Cumul van zekerheden en het recht van hypotheekvestiging · Cumul van zekerheden en het recht van...

Faculteit Rechtsgeleerdheid

Universiteit Gent

Academiejaar 2015-2016

Cumul van zekerheden en het recht van

hypotheekvestiging

Masterproef van de opleiding ‘Master na Master Notariaat’

Ingediend door

Jeroom Creytens

(studentennr. 01003318)

Promotor: Prof. dr. Karen Broeckx

3

DANKWOORD

Ten eerste had ik graagmijn familie en vooralmijn vriendinwillen bedanken

voorhunaanhoudendesteundevoorbijezesjaar.Inhetbijzonderwensikmijn

broerenvadertebedankenvoorhetveelvuldigenalezenvanditwerkstuk.Ten

slotte had ik graag mijn promotor, Prof. Dr. Karen Broeckx bedankt voor het

aanreikenvanditonderwerp.Ikhebaltijdeenzekereinteressegehadvoorhet

beslagrecht en zeker voor het zekerheidsrecht. Het onderwerp van deze

masterproef vormt een boeiende combinatie van beide. Aangezien er voor de

notariseenbelangrijkerol isweggelegdzowelbijdehypotheekvestigingalsbij

het uitvoerend onroerend beslag leverde het maken van deze masterproef

nuttigeenpraktischekennisopvooreennotarieeljuristinwording.

4

I.Inleiding............................................................................................................................6

II.Hetrechtvanhypotheekvestiging..........................................................................6

A.Dehypotheekalszakelijkzekerheidsrecht.................................................................6§1.Wettigeredenvanvoorrang........................................................................................................7§2.Volgrecht..............................................................................................................................................7§3.Onroerendzakelijkrecht..............................................................................................................8§4.Bijkomendrecht...............................................................................................................................8§5.Ondeelbaarrecht..............................................................................................................................9§6.Publiciteitenspecialiteit...............................................................................................................9

B.Deaktehypotheekvestiging...........................................................................................10§1.Vormelijkeovereenkomst.........................................................................................................10§2.Eenzijdigcontract.........................................................................................................................11§3.Uitvoerbarekracht........................................................................................................................11§4.Rolvandenotarisbijdehypotheekvestiging...................................................................12a.Opzoekings-ofonderzoeksplicht.........................................................................................................13b.Informatie-enraadgevingsplicht.........................................................................................................16

C.Hypothecairepubliciteit:inschrijvingenrang.........................................................17D.Gevolgenvandehypotheek............................................................................................19§1.Tekortkomendeschuldenaar...................................................................................................19§2.Procedurevanuitvoerendbeslagoponroerendgoed..................................................20a.Voorafgaandeverzoeningspoging........................................................................................................20b.Beveltotbetaling.........................................................................................................................................21c.Hetbeslag........................................................................................................................................................21d.Aanstellingvaneennotaris.....................................................................................................................21

III.Samenloopvanschuldeisersendecumulvanzekerheden......................22

A.Samenloop............................................................................................................................22B.Organiserenvandesamenloopdoordenotaris......................................................24§1.Tegeldemakingvanhetbeslagenonroerendgoed.........................................................24§2.Derangregeling..............................................................................................................................25a.Denotarisalsneutraalbewindvoerder.............................................................................................25b.Hetproces-verbaalvanrangregeling.................................................................................................261)Termijnvoordeopmaakvanhetproces-verbaal..................................................................272)Aanmaningtotinzageendemogelijkheidtottegenspraak...............................................28

§3.Schuldeisersbetrokkenbijderangregeling.....................................................................30a.Schuldeisersaanwiehetbeslaggemeenisgeworden................................................................30

5

b.Schuldeisersdienogtijdigeenin-ofoverschrijvinghebbengenomenvoorde

overschrijvingvandedefinitievetoewijzing.......................................................................................31c.Bevoorrechteschuldeiserszonderpubliciteit................................................................................32d.Defiscusnanotificatie..............................................................................................................................33e.Schuldeisersdieblijkenuitdebeslagberichten.............................................................................35f.Schuldeisersdieverzethebbengedaantegendeprijs................................................................37

C.Afwikkelingvanderangregeling..................................................................................38§1.Bepalingvanhetnettoteverdelenactief...........................................................................39§2.Rangschikkingvandeschuldvorderingeninhetverdelingsvoorstel....................40

D.Rangschikking:cumulvanzekerheden......................................................................41§1.Voorrechtenzonderpubliciteit...............................................................................................41§2.Bijzonderonroerendevoorrechten.......................................................................................43§3.Hypotheken......................................................................................................................................46§4.Algemenevoorrechten................................................................................................................47§5.Pandophandelszaak...................................................................................................................48a.Ratiolegisvanhetpandophandelszaak...........................................................................................48b.Watishetpandophandelszaak?.........................................................................................................49c.Hetbegriphandelszaak.............................................................................................................................50d.Uitsluitingvanonroerendegoederen?..............................................................................................50e.Samenloopmetdehypothecaireschuldeiser.................................................................................53

§6.Chirografaireschuldeisers........................................................................................................55

IV.Besluit..........................................................................................................................55

BIBLIOGRAFIE..................................................................................................................58

6

I.Inleiding

1.Dehypotheekalszekerheidsrechtisinonzemodernesamenlevingnietmeer

wegtedenken.Voorkredietverlenersiseenhypotheekeenuiterstaantrekkelijk

zekerheidsmechanismewanneerzeaanderdenkredietverlenenindevormvan

een geldlening of een kredietopening. Wat het hypotheekrecht zo’n sterke en

populaire zekerheid maakt, wordt besproken in deel II. De verschillende

aspecten van het hypotheekrecht en de noodzakelijke tussenkomst van de

notarisbijdehypotheekvestigingwordendaaruitgebreid toegelicht.Omdatde

hypotheekakteuitvoerbarekrachtheeft,kandehypothecaireschuldeiserviade

procedurevanhetuitvoerendbeslagoponroerendgoedtotuitwinningvanzijn

hypotheekrecht overgaan. Het is niet ondenkbaar dat de hypothecaire

schuldeiserindezeproceduremoetopboksentegenandereschuldeisersdiehun

aldannietpreferenteaansprakendoengeldenophetzelfdeonroerendgoedvan

hungemeenschappelijkeschuldenaar. Indeel IIIwordtdezesamenloopsituatie

uitgebreidonderdeloepgenomen,waarbijdenadrukwordtgelegdopderolvan

de notaris. De notaris is niet enkel verantwoordelijk voor de verkoop van de

beslagen goederen,maarmoet tevens de (gebeurlijke) samenloop organiseren

door de relevante schuldeisers in zijn rangregeling op te nemen. Hoe de

hypothecaireschuldeiserzichverhoudttenopzichtevanandere(bevoorrechte)

schuldeiserskomtaanbodinIII.D.waarderangschikkingvandeverschillende

zekerhedenwordtbesproken.

II.Hetrechtvanhypotheekvestiging

A.Dehypotheekalszakelijkzekerheidsrecht

2.Eenhypotheekkanwordengedefinieerdalseenzakelijkzekerheidsrechtdat

gevestigdwordtopeenonroerendgoedtotwaarborgvaneenschuldvordering

die de hypotheekhoudende schuldeiser heeft ten opzichte van de

7

zekerheidsstellende schuldenaar.1Een en ander vloeit voort uit het zakelijk

karaktervanhethypotheekrecht.

§1.Wettigeredenvanvoorrang

3. Indien de schuldenaar tekort komt aan zijn contractuele verplichtingen dan

heeftdehypothecaireschuldeiserhetrechtomhetbezwaardegoedtegeldete

latenmakenenbijvoorrangtewordenbetaalduitdeverkoopopbrengst.2Door

dit recht van voorrang ontsnapt de hypothecaire schuldeiser aan het principe

van de gelijkheid van schuldeisers.3De verhouding tussen de hypothecaire

schuldeiserenanderebevoorrechteschuldeiserskomtlateraanbod.

§2.Volgrecht

4.Wanneerhetgehypothekeerdegoedwordtovergedragenaaneenderde,kan

dehypotheekhouderzijnzekerheidsrechtblijvenuitoefenenopdatgoed inhet

vermogenvandederde-verkrijger.4Ditishetlogischegevolgvanhetfeitdathet

onroerend goed waarop de hypotheek rust in het bezit blijft van de

hypotheeksteller-schuldenaar, die het goed bijgevolg te allen tijde kan

vervreemden.5Wordthetgehypothekeerdegoedovergedragenaandezederde,

dan moet de hypothecaire schuldeiser zijn aanspraken laten gelden volgens

hetgeenisbepaaldindeart.96e.v.Hyp.W..6

1R.JANSENenV.SAGAERT,“Overzichtvanrechtspraak(2004-2010):Eigendomtotzekerheid–Hypotheken”,,TPR2012,afl.3,1382;E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-2.2Art.9Hyp.W.3J.KOKELENBERG,“Voorrechtenenhypotheken”,OGP,Antwerpen,Kluwer,2004,I.F.2-4.;R.JANSENenV.SAGAERT,“Overzichtvanrechtspraak(2004-2010):Eigendomtotzekerheid–Hypotheken”,TPR2012,afl.3,1382;E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-2.4Dehypotheekwetspreektvanderde-bezitter;Art.96Hyp.W.;R.JANSENenV.SAGAERT,“Overzichtvanrechtspraak(2004-2010):Eigendomtotzekerheid–Hypotheken”,TPR2012,afl.3,1386.5J.KOKELENBERG,“Voorrechtenenhypotheken”,OGP,Antwerpen,Kluwer,2004,I.F.2-4.6E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,521.

8

§3.Onroerendzakelijkrecht

5. Enkel welbepaalde zakelijke rechten op onroerende goederen zijn vatbaar

voorhypotheekvestiging.Omeenonroerendgoedmethypotheektebezwaren,

moet menereigenaarvanzijn.7Beschiktdehypotheeksteller slechtsovereen

voorwaardelijk eigendomsrechtopdat goed,dan isdehypotheekaandezelfde

modaliteiten onderworpen. 8 Naast het eigendomsrecht kan een hypotheek

tevens gevestigdworden op de rechten van vruchtgebruik, erfpacht, opstal en

naakte eigendom door de respectievelijke titularissen van deze rechten. 9

Bovendienkandehypotheekvestiginggebeurendooreenderde,dezgn.zakelijke

borg, dienietdeschuldenaarisvandegewaarborgdeschuldvordering.10Denk

bijvoorbeeld aan de ouders die een hypotheek vestigen op hun woning tot

zekerheid vande lening aangegaandoorhunkind.Dezederde is nietmet zijn

gehele vermogen persoonlijk gehouden tot de gewaarborgde schuldvordering,

maarenkeltenbelopevanzijnonroerendgoedwaaropdehypotheekrust.11

§4.Bijkomendrecht

6. Het hypotheekrecht verhoudt zich als eenaccessorium tot de onderliggende

schuldvorderingdie als hetwaredebestaansredenvormt vandehypotheek.12

Eenhypotheekvolgthetlotvandegewaarborgdeschuldvordering.Indiendeze

wordtovergedragen13ofvernietigd14,wordtdehypotheekmeeovergedragenof

vernietigd.

7Art.73Hyp.W.8E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-17.9E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-7.10E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,522.11E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-17.12J.KOKELENBERG,“Voorrechtenenhypotheken”,OGP,Antwerpen,Kluwer,2004,I.F.2-3.13Art.1692Hyp.W.14Art.108,eerstelidHyp.W.

9

§5.Ondeelbaarrecht

7. De hypotheek blijft in haar geheel voortbestaan op al de verbonden

onroerende goederen totdat de gewaarborgde schuldvordering volledig is

voldaan.15Bij een gedeeltelijke terugbetaling door de schuldenaar moet de

schuldeisergeengedeeltelijkedoorhalingaanvaarden.16Ditmaaktdehypotheek

tot een stevige zekerheid die onaangeroerd blijft door versnippering of

verminderingvandeschuldofvandeonroerendegoederen.17

§6.Publiciteitenspecialiteit

8.Detweepijlersvandehypothecairekredietverleningzijndepubliciteitende

specialiteit.Doorhetvolgrechtenhetrechtvanvoorrangkandehypotheekde

rechten van derden in het gedrang brengen. Daarom moeten deze derden in

kennisgesteldwordenvandehypotheekvestigingzodatzij inhunrelatiesmet

de hypothecaire schuldenaar met kennis van zaken kunnen handelen. 18

Krachtensart.82Hyp.W.isdehypotheekdaaromonderworpenaanonroerende

publiciteit.Hethypotheekrechtmoetwordeningeschreveninderegistersvande

hypotheekbewaarderwaarhetgoedgelegenis.Doordezeinschrijvingwordtde

hypotheektegenwerpelijkaanderden.19Deafwezigheidvandeinschrijvingtast

degeldigheidvandehypotheekakteinterpartesnietaan.20Dehypotheekneemt

rangopdatumvandezeinschrijving,hetgeenbepalendisvoordeuitwerkingvan

hetrechtvanvoorranginverhoudingtotandereingeschrevenschuldeisers.21

9.Deregisterswaarindehypotheekwordtingeschreven,wordengehoudennaar

naamvandeverkrijgervanhetonroerendgoedendusnietnaardeonroerende

15Art.41,tweedelidHyp.W.16R.JANSENenV.SAGAERT,“Overzichtvanrechtspraak(2004-2010):Eigendomtotzekerheid–Hypotheken”,TPR2012,afl.3,1383.17J.KOKELENBERG,“Voorrechtenenhypotheken”,OGP,Antwerpen,Kluwer,2004,I.F.2-318Deschuldeiserisvrijomditvoordeelteverzwakken:partijenmogenvandezeondeelbaarheidcontractueelafwijken.J.KOKELENBERG,“Voorrechtenenhypotheken”,OGP,Antwerpen,Kluwer,2004,I.F.2-4.19Bedoeldwordtderdenmeteenconficterendrecht.20E.DIRIXenR.DECORTE,Zekerheidsrechten,Deurne,Kluwerrechtswetenschappen,1992,266.21Art.81,eerstelidHyp.W.

10

goederen zelf. De hypothecaire inschrijving wordt bijgevolg genomen op de

persoon tegenwie de hypotheekwordt genomen, zijnde de schuldenaar of de

zakelijkeborg.22Deinschrijvingheefteengeldigheidsduurvandertigjaar.Indien

partijendeinschrijvingechtervernieuwenvoorhetverstrijkenvandezetermijn

danwordt de oorspronkelijke rang behouden.23Door de inschrijvingwordt de

schuldvordering gewaarborgd ten belope van de som van de hoofdschuld,

intrestenoverdriejaarenbijkomendekostendievoortvloeienuitniet-naleving

vandeovereenkomst.24

10.Zowelindehypotheekaktealsindeinschrijvingmoetdehypotheekduidelijk

wordengepreciseerdenafgebakend.25Dezeafbakeningisdrieledig:debedragen

waarvoorhypotheekwordttoegestaan,deonroerendegoederenbezwaardmet

dehypotheekendedoordehypotheekgewaarborgdeschuldvorderingmoeten

duidelijk gepreciseerd zijn. 26 Deze vereiste raakt de openbare orde en

miskenningervangeeftaanleidingtotnietigheid.27

B.Deaktehypotheekvestiging

§1.Vormelijkeovereenkomst

11. De overeenkomstwaarmee de hypotheekwordt gevestigd, is een plechtig

contractdaarzijafhangtvandevormwaarinzijtotstandkomt.28Volgensart.76

Hyp.W.iseenauthentiekeakteofeenonderhandseakteerkenddooreennotaris

nodig voor de vestiging van een hypotheek. De leningsakte of de akte

kredietopening die door de hypotheek wordt gewaarborgd, moet niet in

authentieke vorm om geldig te zijn. Voor de hoofdverbintenis tussen

schuldenaarenschuldeiservolstaateenonderhandseakte.

22E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-4.23Art.90Hyp.W.24art.87Hyp.W.25J.KOKELENBERG,“Voorrechtenenhypotheken”,OGP,Antwerpen,Kluwer,2004,I.F.2-5.26C.DEWULFenH.DEDECKER,Opstellenvannotariëleakten.DeelIII,Mechelen,Kluwer,2005,354.27Art.78en80Hyp.W.28Art.76Hyp.W.;C.DEBUSSCHERE,“Denietigheidvaneenbedongenhypotheekingevolgeartikel76vandehypotheekwetenartikel14Org.W.Not.”,T.Not.,2009,263.

11

§2.Eenzijdigcontract

12.Deaktehypotheekvestigingisnaasteenplechtigeovereenkomst,tevenseen

eenzijdig contract. Eenzijdig omdat door het sluiten van het contract slechts

verplichtingen in hoofde van één van de partijen ontstaat.29De schuldenaar30

verbindt er zich namelijk toe om een onroerend zakelijk recht waarvan hij

titularisismeteenhypotheektebezwarentenvoordelevanzijnschuldeiser.Het

is een contract daar het de wilsovereenstemming van beide partijen

veronderstelt. De hypotheek kan dus niet eenzijdig door de hypotheeksteller

wordengevestigd,maarvereisteenaanvaardingdoordeschuldeiser.31Indiende

schuldenaar zich laat vertegenwoordigen door een lasthebber bij de

hypotheekvestiging danmoet de volmacht daartoe uitdrukkelijk en authentiek

zijn. 32 De vertegenwoordiging van de schuldeiser moet daarentegen niet

authentiek omdat de hypotheek voor hem geen gevaar biedt. De volmacht tot

aanvaardenvaneenhypotheekmagaldusonderhandswordengegeven.33

§3.Uitvoerbarekracht

13.Doordatdehypotheekwordtgevestigdbijnotariëleaktekandeschuldeiser

zondervoorafgaandebetekening,dagvaardingofvonnis,doortussenkomstvan

de gerechtsdeurwaarder tot gedwongen uitvoering overgaan. 34 Deze

uitvoerbare kracht maakt de hypotheek een populaire zekerheid voor

kredietverstrekkers. Komt de schuldenaar tekort aan zijn verplichtingen (bv.

niet-nalevingvanhetaflossingsplan)dankandeschuldeiserzonderrechterlijke

tussenkomst d.m.v. de procedure van het uitvoerend beslag overgaan tot de

tegeldemakingvanhetgoedenbetaaldwordenmetdeverkoopopbrengst35.

