Cultuurkaartmagazine Maart 2010

MAGAZINECuLtuurkaart

geeN tijd VOOr CuLtuureduCatie?kenners geven advies

Voor doCent en eduCatieF MedewerkerMaart 2010 Cultuurkaart.nl

MAGAZINE

rOet theaterdagCreatief op het toneel en achter de schermen

sameNwerkeN werktMuseumgroep leiden en de Vip-school

CK MAGAZINE 2010-1.indd 1 3/8/10 12:03:09 PM

Cultuurkaart MagazineMaart 2010, nuMMer 3CULTUURKAART MAGAZINE IS HET MAGAZINE OVER CULTUUREDUCATIE VOOR DOCENTEN EN EDUCATIEMEDEWERKERS VAN CULTURELE INSTELLINGEN. PERSBERICHTEN KUNT U MAILEN NAAR [email protected]

redaCtie: CORINE VAN RENSWOUDEeindredaCtie: ARNE VAN TERPHOVEN,SUZAN DAMEN EN KIM VAN DER MEULENBasisontwerp: LAVA.NL (DAAN HORNSTRA)VorMgeVing: MARIE BEERENHOUT BladManageMent: HESTER LEEfLANGuitgeVer: CJPdrukwerk: ROTO SMEETS GRAfISERVICES distriButie: SANDD issn: 1877-7112

Medewerkers MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER: ANOUK VLEUGELS, GEERT SNOEIJER, PETER HEERSCHOP. MET DANK AAN WALTER GROENEN, ANNEKE VAN DER VAART EN JENNET SINTENIE.

oVer CJpCJP STELT JONGEREN IN STAAT HUN CULTURELE SMAAK TE ONTWIKKELEN EN HUN CULTURELE HORIZON IN NEDERLAND EN WERELDWIJD TE VERBREDEN. CJP BRENGT JONGEREN IN CONTACT MET CULTUUR IN DE BREEDSTE ZIN EN GEEfT DAARBIJ VOORDEEL EN VOORRANG.

CJp, WESTERSTRAAT 187, 1015 MA AMSTERDAM POSTBUS 3572, 1000 AJ AMSTERDAM tel 020 - 521 02 20, Fax 020 - 521 02 21 www.Cultuurkaart.nl

COLOFON

Op woensdag 9 juni zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer. Belangrijke verkiezingen, omdat er echte keuzes moeten worden gemaakt. De begroting moet op orde en tegelijkertijd zijn er tal van maatschappelijke problemen die moeten worden opgelost. Dat gaat wringen: wordt cultuureducatie ook een

thema waar men over gaat strijden? Als u dagelijks aan het werk bent om jongeren te verleiden meer aan cultuur te doen, omdat u overtuigd bent van het nut en de noodzaak daarvan, kunnen die politieke discussies misschien onterecht en onaangenaam overkomen. Maar mijns inziens hoeft u niet bang te zijn om die discussie aan te gaan. Kijkend naar mijn eigen ontwikke-ling, zijn het juist die culturele ervaringen die me hebben laten ontdekken wie ik ben, waar ik vandaan kom, en wat ik belangrijk vind. Die culturele ontdekkingstocht maakt het mogelijk om grenzen te verkennen en nieuwe verbindingen te leggen. Het leert je om jezelf te zijn in verschillende situaties. Het maakt je een beter mens. Aardig onderwerp dus, om te bespreken als u binnenkort politici in het wild tegenkomt met hun actieprogramma’s in de hand.

Met vriendelijke groet,

Walter Groenen Directeur CJP

inhoudvoorwoord

nieuwsDe 75 %-norm, CJP-passen

verkoop en de tientjes-

aanbieding

achtergrondHoeveel tijd heeft u nodig

voor cultuureducatie?

prikbord Cultuurtips

Contact gezochtBijzondere samenwerkingen

reportageROET Theaterdag op het

Arentheem College

achtergrondHalf boek cadeau

interviewEye over de Doorlopende

Leerlijn Mediawijsheid

achtergrondLaat zien dat u korting geeft

Column peter HeerschopToneel kan altijd

04

06

09

10

12

15

16

19

VerkieziNgeN

Foto cover: Geert Snoeijer

18

CULTUURKAART.NLCULTUURKAART.NL


mijn cultuurinhoud

gebruik je de Cultuurkaart vaak?‘Ik zit in mijn examenjaar en heb het vak CKV al afgesloten, maar we hebben dit jaar toch een paar keer iets met de Cultuurkaart gedaan. We hebben een heel leuke mentor, die steeds iets voor ons uitzoekt. Het is niet verplicht om mee te gaan en het is altijd ’s avonds, maar hij doet erg zijn best om iedereen mee te krijgen. Dat lukt ook goed.’

waar ga je dan met je klas naartoe?‘We gaan vooral naar het theater. Laatst zijn we naar Ghetto van

Het Toneel Speelt geweest. Dat was erg leuk en we mochten het ook nog op onze literatuurlijst zetten.’

wat vind je het grootste voordeel van de Cultuurkaart?‘Je kunt er heel veel leuke dingen mee doen. Ik ging vroeger eigenlijk nooit naar theater-voorstellingen, maar ik heb nu ontdekt dat ik dat best leuk vind. Musea vind ik nog steeds niet zo interessant. Toen we met de klas in het Rijksmuseum waren vond ik het saai, maar omdat de mentor bij elk schilderij heel

enthousiaste verhalen vertelde, werd het wel een stuk leuker.’

profiteer je veel van de Cultuurkaart-korting?‘Als we met de klas ergens naartoe gaan, neem ik altijd mijn kaart mee. Bij Ghetto kregen we € 5,- korting, dat scheelt echt veel geld. Stom genoeg heb ik mijn Cultuurkaart niet altijd bij me, dus ik loop weleens korting mis. Ik stop de kaart nu dus snel in mijn portemonnee, want straks ben ik van school af en heb dan geen Cultuurkaart meer!’

