Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... ·...

54
Culemborg aan de Lek Toelichting op de planvisie DN Urbland december 2008

Transcript of Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... ·...

Page 1: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

Culemborg aan de LekToelichting op de planvisie

DN Urblanddecember 2008

Page 2: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2
Page 3: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

Culemborg aan de LekToelichting op de planvisie

9 december 2008

Page 4: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2
Page 5: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

5

Inhoudsopgave

1. Inleiding 1.1 Culemborg aan de Lek 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2 Vigerend beleid

3. Ruimtelijke kwaliteit 3.1 Historie 3.2 Huidige situatie 3.3 Kansen en potenties

4. Visie 4.1 Rivierfront en jachthaven 4.2 Veerweggebied 4.3 Uiterwaarden 4.4 Binnendijks gebied 4.5 Totaalvisie

Literatuur & bronnen

Colofon

779

111112

17172125

272738424649

50

51

Page 6: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

6

Page 7: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

7

1. Inleiding

PKB Ruimte voor de Rivier

1.1 Culemborg aan de Lek

Aanleiding en doelCulemborg heeft al jaren lang het streven om zich beter te pro-fileren aan de Lek. Op dit moment is het een rommelig gebied zonder uitstraling. De kwaliteit van het rivierfront en de jacht-haven zijn duidelijk aan vernieuwing toe. Daarnaast leven er wensen om de recreatiemogelijkheden en de toegang tot de ui-terwaarden te vergroten en het Veerweggebied op te knappen. Door in te spelen op het project Ruimte voor de Rivier kan die wens van Culemborg om de relatie met de rivier te versterken worden gerealiseerd en kan de ruimtelijke kwaliteit van zowel het stedelijke als het landelijk deel van het rivierfront, worden verhoogd.

PKB Ruimte voor de RivierDe dreigende overstromingen van de grote rivieren in 1993 en 1995 hebben duidelijk gemaakt dat er anders met afvoer en berging van (rivier)water moet worden omgegaan. Er is meer ruimte voor de rivier nodig. Aan de hand van de PKB Ruimte voor de Rivier (2006) neemt het rijk passende maatregelen om

de waterafvoer en de veiligheid op lange termijn te garande-ren. Naast het nemen van maatregelen om het rivierengebied veiliger te maken, is het streven er op gericht de ruimtelijke kwaliteit te verbeteren.

Voor de NederRijn/Lek is een aantal rivierverruimingsprojecten voorzien. Voor het grootste deel, waaronder Culemborg wordt echter in de PKB Ruimte voor de Rivier een dijkversterking voorgesteld. De plannen voor dijkversterking voorzien in het verbeteren van de veiligheid maar niet in het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit, zoals de gemeente graag ziet.

Alternatief plan: Culemborg aan de LekB&W van Culemborg en het private consortium Ballast - Van Oord Grondstoffen hebben het plan opgevat om gezamenlijk op te trekken en de ruimtelijke kwaliteit te verbeteren voor het hele gebied van de spoorbrug tot en met de Redichemse waard. Dat kan alleen als ook maatregelen voor rivierverrui-

Page 8: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

8

Culemborg heeft al jaren lang het streven om zich beter te profileren aan de Lek. Op dit moment is het een rommelig ge-bied zonder uitstraling. De kwaliteit van het rivierfront en de functies zoals de jachthaven zijn duidelijk aan vernieuwing toe. Daarnaast leven er wensen om de recreatiemogelijkheden in de uiterwaarden te vergroten en het Veerweggebied op te knap-pen. Door in te spelen op het project Ruimte voor de Rivier kan die oude wens van Culemborg om de relatie met de rivier te versterken worden ingelost en kan de ruimtelijke kwaliteit van zowel het stedelijke als het landelijk deel van het rivierfront, worden verhoogd.

PKB Ruimte voor de RivierDe dreigende overstromingen van de grote rivieren in 1993 en 1995 hebben duidelijk gemaakt dat er anders met de ruimte voor de afvoer en berging van (rivier-)water moet worden om-gegaan. Er is meer ruimte voor de rivier nodig. Aan de hand van de PKB Ruimte voor de Rivier (2006) neemt het rijk passende maatregelen om de waterafvoer en de veiligheid op lange ter-mijn in de grote rivieren te garanderen. Naast het nemen van maatregelen om het rivierengebied veiliger te maken, is het streven er op gericht de ruimtelijke kwaliteit te verbeteren.

Voor de NederRijn-Lek zijn verschillende projecten geformu-leerd; waaronder Culemborg aan de Lek. Als oplossing voor Culemborg wordt in de PKB Ruimte voor de Rivier een dijkversterking voorgesteld. De plannen voor dijk-versterking voorzien in het verbeteren van de veiligheid maar niet in het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit, zoals de ge-meente graag ziet.

Page 9: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

9

impressie 2e workshopsessie (22 september 2008)

ming worden voorgesteld. Rivierverruiming vormt tegelijk een alternatief voor (een deel van) de dijkversterking. Dit plan moet dan zowel voldoende verlaging van de maatgevende hoogwa-terstand bewerkstelligen als een verbetering van de ruimtelijke kwaliteit in het gebied opleveren. Op basis van dit alternatieve plan kan de Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat het basispakket van de PKB Ruimte voor de Rivier wijzigen mid-dels een zogenoemd omwisselbesluit. Ruimte voor de Rivier biedt Culemborg de kans om de eigen wensen te realiseren. Een kans die de stad de komende decennia niet weer zal krij-gen. Als Culemborg nu niets doet, worden hier alleen de dijken versterkt en wordt verder niets gedaan aan de jachthaven, het stadsaanzicht en de uiterwaarden. Als Culemborg wel een over-tuigend plan inlevert kan de stad haar lang gekoesterde wens in vervulling laten gaan. De voorliggende rapportage beschrijft de ideeën en beelden van dit alternatieve plan.

In deze rapportage Culemborg aan de Lek wordt de toelich-ting gegeven op het ruimtelijk programma voor het gebied. Daarnaast is een rapport opgesteld over rivierverruiming en natuurontwikkeling voor Culemborg aan de Lek. Dat beschrijft de voorgestelde rivierverruimingsmaatregelen samen met de nieuwe kansen voor de natuur.

1.2 Aanpak

Het project Culemborg aan de Lek is het laatste half jaar in hoog tempo ontwikkeld. Er is daarbij steeds aan twee sporen tegelijk gewerkt: ontwerpvoorstellen voor het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit van rivierfront en uiterwaarden én de mogelijke maatregelen om waterstanddaling te realiseren. Cu-lemborg aan de Lek heeft betrekking op een gebied dat verder reikt dan alleen de woonomgeving van de direct aanwonenden en waaraan veel inwoners waarde aan toekennen. Om voe-ling te houden met de zorgen en de wensen van bewoners is veel aandacht besteed aan de communicatie met de bewo-ners. Belangrijk in het ontwerptraject zijn drie bijeenkomsten met bewoners geweest waarbij bewoners en belanghebbenden veel reacties hebben gegeven en input hebben geleverd voor het ontwerp. Dat heeft geresulteerd in diverse aanpassingen van het ruimtelijk programma. Daarnaast zijn er gesprekken geweest met de Milieuadviesraad en met het Q-team (kwa-liteitsteam Ruimte voor de Rivier). Ook zij hebben de nodige inbreng geleverd. Verder zijn er gesprekken gevoerd met nabu-rige gemeenten Buren en Houten en zijn contacten gelegd met de provincie Gelderland en de initiatiefnemers van het nabijge-legen rivierproject Vianen (project Ruimte voor de Lek).De reacties, wensen en ideeën van bewoners en betrokkenen zijn meegenomen en verwerkt in het voorliggende planvoorstel Culemborg aan de Lek.

