van eigen projecten waar de deelnemer de vraagspecificatie heeft geformuleerd en opgesteld. Voor de oplevering van een project stelt de deelnemer een opleverdocument op dat minimaal voorziet in: a. wanneer een checklist verplicht wordt gesteld b. de eventuele nog af te handelen punten c. de wijze waarop deze punten zijn afgehandeld d. de handtekening van de klant (acceptatie door de klant) en de (vertegenwoordiger van

de) deelnemer e. ruimte voor op- en aanmerkingen van klant

INTERPRETATIE

Bij kleine- of spoedeisende werkzaamheden kan in samenspraak met de klant van bovenstaande worden afgeweken. De deelnemer verstrekt in die gevallen na afloop van de werkzaamheden een vormvrije opleveringsbon. Het door de klant beoogde gebruik en gewenste beeld voor het project moet zijn vastgelegd. Het beoogde gebruik en gewenste beeld kunnen bijvoorbeeld worden getoetst door middel van offerte, bestek, ontwerp, etc. Het eindresultaat is het gerealiseerde project dat wordt vergeleken met de offerte, bestek en ontwerp waarin het beoogde gebruik en gewenste beeld is vastgelegd. Het is de uitdaging van de deelnemer om de wensen en verwachtingen van de klant boven water te krijgen voordat hij aan het werk gaat. Het eindresultaat, het opleveren van het project, kan, tenzij de klant daarvan is afgeweken, worden beoordeeld aan de hand van de producteisen uit bijlage A. In dit geval de RAW. Wanneer de klant de slottermijnbon voor betaling verstrekt, dan kan dit gelden als een stilzwijgend akkoord. Daarmee vervalt de noodzaak voor een apart opleveringsdocument. De auditor accepteert deze vorm bij kleine of spoedeisende projecten.

Na oplevering van het werk ontvangt de klant eventuele revisietekeningen en een update van de beplantingsplannen en/of beplantingslijst(en). Revisietekeningen zijn altijd aan de klant verstrekt wanneer door of namens de deelnemer kabels of leidingen zijn aangebracht.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 41

Wanneer de projectverantwoordelijke niet zelf een checklist invult, schouwt hij, voordat oplevering plaatsvindt, zelf het project. 7.5.2 Validatie van processen voor productie en het leveren van diensten

ALGEMEEN

De deelnemer heeft processen voor de productie en het leveren van diensten gevalideerd. Hij heeft deze validatie verricht wanneer dat niet kon worden geverifieerd bij de oplevering en eventuele gebreken pas aan het licht komen na de ingebruikneming. De validatie toont het vermogen van de processen aan om de geplande resultaten te bereiken. Voor zover van toepassing heeft de deelnemer voor de processen regelingen getroffen met inbegrip van de gedefinieerde criteria voor een goedkeuring van de processen, inclusief de goedkeuring van de uitrusting en de vakbekwaamheid van het personeel. Daarbij heeft de deelnemer het gebruik van specifieke methoden en procedures niet over het hoofd gezien. Hij stelt daarbij de eisen vast voor de registratie en het opnieuw valideren. 7.5.3 Identificatie en naspeurbaarheid

ALGEMEEN

De deelnemer heeft, voor zover van toepassing, het product op geschikte wijze geïdentificeerd gedurende de gehele productrealisatie. De deelnemer heeft gedurende de gehele productrealisatie de status van het product vastgesteld met betrekking tot eisen inzake monitoring en meting. Wanneer naspeurbaarheid is vereist, dan beheerst de deelnemer de unieke identificatie van het product gedurende de gehele productrealisatie. De deelnemer is verplicht registratie te houden van geleverde en te leveren producten. De naspeurbaarheid geldt voor levende en dode materialen. De deelnemer beheert en beheerst in het bijzonder een unieke identificatie, registratie en naspeurbaarheid van de producten met een (milieu)keurmerk. Dat geldt ook voor producten met een (milieu)keurmerk die hij in voorraad heeft. Afwijking: Het niet kunnen herleiden van levende en dode materialen voorzien van een (milieu)keurmerk.

INTERPRETATIE

De deelnemer moet in staat zijn om alle dode en levende materialen die voorzien zijn van een (milieu)keurmerk en die aan hem zijn geleverd te identificeren. De naspeurbaarheid staat vast. Dat geldt ook voor de materialen met een (milieu)keurmerk die hij in voorraad heeft, die hij heeft toegepast en die hij op zijn beurt aan de klant heeft geleverd. Als voorbeeld gelden keurmerken voor grond, planten en het FSC-keurmerk voor hout.

7.5.4 Eigendom van de klant

ALGEMEEN

De deelnemer moet zorgvuldig omgaan met het eigendom van de klant. Datzelfde geldt voor intellectueel eigendom. De deelnemer past geen eigen ontwerpen van de klant zonder toestemming toe. Hij biedt deze ook niet aan anderen aan. De deelnemer heeft het eigendom van de klant, voor zover van toepassing, geïdentificeerd, geverifieerd, beschermd en bewaard. Wanneer enig klanteneigendom verloren gaat, wordt beschadigd of anderszins ongeschikt wordt geacht voor gebruik, dan heeft de deelnemer dit uit eigen beweging gerapporteerd aan de klant. Een registratie is daarvan bijgehouden.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 42

7.5.5 Instandhouding van het product

SPECIFIEK DAK- EN GEVEL BEGROENING

De deelnemer heeft in het kwaliteitsmanagementsysteem geregeld dat de planten en producten die hem al zijn geleverd maar nog op aflevering wachten, zijn verzorgd alsof het zijn eigendom is. De deelnemer heeft tijdens interne behandeling en aflevering op de beoogde bestemming het product in stand gehouden, zodat de eisen behouden blijven. Voor zover nodig bevat de instandhouding maatregelen ter bescherming, identificatie, behandeling, verpakking, en opslag. Instandhouding heeft betrekking op de samenstellende delen van een product. Dak- en gevelbegroening is een kwetsbaar product. Nazorg is verplicht opgedragen als onderdeel van de opdracht. Nazorg is een controleactiviteit (niet te verwarren met onderhoud) welke plaatsvindt na de oplevering. Nazorg is gericht op de (verdere) groei van de geleverde planten, aansluitend aan een door de deelnemer aangelegd project. Nazorg kent een begin en een einde. De wijze waarop- en de termijn waarover nazorg wordt geleverd, is in de offerte/bestek vastgelegd als onderdeel van de opdracht. De uitvoering van nazorg vindt plaats op de wijze genoemd in de producteisen van bijlage A. Beplanting dat zichtbaar niet is aangeslagen, is tijdens de nazorg op kosten van de deelnemer vervangen. Deze voor de klant kosteloze vervanging geldt niet bij onbehoorlijk of verwijtbaar handelen door of vanwege de gebruiker. Van geleverde nazorg is aantekening gehouden in het projectdossier.

