Sticker- epidemieAnimatiefilm beleeft première op het web. Surf mee naar

pagina 3

Nieuwe tijgerSTwee Tiger-regisseurs doen een elevator-pitch op

pagina 5

StaNdplaatS iStaNboel Lees alles over de laatste stand van zaken in de Turkse cinema op

pagina 11

Na haar succesvolle vierluik 4 Elements (2006), richt Jiska Rickels zich met haar nieuwe documen-taire op de onvergankelijke thema’s liefde en dood.

Voor Babaji, an Indian Love Story trok ze naar het arme, toeristenvrije noordoosten van India. Een krantenberichtje, aangereikt door collega Jos de Putter, zette haar op het spoor van een oude man, Babaji Basant, die zijn overleden vrouw in de tuin heeft begraven. Is dat niet tegen de Indiase wet op de lijkbezorging? ‘Eigenlijk wel’, zegt Jiska Rickels. ‘Maar het stoffelijk overschot is niet zomaar in de grond gestopt. Op aandringen van de kinderen is ze eerst gecremeerd en vervolgens heeft Babaji de schedel en de as begra-ven. Sindsdien gaat hij dagelijks in het graf liggen, in afwachting van de definitieve hereniging met zijn vrouw. Uiteindelijk wil hij naast haar begraven wor-den. Zo ver is het echter nog niet: Babaji is opmerke-lijk fit, en dat terwijl hij naar eigen zeggen 160 jaar oud is. Volgens zijn dorpsgenoten is hij 107 en wordt hij met de jaren steeds sterker. Wij hebben een beetje zitten rekenen: zijn jongste dochter is ongeveer...lees verder op pagina 3

tot de dood heN hereNigt

dailY tiger

38th iNterNatioNal Film FeStiVal rotterdam #2 Vrijdag 23 jaNuari 2009

turN ForeNgliSheditioN

‘I am the beast, I am the goddess’, bezwoer Ariyana, actrice uit Garin Nugroho’s Under the Tree, in haar rituele bezweringsdans gisteravond in het Haunted House. Daarin verbeeldde ze de strijd tussen een duivelse en goddelijke geest. Deze officiële opening van het Aziatische huis der geesten trok veel nieuwsgierigen: dat leverde rijen op voor de twee kamers ingericht door regisseurs Riri Riza en Wisit Sasanatieng. Daar kan maar één bezoeker tegelijk naar binnen voor een optimaal schrikeffect. foto: Daniëlle van Ark

In indrukwekkend korte tijd is het voormalig Fotomuseum/WDW63 omgebouwd tot een door geesten bewoonde plek. Indrukwekkend vooral, omdat de zes regisseurs die elk een kamer inricht-ten in het Haunted House nauwelijks een week de tijd hadden. Een deel van het werk kon worden voorbereid, zoals het decor van de Thaise horror-filmmaker Wisit Sasanatieng (Close Encounter of the Ghost): de nagebouwde houten Thaise woning ziet er bedrieglijk echt uit. En het lukte de organi-satie ook vrijwilligers te vinden, zodat de argeloze bezoeker verrast kan worden door ‘echte’ geesten.Voor de Vietnamese maker Nguyen Vinh Son (Moon at the Bottom of the Well) was het even zwe-ten: hij wilde per se een compleet Vietnamees altaar inrichten, met originele Vietnamese ac-cessories. Drie grote dozen liet hij uit Vietnam

naar Nederland sturen, maar slechts twee ervan kwamen aan. Navraag leerde dat het laatste pak-ket terecht kwam in Amerika. Maar de spullen zijn op de dag voor de opening alsnog in de Witte de Withstraat gearriveerd.

De spookachtige sfeer van het huis, dat elke dag van 17 uur tot middernacht bezocht kan worden, wordt verhoogd door een speciaal gemaakte ge-luidsscore. Die is vrij subtiel, zodat de plotselinge uitbarstingen van Filippijnse punkrock – van Lav Diaz’ eigen band – op de eerste verdiepingen, hui-veringwekkend hard aankomen.

Haunted House in voormalig Fotomuseum/ WDW63, Witte de Withstraat 63, dagelijks van 17:00-24:00 uur, toegang gratis.

beeStachtigegodiN opeNt

hauNted houSe

338 TH INTERNATIONAL FILM FESTIVAL ROTTERDAMWWW.FILMFESTIVALROTTERDAM.COM

STEMMINGHet is een Rotterdamse traditie: na het einde van een vertoning met ferme hand een mening scheu-ren over de fi lm. Dit jaar beloont u met uw inspan-ning twéé publieksprijzen. Ten eerste scheurt u voor de bekende KPN Publieksprijs (à 7500 euro), toegekend aan de hoogstscorende fi lm uit 2007 of later, die langer dan zestig minuten duurt en minstens twee screenings met samen minimaal 34 gescheurde kaarten heeft gehad – met uitzon-dering van verzamelprogramma’s en van fi lms die vanwege een ‘gekleurd’ publiek geen betrouwbare scores opleveren, zoals de premièrevertoning van een Nederlandse fi lm met veel genodigden.Daarnaast wordt dit jaar voor het eerst ook gescheurd voor de Dioraphte Award (à 1000 euro). Die prijs gaat naar de hoogstscorende fi lm uit de Publieksprijs die ondersteund is door het Hubert Bals Fonds. Daar-voor hoeft u niets extra te doen: als het een HBF-fi lm is, scheurt u automatisch voor twee prijzen.Nog niet moegescheurd? Online kunt u ‘digitaal

scheuren’ – met bijbehorend geluidje – door op een fi lmtitel te klikken. Het is leuk, maar wel een beetje voor de kat z’n viool. Omdat het fraudegevoelig is, zit er geen prijs aan vast. Maar dat heeft toch nog toe niemand ervan weerhouden mee te doen aan deze internetstemming.