Page 10: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

10

Page 11: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

11

2. Programma en beleidskader

2.1 Programma van wensen

Ruimtelijke kwaliteitVoor de ontwikkeling van het plan hebben B&W in samen-spraak met Ballast Van Oord Grondstoffen de opgave gefor-muleerd voor het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit van het rivierfront en de uiterwaarden. Het gaat om het realiseren van beleidsdoelen op het gebied van landschap, natuur, milieu, toerisme, cultuurhistorie en economie. Daarbij zijn de volgende deelgebieden in beschouwing genomen:• Veerweggebied;• waterfront Veerweggebied: spoorbrug/hoek ingang jachtha-

ven;• jachthaven en camping;• Lazaruswaard en de Pikse Boogerd;• Redichemse waard incl. de afgraving;• binnendijkse deel Beusichemse dijk-Achterweg tussen de

dijk en de lijn Bakelbos-put van Hussen-de Appelgaard.

VeiligheidDe rivierkundige maatregelen moeten voldoende waterstands-daling pleveren. De Programmadirectie Ruimte voor de Rivier van Rijkswaterstaat heeft die doelstelling vastgesteld op een minimale waterstandsdaling van 20 cm op dit deel van Neder-rijn/Lek. Als Culemborg minder dan 10 cm zou bijdragen mag verwacht worden dat dit niet als een substantiële bijdrage wordt beschouwd.

Betaalbaarheid als randvoorwaardeProjecten die worden ingediend voor een omwisselingsbesluit moeten aantoonbaar financieel haalbaar zijn. Het plan kan niet alleen gefinancierd worden door budgetten van de PKB Ruimte voor de Rivier over te hevelen naar het project Culemborg aan de Lek. Dat betekent dat naast kosten ook kostendragers in het plan moeten worden gedefinieerd. De belangrijkste kostendra-gers zijn:• delfstoffenwinning;• opstalontwikkeling (woningbouw).

Daarnaast wordt ook gekeken naar projecten die raakvlakken hebben met Culemborg aan de Lek maar niet noodzakelijkerwijs of uitsluitend gefinancierd hoeven worden uit het rivierproject, zoals verbeteringen van de infrastructuur in het plangebied.

Page 12: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

12

landschapsontwikkelingsplan 2006-2016

2.2 Vigerend beleid

De opgave vertaalt zich in het stedenbouwkundig- en land-schapsontwerp waarbij vastgesteld beleid van toepassing is. Voortschrijdend inzicht rondom het huidige project en integra-tie van dit beleid vroeg om nadere keuzes. Van toepassing is het volgende beleid:

LandschapsontwikkelingsplanHet landschapsontwikkelingsplan schetst voor de uiterwaarden een vrij uitgebreid toekomstbeeld. De sfeer van de uiterwaar-den wordt nu bepaald door de nabijheid van de rivier en de weidsheid van het landschap. Ten westen van de spoorbrug is de invloed van de mens reeds teruggedrongen en wordt ruimte gegeven aan ‘de natuur’. Ook ten oosten zou de natuur meer vrijheid kunnen krijgen, maar dan wel in een cultuurlijkere vorm.Idealiter zouden alle Culemborgse uiterwaarden als één door-lopend geheel de zuidoever van de Lek moeten begeleiden met een bijbehorende recreatieve routestructuur. Hiertoe is het van belang dat de Lazarus- en de Redichemsewaard ontwikkeld gaan worden tot natuurgebied (realisatie EHS) met mogelijk-heden voor recreatief medegebruik, waarbij in de Redichemse waard ook een aantal cultuurhistorische / agrarische kenmer-ken worden versterkt.

Wensen voor de LazaruswaardDe wensen zijn het terugbrengen en versterken van typische uiterwaard elementen als strangen met flauwe oevers, rietkra-gen en met knotwilgen of andere met inheems loof beplante randen. Door agrarisch natuurbeheer kunnen hier de natuur-waarden, met behoud van het agrarische karakter worden ver-hoogd.

Page 13: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

1313131313131313313133113133133

3

12

4

1. rivier en nevengeul2. nat bos op klei (50%) en nat, matig voedselrijk grasland (50%)3. rivier en nevengeul (100%)4. nat, matig voedselrijk grasland en stroomdalgrasland

plankaart Ecologische Hoofdstructuur provincie GelderlandWensen in de Redichemse- en Beusichemsewaard Behoud en versterking van bestaande landschappelijke ele-menten. Door extensieve seizoensbegrazing in grote eenheden kunnen de natuurwaarden van het gebied verhoogd worden, waarbij het beeld minder ruig is dan in de westelijke uiterwaar-den.

Natuurdoelen EHS De Lazaruswaard, Redichemse Waard en de Ronde haven zijn aangewezen als kerngebied van de Ecologische Hoofdstructuur. De Lazaruswaard is door het Rijk aangewezen als verwevings-gebied en de Redichemse Waard en Ronde haven als nieuwe natuur.Op grond van het Gebiedsplan Natuur en Landschap van de Provincie Gelderland liggen er de volgende natuurdoelstellin-gen op het gebied; voor de Lazaruswaard bloemrijk grasland en stroomdalgrasland en voor de Redichemse Waard rivier en nevengeul.

Page 14: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

14

Kadernota toerismeCulemborg is een historische stad gelegen aan de Lek. De unieke ligging aan de Lek in combinatie met de jachthaven schept een bijzondere ruimtelijke en toeristische-recreatieve kans maar deze is nog niet verzilverd. De kadernota kent als onderdeel een strategisch actieplan met 3 punten die betrek-king hebben op het projectgebied:• uitbreiding jachthaven;• verbetering toegankelijkheid buitengebied;• verbetering entree tot de stad via de veerpont.

Ontwikkelingsvisie VeerweggebiedDe visie voor het Veerweggebied ( opgesteld door het bureau Nieuwe Gracht) is door de gemeenteraad als richtinggevend aangemerkt. Het afgelopen jaar is deze visie afgezet tegen de bodemproblematiek en is de terreingesteldheid in kaart gebracht, beide van groot belang voor de ontwikkelingsmo-gelijkheden van het gebied en het opstellen van een nieuw raamplan. De visie voor het Veerweggebied is echter opgesteld vanuit de locatie zelf. Door het Veerweggebied te beschouwen als onderdeel van het project Culemborg aan de Lek doen zich andere mogelijkheden voor. Besloten is het Veerweggebied in dit stadium op te nemen in het project Culemborg aan de Lek en van hieruit de kaders te formuleren voor de verdere ontwik-keling van het Veerweggebied.