INTERPRETATIE

Kwaliteit komt ook tot zijn recht in de nazorg. Nazorg heeft alleen betrekking op projecten die door de deelnemer zelf zijn aangelegd. Dat betekent dat de deelnemer nazorg verleend op de door hem geleverde en geplante levende materialen. In een offerte/bestek wordt aangegeven waar de nazorg uit bestaat en hoelang die nazorg zal duren.

Onderhoud is een zelfstandige activiteit en een afzonderlijke overeenkomst met de klant. Onderhoud is gericht op het in standhouden van (bestaande) levende materialen. Onderhoud bestaat ook uit dienstverlening (bijvoorbeeld het schoonmaken, schoonhouden, maaien, snoeien, vervangen en bevorderen van gezonde groei van planten) in, op, en/of aan bestaande werken aan gevels of daktuinen. Na oplevering van een door de deelnemer geleverde begroening, is het mogelijk dat de deelnemer het onderhoud uitvoert. De deelnemer sluit daarvoor een afzonderlijke overeenkomst af. De deelnemer mag ook onderhoudscontracten afsluiten voor projecten die niet door hemzelf zijn aangelegd of geleverd. Het contract bevat een clausule wie financieel verantwoordelijk is voor de inboet. Onderhoud vindt plaats op de wijze genoemd in bijlage A, tenzij met de klant anders is overeengekomen.

INTERPRETATIE

Misverstanden in het overgangsgebied tussen nazorg en onderhoud moet worden voorkomen. Wanneer de deelnemer het project zelf heeft aangelegd kan de fase van nazorg ook direct worden omgezet in een onderhoudscontract.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 43

Garantie is gericht op het door de klant vooraf bepaalde beoogde gebruik. Garanties worden slechts verleend indien de opdracht tot onderhoud eveneens aan de deelnemer is verstrekt. Dichtgroei van sedumdaken is gegarandeerd tot 85 %. Dit is gemeten bij oplevering einde werk uitvoering. Indien de vegetatie deze bedekkingsgraad niet haalt dan kan er gekozen worden voor een tweede oplevering. Deze tweede oplevering is gehouden in een tijdvak van 3 tot 15 maanden na de eerste oplevering. De eisen zijn geformuleerd binnen de opdracht zoals overeen is gekomen met de klant. Tenzij anders overeengekomen is door of namens de deelnemer op geleverde beplanting inboetgarantie gegeven. Hiertoe is na afloop van het eerste groeiseizoen inboet opgenomen en is vervanging uitgevoerd. Er is inboet gegeven over inboet met een maximum van twee keer tenzij anders is overeengekomen. Het is aan het individuele bedrijf om deze keuze wel of niet te maken. Deze uitzonderingen zijn schriftelijk bevestigd. Op de werkzaamheden binnen de Beoordelingsrichtlijn Dak- en Gevelbegroening is 10 jaar garantie verleend en vindt binnen die garantietermijn zo nodig éénmaal per 12 maanden inboet plaats. Dat betekent dat zo nodig ook inboet op inboet is verleend doch ten hoogste twee keer tenzij uitdrukkelijk anders is overeengekomen. De garantietermijn op de door de deelnemer aangelegde dak- of gevelbegroening gaat de nazorgtermijn of onderhoudstermijn niet te boven..

INTERPRETATIE

Het product dak- en gevelbegroening kent een groot afbreukrisico voor zowel het bouwwerk waarop het is aangebracht, alsook voor het groene product zelf. Technieken zijn voortdurend in ontwikkeling. Om deze reden geeft de deelnemer tenminste 120 maanden garantie om het geleverde eindproduct, uitsluiting van lekkages en beschadiging van het bouwwerk door het aangebrachte product. Wanneer de nazorg of onderhoud niet of niet langer aan de deelnemer is gegund, eindigt ook de garantietermijn.

7.6 Beheersing van monitorings- en meetuitrusting ALGEMEEN

De deelnemer heeft bepaald welke monitoring en meting moeten worden uitgevoerd en welke nodig zijn om het bewijs te leveren dat overeenkomstig de producteis is geleverd. De deelnemer heeft processen vastgesteld om te bewerkstelligen dat de monitoring en meting kunnen worden uitgevoerd en dat deze worden uitgevoerd op een manier die overeenkomt met de monitorings- en metingseisen. Zo nodig heeft de deelnemer bewerkstelligd dat de meetuitrusting met een bepaalde frequentie of voorafgaand aan het gebruik zijn gekalibreerd en/of geverifieerd. Dat moet zijn gebeurd volgens nationale of internationale standaards. Wanneer die standaards ontbreken is het kalibreren en verifiëren geregistreerd. Zo nodig is er gejusteerd of heeft identificatie plaatsgevonden om de status van kalibreren te bepalen. Zo nodig heeft de deelnemer beveiligingsmaatregelen genomen tegen ongeldige meetresultaten, beschadiging en achteruitgang tijdens behandeling, onderhoud en opslag. Verder moet de deelnemer de geldigheid van de voorgaande meetresultaten beoordelen en registreren, wanneer is gebleken dat de monitorings- en meetuitrusting niet overeenkomstig de eisen functioneert. De deelnemer heeft passende maatregelen getroffen wat de uitrusting betreft en enig product dat hierdoor is beïnvloed. Registraties van de resultaten van kalibratie en verificatie zijn bijgehouden. Wanneer bij het monitoren en meten van gespecificeerde eisen computersoftware is gebruikt, is het vermogen ervan, om te voldoen aan de beoogde toepassing, bevestigd. Dit is gedaan voor het eerste gebruik en indien nodig opnieuw bevestigd.