‘ik heb ONtdekt dat ik theater best Leuk ViNd’

Lisaleeftijd: 17school: CSG Jan Arentsz, Alkmaarklas: 6 vwotelevisie: flashpoint en Gossip GirlBoek: Harry PotterFilm: The HolidayVoorstelling: fameMuziek: Jennifer Lopez en Mariah CareyMuseum: Zuiderzeemuseum, Enkhuizen

CULTUURKAART.NL CULTUURKAART.NLCULTUURKAART.NL

3


nieuws scholen

haaL de 75 %-NOrmPas als 75 % van de leerlingen in een klas hun kaart heeft geactiveerd, komt het klassikale budget vrij. Op sommige scholen blijkt het lastig te zijn om deze norm te halen. Hieronder een aantal tips om toch alle kaarten geactiveerd te krijgen.

1 Verzamel de leerlingen in een computerlokaal om gezamenlijk de kaarten te activeren.

2 Log in op www.cultuurkaart.nl en ga naar het tabblad ‘klas’. Kies in het menu voor ‘budget verdelen per leerling’ en selecteer de betreffende klas. Bij ‘selecteer een leerling’ kunt u een lijst uitklappen. Hierin staan de namen van de leerlingen die de kaart wel geactiveerd hebben. De leerlingen die er niet tussen staan hebben de kaart dus nog niet geactiveerd. Spoor deze leerlingen aan om dit alsnog te doen.

3 Vraag de leerlingen die de kaart nog niet geactiveerd hebben naar de brief die zij bij de Cultuurkaart hebben ontvangen. Hierin staan hun inloggegevens.

4 De inloggegevens van de nieuwe kaarten zijn, als er in dit nieuwe jaar nog niet is ingelogd, hetzelfde als vorig jaar. Als de leerlingen hun brief kwijt zijn, hebben ze misschien nog wel de gegevens van vorig jaar.

5 Als leerlingen hun wachtwoord niet meer weten, kunnen ze dit zelf opvragen door in het inlogscherm te klikken op ‘wachtwoord vergeten’. In het volgende scherm moeten ze hun kaartnummer en geboortedatum invullen. Het nieuwe wachtwoord wordt vervolgens naar de leerling gemaild.


4


CULTUURKAART.NL

nieuws instellingen

Alle middelbare scholieren hebben een Cultuurkaart waarmee ze CJP-korting krijgen bij verschillende culturele instellingen en andere kortinggevers. Voor iedereen tussen de 18 en 30 jaar is er de CJP-pas.

Jongeren kopen de pas voor € 15,- per jaar. Uit onderzoek blijkt dat jongeren eerder en vaker kiezen voor organisaties waar ze korting krijgen. Hoe meer jongeren een CJP-pas hebben, hoe meer alle culturele instellingen daarvan profi teren.De CJP-pas kunt u als culturele instelling online en aan de kassa verkopen. U houdt daar € 2,50 per verkochte pas aan over en maakt het voor jongeren extra aantrekkelijk en makkelijk om uw instelling met korting te bezoeken! Wilt u de CJP-pas online verkopen, neem dan contact op met Anneke van der Vaart via [email protected]. Voor verkoop aan de kassa mailt u naar [email protected].

biNd NOg meer jONgereN aaN uw OrgaNisatie

Middelbare scholieren die het vak CKV of KCV volgen, krijgen eenmalig € 10,- van het VSBfonds. Dit bedrag kunnen zij zelf besteden bij één van de Cultuurkaart-acceptanten. Leerlingen kiezen vaak voor een activiteit waarvoor ze niet hoeven bij te betalen. Instellingen met wat hogere toegangs- of

tip:tieNtjes-aaNbiediNg

ticketprijzen kunnen hier handig op inspelen door speciaal voor Cultuurkaart-houders de entree te verlagen naar € 10,-, of een voor jongeren geschikte voorstelling aan te bieden voor deze prijs. Heeft u zo’n tientjes-aanbieding? Zet het duidelijk op uw site. Zie ook pagina 18 voor een voorbeeld.


5


tijd VOOr CuLtuur

Naast de verplichte kerndoelen voor het vak CKV bepalen scholen zelf hoeveel aandacht ze besteden aan cultuur. Hoe meer aandacht een school aan cultuur wil besteden, hoe meer uren er logischer-wijs nodig zijn voor de coördinatie en organisatie hiervan. Maar de hoeveelheid uren die een cultuur coördinator of CKV-docent nodig heeft voor zijn werk, komt niet altijd overeen met de tijd die hij of zij daadwerkelijk kan en mag besteden. Jeroen Veenstra, cultuurcoördinator van het Mgr. frencken College in Oosterhout: ‘In totaal zijn er bij ons 300 uren beschikbaar voor cultuurcoördinatie: 125 voor de onderbouw en 175 voor de bovenbouw. Dit lijkt veel, maar eigenlijk heb ik hier niet genoeg aan. Ik ben daarom vaak op vrije dagen nog bezig met dingen regelen en organiseren. Door de komst van de Cultuurkaart is mijn takenpakket groter geworden. Mijn gewone werk lijdt hier soms onder, omdat ik nauwelijks meer toekom aan het ontwikkelen van nieuwe lessen.’

drie sCenario’sHoe bepaal je als cultuurcoördinator of CKV-docent hoeveel uren je nodig hebt voor je werk en hoe kun je ervoor zorgen dat je die uren ook vergoed krijgt? Jan Mulder is als CKV-specialist verbonden aan het Onderwijscentrum van de VU in Amsterdam en verzorgt diverse cursussen rond cultuureducatie, CKV en de Cultuurkaart. Om het cultuurbeleid van een school tot een succes te maken, vindt Mulder

Achtergrond

een duidelijk vastgesteld takenpakket voor cultuurcoördinator(en) erg belangrijk. Deze taken kunnen per school variëren en hangen samen met de culturele identiteit van de school. Jan Mulder onderscheidt drie scenario’s voor cultuureducatie en de invoering van de Cultuurkaart in het voortgezet onderwijs.

scenario 1: Basis – de school doet wat minimaal nodig is. Er zijn weinig inhoudelijke aanpassingen aan het onderwijsprogramma. Er wordt wel rekening gehouden met de kerndoelen en eindtermen van CKV en er wordt beleid vastgesteld voor het gebruik van de Cultuurkaart.

