COORDINATIECOMMISSIE UITWERING WET VEXINTREINIGING ... · katie van resultaten t.b.v. een...

44
COORDINATIECOMMISSIE UITWERING WET VEXINTREINIGING OPPERVLAKTWATEREN WERKGiU3EP V AANBEVELINGEN W O R BEIORDELING EN PRESENTATIE VAN WATERKWALITEITSGEGEVENS MEI 1983

Transcript of COORDINATIECOMMISSIE UITWERING WET VEXINTREINIGING ... · katie van resultaten t.b.v. een...

COORDINATIECOMMISSIE UITWERING

WET VEXINTREINIGING OPPERVLAKTWATEREN

WERKGiU3EP V

AANBEVELINGEN W O R BEIORDELING EN PRESENTATIE

VAN WATERKWALITEITSGEGEVENS

MEI 1983

behoort bij rapport C U W O V:’aanbevelingen voor

beoordeling en presentatie van wnterkwalitcits-

gegevens.

- i.p.v. het gestelde op blz.2 met betrekking

tot de IMP-methode heeft de Commissie besloten

presentatie via deze methode toch te handhaven,

naast het in het rapport aangegeven systeem.

c

INHOUD

1. INLEIDING

2. TOETSEN AAN NORMEN

3. PRESENTATIE TOETSINGSRESULTATEN

3.1. Toetsingstabellen

3.2. Aanvullende presentatievormen

BLZ.

.... 1

.... 3

. . . .5

4. ONTWIKKELING VAN DE WATERKWALITEIT IN DE TIJD ... 14

Bij lagen

bijlage 1, tabellen met toetsresultaten

bijlage 2. presentatie bacteriologigche gegevena

bijlage 3. presentatie zware metalen

bijlage 4, presentatie organische (micro-) verontreinigingen

-1 -

1 . INLEIDING

Een belangrijke taak van Werkgroep V van de CWVO is het ontwikkelen van algemeen toepasbare methoden voor beoordeling en presentatie van

waterkwaliteitsgegevens. Een uniforme opzet van dergelijke methoden is van groot belang vooral in verband met de rapportage-verplichting

voortvloeiend uit de AMvB-kwaliteitsdoelstellingen en metingen opper-

vlaktewater, de toetsing aan de algemene doelstelling "basiskwali-

teit", de totstandkoming van landelijke overzichten van de waterkwali-

teit zoals het IMP en in het algemeen ten behoeve van de vergelijk-

baarheid van resultaten.

De nota richt zich op de presentatievormen die samenhangen met de in

het algemeen belangrijkste doelstellingen van het waterkwaliteits-

onderzoek te weten het toetsen aan normen, het verkrijgen van een

ruimtelijk beeld van de waterkwaliteit en het verkrijgen van inzicht

in de ontwikkeling van de waterkwaliteit in de tijd. In regionale rap-

por ten zullen in vele gevallen verschillende aanvullende presentaties

van belang zijn, zoals de beoordelingen volgens systemen op ecolo-

gische grondslag, de resultaten van water- en stoffenbalansen, het

aangeven van gradiënten en het aangeven van grote lozingen e.d. In de

nota worden deze presentaties buiten beschouwing gelaten.

Een uitgangspunt voor de wijze van toetsing en voor de ontwikkeling

van presentatievormen zijn de in het IMP 1980-1984 genoemde normen van

de basiskwaliteit en de normen van de AMvB-kwaliteitsdoelstellingen en

metingen oppervlaktewater. De voorgestelde methoden zijn in verband

met de beschikbare normenseries in de eerste plaats bedoeld voor be- oordeling van zoete wateren maar kunnen veelal ook als een globale be- oordeling voor kustwateren en estuaria worden gehanteerd. Normen of

grenswaarden voor zoute wateren zijn op dit moment vrijwel niet be-

schi kbaar.

Bij de presentatie van de toetsingsresultaten wordt onderscheid ge-

maakt tussen toetsingstabellen en aanvullende presentatievormen (par.

3 ) . In de toetsingstabellen wordt per meetpunt en per parameter de ge-

talsmatige informatie en het resultaat van de toetsing aan de van toe-

passing zijnde normen aangegeven.

-2-

De aanvul lende presenta t ievormen b ieden de mogel i jkhe id tot v i s u e l e

p r e s e n t a t i e i n de vorm van k l eu renkaa r t en . Voor b e l a n g r i j k e a spek ten

van de waterkwali te i t worden aanbevel ingen gedaan voor k l a s s i f i k a t i e -

systemen waarbij zoveel mogel i jk is aanges lo t en b i j de sys t ema t i ek van

no rms te l l i ng voor de i n h e t geding z i j n d e parameters. De kleurenkaar -

t e n geven in fo rma t i e over de heersende g e h a l t e n i n r e l a t i e tot d i v e r s e

mogel i jke kwaliteitsdoelstellingen. Een i n p r i n c i p e andere mogel i jke

methode voor v i s u e l e p r e s e n t a t i e is u i t te gaan van de gewenste water-

k w a l i t e i t voor de v e r s c h i l l e n d e wateren e n de mate van a fwi jk ing vdn

de norm a l s maatgevend te beschouwen voor de i n d e l i n g i n k lassen . U i t

e en d e r g e l i j k e p r e s e n t a t i e kan d i r e k t worden a fge lezen of de d o e l s t e l -

l i n g voor h e t b e t r e f f e n d e water, rekening houdend m e t f u n k t i e s en na-

t u u r l i j k e g e s t e l d h e i d , a l is gehaa ld of i n hoever re hier nog van wordt

afgeweken. De k leuren op een d e r g e l i j k e kaart geven echter geen in-

z i c h t i n de f e i t e l i j k e g e h a l t e n en i n de r e l a t i e t u s s e n de geha l t en en

andere m o g e l i j k e waterkwaliteitsdoelstellingen. In k w a l i t a t i e f opz ich t

s t e r k v e r s c h i l l e n d e wateren kunnen door een v e r s c h i l i n d o e l s t e l l i n g

d e z e l f d e k l e u r k r i j g e n . Omdat bovendien de mate van a fwi jk ing van de

norm ook u i t de t o e t s i n g s t a b e l l e n kan worden a f g e l e i d wordt deze pre-

s en ta t i eme thode h i e r n i e t verder u i tgewerkt .

