Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor...

32
Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleidersCyberpesten: Cyberpesten: stand van zaken & advies stand van zaken & advies Prof. dr. Michel Walrave & Wannes Heirman Onderzoeksgroep Strategische Communicatie (OSC) – Universiteit Antwerpen

Transcript of Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor...

Page 1: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Studiedag OSBJ VZW:

‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders’

Cyberpesten: Cyberpesten: stand van zaken & adviesstand van zaken & advies

Prof. dr. Michel Walrave & Wannes Heirman Onderzoeksgroep Strategische Communicatie

(OSC) – Universiteit Antwerpen

Page 2: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Helft twaalfjarigen is cyberpester (De Morgen 28-04-2006)

Cyberpesten wordt plaag onder kinderen (De Morgen 28-02-2006)

Pesten gaat door op Cyberspace (De Standaard 25-01-2008)

Pestkoppen gebruiken nieuwe technologieën (GVA 28-04-2006)

Pestkoppen ontdekken gsm en pc (Het Volk 16-02-2006)

Politie pakt cyberpesten aan (HBVL 09-02-2008)

Scholen in strijd tegen cyberpesten (Het Nieuwsblad 28-02-2006)

In de media

Page 3: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Agenda

1.1. Overzicht onderzoek naar cyberpestenOverzicht onderzoek naar cyberpesten

2.2. Concrete tips voor praktijkConcrete tips voor praktijk

3.3. VragenrondeVragenronde

Page 4: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Cyberpesten

OSC – Universiteit Antwerpen • Ontstaan: 2004• Prof. dr. Michel Walrave & prof. dr. Heidi

Vandebosch• 5 leden binnen dep. CW 40 leden

• Missie: onderzoek over het strategisch inzetten van ICT en

massamediavoor interne en externe communicatieprocessenen evaluatie van de beoogde effecten op de doelgroepen

Page 5: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Cyberpesten

OSC – Universiteit Antwerpen• Projecten:

• Digitale kloof (viWTA)• Cyberpesten (viWTA)• Kids’ & teens’ e-privacy (UA)• E-government, Identity management & privacy (IBBT)• E-Werken (EU / ESF) • TIRO (BELSPO)• Internetobservatorium: wetenschappelijke

ondersteuning

Page 6: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

1Cyberpesten – Overzicht

Page 7: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

TYPOLOGIEA. Cyberpesten: 5 criteria:1. Intentie om te kwetsen (aard elektronische

boodschappen)2. Repetitief patroon online en/of offline acties

(verspreiding)3. Machtsverschil (fysiek, technologisch, psychologisch) 4. Binnen bestaande sociale groepen5. Gericht tegen 1 individu

B. ‘Cyber teasing’: Plagen via internet of gsmC. ‘Cyber arguing’: Ruzie via internet of gsm D. ‘Cyber attacking’: Eenmalig (ernstig) incident

Cyberpesten

Page 8: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Cyberpestvormen (1):A. Direct (‘in-the-face’) cyberpesten

• Fysiek cyberpesten (bv. virussen, virtuele inbraak)

• Verbaal online pesten (bv. ‘flaming’)• Non-verbaal online pesten (bv. ‘happy slapping’)• Sociaal online pesten (bv.uitsluiting)

B. Indirect (‘behind-the-back’) cyberpesten• Outing (bv. vertrouwelijke, persoonlijk informatie)• Masquerade (bv. identiteitsdiefstal, ‘identity

fluidity’)• ‘Denigration’ (bv. geruchten, beschuldigingen)• Haatwebsites (bv. negatieve commentaar op

gastenboek)

Cyberpesten

Page 9: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Cyberpestvormen (2):Meest voorkomend:

• Beledigen en bedreigen via gsm/internet (‘flaming’)

• Roddelen via internet (‘sociaal online pesten’)

• Inbreken in mailbox (‘fysiek cyberpesten’)

Minder voorkomend: • Vormen waar meer expertise voor vereist

is (haatwebsites of populariteitstesten)

Cyberpesten

Page 10: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Omvang van het probleem in België• Persaandacht sinds 2001• Gesprekken met CLB en leerkrachten bevestigen

ernst van het probleem (TIRO, viWTA, Kowalski)• Cijfers België (TIRO):

– Expliciete bevraging (ben je al gepest via gsm of internet?)