Cultuureducatie is niet meer weg te denken uit het onderwijs en door de komst van de Cultuurkaart hebben scholen nog meer mogelijkheden om hier aandacht aan te besteden. Hoeveel uren zijn nodig voor de taken rond cultuurbeleid en de Cultuurkaart en hoe zorgt u ervoor dat alle aandacht voor cultuur niet ten koste gaat van het reguliere onderwijsprogramma?

Jan Mulder


6


7

scenario 2: inhoudelijk – er is aandacht voor samenhang en doorgaande leerlijnen. Een cultuurbeleidsplan voor de komende jaren speelt een centrale rol. De Cultuurkaart wordt gebruikt om nieuwe culturele initiatieven te ontplooien.

scenario 3: schoolbreed – een school met een duidelijk schoolbreed cultuurprofiel. Cultuureducatie speelt een centrale rol in het curriculum van de school. De Cultuurkaart biedt ondersteuning bij het invullen van de culturele ambities en plannen.

Als de school duidelijke doelen heeft vastgesteld en heeft bepaald welk scenario gevolgd wordt, kan er gekeken worden naar de taken die daarbij horen. Jan Mulder heeft ter indicatie een lijst opgesteld. 'Ik adviseer cultuurcoördinatoren om met deze lijst naar hun directie te stappen en te bespreken welke taken uitgevoerd moeten worden (download deze lijst op www.cultuurkaart.nl). Globaal geldt onderstaande urenindicatie voor de verschillende scenario’s (per locatie, 1000-1200 leerlingen).

Scenario 1: Basis

Scenario 2: Inhoudelijk

Scenario 3: Schoolbreed

80-120 klokuren per jaar



Deze indicatie geldt met name voor de eerste jaren waarin het hele proces in gang moet worden gezet. Mulder: ‘Als het cultuurbeleid eenmaal voor meerdere jaren is vastgesteld en er ook wat meer routine zit in de omgang met de Cultuurkaart, kunnen scholen met minder uren uit de voeten. Natuurlijk hoeven niet alle taken door één persoon te worden uitgevoerd. Met name in scenario 2 en 3 is een team van meerdere docenten nodig om de cultuurambities van de school waar te maken.’

onderHandelenTim Hoogenbosch, cultuurcoördinator van het Pallas Athene College in Ede, heeft al goede afspraken met de directie gemaakt over zijn taken en de beschikbare uren hiervoor. ‘Ik coördineer en regel alles rond cultuureducatie bij ons op school en kan daar 500 uur per jaar aan besteden. Toen ik met dit werk begon, had ik al die uren niet. Maar de directie wilde onze school een meer cultureel profiel geven, dus de hoeveelheid werk nam toe. Natuurlijk wilde ik alle uren die ik besteed aan cultuureducatie ook uitbetaald krijgen.

‘Ook in het onderwijs moet je soms zakelijk zijn.’

Ik heb toen een maand bijgehouden hoeveel uur ik besteed aan kunst en cultuur op school en wat ik in die tijd doe. Dit heb ik aan de directie laten zien. De directie leden moesten vervolgens een keuze maken: meer uren geven of activiteiten schrappen. Als ik activiteiten moest schrappen, kwamen daar veront waardigde reacties op van ouders en leer-lingen. Hierdoor was de directie vaak sneller geneigd om haar visie bij te stellen en toch meer uren ter beschikking te stellen. Soms moet er dus keihard onderhandeld worden. Als er sprake is van wederzijds respect en als je duidelijk maakt dat je in het belang van de school werkt, hoeft dat de harmonie op school niet te verstoren. Ook in het onderwijs moet je soms zakelijk zijn.’

onderwiJstiJd oF lesuitVal?Docenten hebben een bepaalde hoeveelheid uren nodig om al hun taken rond cultuureducatie uit te voeren, maar er moet ook voldoende ruimte in het onderwijsprogramma zijn om culturele activiteiten met leerlingen te ondernemen. Op veel scholen heerst onduidelijkheid over de vraag of een culturele activiteit, op school of daarbuiten, onderwijstijd is of lesuitval.


7


interview

Jeroen Veenstra: ‘Als we iets cultureels willen organiseren voor de leerlingen, stuiten we vaak op veel “maren en bezwaren” van collega’s. Er moeten lessen verschoven worden en dat brengt toch veel onrust met zich mee. Er mogen bij ons op school geen lessen uitvallen voor een klassikale activiteit. Vaak organiseren we daarom dingen in de proefwerkweek.’

Sommige scholen zijn terughoudend met het inplan-nen van culturele activiteiten, omdat ze bang zijn anders niet aan de eisen van de onderwijs inspectie te voldoen. Begrijpelijk, maar is deze voorzichtig-heid terecht? Jan-Willem Swane, persvoorlichter van de onderwijsinspectie: ‘Leerlingen in het voortgezet onderwijs moeten minimaal 1000 klokuren les krijgen. De school is vrij om te bepalen hoeveel uur er aan elk afzon derlijk vak wordt besteed, hier zijn geen regels voor. Wel moeten de lesuren aan bepaalde criteria voldoen.’

deze criteria zijn:1. Het moet gaan om begeleid onderwijs, dat wil

zeggen dat de leerlingen afdwingbaar aanspraak kunnen maken op begeleiding;

2. Het onderwijs moet deel uitmaken van het door de school geplande en voor alle leerlingen van een bepaalde stroom verplichte onderwijs-programma;

3. Het onderwijs moet onder verantwoordelijkheid van een leraar worden verzorgd, die op grond van de wet met die werkzaamheden mag worden belast.

let op: In schooljaar 2011-2012 wordt het derde criterium vervangen door de regel dat onderwijs door een inspirerend en uitdagend karakter moet bijdragen aan een zinvolle invulling van de totale studielast van leerlingen. Over de vraag wat inspirerende en uitdagende onderwijsactiviteiten zijn, wordt op school een dialoog gestart tussen de school, ouders, leerlingen en docenten.