I n de IMP's 1975-1979 en 1980-1984 is gewerkt m e t een index voor de

zuur s to f huishouding op b a s i s van de parameters zuur s to f verzadig ings-

pe rcen tage , biochemisch-zuurstofverbruik en ammonium. De methode h e e f t

v e r s c h i l l e n d e bezwaren waaronder h e t f e i t da t de r e s u l t a t e n n i e t ver-

g e l i j k b a a r z i j n m e t de r e s u l t a t e n van normentoets ing en de vervlech-

t i n g van saprobie-aspekten (organische v e r o n t r e i n i g i n g ) en trof ie-

a spek ten ( a l g e n g r o e i ) . Aanbevolen wordt de IMP-methode t e vervangen

door de i n deze no ta voorges t e lde presenta t ievormen.

Beschikbare of i n ontwikkel ing z i j n d e beoordel ingssystemen op ecolo-

g i s c h e g ronds lag , z o a l s b i jvoorbee ld h e t systeem van Caspers & Karbe

voor boezemwateren en g r o t e polderwateren en h e t saprobie-systeem van

Moller-Pillot voor de stromende wateren op de hoge gronden, b l i j v e n

van belang voor een algemeen b io log i sche beoorde l ing van deze typen

wateren. De verde re u i twerk ing van deze systemen v e r d i e n t de aandacht

e n z a l i n nauwe samenhang m e t de ontwikkel ing van ecologische doel-

s t e l l i n g e n moeten p l aa t sv inden .

I n de no ta worden t e n s l o t t e aanbevel ingen gedaan voor p r e s e n t a t i e van

de ontwikkel ing van de w a t e r k w a l i t e i t i n de t i j d (par. 4 ) .

- 3-

2. TOETSEN AAN NORMEN

In het algemeen zijn de volgende waterkwaliteitsdoelstellingen van be-

lang :

- basiskwaliteit (zie IMP 1980-1984) : - specifieke mensgerichte kwaliteitsdoelstellingen, beschikbaar zijn normenseries voor drinkwateronttrekking, zwemwater,

viswater en schelpdierwater (zie AMvB) ;

- specifieke ecologische kwaliteitsdoelstellingen. Laatstgenoemde kwaliteitsdoelstellingen en met name de praktische uit-

werking ervan vormen onderwerp van studie en blijven hier buiten be-

schouwing.

Voor beantwoording van de vraag of aan de kwaliteitsdoelstellingen

wordt voldaan dient het aantal overschrijdingen van de af zonderli j ke

normen te worden vastgesteld. Voor de wijze van toetsing van zowel de

basiskwaliteit als de in de AMvB genoemde specifieke mensgerichte

waterkwaliteitsdoelstellingen wordt uitgegaan van het toetsvoorschrift

dat in de AMvB is weergegeven.

In het onderstaande zijn de algemene toetsregels weergegeven.

In bijlage 1 zijn voor de verschillende waterkwaliteitsdoelstellingen de specifieke uitzonderingen weergegeven.

Algemene toetsregels (conform AMvB) :

1 . Overschrijdingen van de normen, die zijn veroorzaakt door uitzon-

derlijke weersomstandigheden, of uitzonderlijke hydrodynamische om- standigheden zoals die afgeleid kunnen worden uit hoge gehalten aan

gesuspendeerde stoffen, worden niet meegerekend bij de toetsing.

2. Toegestaan is per kalenderjaar per parameter één overschrijding van

de norm voor parameters ten aanzien waarvan 12 keer per jaar onder-

zoek dient plaats te vinden, indien minstens 1 1 waarnemingen be-

schikbaar zijn waaronder geen overschrijding als bedoeld onder l

voorkomt, met dien verstande dat de overschrijding niet meer mag

bedragen dan 50% van de norm. Deze laatste eis van 50% geldt niet

voor de basiskwaliteit.

Wanneer waarnemingen zijn uitgevallen als gevolg van ijsbedekking,

geldt dit voorschrift indien minstens 10 waarnemingen beschikbaar

zijn waaronder geen overschrijding als bedoeld onder 1 voorkomt.

-4 -

3. Bij parameters ten aanzien waarvan een gemiddelde of mediaanwaarde is gegeven, worden de waarnemingen die zijn beïnvloed door uit-

zonderlij ke weersomstandigheden of uitzonderlijke hydrodynamische

omstandigheden, niet meegerekend.

In het algemeen gelden afhankelijk van het aantal waarnemingen de vol-

gende toegestane overschrijdingen met inachtneming van de punten 1 t/m

3.

aantal aantal toegestane

waarnemingen overschrijdingen

minder dan 11/10*

11/10* t/m 19

20 t/m 29

30 t/m 39

40 t/m 49

enz.

* geldt alleen wanneer gedurende de meetperiode een waarneming is uit- gevallen t.g.v. ijsbedekking.

Voor alle waterkwaliteitsdoelstellingen, met uitzondering van "schelp-

dierwater", geldt voor een aantal parameters dat overschrijdingen van

de norm als gevolg van de natuurlijke gesteldheid van de bodem en de

invloed daarvan op het water niet worden beschouwd als overschrij-

dingen

Voorgesteld wordt om de effekten van natuurlijke gesteldheid niet bij

voorbaat uit te sluiten bij de toetsingsprocedure. Deze invloeden kun-

nen besproken worden in een toelichtende tekst bij de normentoetsing.

mvendien zou naast de toetsing aan de beschikbare normenseries

(basiskwaliteit, AMvB) een aanvullende toetsing kunnen worden uitge-

voerd aan specifiek voor het gebied aangepaste normenseries.

-5-

3. PRESENTATIE TOETSINGSRESULTATEN

3.1. T o e t s i n g s t a b e l l e n

Voor de v e r g e l i j k b a a r h e i d van r e g i o n a l e r appor t en en voor h e t o p s t e l -

l e n van l a n d e l i j k e o v e r z i c h t e n z o a l s b i j v . noodzakel i jk voor h e t IMP

is h e t van g r o o t belang t e kunnen beschikken over uniforme t o e t s i n g s -

t a b e l l e n . H e t g a a t h i e r b i j i n de e e r s t e p laa ts om de volgende t a b e l -

l e n :

- Tabe l l en m e t per meetpunt en per parameter :

- a a n t a l waarnemingen

- minimum, maximum

- toetswaarde

- norm ( d i v e r s e normen)

- a a n t a l ove r sch r i jd ingen van de norm (en )

De toetswaarde is de waarde u i t de meetreeks d i e wordt g e t o e t s t aan

de norm. De toetswaarde wordt verkregen door he t a a n t a l t oeges t ane

o v e r s c h r i j d i n g e n volgens de i n hoofdstuk 2 genoemde punten 1 t / m 3

u i t de meetreeks te verwi jderen . De dan overgebleven hoogste of

l a a g s t e waarneming wordt g e t o e t s t aan de norm. Deze t o e t s i n g g e e f t

u i t s l u i t s e l over h e t a l of n i e t voldoen aan de g e s t e l d e e i s e n .