FILMSTERREN Het had weinig gescheeld of de Urban Screens-projectie van Carlos Reygadas, Serenghetti, was niet te zien geweest op het gebouw van Nationale Nederlanden. Sinds 15 december schittert er na-melijk al een ander buitenkunstwerk op de kale, rechte muren: STARS. ‘We kregen op het laatste moment door dat er een dubbele boeking was’, vertelt Madje Vollaers van kunstenaarscollectief VollaersZwart. ‘Hoewel wij het gebruik van het ge-bouw al contractueel hadden vastgelegd, hebben we besloten het festival niet in de weg te zitten.’ En dus doorsnijdt nu het megascherm – afmeting

zestig bij dertig meter – de artifi ciële sterrenhe-mel, die zich overdag met zonlicht laadt en in de nachtelijke uren straalt. De combinatie van de twee werken is tot het eind van het festival iedere avond te bewonderen. (NB)

WEBPREMIÈREVrijdag beleeft de korte fi lm Infl uenza/Composition II (Chrome Square) van Jeroen Jongeleen zijn wereld-première op het fi lmfestival. Maar het bijzondere project – een animatie van in de openbare ruimte geplakte stickers – is stiekem al eerder in première gegaan… op de festivalwebsite! ‘Een van de hoofdthema’s van mijn werk is de vraag hoe vrij we kunnen zijn in de openbare ruimte. Daar speel ik een ironisch spel mee. Hoe meer re-geltjes erbij komen, des te groter wordt mijn speel-ruimte.’ Infl uenza duurt vier minuten, maar pas toch op voor epileptische ervaringen bij het bekij-ken op fi lmfestivalrotterdam.com/nl/video.

DE AANKOMST Vandaag arriveren o.a. op het festival: Lionel Baier (Zwitserland) • Jean-Claude Brisseau (Frankrijk) • Chang Heng-Ju • (Taiwan) • Stephen Connolly (Groot-Brittannië) • Keren Cytter (Duitsland) • Gustav Deutsch (Oostenrijk) • Alexis Dos Santos (Argentinië) • Mehmet Bahadir Er (Turkije) • Selim Evci (Turkije) • Janie Geiser (Verenigde Staten) • Beatrice Gibson (Groot-Brittannië) • Max Hattler (Groot-Brittannië) • Pierre Hébert (Frankrijk) • Noud Heerkens (Nederland) • John Hsu (Taiwan) • Kiyomi Ishibashi (Japan) • Ken Jacobs (Verenigde Staten) • Michal Kaphra (Israël) • Eun-Ki Ko (Zuid-Korea) • Sun Koh (Singapore) • Boris Lehman (België) • Christophe Meierhans (België) • Peter Miller (Verenigde Staten) • Yves Netzhammer (Zwitserland) • Miki Nitadori (Frankrijk) • Ryan J.Noth (Canada) • Waël Noureddine (Frankrijk) • Sherman Ong (Singapore) • Ostertag Bob (Frankrijk) • Nok Paksnavin (Thailand) • Thunska Pansittivorakul (Thailand) • Sergey Provorov (Rusland) • Paween Purijitpanya (Thailand) • Katell Quillévéré (Frankrijk) • Reynold Reynolds (Duitsland) • Mike Rollo (Canada) • Valéria Sarmiento (Frankrijk) • Alicia Scherson (Chili) • Vlado Skafar (Slovenië) • Brent Stewart (Verenigde Staten) • Seyfi Teoman (Turkije) • Fien Troch (België) • Naomi Uman (Verenigde Staten) • Connie Walther (Duitsland) • Ina Weisse (Duitsland) • Fred Worden (Verenigde Staten)

columnI OF THE TIGER

Voor sommigen - en misschien inclusief ikzelf - mag het een speels idee zijn om binnen het fes-tival een soort spookhuis te openen, maar voor een aantal direct betrokkenen was en is het een ernstige zaak. De Aziatische fi lmmakers en kunstenaars, die aan het Haunted House werkten, weten dat het wakker maken van gees-ten niet helemaal vrijblijvend is. Ze kennen de verschrikkelijkste verhalen uit de eerste hand. Als ze zelf een fi lm maken in Thailand, de Fi-lippijnen of Indonesië, dan wordt op de eerste draaidag een geestelijke ontboden. Iedere fi lm-opname en zeker de opname van een horrorfi m wordt voorafgegaan door een ritueel om de geesten gunstig te stemmen. Het leek mij ge-past dat ook de opbouw van het Haunted House vooraf zou worden gegaan door een echt ritueel, met een echt medium of een sjamaan. Pers erbij. Mooi fotomoment.Hoe kom je in Rotterdam aan een geestenuit-drijver? Die kleine briefjes die je regelmatig in de bus krijgt van exotische waarzeggers zijn net zo vertrouwenwekkend als een fi nanciële e-mail uit Nigeria, maar een betrouwbare bron kwam met een serieuze aanbeveling.Meester Pramkosa keek mij mild spottend aan. ‘Zo gaan we dat niet doen’, zei hij. ‘Als je niet wilt dat je fi lmmakers een vreselijke vloek mee naar huis nemen, zullen we het serieus moeten doen. In stilte. Nog voor ze op Schiphol landen.’En zo is het gebeurd.

Gertjan ZuilhofProgrammeur IFFR

foto: Daniëlle van Ark

Mickey Mouse-oren of Puka-knotjes? ‘Van mij mag iedereen er in zien wat hij wil’, aldus Stephan Vos. De jonge grafi sch ontwerper en kunstenaar uit Hilversum maakte het win-nende ontwerp voor de Boomerang Create-wedstrijd, die het festival uitschreef voor de Hungry Ghosts-ansichtkaarten. Sinds 12 ja-nuari is het intrigerende geestje van Vos met de eetstokjes overal in Nederland gratis uit de Boomerangrekken mee te nemen. Baseerde hij zijn ‘eenvoudig’ogende ontwerp op het nieuwe festivallogo? ‘Nee, dat had ik

nog niet gezien. Ik vind het een mooi, sterk logo: zwart-wit doet het altijd erg goed. Als jul-lie volgend jaar weer een nieuw logo nodig heb-ben, weten jullie wie je moet bellen! Haha.Het ontwerp van de kaart is geïnspireerd op de sim-pele tekenstijl die je veel in Japanse tekenfi lms en strips ziet. Ik ben niet per se een fan, het is de eerste keer dat ik een illustratie in deze stijl heb gemaakt.’ (EJ)

Zie alle inzendingen op boomerang.nl. Links een selectie. Met de klok mee: Ramelan Sadjid, Justin Rahantoknam, Ruben Smeenk, Saskia van Gelderen.