- 1 op 3 (34,3%) al eens slachtoffer- 1 op 5 (21,2%) al eens dader

– Impliciete bevraging (lijst met vormen ‘deviant’ gsm- of internetgedrag)- 6 op 10 (W: 66,7%; VL: 62,3%) al eens slachtoffer van

één of meerdere vormen- 4 op 10 (W: 41,2%; VL: 38,7%) al eens dader van 1 of

meerdere vormen

Cyberpesten

Page 11: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

• Cijfers (TIRO)– 34,3% al gepest via internet of gsm (21,2% dader)

– 43,7% heeft al e-mail/MSN-paswoord meegedeeld

Cyberpesten

Slachtoffer Dader

1 45,5% ongewenste e-mails/SMS 19% uitsluiten uit online groep

2 20,5% ingebroken in e-mail/MSN & veranderen paswoord

15,5% inbreken in e-mail/MSN & paswoord veranderen

3 17,7% ingebroken in e-mail/MSN & berichten sturen naar contacten

11,2% inbreken in e-mail/MSN & berichten sturen11,4% ongewenst e-mails/SMS sturen

13,3% ongewenst foto/video op internet11,9% uitsluiten uit online groep

8,8% ongewenst foto/video op internet

Page 12: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Rollen en Profielen (1)• Pesten is een sociaal proces met

verschillende rollen:» Dader» Slachtoffer» Participant - Assistenten

- Versterkers- Outsiders - Verdedigers

• Aan rollen kunnen profielen worden gekoppeld: bij cyberpesten enkel gegevens over profiel dader en slachtoffer

Cyberpesten

Page 13: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

CYBERPESTEN Profiel Dader Profiel Slachtoffer

Leeftijd *Vaak ouder dan slachtoffer *Vaak jonger dan dader

  *Lager secundair onderwijs *Lager secundair onderwijs

Geslacht *Jongens>meisjes *Meisjes> jongens

  *België: 1 op 2 jongens vs. 1 op 3 meisjes *België: 7 op 10 meisjes vs. 6 op 10 jongens

Studierichting *BSO en TSO > ASO *BSO en TSO > ASO

  *Let op: probleem van alle studierichtingen *Let op: probleem van alle studierichtingen

Sociale competenties *positief zelfbeeld *negatief zelfbeeld

  *schat populariteit hoog in *schat populariteit laag in

  *wel probleemgedrag: drie keer meer kans *gebrek aan zelfvertrouwen, depressieve gevoelens

  op alcoholconsumptie en roken *meer kans op schorsing en nablijven

Internetgebruik*weinig ouderlijke controle, vaak eigen pc op kamer *relatief goed gecontroleerd door ouders

  *schatten ICT-vaardigheid hoog in *schatten ICT-vaardigheid minder hoog in als daders

  *zeer intensieve internetgebruikers *zeer intensieve internetgebruikers

  *idee dat internet heel belangrijk is *idee dat internet heel belangrijk is

Cyberpesten

Page 14: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Rollen en profielen (2): Verwevenheid van pestrollen• Traditionele pesters meer kans om gepest te worden

via internet of gsm (‘revenge of the nerds’- hypothese)

• Cyberpester zelf vaak ooit slachtoffer geweest van traditioneel pesten (cf. supra)

• Slachtoffers traditioneel pesten maken meer kans om ook slachtofferrol aan te nemen in cyberspace (‘global victims’)

• Cyberpesters maken meer kans om gecyberpest te worden (kettingreactie van cyberpesten > ‘cyberpestcultuur’)

Cyberpesten

Page 15: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Gevolgen cyberpesten (1)Erger dan traditioneel pesten? Ja, want:

1. Anonimiteit dader niet aanspreekbaar

2. Tijd-Plaatsonafhankelijk (24/7) geen rust

3. Beperkte supervisie mogelijk dader kan ongestoord verder doen

4. Publiek karakter nieuwe media vernedering met grote reikwijdte – “It’s up there for 6 billion people to see” (deelnemer buitenlands focusgesprek)

Cyberpesten

Page 16: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Slachtoffer Dader Medeleerlingen

* Woede, frustratie, angst en ontreddering * Meer probleemgedrag op LT * Verstoring en afleiding tijdens leerproces

* Verslechterde schoolprestaties * Psychologische problemen op LT * ‘ongezonde’ opvattingen over de wereld

* Introvert en geen zin in sociaal contact * Problemen met sociale omgang op LT  

* Verhoogd absenteïsme * Verslechterde schoolprestaties  

* Verlaagd zelfvertrouwen en depressie    

     

Gevolgen van Cyberpesten (1)

Cyberpesten

Page 17: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Gevolgen van cyberpesten (2):• Rechtstreeks voelbaar in de klascontext• Schadelijk voor alle partijen • Weekt kettingreacties los (‘Cyberpestcultuur’)