Raadsbesluit Havenkwartier/ cq. besluitvor-ming rondom exploitatie jachthaven+campingDe locatie van de huidige jachthaven tegen de binnenstad aan wordt beschouwd als een “unique selling point” voor de water-sporters. De jachthaven kost de gemeente jaarlijks echter veel geld. De raad heeft besloten dat de exploitatie van de jachtha-ven moet worden verbeterd . Privatisering is daarbij een optie. Voor de camping is besloten tot een uitsterfbeleid.

Page 15: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

15

1. de dijk

2. zicht over de uiterwaarden

3. zicht op de binnenstad

4. bebouwing Veerweg

5. open landschap

6. zone beschermd stadsgezicht

7. kasteeltuin

8. Volencampen

9. Plantage

1

2

3

78

9

6

4

5

beschermd stadsgezicht Culemborg

Beschermd stadsgezichtHet beschermde stadsgezicht omvat de gehele historische bin-nenstad binnen de 14de eeuwse omwalling alsmede de uiter-waarden tussen de spoordijk en Redichem en de Volencampen met de aangrenzende plantage. De terreinen buiten de stad zijn zowel vanwege hun visuele relatie met de stad als ook door hun eigen historische waarde een volwaardig onderdeel van het beschermde stadsgezicht. Dit komt omdat sinds de 18de eeuw weinig tot niets veranderd is in het stadssilhouet en het buitengebied ten oosten van de stad. In het ontwerp moet de kwaliteit beschermd en waar het kan verbeterd worden.

Met de volgende cultuurhistorische waarden moet rekening ge-houden worden: • de rij arbeiderswoningen met karakteristieke boombeplan-

ting op de Veerweg;• de dijk op de hoek van de Lazaruswaard bij het Palumbuster-

rein. Te handhaven waarden liggen op het gebied van: • zicht op de stad;• zicht op de rivier;• verloop van de dijk;• openheid van landschap;

• de strangen, meidoornhagen en oude boomgaarden in de uiterwaarden zoals beschreven in het LOP;

• de kleinschalige structuur en kenmerkende elementen zoals, het Rondeel, de plantage en de kasteeltuin, in het binnen-dijkse gebied.

Page 16: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

16

Page 17: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

17

3. Ruimtelijke kwaliteit

Culemborg omstreeks 1649, Blaeu’s Toneel der Steden

JC Greive, Culemborg over de Lek gezien

Culemborg omstreeks 1850.

3.1 Historie

BewoningCulemborg heeft een lange geschiedenis. De naam Culemborg komt sinds 1281 in de historische bronnen voor. De eerste bewoningskern lag waarschijnlijk op de kruising van twee oe-verwallen, die van de rivier de Lek en die van het stroompje de Meer. In de 14e eeuw kwam er een stadsmuur en -gracht om bendes en vijandelijke troepen buiten de stad te houden. Omstreeks 1370 werd de stad aan de noordzijde uitgebreid met het Schipperskwartier, de zogenaamde Havendijk. Twintig jaar later breidde de Oude Stad aan de zuidzijde uit waar de buurtschappen Lanxmeer en Parijsch erbij werden getrokken onder de naam Nieuwstad. Zo ontstond een soort “driestad”. De 14de-eeuwse grachtengordel is nog geheel intact en ook de middeleeuwse stadsplattegrond is nog goed te herkennen. In de 14e eeuw bouwde Jan II, die zich Heer van Culemborg noemde, een groot kasteel aan de oostzijde van het stadje. Van dit kasteel is nu alleen de kasteeltuin nog over.

Page 18: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

18

archeologische verwachtingskaart 2007

Archeologie Het natuurlijke landschap van de gemeente Culemborg wordt gekenmerkt door een stelsel van prehistorische rivierlopen van de Rijn die hier duizenden jaren actief is geweest. Het gehele landschap van de gemeente Culemborg is ontstaan onder in-vloed van zich verplaatsende holocene riviersystemen. Vanaf het begin van de jaartelling concentreert de Rijn zich in deze omgeving in een hoofdstroom in de vorm van de Lek.

Meandergordel van de LekDe Lek beleefde haar bloeifase als actieve rivier in de Vroege en het begin van de Late middeleeuwen. De grote meander-bochten waren vermoedelijk reeds aan het eind van de Vroege Middeleeuwen grotendeels gevormd. De rivier hield na de be-dijking in de 13de eeuw, binnen de opgelegde beperkingen, de neiging zich te verplaatsen. De verplaatsingen worden in hoge mate gestuurd door menselijke activiteiten, zoals de aanleg van kribben en dammen en het forceren van bochtafsnijdingen.

Page 19: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

19

Jan de Beijer, Culemborg van het veerhuis gezien 1750

Haven en kadeDe Veerweg is van oudsher de route naar de rivier geweest. En het Veerhuis was een belangrijke ontmoetingsplek. Langs de Veerweg heeft altijd de uitloop van de Meer gelopen. Deze is verbreed tot de haven van Culemborg, nadat de Ronde haven niet meer in gebruik was. In eerste instantie stond de karakte-ristieke bomenrij rondom de haven. Ook het openbaar gebied liep rondom de hele haven.

Page 20: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

20

6

5

7

810

9

2

3

1

4

1. Kasteeltuin

2. Volencampen met bebouwing

3. Bakelbos & Lekdijk

4. begraafplaats

5. Plantage

6. Huis de Bol & het Rondeel

7. strangen

8. Meidoornhagen

9. Boomgaard

10. hoeken in de dijk cultuurhistorische elementen

Binnendijks gebiedHet binnendijks gebied tussen Culemborg en de Redichemse Waard heeft veel oude historische kenmerken zoals, de plan-tage en de Bol met het Rondeel. De historische Dreven zijn door de verschillende kasteelbewoners altijd beschouwd als bij-zonder wandelgebied. Sinds de 16de eeuw is de verkaveling in hoofdzaak gelijk gebleven.

UiterwaardenIn de uiterwaarden (Lazaruswaard en Redichemse Waard) zijn een aantal historische elementen nog steeds in de huidige situ-atie te herkennen. Deze worden dan ook als cultuurhistorisch waardevol gezien. Voor de Lazaruswaard gaat dat om het aan-wezige reliëf: het laagste bij de dijk als gevolg van ontkleien om de dijk op te hogen. Tevens zijn resten van oude strangen te vinden. In de Redichemse Waard is een oude zomerkade aanwezig, met een stenen coupure. Bij een van de hoeken in de dijk ligt buitendijks een oude boomgaard, de Pikse Bogerd, die op de oude kaarten al voorkomt (in elk geval vanaf 1850). Verder worden de twee hoeken in de dijk als cultuurhistorisch waardevol aangemerkt, omdat dit de historische loop van de dijk is. Ze zijn bij de laatste dijkverbetering bewust in stand gelaten.

Page 21: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

21

3.2 Huidige situatie

Rivierfront en jachthavenHet zicht op de stad vanaf de dijk en de overkant van de Lek wordt door Culemborgers altijd als iets heel bijzonders be-schouwd. Voornamelijk omdat het oude stadssilhouet nog steeds te herkennen is. Dichterbij gekomen word dit kenmer-kende stadsfront naar achteren verdrongen en komt het Lek-front in zicht. Dan komen ook de minpunten van het rivierfront in beeld.