Opname van de toe tswaarde is van belang voor b i jvoorbee ld k l a s s i f i-

k a t i e van r e s u l t a t e n t.b.v. een k l e u r e n k a a r t ( z i e 3 .2) .

Parameters d i e w e l z i j n bepaald maar waarvoor geen normen beschik-

baar z i j n kunnen eveneens i n de tabel worden opgenomen.

- Tabe l l en m e t pe r meetpunt en per parameter h e t r e s u l t a a t van de

t o e t s i n g aangeduid a l s + of - (resp. vo ldoe t aan de norm en voldoet

n i e t aan de norm).

parameter

1

2

meetpunt A B C D

+ + - - + - + -

-6-

Voor opname i n r appor t en kan h e t z i n v o l z i j n een selekt ie te maken u i t

d e t o e t s i n g s t a b e l l e n voor de b e l a n g r i j k s t e m e e t l o k a t i e s , rekening

houdend m e t de ve r s c h i l l e n d e mogel i j k e w a t e r k w a l i t e i t s d o e l s t e l 1 ingen.

Voor bepaa lde r appor t ages kan h e t van belang z i j n t o e t s i n g s r e s u l t a t e n

van meerdere a f z o n d e r l i j k e j a r e n te p resen te ren .

Een e x t r a mogel i jkhe id voor v i s u e l e p r e s e n t a t i e van h e t t o e t s i n g s r e -

s u l t a a t b i eden , n a a s t de i n 3.2 gepresen tee rde methoden, blok-

diagrammen m e t per meetpunt b i j v . minimum, maximum, gemiddelde, toets-

waarde en, g r a f i s c h e aanduiding van de normwaarde.

3.2. Aanvullende presenta t ievormen

Voor een v i s u e l e p r e s e n t a t i e van de k w a l i t e i t van h e t opperv lak tewater

worden h i e r aanbevel ingen gedaan voor h e t maken van k l eu renkaa r t en .

D e volgende aspekten van de waterkwal i te i t worden i n beschouwing geno-

men :

- zuur s t o f hu is houd i ng

- e u t r o f i ë r i n g

- c h l o r i d e

- bac t e r i o l o g isc he v e r o n t r e i n i g ing

- zware metalen

- organ i sche (mic ro - )ve ron t r e in ig ingen .

Afhankel i jk van de amstandigheden i n de v e r s c h i l l e n d e beheersgebieden

z u l l e n bepaalde aspekten van meer o f minder belang z i j n en kan een

keuze worden gedaan u i t bovengenoemde mogelijkheden. H e t belang van de

d i v e r s e a spek ten k o m t n a t u u r l i j k o o k a l tot u i tdrukking i n h e t bemon-

s ter ingsprogramma voor de v e r s c h i l l e n d e wateren.

D e zuurs tofhuishouding is i n a l l e wateren van belang en kan i n d e

eerste p l a a t s worden g e k a r a k t e r i s e e r d door h e t zuur s to fgeha l t e . I n h e t

IMP werd de zuurs tofhuishouding beschreven door een index op basis van

h e t z u u r s t o f g e h a l t e , h e t biochemisch zuur s to fve rb ru ik (BZV) e n h e t am-

moniumgehalte. D e verhouding t u s s e n de d r i e genoemde parameters kan

e c h t e r van gebied tot gebied s t e r k v e r s c h i l l e n , voornameli jk a l s ge-

volg van v e r s c h i l l e n i n r e a e r a t i e en a lgengroe i .

Omdat h e t voor h e t leven i n h e t water i n de eerste p l a a t s g a a t om het

z u u r s t o f g e h a l t e en omdat de verhoudingen t u s s e n zuurstofgehal te ,BZV e n

ammonium sterk a f h a n k e l i j k z i j n van lokale omstandigheden wordt aanbe-

volen d e presentatie primair te r i c h t e n op h e t z u u r s t o f g e h a l t e vo lgens

d e h ie ronder voorges t e lde k l a s s i f i k a t ie. Regionaal kan h e t van belang

z i j n inde l ingen voor BZV en ammonium te ontwikkelen d i e zo goed moge-

l i j k a a n s l u i t e n b i j de i n d e l i n g voor he t zuur s to fgeha l t e .ûe inde l ingen

voor d e 3 parameters zoals opgenomen i n h e t eerste IMP (1975-1979)

kunnen w e l l i c h t a l s een eers te benadering worden gehanteerd .

D e eutrofieringsproblematiek d o e t z i ch vooral voor i n min of meer

s t agnan te wateren en kan worden g e k a r a k t e r i s e e r d door h e t c h l o r o f y l g e -

h a l t e . D e h i e ronde r voorges t e lde presenta t ievormen r i c h t e n z i ch op h e t

c h l o r o f y l g e h a l t e e n op de d a a r b i j behorende f o s f a a t - en s t i k s t o f g e h a l -

t e n ( * ) . B i j een c h l o r o f y l g e h a l t e van b.v. 50 mg/m3 h o o r t een f o s f a a t -

g e h a l t e van t enmins t e 0,lO mg P / i . Een f o s f a a t g e h a l t e van 0,IO mg P / i

be t eken t ove r igens l ang n i e t a l t i j d da t h e t c h l o r o f y l g e h a l t e ongeveer

50 m g / m 3 bedraag t .mor f a k t o r e n a l s l i c h t g e b r e k of een korte v e r b l i j f -

t i j d van h e t water kan de hoeveelheid a lgen ge r inge r z i j n . D e gepre-

s e n t e e r d e inde l ingen voor c h l o r o f y l , t o t a a l - f o s f a a t en t o t a a l - s t i k -

s t o f , gemiddeld over h e t zomerha l f j aa r , z i j n p r ima i r bedoeld voor be-

oo rde l ing van e u t r o f i ë r i n g s g e v o e l i g e wateren (voornameli jk meren en

p l a s s e n ) . O p g e m e r k t wordt d a t i n de i n d e l i n g voor t o t a a l - f o s f a a t de

norm voor d e b a s i s k w a l i t e i t van 0,20 mg P / l n i e t a l s k l a s seg rens i s

opgenomen. Een waarde van 0 ,15 mg P/l b l i j k t b e t e r aan t e s l u i t e n b i j

de ch lorofy lnorm van 100 rng/m3. Voor beoorde l ing van b i jvoorbee ld

t o t a a l - f o s f a a t g e h a l t e n i n stromende wateren d i e uitmonden i n e u t r o f i ë -

r i ngsgevoe l ige wateren z i j n de k lasse- inde l ingen o o k b ru ikbaa r . B i j d e

i n t e r p r e t a t i e d i e n t e c h t e r rekening t e worden gehouden m e t de re la t ie-

ve b i j d r a g e van h e t b e t r e f f e n d e water i n de totale b e l a s t i n g . Een hoog

t o t a a l - f o s f a a t g e h a l t e i n een b e l a n g r i j k e toevoer z a l van v e e l meer in-

vloed z i j n op h e t ontvangende water dan eenze l fde t o t a a l - f o s f a a t g e h a l -

t e i n een k l e i n beekje . Bovendien is h e t voor stromende wateren b e t e r

h e t jaargemiddelde t o t a a l - f o s f a a t g e h a l t e t e gebru iken voor de presen-

t a t ie i n p l a a t s van h e t zomerhalf jaargemiddelde.