GEESTIGE KAARTEN

105 x 148 mm STAAND

K a a r t

K O P K O P

Aantal 60.000 Naam International FilmFestival Rotterdam

Periodenummer 02-2009

P02-

09

www.stephanvos.net©

09017❏ Geref. PDF’s in inspector

vervolg pagina 1...vijfenveertig en zijn vrouw was zeventien jaar jon-ger dan hij. Dus het zou net kunnen.’ Ondanks alle droefenis is Babija, an Indian Love Story niet zwaar op de hand, mede door enkele mu-zikale intermezzo’s. Rickels: ‘Vlak voor ons vertrek uit India kwamen we dat muzikale trio tegen. Het bleek er perfect in te passen, die liedjes over schei-den en lijden.’

“Sindsdien gaat hij dagelijks in zijn graf liggen”

Negen jaar geleden werd Babaji weduwnaar. ‘Dat was een traumatische en frustrerende ervaring, want hij is een gerenommeerde sjamaan’, aldus Rickels. ‘Van heinde en verre komen mensen naar hem toe voor genezing of uitdrijving van boze gees-ten. Dat doet hij gratis en op traditionele wijze. Hij heeft ooit de minister van Financiën in New Delhi behandeld. Ook onze camera-assistant kan van zijn geneeskunsten getuigen. Hij kreeg een zalfje voor akelige uitslag op zijn scheenbeen, wat uitstekend hielp. Daarom was het zo wrang dat hij zijn eigen vrouw niet heeft kunnen redden. Omdat een che-mokuur onbetaalbaar bleek, is haar kanker niet door de moderne medische stand behandeld. Niet dat die daar op het hoogste niveau staat. We heb-ben in een plaatselijk ziekenhuis gefi lmd, en ik kan je verzekeren dat je daar niet wilt liggen. In het ver-keer zijn we extra voorzichtig geweest.’ Paul van de Graaf

Babaji, an Indian Love Story - Jiska Rickels (BF)Vr 23 13:30 PA6, wo 28 13:30 PA2Jiska Rickels foto: Bram Belloni

538 TH INTERNATIONAL FILM FESTIVAL ROTTERDAMwww.FILMFESTIVALROTTERDAM.cOM

Hantu Gerasi: gigantische geest. Meestal in gezel-schap van zijn honden, en gevaarlijk vanwege zijn onverzadigbare trek, vooral in mensenvlees. Wan-neer een geest honger heeft, wordt er gezegd dat hij ziektes naar een bepaalde plaats brengt. In sommi-ge dorpen worden daarom ten tijde van epidemieën een speciale offerhut voor Hantu Gerasi opgericht.

Dit is slechts één van de enorme hoeveelheid Hungry Ghosts die staan beschreven in The Malaysian Book of The Undead. Uitgegeven door filmmaker Amir Muhammad, die ook de Reading Room van de expositie The Haunted House ontwierp, waar dit boekje te raadplegen is.

GET SHORTyDe makers van korte films maken kans op een speciale Tiger Award. Op de festivalsite kunt u uitgebreide inter-views met een aantal van de 27 geno-mineerde regisseurs lezen. De Daily Tiger pikt elke dag twee quotes uit.

Waël NoureddiNe over a Film Far BeyoNd a God‘Video is commercieel gereedschap. Elke paar maanden braakt de industrie weer een nieuw model uit waardoor we slaven worden; nieuwe kabeltjes, nieuwe batterijen, nieuwe tapes.Als je een videocamera koopt zeggen ze: ‘Met deze camera lijken je beelden alsof ze op film geschoten zijn.’ Dus als je doel is dat het eruit ziet als film, schiet dan gewoon op film.’

Chris ChoNG ChaN Fui over BloCk B‘De film is ontstaan vanuit een fascinatie voor het leven in een metropool. (…) De eerste ge-dachte die mensen die de film zien erbij krijgen, is de formalistische benadering van de film, maar voor mij is dat alleen de achtergrond. Dat blok cement is leeg, net als de meeste verlaten gebouwen van projectontwikkelaars in Ma-leisië. Het zijn de kleurschakeringen, de be-wegingen, het lijnenspel, die er een thuis van maakten. Het was dat eenvoudige begrip dat me hielp al die met cement volgeplempte ste-den om ons heen te begrijpen.’

HONGERIGE GEESTEN #2

Blind Pig Who Wants to Fly is eenmozaïekfilm over gediscrimineer-de immigranten. Regisseur Edwin (30) – hij gebruikt geen achter-naam – is zelf een uit China afkom-stige Indonesiër.

elevator pitCh ‘In Indonesië wonen veel Chinese immigranten. Zij zijn altijd het slachtoffer van discriminatie ge-weest. De film deelt hun angsten en de worsteling met hun identiteit.’

mozaïekFilm‘Het mocht geen verhaal worden met een kop en een staart. Mijn karakters maken geen ontwikke-ling door, ze zitten muurvast op een bepaald punt in hun leven. Het is moeilijk voor hen om een brug te slaan tussen hun verleden en toekomst als Chi-nees in Indonesië.De Chinese kwestie ligt erg gevoelig in Indonesië. Ik was bang het te veel te exploiteren. Als je kiest voor een narratieve aanpak, wordt het al snel dramatisch. Ik bouwde de film daarom op als een puzzel. Er ko-men allerlei onderwerpen en emoties voorbij, zoals het koloniale verleden, de identiteitsproblemen, de rellen van 1998 waarbij veel Chinezen om het leven kwamen, maar die worden niet uitgelegd.’

eerste keer ‘Niet echt. Ik heb al een aantal kortfilms gemaakt die ook in Rotterdam zijn vertoond. Het maken

van mijn eerste speelfilm was hoogstens een nog groter avontuur. Filmmaken in Indonesië is een proces dat in kleine stapjes verloopt. We wisten aan het begin niet waar we precies zouden ein-digen, want we hadden nog niet al het geld en de technische middelen voorhanden. Het kwam aan op creativiteit. Het afhuren van de badmintonzaal kostte 10 duizend dollar, maar via via regelden we dat we er twee uur voor niets konden draaien.’

iNdoNesië ‘Vorig jaar groeiden twee Indonesische films uit tot een kassucces. Maar als je je film in het commer­ciële circuit wilt vertonen, moet je langs de cen-suur. Vanwege de gevoeligheid van het onderwerp wilde ik geen slapende honden wakker maken.Blind Pig zal nu alleen te zien zijn in de drie art-houses die mijn land telt en in een aantal scholen en universiteiten, want dat kan zonder restricties. Zolang je maar geen tickets verkoopt.’