29G.VERSCHELDENenS.LUST,Inleidingtothetprivaatrecht,Leuven,Acco,2010,63.30Ofzakelijkeborg.31C.DEWULFenH.DEDECKER,Opstellenvannotariëleakten.DeelIII,Mechelen,Kluwer,2005,353.32Art.1988,tweedelidB.W.enart.76,tweedelidHyp.W.33E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-18.34Art.19OrganiekeWetNotariaat;L.WEYTS,Algemeendeel.DeNotariswet,Mechelen,WoltersKluwer,2012,190.35Indienhijbatiggerangschiktisinderangregeling.

12

14. Volgens het arrest van het Hof van Cassatie d.d. 21 juni 1990 bezit een

hypothecaire(krediet)akteauthentiekerechtskrachtenvormthetderhalveeen

uitvoerbaretitelindien(1)deakteinalzijnsamenstellendedelenauthenticiteit

beziten(2)alleparametersbevatdietoelatendezekere,effenenopeisbareaard

van de schuldvordering te bepalen, zonder dat hiervoor op andere elementen

moetwordenteruggevallen.36Detitelmoetaldustoelatendehoegrootheidvan

de schuld op ondubbelzinnige wijze en zonder redelijke discussie te bepalen.

Indien de kredietovereenkomst onderhandswerd afgesloten, dan is aan beide

voorwaarden voldaan indien de notaris deze overeenkomst, met de algemene

voorwaarden en alle clausules, als bijlage aanhecht aan de notariële

hypotheekakte. 37 Door de aanhechting van de onderhandse overeenkomst

waaruitdehoofdverbintenisvolgt,maaktdezeovereenkomst integraaldeeluit

vandenotariëlehypotheekakte.Opdiemaniervolgenalleessentiëleelementen

tot bepaling van de schuld waarvan de uitvoering wordt geëist uit de akte.38

Door de voorlezing en toelichting ervan door de notaris en de ondertekening

door alle partijen (inclusief instrumenterende notaris) verkrijgt ook de

onderhandse overeenkomst authenticiteit en krijgt ze uitvoerbare kracht.39De

uitvoerbaarheidvandetitelveruitwendigtzichindeopnamevandeformulevan

tenuitvoerleggingindeaktezelf.40

§4.Rolvandenotarisbijdehypotheekvestiging

15.Alsopenbaarambtenaarmoetdenotarisverplichteenonpartijdigehouding

aannemenbijhetverlijdenvanakten.Omwillevandezeonpartijdigheidmoetde

36Cass.21juni1990,Arr.Cass.1989-1990;Pas.1990,I,1206;bevestigddoorhetHofvanBeroepteBrussel:Brussel10februari1998,J.T.1998,490.37Opdatdeakteuitvoerbarekrachtzouhebben,moetnietenkeldeakte,maartevensallebijlagenvoorgelezenentoegelichtzijn,ondertekendmededooreninaanwezigheidvaneennotaris,metvermeldingvandagenplaatsvanhetverlijdenvandeakte(art.12Notariswet).ZieL.WEYTS,Algemeendeel.DeNotariswet,Mechelen,WoltersKluwer,2012,191.38L.WEYTS,Algemeendeel.DeNotariswet,Mechelen,WoltersKluwer,2012,192.;recentelijkbevestigdinBergen(2ek.)29januari2013,J.L.M.B.2014,afl.17,786.39Bergen20oktober1987,JLMB1988,85;G.DELEVAL,“Lessaisies”inChroniquededroitàl’usagedunotariat,vol.XX,UniversiteitLuik,1994,136e.v.40Art.1386Ger.W.;C.ENGELS,“Hetuitvoerendbeslagoponroerendgoedenrangregeling”,inX.(ed.),Rechtskroniekvoorhetnotariaat.Deel13,Brugge,DieKeure,2008,262.

13

notaris zorgen voor evenwichtige contracten tussen alle betrokken partijen.41

Dezeonpartijdigheidvertaaltzichindepraktijkintweeverplichtingenvoorde

notaris die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn: de opzoekings- of

onderzoeksplicht enerzijds en de raadgevings- en voorlichtingsplicht

anderzijds.42Watditconcreetinhoudt,komthiernaaanbod.

a.Opzoekings-ofonderzoeksplicht

16. Wanneer een notaris door partijen gevraagd wordt om de notariële akte

hypotheekvestiging voor te bereiden, dan dient deze notaris bepaalde

voorafgaande opzoekingen te verrichten. De onderzoeksplicht bestaat uit het

nazichtvandeverklaringenvanpartijenomzetebeschermentegenincorrecte

en valse verklaringen.43De notaris kan er niet zomaar van uitgaan dat alle

partijen hem correcte informatie verschaffen. 44 Deze opzoekings- of

onderzoekingsplichtiseenonderdeelvandeonpartijdigeraadgevingsplichtvan

denotarisdiezijnwettelijkegrondslagvindtinart.9,§1,lid3vandeOrganieke

WetophetNotariaat.45

17.Zomoetdeinstrumenterendenotarisnagaanofhetonroerendgoedwaarop

een hypotheek wordt gevestigd wel degelijk toebehoort aan de

hypotheeksteller. 46 Hij dient derhalve de rechtsgeldigheid van het

eigendomsrecht47van de hypotheeksteller te onderzoeken door een afschrift48

van de eigendomstitel aan te vragen bij de notaris die destijds de

overdrachtsakte vandat onroerend goedheeft verleden.Denotaris dient deze

titel te onderzoeken naar zijn rechtsgeldigheid, tegenwerpelijkheid en

41Art.9OrganiekeWetNotariaat.42J.RENS,“Overzichtrechtspraak.Professioneleaansprakelijkheidvandenotaris(1973-2006):Deraadgevingsplichtvandenotaris”,TPR2006,afl.4,1819.43Bergen,23juni1998,Rev.not.b.1998,641.44Luik1maart1984,JL1984,34945“Denotarislichtelkepartijaltijdvollediginoverderechten,verplichtingenenlastendievoortvloeienuitderechtshandelingenwaarbijzijbetrokkenisengeeftaanallepartijenoponpartijdigewijzeraad.”46R.JANSENenV.SAGAERT,“Overzichtvanrechtspraak(2004-2010):Eigendomtotzekerheid–Hypotheken”,TPR2012,afl.3,138247Ofanderzakelijkrechtopeenonroerendgoedwaaropdehypotheekwordtgevestigd,bijvoorbeeldvruchtgebruik.48Eenafschriftisdeondertekendekopievandeminuutvandenotaris.

14

actualiteit.49Dit afschrift vormt het bewijs dat de eigenaar het goed destijds

rechtsgeldig verkregenheeft.Omechterna te gaanofdehypotheekstellernog

steedseigenaar isvanhetonroerendgoed ten tijdevandehypotheekvestiging

moetdenotariseenhypothecairgetuigschriftaanvragen,getekendenverstrekt

doordehypotheekbewaardervanhetarrondissementwaardegoederengelegen

zijn.50

18.Naastdeontledingvandeeigendomstitelmoetdenotaristevensaandehand

vanhethypothecairgetuigschriftdeactuelehypothecairetoestandonderzoeken

van het onroerend goed dat het onderpand vormt voor het verleende

krediet. 51 Het hypothecair getuigschrift bevat informatie omtrent alle

inschrijvingen van hypotheken, onroerende voorrechten en randmeldingen,

alsmede alle overgeschreven akten en vonnissen inhoudende de overdracht of

aanwijzing van zakelijke rechten op het desbetreffende onroerend goed.52De

instrumenterendenotariskanopbasisvanhetgetuigschriftdusafleidenwelke

zakelijke rechten op het goedwegen, zoals een levenslang vruchtgebruik, een

(geregistreerde) huurovereenkomst of een eerder ingeschreven hypotheek.

Vooral dit laatste is van belang. De kredietverlener die een hypotheek als

zekerheidvraagtinruilvoorhetverlenenvaneenkredietzalwillenwetenwelke

rangdiehypotheekzalnemen.

19.Het isvanbelangdatdenotarisoverdemeestactuele informatiebeschikt

betreffendedehypothecairetoestandvanhettehypothekerengoed.Tussende

datum van het aanvragen van het hypothecair getuigschrift en het uiteindelijk

verlijden van de hypotheekakte kan namelijk enige tijd verlopen. Binnen dit

onvermijdbaar tijdsverloop kan bijvoorbeeld een bewarend beslag worden

49Ditiseenmiddelenverbintenisinhoofdevandenotaris:Gent25april2002,TBBR2003,240;T.VANSINAY,“Schiet(niet)opdepianist:Enkelebedenkingenovernotariëleaansprakelijkheidenmogelijkelacunesininformatieverschaffingomtrentonroerendegoederen”,TBBR2003,701.50M.COECKELBERGHS,“DeNotariëleOnderzoeksplicht”,Not.Fisc.m.2007,nr.10,313.51Ditonderzoekhoudtinprincipeeenmiddelenverbintenisin.Brussel2februari2004,RABG2006,afl.4,241.52M.COECKELBERGHS,“DeNotariëleOnderzoeksplicht”,Not.Fisc.m.2007,nr.10,315;J.DECUYPER,“Commentaarbijart.127Hyp.W:Openbaarheidenverantwoordelijkheidbewaarders”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,Mechelen,Kluwer,2008,4;Hethypothecairgetuigschriftbevattevensdekadastralebeschrijvingvanhetgoed,hetgeenookmoetopgenomenwordenindehypotheekakte.

15

gelegd op het onroerend goed53of een deel van het onroerend goed door de

hypotheeksteller worden vervreemd met tussenkomst andere notaris. Het

afgeleverde getuigschrift geeft namelijk de hypothecaire toestandweer van de

dagwaaropdeaanvraagvandenotarisophethypotheekkantoorisontvangen.54

Eerhetgetuigschriftisopgemaaktenverzondennaardenotariskunnenerreeds

drie à zes weken gepasseerd zijn, afhankelijk van het betrokken

hypotheekkantoor.55Ditprobleemwordtdoorderechtsleeromschrevenonder

de noemer het “dode hoek”-gevaar. 56 Het zijn de dagen van onzekerheid

aangezieneraltijdeenperiodeisdienietdoordeopzoekingenwordtgedekt.57

Algemeenwordtaangenomendatdenotarisnooitkanbeschikkenoverdemeest

recente informatiewat dehypothecaire toestandbetreft.58Hoeveel tijd ermag

verstrijken tussen de datum van informatieverstrekking en de datum van het

verlijden van de akte, vooraleer de aansprakelijkheid van de notaris in het

gedrang komt, kent in de rechtspraak geen eenduidig antwoord.59De notaris

doet er bijgevolg goed aan omdaags voor het verlijden van de akte nogmaals

(eventueel telefonisch) contact op te nemen met de hypotheekbewaarder en

navraagtedoennaareventuelewijzigingen indehypothecairetoestandsedert

deaanvraagvanhetgetuigschrift.

20. De nauwkeurigheid waarmee de notaris zijn onderzoeksplicht vervult, is

bepalend voor de waarde en de inhoud van de informatie die hij later in het

53ZiebijvoorbeeldRb.Kortrijk5februari1998,TBBR2003,704;Gent2februari2001,TBBR2003,707.54J.RENS,““Overzichtrechtspraak.Professioneleaansprakelijkheidvandenotaris(1973-2006):Deraadgevingsplichtvandenotaris”,TPR2006,afl.4,1833.55J.RENS,“Overzichtrechtspraak.Professioneleaansprakelijkheidvandenotaris(1973-2006):Deraadgevingsplichtvandenotaris”,TPR2006,afl.4183356Vooreenuitgebreidebespreking,zieF.CHAFFARTenM-J.VERSELE,“Het“dodehoek”-gevaareindelijkgeweken?”,inNieuwsbriefNotariaat,2009,nr.2,1-5;V.SAGAERT,“Deverhoudingtussendenotarisendehypotheekbewaarder:eengedigitaliseerdschimmenspel”,RW2015-2016,nr.27,1042;T.VANSINAY,“Schiet(niet)opdepianist:Enkelebedenkingenovernotariëleaansprakelijkheidenmogelijkelacunesininformatieverschaffingomtrentonroerendegoederen”,TBBR2003,684-703.57F.CHAFFARTenM-J.VERSELE,“Het“dodehoek”-gevaareindelijkgeweken?”,inNieuwsbriefNotariaat,2009,nr.2,2.58Gent30juni1998,T.B.B.R.2003,709;F.CHAFFARTenM-J.VERSELE,“Het“dodehoek”-gevaareindelijkgeweken?”,inNieuwsbriefNotariaat,2009,nr.2,3.59VoortalrijkevoorbeeldenzieJ.RENS,“Overzichtrechtspraak.Professioneleaansprakelijkheidvandenotaris(1973-2006):Deraadgevingsplichtvandenotaris”,TPR2006,afl.4,1818-1874;VANDENBERGHE,H.,“Notariëleaansprakelijkheid”,TPR2010,afl.4,1915-1938.

16

kader van zijn raadgevingsplicht aan partijen zal verstrekken.60Onnauwkeurig

onderzoek leidt tot onvolledige informatie en bijgevolg een gebrekkige

voorlichtingvandepartijen.

b.Informatie-enraadgevingsplicht

21.Denoodzakelijketussenkomstvandenotarisalsgeldigheidsvereistevoorde

conventionelehypotheekvestigingiseromwillevandeernstvandeverbintenis

die de schuldenaar of zakelijke borg op zich neemt waardoor die bijzondere

bescherming vereist. De notaris is er toe gehouden advies en informatie te

verstrekkenaanbeidepartijen,destemeerwanneerhetgaatovertechnischeen

ingewikkelde akten waarvan de redactie niet aan partijen kan worden

overgelaten.61 De raadgevingsplicht bij het opstellen een hypothecaire akte

bestaat erin beide partijen, zowel de hypotheeksteller als de kredietverlener,

voor te lichten over de vermogensrechtelijke en economische gevolgen vande

beoogde rechtshandeling. 62 Veel hangt natuurlijk af van de gevraagde

tussenkomstvandenotaris.Wordtdenotarisenkelgevatvoorhetverstrekken

van de hypothecaire waarborgen terwijl de daadwerkelijke

kredietovereenkomst vooraf buiten zijn tussenkomst is gesloten, danmoet hij

die overeenkomst eerbiedigen, hoe onevenwichtig deze ook is. 63 Zijn

aansprakelijkheid zal niet in het gedrangkomen indienhij het niet doet,maar

aanteradenvaltdatdenotarisdezeovereenkomsttochgrondigonderdeloep

neemt en partijen, vooral de kredietnemer, wijst op gebeurlijke

tegenstrijdigheden en onevenwichten.64Wordt de notaris geconfronteerd met

een uitermate nadelig of flagrant onevenwichtige kredietakte dan kan hij als

ultimumremediumzijnambtweigerenendehypotheekaktenietverlijden.65

60J.RENS,“Overzichtrechtspraak.Professioneleaansprakelijkheidvandenotaris(1973-2006):Deraadgevingsplichtvandenotaris”,TPR2006,afl.4,1825.61Omtrentderatiolegisvanart.76Hyp.W.zieArbitragehof25januari2006,nr.12/2006,BS15maart2006,15.509,JLMB2006,764.62Rb.Charleroi16mei2003,Rev.not.b.2004,475;H.VANDENBERGHE,“Notariëleaansprakelijkheid”,TPR2010,afl.4,1937.63Pactasuntservanda;L.WEYTS,Algemeendeel.DeNotariswet,Mechelen,WoltersKluwer,2012,87.64Gent17februari2005,T.Not.2006,21.65P.C.VANES,“Onevenwichtigebedingen:denotarisalsevenwichtskunstenaar”,T.Not.2010,362.

17

22.Concreetzaldenotarisdehypotheekstellerwijzenopdedrastischegevolgen

die wanbetaling kan hebben ingevolge het hypotheekrecht, namelijk de

gedwongenverkoopvanhetbezwaardeonroerendgoed.Verder zaldenotaris

o.m. rekening houden met de vermogenstoestand en het inkomen van de

schuldenaar en nagaan of de aflossing van het krediet effectief haalbaar is.66

Anderzijdszaldekredietverstrekkerdoordenotariso.a.opdehoogteworden

gebrachtvananderezekerhedendieophetgoedrustenofvandeaanwezigheid

van zakelijke en persoonlijke rechten die het onroerend goed belasten

(bijvoorbeeld een opstalrecht of een levenslange huur). Ten opzichte van de

professionele kredietverstrekker zal de raadgevingsplicht echter minder

omvangrijk zijn aangeziendergelijke transacties voorhemdagelijkse kost zijn.

De draagwijdte van de bijstands- en adviesplicht is namelijk in grote mate

afhankelijk van de opleiding en ervaring van de partijen.67Het is de bedoeling

datdenotarisdeonwetendheidvanelkvanbeidepartijentrachtwegtewerken.