( * ) Ontleend aan CUWW (1980) . Ontwikkel ing van grenswaarden voor

d o o r z i c h t , c h l o r o f y l , f o s f a a t en s t i k s t o f . Resu l t a t en van de

tweede e u t r o f i e r i n g s e n q u ê t e . RIZA,Lelystad.

-8-

Het chloridegehalte is waarschijnlijk alleen interessant in de zoete

rijkswateren en in het lage deel van Nederland. Presentatie van gege-

vens van het bacteriologisch onderzoek (thermotolerante coli's) zal

zich beperken tot wateren waarin wordt gezwommen. Voor zware metalen

verdient het aanbeveling om algemene overzichtskaarten op te stellen

(zie bijv. IMP 1980-1984). Het belang van het presenteren van kaarten-

materiaal van het voorkomen van organische (micro-)verontreinigingen

beperkt zich waarschijnlijk vooral tot de grote rijkswateren.

In de hieronder voorgestelde klassifikatiesystemen wordt zoveel moge-

lijk aansluiting gezocht bij bestaande normen of grenswaarden voor de

betreffende parameters. In overeenstemming met het voorschrift voor

toetsing aan normen, is de zgn. toetswaarde (bijv. de op één na hoog-

ste waarde bij 1 1 waarnemingen per jaar) maatgevend voor het indelen

van de meetresultaten in klassen. De kleurenkaarten geven aldus infor-

matie over de heersende gehalten in de verschillende wateren in rela-

tie tot diverse mogelijke kwaliteitsdoelstellingen. Van praktisch be-

lang is dat deze methode aansluit bij de normtoetsing en dat toepas-

sing daarm vrijwel geen extra gegevensverwerking vraagt.

- Pr esentat ie zuurstof ge hal te

Maatgevend voor de indeling in klassen is de toetswaarde (zie 3.1).

Presentatie door inkleuring wateren op de kaart.

klasse kleur mg 07/1 toe 1 ic h t ing

I donkerblauw > , 7 7 mg/l, norm zalmachtigen

I1 lichtblauw 6,0-6,9 6 mg/l, norm karperachtigen

I11 groen 5,O-5 I 9 5 mg/l, norm basiskwaliteit

IV geel 3,O-4,9

V rood < 3

In verband met de mogelijke variaties in het zuurstofgehalte over het

etmaal is het voor de vergelijkbaarheid van de meetresultaten van be-

lang de bemonstering zoveel mogelijk op dezelfde tijd van de dag uit

te voeren en bij voorkeur in de ochtenduren. Afwisseling van de volg-

orde waarin de bemonsteringspunten worden bezocht kan in dit verband

van belang zijn. In de toelichtende tekst bij de zuurstofkaart kan het

van belang zijn in te gaan op het verzadigingspercentage (b.v. het

vóórkomen van sterke oververzadiging).

-9-

- P r e s e n t a t i e ch lo rophy lgeha l t e ( a l l e e n min of meer s t a g n a n t e wateren)

Maatgevend voor de i n d e l i n g i n k l a s sen is de toetswaarde ( i n d i t ge-

v a l h e t gemiddelde over de pe r iode a p r i l t / m s ep tember ) .P resen ta t i e

door i n k l e u r i n g wateren op de kaar t .

- klasse k l e u r mg/m 3 t o e l i c h t i n g

I donker blauw < 25

I1 l i ch tb l auw 26-50

I11 groen 51-1 00 100 mg/m3, norm b a s i s k w a l i t e i t

I V g e e l 101-200

V r ood > 200

- P r e s e n t a t i e t o t a a l - f o s f a a t g e h a l t e .

Maatgevend voor de i n d e l i n g i n k l a s sen is de toe tswaarde ( i n d i t ge-

v a l h e t gemiddelde over de pe r iode apr il t / m september) . P r e s e n t a t i e

door i n k l e u r i n g wateren op de kaart .

k lasse k l e u r m 9 P / i toe 1 i c h t i ng

I donkerblauw < 0105

I1 l i c h t b l a u w O , O 6 - 0 1 1 0

I11 groen O 1 1 1-0 I 1 5

I V g e e l o, 16-0130

V r ood > 0,30

- P r e s e n t a t i e t o t a a l - s t i k s t o f g e h a l t e .

(K je ldah l - s t ik s to f p lus n i t r a a t - en n i t r i e t - s t i k s t o f ) .

Maatgevend voor d e i n d e l i n g i n k l a s sen is de toe tswaarde ( i n d i t

geva l h e t gemiddelde over de p e r i o d e a p r i l t / m september).

P r e s e n t a t i e door i n k l e u r i n g wateren op d e kaar t .

klasse k l e u r m 9 N / 1 toe 1 i c h t ing

I donkerblauw 4 1 1 3

I1 1 ic h t b l a uw 114-1,6

I11 groen

I V g e e l

-1 0-

- P r e s e n t a t i e c h l o r i d e g e h a l t e .

Maatgevend voor de i n d e l i n g i n k l a s s e n is de toe tswaarde ( z i e 3 . 1 ) .