Het rivierfront en de jachthaven blijkt bij nadere beschouwing een versnipperd gebied met veel verschillende gezichten en functies. De Veerweg is van oorsprong de verbinding van de binnenstad naar de rivier en de veerpont. Door de arbeiderswo-ningen en de bomenrij heeft de weg een karakteristieke uitstra-ling. Het enige stadsfront aan de Lek in Culemborg ligt tussen de spoorbrug en de veerpont. Op dit moment is het openbaar gebied rommelig ingericht. Het bebouwingsfront is niet volle-dig en heeft geen architectonische kwaliteit. Dit alles tezamen maakt het een weinig aantrekkelijke verblijfsplek.

Page 22: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

22

Naast de Veerweg is de jachthaven met de camping en een aantal verenigingsgebouwen gelegen. De camping grenst zowel aan de Lazaruswaard als aan de rivier. De jachthaven en het campingterrein kan worden beschouwd als semi-privaatterrein en oogt evenens rommelig en niet aantrekkelijk als verblijfsge-bied.

Tussen de jachthaven en de binnenstad ligt een gebied met een woning, parkeerterrein en een werfgebouw, wat een blokkade naar de stad vormt. Hierdoor is er geen visuele verbinding tus-sen de binnenstad en de Lek.

VeerweggebiedDit gebied is gelegen tussen Lekdijk (Kleine Buitenom), Spoor-dijk en Veerstoep (de pont). Het heeft een lange (industriële) historie nauw verbonden met de rivier de Lek. Aan de kade zijn hier weidse vergezichten over het oer-Hollandse rivierenland-schap. In de bocht van de Kleine Buitenom bevindt zich de Ronde Haven. Deze plek heeft een uitzonderlijke ruimtelijke kwaliteit in Culemborg. Hier lag oorspronkelijk de haven van Culem-borg. Nu is dit een natuurgebied; onderdeel van de ecologische hoofdstructuur. Het oude fabrieksterrein is een grotendeels braakliggend ge-bied waar een aantal verenigingen zijn gehuisvest. Het gaat om: de scoutingverenigingen Triton en St. Stanislaus, jeu de boulesvereniging Les Taxateurs, de Culemborgse Reddingsbri-gade, manege de Lekzoomruiters en de politiehondenvereni-ging. Het gebied is verpauperd en mist aansluiting bij het om-liggende gebied. Doordat het een oud fabrieksterrein is, is de grond tevens vervuild.

de voormalige Oude Haven

Page 23: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

23

UiterwaardenLandschapDe Lazaruswaard is een open uiterwaard. Zo hier en daar zijn resten van oud reliëf aanwezig, gedeelten van oude strangen en oude rabatten. Het natste gedeelte ligt direct langs de dijk, als gevolg van het ophogen van de dijk met klei uit de uiter-waarden. Een van de mooiste gedeelten ligt in de hoek tussen de dijk en de camping. Dat gedeelte is van de rivier geïsoleerd door diezelfde camping. De Redichemse waard is veel beslotener, met uitgegroeide knotwilgen, schietwilgen, een relatief jonge hoogstamboom-gaard (vrij slechte kwaliteit) en meidoornrijen. Verder ligt op de hoek de Pikse Boogerd, een zeer oude boomgaard, die echter in slechte staat is door een te hoge begrazingsdruk van pony’s. De uitstraling van de zandwinplas is nu vrij slecht.

NatuurDe natuurwaarden zijn nu vrij beperkt. In de Lazaruswaard worden de natte gedeelten gebruikt door eendensoorten als slobeend (rode-lijstsoort) en tureluur. In de winter heeft de waard beperkte waarde voor ganzen en graaseenden (smien-ten). In de liesgrasveldjes (moerasstukjes) broedt af en toe de waterral. De Redichemse Waard heeft iets meer natuurwaarden. De knot-wilgen zijn geschikt voor holenbroeders als steenuil en bosuil. Schietwilgen en hoge meidoorns als broedbomen voor rans-uil. In enkele poelen zitten rugstreeppad en heikikker. Rond de zandwinplas zijn resten aanwezig van stroomdalgraslanden. Op de landtong waren die ook aanwezig, maar door de continue schapenbegrazing zijn de natuurwaarden op dit moment niet zo hoog. Oorspronkelijk lag in het gebied een rivierduin.

RecreatieDe uiterwaarden zijn op dit moment niet formeel toeganke-lijk. Het is wel mogelijk om de Lazaruswaard te betreden, hier wordt vrij veel gebruik van gemaakt. Ook in de Redichemse Waard wordt vrij veel gerecreëerd, zowel wandelen als water-gebonden recreatie op de plas.

LandgebruikHet grootste gedeelte van het gebied is in agrarisch of semi-agrarisch gebruik. In de Lazaruswaard grazen paarden en po-ny’s. Ook in de Pikse Boogerd grazen pony’s, die de boomgaard volledig kaaleten. In de Redichemse Waard lopen koeien van twee verschillende veehouderijen. Op de landtong grazen scha-pen.

Redichemse Plas Beusichemse Dijk met zicht op de Pikse Boogerd

Page 24: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

24

Binnendijks gebiedHet binnendijks gebied wordt beschouwd als zeer waardevol door de aanwezige 16de eeuwse verkaveling. Het gebied is kleinschalig en zeer gevarieerd met de Achterweg (oorspron-kelijk de oude Lekdijk), het open terrein de Volencampen, de Plantage verschillende boomgaarden, een camping, de volks-tuinen, en huis De Bol met het Rondeel. De oude zandwinput de Put van Hussen is een element dat niet thuishoort in dit gebied.

huis De Bol met het Rondeelzicht op de Achterweg vanaf de Beusichemse Dijk

Page 25: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

25

3.3 Kansen en potenties

In de volgende alinea worden de mogelijkheden opgesomd die zijn onderkend om de inrichting van de verschillende deelge-bieden te verbeteren. In hoofdstuk 4 wordt dieper ingegaan op deze kansen en potenties.

Rivierfront en jachthavenOndanks de slechte uitstraling en de gebrekkige kwaliteit van het openbaar gebied, is dit gebied waardevol omdat dit deel van de stad zeer strategisch gelegen is tussen de uiterwaarden en direct aan de binnenstad. De bestaande haven heeft de po-tentie om de spil te zijn in dit gebied. Kansen zijn: • rivierenlandschap en historie als basis;• versterken relatie stad en rivier;• ontwikkelen van een boulevard langs het water;• verzilveren toeristische en recreatieve kansen die de jacht-

haven biedt.

VeerweggebiedHet rivierproject biedt een grote kans om het Veerweggebied weer een samenhangende functie en ruimtelijke kwaliteiten te geven. Dit kan door het binnengebied te ontwikkelen, de wa-terkant als rivierfront in te richten en de kwaliteit van het na-tuurgebied de Ronde Haven te benutten. Qua routing zou de ontsluiting naar de Veerpont veranderd kunnen worden zodat het woon- en verblijfsklimaat aan de Veerweg verbeterd wordt en een boulevard ontwikkeld kan worden. Op deze manier ont-staat er samenhang. Kansen zijn: • vergroten leefbaarheid;• ontwikkelen tot één samenhangend gebied;• alternatieve ontsluiting naar de veerpont.