BriGht Future ‘Ik ben net begonnen met een scenario over generatieverschillen in Indonesië. Het wordt een lineair verhaal, over de relatie tussen een vader en een zoon in de kruimelmafia. Er is hopelijk een normaal budget. Ik mik op een groter pu-bliek. Dat ik dan langs de censuur moet, neem ik op de koop toe.’ Niels Bakker

Blind Pig Who Wants to Fly (TG) – EdwinZa 24 19:15 Pa5, zo 25 10:30 Pa5, ma 26 10:15 Pa4, za 31 13:00 Pa1

De Frans-Canadese Henry Bernadet en Myriam Verreault gingen voor hun speelfilmdebuut naar Québec City, terug naar de lommerrijke buitenwijken van hun jeugd, om een volgende generatie tieners te portretteren.

elevatorpitChHenry Bernadet: ‘À l’ouest de Pluton is een ensemble-film vol drama en humor die 24 uur lang het leven volgt van een twaalftal tieners uit de buitenwijken van Québec City. Hoe is het om vandaag de dag ado-lescent te zijn?’

Close-up‘Onze stijl oogt documentair en heeft veel close-ups. We hadden weliswaar een structuur, het script bleef steeds een work in progress. Zelfs tij-dens de opnames en de montage. We kozen be-wust voor gewone tieners. Niet voor acteurs die twintig zijn en als vijftienjarige door kunnen gaan. Deze nieuwe generatie jongeren speelt f ic-tie, gemengd met ervaringen uit onze eigen tie-nertijd en die van henzelf.’

eerste keer‘Het is zowel voor mij als mijn co-regisseur Myriam de eerste speelfilm. We wilden samenwerken omdat we allebei uit die buitenwijk komen en bovendien dezelfde smaak en hetzelfde gevoel voor humor heb-ben. Hoewel we met een minimalistisch microbudget

werkten, was het montageproces het ingewikkeldst. We hadden iedere scène vanuit meerdere hoeken op video staan, maar er kon maar één versie de film ha-len. Dat leverde de nodige discussies op. Na vertoning tijdens een festival in Montréal zijn we vooral heel benieuwd hoe onze film het in Rot-terdam doet. Of mensen het thema – misschien wel heel Canadees – begrijpen. Maar het leven van tie-ners is universeel.’

CaNada‘De filmindustrie in Canada bloeit. In Montréal worden filmfestivals georganiseerd, er wordt elk jaar wel een Hollywoodfilm opgenomen en in de provincie Québec worden veel Franstalige films gemaakt. In Québec is de onafhankelijkheid nog altijd een thema. Mensen hier zijn nationalistisch, houden vast aan de Franse taal.’ BriGht Future‘Ik maak documentaires en reportages voor televi-sie, maar ben van plan meer fictiefilms te maken. Wellicht met Myriam, maar de vrijheid om alleen een film te maken willen we ook behouden. Ook in de toekomst zal ik documentaire elementen in mijn fictiefilms gebruiken en mijn films moeten altijd toegankelijk zijn voor de kijker. Dat vind ik heel belangrijk.’ Maricke Nieuwdorp À l’ouest de Pluton (TG) – Henry Bernadet/Myriam Verreault vr 23 19:15 PA5, za 24 10:30 PA5, ma 26 16:00 PA5, za 31 19:15 PA5

‘VOOR HET cOMMERcIËLE cIRcuIT MOET Ik LANGS

DE cENSuuR’

‘wE HEbbEN HETzELFDE GEVOEL

VOOR HuMOR’

foto: Bram Belloni

VPRO TIGER AwARD-kANDIDATEN OVER HuN FILM

738 TH INTERNATIONAL FILM FESTIVAL ROTTERDAMwww.FILMFESTIVALROTTERDAM.cOM

Vorig jaar won de Maleisische regisseur Liew Seng Tat op het IFFR de VPRO Tiger Award voor Flower in the Pocket en de CineMart Award voor het project In What City Does It Live? Dit jaar draait zijn korte film Chasing Cats and Cars.

Na het succes in Rotterdam maakte Seng Tats eer-steling Flower in the Pocket een rondreis langs zo’n kleine vijftig festivals waar de film met prijzen werd overladen. ‘De film had vóór het IFFR al de

belangrijkste prijs van het festival Pusan gewon-nen’, vertelt de regisseur, met z’n koffers nog in de hand, ‘maar dat herinnerde niemand zich meer. Iedereen had het alleen maar over Rotterdam, het lijkt wel of alle festivaldirecteuren hier hun pro-grammering komen samenstellen.’ In Cannes werd hij uitgenodigd om deel te nemen aan een programma van Cinefoundation en werkte hij dus het afgelopen jaar in Parijs aan het script van zijn tweede lange speelfilm In What City Does It Live. In de tussentijd maakte hij de kortfilm van twaalf minuten Chasing Cats and Cars, over een been zonder de man die eraan vasthoort. ‘Dat heb ik gemaakt om in vorm te blijven, en even pauze te kunnen nemen van het script.’Dat indachtig vertelt Seng Tat afgelopen jaar de bes-te adviezen te hebben gekregen van regisseurs Jafar Panahi en Bruno Dumont. De Iraanse Panahi waar-schuwde hem niet te trots te zijn, want Tats twééde film zou pas bewijzen of hij de prijzen waard was. Dumont zei juist dat Tat zich niet geïntimideerd moest voelen. De Franse regisseur had tenslotte zelf ook nog steeds dezelfde twijfels en vragen bij het maken van iedere nieuwe film. Ondertussen malen ze in Tats thuisland niet om het wereldwijde succes van Flower in the Pocket. ‘Het publiek is alleen geïnteresseerd in Hollywood en Oscars. Sterker nog, ik kijk wel uit om de logo’s van de awards op mijn posters te zetten, dat werkt al-leen maar averechts.’