P r e s e n t a t i e door i n k l e u r i n g wateren op de kaart .

klasse k l e u r mg C l / l t o e l i c h t i n g

I donkerblauw 6 50 50 mg/l , r e fe ren t i ewaarde kasteelt

I1 l i c h t b l a u w 51 - 1 O0

I11 groen 101-200 200 mg/l , norm b a s i s k w a l i t e i t

I V g e e l 201 -500

V rood > 500 500 mg/l , r e fe ren t i ewaarde tuinbouw

v o l l e grond, f r u i t t e e l t

D e r e f e ren t i ewaarden voor toepass ing i n de tuinbouw en de f r u i t -

teelt z i j n on t l eend aan h e t Rapport "Studiecommissie Waterbehoef t e

Land- en Tuinbouw" (1980). I n bepaalde gebieden kan a f h a n k e l i j k van

de f u n k t i e van h e t water een verdergaande d i f f e r e n t i a t i e z invo l z i j n

( b i j v . o p s p l i t s i n g van klasse V i n 500-1000, 1000-2000 en g r o t e r dan

2000 mg/l waa rb i j rekening wordt gehouden m e t normen r e sp . voor toe-

pass ing op bouwland-en g r a s l a n d en voor toepass ing a l s veedrenk-

water ) .

- Pr esen t a t i e bac t e r iolog i sc he ve ron t r e i n i g ing ( t hermotole r an t e bac t e-

r i ë n van de co l i -g roep) .

Maatgevend voor d e i n d e l i n g i n k l a s sen is de toe tswaarde ( i n d i t ge-

v a l de mediaan) .

klasse k leu r t he rmoto le ran te col i ' s t o e l i c h t i n g

mediaan i n aan ta l /ml ,

I b l a u w 4 0 1 3 gewenst (ge zondhe id s raad )

I1 groen

1 x 1 rood

O I 3-3,O norm zwemwater AMvB

> 310

voor de p r e s e n t a t i e van de k leuraanduid ing i n kaartvorm wordt aanbe-

volen de zgn. vierkantenmethode toe te passen waarb i j he t r e s u l t a a t

van meerdere j a r e n kan worden weergegeven ( z i e b i j l a g e 2) .

-1 1-

- Presentatie zware metalen en organische (micro-)verontreinigingen.

Bij deze groep van verontreinigingen is het van belang onderscheid

te maken tussen stoffen van de zwarte lijst en stoffen die niet op

deze lijst staan. In het IMP 1980-1984 wordt aangegeven dat de nor-

men voor zwarte lijststoffen een iets ander karakter hebben. Voor

lozingen van zwarte lijststoffen geldt namelijk zeer uitdrukkelijk

dat zij aangepakt moeten worden via de zg. emissiebenadering (emis-

siegrenswaarden op basis van "beste bestaande technieken"). De

basiskwaliteitnormen voor deze stoffen mogen niet worden gezien als

"veilige" gehalten maar slechts als referentieniveau voor de sane-

ringsfase. Op lange termijn zal worden gestreefd naar natuurlijke

gehalten in het akwatisch milieu (water, slib en organismen). Voor

de presentatie van waterkwaliteitsgegevens van zwarte lijststoffen

en niet-zwarte lijststoffen zal worden uitgegaan van enerzijds de

basiskwaliteitnormen en anderzijds een benadering voor een mogelijke

streefwaarde. Voor metalen die alle van nature voorkomen wordt hier-

voor arbitrair een waarde van 20% van de basiskwaliteitnorm aange-

houden. Hetzelfde geldt voor fenolen, olie, oppervlakte-aktieve

stoffen en polycyclische aromaten. Voor milieuvreemde (potentieel)

zwarte lijststoffen of stofgroepen wordt hiervoor de op dit moment

gebruikelijke detektiegrens gehanteerd (cholinesteraseremmers en

organochloorpesticiden) .

De klassifikatiesystemen voor beide groepen stoffen zien er als volgt

uit:

Zware metalen

Maatgevend voor de indeling in klassen is de toetswaarde (zie 3.1).

Totaal-gehalten in microgrammen/l

blauw groen rood

cadmium a 0,5 O, 5-2,5 > 2,s

kwik 6 011 0,1-0,5 > 0,5

koper < 10 10-50 > 50

lood

zink

chroom

nikkel

4 10

4 40

a 10

a 10

10-50 > 50

40-200 > 200

10-50 > 50

10-50 > 50

arseen 4 10 10-50 > 50

-1 2-

Organische (micro-)verontreinigingen

Maatgevend voor de indeling in klassen is de toetswaarde (zie 3.1).

Gehalten in microgrammen/l.

blauw groen rood

fenolen 4 2 2-1 o > 10

olie 4 40 40-200 > 200

polycyclische aromaten1 4 0,04 0,04-0,20 > 0,20

opperv1.-aktieve stoffen2 c 40 40-200 > 200

c hol i nes te r ase r emmer s3 d 0,1 0,l-1 ,o > 1

organo-chloor pesticiden4 4 0,Ol 0,Ol-0,lO > 0,lO

1) Som van bijv. de "6 van Borneff": benzo(a)pyreen, fluorantheen,

benzo(b)fluorantheen, benzo(k)fluorantheen, benzo(g,h,i)peryleen,

indeno(l,2,3-~,d)pyreen

2) anionogene oppervlakte-aktieve stoffen in microgrammen/l natrium-

laur yls u1 f aat 3) in paraoxon-eenheden

4) Som van afzonderlijke pesticiden, bijv. aldrin, dieldrin, endrin,

hexachloorbenzeen, DDT complex, pentachloorfenol, o-HCH

n .b. Voor berekening van de somparameters wordt "niet detecteerbaar"

van de individuele stoffen als O (nul) aangegeven.

Voor de presentatie van de kleuraanduiding in kaartvorm wordt aanbe-

volen te werken met de vierkantenmethode (zie bijlage 3 ) .

Het klassifikatiesysteem voor zware metalen is overeenkomstig de in

het IMP 1980-1 984 gehanteerde methode. Het systeem voor de organische

stoffen wijkt af van de IMP-methode door het invoeren van een extra

klasse, het opnemen van cholinesteraseremmers en het laten vervallen

van de zgn. restgroep organochloorverbindingen. Presentatie van de ge-

gevens van deze restgroep (vnl. oplos- en reinigingsmiddelen of grond-

stoffen voor de chemische industrie, bijv. dichloorbenzeen, trichloor-

benzeen, hexachloorbutadieen, enz.) volgens de IMP-methode wordt min-

der zinvol geacht door de willekeurigheid van de selektie van stoffen

en het uiteenlopende karakter van de verschillende stoffen. Volstaan

wordt met presentatie van de gehalten in de toetsingstabellen.

-1 3-

Ind ien voldoende gegevens beschikbaar z i j n l i j k t p r e s e n t a t i e van de

parameters E X 1 ( ex t r ahee rbaa r o rgan i sch gebonden chloor) en M C 1

( v l u c h t i g o rgan i sch gebonden c h l o o r ) z i n v o l l e r . De groep P C B ' s en

PCT'S is h ie r b u i t e n beschouwing g e l a t e n . Beoordeling van he t vo3r-

komen van deze s t o f f e n kan door de s terke ophoping i n sediment en i n

organismen w a a r s c h i j n l i j k beter bepe rk t b l i j v e n tot deze m i l i e u k o m p a r -

t imenten.