Perceptie van cyberpesten: • Enorm verschil tussen perceptie slachtoffer en dader: wat

dader als grappig bedoelt, heeft een eerder kwetsende uitwerking op het slachtoffer

Reactie op cyberpesten?• Slachtoffers (en andere partijen) zwijgen vaak uit schaamte of

angst (VL: 55,1% slachtoffers vertelt het tegen niemand)• Meerderheid onderneemt wel één of andere vorm van actie

(VL: Blokkeren (67,4%), Verzoek aan dader om te stoppen (57,6%), Terugpesten (50,6%), Hoop dat probleem vanzelf overwaait (57,3%))

Cyberpesten

Page 18: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

2Cyberpesten – tips voor de

praktijk

Page 19: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Cyberpesten

‘Triggers’ voor cyberpesten:

»Anonimiteit

»24/7 –effect

»Cock-pit –effect

»Beperkte mogelijkheid tot supervisie

»Mogelijkheid tot enorme schade

»‘Digital knowledge’-gap

Zeven tips

Page 20: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Cyberpesten

• Perceptieverschil: dat wat daders van cyberpesten als grappig bedoelen, heeft vaak een kwetsende uitwerking op slachtoffers

• Het ontbreken van emotionele feed-back door slachtoffers leidt tot ‘cock-pit’-effect bij de dader

• Kinderen kunnen de gevolgen van hun online gedragingen niet altijd even goed inschatten. Dit heeft in het verleden al geleid tot voorbeelden van cyberpesten die de hele wereld zijn rondgegaan

Mogelijke oplossingen:

- Programma’s rond mediageletterdheid (meer dan ICT-vaardigheden…)

- Praten met kinderen over ICT en risico’s (o.a. cyberpesten...)

- Reflectie stimuleren over gevolgen online gedrag

Tip 1: Bewustmaking

Page 21: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Cyberpesten

• ‘Digital knowledge gap’

• Jongeren zelf ook vaak overtuigd dat ze meer van ICT afweten dan hun ouders

• Kennis nochtans voorwaarde voor aanpak cyberpesten

Mogelijke oplossingen:

- Zelf vertrouwd maken met technologie

- Ouders aanmoedigen om zich te informeren alvorens nieuw mediaproduct aan te kopen

Tip 2: Technologische bijscholing

Page 22: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Cyberpesten

• Slachtoffers van cyberpesten kampen met verlaagd zelfbeeld en depressieve gevoelens (cf. slide gevolgen cyberpesten)

• Getroffen op internet of per gsm, media die cruciaal zijn bij identiteitsvorming jongeren (=zeer belangrijk proces)

• Littekens kunnen voor het leven zijn

Mogelijke oplossingen:

- Jongeren duidelijk maken dat ze als slachtoffer van cyberpesten geen alleenstaand geval zijn

- Jongeren aanmoedigen om over hun gevoelens te praten

- Bij verdere gesprekken anticiperen op die gevoelens door bijvoorbeeld complimenten te geven en positieve eigenschappen te benadrukken

Tip 3: Gevoel van eigenwaarde opbouwen

Page 23: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Cyberpesten

Kinderen weten niet altijd hoe ze moeten reageren op pestgedrag

– Enerzijds: blijven zwijgen en niets doen kan het probleem uit de hand doen lopen.

– Anderzijds: te snel en woedend reageren kan verder pestgedrag aanwakkeren

Mogelijke oplossingen:

- Bewustmaken dat niet reageren kan helpen bij beginnend pestgedrag

- Duidelijk maken dat driftbuien het pesten verder aanwakkeren

- Aanmoedigen om te praten als het pestgedrag al een tijd bezig is

- Via rolspel laten zien hoe kinderen best reageren op pestsituaties

Tip 4: Prosociale rolmodellen inbouwen

Page 24: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Cyberpesten

• Slachtoffers (en andere partijen) zwijgen vaak uit schaamte of angst (vb. voor boze reactie ouders; voor afname internetprivileges...)

• Neiging om te zwijgen groter in de puberteit (door toenemend belang ‘peer pressure’)

• Jongeren niet altijd gehoord

Mogelijke oplossingen:

- Vertrouwenspersoon

- Centraal meldpunt

- Oren spitsen wanneer kinderen/tieners over negatieve online ervaringen vertellen

Tip 5: Drempels verlagen en luisteren

Page 25: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Cyberpesten

• Ouderlijk toezicht neigt naar de minimale kant bij cyberpesten

• Daders hebben vaak een eigen goed voorziene mediakamer

• Deze mediakamer is ‘een private geconnecteerde ruimte’. Ver buiten het zicht van ouders hebben kinderen een (te?) grote vrijheid om te bepalen wat ze met het internet of gsm doen...