Deze onwetendheid zal gelet op de complexiteit van de verrichting wellicht

groter zijn bij de particulier-hypotheeksteller dan bij de professionele

kredietverstrekker.

C.Hypothecairepubliciteit:inschrijvingenrang

23. Na het verlijden van de notariële akte moet de hypotheek worden

ingeschreveninhetregistervandebevoegdehypotheekbewaarderwaardoorde

hypotheek tegenwerpelijk wordt aan derden met een conflicterend recht.68

Hiermee wordt onder andere bedoeld de koper, beslaglegger, andere

hypothecaire schuldeisers, enz.69De rang vande hypotheek in zijn verhouding

tot andere hypotheken of andere zekerheidsrechten die eveneens moeten

ingeschrevenworden,wordt bepaald naar de volgorde van de tijdstippen van

66Rb.Charleroi16mei2003,Rev.Not.b.2003,475;Luik17mei1990,JLMB1990,1419.67Brussel13oktober2004,Rev.Not.b.2005,afl.2985,243;Brussel6september2002,RGAR2003,nr.13,776.68Art.82Hyp.W.;E.DIRIXenR.DECORTE,Zekerheidsrechten,Deurne,Kluwerrechtswetenschappen,1992,266,nr.571.69E.DIRIX,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-2

18

inschrijving.70Dehypotheekdiealseerstewerdingeschreven,heeftvoorrangop

allelatereingeschrevenhypothekengevestigdopdatzelfdeonroerendgoed.71De

inschrijving is dus een belangrijk aspect van de hypotheek, daar het de

hypothecaire schuldeiser in geval van samenloop een recht van voorrang

verleenttenopzichtevanandereschuldeisers.

24. Het recht om de inschrijving te vorderen van de bevoegde

hypotheekbewaarder komt in de eerste plaats toe aan de hypothecaire

schuldeiser. 72 Aangezien de inschrijving een louter bewarende maatregel

uitmaakt,vereistdeinschrijvinggeenbijzonderebekwaamheid.73Denotarisdie

dehypotheekakteheeftverledenkanbijgevolgookdeinschrijvingvorderenop

naam van de hypothecaire schuldeiser, wat in de praktijk vaak voorkomt.74

Wordtdeinschrijvingvandehypotheekaandenotarisovergelaten,danomvat

dezeverplichtinginzijnenhoofdetweeaspecten:1)deinschrijvingvorderenen

2) dit met de gepaste spoed.75Het eerste aspect vormt voor de notaris een

resultaatsverbintenis. Laat hij na de inschrijving te vorderen, dan wordt

vermoed dat de notaris zodoende een fout heeft begaan en indien die

desgevallend schade heeft veroorzaakt aan de schuldeiser dan zal de notaris

deze moeten vergoeden. Het tweede aspect vormt daarentegen een

middelenverbintenis.Errustophemgeenpositieveverplichtingomdedoorde

schuldenaar aan de kredietverlenende schuldeiser beloofde rang te verlenen,

maarhijmoet er door zijn spoedwel voor zorgendat deze schuldeiser zoveel

mogelijk kansen heeft om die beloofde rang te verkrijgen.76Daarnaast kan de

notaris ook zelf ten opzichte van de hypothecaire schuldeiser de eerste rang

70Art.123Hyp.W.71Art.81Hyp.W.;D.MEULEMANS,“Dehypothecairewaarborg”inMEULEMANSD.,Hypothekairkrediet,OGP2005,afl.57,(IX.A.8-1-IX.A.8-4),IX.A.8–1.72E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-273J.CATTARUZZA,“Commentaarbijart.83Hyp.W.:Wijzevaninschrijvingvandevoorrechtenenhypotheken”,inX.,Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,Mechelen,Kluwer,2009,1.74E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-475P.JOISTEN,“Inschrijvingvaneenbedongenhypotheek:wedrentegendetijdvoordenotaris”,Not.Fisc.m.1993,125.76Antwerpen(1ek.)18januari1999,T.Not.2000,197;P.JOISTEN,“Inschrijvingvaneenbedongenhypotheek:wedrentegendetijdvoordenotaris”,Not.Fisc.m.1993,126.

19

beloven of waarborgen, waardoor de verplichting in het tweede aspect wordt

omgevormdtoteenresultaatsverbintenis.77

D.Gevolgenvandehypotheek

§1.Tekortkomendeschuldenaar

25.Indehypothesedatdegewaarborgdeschuldvorderingeenterugbetalingvan

een geldschuld in hoofde van de schuldenaar inhoudt en laatstgenoemde het

overeengekomen afbetalingsplan correct naleeft, dan hebben die gedeeltelijke

terugbetalingenniettotgevolgdatdehypothecaireschuldeisereengedeeltelijke

doorhalingmoetaanvaardenvanzijnhypotheek.78Eengedeeltelijkedoorhaling

zou betekenen dat de som van de gewaarborgde hoofdverbintenis, zoals

ingeschreveninderegistersvanhethypotheekkantoor,verminderdzouworden

methetbedragvandegedeeltelijketerugbetalingofdatdeschuldeiseropheffing

verleentopeenbepaaldonroerendgoed(indiendehypotheekrustopmeerdere

goederen).Doorhetondeelbaarkaraktervandehypotheekblijftdehypotheek,

zelfs indien de schuld ten dele is terugbetaald, tot waarborg van het

overblijvende saldo ten volle rusten op elk van demet hypotheek bezwaarde

goederen.79

26. Indehypothesedatde schuldenaar zijngewaarborgdeverbintenissenniet

correct uitvoert, kan de hypothecaire schuldeiser tot uitwinning van de

hypotheekovergaan enhet bezwaarde goed realiserendoordeprocedure van

gedwongenuitvoerendbeslagoponroerendgoed.Dehypothecaireschuldeiser

beschiktnamelijkopbasisvandenotariëlehypotheekakteovereenuitvoerbare

titel indezinvanart.1494Ger.W..80Art.1494Ger.W.bepaaltdatdenotariële

akteuitvoerbaarisindiendezeallebestanddelenbevatdienoodzakelijkzijnom

77P.JOISTEN,“Inschrijvingvaneenbedongenhypotheek:wedrentegendetijdvoordenotaris”,Not.Fisc.m.1993,125.78R.JANSENenV.SAGAERT,“Overzichtvanrechtspraak(2004-2010):Eigendomtotzekerheid–Hypotheken”,TPR2012,afl.3,1383.79Art.41Hyp.W.;C.DEWULFenH.DEDECKER,Opstellenvannotariëleakten.DeelIII,Mechelen,Kluwer,2005,383.80Art.19OrganiekeWetophetNotariaat

20

het vaststaan, de opeisbaarheid en het bedrag van de schuldvordering te

bepalen.81

§2.Procedurevanuitvoerendbeslagoponroerendgoed

27.Zonderaltediepintegaanopdeprocedurevanhetuitvoerendbeslag,volgt

hierna een kort overzicht van de te ondernemen stappen van de hypothecaire

schuldeiser. Aan de uiteindelijke verkoop van het bezwaarde goed gaan drie

handelingen vooraf, eventueel met een voorafgaande poging tot minnelijke

schikking.82

a.Voorafgaandeverzoeningspoging

28.Krachtensart.VII.147WetboekEconomischRechtmoeter inhetkadervan

eenhypothecair krediet, vooraleer doorde kredietgeverwordt overgegaan tot

beslag,verplichteenpogingwordenondernomenvoordebeslagrechteromtot

een minnelijke schikking te komen. Een hypothecair krediet is het krediet

bestemd voor het financieren van het verwerven of het behouden van

onroerende zakelijke rechten, toegekendaaneen consument, dat gewaarborgd

wordt door een hypotheek.83In de praktijk valt het merendeel van de met

hypotheekgewaarborgdekredietenbijgevolgonderhethypothecairkrediet.De

voorafgaandeverschijningtotminnelijkeschikkingvoordebeslagrechtermaakt

eennoodzakelijkevoorwaardeuitvoordeuitwinning,waarvanhetinitiatiefligt

bijdevervolgendeschuldeiser.84Komenpartijentoteenakkoord85danmoetde

schuldenaarditstiptnakoming.Doethijditnietdanzaldeschuldeiseronverkort

deuitwinningvervolgen.86

81C.ENGELS,“Hetuitvoerendbeslagoponroerendgoedenrangregeling”,inX.(ed.),Rechtskroniekvoorhetnotariaat.Deel13,Brugge,DieKeure,2008,13382E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,531.83Art.I.9,53W.E.R.84E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,532-533;Desanctievoordeniet-nalevingvanart.VII.147W.E.R.isderelatievenietigheidvandeverderetenuitvoerlegging.85Waarbijbijvoorbeeldhetoorspronkelijkafbetalingsschemawordtherzien.86E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,533.

21

b.Beveltotbetaling

29. Draait deze poging tot minnelijke schikking op niets uit dan kan de

hypothecaireschuldeiserdetenuitvoerlegginghervattendoordebetekeningvan

eenbeveltotbetalingwaarbijdeingebrekezijndeschuldenaareenlaatstekeer

wordtaangemaandomzijnverbintenissenuittevoeren.87

c.Hetbeslag

30.Zijnvoorgaandeformaliteitenvervuldenblijftdeschuldenaarvooralsnogin

gebreke, dan kan de schuldeiser overgaan tot de betekening bij

gerechtsdeurwaardersexploot88van het uitvoerend beslag.89De beslagleggende

schuldeiser moet dit beslagexploot tevens overschrijven op het

hypotheekkantoor van de plaats waar de onroerende goederen gelegen zijn.90

Deze overschrijving heeft niet tot gevolg dat het eigendomsrecht van het

beslagen goed wordt overgedragen, maar wel dat het beperkt wordt.91 De

beslagenemagnietmeerbeschikkenoverhetonroerendgoed(datzichnog in

zijn vermogen bevindt) en het dus niet vervreemden of met hypotheek

bezwaren.Dadenvanbeschikkingnahetbeslagzijnniettegenwerpelijkaande

beslagleggerenaanschuldeisersaanwiehetbeslaggemeenwerdgemaakt,doch

welaanalleandereschuldeisers.92

d.Aanstellingvaneennotaris

31.Éénmaandnadeoverschrijvingvanhetbeslagexplootmoetdebeslaglegger

zichtotdebeslagrechterwendenmethetverzoekeennotarisaantestellenmet

87Art.1564,eerstelidGer.W.;voorhethypothecairkredietinhetbijzonder:art.VII.146,§2WER.88Art.1568Ger.W.89Art.1566Ger.W.:Naeenwachttermijnvan15dagen,maarbinnende6maandennadebetekeningvanhetbeveltotbetalen.90Art.1569Ger.W.91E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,547.92E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,554.

22

hetoogopdeopenbareverkoop(ofuitzonderlijkdeverkoopuitdehand)93van

de gehypothekeerde goederen en de daaropvolgende rangregeling. 94 De

beslagrechter zal de regelmatigheid en rechtmatigheid van voorgaande

procedureenvandenotariëletitelnagaanenvervolgenseennotarisaanstellen.

Deze rechterlijke controle ontslaat de aangestelde notaris niet van zijn eigen

verantwoordelijkheid: ook hij moet dit alles na zijn aanstelling nagaan.95De

aangesteldenotarisisoponpartijdigeenonafhankelijkewijzeverantwoordelijk

voorhetvlotteverloopvandeverdereprocedure.Hijtreedtnietopalspartijin

de procedure, noch als lasthebber van de vervolgende schuldeiser. 96 Op

onpartijdigewijzemoet de notaris de belangen behartigen van alle betrokken

partijen.97Zozalhijdebelangenvandebeslagleggendeschuldeiserbehartigen

door de uitwinning te benaarstigen, deze van de beslagene door dewettelijke

garantiesdiehij geniet te (doen) respecterenendezevandeniet-vervolgende

schuldeisersdoorhenopdeverschillendemogelijkhedentewijzentotopname

inderangregelingendegeldentedoentoekomenaanwiezemoetentoekomen.

III.Samenloopvanschuldeisersendecumulvanzekerheden

A.Samenloop

32.Dehypothecaireschuldeiserdieviahetleggenvanuitvoerendbeslagophet

bezwaarde onroerend goed de voldoening tracht te bekomen van zijn

schuldvordering,moet in het achterhoofd houdendat ook andere schuldeisers

daartoekunnenovergaanen/ofbelanghebbenombijdieprocedurebetrokken

93Debeslaglegger,debeslageneeniederebelanghebbendedebeslagrechterkunnenvragendathetgoeduitdehandwordtverkocht.Debeslagrechterkanditookzelfbeslissenzonderhiertoeverzochttezijn.ZieR.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,186e.v.94Art.1580,eerstelidGer.W.95E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,542.96Aangehaaldino.a.Brussel11mei1994,Rev.not.b.1996,357;Beslagr.Brussel12oktober1999,RW2000-2001,1609.97Aangeziendenotarishiermeteengerechtelijkeopdrachtwordtbelast,wordtdeonpartijdigheidvandenotaris(naastdezebedoeldinart.9O.W.N.)tevensbeoordeeldinhetlichtvanart.6E.V.R.M..Denotarismoetzichbijgevolgzowelobjectiefalssubjectiefonpartijdigopstellen.

23

te worden. Het beslag doet op zich geen samenloop ontstaan.98Het is perfect

mogelijk dat de initiatief nemende hypothecaire schuldeiser ook de enige

schuldeiserblijftindeprocedure.

33. Een situatie van samenloop doet zich voor indien concurrerende

schuldeisers hun rechten realiseren op dezelfde goederen van hun

gemeenschappelijke schuldenaar.99Bij het ontstaan van samenloopworden de

rechten van de schuldeisers in hun onderlinge verhouding onherroepelijk

vastgelegd.100Dit wordt ook het fixatiebeginsel genoemd. Een ander belangrijk

principe dat zich opdringt bij het ontstaan van samenloop is het

gelijkheidsbeginsel vervat in art. 8 Hyp.W.. De gelijke behandeling van

schuldeisers staat centraal, ongeacht wie als eerste beslag heeft gelegd of

ongeacht inwelke fase vandeprocedure zij zich aanbieden.Deze gelijkheid is

echter niet absoluut daar het doorbroken wordt door de werking van

verschillendezekerheden,zoalsdehypotheek,diedeschuldeisereenrechtvan

voorrang verschaffen. Met welke preferente of chirografaire schuldeisers de

hypothecaire schuldeiser de lakensmoet delen in de rangregelingwordt later

toegelicht.

34.Voordeprocedurevanhetuitvoerendbeslagishetdenotarisdiewettelijk

verplicht is deze samenloop te organiseren en in goede banen te leiden.101De

samenloop die de notaris organiseert om uiteindelijk tot een rangregeling te

komen,wordt een ‘kleine’ samenloop genoemd. Van een ‘kleine’ samenloop is

sprake wanneer niet het volledige vermogen van de schuldenaar (‘grote’

samenloop), maar enkel een bepaald bestanddeel van zijn vermogen wordt

vereffendenverdeeld,metnamehetmetdehypotheekbezwaardegoed.102

35.Deaangesteldenotaris isdusnietalleenverantwoordelijkvoordeverkoop

vandebeslagengoederen,maarmoetertevensvoorzorgendatelkeschuldeiser

98Cass.20januari1935,Pas.1935,I,101.99E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,24.100E.ALOFS,K.BROECKXenH.CASMAN,Insolventierecht,Mechelen,Kluwer,2006,147.101E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,25.102R.JANSEN,“Interferentietussenbeslagensamenloop”,inI.DeKnijf(ed.),Beslag-enexecutierecht,Brussel,Larcier,2010,153.

24

zijnaandeelindeverkoopopbrengstkrijgtwaarophijofzijrechtheeft.Hetisin

deprocedurevanrangregeling,vervatinart.1639–1654Ger.W.,datdenotaris

deonderlingeverhoudingvandezeschuldeiserstrachtvastteleggen.103

B.Organiserenvandesamenloopdoordenotaris

36.Zoalsreedsgezegd, ishetnietdebedoelingeensluitendoverzichttegeven

van de procedure van uitvoerend beslag en de daaruit resulterende

tegeldemaking van de beslagen goederen. De verdeling van de uiteindelijke

verkoopopbrengst door de notaris en de verhouding van de schuldeisers

opgenomen inderangregelingonderling, inhetbijzonder tenopzichtevande

hypothecaireschuldeiser,staanindezemasterproefcentraal.

§1.Tegeldemakingvanhetbeslagenonroerendgoed

37. De verkoop door de notaris van het onroerend goed dat het voorwerp

uitmaaktvanhetuitvoerendbeslag,ongeachtofdezeverkoopopenbaarofuitde

hand is geweest, kent drie gevolgen. 104 Ten eerste, wordt het verkochte

onroerend goedvan rechtswege gezuiverd van alle ingeschrevenbevoorrechte

en hypothecaire aanspraken van schuldeisers van de beslagene.105De koper

verwerft het onroerend goed bijgevolg vrij van alle bezwarende lasten en

zekerheden.Tentweede,brengtdeverkoop, inhetopenbaarofuitdehand,na

uitvoerendbeslagopeenonroerendgoedvanrechtswegedeoverwijzingvande

prijs mee ten behoeve van de ingeschreven schuldeisers.106Hiermee wordt

bedoelddatdeingeschrevenzekerheidsrechtenvandeschuldeisersovergaanop

103E.DIRIXenR.DECORTE,Zekerheidsrechten,Mechelen,Kluwer,2006,32.104E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,561.105Metuitzonderingvandepenalebeslagen;C.ENGELS,“Eenrangregelinginderangregeling”,Not.Fisc.m.2007,afl.4,99;D.MICHIELS,“Vastgoedinsamenloop.Capitaselectainzakeverkoopvanonroerendgoedbijfaillissement&vereffening,inhetbijzonderderangregeling”,Not.Fisc.m.2004,58.106Art.1582,1580bisenterGer.W.