Toets ing van m e t name d e somparameters voor o rgan i sche s t o f f e n h e e f t

vooral een s i g n a l e r e n d e funkt ie . B i j o v e r s c h r i j d i n g van de normen

d i e n t i n de t o e l i c h t e n d e t e k s t zoveel m o g e l i j k d u i d e l i j k h e i d te worden

v e r s c h a f t over de specifieke s t o f f e n d i e ve ran twoorde l i j k z i j n voor de

o v e r s c h r i j d i n g . Een ander b e l a n g r i j k a s p e k t dat i n de t o e l i c h t e n d e

t e k s t i n beschouwing kan worden genomen is de binding van v e l e micro-

ve ron t r e in ig ingen aan zwevend s l i b . Over sch r i jd ing van normen zou b i j -

voorbeeld veroorzaakt kunnen z i j n door hoge s l i b g e h a l t e n a l s gevolg

van opwoeling onder inv loed van wind en golven of door hoge wateraf-

voeren.

-1 4-

4 . ONTWIKKELING VAN DE WATERKWALITEIT I N DE TIJD

Een b e l a n g r i j k e d o e l s t e l l i n g van h e t rou t inemat ig wa te rkwa l i t e i t son -

derzoek is h e t volgen van verander ingen i n de t i j d . T i jd reeksg ra f i eken

geven een beeld van v a r i a t i e s i n de t i j d . Aanbevolen wordt he t ver loop

i n de t i j d ( g r a f i e k e n ) te p r e s e n t e r e n voor de b e l a n g r i j k s t e meetpunten

en parameters . De parameters d i e h ie rvoor i n aanmerking komen z i j n i n

de eers te p l a a t s d i e , w e l k e nog n i e t voldoen aan de norm. Andere be-

l a n g r i j k e parameters z i j n d i e , waarin een d u i d e l i j k e ontwikkel ing v a l t

waar te nemen onder inv loed van b i jvoorbee ld g r o t e loz ingen of j u i s t

saner ingsmaat rege len .

H e t vaak g r i l l i g e karakter van h e t ver loop van de g e h a l t e n maakt he t

m o e i l i j k v e r s c h i l l e n , d i e van jaar tot jaar kunnen op t r eden , waar te

nemen. Eventuele veranderingen zouden kunnen worden g e t o e t s t middels

bepaalde s t a t i s t i s c h e technieken . Deze technieken geven b i jvoorbee ld

aan of de g e h a l t e n van h e t ene j a a r s i g n i f i k a n t a fwi jken van de gehal-

t e n i n h e t andere j a a r . U i t p r a k t i s c h e en s t a t i s t i s c h e overwegingen

wordt aanbevolen voor de v e r g e l i j k i n g van j a r e n gebru ik te maken van

de zogenaamde "paren- toe ts" (M.L. Wijvekate , 1974 . Verklarende s ta t i s -

t i e k , Aula 39, Spectrum, U t r e c h t ) . Deze toets maakt gebru ik van de

v e r s c h i l l e n t u s s e n d e g e h a l t e n i n de watermonsters d i e z i j n ver zameld

i n d e z e l f d e pe r iode van de a f z o n d e r l i j k e j a r e n . Hierdoor worden de

f l u k t u a t i e s , ve roorzaak t door se i zoens inv loeden , afgezwakt . Ind ien

geen v e r s c h i l t u s s e n de a f z o n d e r l i j k e j a r e n b e s t a a t moet h e t gemiddel-

de van d e v e r s c h i l l e n i n p r i n c i p e nu l z i j n . Met behulp van de t-toets

wordt nagegaan of h e t gemiddelde v e r s c h i l s i g n i f i k a n t a f w i j k t van de

hypothese "gemiddelde van de v e r s c h i l l e n = nul" .

Wordt deze hypothese verworpen dan kan worden g e s t e l d , d a t de twee

verge leken j a r e n s i g n i f i k a n t van elkaar v e r s c h i l l e n .

voor h e t v a s t s t e l l e n van t rendmat ige ontwikkel ingen kan naas t g r a f i -

s che p r e s e n t a t i e een s t a t i s t i s c h e verwerking van de gegevens over een

periode van meerdere j a r e n z invo l z i j n ( b i j v . r eg res s i e -ana lyse ) .

B I J L A G E N

BIJLAGE 1 TABELLEN MET TOETSRFSULTATEN

Toe l i c h t i n g

Voor e l k e waterkwaliteitsdoelstelling i s een a p a r t e t a b e l opges t e ld

(tabel 1 t / m 6 ) . i n de t a b e l l e n z i j n a l l e parameters opgenomen waar-

voor een norm beschikbaar i s . A l l e n i e t van toepass ing z i jnde i n f o r -

matie kan worden weggelaten, z o a l s b.v. n i e t gemeten parameters .

In de t a b e l l e n z i j n een a a n t a l kolommen opgenomen, waarin in fo rma t i e

ove r de m e e t r e s u l t a t e n kan worden gegeven. H e t b e t r e f t h e t a a n t a l

waarnemingen, h e t minimum, h e t maximum, de toe tswaarde en h e t a a n t a l

ove r sch r i jd ingen van de norm. Het a a n t a l waarnemingen, minimum en

maximum en a a n t a l ove r sch r i jd ingen wordt bepaa ld aan de hand van de

m e e t r e s u l t a t e n van één jaar, waa rb i j de u i t s c h i e t e r s worden wegge-

l a t e n d i e o n t s t a a n t en gevolge van z e e r extreme omstandigheden z o a l s

overstromingen, u i t z o n d e r l i j k e weersomstandigheden of natuurrampen,

alsmede u i t s c h i e t e r s t e n gevolge van ana lyse fou ten , f o u t i e v e monster-

name e .d . D e toetswaarde wordt bepaa ld u i t h e t gegevensbestand w a a r -

u i t bovengenoemde u i t s c h i e t e r s z i j n verwi jderd .

I n de t a b e l l e n z i j n een a a n t a l parameters aangeduid m e t (n) ;

o v e r s c h r i j d i n g door n a t u u r l i j k e omstandigheden mogel i jk . D i t be t e -

k e n t dat voor deze parameters geb iedsspec i f i eke normen kunnen worden

toegepas t . H e t v e r d i e n t de voorkeur i n de n o r m l i j s t i n i e d e r geva l

de l a n d e l i j k v a s t g e s t e l d e normen worden opgenomen. I n de kolom

" t o e t s r e s u l t a t e n " kan h e t r e s u l t a a t van de t o e t s i n g aan be ide

normen worden weergegeven.