Waar heeft de regisseur zijn prijzen gelaten? ‘Ik deel een kantoor met Tan Chui Mui [die in 2007 met Love Conquers All een Tiger Award won, red]. Haar awards hebben steeds meer plaats moeten maken voor de mijne. Als we een feestje organise-ren, zijn er altijd wel gasten die de bokalen voor flessen aanzien. Vermakelijk.’ (SL)Chasing Cats and Cars – di 27 16:15 PA6, woe 28 22:15 CI 7

LINkDonderdag zijn in Hollywood de Oscarnominaties bekend gemaakt. Ook op het festival is de Amerikaanse droomfabriek vertegenwoordigd – hoewel soms net niet.

Not Quite HollywoodNee, Hollywood is het inderdaad bepaald niet, de Australische exploitation-cinema waar deze docu zich op richt. Maar Quentin Tarantino duikt wel even op om op zijn onnavolgbare wijze commentaar te geven.

SLuMDOg MILLIOnAIRe Met zijn deprimerende heroïnekomedie Train-spotting verdiende Danny Boyle in 1997 al eens een Oscarnominatie. Zijn lowbudget Indiase sloppenromance Slumdog Millionaire heeft ech-ter niks Hollywoods. Een derde van de dialogen is zelfs in Hindi. Toch is de film met tien nomi-naties een grote Oscarkandidaat.

J.C.V.d.In het grootste deel van de wereld staat JC voor Jezus Christus, in Nederland heet de verlos-ser Johan Cruyff en in België wordt het kwaad bestreden door Jean-Claude. The Muscles from Brussels raakt in deze verrassende fakedocu-mentaire echter existentieel in de problemen en Hollywood lijkt eventjes heel ver weg.

RaCHel GettiNG MaRRiedIn deze Amerikaanse Festen zit zomaar een Hollywoodster verstopt. Anne Hathaway leer-den we kennen als blauwbloedje in Disney’s The Princess Diaries en als modeassistent met de gruwelijkste baas ter wereld in The Devil Wears Prada. In deze indie van Jonathan Demme laat de jonge actrice zien dat ze Oscarfähig is. En jawel, een nominatie voor beste actrice.

FlasHbaCks oF a FoolAls dat nog geen Hollywood is: Daniel ‘007’ Craig als verlopen steracteur Joe Scott. Toch speelt het grootste deel van Baillie Walsh’s speelfilmdebuut zich gewoon af in Engeland. Door die flashbacks uit de titel, die terugblik-ken op Scotts jeugd en hoe hij de zelfzuchtige lul werd die hij is. Of altijd al was.(JB/KD/MN)

Danai Fuengshunut www.dailydanai.com

Het getal

2600 Het totaal aantal gasten die het festival dit jaar zullen aandoen. en ja, dat zijn er echt exact 2600, al kan het aantal in de loop van het festival nog veranderen –

als een verstrooide filmmaker zijn vlucht niet haalt, bijvoorbeeld, of een drukke

producent ergens anders gaat wheelen en dealen.

cHEck-up VOOR LEkkER DINgKomt Jermal op tijd door de douane? En is Cute Girl inderdaad aanstaande zaterdag te zien? Erik Tij-man en Robert de Rek zijn de eersten die het weten. Inventiviteit en vasthoudendheid zijn de wapens, waarmee de medewerkers van de programma-afde-ling films naar Rotterdam krijgen.Daags voor het festival weten zij dat de films van Jermal (Ravi L. Bharwani/Rayya Makarim) al tien werkdagen voor een ‘routinecheck’ bij de Neder-landse (!) douane ligt, en ze hebben ook begrepen dat Cute Girl van Hou Hsiao-hsien in Taiwan aan een scrutineus onderzoek wordt onderworpen, waarvan niet helemaal duidelijk is hoe lang dat nog gaat duren. ‘Ook in India en Indonesië wordt dat soort check-ups veel gedaan’, vertelt De Rek. ‘Van sommige landen, zoals Rusland en Turkije, weet je daar geen Fedex-koerier hoeft te regelen, het komt toch niet aan’, vervolgt Tijman. ‘Dan moet je iets or-ganiseren via de ambassade, of aan de filmmaker vra-gen of hij een kopie kan meenemen in zijn rugzak.’Inventiveit is een belangrijk wapen voor programma-medewerkers. De Rek: ‘Het festival wilde films van John Waters programmeren. Hij was onbereikbaar, omdat hij met een nieuw project bezig was. Ik kwam erachter dat hij zijn post altijd bij een boekenwinkel ophaalt en heb daar contact mee gelegd.’Deep End (1970, Jerzy Skolimowski) was een lastig pro-ject voor Tijman. ‘Er was maar één vrouw die wist waar de prints waren en hoe we de rechten konden regelen, maar volgens een assistente was ze op vakantie. Ik bleef bellen en op een gegeven moment liet ze zich ontvallen dat ze in het ziekenhuis lag. Ik heb een mail gestuurd, die de assistente heeft voorgelezen in het ziekenhuis. Vanuit haar ziekenhuisbed heeft ze alles geregeld. De film is inmiddels verstuurd, vanuit Duitsland. Hij moet alleen nog even binnenkomen...’ (NS)

Hoe is het met Liew Seng Tat?