25

de verkoopopbrengst van het onroerend goed.107Deze schuldeisers zien het

onderpand van hun zekerheid omgezet worden van het onroerend goed zelf,

naar de uiteindelijk verkregen verkoopprijs. Ten slotte, moet de notaris

aangestelddoordebeslagrechter,zoalsreedsgezegd,eenrangregelingopmaken

volgensart.1639–1654Ger.W..

§2.Derangregeling

38. De procedure van rangregeling strekt er toe de verkoopopbrengst van het

onroerend goed te verdelen over de schuldvorderingen waarvan dit goed de

waarborg uitmaakte.108 ENGELS definieert de rangregeling als “de procedure

waarbijderangbepalingen/ofdeverdelingmetbetrekkingtotdeverkoopprijsvan

eenonroerendgoedonderdeschuldeisers,wierschuldinaanmerkingmoetenkan

worden genomen, door diezelfde schuldeisers aanvaard wordt of hun wordt

opgelegd.”. 109 De koper van het onroerend goed betaalt de verschuldigde

bedrageninprincipeinhandenvandeaangesteldenotarisbinnendetermijnen

voorzien in de verkoopsvoorwaarden.110Het is pas bij de afsluiting van de

rangregelingovereenkomstigart.1650Ger.W.datdegeldenhetvermogenvan

de beslagene verlaten en in het vermogen van de (gunstig gerangschikte)

schuldeisersterechtkomen.111

a.Denotarisalsneutraalbewindvoerder

39. De aangestelde notaris dient zoveel als mogelijk aan te sturen op een

minnelijke afhandeling van de rangregeling. Dit veronderstelt de toestemming

vanelkeschuldeiserindesamenloopenhunaanvaardingvanhetontwerpvan

107Art.1639Ger.W.;C.ENGELS,“Eenrangregelinginderangregeling”,Not.Fisc.m.2007,afl.4,99;D.MICHIELS,“Vastgoedinsamenloop.Capitaselectainzakeverkoopvanonroerendgoedbijfaillissement&vereffening,inhetbijzonderderangregeling”,Not.Fisc.m.2004,58.108E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,605.109C.ENGELSenM.STORME,Hetuitvoerendbeslagoponroerendgoedendedaarbijhorenderangregeling,Antwerpen,Kluwer,1981,361-362,nr.560.110Art.1641Ger.W.;E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,611.111E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,611.

26

rangregelingopgemaaktdoordenotaris.112Art.1646,eerstelidGer.W.verwijst

namelijk naar een minnelijke schikking tussen partijen.113De verwijzing naar

een minnelijke schikking betekent echter niet dat de notaris de wettelijke

voorschriftenentermijnennietinachtmoetnemen.114Concreetbetekentditdat

denotaris,naeenonderzoekvanalleaanspraken,eenontwerpvanrangregeling

dient op te maken en dit voorlegt aan de betrokken schuldeisers en aan de

beslagenemet het oog op hun aanvaarding. Rijzen er tussen de verschillende

schuldeisersofmetdebeslagenebetwistingenomtrentbijvoorbeeldhetbestaan

of de omvang van een bepaalde schuldvordering, de rang van het eraan

gekoppeldezekerheidsrechtofdeuitvoerbarekrachtvaneenaangevoerdetitel,

danzaldenotarisnaareenminnelijkeoplossingstrevenenbetrokkenpartijen

trachtenteverzoenen.115Ineenlouterbemiddelenderoltreedtdenotarisopals

willige rechter.116De bevoegdheid om dergelijke conflicten te beslechten komt

exclusief toe aan de beslagrechter. De notaris moet bij het opmaken van de

rangregelingbovendien te allen tijdeneutraalblijven.Onderhandeltdenotaris

bijvoorbeeld met één enkele schuldeiser en beslecht hij betwistingen, dan

verlaathijzijnnoodzakelijkeonpartijdigerol.117

b.Hetproces-verbaalvanrangregeling

40.Omtijdsverliestevermijdenmaaktdenotariszijnvoorstelopindevormvan

eenproces-verbaalvanrangregeling. Ditiseenauthentiekeaktediedenotaris

opeigeninitiatiefopmaakt.118Opdiemanierkanhij,indienallepartijenakkoord

gaan met zijn voorstel, onmiddellijk daarvan akte opmaken en het dossier

112E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,607.113Art.1646,eerstelidGer.W.:“Ingevalvanbetwisting,enbehoudensminnelijkeschikkinglegtdenotariseenuitgiftevanhetproces-verbaal,metzijnopermekingen,tergriffieneer.”114Beslagr.Brussel19december2005,Rev.Not.b.2006,92.115R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,215.116Verankerdinart.10vandeDeontologischeCodevastgestelddoordeNationaleKamervannotarissen(B.S.3november2005)117Beslagr.Brussel15februari2007,Rev.Not.b.2007,408,nootG.DELEVAL.118Denotarismoetnietverzochtwordendooreenpartijomovertegaantotdeopmaakvanhetproces-verbaal.Denotarisisverplichttehandelenbinnendewettelijkvoorgeschreventermijnen.

27

afsluiten.119Indien alle betrokken partijen het voorstel hebben aanvaard dan

hoeftdenotarisnamelijkgeenvoorafgaandegoedkeuringvanzijnontwerpdoor

debeslagrechtertebekomen.120

1)Termijnvoordeopmaakvanhetproces-verbaal

41. De procedure van de rangregeling kent een wettelijk voorgeschreven

tijdsverloop. Van zodra de toewijzing aan de koper niet meer kan worden

aangevochten of indien de gerezen betwistingen daaromtrent onherroepelijk

werden beslecht, dient de notaris over te gaan tot de opmaak van een

rangregeling.121Hij krijgt daarvoor een termijn van éénmaandomhetproces-

verbaal van verdeling van de verkoopopbrengst en de rangregeling van

voorrechten en hypotheken op te stellen.122Deze termijn van een maand is

echter niet op straffe van verval of nietigheid voorgeschreven.123Het Hof van

Cassatieoordeeldeterzakedatopdenotarisenkeleeninspanningsverbintenis

rust en geen resultaatsverbintenis, zodat door het louter verstrijken van deze

termijn de aansprakelijkheid van de notaris niet in gedrang komt.124Dergelijk

standpuntkanalleenmaarwordenbijgetreden.Indienertijdensdeopmaakvan

zijnvoorstelvanrangregelingverschillendediscussiesrijzen,zalhijzijntijdgoed

kunnen gebruiken, wil hij zoveel als mogelijk minnelijk oplossen. Hoe meer

schuldeisers zich aanbieden, hoe meer kans op betwisting, hoe meer tijd de

notariszalnodighebbenomzijnvoorstelvanrangregelingoptemaken.Ditwil

niet zeggen dat de notaris rustig zijn tijdmag nemen.Het is belangrijk dat de

notaris alles in het werk stelt om zijn voorstel op te maken, aangezien de

119R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,215120R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,215121E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,611,nr.995.122Art.1643,eerstelidGer.W.123E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,611,nr.995.;E.DIRIX,“Evenredigeverdeling–Rangregeling”,TPR2007,afl.4,2137.124Cass.9juni2006,Pas.2006,RW2008-2009,381.

28

intrestenten lastevandebeslageneblijven lopenenzodoendedeschuldenlast

blijfttoenemen.125

2)Aanmaningtotinzageendemogelijkheidtottegenspraak

42. Lijkt eenminnelijk akkoord door aanhoudende betwisting tussen partijen

nietmogelijkdanzetdenotarisdeprocedurezoalsgeregeldinhetGerechtelijk

Wetboekonverminderdverder.Bijhetverstrijkenvandetermijnvanéénmaand

waarbinnenhetproces-verbaalvanrangregelingmoetwordenopgesteld,vangt

er krachtens art. 1644, eerste lid Ger.W. een nieuwe termijn aan van vijftien

dagen waarin de beslagene en schuldeisers in de rangregeling worden

aangemaand om inzage te nemen van het proces-verbaal en de mogelijkheid

krijgenomformeelhunopmerkingendaarovertekennentegeven.Ookindeze

fasemoet het proces-verbaal niet door de beslagrechterworden goedgekeurd

vooraleer het aan de schuldeisers wordt voorgelegd. Ondanks de ongelukkige

bewoording van art. 1644, eerste lid Ger.W. is het de bedoeling dat elke

schuldeiserdieinderangregelingisopgenomendemogelijkheidkrijgttotinzage

entegenspraak,ennietenkelverzetdoendeschuldeisersenschuldeisersmeteen

in-ofoverschrijving,zoalstelezenstaatindatartikel.126

43. Vanaf de betekening van de aanmaning tot inzage127door de notaris loopt

dan weer een vervaltermijn128 van één maand waarbinnen de opgeroepen

partijentegenspraakkunnenvoerenophetproces-verbaalvanrangregeling.129

Isergeenofgeentijdigetegenspraakgebeurd,dansteltdenotariseenproces-

verbaalopvansluitingvanderangregelingwaarinhijvaststeltdatdeverdeling125Opgrondvanhetparitascreditorum-beginsel,looptenkeldewettelijkeintrestvoettijdensdeprocedurevanrangregeling:Beslagr.Charleroi6november1991,JLMB1992,639metnootBIQUET-MATHIEU.126R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,235;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,182.127Bijgerechtsdeurwaardersexploot,maarpartijenkunnenhierindividueelalscollectiefafstandvandoen:E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,612;C.ENGELSenM.STORME,Hetuitvoerendbeslagoponroerendgoedendedaarbijhorenderangregeling,Antwerpen,Kluwer,1981,393.128Determijnisvoorgeschrevenopstraffevanverval.RecentelijkbevestigddoorhetHofvanCassatie:Cass.7november2008,RABG2009,792,nootP.VANLERSBERGHE,RW2009-2010,532.129Art.1644,eerstelidGer.W.

29

en rangregeling definitief geworden is.130Indien er wel (tijdig) tegenspraak

wordtgevoerd,dientdenotarisinzijnrolvanbemiddelaartekruipenomalsnog

de betwistingen trachten minnelijk te regelen. 131 Slaagt de notaris in zijn

opdrachtdansluithijhetproces-verbaalafvolgensart.1645Ger.W..132

44.Blijkteenminnelijkeregelingdaarentegennietmogelijk,danishetdebeurt

aandebeslagrechteromzichhieroveruittespreken.Denotarislegtbinnende

achtdagen,nadaartoeverzochttezijndooreenschuldeiser,eenuitgiftevanzijn

proces-verbaal, vergezeld met zijn opmerkingen, neer ter griffie.133De notaris

moetdebeslechtingvandetegenspraakdoordebeslagrechterafwachten.Nade

uitspraak van de beslagrechter moet de notaris opnieuw de definitieve

rangregeling opmaken overeenkomstig hetgeen beslist is door de rechter.

Zodoende sluit de notaris de rangregeling af, verdeelt hij de gelden onder de

batiggerangschikteschuldeisersenmaakteeneventueelpositiefsaldooveraan

de beslagene. 134 Gevolg van het proces-verbaal van afsluiting van de

rangregelingisdatdeintrestenverschuldigdaandegerangschikteschuldeisers

ophoudentelopen.135

45.Denotarismoetechternietaltijdwachtenmethetverdelenvandegeldentot

de beslagrechter de betwisting over de tegenspraak heeft beslecht. Art. 1646,

vierde lidGer.W.maakteengedeeltelijkeafsluitingmogelijk. Indienhetgeding

voor de beslagrechter enkel betrekking heeft op schuldvorderingen die lager

gerangschikt zijn dan schuldvorderingen waarover geen enkele betwisting

bestaatendebetwistinggaatnietoverderegelmatigheidvandeverrichtingen,

dankandenotarisovergaantoteengedeeltelijkeafsluiting.Opdiemanierkan

de notaris reeds tot betaling overgaan ten belope van de niet-betwiste

130Art.1645Ger.W.;R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,236;131BevestigdinGent13januari2004,TGR2006,nootP.PELS.132Art.1646,vijfdelidGer.W.133Art.1646,eersteentweedelidGer.W.;R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,239;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,185.134R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,240;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,186.135Art.1650,tweedelidGer.W.

30

schuldvorderingenwaarvanderangnietterdiscussiestaat.Voordeelhiervanis

dat er betalingen kunnen gebeuren aan de hoogst gerangschikte schuldeisers,

zoalsdehypothecaireschuldeiserineersterang,waardoordehogeintrestenlast

tijdigkunnenwordenopgevangen.136

§3.Schuldeisersbetrokkenbijderangregeling

46. Welke zijn nu de schuldeisers die de notaris moet betrekken bij deze

rangregeling?Art.1390quinquiesGer.W.verplichtdenotarisomactiefde‘kleine’

samenloop te organiseren.137Dit houdt onder andere in dat op de aangestelde

notaris de verplichting rust om op actievewijze de schuldeisers op te sporen

teneindehendekanstegevenomtewordenopgenomenindeverdelingenhun

aansprakentedoengelden.138Ookhierwordtalduseenactievehoudingvande

notarisverwacht.

47. Wat volgt, is een opsomming van de zes groepen van schuldeisers die de

notarismoetbetrekkenbijdeprocedurevanderangregeling.Indiendenotaris

een overzicht heeft van alle betrokken schuldeisers zal hij vervolgens hun

onderlinge verhouding en rang moeten bepalen om tot een uiteindelijke

rangschikkingtekomen.

a.Schuldeisersaanwiehetbeslaggemeenisgeworden

48. De eerste groep van schuldeisers die de notaris moet opnemen in zijn

ontwerp van rangregeling zijn deze waaraan het beslag gemeen is geworden.

Naar aanleiding van de verkoop van het onroerend goedmoet de aangestelde

notarisdeverkoopsvoorwaardenuitwerkendiehetcontractuelekadervormen

van de transactie. De notarismoetminstens éénmaand voor de verkoop een

aantalpartijenaanmanenom inzage tenemenvandezeverkoopsvoorwaarden

136Zelfsdoordeuitkeringvaneenvoorschotstopthetintrestverloop(art.1650Ger.W.).137E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,106.138E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,106;R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,218.

31

en aanwezig te zijn bij de toewijzing.139Van deze aanmaning wordt melding

gemaakt op de kant van het overgeschreven beslagexploot op het

hypotheekkantoor.140 Door deze kantmelding wordt het beslag gemeen aan

volgendeschuldeisers:141

- de ingeschreven schuldeisers: de hypotheekhouder, de houder van een

onroerendvoorrecht,depandhouderophandelszaak;

- deschuldeiserdieuitvoerendbeslagheeftgelegd;

- deschuldeisersdieeenbeveltotbetalinghebbendoenoverschrijven;

- deschuldeisersdieeenbewarendbeslaghebbendoenoverschrijven.

Deze eerste groep bevat bijgevolg alle schuldeisers met zakelijke

zekerheidsrechtenofbeslagrechtenophetonroerendgoeddieophetogenblik

vanvoormeldeaanmaningreedsgekendzijn.142

b. Schuldeisers die nog tijdig een in- of overschrijving hebben genomen voor de

overschrijvingvandedefinitievetoewijzing.

49. Deze tweede groep bevat de schuldeisers die na kantmelding van de

aanmaning en voor de overschrijving van de toewijzing nog een hypothecaire

inschrijvinghebbengenomenofeenbeveltotbetalingofbeslagexploothebben

latenoverschrijven.143Doorhetbeslagwordthetbeslagengoedonbeschikbaar

voor de schuldenaar, maar blijft het wel in diens vermogen. Deze

onbeschikbaarheid is slechts relatief daar het enkel geldt ten aanzien van de

schuldenaar.144Schuldeisers kunnen bijgevolg nog steeds zowel conventionele

als wettelijke zekerheidsrechten vestigen op het beslagen goed.145Zelfs na de

139Art.1582,derdelidGer.W.140Art.1584,eerstelidGer.W.141R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,218;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,166.142M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,166.143C.DEWULFenH.DEDECKER,Opstellenvannotariëleakten.DeelIII,Mechelen,Kluwer,2005,581.144M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,167.145R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,218

32

gemeenmakingvanhetbeslagkaneenschuldeisernogsteedseenhypothecaire

inschrijving nemen waarmee de notaris verplicht rekening dient te houden,

zolang de definitieve toewijzing niet is overgeschreven. 146 Dergelijke

inschrijvingen of overschrijvingen zijn echter niet-tegenwerpelijk aan de

schuldeisers aanwiehetbeslag reedsgemeenwasgemaakt.147De schuldeiser

dieeen(hypothecaire)inschrijvingneemtnadekantmeldingkanzijnrechtvan

voorrangbijgevolgniettegenwerpenaanschuldeisersvandeeerstegroep.