INTERPRETATIE

Meet- en monitoringsmiddelen zijn middelen waarmee gegevens (data) worden verzameld. Dit betreft middelen ten behoeve van stabiliteitsmetingen, groeiplaatsomstandigheden en vitaliteitmetingen. Voor kritiek materieel en middelen is

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 44

certificatie door een externe keuringsinstantie een waarborg dat het materieel en de middelen aan de juiste specificatie voldoen.

In de regel zal het vermogen van computersoftware om de bedoelde toepassing te realiseren, worden bevestigd door verificatie- en configuratiemanagement om zijn geschiktheid voor gebruik te behouden.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 45

8. METING, ANALYSE EN VERBETERING 8.1 Algemeen

ALGEMEEN De deelnemer werkt op gestructureerde wijze aan verbetermogelijkheden, verbeterdoelstellingen en realisatie daarvan. De deelnemer organiseert op gestructureerde wijze internoverleg over de verbeteronderwerpen. Dat geldt zowel binnen de afdelingen maar ook tussen de afdelingen en functionarissen onderling. De deelnemer controleert of voorgenomen verbeteringen in overeenstemming zijn met de afspraken. De deelnemer heeft de benodigde monitorings-, meet-, analyse en verbeterprocessen gepland en ingevoerd, waarbij hij aantoont dat het product aan de eisen voldoet. Op dezelfde wijze bewerkstelligt hij dat het kwaliteitsmanagementsysteem aan de eisen voldoet en dat de doeltreffendheid daarvan continu verbetert. 8.2 Monitoring en meting 8.2.1 Klanttevredenheid

ALGEMEEN Na of tijdens de oplevering kan de mate van klanttevredenheid zijn gemeten. De uitkomsten van de klanttevredenheidsmetingen zijn input voor het kwaliteitsmanagementsysteem en kennisdeling met als doel om de klanttevredenheid in de toekomst te verhogen. De methoden voor het verkrijgen van informatie en monitoren over de perceptie van de klant, in hoeverre de deelnemer aan de eisen daarvan heeft voldaan, zijn bepaald. Afwijking: Het niet uitvoeren van klanttevredenheidsmetingen over een periode van twaalf (12) maanden daaraan voorafgaand

INTERPRETATIE

De deelnemer overhandigt bijv. bij de aflevering een enquêteformulier en een portvrije envelop. De retourontvangen formulieren worden geregistreerd en gearchiveerd. Op het enquêteformulier staan relevante vragen over de mate van tevredenheid van de klant. Dit onderzoek is vormvrij en kan zowel schriftelijk of mondeling plaatsvinden bij alle klanten of bij een bepaalde doelgroep. Na ontvangst van negatieve reacties wordt direct contact met de klant gezocht en wordt alles in het werk gesteld om de reacties te beschouwen. In samenspraak met de klant wordt er naar oplossingen gezocht die leiden tot een hogere klanttevredenheid. Het verdient aanbeveling om het vragenformulier niet te wijzigen. Enkel op die manier is vast te stellen of de tevredenheid van de klant inderdaad verbetert.

De deelnemer heeft een schriftelijke procedure voor klachten van klanten. In deze procedure is geregeld dat de deelnemer zorg draagt voor: 1. Registraties van klachten van klanten (extern) en werknemers (intern) over de

geleverde producten en/of diensten. 2. Een snelle afhandeling van klachten naar de klant toe. Binnen vijf werkdagen is

gereageerd en afgesproken hoe de klacht verder is afgehandeld. Wanneer partijen geen overeenstemming bereiken over de klacht, is er door de deelnemer meegedeeld waar de klacht eventueel moet zijn gedeponeerd. De klant kan bij Stichting Groenkeur een handhavingsverzoek indienen.

3. Minimaal jaarlijks een overzicht van klachten. 4. Het aanstellen van een klachtenfunctionaris die als aanspreekpunt voor klanten kan

optreden. Het overzicht van klachten met omschrijvingen zijn input voor het kwaliteitsmanagementsysteem en voor de kennisdeling. Het doel is om de klanttevredenheid in de toekomst te verhogen.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 46

8.2.2 Interne audit

ALGEMEEN Minimaal één keer per jaar vindt er een interne audit plaats over het complete kwaliteitsmanagementsysteem. Daarbij is rekening gehouden met de status en het belang van de processen en gebieden en met de uitkomsten van de voorgaande audits. De auditcriteria, de reikwijdte en de methoden zijn gedefinieerd. De doeltreffendheid is geïmplementeerd en onderhouden. In feite is dit een eigen toetsing met als doel: zelfevaluatie en het verbeteren van het kwaliteitsmanagementsysteem. Aan de hand hiervan is geverifieerd of activiteiten op het gebied van kwaliteit en resultaten overeenkomen met de geplande maatregelen, afgesproken werkwijzen, deze beoordelingsrichtlijnen en het kwaliteitsmanagementsysteem. Tevens is de doeltreffendheid van het kwaliteitsmanagementsysteem vastgesteld en onderhouden. Voor de uitvoering van de interne audits heeft de deelnemer een auditprogramma gepland en een procedure vastgesteld. De procedure bevat de verantwoordelijkheden en de eisen voor het plannen van een interne audit. Voorts bevat de procedure voor de interne audit hoe en door wie deze moet worden uitgevoerd; hoe en wie de rapportages opstelt; op welke wijze schriftelijk moet zijn gerapporteerd, alsmede hoe deze rapportage de resultaten beschrijft. Een interne audit gaat altijd vooraf aan een toelatingsaudit en heraudit en vormt de input voor de directiebeoordeling. De deelnemer heeft onverwijld alle tijdens de interne audit geconstateerde afwijkingen gecorrigeerd en de oorzaken daarvan onderzocht en opgeheven. Vervolgactiviteiten naar aanleiding van de correcties en de opheffing zijn geverifieerd en gerapporteerd. Afwijking: Wanneer de deelnemer geen interne audit heeft gehouden in de voorafgaande twaalf (12) maanden en de registraties en resultaten daarvan niet heeft bijgehouden..