Maak een plan‘Als culturele activiteiten aan deze drie criteria voldoen, vallen ze gewoon binnen de verplichte klokuren’, legt Swane uit. ‘Zorg dus voor bege lei ding en neem deze activiteiten op in het onder wijsprogramma van de school. De onderwijs inspectie controleert of scholen de onderwijstijd realiseren; de invulling van dit geplande onderwijs bepaalt een school zelf. Bij het inplannen van het onderwijs hoeft een school overigens niet aan te geven wanneer de activiteiten plaatsvinden. Het is vooral van belang dat een school in haar onderwijsprogramma aangeeft dat zij aandacht besteedt aan culturele activiteiten en welke onderwijskundige doelen ze daarmee wil bereiken.’

stappeNpLaN

1. Bepaal samen met de directie welke taken er uitgevoerd moeten worden. Gebruik ter inspiratie de takenlijst van Jan Mulder (zie www.cultuurkaart.nl).

2. Maak voor de directie inzichtelijk hoeveel uren u nodig hebt voor deze taken. Gebruik hiervoor de takenlijst van Jan Mulder of houd uw uren enkele maanden bij.

3. Heeft u voor de vastgestelde taken meer tijd nodig dan er na onderhandelen beschikbaar is? Schrap taken.

4. Neem culturele activiteiten op in het onderwijsprogramma van de school, zodat deze onderdeel uitmaken van de offi ciële onderwijstijd.

Geïnteresseerd in een cursus van Jan Mulder over o.a. CKV-junior, cultuurbeleid of de Cultuurkaart? Ga naar www.onderwijscentrum.vu.nl en kijk bij ‘Opleidingen’ ‘Nascholingen en trainingen’.


8


BLAZE is een spette-rende streetdanceshow met de allerbeste dan-sers en breakdancers. De voorstelling gaat in Londen in première en gaat vervolgens, van 30 maart tot en met 22 mei, op tournee door Nederland. BLAZE biedt daar-naast een lespakket aan met unieke workshops. In deze workshops leren middelbare scholieren in één uur een choreografi e aan. Daarna kunnen de leerlingen hun nieuwe moves laten zien in een mini-BLAZE-voorstelling. Als u het lespakket bestelt voor minimaal honderd leerlingen en betaalt met de Cultuurkaart, krijgt u de workshops gratis en betaalt u slechts € 20,- per leerling (inclusief theater-voorstelling). De workshops kunnen plaatsvinden in de periode die voor u geschikt is, ook in schooljaar 2010/2011. Meer info op www.blazetheshow.com.

Anne en Goebbels, een confrontatie is een aangrijpende theatervoorstelling met les materiaal voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. Acteur Victor Löw leest voor uit de dagboeken van Joseph Goebbels, antisemiet en propagandaman van de nazi’s. Actrice Meral Polat draagt voor uit het dag boek van Anne frank. Om beurten voeren ze het woord tegen een decor van authen-tieke fi lm- en geluidsfragmenten. Het lesmateriaal bevat uiteenlopende werk-vormen en fi lmpjes. In de eerste drie lessen onderzoeken de leerlingen onder andere de historische context van de voor stelling. Na de voorstelling wordt in twee lessen de link naar het heden gelegd. Ga voor meer informatie, de speellijst en het lesmateriaal naar www.annegoebbels.nl.

Sensationele streetdance

Anne en Goebbels, een confrontatieaangrijpende theatervoorstelling met les materiaal voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. Acteur Victor Löw leest voor uit de dagboeken van Joseph Goebbels, antisemiet en propagandaman van de nazi’s. Actrice Meral Polat draagt voor uit het dag boek van Anne frank. Om beurten voeren ze het woord tegen een decor van authen-tieke fi lm- en geluidsfragmenten. Het lesmateriaal bevat uiteenlopende werk-vormen en fi lmpjes. In de eerste drie lessen onderzoeken de leerlingen onder andere de historische context van de voor stelling. Na de voorstelling wordt in twee lessen de link naar het heden gelegd. Ga voor meer informatie, de speellijst en het lesmateriaal naar www.annegoebbels.nlwww.annegoebbels.nl

plaats uw eigen prikbordtip op www.cultuurkaart.nl. log in en klik op ‘nieuwe prikbordtip opgeven’.

prikbord

Anne Frank en Goebbels

De theatersportbattle van Kleinkunstig is een lesdag waarin jongeren kennis maken met improvisatie-theater. Een theatersportbattle bestaat uit twee workshoprondes, met afsluitend een theatersport-battle voor de hele school. Tijdens de workshops leren de jongeren spelenderwijs wat improvisatie is. De strijd gaat om snelheid, originaliteit, creativiteit en samenwerken. Tijdens de workshop houden de docenten rekening met het niveau van de leerlingen. De jongeren krijgen de ruimte om zich in hun eigen tempo te ontwikkelen. De theatersportbattle is geschikt voor vmbo-, havo- en vwo-groepen van veertig tot zeshonderd leerlingen. Meer informatie over de theater-sportbattle is te vinden op www.kleinkunstig.nl onder het kopje onderwijs.

Spelenderwijs improviseren

streetdance


99


contact gezocht

tHeatergroep siBeriaTheatergroep Siberia is een jaar geleden ont-staan uit een fusie tussen de gezelschappen Rotjong, Rotterdams Lef en het Waterhuis. Inmiddels heeft Siberia al meerdere succesvolle jongerenvoorstellingen gemaakt, met een bijbehorend educatief programma.