UiterwaardenDe kansen zijn vooral gelegen in het ontwikkelen van de uiter-waarden tot een cultuurlijk natuurgebied dat past binnen de ecologische hoofdstructuur. Daarnaast kunnen de uiterwaarden toegankelijk gemaakt worden voor recreanten:• natuurontwikkeling binnen de EHS;• toegankelijkheid uiterwaarden verbeteren door aaneenge-

sloten padenstructuur.

Binnendijks gebiedHet binnendijks gebied heeft veel kwaliteiten. Door de Put van Hussen uit zijn isolement te halen kan het huidige landschap nog meer versterkt worden. Kansen zijn: • recreatieve routestructuur (onder andere vanuit de binnen-

stad) verbeteren;• Put van Hussen onderdeel maken van de structuur;• Recreatieve waterverbinding tussen kasteeltuin en Put van

Hussen.

de nabijheid van de uiterwaarden is een kwaliteit van de stad

Page 26: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

26

Page 27: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

27

4. Visie

4.1 Rivierfront en jachthaven

Jachthaven en omgevingDe exploitatie van de jachthaven moet worden verbeterd. Er is sprake van een jaarlijks tekort dat drukt op de gemeentelijke begroting. Dat tekort heeft twee oorzaken: er is sprake van te-rugkerende, kostbare, baggerwerkzaamheden en er zijn te wei-nig ligplaatsen. Om de problematiek op te lossen is de situatie rond de huidige haven in zijn geheel herontworpen. Daarbij is uitgegaan van uitbreiding van de jachthaven van 263 naar 400 ligplaatsen en bijbehorende voorzieningen op het land. Ook is woningbouw toegevoegd.

Het ontwerp voorziet in de aanleg van een passantenhaven op de plaats van de huidige jachthaven. Zo wordt het semi-private karakter huidige jachthaven opgeheven en verbeterd de ver-

blijfswaarde van de openbare ruimte. Een nieuwe jachthaven wordt aangelegd aan de noordoostzijde van het schiereiland.

In de nieuwe passantenhaven is het alleen mogelijk om boten langs de lage kade aan te leggen. De leegte die hierdoor ont-staat in het midden van de haven vergroot de beleving van het water. De rivier komt hierdoor als het ware dichter bij de oude stad te liggen. Hierdoor én door het toevoegen van nieuwe bebouwing tussen de dijk en de huidige haven, verbetert de ruimtelijke relatie met de historische binnenstad.

De situatie rond de in- en uitgang naar de rivier wordt aange-past zodat de kans op verzanding vermindert.

planvisie rivierfront en jachthaven

Page 28: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

28

VerenigingenIn het nieuwe ontwerp wordt ruimte gecreëerd voor de aanwezi-ge watersportverenigingen (de Helling) en voor de watergebon-den verenigingen uit het Veerweggebied: de duikvereniging, de Culemborgse reddingsbrigade en waterscoutvereniging Triton. De duikvereniging en de Culemborgse Reddingsbrigade krijgen een clubhuis op het water. Eventuele opslag kan plaats hebben in de bebouwing op de lage kade. Voor de waterscoutvereni-ging Triton zijn er twee opties. De eerste is in de jachthaven op de overgang van de haven met de uiterwaarden, eventueel met een clubhuis op het water. De tweede optie bevindt zich in het binnendijks gebied. Hier wordt later op ingegaan.

Het rivierfrontDoor de aanleg van de nieuwe jachthaven en een nieuwe be-bouwing langs de Lekkade en het schiereiland, de plek van de huidige camping, krijgt de stad vanaf de overkant van de Lek een heel ander aanzien. De ideeën van Culemborg aan de Lek krijgen hier letterlijk vorm door een vernieuwd stadsfront en

een sfeervolle boulevard. Een nieuw aan te leggen landtong scheidt de nieuwe jachthaven van de rivier, waardoor de jacht-haven vanaf de rivier gezien een groen aanzien krijgt. Op de achtergrond is nog steeds het karakteristieke silhouet van Cu-lemborg herkenbaar.

nieuw rivierfront

Page 29: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

29

bestaand rivierfrontbestaand rivierfront

Page 30: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

30

zicht op de jachthaven vanaf de dijkjachthaven evenwijdig aan de rivier

De positie van de havenDe huidige jachthaven zal in de toekomst fungeren als pas-santenhaven. Het karakter van de historische haven zal worden hersteld door de bomenrij langs de Veerweg rondom de gehele haven te plaatsen. Een hoge en lage kade worden rondom de haven aangelegd, waarbij de lage kade wordt verbreed. De lage kade wordt mogelijk uitgevoerd met behulp van steigers of vlonders.De nieuwe jachthaven wordt aangelegd achter het huidige hooggelegen gebied (camping en havenvoorzieningen); verder het schiereiland genoemd. De nieuwe jachthaven kan volgens twee varianten worden aangelegd.

1. Evenwijdig aan de rivierVoordeel:• Uitzicht vanaf de dijk (hoek bij Palumbus) over de Lazarus-

waard in blijft open (Beschermd Stadsgezicht);• Directe verbinding en zichtlijn vanaf de hoge kade naar de

uiterwaarden.

Nadeel:• De haven komt verder de Lazaruswaard in. Dit kan een knel-

punt opleveren met de ecologische hoofdstructuur.

Page 31: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

31

zicht op de jachthaven vanaf de dijkjachthaven dwars op de rivier

2. Dwars op de rivierVoordeel:• De haven gaat minder verder de Lazaruswaard in. Minder

kans op knelpunten met de ecologische hoofdstructuur;• Nieuw gebouwde front grenst in zijn geheel aan de haven;• Korte afstand tussen de voorzieningen en de ligplaatsen

Nadeel:• Het beschermde stadsgezicht (hoek Palumbus) wordt belem-

merd door de jachthaven.

Page 32: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

32

Het schiereilandOp het schiereiland is plek voor de verschillende voorzieningen behorende bij de jachthaven en de passantenhaven. Doel is om hier een aantrekkelijk, levendig, nieuw Culemborg aan de Lek te realiseren dat zowel voor bewoners als bezoekers interes-sant is. Daartoe wordt een programma ontwikkeld met horeca-voorzieningen, woningen en mogelijk een hotel en winkeltjes. Op de begane grond, aan de passantenhaven, kunnen verschil-lende horecavoorzieningen zich vestigen afgewisseld met ha-vengerelateerde winkels. Daarboven komen woningen in 2-3 lagen. Aan de jachthaven komen stadswoningen of woon-werk-woningen. Zo ontstaat een mix van grondgebonden woningen met tuin en appartementen. In het bouwblok op de kop van het schiereiland is gedeeltelijk een hotel mogelijk.

De verenigingen krijgen direct aan de jachthaven op de lage kade ruimtes tot hun beschikking voor opslag. Deze ruimtes kunnen zich uitstrekken tot de ruimte onder het bouwblok.

