Informatief schrijven

Les 4 – Eenvoudig formuleren

Vandaag

Lengte van zinnen

Zinsconstructies

Woordvolgorde

Jullie eigen teksten

Eenvoudig formuleren

Lengte van zinnen

kort: 5 – 10 woorden

gemiddeld: 10 – 20 woorden

lang: >20 woorden

Prettig leesbaar: gemiddelde lengte van 15 woorden

Leesgemak

Rudolph Fleschtest:

Leesgemak = 206,84 – (0,85 x het aantal lettergrepen per 100 woorden)

– (1,02 x gemiddelde zinslengte)

Hoe hoger de score, des te makkelijker te lezen.

Kritiek: Of de tekst ook inhoudelijk goed te begrijpen is,

is een heel ander verhaal...

Meer lezen:

- http://www.administratievecommunicatie.nl/2012/06/is-de-leesbaarheid-van-een-tekst-objectief-te-meten/

- http://www.administratievecommunicatie.nl/2010/11/hoe-bepaal-je-de-moeilijkheidsgraad-van-een-tekst/

Leesbaarheid bepaald door:

Gemiddelde zinslengte en woordlengte (Flesch)

Maar ook:

Zinsconstructies:

- veel bijzinnen

- mate van inbedding bijzinnen/bepalingen!

- woordvolgorde

Informatiedichtheid en abstractieniveau

Logica en zichtbaarheid opbouw

Kettingzinnen

Kettingzinnen: hoofdzinnen met meer dan één bijzin.

> Lastig omdat: iedere zin bevat eigen informatie.

Voorbeeld

De landbouwsubsidies voorzagen de boeren van een redelijk inkomen, terwijl Europa

ondertussen met enorme voorraden vlees, boter en kaas werd opgezadeld, waar in de verste

verte geen vraag naar was en die met verlies op de wereldmarkt moesten worden gedumpt.

- Hoofdzin: “De landbouwsubsidies … redelijk inkomen”

- Bijzin 1: “terwijl Europa … werd opgezadeld”

- Bijzin 2: “waar in … naar was”

- Bijzin 3: “die met … worden gedumpt”

Kettingzinnen herschrijven

De landbouwsubsidies voorzagen de boeren van een redelijk inkomen, terwijl Europa

ondertussen met enorme voorraden vlees, boter en kaas werd opgezadeld, waar in de verste

verte geen vraag naar was en die met verlies op de wereldmarkt moesten worden gedumpt.

De landbouwsubsidies voorzagen de boeren van een redelijk inkomen. Europa werd

ondertussen echter opgezadeld met enorme voorraden vlees, boter en kaas, waar in de

verste verte geen vraag naar was. Die voorraden moesten dan ook met verlies op de

wereldmarkt worden gedumpt.

Kettingzinnen herschrijven (Hermans oef. 3.2)

Binnen ons bedrijf is zeker plaats voor

hbo-opgeleiden die websites kunnen

opzetten, die in de toekomst

ongetwijfeld in aantal blijven

toenemen.

Het profiel van de afdeling is

vervaagd, doordat andere afdelingen

werk zijn gaan overnemen en doordat

de afdeling taken doet die daar niet

thuishoren.

Binnen ons bedrijf is zeker plaats

voor hbo-opgeleiden die websites

kunnen opzetten. Deze websites

blijven in de toekomst ongetwijfeld in

aantal toenemen.

Het profiel van de afdeling is

vervaagd. Enerzijds zijn andere

afdelingen werk gaan overnemen en

anderzijds doet de afdeling taken die

daar niet thuishoren.

Zinnen met een lange aanloop

Zinnen met een lange aanloop: kettingzinnen met de bijzin vóór de hoofdzin.

> Lastig omdat: wachten op informatie veroorzaakt spanning (= verminderde

concentratie)

Hoewel de patiënt al op de operatietafel lag, kwam de chirurg niet opdagen.

bijzin (aanloop) hoofdzin

Hoewel de patiënt al op de operatietafel lag, die ijlings in gereedheid was gebracht, zodat er geen

kostbare tijd verloren zou gaan, kwam de chirurg niet opdagen.

hoofdzin

Zinnen met lange aanloop herschrijven

Laat lezers niet te lang op de kern van je mededeling wachten!

> Dus: eerst de belangrijkste informatie, dan de bijzin(en).

Door freelancers in te huren en bepaalde taken uit te besteden, kan de directie de kosten

verlagen.

De directie kan de kosten verlagen door freelancers in te huren en bepaalde taken uit te

besteden.

Zinnen met lange aanloop herschrijven (Hermans oef. 3.4)

Om in de toekomst herhaling van dit

soort gebeurtenissen te vermijden,

doen wij u de volgende aanbevelingen.

Hoewel provincies de kwaliteit van hun

officiële zwemwater in de

zomermaanden eens in de veertien

dagen testen, kampen veel zwemmers

met darmproblemen na een middag

zwemmen.

Wij doen u de volgende

aanbevelingen om in de toekomst

herhaling van dit soort gebeurtenissen

te vermijden.

Veel zwemmers kampen met

darmproblemen na een middag

zwemmen. Dit ondanks het feit dat

provincies de kwaliteit van hun officiële

zwemwater in de zomermaanden eens in

de veertien dagen testen.

Tangconstructies

Zinsdelen die bij elkaar horen, moeten zoveel mogelijk bij elkaar staan.

De chirurg kwam niet opdagen.

ond. p.v.

Tangconstructie: een bijzin tussen het onderwerp en de persoonsvorm.

> Lastig omdat: de structuur van de zin wordt ingewikkeld.

(= belasting kortetermijngeheugen lezer)

De chirurg, die last had van zijn blindedarm, kwam niet opdagen.

ond. bijzin p.v.

