Dag fm ifma kluwer_27-03-14_wim storme_facilitair beheer en exploitatie duurzame gebouwen

1

Unfold yourpotential

Wim Storme

KBC Groep | Vigores

FACILITAIR BEHEER

EN EXPLOITATIE

VAN DUURZAME

GEBOUWEN

27 maart 2014

Dag van

Facility

Management

2

27 maart 2014

Dag van Facility Management

FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

Zijn onze onderhoudsleveranciers wel klaar voor

duurzame gebouwen?

Wat zijn eventuele bijzondere SLA’s voor

duurzame gebouwen

Hoe zorgen we ervoor dat een duurzaam

gebouw groen blijft eenmaal in gebruik ?

Biedt “Breeam in use” voldoende

operationele meerwaarde?

Wat met ISO 14.001

en 50.001 ?

Wat moet er in ontwerpfase bijgestuurd worden

Moet er meer specifiek

onderhoudsdesign komen

FACILITAIR BEHEER EN EXPLOITATIE VAN DUURZAME GEBOUWEN

Green Building = extra investment

Green Building O&M = return on extra investment

Green building measures cannot achieve their goals

unless they work as intended (designed, commissioned)

3

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

STRUCTUUR

Voorstelling deelnemers

Voorstel aanpak

Het ruimer kader

Workshop

Output

4

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

STRUCTUUR


Voorstel aanpak

Het ruimer kader

Workshop

Output

527 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

Deelnemers

Guy Van Hoorde, Stad Gent

6

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

STRUCTUUR


Voorstel aanpak

Het ruimer kader

Workshop

Output

7

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

FACILITAIR BEHEER EN EXPLOITATIE VAN DUURZAME GEBOUWEN

Zijn onze onderhouds-

leveranciers klaar voor

duurzame gebouwen?

Wat zijn eventuele bijzondere SLA’s

voor duurzame gebouwen

Hoe zorgen we ervoor dat een duurzaam

gebouw groen blijft eenmaal in gebruik ?

Biedt “Breeam in use”

voldoende

operationele

meerwaarde?

Wat met

ISO 14.001

en 50.001 ?

Wat moet er in ontwerpfase bijgestuurd worden

Moet er meer specifiek

onderhoudsdesign komen

Green Building = extra investment

Green Building O&M = return on extra investment

Green building measures cannot achieve

their goals unless they work as intended

(designed, commissioned)

8

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

STRUCTUUR


Voorstel aanpak

Het ruimer kader

Workshop

Output

Waarom ? Hoe ?

9

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

Waarom ?

Het ruimer kader

10

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

Het ruimer kader: waarom?

11

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N


1905 > 2005 = +0,6 °C

bron: Serge De Gheldere – www.futureproofed.com

12

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

bron: Serge De Gheldere – www.futureproofed.com

bewezen fossiele reserves

2795 Gt


● ● ●

13

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

Hoe ?

Het ruimer kader

14

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

Het ruimer kader: hoe?

250 MWh/jr

820 MWh/jr

2.020 MWh/jr

'BEN' gebouw

'EPB' gebouw

Huidig gebouw

820 MWh/jr

250 MWh/jr

Jaarlijks primair

energieverbruik

nodig voor de

verwarming,

verlichting,

koeling &

ventilatie

‘EPB’ = conform

huidige wetgeving

‘BEN’ = Bijna

EnergieNeutraal

bron: case study renovatie KBC gebouw

15

STEENKOOL

OLIEGAS

BIOPV

WIND

GEOTHERM

OCEAAN

HYDRO VOORSPELDE WERELD-

JAARENERGIEBEHOEFTE

2014 = 633 EXAJOULE

27 maart 2014



GERAAMD JAARPOTENTIEEL

UIT HERNIEUWBARE BRONNEN

7.400 EXAJOULE PER JAAR

GERAAMD FOSSIEL POTENTIEEL

UIT CONVENTIONELE BRONNEN

33.600 EXAJOULE TOTAAL

bronnen: EIA (US gov.), IEA, TNO, W.F. Hewitt (“a newer world”)

16

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N


OP AARDE

INGESTRAALDE

ZONNE-ENERGIE

5.500.000

EXAJOULE

PER JAAR

7.400 EJ/Y

633 EJ/Y

33.600 EJ

bronnen: EIA (US gov.), IEA, TNO, W.F. Hewitt (“a newer world”)

17

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

STRUCTUUR


Voorstel aanpak

Het ruimer kader

Workshop

Output

. Energy

. Health and Wellbeing

. Land use and Ecology

. Management

. Materials

. Pollution

. Transport

. Water

18

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

1. realisatie

1. inspraak E.T. bij ontwerp (SLA’s)

2. E.T. trekt de commissioning

3. E.T. aanvaardt het gebouw

WORKSHOP: elementen2. mensen & ‘newtech’