Tussen de haven en de stadDe zone tussen de haven en de stad wordt vormgegeven door een nieuw, alzijdig bebouwingsblok. In dit bouwblok worden aan de havenzijde voorzieningen opgenomen die ook op het schiereiland worden ontwikkeld. Hierdoor ontstaat een door-gaande recreatieve structuur van de stad naar de haven. Voor-zieningen bevinden zich op de begane grond. Onder het blok is een parkeergarage opgenomen. Deze parkeergarage krijgt een functie voor de haven en de binnenstad. De woningen vormen evenals op het schiereiland een mix van appartementen, stads-woningen en woonwerkwoningen.

ProgrammaIn het ontwerp is uitgegaan van het volgende programma:Alleen rondom de passantenhaven kunnen voorzieningen wor-den gerealiseerd. Dit betreft horeca (inclusief hotel) met een maximum van 1900 m2 BVO en winkelruimte met een maxi-mum van 1000 m2 BVO.

De woningen die worden gerealiseerd, zijn verspreid over het schiereiland, het woonblok tussen de haven en de stad en aan het water aan de Lekboulevard. Het gaat om appartementen, grondgebonden stadswoningen en eventueel woonwerkunits. De appartementen hebben een oppervlakte van rond de 120 m2, de stadswoningen tussen de 200 m2 en de 250 m2. To-taal kunnen er rond de 250 woningen gerealiseerd worden. De verhouding tussen de woningtypes is: 53% appartementen en 47% grondgebonden woningen. Het parkeren wordt ondergronds opgelost. Op het schiereiland komt onder de drie blokken één grote parkeergarage. Onder het blok tussen de haven en de stad zal gedeeltelijk een par-keervoorziening in twee lagen worden gerealiseerd. Totaal zal er plek zijn voor ongeveer 720 parkeerplaatsen.

Page 33: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

33

kelderniveau: parkeren & verenigingen op kade begane grond: horeca, voorzieningen & wonen verdieping: wonen & hotel

doorsnede over het schiereiland

Page 34: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

34

impressies openbare ruimte:a. lekfront

b. zicht over de passantenhaven

c. jachthaven met verenigingen op de lage kade

d. doorkijk naar de Lazaruswaard

Openbare ruimteDe openbare ruimte krijgt een fikse kwaliteitsimpuls. Langs het gehele waterfront wordt een boulevard ontwikkeld. De boule-vard begint bij de spoorbrug en volgt het deels nieuw te ont-wikkelen stadsfront. Als gevolg van de nieuwe auto ontsluiting via het Veerweggebied kan de huidige Lekkade en de Veerweg ontwikkeld worden als boulevard voor de wandelaar en fietser. Aan het einde van de Veerweg is het mogelijk om langs de haven de boulevard te volgen richting het schiereiland en de Lazaruswaard of rechtdoor de binnenstad in te lopen. Voor de laatste optie wordt het nu ingewikkelde kruispunt vereenvou-digd en langzaamverkeersvriendelijk ingericht.

Er wordt een hoge en lage kade ontwikkeld. Op de hoge kade kan worden gewandeld en gefietst. De lage kade annex steiger is bedoeld voor recreatieschepen, met name passanten. Ook wandelaars die langs het water willen struinen en de schepen willen bekijken kunnen van deze voorziening gebruik maken. De lage kade direct aan de Lek zal een stenigere uitstraling krijgen dan rondom de haven.

De boulevard vormt een onderdeel van en de entree voor de verbeterde toegankelijkheid van de oostelijke uiterwaarden. Er vormt zich zo over het hele traject langs de rivier een recrea-tieve route . Via de nieuwe boulevard wordt het straks mogelijk om van de Goiberdingerwaard naar de Lazaruswaard te lopen.

planvisie openbare ruimte

ab

d

c

Page 35: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

35

a. nieuw lekfront

b. zicht over de passantenhaven en Veerweg met hoge en lage kade voor fietsers en wandelaars

Page 36: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

36d. doorkijk naar de Lazaruswaard

c. schiereiland met woningen, boulevard en verenigingen op de lage kade

Informele paden -kleine dijkjes in de uiterwaarden voorzien van graspaden- leiden de wandelaar en natuurvorser naar de Redi-chemse waard en vandaar naar de Beusichemse waard. Op de plek met de huidige overkapping ter plaatse van de veer-pont komt een nieuwe ontmoetingsplek in de vorm van een

verlaagd pleintje aan het water. De huidige haven die wordt omgevormd tot passantenhaven, krijgt een functie als water-plein. Hier kunnen stedelijke activiteiten plaats vinden zoals: spelevaren, aankomst sinterklaas en concerten of bioscoop op het water.

Page 37: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

37

Page 38: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

38

4.2 Veerweggebied

Het Veerweggebied is opgenomen in het plan voor Culemborg aan de Lek. Hoewel de planvorming voor de Veerweg reeds in volle gang was is toch besloten om het gebied mee te nemen in de ideeontwikkeling voor Culemborg aan de Lek. Door het Veerweggebed op een hoger schaalniveau te tillen doen zich mogelijkheden voor die bij een beperkte scope niet mogelijk zijn. Zoals aanpassing van de ontsluiting en een betere afwe-ging van alternatieve locaties voor de verenigingen in het ge-bied en onderzoek naar de mogelijkheid om de Kleine Lek te herstellen.

Wonen in het parkDe planopzet voor het Veerweggebied gaat uit van een ver-nieuwd stadfront aan de Lek met daarachter woningbouw met brede groene randen. Het gebied wordt een openbaar toegan-kelijk park met woningen op terpen. Het gaat hierbij om grond-gebonden parkwoningen en appartementen. Er kunnen 64 parkwoningen gerealiseerd worden. Deze hebben een woonop-pervlakte van rond de 200 m2. Aan de zijde van de spoordijk is een drietal appartementencomplexen geprojecteerd. In elk blok bevinden zich 20 appartementen van ongeveer 100 m2. Onder de woningen worden gemeenschappelijke parkeergara-ges gerealiseerd voor ongeveer 200 parkeerplaatsen. Bezoe-kers kunnen in het openbaar gebied parkeren. De woningen in het park worden ontsloten door woonpaden.

planvisie Veerweggebied

Page 39: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

39

Bodem en geluidDe bodem in het Veerweggebied is plaatselijk vervuild; voor-namelijk als gevolg van resten van de steenfabriek. De bodem hoeft niet volledig afgegraven te worden, een nieuwe leeflaag is voldoende. Om de impact van de vervuiling tot een minimum te beperken wordt uitgegaan van een compacte woningbouw-type, zonder privé-tuinen.