Tangconstructies (Hermans oef. 4.2)

Ergens op de Veluwe, zelfs wie nooit de berichten in de krant leest kan dit nieuws niet

zijn ontgaan, loopt misschien een poema rond.

Ook in de VS is de sloopregeling voor auto’s, lever een oude auto in en krijg een meer

dan royale korting op een nieuwe, een doorslaand succes.

Wat in de platte film dynamiek bracht, snel wisselende camerastandpunten, in- en

uitzoomen, hectische montage, zorgt in de driedimensionale juist voor onrust,

desoriëntatie of misselijkheid.

Tangconstructies herschrijven

> Dus: zet bij elkaar wat bij elkaar hoort!

Economen, die hun analyse ook moeten richten op de processen tussen mensen,

hebben te veel aandacht voor materiële zaken.

Economen hebben te veel aandacht voor materiële zaken. Ze moeten hun

analyse ook richten op de processen tussen mensen

Tangconstructies herschrijven (Hermans oef. 4.3)

Er dienen zich ook nadelen aan, die,

als ze niet kunnen worden opgelost,

belemmeringen vormen voor de optie.

Voor de hoofdtaak, namelijk het

begeleiden van kinderen in de

kinderdagverblijven en de naschoolse

opvang, zijn de afspraken in detail

vastgelegd.

Er dienen zich ook nadelen aan.

Deze vormen belemmeringen voor de

optie als ze niet kunnen worden

opgelost.

Voor de hoofdtaak zijn de

afspraken in detail vastgelegd.

Deze taak betreft het begeleiden van

kinderen in de kinderdagverblijven en

de naschoolse opvang.

Inversie

Standaardwoordvolgorde:

onderwerp – persoonsvorm – rest van de zin

Inversie: andere volgorde dan de standaardvolgorde

Voordeel:

Het zinsdeel dat voorop staat, krijgt altijd de nadruk. Prima stijlmiddel!

Nadeel:

De zin is minder makkelijk te begrijpen.

Inversie

Vergelijk:

1. De journalist heeft onlangs deze affaire met succes afgehandeld.

standaardwoordvolgorde

2. Onlangs heeft de journalist met succes deze affaire afgehandeld.

nadruk wanneer: recent gebeurd

3. Met succes heeft de journalist onlangs deze affaire afgehandeld.

nadruk hoe: het ging goed

4. Deze affaire heeft de journalist onlangs met succes afgehandeld.

nadruk wat: de affaire en niets anders

Inversie (Hermans oef. 4.4)

Wij zullen het materiaal zo goed

mogelijk chronologisch ordenen.

1. Het materiaal zullen wij zo goed

mogelijk chronologisch ordenen.

2. Zo goed mogelijk zullen wij het

materiaal chronologisch ordenen.

3. Chronologisch zullen wij het

materiaal zo goed mogelijk ordenen.

4. Zullen wij het materiaal zo goed

mogelijk chronologisch ordenen?

Inversie (Hermans oef. 4.4)

Het bureau wil bovendien binnenkort

interviews houden met de

gemeentesecretaris.

1. Binnenkort wil het bureau bovendien

interviews houden met de gemeentesecretaris.

2. Interviews wil het bureau bovendien

binnenkort houden met de gemeentesecretaris.

3. Met de gemeentesecretaris wil het bureau

bovendien binnenkort interviews houden.

4. Bovendien wil het bureau binnenkort

interviews houden met de gemeentesecretaris.

5. Wil het bureau bovendien binnenkort

interviews houden met de gemeentesecretaris?

Let op! Logische woordvolgorde

De volgorde van woorden in een zin moet logisch zijn.

> Dus: vermijd volgordefouten en let op chronologie.

Vergelijk (volgordefout):

1. Op korte termijn neem ik mij voor contact met u op te nemen.

2. Ik neem mij voor op korte termijn contact met u op te nemen.

Vergelijk (chronologie):

1. U draait de knop naar rechts, nadat u hem hebt ingedrukt.

2. Nadat u de knop hebt ingedrukt, draait u hem naar rechts.

Gevarieerde tekst

Gebruik de standaardwoordvolgorde als basis

en breng vervolgens variatie aan door afwisseling in de woordvolgorde!

Schrijftips:

- Pas om de paar zinnen inversie toe.

- Geef nadruk door een zinsdeel voorop te plaatsen.

- Voorkom ingewikkelde zinnen, vermijd tangconstructies.

- Zet af en toe een zin in de vragende vorm

om de lezer meer bij je betoog te betrekken.

- Let op logica en chronologie!

Opdracht eenvoudig formuleren

Voor de liefhebber:

Op Sharepoint een opdracht eenvoudig formuleren.

Herschrijf zinnen met ketting-, langeaanloop- en

tangconstructies.

Jullie eigen teksten

1. Geef feedback op de eerste versie van de tweede tekst (in relatie tot vooranalyse en

bouwplan).

2. Neem een van je eigen twee (concept-)teksten. Varieer in zinsconstructie en lengte:

Herschrijf je zinnen met een kettingconstructie, lange aanloop of tangconstructie.

Wissel een kortere zin af met een langere zin (met bijzin).

Schrijf elke 3e of 4e zin met inversie i.p.v. de basisvolgorde (onderwerp - persoonsvorm).

Zet minimaal twee zinnen in de vragende vorm.

Wissel uit en evalueer:

- Wat is het effect?

- Waar moest jij moeite voor doen? (leerpunt!)

- Wat vind je bruikbaar, wat minder?

Voor volgende week…

Bestuderen:

- Hermans: H 5 & 6 (& 7)

- Braas & De Schepper: H 5

Maken:

- Herzien versie tekst 2

- Tekst 1 en 2 meenemen in tweevoud!

Doen:

- Voorbereiden presentatie