De tabel, waarin de t o e t s r e s u l t a t e n (i- of - ) van een a a n t a l m e e t -

punten z i j n gegroepeerd, kan worden samengesteld u i t de afzonder-

l i j k e t a b e l l e n m e t t o e t s r e s u l t a t e n . Een voorbee ld i s weergegeven

i n tabel 7. Een a a n t a l meetpunten i n de r i j k s w a t e r e n i s g e t o e t s t

aan normen behorende b i j de b a s i s k w a l i t e i t .

tabel 1

.mts- raarde

-

N.B. de normen gelden voor de a f z o n d e r l i j k e

waarnemingen, t e n z i j anders venneld

parameter

geur k l e u r dr i lvend v u i l , schuim of o l i e f i ~ doorz ich t temperatuur zuurstof zuurgraad ch lorofy l -a ch lor ide s u l f a a t to taa l - fosf d a t t o t a a l - s t i k s t o f n i t r a a t + n i t r i e t biochemisch zuurs tofverbru ik ammonium v r i ] ammoniak fenolen cadmium kwik koper lood zink chroom nikkel a rseen o l i e polycycl ische aromaten opp. ak t ieve s t o f f e n cholinesteraseremmers organochloorpest ic iden t o t a a l a l d r i n d i e l d r i n endrin hexachloorbenzeen (hcbì rothaan dichloorc%fenyl-&chloor-etheen (ddei- dichloordifenyl-trichloor-sth+an ( d d t l endosulfan heptachloorepoxide alfa-hexachloorcyclohexaan (a-hchl gamma-hexachloorcyclohexaan (y-hchh heptachloor polychloorbifenylen (pcb) w l y c h l o o r t r i i e n y l e n ( p c t ) -i+B+y a k t . exc l . tritium %+a+Y a k t . exc l . tritium, in afwezighei( van ?.a226 en 1 ~ 3 2 ' ~ tritium thermotolerante b a c t e r i ë n van de col i -qroep

Toetsresultaat voor de waterkwaliteitsdoelstelling basiskwaliteit

a tuur li J k a t u u r l i jk fwez1g 0,5 m ( z , n ) 2 5 OC bi 5 mq o2/1 (nl ,5 s ph 6 9 (nì i00 mg/m3 ( z i 200 m g / i in) 100 -/i (n) 0,2 mg p / i ; s 0,3' ( z d 2 mg N / 1 (zl- 10 m q N / 1 5 mg o ~ / L ( j ì 1 mg ~ / 1 (j,nì 0,02 mg N / 1

: 10 mg/m3 ; 2,s w / m 3 ; 0,s mg/m3 ; 50 mq/m3 ; 50 mg/m3

; 50 w / m ; 50 q / m 3 ; 50 q / m 3 c 200 mg/m3 s 0,2 w / m 3 L 200 mq/m3

s O, 1 mg/m3 s 0,05 mg/m3 5 0,05 mg/m3 < O , O ~ mg/m3 5 0.05 mg/m3 6 0 , 0 5 mg/m3 c 0,05 mg/m3 .( 0,05 mg/m3 4 0,05 w/m3 6 O,OS w / m 3 s O,OS mg/m3 s 0 , 0 5 mg/m3 6 0,05 q / m 3 4 O , O ~ mg/m3 4 û,ûî mgkm3 s i0 pCi / l ( j ì 4 100 pCi/l (jL

s 5000 pCi/l (j) 20/mi ( m , n ì

; 200 W/?3

6 1 W/m3

tan t a l raaxne- rinqen

n i - I maxi-

meetpunt:

n t a l e r s c h r i j- ngen

o e t s - esul- a a t

-

(n ) ( z ) : z o m e r h a l f ~ a a r gemiddelde ( a p r i l t/m s e p t . )

(r) : g e l d t voor stromend water

(1) : laarqemiddelde

(m) : mediaan

: o v e r s c h r i ~ d i n g door natuurlijke omstandigheden m o g e l i ~ k

N.B. de normen gelden voor de a f z o n d e r l i j k e

waarnemingen, t e n z i j anders vermeld

parame t e r

d r i jvend v u i l , schuim of o l i e f i l m

temperatuur

zuurs tof

zuurgraad

gesuspendeerde s t o f f e n

r e s i d u e e l ch loo r (1)

t o t a a l - f o s f aat

n i t r i e t

biochemisch zuurs tofverbru ik

ammonium

v r i j ammoniak

koper

z ink

norm

T o e t s r e s u l t a a t voor de

waterkwaliteitsdoelstelling

water voor karperacht igen

afwezig

< 25 Oc en < 10 OC ( + I > 6 mg/i (n)

6 ,5 < ph < 9 ( n )

< 50 mg/l ( jaargemiddelde)

4 0,005 mg HOC1/1 < 0 , 2 mg P / i ( jaargemid. * I \< 0 , 3 mg N / 1

< 10 mg 02/1

4 0,8 mg N / 1 , 4 4 mg N / l (++,n)

< O,02 mg N / 1

< 30 mg/m3

4 200 mg/m3

a a n t a l waarne- mingen

mini- mum

maxi - mum

(n) : over sch r i jd ing door n a t u u r l i j k e omstandigheden mogelijk ( z ) : zomerhalf j a a r gemiddelde ( a p r i l t / m s e p t . ) (+I : t i j d e n s de voor tp l an t ingspe r iode ( + + I : watertemperatuur < 10 OC

(1) : een onderzoek v ind t p l a a t s i n d i e n de aanwezigheid van r e s iduee l - ch loo r wordt vermoed ( 2 ) : n i e t van toepass ing a l s zomerha l f jaar gemiddelde van c h l o r o f y l 4 100 nig/m3

meetpunt:

t o e t s - waarde

a a n t a l ove r sch r i j- dinuen

toets- r e s u l - t aa t

N.B. de normen gelden voor de a f z o n d e r l i j k e

waarnemingen, t e n z i j ande r s vermeld

parameter

d r i j v e n d v u i l , schuim of o l i e f i l m

temper a t uur

zuur s to f

zuurgraad

gesuspendeerde s t o f fen

r e s i d u e e l c h l o o r (1)

t o t a a l - f o s f a a t

n i t r i e t

biochemisch zuur s to fve rb ru ik

ammonium

v r i j ammoniak

koper

z ink

norm

T o e t s r e s u l t a a t voor d e

waterkwali t e i t s d o e 1s t e l l i n g

w a t e r voor zalmachtigen

~~ ~~~~ ~

a f w e z i g

< 21,5 OC en 6 10 OC (+)