1. KWO-BEO-PV-COGEN-TRIGEN

2. (bij)scholing van de operatoren

3. analytische vaardigheden operatoren

3. beleving van het gebouw

1. hoe ervaart de gebruiker het

2. gedraagt de gebruiker zich correct

3. hoe stuur je ‘fout’ gedrag bij

4. EN 15251 = geef het gebouw terug

4. middelen voor ‘newtech’

1. monitoring en analyse tools

2. parametrisatie, re-commissioning

3. optimalisatie energie-efficiëntie

6. communicatie & betrokkenheid

1. informeer de gebruiker over performantie

2. betrek gebruiker bij (her)certificering

3. hoe stuur je ‘fout’ gedrag bij

7. duurzaam beheer ‘on the move’

1. wetgevende evoluties

2. ISO 14.001, ISO 50.001

3. op weg naar BEN gebouwen

4. meer ontwerp dan beheer initiatieven

5. valkuilen

1. ‘la tête du client’

2. extreme complexiteit

3. energievernietiging, verspilling

4. niet beïnvloedbare DZH elementen

8. en … en … en …

1. …

2. …

3. …

19

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

STRUCTUUR


Voorstel aanpak

Het ruimer kader

Workshop

Output: kernelementen, weblinks, artikelen

20

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

Eis vanuit Facility Management uw plek op tijdens en in het bouwproces:

wees deel van het bouwteam vanaf voorontwerpfase, zetel mee in de gunningscommissie

breng dingen vroeg genoeg ter sprake: vloerbekleding, energiemonitoring, etc. kan al onderwerp

zijn bij voorontwerp (onderhoudbaarheid, TCO)

attendeer ontwerpers voortdurend op gevolgen inzake leefbaarheid, onderhoud, kosten, …

vraag naar een garantieperiode van 2 jaar i.p.v. 1 jaar

Betrek meteen de gebruiker (bewoner / klant / … ) in het bouwproces:

via werkgroepen => leidt tot meer betrokkenheid en minder klachten nadien – een effect

dat wel weg ebt, bijv. door nieuwkomers die bouwproces niet meemaakten

via communicatie tijdens het bouwproces, maar beloof niks wat je niet kan waarmaken

Output workshop > kernelementen

21

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

Blijf ook nadien met de gebruiker in dialoog:

want een duurzaam gebouw betekent helaas niet automatisch een klachtenvrij gebouw

de gebruiker vergeet vaak (te) snel de comfortverbetering van zijn nieuwe stek t.o.v.

de vorige => wijs hem/haar daar op

weet dat een klant die geen directe impact heeft, gefrustreerd raakt => toon dat je als FM

een betrouwbare partner bent en klant wel degelijk (indirecte) impact kan geven

Attendeer de gebruiker op zijn/haar verantwoordelijkheid:

de gebruiker moet zelf ook duurzaam gedrag vertonen: afval, gebruik van voorzieningen,

(gedrag beïnvloedt tot 20% van het energieverbruik), maar ook mobiliteit, …

ga in overleg met de gebruiker om behoeften meer duurzaam af te dekken (voorzie bijv.

koffieautomaten i.p.v. talloze Senseo’s)

indien de gebruiker meer controle over zijn/haar gebouw kreeg: wijs op de gedeelde

verantwoordelijkheid FM/gebruiker en doe hen bewuster met het gebouw omgaan


22

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

Weet dat de gebruiker steeds veeleisender wordt:

wijs op overdreven verwachtingen: durf er op wijzen dat iets goed genoeg kan zijn, dat men

niet steeds meer mag willen, vergelijk bijv. met situatie en mogelijkheden thuis, informeer

met rationele argumenten waarom iets niet kan, …

zorg als FM voor mandaat vanuit eigen organisatie om de gebruiker te kunnen sturen wanneer

sensibilisering en goodwill niet volstaan (counteren van ‘chantage’)

en/of ga doorrekenen (“klant bepaalt en klant betaalt”), om de gebruiker de gevolgen van zijn

eigen gedrag te laten ervaren

Dilemma’s:

wat met een gebouw dat niet voldoet voor gebruiker maar technisch volledig OK lijkt

wat met een bouwconcept dat nog niet volledig op punt staat => gebruiker ervaart kinderziekten


23

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

Een duurzaam gebouw is niet alleen kwestie van ontwerp:

ook de exploitatie moet correct gebeuren om een gebouw duurzaam te laten functioneren

afregelingen moeten op seizoenniveau gebeuren en bij onderhoud gecheckt worden

duurzaamheid moet ook architecturaal gecovered worden => met architect werken die

voeling heeft met beheer van een gebouw

eis bij ontwerpkeuzes dat onderhouds- en beheerkosten steeds in beeld gebracht worden

durf technische expertise via leveranciers in te kopen voor gebouwen met te complex beheer =>

voor de facility manager is de vraag soms meer welke contracten i.p.v. welke mensen hij/zij wil