Melissa van der Heijden, medewerker educatie: ‘We vinden dat educatie onlosmake-lijk verbonden is met theater. Daarom bieden we onze voorstellingen voor scholen altijd aan in de vorm van een project. Elk project bestaat uit drie onderdelen: een voorbereiding, de voorstelling zelf en een vervolg daarop, meestal in de vorm van een workshop. Ieder project is gekoppeld aan een maatschappelijk thema. Doordat we met pakketten werken en er altijd een duidelijk onderwerp is, weten docenten bij ons precies wat ze kunnen verwachten. Persoonlijk contact met docenten vinden we erg belangrijk. Bellen of even langsgaan werkt veel beter dan alleen een mail of brief sturen. Af en toe organiseren we ook bijeenkomsten

voor docenten en instellingen. Onze voorstellin-gen gaan namelijk over gevoelige onderwerpen, zoals religie, wraak en de dood. We vinden het belangrijk om te bespreken wat de grenzen zijn binnen deze thema’s, al staat artistieke vrijheid bij ons altijd voorop. In de toekomst willen we docenten ook betrekken bij de ontwikkeling van projecten. Een ander idee is om direct contact te leggen met leerlingen, zodat we hen persoonlijk kunnen vragen wat ze van onze voorstellingen vinden. www.theatergroepsiberia.nl.

MuseuMgroep leiden en de Vip-sCHoolMuseumgroep Leiden, het samenwerkings-verband van de grote Leidse musea, is een bijzondere en intensieve samenwerking aangegaan met het Leidse Bonaventuracollege Boerhaavelaan.

roos geraets, medewerker educatie & onderwijs Museumgroep leiden: ‘We willen onze samenwerking met het onderwijs graag intensiveren. Daarom hebben we de VIP-school bedacht. We richten ons specifiek op vmbo-scholen, omdat daar in verhouding nog weinig voor wordt georganiseerd. Ook voor scholen die veel met cultuur willen doen, zoals het Bona-venturacollege, is deze samenwerking interes-sant. Er is een uitgebreid programma voor de leerlingen samengesteld. Ze gaan bijvoorbeeld in kleine groepjes musea bezoeken en verschil-lende opdrachten uitvoeren. Ook is er een VIP-rondleiding door het depot en het restau-ratieatelier van het Rijksmuseum van Oudheden.

10

Hemel of Hel is de nieuwste voorstelling van Siberia

sameNwerkeN Met de komst van de Cultuurkaart moeten scholen en instellingen meer dan ooit samenwerken. In deze rubriek ziet u hoe instellingen, scholen en leerlingen met elkaar in contact komen en hoe dit kan leiden tot interessante resultaten.



11

En om de leerlingen dagelijks in contact te brengen met het museum, hebben we in januari een museumstuk in de school geplaatst.’ Clemens steekelenburg, directeur Bonaventuracollege Boerhaavelaan: ‘We zijn blij dat Museumgroep Leiden zich richt op vmbo-scholen; dat is toch vaak een vergeten groep. In eerste instantie lijken vmbo’ers niet geïnteresseerd in musea, maar als ze daar eenmaal zijn en leuke opdrachten kunnen doen, zijn ze wel degelijk enthousiast. Het is leuk dat leerlingen dankzij dit project een kijkje achter de schermen krijgen en nieuwe vaardigheden leren. Maar musea kunnen ook veel over het vmbo-onderwijs leren. Deze kennis kunnen zij weer gebruiken bij de ontwikkeling van hun educatieve programma.’ www.bemused.nl

Huis Van gediCHtenSamen met de Haagse Johan de Witt Scholen-groep, Stichting Leerplan Ontwikkeling en een bibliotheek in de Schilderswijk ontwikkelde Huis van Gedichten een leerlijn poëzie voor het voortgezet onderwijs.

trees steeghs, poëziedocent en directeur Huis van gedichten: ‘Om jongeren al op jonge leeftijd in aanraking te brengen met poëzie, heb ik eind

Bent u een bijzondere samenwerking aange-gaan? Mail naar [email protected] en wie weet staat u de volgende keer in deze rubriek.

jaren negentig met een aantal partners een pro-ject ontwikkeld voor middelbare scholen in Den Haag. Tijdens de pilot kwam ik in contact met de Johan de Witt Scholengroep. De leerlingen van deze zwarte school in het centrum van Den Haag vonden het erg leuk om met poëzie bezig te zijn en bleken er ook nog goed in te zijn. Al snel werd poëzie een vast onderdeel in het on-derwijsprogramma van deze school. Inmiddels heb ik Huis van Gedichten opgericht en is er een leerlijn poëzie ontwikkeld, in samenwerking met deze school, Stichting Leerplan Ontwikkeling Enschede en Openbare Bibliotheek Den Haag. Deze leerlijn is geschikt voor docenten die af en toe al wat doen met poëzie, maar dit structureler willen aanpakken. Naast de intensieve samen-werking met de Johan de Witt Scholengroep willen we natuurlijk ook in contact komen met andere scholen. Omdat we veel samenwerken met andere instellingen in Den Haag, kunnen we gebruik maken van hun bestaande contacten. Ook bereiken we scholen door aanwezig te zijn op culturele evenementen in de regio en daar te laten zien wat Huis van Gedichten doet.’de leerlijn poëzie is gratis te downloaden op www.huisvangedichten.nl.

11

Leerlingen van de VIP-School bewaken hun museumstuk

Gedichtenworkshop Huis van Gedichten

de leerlijn poëzie is gratis te downloaden op www.huisvangedichten.nl.www.huisvangedichten.nl.



reportage

wat doen scholen met het klassikale Cultuurkaart-budget? CJp kijkt elke editie met een klas mee tijdens een culturele activiteit. deze keer gaan we naar het arentheem College in arnhem, waar roet voor de havo-leerlingen een theaterdag organiseert.