Mogelijke oplossingen:

- Verhoging toezicht door leerkrachten en begeleiders

- Ouders bewustmaken dat plaats van pc in het gezin een weloverwogen keuze moet zijn

Tip 6: Verhoogde supervisie

Page 26: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Cyberpesten

• “Bullies are made, not born”

• Pestgedrag is er vaak niet zo maar gekomen:

– Cyberpesters liggen vaak in de knoop met zichzelf

– De emotionele band met de ouders is vaak slecht

Mogelijke oplossingen:

NIET: een pleidooi voor ‘soft policy’ of grenzeloos begrip voor de dader

WEL: preventief werken om pesten te voorkomen of tegen te gaan blijkt efficiënter dan een repressief schoolbeleid inzake pesten

MAAR: In ernstige gevallen kunnen zware sancties conform het reglement worden toegepast. Daarbij moet men steeds overwegen:

- wat achterliggende redenen zijn van het pestgedrag

- of de pester zelf niet problemen kampt

In dergelijke omstandigheden al te zware straffen opleggen,

kan op lange termijn nog ernstigere problemen veroorzaken

Tip 7: Niet te snel te zwaar straffen

Page 27: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Cyberpesten

Deze tips integreren in een holistische schoolaanpak (‘Whole School

Policy’)

• De gehele schoolgemeenschap wordt betrokken bij het pestprobleem (directie, leerkrachten, leerlingen, ouders)

• Integrale aanpak in 4 fasen:- Bewustmakingsfase (correct informeren, afnemen survey)- Consultatiefase (participatieve structuren,pestpreventie-initiatieven,

duidelijk normatief kader)- Trainingsfase (netiquette, assertiviteitstechnieken)- Continuïteit van het programma (op lange termijn ondersteunen)

Page 28: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Cyberpesten

Voorbeeld van goede praktijk in Australië (1)• Zeer intensieve implementatie van een holistische

schoolaanpak• Aanleiding was een zeer ernstig pestincident, dat voor

opschudding zorgde bij ouders en leerkrachten• Er was overeenstemming dat pestpreventiebeleid niet alleen

van het schoolpersoneel mocht uitgaan, maar dat ook de input van ouders én leerlingen essentieel was

• Implementatie van holistische aanpak was groot succes:

-verminderd aandeel gepeste leerlingen

-positievere houding tegenover pestpreventiebeleid

-perceptie van een veiligere schoolomgeving

-meer vertrouwen in onderwijzend personeel

Page 29: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Cyberpesten

Voorbeeld van goede praktijk in Australië (2) • PRQ (gestandardiseerde vragenlijst om de omvang van het

pestprobleem in te schatten)• Leerkrachten in training (voor curriculum-initiatieven en

conflictoplossing)• Pestpreventie-initiatieven (met input leerlingen)

• De Anti-Pestcommissie: plannen en organiseren van anti-pestactiviteiten• De Hulpgroep: leerlingen als vertrouwenspersoon voor slachtoffers van pesten• De Sprekersgroep: leden van de Anti-Pestcommissie houden toespraak op

schoolvergaderingen en stafbijeenkomsten• De Affichegroep: aanwending van creatief talent om posters tegen pesten te

ontwerpen• De Toneelgroep: aanwending van creatief talent om prosociale rolmodellen

inzake pesten uit te beelden

• Andere activiteiten: niet specifiek bedoeld tegen pestgedrag• Welkomstgroep: voor nieuwe leerlingen (sociaal isolement is “trigger” van

pestgedrag)• Steungroep: voor leerlingen die zich niet goed voelen

• PRQ (opnieuw, nu als evaluatie-instrument)

Page 30: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Cyberpesten

Besluit: drie kerngedachten

1. Probleem onderkennen en ernstig nemen

2. Combinatie van luisteren, controle en sanctioneren

3. Gedeelde verantwoordelijkheid van tieners, leerkrachten en ouders

Page 31: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Dank voor uw aandacht!

Vragen?

Page 32: Cyberpesten: stand van zaken & advies Studiedag OSBJ VZW: ‘Nieuwe media: een uitdaging voor jongeren en begeleiders ’ Cyberpesten: stand van zaken & advies.

                                                                                                                 

          

Cyberpesten

Interessante links:

www.internet-observatory.be (praktijkfiches)www.ua.ac.be/tirowww.ua.ac.be/strategischecommunicatiewww.saferinternet.bewww.web4me.bewww.cyberpesten.be