De spoordijk en de trein geven veel geluidsoverlast. Een ver-kenning heeft uitgewezen dat de geluidsbelasting in het ge-bied, door het aanbrengen van geluidwerende voorzieningen langs het spoor en geluidsreducerende maatregelen aan de woningen, zodanig kan worden gereduceerd dat hier wonin-gen kunnen gebouwd. De geplande appartementen, langs de spoordijk, kunnen mogelijk ook als geluidwering dienen voor de achterliggende woningen. De noodzaak van een geluidsscherm op de spoordijk moet nader worden onderzocht. Dan is er nog wel sprake van geluidsoverlast van de spoorbrug. Die kan fors verminderd worden door aan de nieuwe Lekboulevard een L- vormig gebouw te plaatsen als een oplossing tegen het geluid van de spoorweg.

doorsnede over het Veerweggebied met links de spoordijk en rechts de Veerweg

geen grondgebonden woningen met tuin maar compact wonen in het groen

Page 40: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

40

VerenigingenIn het planconcept is geen plaats voor de politiehondenvereni-ging en de manege de Lekzoomruiters. Voor deze verenigingen wordt elders een nieuw onderkomen gezocht. De watergere-lateerde verenigingen worden verplaatst naar het jachthaven-gebied. Voor de waterscouting is eventueel ook het binnen-dijks gebied een optie. De scoutingvereniging St. Stanislaus (1575 m2) en de jeu de boulesvereniging de Taxateurs (1100 m2) worden herplaatst binnen het gebied. Hierbij wordt reke-ning gehouden met toekomstige uitbreidingswensen van beide verenigingen. Zij krijgen een plek in de groenzone langs het spoor. St. Stanislaus zit met zijn buitenruimte gekoppeld aan de boulevard langs de Lek. Zodoende kunnen de scouts veilig via de voetgangerstunnel aan de andere zijde van het spoor in de Goiberdingerwaard komen. Het verenigingsgebouw kan via de nieuwe ontsluitingsstructuur veilig worden bereikt.

Ontsluiting van het gebiedDe auto-ontsluiting naar de pont die nu via de Veerweg loopt wordt verplaatst naar het Veerweggebied. Hierdoor kan de ge-wenste boulevard langs de Lek en de Veerweg autovrij wor-den. De nieuwe ontsluiting is projecteerd langs de spoordijk en takt aan op de Steenovenslaan. De Goilberdingentunnel zal uit verkeerskundig oogpunt moeten worden aangepast. Als blijkt dat die aanpassingen niet uitgevoerd kunnen worden is een alternatief mogelijk. Namelijk als parklaan aan het einde van de Kleine Buitenom achter de bestaande woningen, maar op ruime afstand, van de Veerweg langs. De Steenovenlaan zal dan gebruikt worden om de verenigingen en de nieuwe wonin-gen te ontsluiten. De voorkeur gaat uit naar de eerste optie.

auto-ontsluiting optie 1

auto-ontsluiting optie 2

Fietsen en wandelenVoor het fiets- en wandelverkeer wordt een nieuwe routestruc-tuur ontworpen. De Kleine Lek en de Ronde Haven worden, samen met het nieuwe woonpark, onderdeel van een fijnmazig padennetwerk. Deze padenstructuur is verbonden met de nieu-we boulevard en de dijk. De boulevard en de dijk zijn onderdeel van het recreatieve hoofdnetwerk in Culemborg. Daarom wordt het langzaamverkeer over de dijk, ter plaatse van de Kleine Buitenom, verplaatst naar het oude tramtracé, halverwege het talud van de dijk. Zo wordt de verkeersveiligheid op de Kleine Buitenom verbeterd.

Page 41: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

41

referenties woningbouw in Veerweggebied

Page 42: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

42

samenvatting rivierverruimingsmaatregelen

1. dijkverlegging2. kadeverlaging3. plasverbreding / aansluiting4. maaiveldverlaging

1

2

2

3

3

4

4

4

4.3 Uiterwaarden

Principe van de ingrepenDe rivierverruimingsmaatregelen vinden plaats in de uiterwaar-den. Landschappelijk zullen hier grote veranderingen gaan plaatsvinden. Zo wordt er een geul gerealiseerd die deels aan-sluit op de Redichemse Plas, op de plek waar vroeger ook al een geul heeft gelegen. De oevers van de plas worden ver-laagd. De nieuwe geul krijgt een open aansluiting op de rivier, ten westen van de plas. Er ontstaat hierdoor een eiland waarop de natuur de vrije hand krijgt. Het bestaande wilgenbos krijgt hierdoor verdere uitgroeimogelijkheden. Daarnaast worden op verschillende plekken de kades en het maaiveld verlaagd. Te-vens zal de dijk verlegd worden. Een variant kan zijn om de dijk niet direct te verleggen. Ook in de Steenwaard (grondgebied Houten) worden de zo-merkade en het maaiveld verlaagd. Daarnaast worden de plas-sen vergroot en verbonden onder het spoor door. De Veerweg aan de Houtense kant wordt doorlatend gemaakt.

NatuurontwikkelingDe nieuwe geul en de vergravingen bieden mogelijkheden voor nieuwe natuur zoals bloemrijk grasland, stroomdalgrasland, nat soortenrijk grasland en bosjes met verhoogde natuurwaarde. Door verontdiepingen in de plas wordt de plas ecologisch inte-ressant. Het landschap wordt verder versterkt door verschil-lende meidoornhagen die evenwijdig aan de stroomrichting van de rivier worden geplant. Langs de meidoornhagen lopen wan-delroutes op lage dijkjes.

RecreatieDoor de uiterwaarden gaan verschillende verhoogde graspaden lopen, als struinroutes. Aan de verbrede plas zal een plek zijn waar men aan het water kan zitten. Voor auto’s is het gebied, evenals in de huidige situatie, niet toegankelijk.

Page 43: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

principeprofiel Redichemse plas met geul

Redichemse Plas

nat soortenrijkgrasland

droogsoortenrijk

graslandgeul

nieuwe landtong(nat soortenrijk

grasland)

verondiepen verondiepen

stroomdalgrasland

recreatie

dieren

vegetatie

Page 44: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

44

Steenwaard

Pikse Boogerd

Redichemse Waard

Ingrepen rivierverruiming

Foto 1:Bestaande situatieOp drie locaties zijn er kansen om de rivier de benodigde ruimte te geven: • De eerste mogelijkheid ligt in de Redichemse Waard. • Een tweede kans ligt ter hoogte van de Pikse Boogerd waar

sprake is van een flessenhals in het winterbed. • De derde mogelijkheid ligt, aan de Houtense kant, in de

Steenwaard, waar de Veerweg en de zomerkade obstakels vormen voor het hoge water.

Foto 2: Maatregelen in Redichemse Waard en SteenwaardDe eerste kans die kan worden verzilverd is door maatregelen bij de Redichemse plas. Een goed werkende maatregel is re-aliseren van een geul parallel aan de vergrootte plas. De geul vormt ook een goede basis voor het maken van nieuwe, natte natuur in het kader van de EHS. Op de plek waar de geul wordt verbonden met de plas kan men aan het water verblijven. Door de ingreep verandert een deel van de huidige oeverzone van de plas in een eiland. Hier onstaat een kans voor de ontwikkeling van ooibos. In de Steenwaard worden de obstakels voor het hoge water verwijderd. De weg naar het veer wordt hier door-latend gemaakt en de zomerkade verlaagd. Daarnaast wordt het wateroppervlak vergroot.

bestaande situatie ingrepen

Page 45: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

45

Foto 3:Maaiveldverlaging in de Redichemse WaardAls extra uitloop is het maaiveld verlaagd vanaf de Redichemse plas richting de rivier. Om het cultuurhistorische karakter te ver-sterken zijn in de stroomrichting van de rivier meidoornhagen geplaatst. Langs de hagen liggen verschillende graspaden op een kleine dijk, waardoor het gebied, ook in natte seizoenen, toegankelijk is voor wandelaars. Deze struinroutes zijn verbon-den met de dijk en de nieuw aangelegde jachthaven.