Fokke de Jongoprichter roet

‘ROET heeft een breed aanbod, waarbij jongeren op een creatieve en inspirerende manier kennis maken met theater. Op de Theaterdag maken leerlingen in één dag een voorstelling met elkaar. Leerlingen kunnen ervoor kiezen om zelf in de voorstel-ling te spelen, maar kunnen ook achter de schermen aan de slag met techniek, teksten schrijven, decors maken, grimeren, filmen of affiches maken. Zo willen we laten zien wat er allemaal bij een theatervoorstelling komt kijken. Naast de Theaterdag bieden we ook korte workshops, videoprojecten en school-voorstellingen aan.’

rOet theaterdag

VOOrsteLLiNg iN ééN dag

Leerlingen maken affiches bij de voorstelling. Er worden verschillende technieken gebruikt, zoals sjabloneren en stempelen.


12


13

Daan (14), Maarten (13) en Maurits (13) checken even of hun snorren en baarden nog goed zitten.

Juf Ilse studeert het toneelstuk grondig

in met de leerlingen.

Hier worden de decors voor de toneeluitvoering ontworpen. Ruby (13): ‘Ik heb voor dit onderdeel gekozen omdat ik van knutselen hou.’

De grimeerploeg in actie. ROET neemt professionele theaterspiegels mee en natuurlijk heel veel make-up.

FOTOGRAFIE: GEERT SNOEIJER


13


reportage

robert philips - afdelingsleider havo onderbouw, arentheem College, arnhem

‘Zes jaar geleden begon ik met het organiseren van een theaterweek bij ons op school. Het eerste jaar deed ik alles zelf, maar het jaar daarop heb ik ROET ingeschakeld. Die samenwerking bevalt erg goed. Waar andere instellin-gen vaak blijven hangen in de ideeënsfeer, weet ROET van aanpakken. Ik spreek vooraf een paar dingen af en verder kan ik alles aan ROET overlaten. Ze nemen alle nodige materialen mee, zoals rekken vol kostuums, en werken met professionele docenten. Ik vind het belangrijk dat deze dagen niet alleen maar leuk zijn, maar dat leerlingen vooral hun grenzen verleggen. Ze worden hier erg in gestimuleerd door de docenten van ROET. Ook vind ik het goed dat iedereen heel creatief bezig is en leerlingen hierdoor anders leren denken. Het dagelijks leven op school is al gestructureerd genoeg.’

De theatervoorstelling eindigt in een euforische polonaise.

Dex (14), Daan (13) en Willem (14) spelen zombies. De grimeurs hebben hun werk zo te zien goed gedaan.

‘We moeten in de voorstelling mensen laten schrikken.‘


14


De Boekenweek staat dit jaar in het teken van jon-geren. Bij dit thema hebben CJP, uitgeverij Lemniscaat en Stichting Lezen een leuke actie bedacht om het lezen onder deze doelgroep te bevorderen. Docenten ont-vangen bij dit Cultuurkaart Magazine de eerste helft van Marcelo en de echte wereld en kunnen dit

halve boek heel voordelig voor hun leerlingen bestellen. De andere helft is voor € 8,25 te koop.

Het VerHaalMarcelo Sandoval is geen doorsnee tiener. Hij begrijpt niets van emoties, hoort muziek die niemand anders kan horen en woont in een boomhut. Volgens zijn arts komt dat doordat hij lijdt aan het syndroom van Asperger, een vorm van autisme. Volgens Marcelo zelf komt dat doordat hij simpelweg anders is. Om Marcelo voor te bereiden op “de echte wereld”, geeft zijn vader hem een zomerbaantje op zijn advocatenkantoor. Marcelo raakt daar bevriend met Jasmine, wordt gechan-teerd door Wendell en ontdekt dat zijn vader betrokken is bij een dubieuze rechtszaak. Er zit maar één ding op: Marcelo moet voorgoed uit zijn schulp kruipen om het kwaad te bestrijden.

de amerikaanse schrijver Francisco x. stork over zijn boek Marcelo en de echte wereld, uit een interview met CJp:Marcelo heeft het syndroom van asperger, een vorm van autisme. waarom koos u daarvoor?‘Aanvankelijk wilde ik schrijven over een jongen die zó goedhartig en gelovig is, dat hij niet kan

functioneren in de echte wereld. Toen ik over het syndroom van Asperger hoorde, zag ik al snel de overeenkomsten. Mensen met Asperger hebben vaak een bepaalde obsessie en voor Marcelo werd dat religie. Het feit dat hij een cognitieve stoornis heeft, maakt het ook makkelijker om hem te accepteren. Lezers die normaal zouden schrikken van een religieus personage, hebben geen moeite met Marcelo omdat er een wetenschappelijke verklaring voor zijn vroomheid is.’

waarom moet iedereen de tweede helft van het boek lezen? ‘Marcelo verandert behoorlijk gedu-rende het boek: hij leert nieuwe mensen kennen en komt voor moeilijke keuzes te staan. Zal er iets opbloeien tussen hem en Jasmine? Zal hij voor zichzelf kiezen en zijn schokkende ontdekking stilhouden, of in grijpen en zo zijn vader verraden? Om antwoord te krijgen op deze vragen, moet toch het hele boek uitgelezen worden.’

BestellenBestel het pakket door een mail te sturen naar Andrea van Steen ([email protected]), o.v.v. de naam van uw school en het postadres (geen postbus). Geef in uw mail ook aan hoeveel pakketten u wilt bestellen. Eén pakket bevat 24 halve boeken en kost € 12,50 (excl. € 7,50 verzendkosten). Bestellen in de boekhandel kan ook (ISBN: 9878 90 477 0290 0). U betaalt dan uiteraard geen verzendkosten. Op = op!Leerlingen kunnen de tweede helft van Marcelo en de echte wereld voor slechts € 8,25 aanschaffen in de boekhandel, ook online.

achtergrond

Literatuur VOOr jONgereN

Op zoek naar meer jongerenliteratuur in uw literatuuronderwijs? Kijk voor een titellijst op www.lezen.nl of www.leesplein.nl.

geren. Bij dit thema hebben CJP, uitgeverij Lemniscaat en Stichting Lezen een leuke actie bedacht om het lezen onder deze doelgroep te bevorderen. Docenten ont-vangen bij dit Magazinevan wereld

halve boek heel voordelig voor hun leerlingen

TEKST: ANOUK VLEUGELS


15


interview

dOOrLOpeNde LeerLijN mediawijsheidstruCtureLe aaNdaCht VOOr media

terwijl media een steeds substantiëlere plek in de samenleving innemen, is de aandacht voor media in het onderwijs nog niet structureel. Het nederlands instituut voor Filmeducatie (sinds januari onderdeel van eye) heeft daarom de doorlopende leerlijn Mediawijsheid ontwikkeld. deze online tool maakt het mogelijk om media-educatie structureel in het bestaande onderwijsprogramma te integreren.