50.Hetisbelangrijkdatdenotaris,wilhijdezeschuldeisersbijderangregeling

betrekken,eenhypothecaire staat lichtopdatumvandeoverschrijvingvande

toewijzing teneinde een actueel beeld te krijgen van de hypothecaire toestand

vanhetverkochtegoed.148

c.Bevoorrechteschuldeiserszonderpubliciteit

51.Ditbetrefteenselectegroepvanschuldeisersdieovereenzekerheidsrecht

beschikken op het beslagen goed dat niet onderworpen is aan hypothecaire

publiciteit.Hethebbenvaneenvoorrechtlevertinprincipenoggeentitelopom

in de rangregeling te worden opgenomen.149Hiervan wordt afgeweken voor

bepaalde onroerende voorrechten die niet onderworpen zijn aan de

hypothecairepubliciteit.150Hetgaatondermeeroverschuldeisersvandeboedel

die de notaris verplicht moet opnemen in de rangregeling. Hiermee worden

bedoelddeschuldeisersdieeenberoepkunnendoenophetvoorrechtwegens

gerechtskostenvervatinart.17en19Ger.W.ofwegensdebuitengewonekosten

146R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,218147R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,218;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,167.148Destaatwordtgelichttegendebeslageneentegendekoper.C.DEWULFenH.DEDECKER,Opstellenvannotariëleakten.DeelIII,Mechelen,Kluwer,2005,581149E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,608.150E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,608.

33

vanvervolgenvervat inart.1597Ger.W. inhetgevaldebeslagrechterbeschikt

heeft.151

52.Daarnaastmoetdenotaristevensrekeninghoudenmethetvoorrechtvande

verzekeraarvanhetonroerendgoedbepaald inart.114WetVerzekeringenop

deonbetaaldgeblevenpremies.152Vervolgensmoetdenotarisrekeninghouden

met de occulte hypotheek van de successierechten vervat in art. 84 en 86

W.Succ..153Dezehypotheekkannogwordengevestigd totachttienmaandenna

hetoverlijdenvandeerflater,indienhetbeslagenenverkochtegoedafkomstigis

uit een nalatenschap dat minder dan achttien maanden geleden is

opengevallen.154Wordtdehypotheekingeschrevenbinnenvoornoemdetermijn,

dan neemt ze rang op de datum van het overlijden. Een andere fiscale

schuldeiserbinnendezegroepisdeontvangervanregistratierechten.Denotaris

magkrachtensart.184bisW.Reg.geenenkelebetalingverrichtenvansommen

uit een rangregeling dan nadat hij een getuigschrift heeft gekregen van de

ontvangerhoudendeverklaringdatgeenenkelesomofboeteeisbaaristenlaste

vaneenpartijaanwieeendeelzoutoekomen.155

d.Defiscusnanotificatie

53. Bij een overdracht van een onroerend goed ten gevolge van uitvoerend

beslag moet de notaris de procedure van de fiscale en sociale notificatie

volgen. 156 Hij moet de fiscus voorafgaand verwittigen van de geplande

151R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,219;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,165-166152Letterlijkeovernamevanhetoudeartikel60WetLandverzekeringsovereenkomsten;E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,608.153Overgenomeninart.3.10.5.3.1e.v.VlaamseCodexFiscaliteitinverbandmetdeVlaamseerfbelasting.154M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,166.155Overgenomeninart.3.12.1.0.3e.v.VlaamseCodexFiscaliteit;R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,219;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,166;D.MICHIELS,“Onroerendbeslag,rangregelingencollectieveschuldenregeling”,T.Not.2002,464-465.156Bedoeldekennisgevinginart.433en435W.I.B.1992,art.93teren93quinquiesW.B.T.W.enart.41quater,§3,eerstelidR.S.Z.-wetenart.23ter,§3,eerstelidK.B.sociaalstatuutder

34

overdracht.Defiscusmoetbinnendetwaalfwerkdagenvolgendopdezemelding

denotarisinkennisstellenvangebeurlijkeopenstaandebelastingschulden.Deze

kennisgevinggeldtalseenverzet tegendeprijs indezinvanart.1642Ger.W.,

waardoor deze fiscale schuldeisers toegang krijgen tot de rangregeling.157De

notaris moet bijgevolg rekening houden met het voorrecht van de

inkomstenbelastingvervatinart.422en423W.I.B.1992envandebtwvervatin

art.86en87W.B.T.W.,enhetdaaraanverbondenalgemeensubsidiairvoorrecht

in art. 19, laatste lid en 4°ter Hyp.W..158Deze gelijkschakeling met een verzet

tegen de prijs komt pas tot zijn recht indien de bevoegde ontvangers hebben

nagelatenhunwettelijkehypotheekinteschrijvenvoordeoverschrijvingvande

toewijzing.159Indien ze dit laatstewel hebben gedaan,moet de notaris er hoe

dan ook rekeningmee houden bij de opmaak van zijn rangregeling omdat het

beslag door de kantmelding hen gemeen werd gemaakt. Zonder vooraf een

wettelijke hypotheek ingeschreven te hebben, worden ze bijgevolg door de

fiscale en sociale notificatie bij de rangregeling betrokken op basis van hun

algemeenvoorrechtvervat inart.19Hyp.W..Steltdenotarisdanvastdatdeze

bevoorrechteschuldvorderingenalsnognietkunnenwordenvoldaan,danmoet

de notaris binnen de 24 uur na de definitieve toewijzing een tegennotificatie

zendenmetdeboodschapdateronvoldoendegeldenzijn.160Erkunnennamelijk

steeds andere schuldeisers zijn die verzet tegen de prijs doen en een hoger

gerangschikt voorrecht hebben waardoor het voorrecht van de fiscus

geneutraliseerdwordt.Omditteverhelpenkandefiscusbinnendeachtdagen

na deze tegennotificatie van onvoldoende opbrengst alsnog hun wettelijke

hypotheeklateninschrijven.161

zelfstandigen.Zieookdenotificatieverplichtingvandenotarisvolgensart.3.12.1.0.1e.v.VlaamseCodexFiscaliteitinverbandmetverschuldigderegistratierechten.157Art.435W.I.B.1992,art.93quinquiesW.B.T.W.,art.41quater,§3,eerstelidR.S.Z.-wetenart.23ter,§3,eerstelidK.B.sociaalstatuutderzelfstandigen.158C.ENGELS,“WIB,WBTW,RSZenRangregeling”,inWYMEERSCH,E.,VanAlleMarkten:liberamicorumEddyWymeersch,Antwerpen,Intersentia,2008,436.(ZiealdaarvoordepolemiekrondhetCassatiearrestvan17november2006endedaaropvolgendewetswijzigingen).159R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,220160R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,220;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,169.161Art.435W.I.B.1992enart.41quater,§3,derdelidRSZ-Wetvan27juni1969;R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,218,voetnoot

35

e.Schuldeisersdieblijkenuitdebeslagberichten

54. Bij de opmaak van de rangregeling moet de notaris krachtens art. 1644,

tweedelidGer.W.zelfopzoekgaannaardeschuldeiserswiensbestaanblijktuit

de raadpleging van de beslagberichten. De notaris is bovendien verplicht

voorafgaandhetcentraalbestandvanbeslagberichtenteconsulterenvooraleer

de procedure van rangregeling kan plaatsvinden. 162 In de art. 1390 tot

1390quater/1Ger.W.staattelezenwelkeberichteninditcentraalbestandterug

te vinden zijn. Het gaat onder meer over berichten van beslag en verzet.

Bedoelingisomzoveelmogelijkschuldeisersbijdesamenlooptebetrekkendie

reedsbepaaldedadenvanuitwinninghebbengesteldopanderegoederenvande

schuldenaar dan het onroerend goed dat het voorwerp is van het uitvoerend

beslag.163 Dit kunnen ook schuldeisers zijn die na de gemeenmaking door

kantmeldingbeslaghebbengelegdophetbeslagengoedenwaarvanhetbeslag

werd geregistreerd voor het afsluiten van het proces-verbaal van

rangregeling.164Indezegroepkomenallerhandeschuldeisersvoor,aangeziende

enigevereisteisdathunbestaanmoetblijkenuitdeopnameindeberichtenvan

beslag.Erwordtnietteruggekoppeldnaardeaardvanhunvordering,aldanniet

bevoorrecht.165Hetgaatmeestaloverschuldeisersdienietovereenuitvoerbare

titel beschikken.166Om een bericht van verzet te verzenden naar het centraal

bestand is namelijk enkel vereist dat de vordering een niet-betwiste

schuldvorderingbetreftofdiebijeentitel,zelfsonderhands,isvastgesteld.167

55.Denotarisdiedezebeslagberichtenconsulteert, isechternietverplichtom

elke schuldeiser die hij daarbij ontdekt bij de rangregeling te betrekken. Art.757;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,170162Art.1391,§2Ger.W.163R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,220.164M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,170.165R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,221.166E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,609.167Art.1390,§2Ger.W.verwijstnaarart.1628,eerstelidGer.W.

36

1644, tweede lid Ger.W. bepaalt dat de notaris enkel de schuldeisers uit de

beslagberichtenmoet betrekken die in aanmerking (kunnen) komen voor een

dividend van de executieopbrengst. Het zou niet kostenefficiënt zijn om elke

schuldeiser te betrekken bij de procedure via de betekening bij

gerechtsdeurwaardersexploot168,wanneerhetduidelijkisdathetovergrotedeel

ervan niet batig kan worden gerangschikt en bijgevolg niet zal delen in de

opbrengst.169Dekostenvandezebetekeningenkomennamelijktenlastevande

boedel.Bijhetnagaanvandebeslagberichtenmoetdenotariszogezegdhetkaf

vanhetkorenscheidenendeschuldeiserswaarvanhijredelijkerwijsovertuigd

isdatzijgunstiggerangschiktzijn,viadeaanmaningtotinzagebetrekkenbijde

rangregeling.Dezeprimafacie-beoordelingvanbepaaldeschuldvorderingenlegt

een grote verantwoordelijkheid op de notaris. De andere niet batig

gerangschikte schuldeisers moeten desalniettemin door de notaris worden

ingelicht over de hangende beslagprocedure en over hun positie als

schuldeiser.170Willen zij alsnog opgenomen worden in de rangregeling, dan

zullenzijdenotarisdaaruitdrukkelijkomverzoeken,waarnadenotarishenzal

aanmanentotinzage.171

56. De wet legt geen vormvoorschriften of termijn op voor deze notariële

kennisgevingsplicht.Aanteradenvaltdatdenotarisvooreenbewijszorgtdat

hij voldaan heeft aan zijn kennisgevingsplicht.172Bovendien doet de notaris er

goedaanomdeverwittigdeschuldeisersteverzoekenteantwoordenbinnende

termijnvanéénmaandwaarinhijhetproces-verbaalmoetopmaken, zodathij

tijdigkanovergaantotbetekening.173

168Debetekeningwaarvansprakeisdebetekeningvanhetgerechtsdeurwaardersexplootwaarmeedebetrokkenschuldeiserswordenaangemaandtotinzagekrachtensart.1644,eerstelidGer.W.169R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,221;S.BRIJS,“Hetcentraalbestandvanbeslagberichten:gevolgenvoordepraktijk”,inStormeM.E.(ed.),Insolventie-enbeslagrecht,Brugge,DieKeure,2012,62.170Art.1644,tweedelidGer.W.171R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,221;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,171.172M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,171.173R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,222.

37

f.Schuldeisersdieverzethebbengedaantegendeprijs

57. Voor de schuldeisers die tot dan toe nog niet betrokken waren bij de

rangregeling, bestaat er demogelijkheid om verzet te doen tegen de prijs om

alsnog te worden opgenomen in de rangregeling.174De bewoording is op zich

misleidend en doet vermoeden dat de schuldeiser bezwaren heeft tegen het

beslag of tegen de uiteindelijk bekomen verkoopprijs. De schuldeiser die van

dezemogelijkheidgebruikmaakt,doetdaarentegenverzet tegendeafgiftevan

deprijsenuitdelingvandegelden,omdatzebuitenzijnaanwezigheidomplaats

zouvinden.175Het verzet tegendeprijs staat enkel openvoor schuldeisersdie

over eenuitvoerbare titel beschikken.176Wat de vormbetreft,moet het verzet

tegen de prijs geschieden bij gerechtsdeurwaardersexploot betekend aan of

middelseenverklaringafteleggenvoordebenoemdenotaris.177Ditverzetmoet

doordeschuldeiserwordengedaanvoorhetverstrijkenvandetermijnvanéén

maandvoorhetopmakenvanhetproces-verbaalvanrangregeling,zoalsbepaald

in art. 1642 Ger.W.. 178 Een echte aanvangsdatum kent deze termijn niet.

Aanvaard wordt dat verzet reeds mogelijk is vooraleer de toewijzing wordt

overgeschreven, zelfs vooraleer het in beslag genomen goed te koop gesteld

wordt.179Wat het eindpunt van de termijn betreft, is er enige onduidelijkheid.

Art. 1642Ger.W. verbindt zelf geen enkele sanctie aan een laattijdig verzet180,

maar onrechtstreeks volgt uit art. 1644 Ger.W. dat de tegenspraak tegen het

ontwerp van rangregeling slechts kan worden gedaan door schuldeisers die

174Art.1642,eerstelidGer.W.175R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,222.176R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,222;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,170.177Art.1642,tweedelidGer.W.Deaktevanverzetmoetdeoorzaakenhetbedragvandeschuldvorderingvermeldenalsmededekeuzevanwoonplaatsvandeschuldeiserbinnenhetarrondissementwaardebenoemdenotariskantoorhoudt.R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,224.178Ditisbinnendemaandnadatdetoewijzingnietmeerkanwordenaangevochten;R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,223.179Ingevolgeeenwetswijzigingin2000werdendewoorden“naoverschrijvingvanhetproces-verbaalvantoewijzing”geschraptvanart.1642Ger.W.180Luik1maart1994,JLMB1994,692

38

reeds verzet tegen de prijs hebben gedaan.181Hieruit kan afgeleidworden dat

verzet niet meer mogelijk is nadat de notaris zijn ontwerp van rangregeling

binnendetermijnvanéénmaandklaarheeft.Indehypothesedatdenotarishet

proces-verbaalvanrangregelingnietbinnendemaandheeftkunnenopmaken,

danwordt door een deel van de rechtsleer toch aanvaard dat een schuldeiser

nog steeds verzet kan doen tot aan de datum van het proces-verbaal en dus

buiten de wettelijke termijn van één maand.182Concreet betekent dit dat de

schuldeisermet een authentieke titel demogelijkheid heeft omverzet te doen

zolang het proces-verbaal niet is opgesteld,met eenminimumtermijn van één

maand.183Het ism.i. aandenotariszelfomdeafweging temakenofhijaldan

niet rekening houdt met een verzet buiten wettelijke termijn. Neemt hij de

schuldeiser die laattijdig verzet heeft gedaan toch op in de rangregeling, dan

begaatdenotarisgeenberoepsfout.184Hetisdanaandeandereschuldeisersom

tegenspraaktedoenenaandebeslagrechteromhetgeschiltebeslechten.185

C.Afwikkelingvanderangregeling

58.Hetproces-verbaalvanrangregelingopgemaaktdoordenotarisvaltuiteen

indrieluiken.186Eerstwordteenopsomminggemaaktvanalleschuldeisersdie

in aanmerking komen voor een aandeel in de te verdelen koopprijs. Deze

opsomming vermeldt de aard van de respectievelijke schuldvorderingen,

alsmede de omvang ervan, en of deze zijn uitgerust met een zekerheidsrecht.

Vervolgens wordt de precieze omvang en samenstelling van de te verdeling

massa bepaald. Ten slotte wordt door de notaris een verdelingsvoorstel

181E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,612182C.DEWULFenH.DEDECKER,Opstellenvannotariëleakten.DeelIII,Mechelen,Kluwer,2005,582;R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,223;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,169.183R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,223.184BevestigdinGent13oktober2004,TGR2005,197.185C.DEWULFenH.DEDECKER,Opstellenvannotariëleakten.DeelIII,Mechelen,Kluwer,2005,582.186M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,174.

39

uitgewerktopbasisvanderangschikkingvandeschuldeisersmetbeoordeling

vandeomvangenderangvanhunaanspraken.187Welkeschuldeiserstoegelaten

wordeninderangregelingwerdhierbovenreedsbesproken.

§1.Bepalingvanhetnettoteverdelenactief

59.Vooraleerdenotariskanovergaantotderangschikkingvandeschuldeisers

opgenomen inde rangregelingmoetdenotaris eenoplijstingmakenvande te

verdelen massa. Deze massa bestaat uit de verkoopprijs van de beslagen

goederen en de vruchten en inkomsten door het beslagen goed voortgebracht

vanafdedatumvanhetbeslag.188Gebeurlijkeintrestendiedekopervolgensde

verkoopsvoorwaardenverschuldigdisingevolgelaattijdigebetalingvandeprijs

en intresten die de reeds betaalde sommen hebben opgeleverd op de

rubriekrekeningvandenotarismoetenbijdezemassawordengevoegd.189Ten

slottemoetdoordekopereenbedragaanforfaitairekosten,zoalsbepaaldinde

verkoopsvoorwaarden, worden betaald. Indien de werkelijke kosten lager

uitvallendanditforfait,wordthetoverschotbijdemassagevoegd.

