Corruptie maakt slachtoffers

Symposium Hoe corrupt is Nederland en wat doen wij er aan?

Transparency International Nederland

11 oktober Den Haag

Emile Kolthoff

Slachtoffers van corruptie

– Bedrijven die niet willen meedoen of worden uitgesloten.

– Burgers die te veel (smeergeld) moeten betalen of (bij niet willen of kunnen betalen) de diensten waar zij recht op hebben niet krijgen.

– Medewerkers binnen een corrupte organisatie ervaren gevoelens van onveiligheid.

– Het vertrouwen in de organisatie (het openbaar bestuur)

Corruptie maakt slachtoffersPagina 2

Overzicht Tactische Rijksrecherchezaken 2009

De 88 tactische onderzoeken onderverdeeld in overheidssectoren/diensten:

Gemeente 7; Provincie 1; Rijk 10; Opsporingsinstanties 60; Rechtswezen 6; Andere overheidsinstellingen 4.

De 88 tactische onderzoeken onderverdeeld in 106 delicten *):

Ambtelijke corruptie 13 (2008=23; 2007=30; 2006=30; 2005=14); Schending geheimhoudingsplicht 10; Schietincidenten 23; Celdoden 13; Tegenspraak 2; Overige confrontatie met politie 13; Nalatigheid zorgplicht 5; Uitvoering rechtshulp 2; Overige 25.

Corruptie maakt slachtoffersPagina 3

VU onderzoek door gemeenten opgegeven onderzoeken naar fraude en corruptie 1998-2003

Corruptie maakt slachtoffersPagina 4

corruptie- en fraudeonderzoeken in gemeente A 1998-2002

Corruptie maakt slachtoffersPagina 5

Corruptie items in Integriteitmeter

1. Het in functie aannemen van geld of gunsten om iets te doen of na te laten;

2. Het tegen betaling (in geld of natura) verstrekken van vertrouwelijke informatie aan derden;

3. Vriendjespolitiek door leidinggevenden;

4. Bevoordelen van vrienden en familie buiten de organisatie;

5. Aannemen van grotere geschenken (boven de 25 Euro) van externen.

Corruptie maakt slachtoffersPagina 6

Frequentie 6 NL gemeenten 2007(schaal van 1 t/m 5)

Corruptie maakt slachtoffersPagina 7

Vergelijking gemeenten NL/US, 2007

Corruptie maakt slachtoffersPagina 8

Corruptie en mensenrechten

Corruptie maakt slachtoffersPagina 9

• Onafhankelijk recht om in een corruptievrije wereld te leven

• Handhaving van mensenrechten leidt tot vermindering van corruptie

• Corruptie schendt mensenrechten:

– Direct

– Indirect (noodzakelijke voorwaarde)

– Draagt bij aan (één factor naast andere)

• Corruptie en mensenrechtenschendingen floreren bij dezelfde condities

Mensenrechten items in Integriteitmeter

1. Achterhouden van gegevens aan bevoegd gezag;

2. Opgave van onware gegevens in processen-verbaal;

3. Onzorgvuldig omgaan met vertrouwelijke politie-informatie;

4. Discriminatie van collega’s op grond van sekse, afkomst of geaardheid;

5. Discriminatie van burgers of arrestanten op grond van sekse, afkomst of geaardheid;

6. Seksuele intimidatie;

7. Pesterijen op de werkplek (treiteren, negeren, isoleren);

8. Toepassen van ongepast en/of disproportioneel geweld;

9. Incorrecte zorg voor arrestanten;

10. Met geweld dreigen tijdens verhoor; en

11. Toepassen van onwettige opsporingsmethoden.

Corruptie maakt slachtoffersPagina 10

Correlations. Spearman’s rho.Frequentie van integriteit schendingen.N=660

Het in functie aannemen van geld of gunsten om iets te doen of na te laten

Het tegen betaling verstrekken van vertrouwelijke informatie aan derden

Vriendjespolitiek door leidinggevenden

Bevoordelen van vrienden en familie buiten de organisatie

Aannemen van grotere geschenken (boven de 25 Euro) van externen

Achterhouden van gegevens aan bevoegd gezag .527** .551** .545** .555** .644**

Opgave van onware gegevens in processen-verbaal .528** .540** .486** .542** .608**

Onzorgvuldig omgaan met vertrouwelijke politie-informatie .537** .510** .539** .527** .596**

Discriminatie van collega’s op grond van sekse, afkomst of geaardheid

.553** .561** .540** .551** .619**

Discriminatie van burgers of arrestanten op grond van sekse, afkomst of geaardheid

.421** .426** .379** .374** .452**

Seksuele intimidatie .611** .597** .544** .569** .645**

Pesterijen op de werkplek (treiteren, negeren, isoleren) .540** .547** .518** .557** .548**

Toepassen van ongepast en/of disproportioneel geweld .472** .468** .401** .452** .511**

Incorrecte zorg voor arrestanten .397** .409** .305** .362** .438**

Met geweld dreigen tijdens verhoor .409** .429** .306** .371** .455**

Toepassen van onwettige opsporingsmethoden .410** .425** .326** .376** .447**

Corruptiepreventie = organisatie en regelgeving

• Basisnormen n.a.v. Ambtenarenwet 2006:

Aandacht voor integriteit; Gedragscode; Onderzoeken bij werving en selectie; Kwetsbare functies; Het afleggen van de eed of belofte; Nevenwerkzaamheden; Financiële belangen; Informatiebescherming; Relatiegeschenken; Inkoop- en aanbesteding procedure; Vertrouwenspersoon voor integriteit; Meldingsprocedure misstand; Handelwijze bij aantasting integriteit of vermoedens daarvan

• AO/IC

• Risico inventarisatie en management

Corruptie maakt slachtoffersPagina 12

Corruptiepreventie => Leiderschap

1. Het vervullen van een voorbeeldrol, verantwoordelijkheid nemen voor het eigen gedrag en daar verantwoording over afleggen;

2. het creëren van randvoorwaarden waardoor een veilige werkomgeving ontstaat, waar risico’s worden gemanaged door het wegnemen van verleidingen en het implementeren van heldere regels en procedures;

3. het handhavend optreden, door bijvoorbeeld het beschermen van slachtoffers en het adequaat optreden tegen niet integer gedrag door medewerkers, collega’s en superieuren.

Corruptie maakt slachtoffersPagina 13