INTERPRETATIE

De interne audits kunnen gehouden worden door een (interne) kwaliteitsfunctionaris, een (externe) KAM coördinator of een (extern) adviesbureau. In alle gevallen is de betrokkenheid van de directie gewenst. Een auditor kan nimmer zijn eigenwerk aan een interne audit onderwerpen.

8.2.3 Bewaking en meting van processen

ALGEMEEN De deelnemer heeft de geschikte methode toegepast voor de monitoring en, waar van toepassing, de meting van de processen van het kwaliteitsmanagementsysteem. Hij heeft in zijn kwaliteitsmanagementsysteem geborgd dat de verplichte checklists (zie 7.1.1), projectgericht zijn opgemaakt. Deze verplichting geldt in het bijzonder wanneer een (mogelijke) standaard checklist onvoldoende elementen met afbreukrisico bevat om de te leveren kwaliteit te controleren. Bij het wijzigen van producteisen zijn de eventuele standaard checklists gevalideerd. 8.2.4 Bewaking en meting van producten

ALGEMEEN Bewaking en meting van de producteisen, alsmede bewerkstelligen dat producten die niet overeenkomen met de producteisen aan de klant zijn gemeld vindt plaats door gebruikmaking van een checklist, zoals bedoeld in hoofdstuk 7.

INTERPRETATIE

Voor projecten waarbij een checklist niet verplicht is gesteld heeft de deelnemer de producten die niet overeenkomen met de producteisen op een andere wijze aan de klant gemeld.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 47

8.3 Beheersing van afwijkende producten

ALGEMEEN De deelnemer bewerkstelligt dat producten die niet overeenkomen met de producteisen zijn vastgesteld. De deelnemer heeft, waar van toepassing, maatregelen getroffen om waargenomen afwijkingen op te heffen. Wanneer de afwijking in stand blijft heeft de deelnemer door gebruik, vrijgave of aanvaarding ervan toe te staan, de goedkeuring van een relevante autoriteit en, waar van toepassing, de goedkeuring van de klant. Hij heeft zo nodig maatregelen getroffen om onbedoeld beoogd gebruik of toepassing uit te sluiten. De deelnemer heeft een gedocumenteerde procedure vastgesteld om de beheersing en hiermee samenhangende verantwoordelijkheden en bevoegdheden te definiëren voor het behandelen van afwijkende producten. Wanneer een afwijking, of afwijking in het product, na oplevering is ontdekt, heeft de deelnemer passende maatregelen getroffen. Wanneer een afwijkend product is gecorrigeerd moet het opnieuw worden geverifieerd om aan te tonen dat het voldoet aan de eisen. Registraties van de aard van afwijkingen en eventueel later getroffen maatregelen, waaronder verkregen concessies, zijn bijgehouden. 8.4 Analyse van gegevens

ALGEMEEN Analyse van de klanttevredenheid en klachtenregistraties maar ook de audits nemen een prominente plaats in bij de directiebeoordeling. De deelnemer moet geschikte gegevens bepalen, verzamelen en analyseren om de geschiktheid en doeltreffendheid van het kwaliteitsmanagementsysteem aan te tonen en om te beoordelen waar continu verbetering van de doeltreffendheid van het kwaliteitsmanagementsysteem haalbaar is. De analyse bevat informatie over de klanttevredenheid, producteisen, trends van processen producten, preventieve maatregelen en leveranciers.

INTERPRETATIE

Klanttevredenheid is een belangrijk meetinstrument. Het kan bijv. worden gemeten door een klanttevredenheidsonderzoek. Eerst wordt bepaald wie het klanttevredenheidsonderzoek uitvoert. Daarnaast wordt bepaald wanneer en hoe het klanttevredenheidsonderzoek wordt uitgevoerd (dit kan bijv. na projectevaluatie en/of naar aanleiding van bijzonderheden door een gesprek of een enquête). Onder andere op basis van het klanttevredenheidsonderzoek worden trends in oorzaken geanalyseerd en geëvalueerd. Op het enquêteformulier staan relevante vragen over de mate van tevredenheid van de klant. Teneinde van jaar tot jaar inzicht te hebben in de stijging aan kwaliteit verdient het aanbeveling de vraagstelling onveranderd te laten.

8.5 Verbetering 8.5.1 Continue verbetering

ALGEMEEN De deelnemer verbetert continu de doeltreffendheid van het kwaliteitsmanagementsysteem door gebruikmaking van het kwaliteitsbeleid, kwaliteitsdoelstellingen, auditresultaten, analyse van gegevens, corrigerende en preventieve maatregelen en de directiebeoordeling. Hij toont zich een lerende organisatie en neemt corrigerende en preventieve maatregelen zodat medewerkers kunnen leren van: 1. Lessen uit geboekte successen 2. Lessen uit gemaakte fouten 3. Lessen uit tekortkomingen en sterke punten van derden De deelnemer kan werken volgens de PDCA-cirkel en past deze toe. Hij verbetert, innoveert en stimuleert door te leren.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 48