‘IEDEREEN HAD HET ALLEENMAAR OVER ROTTERDAM’

foto: Ruud Jonkers

938 TH INTERNATIONAL FILM FESTIVAL ROTTERDAMWWW.FILMFESTIVALROTTERDAM.COM

De Oscarnominaties zijn gisteren bekend ge-maakt. Van de drie genomineerde fi lms die tijdens het IFFR te zien zijn, heeft Slumdog Millionaire de grootste kans om een aantal felbegeerde beeldjes in de wacht te slepen. De fi lm van Danny Boyle (Trainspotting, 28 Days Later) is genomineerd in maar liefst tien categorieën, waaronder Beste Film en Regie. Het is dan ook curieus dat op de Oscar-site alleen Danny Boyle wordt genoemd als regis-seur, en niet zijn co-regisseur Loveleen Tandan. Oeps, foutje bedankt, maar vergeten? Niet door het IFFR, want zaterdag zal niet Boyle, maar wel Tandan aanwezig zijn bij de feestelijke Slumdog-première in Luxor.Andere kanshebbers die tijdens het festival vertoond worden zijn Rachel Getting Married van Jonathan Demme en Frozen River van regisseur Courtney Hunt. Hunt schreef zelf het genomineerde script. Het grimmige sociaalrealistische drama speelt zich af in een indianenreservaat. Melissa Leo werd voor haar fenomenale invulling van illegalen-smokkelen-de alleenstaande moeder genomineerd voor Beste Actrice. Een van haar concurrenten in deze belang-rijke categorie, is Anne Hathaway in Rachel Getting Married. Tja, om een Oscar te veroveren blijft het ook voor beeldschone actrices de moeite lonen om

aanaangepaste karakters te vertolken. Waar de po-pulaire voormalige tienerster al eerder in Brokeback Mountain bijzonder overtuigend liet zien dat ze wel degelijk kan acteren, speelt zij dit keer een jonge vrouw die de bruiloft van haar zus doorkruist met haar alcoholverslaving en lastige gedrag. In de aanloop naar de Oscars werd Hathaway al genomineerd voor een Golden Globe. Die prijs ging echter naar Kate Winslet voor haar rol in

Revolutionary Road – hoewel iedereen dacht dat Hathaway ging winnen. Op de offi ciële Globe-website stond een ster voor Anne’s naam inde nominatielijst. Foutje van de webmaster… Ha-thaway viel wel in de prijzen bij de People’s Choice Awards. Ze gaf medegenomineerde Angelina Jolie (Changeling) het nakijken. Het fi lmpje van een zui-nig kijkende Jolie ging de hele wereld over.(MN/EJ/NB)

Bram Hakkenberg (59,) manager gezondheidscentrum, Rotterdam‘Ik vond ‘m bepaald niet boeiend en haakte af toen hij een prostituee in de auto laadde. Op dat moment dacht ik: ‘Koffi e!’ Het was wel mooi ge-fi lmd, maar dat zie je tegenwoordig wel vaker; die close-ups zijn zo gepolijst dat je geen pukkeltje of donshaartje meer ziet. Niet echt vernieuwend, niet qua verhaal en niet qua uitvoering.’

Eric Smit (38), ICT-er, Den Haag‘Traag, maar mooi gefi lmd en mooi geacteerd. Er zitten wel allerlei rare losse eindjes in die niet bij elkaar komen, maar erg vind ik dat niet. Ook niet dat je geen oplossing krijgt aangereikt aan het eind. Dat krijgen de personages ook niet. Die moeten steeds maar wachten en wachten. Ja, ’t was een zware zit.’

Els van Weggen (34), bediende, Antwerpen‘Een redelijke fi lm, hoor. Maar ik vind Frans-Belgische producties over het algemeen wel van een goed niveau. Die bevreemdende scènes geven stof tot nadenken. Maar da’s de mode bij dit soort fi lms. Leuke stijl trouwens, maar net iets te veel en te vaak ingezoomd op de gezichten’. (MN)

Unspoken (eerste van zes fi lms op de VPRO Previewdag), do 22 10:00 uurDE UITLOOP

DE ZOEKTERMZOEK bij YouTube op ‘Luang Ta’:Parkpoom Wongpoom (wat een gave namen hebben Thai toch!) maakte een van de episoden uit de omnibusspookfi lm 4BIA, te zien op dit IFFR. Hij was eerder co-regisseur van Shutter (2004), de moderne klassieker van de Thaise horror. Luang Ta (Old Monk) is zijn eerste korte studentenfi lm uit 2000 – geen horror overigens.

MET ANDERE OGEN

Op uitnodiging van het festival zijn zes jonge fi lmcritici uit verschillende lan-den actief in Rotterdam. Om beurten schrijven zij over cinema. Vandaag: Camila Moraes

Films maken in Latijns-Amerika is een soort guerrilla. De cinema die gemaakt wordt in het gebied van Mexico tot in het verste puntje van Patagonië, komt bijna volledig onafhankelijk tot stand. Voor de hele regio geldt dat alle be-trokkenen tijdens het productieproces geen enkele fi nanciële garantie krijgen De conclu-sie is dan ook: Latijns-Amerikaanse cinema is pure independent cinema! Maar dat is natuurlijk niet waar. Als we er vanuit gaan dat ‘indies’ fi lms zijn die a) niet worden gefi nancierd door grote studio’s, b) zichzelf kunnen bedruipen en c) zich niet concentreren op het maken van winst, maar op het culturele aspect, dan kun je conclu-deren dat geen enkele fi lm (althans niet in Brazilië) in aanmerking komt voor een ‘indie-keurmerk’. Een bizarre paradox….Ik gebruik de situatie in Brazilië om de boel op te helderen. Met de uitzondering van Globo-fi lms, de cinematografi sche tak van het groot-ste televisiekanaal in Brazilië, en van de recente samenwerking tussen O2Filmes (van Fernando ‘Cidade de Deus’ Meirelles) en Focus Features (de onafhankelijke divisie van Universal Pic-tures) bestaat de nationale cinema vooral bij de gratie van subsidies en belastingvoordelen. Gesubsidieerd–door-de-staat-fi lms dus eigen-lijk. En is dat wel zo onafhankelijk?Laten we even zeggen dat dat zo is. Wat er toe doet in deze snelle analyse, is dat van de rond 200 fi lms die jaarlijks in Brazilië worden ge-draaid, meer dan de helft op de plank blijft liggen, omdat er ergens niet voldoende fi nan-ciering is. In 2008 werden slechts 82 van die fi lms daadwerkelijk uitgebracht. En daarvan zijn maar een of twee titels een behoorlijk boxoffi ce succes. Gewoonlijk zijn dat niet de onafhankelijke fi lms, volgens offi ciële cijfers zijn er acht procent minder indies uitgebracht vorig jaar, terwijl dat voor grote fi lms het-zelfde bleef. En daar is de cirkel weer rond: fi lms maken in Latijns-Amerika is een soort guerrillastrijd.