Het Nederlands Instituut voor filmeducatie (NIf) ontwikkelde de Doorlopende Leerlijn Mediawijsheid samen met Digital Playground, Kunstgebouw (Mediafabriek) en Stichting Leerplanontwikkeling. florine Wiebenga, projectcoördinator Educatieve inhoud, vertelt over de online tool die binnenkort gratis te raadplegen is.

Voor degenen die de term nog niet kennen: wat is mediawijsheid?‘Mediawijsheid bestaat uit drie elementen: kennis en inzicht, vaardigheden en attitude. Kennis heeft te maken met het kunnen ‘lezen’ van verschillende media boodschappen en begrijpen hoe ze zijn gemaakt. Onder vaardigheden verstaan we het zelf leren maken van media, zoals een filmpje, website of een game. Ook het leren gebruiken van goede bronnen valt hieronder. Attitude heeft te maken met de ethische kant van mediagebruik. Hoe ga je om met media? Zet je bijvoorbeeld elk filmpje dat je maakt op YouTube? Hoe gaan anderen met media om en wat zijn de consequenties daarvan? In onze sterk gemedialiseerde samenleving is het erg belangrijk dat jongeren bewust, kritisch, veilig en actief met media leren omgaan.’

waarom hebben jullie de doorlopende leerlijn Mediawijsheid ontwikkeld?‘Veel scholen doen al iets aan mediaonderwijs, maar vaak blijft het bij incidentele aandacht. Wij vinden mediawijsheid te belangrijk om het hierbij te laten en willen het daarom een structurele plek binnen het onderwijs geven. Niet noodzakelijk als apart vak, maar als onderdeel van de al bestaande lessen. Op deze manier kost het docenten nauwe lijks extra tijd. We hebben alle kerndoelen en eind-termen van de vakken in het basis- en voort gezet onderwijs gescreend op elementen die aan media-wijsheid gekoppeld kunnen worden. In de Doorlopende Leerlijn wordt per kerndoel aan gegeven op welke manier je media hierbij kunt betrekken. De toegan-kelijke tool die hieruit is ontstaan, kan iedereen naar eigen inzicht inzetten in het onderwijs.’

Hoe werkt deze tool?‘Docenten kunnen op onze nieuwe site selecteren welk vak ze geven, voor welke groep of klas en om welk onderwijsniveau het gaat. Ze kunnen dan eerst een algemeen verhaal lezen over hoe media-educatie binnen dat vak past. Vervolgens kunnen ze verder klikken naar de verschillende kerndoelen


16


die bij dat vak horen en aansluiten bij media-wijsheid. Je ziet dan meteen hoe je binnen dat kerndoel aandacht kunt besteden aan media-wijsheid. In totaal zijn er voor 108 vakken 419 kerndoelen omgeschreven. Naast dat we willen laten zien hoe mediawijsheid binnen het reguliere onderwijsprogramma past, kun je ook meteen bekijken welke bestaande materialen en activi-teiten je hierbij kunt inzetten. Voor ontwikkelaars van (les)materiaal op gebied van media-educatie is dit ook relevant. Zij kunnen zien waar de witte vlekken in het aanbod zitten en hierop inspelen.’

zijn docenten zelf wel mediawijs genoeg om media-educatie een structurele plek binnen het onderwijs te geven?‘In veel gevallen is dit niet zo. Er worden gelukkig steeds meer cursussen voor hen opgezet. We bieden zelf ook inspiratietrainingen aan en zijn bezig met het opzetten van een online cursus voor docenten. Het voordeel hiervan is dat docenten hierbij zelf hun tijd kunnen indelen. In de toekomst willen we deze cursus koppelen aan de Doorlopende Leerlijn Media wijsheid. We werken ook samen met de pabo-opleiding van Hogeschool INHolland. Deze opleiding biedt nu een minor media-educatie aan voor leraren in opleiding. We hopen dat alle lerarenopleidingen met een dergelijk programma gaan komen. Niet alleen voor leraren in opleiding, maar ook voor ervaren docenten die bij willen leren op dit gebied.’

tip - digitaL pLaYgrOuNdDigital Playground, één van de samenwerkingspartners, biedt al ruim tien jaar een programma voor media-educatie. De workshops van Digital Playground bieden een combinatie van kunst, cultuur en digitale media. Leerlingen verwerken zelf opgenomen beelden en geluiden tot een digitaal werkstuk. Zo ontdekken ze hoe beelden in elkaar zitten en hoe media werken. De vaste workshopruimtes bevinden zich in Rotterdam en Den Haag. Samen met diverse kunstinstellingen wordt er ook maatwerk in het hele land georganiseerd. Kijk voor meer info op www.digitalplayground.nl.

de doorlopende leerlijn Mediawijsheid komt binnenkort beschikbaar via www.mediawijsheid.nl.

opleiding, maar ook voor ervaren docenten die bij willen leren op dit gebied.’

tip - digitaL pLaYgrOuNdDigital Playground, één van de samenwerkingspartners, biedt al ruim tien jaar een programma

florine Wiebenga


17


achtergrond

Laat zieN dat u kOrtiNg geeFtCJP-korting werkt! Uit onderzoek blijkt dat het geven van korting meer jongeren naar culturele instellingen trekt. Laat daarom aan bezoekers zien dat ze bij uw instelling kunnen betalen met de Cultuurkaart en dat ze CJP-korting krijgen. Hoe? Een aantal suggesties.

plak stiCkers- Bij de entree Plak de raamsticker die u bij uw welkomst-

pakket hebt ontvangen bij de entree.- Bij de kassa Plak de kassastickers uit uw welkomstpakket

bij de kassa en communiceer de CJP-korting op een duidelijke plek.