8.5.2 Corrigerende maatregelen

ALGEMEEN De deelnemer treft maatregelen om de oorzaken van afwijkingen op te heffen om herhaling te voorkomen. De deelnemer moet de corrigerende maatregel afstemmen op de gevolgen van de afwijking die zich voordoen. De deelnemer doet niet alleen aan symptoombestrijding maar tracht het probleem aan het begin van het traject te veranderen. Op deze wijze legt hij verbanden tussen oorzaak en gevolg. Hij past de verbetering integraal toe. Corrigerende maatregelen moeten zijn afgestemd op de gevolgen van de afwijkingen die zich voordoen. Er is een gedocumenteerde procedure vastgesteld om de eisen te definiëren voor: a. het beoordelen van afwijkingen (waaronder klachten van klanten); b. het bepalen van de oorzaken van afwijkingen; c. het beoordelen van de noodzaak om maatregelen te treffen om te bewerkstelligen dat

afwijkingen zich niet opnieuw voordoen; d. het vaststellen en doorvoeren van de benodigde maatregelen; e. het registreren van de resultaten van de getroffen maatregelen; en f. het beoordelen van de doeltreffendheid van de getroffen, corrigerende maatregelen. 8.5.3 Preventieve maatregelen

ALGEMEEN De deelnemer stelt maatregelen vast die de oorzaken van mogelijke toekomstige afwijkingen moet opheffen of voorkomen. Preventieve maatregelen zijn afgestemd op de gevolgen van mogelijke toekomstige problemen. De deelnemer stelt een gedocumenteerde procedure vast om de eisen te definiëren. Hij bepaalt de mogelijke toekomstige afwijkingen en de oorzaken en stelt deze vast. Hij stelt de benodigde maatregelen vast en voert ze door. Daarvan houdt hij een registratie bij waarin de resutaten en de getroffen maatregelen zijn weergegeven. De deelnemer beoordeelt de doeltreffendheid van de getroffen preventieve maatregelen om te voorkomen dat afwijkingen zich voordoen. De deelnemer voert geen zaken uit waarvan in een vroegtijdig stadium al vast staat dat het niet tot klanttevredenheid zal leiden. Wanneer zulke zaken zijn ontdekt nadat de opdracht is uitgebracht of zelfs wanneer er al van een begin van uitvoering sprake is, moet alsnog een communicatie met de klant zijn opgestart. Daardoor is erger voorkomen. De deelnemer stelt in plaats daarvan een goed werkend alternatief voor, zodat wel aan het beoogde gebruik en gewenst beeld is voldaan.

INTERPRETATIE

Klanten kunnen onuitvoerbare wensen hebben. Het is de taak van de deelnemer om zich niet te laten verleiden om een groen product te leveren, waarvan vooraf vast staat dat het niet aan de verwachtingen kan voldoen. Dit geldt in grote mate voor de particuliere markt, omdat de consument extra door de wet is beschermd. De ondernemer kan zichzelf nooit ontslaan van zijn verantwoordelijkheid om vakbekwaam te handelen. In de zakelijke markt en in de aanbestedingsmarkt gelden andere verantwoordelijkheden en aansprakelijkheden.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 49

BIJLAGE A

PRODUCTEISEN DAK- EN GEVELBEGROENING SPECIFIEK DAK- EN GEVEL BEGROENING

De deelnemer moet consistent in het kwaliteitsmanagementsysteem vastleggen de methoden voor borging en beheersing dat aan de eisen van de klant is voldaan. Indien in de offerte of bestek geen schriftelijk voorbehoud is gemaakt zijn de producteisen van deze beoordelingsrichtlijn van toepassing. De producteisen en gevolgde aanwijzingen zijn ondergeschikt aan: 1. Voorschriften van leveranciers. 2. De eisen van de klant voor het beoogd gebruik en gewenst beeld. 3. Vaktechnisch verklaarbare omstandigheden. De producteisen voor deze beoordelingsrichtlijn staan vermeld in de meest recente uitgave van: 1. Dakbestratingsrichtlijn 2. Richtlijn vegetatiedaken bestaande bouw Nadere aanwijzingen staan vermeld in: 3. Dakbegroeiingsrichtlijn 4. Daken in ‟t groen 5. Gevels in ‟t groen Genoemde documenten zijn een uitgave van de SBR te Rotterdam Een checklist of soortgelijk document mag digitaal zijn beheerd, maar is altijd in hardcopy opvraagbaar. Elke aansprakelijkheid voor schade die voortvloeit uit het gebruik of de toepassing van een checklist of soortgelijk document is uitgesloten. De SBR, zijnde de eigenaar van de genoemde richtlijnen en aanwijzingen heeft Groenkeur gemachtigd om ernaar te verwijzen.

INTERPRETATIE

Het College van Deskundigen Groen kan gelijkwaardige productcriteria erkennen. Deze worden als zodanig gepubliceerd op groenkeur.nl.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 50

BIJLAGE B EISEN TE STELLEN AAN DE CERTIFICATIE-INSTELLING (AANVULLEND VASTGESTELD PER 5 JUNI 2012)

ALGEMEEN

Algemeen De certificatie-instelling moet voldoen aan de in ISO/IEC 17021:2011 gestelde eisen. De certificatie-instelling moet een overeenkomst hebben gesloten met Stichting Groenkeur om toelatingsaudit, opvolgingsaudits, heraudits te mogen uitvoeren en certificaten te kunnen afgeven. De certificatie-instelling moet binnen 15 maanden na de inwerkingtreding van deze beoordelingsrichtlijn voor deze beoordelingsrichtlijn en ISO 9001 zijn geaccrediteerd. Voor certificatie-instellingen waarmee Stichting Groenkeur later een overeenkomst sluit geldt, dat zij binnen een termijn van 15 maanden na het sluiten van de overeenkomst voor deze beoordelingsrichtlijn en ISO 9001 geaccrediteerd moeten zijn. Stichting Groenkeur en de Raad voor Accreditatie ontwikkelen een specifiek accreditatie protocol. Accreditatie-onderzoeken vinden plaats op kosten van de desbetreffende certificatie-instelling. Certificatiereglement De certificatie-instelling handelt bij de uitvoering van audits volgens het Reglement certificatie Groenkeur. Certificatiepersoneel Het certificatiepersoneel dat bij de certificatie is betrokken omvat: Auditoren belast met het uitvoeren van de toelatingsaudits, opvolgingsaudits en heraudits het nemen van beslissingen over de noodzaak tot het treffen van corrigerende maatregelen door de aanvrager c.q. houder van het certificaat en het adviseren aan beslissers over het verlenen van een certificaat of het nemen van maatregelen naar aanleiding van uitgevoerde controles. Beslissers belast met het nemen van beslissingen voor het certificeren naar aanleiding van uitgevoerde toelatingsonderzoeken en heraudit en/of beslissingen of maatregelen naar aanleiding van uitgevoerde opvolgingsaudits. Alsmede andere bevoegdheden welke hem door het Reglement certificatie Groenkeur zijn toegekend. Voor het certificatiepersoneel gelden behoudens de competenties die de certificatie-instelling vanuit de verplichting van ISO/IEC 17021:2011 zelf aan het personeel verbindt de volgende kwalificatie-eisen als minimum:

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 51

SPECIFIEK Dak- gevelbegroening

Certificatie personeel

Opleidingsniveau (kennis) Werkervaring (kunde)

Auditoren (Teamleiders)

Minimaal HBO werk- en denkniveau Minimaal 4 jaar ervaring in de groene- of aanverwante sector

Voldoet aan de vereisten om een audit ISO 9001 te kunnen volvoeren

Leadauditor cursus conform IATCA/IRCA criteria voor de auditing van kwaliteitsmanagementsystemen

Minimaal uitvoering van 2 volledige toelatingsonderzoeken voor proces- of systeemcertificatie in het algemeen

Goede kennis van organisatievormen Meest recente algemene auditervaring niet ouder dan 2 jaar

Detailkennis van de van toepassing zijnde beoordelingsrichtlijn en het bijbehorende toetsingskader

Analytisch vermogen om processen van de bedrijfsvoering in de groene branche snel te doorzien

Voldaan aan de opleiding Groenkeur Beoordelingsdeskundige Groen zodra dat door het College van deskundigen groen is voorgeschreven, Of heeft voldaan aan een gelijkwaardige opleiding zoals door bedoeld college te bepalen en op www.groenkeur.nl is te raadplegen.

Is goed in staat checklists en offertes/bestekken vaktechnisch juist te beoordelen en kan de vereiste kennisdeling op een juiste wijze interpreteren

Houdt kennis up to date Voor nieuwe auditoren van bestaande CI‟s geldt vanaf de datum inwerkintreding van deze beoordelingsrichtlijn, dat zij minimaal twee audits betreffende het specifieke vakgebied van elke afzonderlijke BRL of een combinatie daarvan hebben bijgewoond, alvorens zij zelfstandig als auditor mogen optreden. Voor auditoren van nieuw toetredende CI‟s die niet voldoen aan dit gestelde geldt dat zij de eerste twee audits uitvoeren met minimaal twee auditoren.

Daarenboven moet de auditor die is belast met het onderzoek conform deze beoordelingsrichtlijn minimaal te beschikken over de volgende competenties. De auditor (teamleider): 1. Spreekt en begrijpt de vaktaal in de groene branche. 2. Is in staat tot beoordelen en is in staat die bevindingen schriftelijk vast te leggen. 3. Schrijft dusdanig dat de rapportage voor de ondernemer in de groene branche

toegankelijk is. 4. Kan afbreukrisico in de groene branche detecteren. 5. Heeft voldaan aan één of meer van de volgende kwalificaties:

Daktuin & Gevelgroen Gevorderde

Daktuin & Gevelgroen Basismedewerker

Certificatie personeel

Opleidingsniveau (kennis) Werkervaring (kunde)

Beslisser/ Reviewer Voldoet aan de vereisten om een beslissing conform ISO 9001 te kunnen nemen.

Minimaal HBO werk- en denkniveau Moet minimaal 10 mandagen een projectaudit (algemeen) hebben bijgewoond onder supervisie van een teamleider (auditor) en heeft minimaal 2 jaar werkervaring op het niveau van beslisser (algemeen)

Leadauditorcursus conform IATCA/IRCA criteria voor de auditing van

Minimaal uitvoering van 2 volledige toelatingsonderzoeken voor proces- of

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 52

kwaliteitsmanagementsystemen systeemcertificatie in het algemeen

Detailkennis van de van toepassing zijnde beoordelingsrichtlijn en het bijbehorende toetsingskader

Analytisch vermogen om processen van de bedrijfsvoering in de groene branche snel te doorzien

Detailkennis van de handhavingsinstrumenten van Groenkeur

Is goed in staat checklists en offertes/bestekken vaktechnisch juist te beoordelen en kan de vereiste kennisdeling op een juiste wijze interpreteren

Houdt kennis up to date

Daarenboven moet de beslisser minimaal beschikken over de volgende competenties. De beslisser/reviewer: 1. Is in staat de auditor te controleren. 2. Is in staat tot oordelen op basis van schriftelijke rapportages en verslaglegging. 4. Heeft kennis van controle periodiciteit en prestaties. 5. Begrijpt en spreekt de vaktaal in de groene branche. 6. Kan afbreukrisico in de groene branche herkennen 7. Heeft voldaan aan één of meer van de volgende kwalificaties:

Daktuin & Gevelgroen Gevorderde

Daktuin & Gevelgroen Basismedewerker

Overig certificatiepersoneel: Degene(n) die binnen de certificatie-instelling is belast met het samenstellen van het auditteam, (productgroepmanager) en/of het bepalen van de audittijd (planner) bezitten kennis van deze Beoordelingsrichtlijn en ISO 9001en de bijbehorende certificatiereglementen. Zij zijn op de hoogte van de werkprocessen van de certificatie-instelling en bezitten kennis van de groene sector. Wanneer wordt opgetreden in teamverband is de totale kennis en vaardigheid een optelsom van de individuele competenties. De kennis en vaardigheden van de vakspecifieke eisen en producteisen kunnen in dat geval bij een vakspecialist (technisch manager) worden belegd. De teamleider beschikt in dat geval minimaal over de vereisten die worden verlangd bij een ISO-9001-audit. Hij bezit voorts een basiskennis van deze beoordelingsrichtlijn en het Reglement certificatie Groenkeur.

