9/25/2017

1

Disclosure sheet

Potentiele belangenverstrengeling geen

Voor bijeenkomst mogelijk relevante geen

relaties met bedrijven

• Sponsoring of onderzoeksgeld geen

• Aandeelhouder

• Andere relatie, namelijk

• Honorarium of andere (financiele)

vergoeding

Taken en bevoegdheden van de

BOPZ arts: de praktijk

Opleiding BOPZ arts voor specialistenouderengeneeskunde

Anna de Bruijn, specialist ouderengeneeskunde, BOPZ arts, MBA

Amersfoort, 29-09-2017

Programma

• 10.00-11.15 BOPZ arts in de praktijk

• 11.30-12.30 Vrijheidsbeperkingen

• 13.30-14.45 Vrijheid en veiligheid

• 14.45-16.00 Wie is er bang voor de wet Zorgen Dwang

9/25/2017

2

Wie ben ik

Wie zijn jullie?

9/25/2017

3

BOPZ arts in de praktijk

Wet BOPZ

• Doel

• Wettelijke criteria

• Wijze van opneming

• Melden bij Inspectie voor de Gezondheidszorg

• Verantwoordelijkheden behandelaar

9/25/2017

4

Doel

• Doel van de wet is om mensen die te maken

krijgen met onvrijwillige opname wettelijk te

beschermen (voorgeschreven door de

grondwet en het Europees verdrag voor de

rechten van de mens)

Wettelijke criteria

• Betrokken persoon heeft een geestesstoornis

• Geestesstoornis veroorzaakt gevaar voor betrokkene of anderen, of algemene veiligheid van personen of goederen

• Het gevaar kan niet door tussenkomst van personen of instellingen buiten een psychiatrisch ziekenhuis worden afgewend

• De betrokkene geeft geen blijk van de nodige bereidheid om zich te laten behandelen

Wijze van opneming

• Onvrijwillig

– geen bereidheid, geen verzet

• Artikel 60 BOPZ

– verzet:

• in bewaring stelling (IBS)

• voorlopige machtiging (VM)

• machtiging tot voortgezet verblijf (MVV)

• Vrijwillig

9/25/2017

5

Verantwoordelijkheden BOPZ arts

• Melden aan IGZ

http://www.igz.nl/melden/melden_bopz.aspx

Direct melden aan IGZ

• Afwezigheid zonder verlof en terugkeer. Dit ookmelden aan officier van justitie (OvJ)

• Dwangbehandeling

– melden start en stop. Start ook melden aan (wettelijk) vertegenwoordiger

• Middelen en maatregelen

– melden start en stop. Start ook melden aan (wettelijk) vertegenwoordiger

Maandelijkse meldingen

aan IGZ

Slechts voor cliënten met IBS/VM/MVV

• Overzicht cliënten

• Overlijden ovv doodsoorzaaak

• Verlof > 60 uur

• Voorwaardelijk verlof/ontslag

• Beëindiging IBS

• Overplaatsing/ontslag, ook melden bij OvJ

9/25/2017

6

Verantwoordelijkheden behandelaar

• Vaststellen wilsbekwaamheid en vastleggen in

behandeldossier

• Opstellen en bespreken behandelingsplan met

cliënt of, indien wilsonbekwaam, met de

(wettelijk) vertegenwoordiger

• Indien geen overeenstemming

behandelingsplan melden bij BOPZ-arts

De praktijk

Positie in de organisatie

• Hiërarchisch onder directeur behandelzaken. Kan direct contact opnemen met raad van bestuur (RvB) aangaande calamiteiten op gebied van BOPZ, infectie of (medische) zorg

• Structureel overleg met RvB

• Deelname aan directie-overleg

• Deelname aan managementteambehandelzaken

• Onderdeel van behandelzaken

9/25/2017

7

Rol binnen de organisatie

• Uitzetten en uitvoeren BOPZ beleid

• Vraagbaak

• Actief verbinding maken binnen de organisatie

• Logistiek

• Als ik het zelf niet weet

Hoe krijg je iets voor elkaar

• Hefboom

• Inhoud

• Geschiedenis

Waar loop ik tegen aan?

• Niet ervaren in beleidstaken

• Onbekend maakt onbetrokken

• Schuren van belangen

9/25/2017

8

Handreiking (Niet-) natuurlijke dood

• “Bij een overlijden in een BOPZ-instelling ligt

het – gezien de bijzondere, op een detentie

gelijkende, situatie – voor de hand om als

behandelend arts zelf geen lijkschouw te doen

en deze lijkschouw door de gemeentelijk

lijkschouwer te laten doen”

Casus

• Opname met VM

• Wordt “meegenomen” door vrienden

Casus 2

• Opname met MVV

• Zoon wil dat zij naar huis komt

9/25/2017

9

Take home messages

• Meld simpel via website IGZ

• Maak beleid mbt handreiking (Niet-)natuurlijkedood

• Gebruik vakinhoudelijke kennis en cliëntervaringen om je invloed aan te wenden

• Laat je niet verleiden tot teveel taken

• Benoem welke pet je op hebt

• Werk nieuwe collega’s in voor uniformewerkwijze en breed gedragen beleid

Vrijheidsbeperkingen

9/25/2017

10

Vrijheidsbeperkingen

• Vrijheidsbeperkende maatregelen (M&M

akkoord)

• Dwangbehandeling (M&M dwang)

• Middelen en maatregelen (M&M nood)