60. Vervolgens moeten van deze massa nog de boedelschulden worden

afgetrokken om zodoende tot een netto te verdelen massa te komen. 190

Hierondervallendriecategorieënvankostendiegemaaktwerdenmethetoog

opderealisatievanhetonroerendgoed.191Hetgaatteneersteoverdenotariële

kosten verbonden aan de beslagprocedure en de opmaak van het proces-

verbaal.192Ditomvathetereloonvandenotarisvoorzijngeleverdeprestatiesen

187M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,174;R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,227.188Art.1573en1576Ger.W.189R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,227.190M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,174.191R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,227192Denotariëlekostendieverbandhoudenmetdeverkrijgingvanhetonroerendgoeddoordekoper,moetendoorlaatstgenoemdewordengedragen.Deregistratierechtendiewordengehevenopdezeoverdrachtnaardekopervallenhierookonder.Dekoperbetaaltdaarvooreen

40

dekostendiehijdaarbijheeftgemaakt,zoalsdekostenvanbetekeningvande

aanmaning tot inzage.193De tweede categorie kosten zijn de gerechtskosten

bevoorrechtkrachtensart.17en19Hyp.W..Ditzijndegerechtskostendienuttig

waren om de vervolging te realiseren.194Hieronder vallen de kosten van de

verschillendeproceshandelingendiedevervolgendeschuldeiserheeftgemaakt

met het oog op beslag. Geldend criterium is dat de kost nuttig was voor alle

schuldeisers. 195 Kosten gemaakt in de procedures van tegenspraak en

zwarighedenwaarover de beslagrechter zichmoet uitspreken, vallen hier niet

onder.196Laatsteaftrekpostbetreftdebuitengewonekostenvanvervolgingdie

overeenkomstigart.1597Ger.W.dooruitdrukkelijkemachtigingvanderechter

bijvoorrangmoetenwordenbetaald.Hetgaatomkostendieinhetkadervanhet

bewindvandenotarisoverhetonroerendgoedzijngemaaktinhetbelangvan

alle schuldeisers.197Te denken valt aan bijvoorbeeld dringende herstellingen,

kostenvanbodemonderzoeken–saneringenkostenvanverkaveling.198

§2.Rangschikkingvandeschuldvorderingeninhetverdelingsvoorstel

61. Bij de uiteindelijke verdeling kan de notaris enkel rekening houden met

schuldvorderingen die alsdan (nog) actueel en uitvoerbaar zijn, tenzij de

beslagene de schuldvordering uitdrukkelijk erkent.199 De notaris moet voor

iedere schuldvordering de omvang ervan nagaan en daarbij het onderscheid

maken tussen hoofdsom, intresten en bijkomende kosten. Het lot van deforfaitairbedragomdergelijkekostentevoldoen.R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,228.193M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,176.194Vooreenoverzichtzie.D.MICHIELS,“Onroerendbeslag,rangregelingencollectieveschuldenregeling”,T.Not.2002,471-472.195D.MICHIELS,“Onroerendbeslag,rangregelingencollectieveschuldenregeling”,T.Not.2002,473;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,176.196D.MICHIELS,“Onroerendbeslag,rangregelingencollectieveschuldenregeling”,T.Not.2002,473.197R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,229;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,176.198Beslagr.Brugge,26februari1997,T.Not.1997,492;Antwerpen21December1999,RW2000-2001,271.199M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,178.

41

conventioneleintrestenwordtbepaalddoorart.1650Ger.W.,volgenshetwelke

de intresten blijven lopen tot aan de afsluiting van het proces-verbaal van

rangregeling. De intresten tijdens de periode van rangregeling lopen aan de

wettelijke intrestvoet, zelfs al ligt de conventionele hoger. 200 Voor de

vorderingenuitgerustmeteenzekerheidsrechtmoetdenotarisonderzoekenof

hetrechtvanvoorrangnaastdehoofdsomookdeintrestenenkosteninhoudten

totwelkplafondhetzekerheidsrechtdeschuldvorderingdekt.201Indevolgende

titelwordt de rangschikking verder toegelicht, specifiek vanuit het perspectief

vandehypothecaireschuldeiserdiebeslaglietleggen.

D.Rangschikking:cumulvanzekerheden

62.Bijhetverdelenvanhetnetto-actiefmoetdenotarisdewettelijkeregelsvan

voorrangrespecteren.Watgoedvoorogenmoetwordengehouden,isdatinons

recht het beslag zelf geen enkel recht van voorrang verleent aan de

beslagleggende schuldeiser. 202 Het is dus geenszins zo dat de vervolgende

schuldeiserdeeersterangwordttoegekend.

63.Wat volgt, is een overzicht van de voornaamste schuldeisers waarmee de

hypothecaire schuldeiser in conflict kan komen wanneer diens onderpand,

zijndehetmethypotheekbezwaardeonroerendgoed,viahetuitvoerendbeslag

wordtgerealiseerd.

§1.Voorrechtenzonderpubliciteit

64. Als algemene regel geldt dat voorrechten voor hypotheken gaan.203Deze

regel gaat tevens op voorde voorrechtendie geenpubliciteit behoeven.204Het

200E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,613.201R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,231;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,180.202R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,232.203Art.12Hyp.W.

42

gaatomhetreedsgenoemdevoorrechtwegensgerechtskosteninart.17Hyp.W.

datalsboedelschuldalseerstewordtafgetrokkenvandeteverdelenmassa.Het

voorrechtvandeonbetaaldeverzekeraarvervat inart.114WetVerzekeringen

wordtonmiddellijkgerangschiktnadegerechtskostenenzalderhalveeeneerste

ranginnemeninderangregeling.

65. Het voorrecht van de verzekeraar voor de niet-betaalde premies heeft de

verzekerde zaak als onderpand.205 Heeft de verzekering betrekking op een

onroerendgoed, dan gaatde verzekeraar krachtens art. 12Hyp.W. vooropde

hypothecaireschuldeiser.Meestfrequentevoorbeeldisdebrandverzekeringvan

een onroerend goed. Het voorrecht geldt voor een bedrag gelijk aan twee

jaarpremies, doch slechts voor de premie die betrekking heeft op de periode

waarindeverzekeraarhetrisicodaadwerkelijkheeftgedekt.206Daarhetbestaan

vanditvoorrechtnietblijktuitenigepubliciteit,doetdenotarisergoedaanom

in het begin van het uitvoerend beslag, na te vragen of het goed dat hij zal

verkopenal danniet verzekerd is.207De vraagof opdenotarisde verplichting

rustomactiefnategaanofernogverzekeringspremiesverschuldigdzijnenof

hij deze schuldeisers bijgevolg moet opsporen, luidt volgens DIRIX echter

ontkennend.Hetopleggenvandergelijkeonderzoeksplichtvoordenotaris zou

volgens hem onredelijk zijn en de positie van deze reeds sterk bevoorrechte

schuldeisersteveelbeschermen.208

66.Eenanderrelevantvoorrecht indezecategorie isdatuitart.20,5°Hyp.W.

van de onbetaalde verkoper van roerende zaken die onroerend zijn geworden

doorbestemmingof incorporatie.De verkoperheeft een voorrecht opdeprijs

van de niet-betaalde goederen indien deze zich nog in het bezit van de

204E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-13205E.DIRIX,“Commentaarbijart.60WetLandverzekeringsovereenkomst”,inX.Verzekeringen.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OHRA1999,afl.13,290.206D.MICHIELS,“Onroerendbeslag,rangregelingencollectieveschuldenregeling”,T.Not.2002,473.207D.MICHIELS,“Onroerendbeslag,rangregelingencollectieveschuldenregeling”,T.Not.2002,473.208E.DIRIX,“Commentaarbijart.60WetLandverzekeringsovereenkomst”,inX.Verzekeringen.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OHRA1999,afl.13,292.

43

schuldenaarbevinden.209Ditvoorrechtoverleeftdeonroerendmakingindiende

niet-betaalde goederen machines, toestellen, gereedschappen of ander

bedrijfsuitrustingsmateriaal betreffen die gebruiktworden in een nijverheids-,

handels-ofambachtsonderneming.210Doorhetonroerendwordenvandezeniet-

betaalde goederenmaken deze bijgevolg een onderdeel uit van het onroerend

goed dat dient als onderpand van de hypothecaire schuldeiser. Deze

bevoorrechteschuldeisergaatvooropdehypothecaireschuldeiser,ongeachtde

datum waarop deze laatste zijn hypotheek liet inschrijven. 211 Dat de

hypothecaireschuldeiserditvoorrechtmoet latenvoorgaan,brengtzijnpositie

nietechtingevaar.

§2.Bijzonderonroerendevoorrechten

67.Nabetalingvandehierbovenopgesomdebevoorrechteschuldeisers,zijnde

schuldeisers met een bijzonder onroerend voorrecht aan de beurt. Deze

onroerendevoorrechtenwordenopgesomdinart.27Hyp.W.enzijnbijzonderin

de zin dat ze slaan op een welbepaald onroerend goed. Ze zijn tevens

onderworpen aan publiciteitsvereiste daar ze moeten in- of overgeschreven

moetenwordeninderegistersvandehypotheekbewaarder.212

68.Devoorrechtenvanart.27,1°-4°Hyp.W.213zijndezevandeverkoper214,de

ruiler215,deschenker216endedeelgenoot217enzijnderhalveverbondenaande

overdracht van een onroerend goed. Door de overschrijving van de

overdrachtsakte ontstaat de verplichting voor de hypotheekbewaarder om

209A.APERSenD.CRUYAERT,“EigendomsvoorbehoudenonroerendeincorporatievolgensdenieuwePandwet:Welknieuwsonderdezon?”,TPR2015,100.210A.APERSenD.CRUYAERT,“EigendomsvoorbehoudenonroerendeincorporatievolgensdenieuwePandwet:Welknieuwsonderdezon?”,TPR2015,100.211E.DirixenR.DeCorte,ZekerheidsrechteninBeginselenvanBelgischPrivaatrecht,Mechelen,Kluwer,2006,422.212C.VANDENBROECK,“Commentaarbijart.27Hyp.W.:Voorrechtenoponroerendegoederen”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2014,afl.52,67.213Devoorrechtenbepaaldin5°-6°komenweinigvoorenzijnnietrelevantbinnenditbestek.214Totzekerheidvoorbetalingvandeprijs.215Voorbetalingvandeoplegendevergoedingvandeoverwaarde.216Voordelastenverbondenaandeschenking.217Voorbetalingvandeoplegendevergoedingvandeoverwaarde.

44

ambtshalveinschrijvingtenemenvanhetvoorrecht,waardoorhettegenstelbaar

wordtaanderden.218Doordekantmeldingvandeaanmaning tot inzagewordt

het beslag aan deze schuldeisers gemeen waardoor ze verplicht in de

rangregelingmoetenwordenopgenomen.219Tussendezevoorrechtenwordtde

onderlingerangbepaalddoorhettijdstipvaninschrijving.220

69. De bevoorrechte schuldeiser opgesomd in art. 27 Hyp.W. gaat boven de

hypothecaire schuldeiser, ongeacht of het over een conventionele danwel een

wettelijke hypotheek gaat.221Deze voorrangsregel speelt echter alleen tussen

schuldeisersvandezelfdeschuldenaar.222Ditkanhetbestgeïllustreerdworden

met een voorbeeld. Een eigenaar bezwaart zijn onroerend goed met een

hypotheekdiewordtingeschreven.Laterbesluitdieeigenaaromdatonroerend

goedwaaropdehypotheekrust,vrijwillig teverkopen. In tegenstelling totwat

hetgevalisbijeengedwongenverkoopnabeslag,heefteen‘vrijwillige’verkoop

geen zuiverende werking en wordt het onroerend goed overgedragen in de

hypothecaire staat waarin het zich bevindt. 223 Het goed blijft met andere

woordenbelastmetallereedsingeschrevenhypotheken.224Indiendekopervan

hetgoeddeprijstentijdevandeoverschrijvingvandeoverdrachtsaktenogniet

(volledig)heeftbetaald,danontstaatinhoofdevandeoverdragerhetvoorrecht

vande niet-betaalde verkoper vervat in art. 27, 1°Hyp.W.. In dit geval zal het

voorrecht van de niet-betaalde verkoper logischerwijze niet primeren op de

hypothekendie in het verledendoor diezelfde persoonwerden gevestigd. Zijn

218Art.30-34Hyp.W.;C.VANDENBROECK,“Commentaarbijart.27Hyp.W.:Voorrechtenoponroerendegoederen”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2014,afl.52,73.219Art.1584Ger.W.220Art.123Hyp.W.;E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-14.221C.VANDENBROECK,“Commentaarbijart.27Hyp.W.:Voorrechtenoponroerendegoederen”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2014,afl.52,75.222C.VANDENBROECK,“Commentaarbijart.27Hyp.W.:Voorrechtenoponroerendegoederen”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2014,afl.52,75223E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,2010,561.224Art.109Hyp.W.

45

voorrecht zal rang nemen na de reeds bestaande inschrijvingen.225Indien het

voorrechtwelzouprimeren,zoudetitulariservandezekerhedenontnemendie

destijds regelmatig werden verworven door zijn schuldeisers. Anderzijds

primeerthetvoorrechtvandeniet-betaaldeverkoperwelopdehypothekendie

na de vervreemding door de koper worden gevestigd, vooraleer hij de

verschuldigde koopprijs heeft betaald. Door de overschrijving wordt namelijk

hetvoorrechtvandeverkopertegenwerpelijkaanderden,waardooreendaarna

gevestigdeeningeschrevenhypotheekrangzalnemennaditvoorrecht.226Inhet

geval dat de koper zelfs voor de overschrijving van de overdrachtsakte een

hypotheek weet te vestigen, dan nog zal het voorrecht op deze hypotheek

primeren.227228Krachtensart. 1Hyp.W. isdeoverdrachtsakte reedsvoordiens

overschrijvingtegenwerpelijkaanderdentekwadertrouw(lees:derdendieop

dehoogtezijnofredelijkerwijzehadmoetenzijnvandeoverdracht).Aangezien

de hypothecaire schuldeiser zich op de (overgeschreven) eigendomstitelmoet

beroepen om over een geldige hypotheek te kunnen beschikken, is hij per

definitie te kwader trouwdaarhij opdehoogte is vandeniet-overgeschreven

verkoop.229 Bijgevolg mag de koper, zolang de overschrijving uitblijft, geen

hypotheek vestigen die aan derden, in dit geval de verkoper zelf, kan

tegengeworpenworden.230

70. Het voorrecht uit art. 27, 5° Hyp.W. van aannemers, architecten en

werkliedenopdegerealiseerdemeerwaardeaanhetonroerendgoedprimeert

op de hypotheek, zelfs indien het voorrecht op latere datum werd

225C.VANDENBROECK,“Commentaarbijart.27Hyp.W.:Voorrechtenoponroerendegoederen”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2014,afl.52,75,voetnootnr.3.226Art.30Hyp.W.227C.VANDENBROECK,“Commentaarbijart.27Hyp.W.:Voorrechtenoponroerendegoederen”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2014,afl.52,76;E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-14228Hoeweldehypotheekgevestigddoordekoperalvorensdekoopaktewerdovergeschreven,reedsmagingeschrevenwordenopdiensnaam,magdezeinschrijvingniettenkostegaanvanhetvoorrechtvandeonbetaaldeverkoper.ZiebijvoorbeeldGent21december1993,R.W.1994-1995,824,nootM.E.Storme,T.Not.1994,338.229C.VANDENBROECK,“Commentaarbijart.27Hyp.W.:Voorrechtenoponroerendegoederen”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2014,afl.52,76230E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-14,nr.24.

46

ingeschreven.231Tothetonderpandvandehypotheekbehorenkrachtensart.45

Hyp.W.tevensdeverbeteringendienadehypotheekvestigingaanhetonroerend

goed werden aangebracht. De hypothecaire schuldeiser wordt aldus slechts

bedreigddooreenvoorrechtdatenkelslaatopdemeerwaardeaangebrachtaan

het onroerend.232Aangenomen wordt dat dit conflict beslecht wordt in het

voordeel van het voorrecht, daar de hypothecaire schuldeiser ten tijde van de

hypotheekvestiging niet kon rekenen op de gerealiseerde meerwaarde en

bijgevolgde lastmoetdragenvanhetvoorrechtdatdaarvanaandeoorsprong

ligt.233

§3.Hypotheken

71. Na betaling van de bijzonder bevoorrechte schuldeisers komen de

hypothecaireschuldeisersaanbod.Deinaanmerkingtenemenrangordevande

hypothecaireschuldvorderingenisdezeopdatumvandetoewijzing,aangezien

ingevolgeart.1639Ger.W.derechtenvande ingeschrevenschuldeisersopdat

momentovergaanopdeverkoopprijs.234

72. Een schuldenaar kan meerdere conventionele hypotheken verlenen op

eenzelfde onroerend goed waarvan hij eigenaar is tot zekerheid van

verschillende schuldvorderingen. De onderlinge rang van deze hypotheken

wordt bepaald naar de volgorde van de tijdstippen waarop deze op het

hypotheekkantoor ingeschreven zijn.235 Dit wordt ook de anterioriteitsregel

genoemd:“priortempore,potioriure”(hoevroegerdeinschrijving,hoehogerde

231E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-14.232Inbepaaldegevallenslaathetvoorrechtwelophetgehelegoed,bijvoorbeeldindiendewerkenertoestrektenhetgoedvandeondergangtereddendoordebouwvaneendijkofsteunmuur.233C.VANDENBROECK,“Commentaarbijart.27Hyp.W.:Voorrechtenoponroerendegoederen”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2014,afl.52,76,nr.28endeverwijzingenaldaar.234D.MICHIELS,“Onroerendbeslag,rangregelingencollectieveschuldenregeling”,T.Not.2002,474.235Art.123,eerstelidHyp.W.

47

rang).236Schuldeiserswierhypotheekopdezelfdedagzijningeschreven,hebben

samenlopendehypothekenmetdezelfdedagtekeningenbijgevolgdezelfderang,

zonder enig onderscheid tussen een inschrijving vroeger of later op de dag.237

Voor de hypothecaire schuldeisers met dezelfde rang zal de verdeling van de

verkoopopbrengstpondspondsgewijzegeschieden.238

73.Zoalsreedsgezegd,moetdenotariserrekeningmeehoudendatooknade

overschrijving van het beslag nog zekerheidsrechten op het onroerend goed

kunnengevestigd en ingeschrevenworden.Het recht vanvoorrangverbonden

aandezezekerheidsrechtenzalechternietkunnenwordentegengeworpenaan

de beslagleggende schuldeiser en de overige schuldeisers aan wie het beslag

gemeen is geworden.239 Ten opzichte van de beslaglegger en hypothecaire

schuldeisers wiens hypotheek voor het beslag werd ingeschreven, krijgt de

schuldeiser wiens hypotheek na beslag werd ingeschreven louter de

hoedanigheidvanchirografaireschuldeiserinderangregeling.