Harutyum Khachatryan zojuist aangekomen in zijn kamer. Waar is de minibar?Even later toast hij met zijn co-writer op zijn komende wereldpremière van Border. De fi lm is te zien za 24 19:30 CI1, zo 25 16:15 3, di 27 14:30 CI5. foto: Ruud Jonkers

ROOM # 519

RACHEL GETTING NOMINATED

is zijn eerste korte studentenfi lm uit 2000

Rachel Getting Married

1138 TH INTERNATIONAL FILM FESTIVAL ROTTERDAMWWW.FILMFESTIVALROTTERDAM.COM

Overal waar fi lmfestivals worden gehouden, ver-spreidt zich als een lopend vuurtje dat de Turkse Cinema hot is, precies zoals men een paar jaar ge-leden over de Koreaanse cinema zei’, schreef een recensent naar aanleiding van Reha Erdems Times and Winds (2006) in het afgelopen september-nummer van Sight & Sound. Het programma over Young Turkish Cinema op het International Film Festival Rotterdam is zeker een bevestiging van deze observatie.Zoals dezelfde recensent echter stelde, vereist het vluchtige karakter van de interesse die fi lmfestivals voor een bepaalde nationale cinema aan de dag leggen ook nadere overweging. Vóór de Koreaanse cinema stonden China en Taiwan in de spotlights; daarvoor was de Iraanse cinema helemaal in; op dit moment staan de Roemeense en Turkse fi lm in de schijnwerpers. Dus voordat die eeuwig zoekende schijnwerpers weer verder glijden naar een ander deel van de wereld, nemen wij als deelnemers aan de fi lmcultuur in Turkije, de gelegenheid te baat om de aandacht op ons te vestigen. We willen een discussie initiëren over de esthetiek, politiek en economie van deze opkomende vormen van fi lm-maken in Turkije.

Hoewel de interesse van internationale fi lmfestivals onvermijdelijk zal vervagen, zou het al een behoor-lijke prestatie zijn wanneer deze zaken in Turkije blijvend de aandacht houden. En als deze discus-sie de grenzen van Turkije kan overstijgen om de esthetische, politieke en economische uitdagingen en kansen te bekijken die bijvoorbeeld Taiwanese, Iraanse, Koreaanse en Roemeense fi lms en fi lm-makers delen, zal het debat nog veel waardevoller worden. De internationale festivalplatforms en -programma’s kunnen dan de basis zijn waarop deze debatten verder worden geïnternationaliseerd.Hoewel voor het huidige programma een leidende vraag was wat er recentelijk in Turkije is ontstaan op het gebied van fi lmmaken en cinematografi sche vormen, is het moeilijk om voor de fi lms in het programma Young Turkish Cinema een collectieve esthetische of narratieve aanpak aan te wijzen. In plaats daarvan hebben deze fi lms vooral met el-kaar gemeen dat ze de toenemende mogelijkheden tonen voor jonge regisseurs om de omstandighe-den te scheppen die nodig zijn voor het produceren van debuutfi lms.

“De eeuwig zoekende schijnwerpers van de fi lmfestivals zijn even op Turkije gericht”

Aangezien deze fi lms niet gericht zijn op commer-cieel succes op de thuismarkt, duidt hun diversiteit op toenemende onafhankelijkheid van commer-ciële druk. De makers van de fi lms in dit program-ma maken deel uit van een groeiende groep opko-mende regisseurs met standplaats Istanboel. Een aantal aspecten die specifi ek (hoewel niet nood-zakelijkerwijze uniek) zijn voor de Turkse cinema, hebben ruimte gecreëerd die nu wordt ingenomen door deze onafhankelijke debuutfi lms en hun makers. Zoals dit voor fi lmmakers in veel andere werelddelen geldt, is ook voor Turkse regisseurs de mogelijkheid om een eerste speelfi lm te maken waarbij commercieel succes niet het eerste doel is, afhankelijk van hun sociale netwerk. De mensen in dat netwerk hebben, individueel of collectief,

de mogelijkheid fondsen aan te wenden, een crew te verzamelen en apparatuur met korting (of zelfs gratis) te regelen.

De belangrijkste institutionele structuur in Turkije voor het fi nancieren van debuutfi lms is de Commis-sie ter Ondersteuning van Cinema van het ministe-rie van Cultuur, die in 2005 is aangesteld. Hoewel er, zoals altijd, meningsverschillen zijn over het se-lectieproces van projecten, is hiermee na jaren van discussie eindelijk een structuur voor nieuwe cine-matografi sche productie opgezet. Wat vooral essen-tieel is geweest voor de productie van alle fi lms die op het festival zijn geprogrammeerd, is de welwil-lendheid van camera- en belichtingsverhuurbedrij-ven en postproductiefaciliteiten. Deze technische faciliteiten zijn in Istanboel ontstaan in het kiel-zog van de vele nieuwe televisieproducties – series, videoclips, commercials – die sinds de deregulering van het staatsmonopolie op televisie-uitzendingen in 1990 worden gemaakt. Ook de kleine, in Istan-boel gevestigde onafhankelijke distributiebedrijfjes hebben hun steentje bijgedragen. Vanuit hun eigen ‘independent spirit’ hebben deze bedrijven de fi lms in eigen land uitgebracht, in slechts een handvol ko-pieën en zonder winstverwachting.