Stickers bijbestellen? Stuur een mail naar [email protected].

zet Het op uw weBsiteDe CJP-doelgroep oriënteert zich voornamelijk via internet. Het is dus aan te raden duidelijk op uw website te communiceren dat u CJP-korting geeft en dat er met de Cultuurkaart betaald kan worden. Enkele voorbeelden:

Het stappenplan van Chassé theater BredaOp de website van het Chassé Theater is een speciale jongerenpagina aangemaakt. Hier wordt het voor jongeren interessante aanbod uitgelicht en wordt duidelijk uitgelegd waar jongeren korting op krijgen en hoeveel. Een opvallend onderdeel van de jongerenpagina is te vinden onder de kop ‘CKV’. Hier wordt stap voor stap verteld hoe CKV-leerlingen een selectie kunnen maken uit het

aanbod en hoe ze een kaartje kunnen reserveren. Ook worden er tips gegeven voor het samenstellen van het kunstdossier.

de tientjesaanbieding van stadsschouwburg de Harmonie Middelbare scholieren die het vak CKV of KCV volgen, krijgen eenmalig € 10,- van het VSBfonds op hun Cultuurkaart. CJP adviseert om hierop in te spelen met een tientjesaanbieding (zie ook pagina 5). Stadsschouwburg De Harmonie in Leeuwarden gaat nog een stapje verder en heeft een aparte pagina ingericht met tientjesaanbiedingen. Elke maand worden hier drie aanbiedingen gepresen-teerd. Ook zorgen ze ervoor dat er fl yers met de aanbiedingen in een aantal scholen uit de omgeving worden opgehangen.


18


‘Er zijn maar weinig scholen waar Drama een officieel vak is. Ik noem het trouwens liever Toneel. Dat klinkt een stuk vrolijker en het gaat over hetzelfde. Maar goed, daar gaat het nu niet over. Het gaat er nu om, dat je bij allerlei vakken aan toneel kunt doen. Daar is niet speciaal het vak Drama voor nodig. Een paar voorbeelden.

Tijdens de mentorlessen liet ik de klas vlak voor de rapportvergaderingen alvast de vergadering uitbeelden. De leerlingen speelden de docenten en ik was de voorzitter. Altijd een feest. Ten eerste omdat leerlingen opvallend goed de belang rijkste kenmerken van hun docenten kunnen uitvergroten. Pijnlijk herkenbaar. Let er vooral op hoe ze u nadoen. Messcherp!

Ten tweede blijken leerlingen vaak precies te weten wat er al dan niet mis gaat in de klas. En vaak weten ze precies hoe zij zelf aangepakt moeten worden. Dat laatste gaat ook al op zo’n feestelijke manier. Stel dat Eva altijd grote problemen heeft met de wiskundejuf. Laat Eva dan de wiskundejuf spelen en vraag haar als voorzitter hoe het gaat tussen haar en Eva. En wat daar de reden van zou kunnen zijn. En hoe

ze dat misschien anders zou kunnen aanpakken.Dan geeft Eva illustrerende antwoorden als: “Het kan zijn dat ik veel te dicht op Eva zit, dat zij het gevoel heeft dat ik haar extra in de gaten houd. Misschien moet ik haar meer haar eigen gang laten gaan. Volgens mij vindt Eva het ook best leuk als we na de les af en toe een kort praatje maken over wat er juist wel goed gaat met haar bij wiskunde.”

Bij sommige lessen is een Amerikaanse recht-bank leuk en verhelderend. Verzin een stevige stelling, wijs een aanklager, verdediger en een aantal getuigen aan en speel zelf de rechter. De rest van de klas is de jury. Het onderwerp kan van alles zijn. Speel bijvoorbeeld de rechtszaak van de Staat tegen Geert Wilders na. Maar u kunt het ook hebben over het wel of niet met de fiets op werkweek gaan. Of over de aanpak van het te laat komen op school. Of over het gevaar van uren gamen. Of over welke actualiteit dan ook.

Toneelspelen kan ook tijdens de taalvakken, door gesprekjes te voeren in het frans, Duits of Engels. Door een leerling les te laten geven waarbij je zelf de vervelendste leerling bent. Door de leerlingen na gym te interviewen zoals dat bij Studio Sport gebeurt. Er zijn zoveel mogelijkheden om op school iets met toneel te doen. Stap even uit de werkelijkheid, dan snap je die ook beter.’

tONeeL kaN aLtijd

foto: Alwin Slomp

column peter heerschop

‘Leerlingen kunnen opvallend goed de belangrijkste kenmerken van hun docenten uitvergroten’


19


- ADVERTENTIE -

Kleinkunstig helpt u in het organiseren van cultuuronderwijs bij u op school. Met onze creatieve oplossingen zorgen wij ervoor dat uw cultuurdag makkelijk te organiseren is.

TheaTersporTbaTTleTheatersport is een vorm van improvisatietheater waarbij teams

tegen elkaar strijden. De strijd gaat om snelheid, originaliteit,

creativiteit en samenwerken. De dag bestaat uit twee workshop

rondes, met afsluitend een theatersportbattle voor de hele

school.

WorKshopcarrouselTijdens een workshopcarrousel nemen leerlingen in verschillende

rondes deel aan een programma bestaande uit diverse workshops.

De deelnemers kunnen zich online inschrijven voor de workshops.

De leerlingen kunnen hierbij kiezen uit een aanbod dat Kleinkunstig

in overleg met u heeft samengesteld.

10 tot 1000 jongerenKeuze uit dertig workshops

Overal in Nederland

Online insch

rijving

culTuurDag

Meer info: 038-454 99 11 WWW.KleinKunsTig.nl


Cultuurkaartmagazine Maart 2010

Documents

Transcript of Cultuurkaartmagazine Maart 2010