§4.Algemenevoorrechten

74.Vervolgensmogendealgemeenbevoorrechteschuldeisersopgesomdinart.

19Hyp.W.aantredenenditindespecifiekerangordewaarinzeindatartikelzijn

opgenomen. Na deze bevoorrechte schuldeisers uit art. 19 Hyp.W. komen de

fiscalealgemenevoorrechtenuitart.422-423W.I.B.1992,art.67-87W.B.T.W.en

art.84-85W.Succ..240Op temerkenvaltdatdeze fiscaleschuldeisersnaastdit

236C.DEBAETS,“Commentaarbijart.81Hyp.W.:Rangvandehypothekenonderling”,inX.,Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH1997,1.237Art.81,tweedelidHyp.W.;E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-12.238C.DEBAETS,“Commentaarbijart.81Hyp.W.:Rangvandehypothekenonderling”,inX.,Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH1997,1.239R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,218.240Zied.Defiscusnanotificatie.

48

voorrecht ook de mogelijkheid hebben om een wettelijke hypotheek in te

schrijven.241

§5.Pandophandelszaak

a.Ratiolegisvanhetpandophandelszaak

75.Demogelijkheidtothetinpandgevenvaneenhandelszaakwerdingevoerd

door de Wet van 25 oktober 1919 betreffende het in pand geven van de

handelszaak.242Deze regelgeving fungeert als lex specialis ten opzichte van de

gewoneinpandgeving.Integenstellingtotdeklassiekeinpandgeving243wordtde

inpandgeving van de handelszaak niet gekenmerkt door de eis van

buitenbezitstelling. 244 De bedoeling van de wetgever bestond erin om de

kredietmogelijkheden van de kleine middenstander te bevorderen, daar deze

vaak geen eigenaar waren van een onroerend goed om te hypothekeren.

Bovendienwashetgewonepandmetdevereistebuitenbezitstellinggeenoptie

omdat ze zich moeilijk konden ontdoen van hun bedrijfsmateriaal. 245 De

inpandgevingvandehandelszaakisbijgevolgeenzekerheiddiefrequentinhet

kadervankredietverleningvoorkomt.

241R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,232.242K.B.nr.282van30maart1936,betreffendehetinpandgevenvandehandelszaak,BS7april1936.243InafwachtingvandeinwerkingtredingvandenieuwePandwet.244A.CUYPERSenA.DEWILDE,“CommentaarbijdeWetvan25oktober1919:hetinpandgevenvaneenhandelszaak”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2007,2;A.DEWILDE,“Hetpandopdehandelszaak”,inSAGAERT,V.,VANRANSBEECK,R.enHELLEMANS,F.(eds.),HetPand:vaneenoudenaareenmodernezekerheid,Brugge,DieKeure,2012,24.245A.DEWILDE,“Hetpandopdehandelszaak”,inSAGAERT,V.,VANRANSBEECK,R.enHELLEMANS,F.(eds.),HetPand:vaneenoudenaareenmodernezekerheid,Brugge,DieKeure,2012,24

49

b.Watishetpandophandelszaak?

76. Enkeldeeigenaarvaneenhandelszaakkandeze inpandgeven,dit in zijn

hoedanigheid van schuldenaar of van derde-pandgever.246De schuldeiser in

wiens voordeel het pand op handelszaak wordt gevestigd, moet een erkende

kredietinstelling zijn.247De schuldvorderingen die gewaarborgd worden door

het pand moeten kredietverrichtingen zijn die verband houden met de

exploitatie en instandhouding van de handelszaak.248Net als bij de hypotheek

beschiktdepandhoudendeschuldeiseroverdemogelijkheidomdehandelszaak

te gelde te maken indien de pandgever/schuldenaar aan zijn verbintenissen

tekort komt.249Bijzonder aanhetpandophandelszaak is dathet -wegenshet

gebrekaanbuitenbezitstelling-aanderdenkenbaarmoetwordengemaaktdoor

middelvaneenpubliciteitssysteemdatanaloogismetdatvandehypotheek.Het

pandisslechtstegenwerpelijkaanderdenvanafdeinschrijvinginhetbijzonder

register gehouden inhethypotheekkantoor vanhet arrondissementwaarinde

handelszaak is gevestigd.250Vanafdeze inschrijvingbeschiktdepandhoudende

schuldeiserovereenvoorrechtvoorhetingeschrevenkapitaalenvoordriejaar

intresten die de gewaarborgde schuldvordering zou hebben opgebracht bij de

realisatie.251Derangvanditvoorrechtwordtaldusbepaalddoordedatumvan

deinschrijvingvandepandakte252.

246A.DEWILDE,“Hetpandopdehandelszaak”,inSAGAERT,V.,VANRANSBEECK,R.enHELLEMANS,F.(eds.),HetPand:vaneenoudenaareenmodernezekerheid,Brugge,DieKeure,2012,26247A.DEWILDE,“Hetpandopdehandelszaak”,inSAGAERT,V.,VANRANSBEECK,R.enHELLEMANS,F.(eds.),HetPand:vaneenoudenaareenmodernezekerheid,Brugge,DieKeure,2012,29248A.DEWILDE,“Hetpandopdehandelszaak”,inSAGAERT,V.,VANRANSBEECK,R.enHELLEMANS,F.(eds.),HetPand:vaneenoudenaareenmodernezekerheid,Brugge,DieKeure,2012,31.249Art.11-12Wet25oktober1919voorzietineenbeslagproceduredieechternietonderworpenisaanderegelsvanhetGerechtelijkWetboek.250Art.4,eerstelidWet25oktober1919;A.DEWILDE,“Hetpandopdehandelszaak”,inSAGAERT,V.,VANRANSBEECK,R.enHELLEMANS,F.(eds.),HetPand:vaneenoudenaareenmodernezekerheid,Brugge,DieKeure,2012,34251Art.6Wet25oktober1919verwijstnaarart.87Hyp.W.252Art.3Wet25oktober1919(hetpandophandelszaakkangevestigdwordenbijnotariëleof(geregistreerde)onderhandseakte).

50

c.Hetbegriphandelszaak

77. Van belang voor dit bestek is de afbakening van het onderwerp van het

pandrecht,namelijkdehandelszaak.Dewetdefinieerthetbegripniet,nochgeeft

heteenexhaustiefoverzichtvandesamenstellingervan.Art.2Wet25oktober

1919 geeft enkel een niet-limitatieve opsomming van bestanddelen waarvan

geacht wordt dat ze behoren tot de handelszaak. 253 Algemeen kan de

handelszaak gedefinieerd worden als een louter feitelijke algemeenheid

bestaande uit lichamelijke en onlichamelijke goederen die door de handelaar

wordensamengebrachtvoorzijnhandelsbedrijfmetdebedoelingeencliënteel

aantetrekkenentebehouden.254Daarhetalseenfeitelijkealgemeenheidwordt

beschouwd,behoudendesamenstellendeelementenhuneigenaardenjuridisch

statuut. 255 Vanzelfsprekend bevat de handelszaak diverse lichamelijke en

onlichamelijke roerende goederen. Kunnen onroerende goederen ook het

voorwerp uitmaken van het pand op handelszaak, waardoor deze in het

vaarwaterzoudenkunnenkomenvandehypotheek?

d.Uitsluitingvanonroerendegoederen?

78.Hetonroerendgoedwaarindehandelszaakuitgebaatwordtbehoortniettot

de handelszaak wanneer het de inpandgeving ervan betreft.256Gebouwen en

grondendieonroerendzijnuithunaardkunnenniettothetonderpandvanhet

pandophandelszaakbehoren.Andersredenerenzouingaantegendebedoeling

vandewetgever.257Eenpandoponroerendegoederenuithunaardzoustrijdig

253A.DEWILDE,“Hetpandopdehandelszaak”,inSAGAERT,V.,VANRANSBEECK,R.enHELLEMANS,F.(eds.),HetPand:vaneenoudenaareenmodernezekerheid,Brugge,DieKeure,2012,25;A.CUYPERSenA.DEWILDE,“CommentaarbijdeWetvan25oktober1919:hetinpandgevenvaneenhandelszaak”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2007,17.254E.DirixenR.DeCorte,Zekerheidsrechten,2006,349,nr.520.255A.DEWILDE,“Hetpandopdehandelszaak”,inSAGAERT,V.,VANRANSBEECK,R.enHELLEMANS,F.(eds.),HetPand:vaneenoudenaareenmodernezekerheid,Brugge,DieKeure,2012,25256Hetkanerweltoebehoreninhetkadervandeoverdrachtvandehandelszaak.A.CUYPERSenA.DEWILDE,“CommentaarbijdeWetvan25oktober1919:hetinpandgevenvaneenhandelszaak”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2007,4.257Hetwasnetdebedoelingvandewetgeveromdekredietmogelijkhedenvanhandelaarstevergrotendienietovereenvoorhypotheekvatbaaronroerendgoedbeschikten.

51

zijn met de omschrijving van het toepassingsgebied van de voorrechten en

hypothekendievanopenbareorde is.258Het zou leiden totdebuitenwettelijke

creatie van hypotheken via de figuur van de handelszaak. 259 Goederen

onroerend gewordendoor incorporatie volgenprincipieel het lot van deze die

uithunaardonroerendzijnenkunnenbijgevolgevenmintothetvoorwerpvan

hetpandophandelszaakbehoren.260

79. Wat dan met roerende goederen zoals het mobilair, het materieel en de

werktuigendiekrachtensart.2Wet25oktober1919behoren tothetpandop

handelszaak en die echter onroerend zijn geworden door bestemming? Sedert

hetarrestvan26mei1972vanhetHofvanCassatiewordtalgemeenaanvaard

dat de roerende goederen onroerend geworden door bestemming wel in het

pand begrepen zijn. 261 Volgens het Hof zou de uitsluiting van de door

bestemming onroerende goederen een belangrijke beperking inhouden van de

kredietmogelijkhedenvandehandelaardie tevenseigenaar is vanhet gebouw

waarindehandelszaakwordtuitgebaat.262Onroerenddoorbestemmingzijnde

roerende goederen die door de eigenaar van het onroerend goed worden

aangewendvoordeexploitatievanhetonroerend263,hetgeenverondersteltdat

het roerend en onroerend tot hetzelfde patrimoniumbehoren en dus dezelfde

eigenaar hebben.264265Zo zullen de machines en de vrachtwagens van een

productiemaatschappijdiewordenaangewendvoordeverdelingvanproducten

258A.CUYPERSenA.DEWILDE,“CommentaarbijdeWetvan25oktober1919:hetinpandgevenvaneenhandelszaak”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2007,5.259F.BOUCKAERT,Dehandelszaak,inAPR,Brussel,Story-Scientia,1989,66-67.260F.BOUCKAERT,Dehandelszaak,inAPR,Brussel,Story-Scientia,1989,66-67;Antwerpen30juni1998,RW1998-99,604;261Cass.27mei1972,RW1972-1973,297,nootG.DUBOIS,J.T.1972,623,noot.A.BRUYNEEL,Pas.1972,I,889.262A.CUYPERSenA.DEWILDE,“CommentaarbijdeWetvan25oktober1919:hetinpandgevenvaneenhandelszaak”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2007,5.263Art.524B.W.;A.CUYPERSenA.DEWILDE,“CommentaarbijdeWetvan25oktober1919:hetinpandgevenvaneenhandelszaak”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2007,34.264P.VANAVERMAETE,“Hetonroerendgoedenzijnhuidigeproblemen”,TPR1983,7265EenanderargumentvanhetHofisdateenuitsluitingvandergelijkegoedereneendiscriminatiezouteweegbrengentussenhandelaarsdieeigenaarzijnvanhetonroerendgoedwaarindehandelwordtgedrevenenzijdieslechtshuurderzijn;P.VANAVERMAETE,“Hetonroerendgoedenzijnhuidigeproblemen”,TPR1983,10.

52

aan klanten of de toonbank van een slagerij als onroerend door bestemming

wordenbeschouwd.266

80. Eenzelfde redenering zou volgensmij in bepaalde omstandigheden tevens

kunnen opgaan voor wat betreft de onroerende goederen door incorporatie.

Volgens het Hof van Cassatie worden roerende goederen die duurzaam en

gewoonlijk verbonden zijn met of vastzitten in onroerende goederen uit hun

aardalsonroerenddoor incorporatiebeschouwdindiendebedoelingblijktom

zeopeenbestendigewijze te latenstaan.267Het is, in tegenstelling totwathet

geval is bij onroerende goederen door bestemming, niet vereist dat het

geïncorporeerde goed en het onroerend goed uit haar aard tot hetzelfde

vermogen behoren. De redenering van het Hof van Cassatie volgens dewelke

onroerende goederen door bestemming wel tot het voorwerp van het pand

behoren,gaatinvolgendvoorbeeldeveneensopvooronroerendegoederendoor

incorporatie. 268 Stel een vennootschap huurt voor de uitoefening van zijn

activiteiteengrondengebouwen.Indezegebouwenstaateenenormemachine

bestaandeketenvanonderlingverbondentoestellen,eigendomvandehurende

vennootschap, die via funderingen zowel in de grond als in de muren zijn

vastgemaakt.Doordezeduurzameverbindingwordtdemachinebeschouwdals

onroerenddoor incorporatie endusniet als onroerenddoorbestemmingdaar

het gehuurde goed een andere eigenaar heeft. De handelszaak van de

vennootschap bestaat bijgevolg zo goed als alleen uit deze machine en toch

wordtdatgoeduitgeslotenvanhetvoorwerpvanhetpandophandelszaak.Deze

uitsluiting houdt een onmiskenbare kredietbeperking in voor die betrokken

vennootschap,destemeergeletophetfeitdatdiezelfdemachinenietvatbaaris

voor een afzonderlijke hypotheekvestiging. Vooralsnog is er nog geen

rechtspraakindezezin.

266Indienzeeigendomzijnvandezelfdepersoon;zoweldetoonbankalshetonroerendgoedwaarindeslagerijgevestigdis.267Cass.15september1988,Arr.Cass.1988-99,TBBR1990,211,nootJ.KOKELENBERG.Hetarresthadbetrekkingophetonroerendkaraktervanbenzinepompen.268A.CUYPERSenA.DEWILDE,“CommentaarbijdeWetvan25oktober1919:hetinpandgevenvaneenhandelszaak”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2007,6.

53

e.Samenloopmetdehypothecaireschuldeiser

81. Wordt beslag gelegd op onroerende goederen uit hun aard, dan treft dit

beslag automatisch ook de goederen onroerend geworden door bestemming,

zelfs zonder dat deze uitdrukkelijk in het beslagexploot moeten worden

vermeld. 269 Aangezien de goederen die onroerend zijn geworden door

bestemming een bestanddeel van de handelszaak kunnen uitmaken, kan de

pandhoudende schuldeiser in samenloop komen met de hypothecaire

schuldeiser. Onroerende goederen door bestemming behoren namelijk tevens

tot het onderpand van de hypotheek als toebehoren die als onroerend goed

wordenbeschouwd.270Zokaneenhandelaardieeigenaar isvanhetonroerend

goedwaarinhijzijnhandelszaakuitbaatopditgoedeenhypotheekverlenenten

voordele van bank 1 en tevens zijn handelszaak in pand geven aan bank 2,

teneindetweekredietentebekomen.271Beideschuldeiserskomeninsamenloop

wat betreft de roerende goederen die onroerend zijn geworden door

bestemming. Volgens het Cassatiearrest van 26 mei 1972 wordt dit conflict

opgelost volgens de anterioriteitsregel. De datum van de inschrijving op het

hypotheekkantoorvandepandakteenerzijdsenvandehypotheekanderzijdszal

bepalend zijn voor hun positie in de rangregeling.272Zijn ze ingeschreven op

dezelfdedagdangeldtart.81,tweedelidHyp.W..

82.Denotarisdiebelastwordtmetderangregelingvaneenonroerendgoeduit

zijn aard en een of meerdere daarmee verbonden onroerende goederen door

bestemmingdoetergoedaanhieropteanticipereninzijnverkoopsvoorwaarden

doormelding temaken van twee afzonderlijke loten,met demogelijkheid tot

269E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,523.270Art.45,lid3Hyp.W.;J.KOKELENBERG,“Voorrechtenenhypotheken”,OGP,Antwerpen,Kluwer,2004,I.F.2-9–I.F.2-10.271Natuurlijkkandeeigenaarinéénendezelfdekredietakteeenhypotheekvestigenopzijnonroerendgoedentevensdehandelszaakdiedoorhemdaarinwordtuitgebaatinpandgevenaandezelfdebank.Ditwordtindepraktijkvaak(indienmogelijk)doorkredietverlenersgeëist,aangeziendezecumulatieheneensterkezekerheidverschaft.272P.VANAVERMAETE,“Hetonroerendgoedenzijnhuidigeproblemen”,TPR1983,11;A.CUYPERSenA.DEWILDE,“CommentaarbijdeWetvan25oktober1919:hetinpandgevenvaneenhandelszaak”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2007,49.