Denk op portefeuille niveau i.p.v. per individueel gebouw:

handel en beslis op basis van een masterplan voor het volledige patrimonium : telkens een

nieuw gebouw neerzetten als een ouder niet meer voldoet is (veel) minder duurzaam dan

een gebouw te renoveren of een conversie te laten ondergaan (en is bovendien het duurzaam-

heidspassief afwentelen op de maatschappij

vraag bij een business cases voor een nieuwbouw ook naar een concreet plan voor de gebouwen

die verlaten worden of herbestemming moeten krijgen


24

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

Neem risico management mee in het beslissingsproces, ook inzake technische installaties:

onderzoek bijv. bedrijfszekerheid van faciliteiten en evalueer verliezen bij falen ervan

(bijv. verlies in mandagen)

tracht grote verliezen te voorkomen door eenvoudige extra voorzieningen (bijv. via

redundante pomp)

Overweeg het gebruik van nieuwe tools zoals BIM (Building Information Modeling):

het laat toe te modelleren om van daaruit te kunnen simuleren en beslissen

is ook mogelijk voor renovatie projecten mits ‘opladen’ van relevante gebouwinfo

staat wel nog in kinderschoenen (vergelijk bijv. met auto-ontwerp waarbij ondertussen

zo goed als alles virtueel gebeurt tijdens ontwerp en voorbereiding van productie)

maar heeft nu al toegevoegde waarde voor eigenaars bijv. bij het begeleiden van keuzes

inzake renovatiewijze => kan meer onderbouwde keuzes maken of klant gemakkelijker

van bepaalde logica overtuigen (bijv. begin ook bij renovatie met de gebouwschil)


25

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

WTCB

http://www.wtcb.be

Vlaanderen:

http://www.energiesparen.be

http://www.vlaandereninactie.be/projecten/wonen-en-bouwen

Brussels Hoofdst. Gewest:

http://www.leefmilieubrussel.be

Rijksdienst voor ondernemen / gebouwen

http://www.rvo.nl/onderwerpen/duurzaam-ondernemen/gebouwen

(dit blijkt de opvolger van het vroegere Senternovem te zijn)

Output workshop > web links

over duurzame gebouwen in het algemeen

http://www.wtcb.be/

http://www.energiesparen.be/

http://www.vlaandereninactie.be/projecten/wonen-en-bouwen

http://www.leefmilieubrussel.be/Templates/Home.aspx

http://www.rvo.nl/onderwerpen/duurzaam-ondernemen/gebouwen

26

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

Breeam in use:

http://www.breeam.org/page.jsp?id=373

US GBC: Sustainable practices for Facility Managers:

http://www.usgbc.org/node/4601524

LEED: design & construction versus operations & maintenance:

http://www.usgbc.org/education/sessions/integrative-process/closing-gaps

Pennsylvania Green Building Operations and Maintenance Manual:

http://www.greenseal.org/_/Penn_Green_Building_OM_manual.pdf

Output workshop > web links

over beheer van duurzame gebouwen

http://www.breeam.org/page.jsp?id=373

http://www.usgbc.org/node/4601524

http://www.usgbc.org/education/sessions/integrative-process/closing-gaps

http://www.greenseal.org/Portals/0/Documents/IG/PHA Manuals/Penn_Green_Building_OM_manual.pdf

27

27 maart 2014


FA

CIL

ITA

IR B

EH

EE

R E

N E

XP

LO

ITA

TIE

VA

N D

UU

RZ

AM

E G

EB

OU

WE

N

Nood aan flexibele gebouwen:

artikel “De toekomst is aan flexibele gebouwen” (Trends, 6 maart 2014)

Gebouwen met adaptief comfort (NEN 15251):

artikel “Een nieuwe definitie aan thermisch comfort” (Leefmilieu Brussel)

artikel “EPBD gerelateerde binnenmilieunorm” (VV+ magazine, juni 2007)

artikel “Adaptief comfort versus Fanger” (TVVL magazine, jul/aug 2008)

Nut van Building Information Modeling (‘BIM’) in Facility Management:

artikel “FM and Building Information Modeling” (whitepaper Rand)

video “http://www.youtube.com/watch?v=SIl2CUF1TIc“ (advertentie)

Output workshop >

tijdens de workshop vermelde publicaties

http://www.youtube.com/watch?v=SIl2CUF1TIc

28

Unfold yourpotential

KBC Groep NV

energiemanager KBC BE

[email protected] [email protected]

Docent: Wim Storme

my Linked-In page

27 maart 2014


mailto:[email protected]

mailto:[email protected]

http://be.linkedin.com/pub/wim-storme/2/431/7a4/

Dag fm ifma kluwer_27-03-14_wim storme_facilitair beheer en exploitatie duurzame gebouwen

Leadership & Management

Transcript of Dag fm ifma kluwer_27-03-14_wim storme_facilitair beheer en exploitatie duurzame gebouwen