Het certificatiepersoneel moet aantoonbaar zijn gekwalificeerd door jaarlijkse toetsing van opleiding en ervaring aan bovenstaande eisen. Auditoren moeten voor behoud van hun kwalificatie voldoen aan de nadere eisen die het College van deskundigen stelt. Elke auditor van de certificatie-instelling die audits uitvoert ten behoeve van één of meerdere beoordelingsrichtlijnen van Stichting Groenkeur, moet minimaal één van de twee of meer, door Stichting Groenkeur jaarlijks te organiseren harmonisatiebijeenkomsten bijwonen. Harmonisatieafspraken worden na goedkeuring door het College van deskundigen groen op de website van www.groenkeur.nl openbaar gemaakt. De bevoegdheid om certificatiepersoneel te kwalificeren ligt bij het management van de certificatie-instelling. Rapportage aan het College van deskundigen groen. De certificatie-instelling rapporteert ten minste jaarlijks (in januari) over de uitgevoerde certificatiewerkzaamheden in het kader van de beoordelingsrichtlijnen. Deze rapportage moet in de bijgaande vaste format (hierbij gevoegd) zijn ingevuld en moet jaarlijks voor 31 januari digitaal zijn aangeleverd. De (aspirant)deelnemer bij wie een audit heeft plaatsgevonden, kan zijn eventuele bemerkingen kenbaar maken aan Stichting Groenkeur. Een format daartoe is bijgevoegd. Op verzoek vindt digitale toezending plaats.

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 53

BIJLAGE C AUDIT ENQUETEFORMULIER VOOR DE (ASPIRANT) DEELNEMER

ALGEMEEN Enquêteformulier over de audit en de auditor van de certificerende instelling. In te vullen door de deelnemer en/of aspirantdeelnemer. Opsturen aan Stichting Groenkeur.

0 Het aangekruiste is van toepassing Ik,...................................................................................................................... (aspirant)deelnemer aan Stichting Groenkeur, ben op ...................... 20 ......... geauditeerd volgens de Beoordelingsrichtlijn:

0 Tuinaanleg & Tuinonderhoud 0 Groenvoorzieningen 0 Boomverzorging 0 Dak- & Gevelbegroening Het betrof een:

0 Toelatingsaudit (1e keer) 0 Heraudit (elk 3e jaar) 0 Opvolgingsaudit (twee tussenliggende jaren) De audit werd uitgevoerd door dhr/mevr ........................................................ van het bedrijf ............................................... te ............................................. Ik heb het volgende waardeoordeel over de uitvoering van de audit:

0 uitstekend 0 redelijk 0 goed 0 onvoldoende 0 voldoende 0 slecht

0 zeer slecht

omdat ...............................................................................................................

..........................................................................................................................

..........................................................................................................................

..........................................................................................................................

Bovendien heb ik de volgende opmerkingen

..........................................................................................................................

..........................................................................................................................

..........................................................................................................................

Mijn naam is .................................................................................................... Handtekening ...................................................................................................

FAXEN NAAR STICHTING GROENKEUR: 030-6595655

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 54

BIJLAGE D

REFERENTIETABEL GROENKEUR-BEOORDELINGSRICHTLIJN BRL 2012<> NEN-EN-ISO 9001:2008

Zijn opgenomen en te raadplegen op www.groenkeur.nl

BIJLAGE E

SPECIFIEK DAK- EN GEVEL BEGROENING

Eindtermen volgens beroepsprofiel dak- en gevelbegroening Daktuin & Gevelgroen Basismedewerker.

Beroepsprofiel: Conform Examendocument Daktuin & Gevelgroen

Basismedewerker/gevorderde van Stichting Groenkeur

Daktuin & Gevelgroen Gevorderde.

Beroepsprofiel: Conform Examendocument Daktuin & Gevelgroen

Basismedewerker/gevorderde van Stichting Groenkeur

De onderstaande opsomming beroepsprofielen gelden als eindtermen.

Beroepsprofiel Hovenier

Uitvoeren (in teamverband) van (deel)taken met betrekking tot het aanleggen, renoveren of onderhouden van tuinen, zodanig dat wordt voldaan aan de gestelde kwaliteitseisen. De hovenier beschikt daartoe over de volgende kennis en kunde:

1. assisteren bij het uitmeten/uitzetten van delen van ontwerpen 2. uitvoeren van grondverbeteringswerkzaamheden, aanbrengen van teelt- en

afwateringslagen, gravel e.d. 3. assisteren bij werkzaamheden ten behoeve van het aanleggen of onderhouden van

vijvers/waterpartijen, paden/verhardingen, plaatsen van afscheidingen, pergola‟s, tuinhuisjes, e.d.

4. graven van voorzieningen met betrekking tot aanleg van leidingen 5. planten van bomen, heesters en plantgoed 6. uitvoeren van verschillende seizoengebonden werkzaamheden (bemesten, snoeien,

verwijderen van onkruid en plantendelen, maaien, verticuteren, rollen van grasmatten e.d.)

7. zorgen voor een adequaat en veilig gebruik van bij de werkzaamheden te gebruiken machines/apparatuur en gereedschappen en tijdig uitvoeren van gebruikersonderhoud

8. melden van (dreigende) gebreken aan apparatuur/gereedschappen aan de voorman 9. bijhouden van een eenvoudige werkadministratie (uren-/materiaalverantwoording) 10. bedienen/besturen van en manoeuvreren met (eenvoudig) zelfrijdend materieel 11. hanteren van (gemotoriseerde) gereedschappen en hulpmiddelen 12. aandacht en accuratesse bij uitvoering van diverse werkzaamheden/handelingen 13. relevante vakdiploma‟s

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 55

Beroepsprofiel Hovenier A

Uitvoeren (in teamverband) van (deel)taken met betrekking tot het aanleggen, renoveren of onderhouden van tuinen, zodanig dat wordt voldaan aan de gestelde kwaliteitseisen. De hovenier A beschikt daartoe over de volgende kennis en kunde:

1. uitmeten/uitzetten van delen van ontwerpen 2. uitvoeren van grondverbeteringswerkzaamheden, aanbrengen van teelt- en

afwateringslagen 3. aanleggen van natuurvijvers en waterpartijen met gebruikmaking van folie of rubber,

m.i.v. drainage en afvoeren, randafwerking e.d. 4. aanleggen van kleine oppervlakken sierbestrating, paden, tuinverhogingen, terrassen

e.d. 5. funderen en plaatsen van afscheidingen, pergola‟s, tuinhuisjes, tuinornamenten,

speelvoorzieningen e.d. 6. aanleggen (excl. aansluiten) van tuinverlichting, watertoevoeren 7. aanplanten van bomen, heesters, één- en meerjarig plantgoed 8. uitvoeren van de diverse seizoengebonden werkzaamheden als bemesten, snoeien en

verwijderen van onkruiden en afgestorven planten(delen), maaien/rollen/verticuteren van gazons, grasmatten van sportvelden, golfbanen e.d.