Foto 4:DijkverleggingAls laatste wordt de flessenhals in het winterbed ter hoogte van de Pikse Boogerd verruimd. Hier wordt de hoek in de dijk terug-gelegd. De uiterwaarden worden hierdoor vergroot en de rivier krijgt meer ruimte op een cruciale plek in het winterbed.

Page 46: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

46

bestaande situatie

nieuw water

recreatieve routes

4.4 Binnendijks gebied

De Put van Hussen ligt nu verloren in het gebied. De plas is geïsoleerd en heeft te weinig ruimtelijke samenhang met het omliggende gebied. Een sterke verbetering treedt op door het water uit te breiden richting het Bakelbos en een verbinding te realiseren met de bestaande waterloop richting de kasteel-tuin. Het water vormt zo het verbindende element tussen de Achterweg en de dijk. De voorzieningen en elementen in het gebied krijgen hierdoor een ligging aan het water zoals de cam-ping, de volkstuinen, de boomgaarden. Langs het water kan een aantrekkelijke recreatieve route worden aangelegd vanaf de binnenstad, via de kasteeltuin langs het nieuwe water naar het binnendijks gebied en de Put van Hussen. De nieuwe route wordt verbonden met de Achterweg, het Rondeel en de Plan-tage en met routes naar de uiterwaarden. In het gebied wordt een tweetal functies toegevoegd. Rondom de Put van Hussen of ter hoogte van de Put langs de dijk, worden luxe villa’s gere-aliseerd (max. 8). Verder kan de waterscoutvereniging Triton in plaats van de haven een plek te krijgen aan de Put van Hussen of aan de nieuwe watergang richting de kasteeltuin. Het is ook mogelijk dat de dijk niet verlegd wordt. Het concept en programma blijven in dat geval gelijk. De kavels voor de luxe villa’s zullen dan ruimer zijn.

referenties planvisie binnendijks gebied

Page 47: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

47

optie 2 zonder dijkverleggingoptie 1 mét dijkverlegging

Page 48: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

48

optie 1 met dijkverlegging

4.5 Samenhang

Culemborg heeft zijn ligging aan de rivier eindelijk benut. De jachthaven met zijn boulevard met terrasjes en andere voor-zieningen zorgt voor een nieuwe entree van de stad. De route tussen de binnenstad en haven wordt weer aantrekkelijk. Even-als de route van de Goilberdingerwaard naar de Redichemse waard. De veerpont wordt ontsloten via het Veerweggebied. De Veerweg wordt hierdoor ontlast van autoverkeer. Het hele rivierfront wordt een autovrije boulevard met zowel een hoge als een lage kade. Het woonpark in het Veerweggebied sluit aan op het naastgelegen natuurgebied de Ronde Haven. De uiterwaarden langs de Beusichemsedijk krijgen behalve meer ruimte voor de rivier ook een betere toegankelijkheid. Tevens wordt de Ecologische Hoofdstructuur gerealiseerd. Achter de verlegde dijk krijgt het binnendijks gebied bij de Achterweg ook een impuls. De recreatieve verbindingen tussen dit gebied, de uiterwaarden en de binnenstad worden verbeterd. Vanaf de kasteeltuin tot het de Put van Hussen loopt een nieuwe water-verbinding met daarlangs een recreatieve route. Het binnen-dijkse en buitendijkse netwerk van recreatieve routes sluiten op elkaar aan en vormen samen een forse uitbreiding van de recreatieve verbindingen in Culemborg.

Optie 1 met dijkverleggingIn het kader van de rivierverruiming dient deze optie als voor-keur. De dijk wordt verlegd om een zo groot mogelijke wa-terstandsdaling te kunnen bereiken (zie rapport Rivierverrui-mingsmaatregelen Culemborg aan de Lek). Bij de verlegging van de dijk zal een groter deel van de Lazaruswaard verlaagd kunnen worden en kunnen in het toegevoegde gebied ecologi-sche kwaliteiten aangelegd worden.

Page 49: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

49

optie 2 zonder dijkverlegging

Optie 2 zonder dijkverleggingIn deze optie wordt de dijk niet verlegd. De huidige wonin-gen langs de dijk blijven gehandhaafd. Het binnendijks gebied wordt zodanig ingericht dat de dijkverlegging altijd mogelijk blijft (geenspijtmaatregel). De verwachting is dat met deze op-tie niet voldoende waterstandsdaling wordt behaald in het ka-der van de onderzochte maatregelen.

recreatieve routesrecreatieve routes

Page 50: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

50

Literatuur & bronnen

• RAAP-rapport 1438; Gemeente Culemborg, toelichting op de archeologische verwachtingskaart.• Culemborg beeld van een stad; P.J.W. Beltjes en P.W. Schipper• Landschapsontwikkelingsplan Culemborg 2006-2016; Royal Haskoning, 19 oktober 2006• Ontwikkelingsplan Veerweggebied; bureau Nieuwe Gracht, december 2004• Voorontwerpbestemmingsplan Bestemmingsplan gemeente Culemborg; 6 mei 2008 • Beleidslijn grote rivieren; ministerie van V&W, 2006• PKB Ruimte voor de Rivier; ministerie van V&W, januari 2007• Ruimte voor meer toerisme; kadernota recreatie en toerisme, gemeente Culemborg, maart 2007 • Rijk verleden. Sterke toekomst; Cultuurhistorisch beleid voor Culemborg 2006-2010, december 2005• Natuur in de Culemborgse uiterwaarden; Stroming, maart 1996• Inspiratie langs de Lek; Jos Rademakers en Adri Voorwinden, december 2006

Page 51: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2

51

Colofon

Culemborg aan de Lek Toelichting op de planvisie

OpdrachtgeverGemeente Culemborg: Sander Booms, Anne-Louise Vader, Jan-Dirk BuijzerBallast - Van Oord Grondstoffen: Thijs Stam, Jan-Jaap Tiemersma

Opgesteld doorDN Urbland bv:Hans Dekker, Marja Nevalainen,Ard Middeldorp, Sabine Provily,Jeroen van der Vlist, Monica Velasco, Clemence Confort, Tomoya Hashiuchi, Berend Strijland, Fabio Hernandez

In samenwerking metRoyal Haskoning:David Heikens, Gert-Jan AkkermanBureau Waardenburg:Wendy Liefveld, Theo Boudewijn

InformatieDN Urbland bv, DelftWateringsevest 382611 AW Delft0152121777www.urbland.com

Delft, 9 december 2008

Page 52: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2
Page 53: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2
Page 54: Culemborg aan de Lek - Voet van Oudheusden › images › stories › 479 › toelichting... · 2011-01-26 · 1.2 Aanpak 2. Programma en beleidskader 2.1 Programma van wensen 2.2