54

massavorming.273Deafzonderlijke tekoopstellingkannamelijkeeneconomisch

voordeelopleverenendeprijsvorming tengoedekomen. Inhetvoorbeeldvan

deproductiemaatschappij is hetniet evident omeenkoper te vindenvoorhet

fabrieksgebouw (bezwaardmet hypotheek) én de vrachtwagens gebruikt voor

de leveringendieonroerendzijndoorbestemming.Tochmoetdemogelijkheid

totmassavormingofsamenvoegingzekeropgenomenwordenvoorhetgevaler

zichtocheenkoperaanbiedtdiebeidelotensamenwilovernemen.Inditlaatste

geval moet in de verkoopsvoorwaarden duidelijk worden bepaald wat het

proportioneleaandeelvandeonroerendegoederendoorbestemmingzalzijnin

de totale verkoopopbrengst. 274 Beide werkwijzen laten toe dat voor (de

bekomen prijs van) elk lot een aparte rangregeling kan worden opgemaakt:

enerzijds een rangregeling voor het onroerend goed uit zijn aard waarin de

pandhoudende schuldeiser geen rechten kan doen gelden en anderzijds een

rangregeling voor de onroerende goederen door bestemming waarin de

pandhoudendeenhypothecaireschuldeiser(eneventueeldeonbetaaldgebleven

verkoper275)insamenloopkomen.

83.Denotarisdiebelastwordtmetdeverkoopvaneenonroerendgoedwaarin

eenhandelszaakwordtuitgebaatzalwijselijktweehypotheekstatenlichtenmet

het oog op dewaardebepaling van het hypotheekrecht en de inpandgeving.276

Hetpandophandelszaakwordtnamelijkineenbijzonderregisteringeschreven

op het hypotheekkantoor. Het kan zelfs zijn dat beide zekerheden op een

verschillendhypotheekkantoorzijningeschreven.Indienineenarrondissement

verscheidene hypotheekkantoren gevestigd zijn, wordt door de wetgever de

273D.MICHIELS,“Onroerendbeslag,rangregelingencollectieveschuldenregeling”,T.Not.2002,410;E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,523;Cass.15februari2007,RW2007-08,906,nootV.SAGAERT,“Onroerendegoederendoorbestemmingenbeslag”,908;Deverkoopintweeafzonderlijkelotenmaakttevensgeeneindeaandeonroerendmaking.Brussel17juni1954,Rev.not.b..1955,177.274E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,523infine.275Indezerangregelingkantevensdebevoorrechteniet-betaaldeverkoperbedoeldinart.20,5°Hyp.W.wordenopgenomen.Ditvoorrechtoverleeftnamelijkdeonroerendwordingindiendeverkochtegoederenbedrijfsuitrustingsmateriaalbetreft.Zierandnummer65.276A.CUYPERSenA.DEWILDE,“CommentaarbijdeWetvan25oktober1919:hetinpandgevenvaneenhandelszaak”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2007,5.

55

publiciteit van het pand op handelszaak geconcentreerd binnen een enkel

kantoor,terwijldeanderekantorenbevoegdzijnvoordehypotheken.277

§6.Chirografaireschuldeisers

84. Indien na voldoening van de hierboven opgesomde schuldeisers er nog

gelden te verdelen vallen, zal dit saldo toekomen aande schuldeisers die over

geenenkelzekerheidsrechtbeschikken.Dezechirografaireschuldeisersworden

pondspondsgewijze betaald. 278 Wanneer ten slotte alle schuldeisers in de

rangregelingbetalingbekomen,gaathetoverblijvendsaldonaardebeslagene.279

IV.Besluit

85. Zo goedals alle verleendekredietenwordenvandaagdedaggewaarborgd

door een hypotheekrecht.De redenwaaromkredietverleners het vestigen van

eenhypotheekalseennoodzakelijkevoorwaardestellenvoorhetverlenenvan

een krediet, ligt voor de hand. Onder andere het volgrecht, het recht van

voorrangendeondeelbaarheiddieelkvolgenuithetzakelijkkaraktervanhet

hypotheekrecht,maken het een uiterst sterke zekerheid. Komt de schuldenaar

zijn verbintenissendie voortvloeienuit de gewaarborgde schuldvorderingniet

na, dan loopt hij het risico dat het goedwaarop de hypotheekwerd gevestigd

buiten zijn wil omwordt verkocht. Doordat hij beschikt over een uitvoerbare

titel,kandehypothecaireschuldeiserzelftotuitwinningovergaanzonderdathij

zich tot de rechter moet wenden. Desgevallend zullen partijen eerst worden

opgeroepenvoordebeslagrechteromtoteenminnelijkeschikkingtekomen.280

Gelet op de complexiteit en de zwaarwichtigheid van de hypotheek voor de

schuldenaarisdenotariëletussenkomstnoodzakelijkbijdehypotheekvestiging.

Denotariszalvoorafgaandaanhetverlijdenvandeaktebepaaldeopzoekingen

277Bijart.4vanhetK.B.nr.28230maart1936,BS7april1936278R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,232.279R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,234.280Art.VII.147W.E.R.

56

moetenverrichten, zowel schuldenaar als schuldeiserbijstaanenadvies geven

m.b.t. de voorgenomen rechtshandeling en desgevallend ook instaan voor de

hypothecairepubliciteit.

Besluit de hypothecaire schuldeiser om na tekortkoming van zijn schuldenaar

overtegaantotuitwinningdanzalhijnaeeneventueleverzoeningspogingzich

moetenwenden tot de gerechtsdeurwaarder om de procedure van uitvoerend

beslagoponroerendgoedaantevatten.Indezefaseisopnieuweenbelangrijke

rolweggelegdvoordenotaris.Dedoordebeslagrechteraangesteldenotaris is

verantwoordelijkvoordeverkoopvanhetbeslagengoedenvoordeverdeling

vandeopbrengst aande samenlopende schuldeisers.Het is aandenotarisom

deze samenloop te organiseren en de schuldeisers, die via verschillende

wettelijke mogelijkheden bij de procedure moeten worden betrokken, in de

rangregeling op te nemen. Na de bepaling van de te verdelen massa zal de

notaris de verschillende schuldvorderingen van de opgenomen schuldeisers

onderzoeken. Op basis van het al dan niet preferent karakter van de

respectievelijke schuldvorderingen zaldenotaris tot een rangschikkingkomen

die hij opneemt in zijn proces-verbaal van rangregeling. Of de hypothecaire

schuldeiser zijn schuldvordering volledig gedekt zal zien door de

verkoopopbrengst zal afhangen van de andere bevoorrechte, hypothecaire en

pandhoudende schuldeisers in de rangregeling. Het is aan de notaris om de

geldentedoentoekomenaanwiezemoetentoekomen.

Zowel bij de vestiging van de hypotheek als bij de uitwinning ervan speelt de

notariseencrucialerol.Oponpartijdigewijzemoethijallebetrokkenpartijente

allen tijdebijstaanenhunbelangenbehartigen.Dooreenactievehouding, oog

voor detail en met gepaste spoed zal de notaris dit alles tot een goed eind

trachtentebrengen.

58

BIBLIOGRAFIE

1.WETGEVINGWet4april2014betreffendedeverzekeringen,BS30april2014.Wetvan25juni1992opdelandverzekeringsovereenkomst,BS20augustus1992.Wetvan10oktober1967houdendehetGerechtelijkeWetboek,BS31oktober1967.Wetvan25oktober1919betreffendehetinpandgevenvandehandelszaak,BS5november1919.Hypotheekwet16december1851,BS22december1851.Wetvan21maart1804houdendehetBurgerlijkWetboek,BS3september1807.KoninklijkBesluitnr.282van30maart1936,betreffendehetinpandgevenvandehandelszaak,BS7april1936.DecreethoudendedeVlaamseCodexFiscaliteitvan13december2013,BS23december2013.2.RECHTSPRAAKArbitragehof25januari2006,nr.12/2006,BS15maart2006,15.509,JLMB.2006,764. Cass.7november2008,RABG2009,792,nootP.VANLERSBERGHE,RW2009-2010,532.Cass.15februari2007,RW2007-08,906,nootV.SAGAERT,“Onroerendegoederendoorbestemmingenbeslag”,908.Cass.9juni2006,Pas.2006,RW2008-2009,381.Cass.21juni1990,Arr.Cass.1989-1990;Pas.1990,I,1206Cass.15september1988,Arr.Cass.1988-99,TBBR1990,211,nootJ.KoKELENBERGCass.27mei1972,RW1972-1973,297,nootG.DUBOIS,JT1972,623,noot.A.BRUYNEEL,Pas.1972,I,889

59

Cass.20januari1935,Pas.1935,I,101.Bergen(2ek.)29januari2013,JLMB2014,afl.17,786.Gent17februari2005,T.not.2006,21.Brussel13oktober2004,Rev.Not.b.2005,afl.2985,243.Gent13oktober2004,TGR2005,197.Brussel2februari2004,RABG2006,afl.4,241.Gent13januari2004,TGR2006,nootP.PELS.Brussel6september2002,RGAR2003,nr.13,776.Gent25april2002,TBBR2003,240.Gent2februari2001,TBBR2003,707.Antwerpen21December1999,RW2000-2001,271.Antwerpen(1ek.)18januari1999,T.Not.2000,197.Antwerpen30juni1998,RW1998-99,604.Gent30juni1998,TBBR2003,709.Bergen,23juni1998,Rev.not.b.1998,641.Brussel10februari1998,J.T.1998,490.Brussel11mei1994,Rev.not.b.1996,357.Luik1maart1994,JLMB1994,692.Gent21december1993,RW1994-1995,824,nootM.E.STORME,T.Not.1994,338.Luik17mei1990,JLMB1990,1419.Bergen20oktober1987,JLMB1988,85.Luik1maart1984,JL1984,349.Brussel17juni1954,Rev.not.b.1955,177.Beslagr.Brussel15februari2007,Rev.Not.b.2007,408,nootG.DELEVAL.

60

Beslagr.Brussel19december2005,Rev.Not.b.2006,92.Rb.Charleroi16mei2003,Rev.Not.b.2003,475.Beslagr.Brussel12oktober1999,RW2000-2001,1609.Rb.Kortrijk5februari1998,TBBR2003,704.Beslagr.Brugge,26februari1997,T.Not.1997,492.Beslagr.Charleroi6november1991,JLMB1992,639metnootBIQUET-MATHIEU.3.RECHTSLEER BijdragenintijdschriftenAPERS,A.enCRUYAERT,D.,“EigendomsvoorbehoudenonroerendeincorporatievolgensdenieuwePandwet:Welknieuwsonderdezon?”,TPR2015,84-123.CHAFFART,F.enVERSELE,M-J.,“Het“dodehoek”-gevaareindelijkgeweken?”,inNieuwsbriefNotariaat,2009,nr.2,1-5.COECKELBERGHS,M.,“DeNotariëleOnderzoeksplicht”,Not.Fisc.m.2007,nr.10,312-316.DEBUSSCHEREC.,“Denietigheidvaneenbedongenhypotheekingevolgeartikel76vandehypotheekwetenartikel14Org.W.Not.”,T.Not.,2009,263-272.DIRIX,E.,“Evenredigeverdeling–Rangregeling”,TPR2007,afl.4,2134-2138.ENGELS,C.“Eenrangregelinginderangregeling”,Not.Fisc.m.2007,afl.4,97-103.JANSEN,RenSAGAERT,V.,“Overzichtvanrechtspraak(2004-2010):Eigendomtotzekerheid–Hypotheken”,TPR2012,afl.3,1363-1399JOISTEN,p.,“Inschrijvingvaneenbedongenhypotheek:wedrentegendetijdvoordenotaris”,Not.Fisc.m.1993,123-129.MICHIELS,D.,“Vastgoedinsamenloop.Capitaselectainzakeverkoopvanonroerendgoedbijfaillissement&vereffening,inhetbijzonderderangregeling”,Not.Fisc.m.2004,53-78MICHIELS,D.,“Onroerendbeslag,rangregelingencollectieveschuldenregeling”,T.Not.2002,410-506.

61

RENS,J.,“Overzichtrechtspraak.Professioneleaansprakelijkheidvandenotaris(1973-2006):Deraadgevingsplichtvandenotaris”,TPR2006,afl.4,1793-1879.SAGAERT,V.,“Deverhoudingtussendenotarisendehypotheekbewaarder:eengedigitaliseerdschimmenspel”,RW2015-2016,nr.27,1042.VANAVERMAETE,P.,“Hetonroerendgoedenzijnhuidigeproblemen”,TPR1983,11p.VANDENBERGHE,H.,“Notariëleaansprakelijkheid”,TPR2010,afl.4,1915-1938.VANES,P.C.,“Onevenwichtigebedingen:denotarisalsevenwichtskunstenaar”,T.Not.2010,359-364.VANSINAY,T.,“Schiet(niet)opdepianist:Enkelebedenkingenovernotariëleaansprakelijkheidenmogelijkelacunesininformatieverschaffingomtrentonroerendegoederen”,TBBR2003,684-703. BoekenenbijdrageninverzamelwerkenenreeksenALOFS,E.,BROECKX,K.enCASMAN,H.,Insolventierecht,Mechelen,Kluwer,2006,588p.BOUCKAERT,F.,Dehandelszaak,inAPR,Brussel,Story-Scientia,1989,161p.BRIJS,S.,“Hetcentraalbestandvanbeslagberichten:gevolgenvoordepraktijk”,inStormeM.E.(ed.),Insolventie-enbeslagrecht,Brugge,DieKeure,2012,37-68(153p.)CATTARUZZA,J.,“Commentaarbijart.83Hyp.W.:Wijzevaninschrijvingvandevoorrechtenenhypotheken”,inX.,Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,Mechelen,Kluwer,2009,18p.CUYPERS,A.enDEWILDE,A.,“CommentaarbijdeWetvan25oktober1919:hetinpandgevenvaneenhandelszaak”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2007,128p.DECUYPER,J.,“Commentaarbijart.127Hyp.W:Openbaarheidenverantwoordelijkheidbewaarders”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,Mechelen,Kluwer,2008,8p.DIRIX,E.enDECORTE,R.,Zekerheidsrechten,Mechelen,Kluwer,2006,519p.

62

DIRIX,E.,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,30p.DIRIX,E.enBROECKX,K.BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,656p..DIRIX,E.enBROECKX,K.BeslaginAPR,Brussel,Story-Scientia,2001,519p.DIRIX,E.,“Commentaarbijart.60WetLandverzekeringsovereenkomst”,inX.Verzekeringen.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OHRA1999,afl.13,287-292.DIRIX,E.enDECORTER.,Zekerheidsrechten,Deurne,Kluwerrechtswetenschappen,1992,320p.DEBAETS,C.,“Commentaarbijart.81Hyp.W.:Rangvandehypothekenonderling”,inX.,Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH1997,4p.DEDECKER,H.,“DeBedongenHypotheken”inOpstellenvannotariëleakten.DeelIII,Mechelen,Kluwer,2005,353-421.DEDECKER,H.,“DeRangregeling”inOpstellenvannotariëleakten.DeelIII,Mechelen,Kluwer,2005,579-623.DELEVAL,G.,“Lessaisies”inChroniquededroitàl’usagedunotariat,vol.XX,UniversiteitLuik,1994.DEWILDE,A.,“Hetpandopdehandelszaak”,inSAGAERT,V.,VANRANSBEECK,R.enHELLEMANS,F.(eds.),HetPand:vaneenoudenaareenmodernezekerheid,Brugge,DieKeure,2012,24-44.DEWULF,C.enDEDECKER,H.,Opstellenvannotariëleakten.DeelIII,Mechelen,Kluwer,2005,724p.ENGELS,C.,Procesrechtinverbandmethetnotariaat,Brugge,DieKeure,2010,479p.ENGELS,C.,“Hetuitvoerendbeslagoponroerendgoedenrangregeling”,inX.(ed.),Rechtskroniekvoorhetnotariaat.Deel13,Brugge,DieKeure,2008,129-169.ENGELS,C.,“WIB,WBTW,RSZenRangregeling”,inWYMEERSCH,E.,VanAlleMarkten:liberamicorumEddyWymeersch,Antwerpen,Intersentia,2008,429-445(1149p.)ENGELS,C.enSTORME,M.,Hetuitvoerendbeslagoponroerendgoedendedaarbijhorenderangregeling,Antwerpen,Kluwer,1981,444p.

63

JANSEN,R.enMICHIELSENS,A.,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,317p.JANSEN,R.,“Interferentietussenbeslagensamenloop”,inI.DeKnijf(ed.),Beslag-enexecutierecht,Brussel,Larcier,2010,151-180.KOKELENBERG,J.,“Voorrechtenenhypotheken”,OGP,Antwerpen,Kluwer,2004,(I.F.2-1–I.F.2-59),59p.MEULEMANS,D.,“Dehypothecairewaarborg”inMEULEMANSD.,Hypothekairkrediet,OGP2005,afl.57,(IX.A.8-1-IX.A.8-4),4p.STORME,M.E.enDEKEYSER,L,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,201p.(geconsulteerdviawww.storme.be)VANDENBROECK,C.“Commentaarbijart.27Hyp.W.:Voorrechtenoponroerendegoederen”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2014,afl.52,61-99.VERSCHELDEN,G.enLUST,S.,Inleidingtothetprivaatrecht,Leuven,Acco,2010,210p.WEYTS,L.,Algemeendeel.DeNotariswet,Mechelen,WoltersKluwer,2012,360p.

Cumul van zekerheden en het recht van hypotheekvestiging · Cumul van zekerheden en het recht van...

Documents

Transcript of Cumul van zekerheden en het recht van hypotheekvestiging · Cumul van zekerheden en het recht van...