9. uitrijden en rollen van gravel, uitmeten en aanbrengen van speelveldbelijning 10. zorgen voor een adequaat en veilig gebruik van bij de opdrachten te gebruiken

machines/apparatuur en gereedschappen en tijdig uitvoeren van gebruikersonderhoud 11. melden van (dreigende) gebreken aan apparatuur, gereedschappen aan de voorman 12. bijhouden van administratie (uren/materiaalverantwoording) 13. bedienen/besturen van en manoeuvreren met (eenvoudig) zelfrijdend materieel 14. hanteren van (gemotoriseerde) gereedschappen en hulpmiddelen 15. aandacht en accuratesse bij uitvoering van diverse werkzaamheden/handelingen 16. relevante vakdiploma‟s

Beroepsprofiel Voorman

Realiseren van de werkuitvoering met betrekking tot aanleg en/of onderhoud van beplantingen, gazons e.d van onder meer tuinen van particulieren, bedrijven en instellingen, zodanig dat voldaan wordt aan de opdracht in termen van kwaliteit, tijd en budget en tevredenheid bij klanten. De voorman beschikt daartoe over de volgende kennis en kunde:

1. coördineren en mede uitvoering geven aan opdrachten op het gebied van aanleg en/of onderhoud van tuinen bij particulieren, gemeenten, bedrijven en instellingen

2. begeleiden van medewerkers 3. geven van vaktechnische aanwijzingen en instructies en toezien op de uitvoering 4. treffen van voorbereidingen voor uit te voeren opdrachten, zodanig dat de

werkzaamheden volgens plan kunnen aanvangen en een efficiënte uitvoering van het werk mogelijk wordt

5. maken van werkplannen en indelen van medewerkers op basis van opdrachtomschrijvingen en toelichtingen daarop van de projectverantwoordelijk uitvoerder/projectleider

6. afstemmen met klants over uitvoeringstijdstippen, momenten van mogelijke overlast e.d.

7. bestellen, reserveren/afroepen van machines/materieel, plantmateriaal en andere benodigde materialen en zorgen voor tijdige aanvoer/-levering op het project

8. treffen van maatregelen op het gebied van veiligheid zoals wegafzettingen e.d. 9. organiseren en coördineren van de werkuitvoering en bewaken van de voortgang en

uitvoering in kwalitatieve en kwantitatieve zin, zodanig dat een doeltreffende en efficiënte uitvoering wordt gewaarborgd

10. controleren van de werkuitvoering en aangeven van gewenste correcties aan medewerkers

11. beoordelen van op het project aangeleverde plant- en inrichtingsmaterialen en middelen op kwaliteit en hoeveelheid en ondernemen van actie bij afwijkingen

Dak- en Gevelbegroeoning + ISO 9001 | 15 maart 2012 | Pagina 56

12. zorg dragen voor het nauwkeurig uitmeten/uitzetten van tuinindelingen en opnemen/maken van schetsen voor kleine wijzigingen op verzoek van en in overleg met klant

13. anticiperen op zich voordoende situaties en bepalen van prioriteiten in de werkuitvoering

14. beoordelen van specifieke aandachtspunten welke zich tijdens de werkzaamheden aandienen en deze oplossen dan wel bespreken met de uitvoerder en/of klant

15. (eventueel)doen van aankopen naar aanleiding van onvoorziene situaties voor zover deze gedekt zijn binnen de projectbegroting

16. uitvoeren van controles ter voorbereiding van de oplevering van opdrachten 17. opnemen van aandachtspunten tijdens de oplevering in het bijzijn van uitvoerder en

klant en zorg dragen voor afhandeling daarvan binnen de afgesproken termijn, zodat een optimale klanttevredenheid wordt gewaarborgd

18. verzorgen van op de opdrachten betrekking hebbende administratie, zodat verantwoording plaats kan vinden ten opzichte van budgetten en informatie beschikbaar komt voor facturatie aan klant

19. zorg dragen voor en toezien op een adequaat en veilig gebruik van bij de opdrachtuitvoering te gebruiken machines/apparatuur en gereedschappen en zorg dragen voor adequate uitvoering van gebruikersonderhoud

20. melden van (dreigende) gebreken aan apparatuur/gereedschappen 21. doen van voorstellen met betrekking tot aanschaf van machines, gereedschappen en

hulpmiddelen 22. begeleiden en motiveren van en overdragen van kennis en inzicht op (ingehuurde)

medewerkers 23. bespreken van opdrachten en uitvoeringsdetails met uitvoerder/projectleider 24. vooraf, tijdens en bij oplevering, overleggen met klants inzake de opdrachtuitvoering 25. bespreken van organisatorische en personele kwesties met de uitvoerder/projectleider 26. bedienen/besturen van en manoeuvreren met zelfrijdend materieel 27. hanteren van (gemotoriseerde) gereedschappen en hulpmiddelen 28. aandacht voor en accuratesse bij uitvoering van diverse werkzaamheden/handelingen 29. relevante vakdiploma‟s

INTERPRETATIE

Gelijkwaardigheid van functies worden na advies van de Geschillencommissie CAO door het College van deskundigen groen vastgesteld. Deze zijn in voorkomend geval te raadplegen op www.groenkeur.nl