Door de vergelijkbare productie-achtergronden van de op het festival geprogrammeerde fi lms is het wel-licht niet verwonderlijk dat ze een onderwerpskeuze delen die dicht bij de regisseurs zelf staat. Aangezien de meeste regisseurs ook zelf hun scenario’s schrijven, bevatten veel fi lms autobiografi sche elementen. De studentenbeweging in The Storm (2008), de ex-gevan-gene in Autumn (2008), de provinciale sfeer in Sum-mer Book (2008): alle zijn het herinneringen aan per-soonlijke ervaringen. Films als The Storm en Autumn

onderzoeken daarbij de narratieve mogelijkheden om het persoonlijke met het politieke te verbinden. Hoe deze fi lms omgaan met cruciale politieke wor-stelingen toont niet alleen het politieke engagement van de regisseurs, maar ook de onverschrokkenheid waarmee Turkse intellectuelen en kunstenaars open-lijker over politieke zaken spreken.

“Turkse fi lms laten in eigen land de grote Hollywoodtitels ver achter zich”

Hoewel de banden tussen deze fi lmmakers niet noodzakelijkerwijs kunnen worden gezien als een sociale of culturele stroming, delen ze wel dege-lijk een nationaal fi lmisch ethos. Deze groep op-komende regisseurs kan wellicht het beste gezien worden als opvolgers van de eerste golf lowbudget, onafhankelijke fi lmmakers uit de jaren negentig, met pioniers als Dervis Zaim, Yesim Ustaoglu, Zeki Demirkubuz en Nuri Bilge Ceylan.

Die fi lmmakers kwamen op in een tijd dat Yesilçam ten einde liep, het populaire Turkse studiosys-teem dat in zijn hoogtijdagen in de jaren zestig en zeventig ruim 150 fi lms per jaar produceerde. Terwijl de fi lmmakers uit het Yesilçam-tijdperk discussieerden over fi nanciële middelen en het staatsbeleid dat nodig was om de fi lmindustrie nieuw leven in te blazen, toonde het nationale en internationale succes van Zaims Somersault in a Coffi n (1996) de waarde van lowbudget guerilla-fi lmmaken voor Turkije.

Hoewel de Turkse lowbudget onafhankelijke cine-ma sinds Somersault in a Coffi n duidelijk vooruit-gang heeft geboekt, zijn de beschikbare middelen om een debuutfi lm te produceren nauwelijks ge-groeid. Om zowel de fondsen als het vertrouwen te winnen om hun eerste fi lms te kunnen maken, is de huidige generatie net zo afhankelijk van hun sociale netwerk als hun voorgangers. Ze worden achtervolgd door hetzelfde dilemma: de Turkse box-offi ce, de verkoop van dvd- en tv-rechten en de staatsfondsen zijn bij lange na niet voldoende om de fi lmmakers te ondersteunen die niet willen buigen voor commerciële druk. De toekomstige fi lmproductie door de jonge Turkse regisseurs is dus afhankelijk van óf Europese coproducties en verkoop, óf de oprichting van productienet-werken in het Midden-Oosten, Oost-Azië of de Verenigde Staten.

Dit is natuurlijk de vervelende situatie waarin de meeste fi lmmakers zich wereldwijd bevinden, waar dan ook ter wereld. Turkse fi lmmakers hebben ech-ter een mogelijkheid die wellicht niet van toepas-sing is in andere werelddelen, namelijk de groei-ende thuismarkt in Turkije. Na het instorten van Yesilçam in de late jaren tachtig, en het gelijktijdige pionierswerk binnen de lowbudget onafhankelijke cinema, werd door schrijver/regisseurs als Yavuz Turgul, Sinan Çetin en Yılmaz Erdogan de popu-laire Turkse cinema hervormd. Toen Turguls The Bandit (1996) in 1996 en 1997 ruim tweeënhalf miljoen bezoekers trok, haalde dat voorpagina’s als de ‘wederopstanding van Yesilçam’.

Ruim een decennium later zou Recep Ivedik (2008), een komedie gebaseerd op een televisiepersonage van scenarist/acteur Sahan Gökbakar, ruim vier miljoen bezoekers trekken, hoewel het door de meeste critici (inclusief de Turkse minister van Onderwijs) als ordinair werd bestempeld. En Recep Ivedik was niet het enige gigantische kassucces. De tien best bezochte fi lms van het afgelopen jaar in Turkije waren allemaal producties van eigen bo-dem, die dus de grote Hollywoodtitels, inclusief The Dark Knight, achter zich lieten. Een dergelijk nationale groeimarkt geeft mogelijkheden voor het verkennen van meer vooruitstrevende vormen van populair entertainment. De vraag wordt dan: is het de taak van de regisseur om zijn eigen cine-matografi sche strategieën onderdeel te maken van deze nationale en internationale productie- en dis-tributievoorwaarden? Als er een nieuwe generatie creatieve producenten en scenaristen opstaat die zich aansluit bij deze nieuwe generatie regisseurs, heeft de hedendaagse Turkse cinema het potentieel om nóg vitaler en opwindender te worden dan wat we nu al kunnen aanschouwen.

Enis KöstepenVertaling Elsbeth Jongsma

NB Altyazi is op het festival in een speciale engels-talige editie verschenen.

Za 24 gaan Nederlandse en Turkse fi lmcritici in debat in de Van Cappellen Zaal in de Doelen, 17:00 tot 18:00 uur, onder leiding van de Amerikaanse fi lmcriticus Howard Feinstein. Toegang gratis.

Vandaag draaien:Kasaba vr 23 20:15 CI 4 Milk vr 23 16:00 PA 7Pandora’s Box vr 23 22:30 DOJThe Storm vr 23 19:00 GSC

Signaal van een nieuwe generatie

STANDPLAATS ISTANBOELMet voor het eerst een Turkse tijgerkandidaat is het de hoogste tijd voor een overzicht van de cinematografi sche stand van zaken bij de Bosporus. Enis Köstepen is oprichter en redacteur van het Turkse fi lmmagazine Altyazi. Hij geeft tekst en uitleg bij het Signals-onderdeel Young Turkish Cinema.