• Evaluaties

Vrijheidsbeperkingen

• Inzet vrijheidsbeperkingen

– subsidiairiteit: minder ingrijpende alternatieven

– proportionaliteit: staat maatregel in verhouding

tot het risico

– doelmatigheid: heeft maatregel het gewenste

effect

9/25/2017

11

In de praktijk

• Collega’s

• Op de afdeling

• BOPZ commissie

• Signaleren, toezicht houden

• Scholing

Casus

• Verstopt medicatie toedienen

Take home messages

• SO heeft meeste invloed op inzet

vrijheidsbeperkingen

• BOPZ arts kan SO’s sturen

9/25/2017

12

Aanbevelingen voor de

implementatie van de Wet Zorg en

Dwang

in een VVT-organisatie

Thesis van Anna de Bruijn en Marjo Scheffer

Kahoot

www.kahoot.it

- Naam

- Punten op tijd en goede antwoord

- Let op: schermvergrendeling

Wet BOPZ

• Niet passend voor dementerende en

verstandelijk gehandicapte cliënten

• Is gemaakt voor de psychiatrie

• Geeft wettelijke kaders over behandeling

onder dwang

• Mag alleen worden toegepast op BOPZ

aangemerkte locaties

9/25/2017

13

Wet Zorg en Dwang

• Specifiek voor VVT en VGZ

• Cliëntvolgend

• Terugdringen van dwang in de zorg bij

wilsonbekwame cliënten

Waarom onderzoek

• De verwachting is dat de WZD in een VVT

organisatie veel veranderingen met zich mee

gaat brengen op de werkvloer

• Inzichtelijk maken van deze veranderingen

Doel onderzoek

• Bedrijfsmatige aanbevelingen doen voor de

implementatie van de WZD in de VVT-sector

• Door middel van:

• Vergelijken wetteksten BOPZ en WZD

• Experts raadplegen

• Focusgroepen raadplegen

9/25/2017

14

Onderzoeksopzet

Experts

• Deskundigen op het gebied van de WZD uit de

volgende organisaties:

• ActiZ, afdeling gezondheidsrecht VUMC, IGZ,

LOC, Rechtbank Groningen, Verenso, Vilans

Vraagstelling aan experts

• Wat zijn de grootste knelpunten?

• Wat is vanuit uw organisatie/persoonlijk

perspectief de top 3 van implementatie?

9/25/2017

15

Focusgroepen

• Drie VVT organisaties met vertegenwoordiging

van verzorgenden, artsen, maatschappelijk

werkenden, psychologen, ergotherapeuten,

cliëntenraadsleden, beleidsadviseurs, avond-

nacht- en weekendhoofden, intra- en

extramurale managers, geneesheer-

directeuren, wijkverpleegkundigen, opleiders,

P&O manager en adviseur, directeur,

praktijkverpleegkundigen en locatiemanagers

Vraagstelling aan focusgroepen

• Wat zijn de knelpunten die ontstaan bij de

uitvoering van de WZD vanuit uw

functie/organisatie?

• Wat zijn mogelijke oplossingsrichtingen?

Juridische verschillen

• Locaties versus accommodaties

• Gevaar versus ernstig nadeel

• Zorgdossier in de WZD

• Geneesheer-directeur versus zorgaanbieder

• Geneesheer-directeur versus zorgverantwoordelijke

• Cliëntvertrouwenspersoon

• Geen WZD en WvGGZ onder een dak

9/25/2017

16

Juridische verschillen

Onvrijwillige zorg

• Onder onvrijwillige zorg wordt verstaan zorg

waarmee de cliënt of de vertegenwoordiger

niet heeft ingestemd of waartegen de cliënt

zich verzet en die zich richt op:

Juridische verschillen

• Het toedienen van medicatie die van invloed is

op het gedrag of de bewegingsvrijheid van de

cliënt, vanwege de psychogeriatrische

aandoening, of vanwege een daarmee

gepaard gaande psychische stoornis of een

combinatie hiervan

Juridische verschillen

• Het toedienen van voeding, vocht of

medicatie voor een somatische aandoening

• Maatregelen die tot gevolg hebben dat de

cliënt gedurende enige tijd in zijn

bewegingsvrijheid wordt beperkt

9/25/2017

17

Juridische verschillen

• Maatregelen waarmee toezicht op de cliënt

wordt gehouden

• Insluiten

• Beperkingen in de vrijheid het eigen leven in

te richten die tot gevolg hebben dat de cliënt

iets moet doen of nalaten

Bedrijfsmatige aanpassingen

• Veranderdende taken en bevoegdheden

binnen de zorgorganisatie en naar externen

• Veranderende werkwijzen

• Personeel

Conclusies

• Beperkte kennis van de WZD in VVT-

organisaties, in het bijzonder bij de thuiszorg

• Toename van werkzaamheden door de WZD

• Niveau zorgverantwoordelijke minimaal

niveau 4/5

• Onafhankelijke cliëntvertrouwenspersoon kan

niet gefinancierd worden door zorgaanbieder

9/25/2017

18

Aanbevelingen

• Visie ontwikkelen

• Opnemen implementatie WZD in jaarplan en

hier budget voor vrijmaken

• Opstellen implementatieplan

• Bewustwording creeren bij medewerkers,

clienten, mantelzorgers, behandelaars en

zorgaanbieders

Aanbevelingen

• Taken en verantwoordelijkheden beschrijven

en vastleggen in functiebeschrijvingen,

inbedding in zorgorganisatie

• Benoemen van zorgverantwoordelijke

• Functie geneesheer-directeur handhaven

• Ontwikkelen van werkwijzen en protocollen

• ECD en EPD aanpassen aan eisen WZD

Aanbevelingen

• Scholing

• Commissie voor vragen en dilemma’s rondom

onvrijwillige zorg

• Startschot

9/25/2017

19

Take home messages

• Begin op tijd (= morgen) met bewustwording

rondom de WZD in je eigen organisatie.

Bedankt

• Plaatje