>, 7 mg/l (n )

6 ,5 6 ph 4 9 (n)

\< 50 mg/l ( jaargemiddelde)

,< 0,005 mg H û C 1 / 1 ,< 0 ,2 mg P/i (jaargemid. * ) 4 0,1 mg N / 1

d 6 mg 02/1

d 0,8 mg N/1, < 4 mg N/1 (++,n)

\< 0,02 mg N / 1

4 30 mg/m

< 200 mg/m3

3

a a n t a l waarne- mingen

mini- mum

maxi- mum

meetpunt:

(n) : o v e r c c h r i j d i n g door n a t u u r l i j k e omstandigheden mogelijk ( z ) : zomerhalf jaar gemiddelde ( a p r i l t / m s e p t . ) ( + I : t i j d e n s de voor tp l an t ingspe r iode (++): watertemperatuur \< i 0 OC

(1) : een onderzoek v i n d t p l a a t s i n d i e n de aanwezigheid van r e s i d u e e l - c h l o o r wordt vermoed : n i e t van toepass ing a l s zomerha l f j aa r gemiddelde van c h l o r o f y l < 30 mg/m 3

toets- waarde

i a n t a l w e r s c h r i j- i ingen

t o e t s - r e s u l - t a a t

w

N.B. de normen gelden voor de a f z o n d e r l i j k e

waarnemingen, t e n z i j anders vermeld

parame t e r

d r i jvend v u i l , schuim of o l i e f i l m

zuurstof

zuur g r a ad

thermoto leran te b a c t e r i ë n van de

col i -groep

s a l i n i t e i t

T o e t s r e s u l t a t e n voor de

w a t e rkwa 1 i t e i tsdoe 1 s t e 11 ing

sche l p d i e rwate r

norm

a f we z i g

< 40 g/kg

( + I : i n v l e e s en v l o e i s t o f binnen de sche lp

aan t a 1 waarne- mingen

mini- mum

maxi- mum

meetpunt:

t o e t s - waarde

a a n t a l ove r sch r i j - dingen

t o e t s - r e s u l - t a a t

Opmerkingen behorende b i j tabel 4

temper a t u u r : de verhoging van de gemeten waarde t .o .v . de

n a t u u r l i j k e waarde mag n i e t meer z i j n dan 2 OC.

k l e u r i n t e n s i t e i t : h e t v e r s c h i l t u s s e n de gemeten waarde en de na-

t u u r l i j k e waarde mag n i e t meer z i j n dan 10 mg P t / i .

s a l i n i t e i t : h e t v e r s c h i l t u s s e n de gemeten waarde e n de na tuu r -

l i j k e waarde mag n i e t meer z i j n dan 10% van de na-

t u u r l i j k e waarde.

gesuspendeerde

s t o f f e n : de verhoging van de gemeten waarde t . o . v . de na tuu r -

l i j k e waarde mag n i e t meer z i j n dan 30% van de na-

t u u r l i j k e waarde.

smaak e n geur : de s c h e l p d i e r e n mogen n i e t worden gekenmerkt door een

o n n a t u u r l i j k e g e u r of smaak.

gehalogeneerde o rgan i sche s t o f f e n e n de metalen z i l v e r , a r s e e n

cadmium, kope r , kwik, n i k k e l , lood, z ink en chroom:

de k o n c e n t r a t i e s van deze s t o f f e n i n h e t s c h e l p d i e r -

water o f i n h e t s c h e l p d i e r v l e e s mogen geen s c h a d e l i j k e

e f f e k t e n veroorzaken op de s c h e l p d i e r e n e n hun l a rven .

N.B. de normen gelden voor de a f z o n d e r l i j k e

waarnemingen , t e n z i j anders vermeld

parame ter

geur

k l e u r

d r i j v e n d v u i l , schuim of o l i e f i l m

doorz i ch t

zuurgraad

t h e rmo t o l e ran t e bac t e r i ë n

van de co l i -g roep

zuur s to f (1)

m e t waterdamp v l u c h t i g e f eno len (1 1 opp. a k t i e v e s t o f f e n (1)

faecale s t r ep tococcen (1 )

salmon~ll2~ ! ? !

e n t e r o v i r u s s e n (1 )

_-- - - - - - - - - - - - - - - -

norm

T o e t s r e s u l t a t e n voor de

waterkwali t e l tsdoe Is t e l l i n g

z we mwa te r

n a t u u r l i j k

n a t u u r l i j k

afwezig

3 1,O m (n)

6,s 4 ph B 9 (n)

med. 4 3/ml

_ - - - - - - - - - - . z 5 mg/l (n)

3 6 10 mg/m

6 û,2 mg/i

med. d 3/ml

n i e t aantoonbaar

n i e t aantoonbaar

aantal waarne- mingen

mini- mum

m , a x i - mum

. - -

mee tpun t :

(n) : o v e r s c h r i j d i n g door n a t u w l i j k e omstandigheden m o g e l i j k

(1) : i n d i e n e r aanwijzingen z i j n dat de w a t e r k w a l i t e i t t e n aanzien van een parameter n i e t

aan de norm vo ldoe t , d i e n t onderzoek p l a a t s t e vinden t e n aanz ien van d i e p a r a n e t e r .

toe ts - nraarde

a a n t a l o v e r s c h r i j- dingen

toets- r e s u l - t aa t

tabel 6

a a n t a l o v e r s c h r i j - dingen

N.B. de normen gelden v m r de a f z o n d e r l i j k e

waarnemingen, t e n z i j anders vermeld

t o e t s - resu l - parame t e r

a a n t a l waarne- mingen ,

geurverdunningsfaktor k l e u r i n t e n s i t e i t temperatuur zuurstof zuurgrdad gesuspendeerde s t o f fen chlorofyl-a geleidend vermogen c h l o r i d e natrium s u l f a a t t o t a a l - f o s f a a t organisch gebonden s t i k s t o f (+L n i t r a a t + n i t r i e t biochemisch zuurs tofverbru ik chemisch zuurs tofverbru ik dmmonium f l u o r i d e ~j z e r opgelos t mangaan boor Loper z ink bery 1 li um arseen cadmium chroom lood se leen kwlk barium cyanide m e t waterdamp v lucht ige fenolen minerale o l i e opperivlakte-akt ieve s t o f f e n die reageren met methyleenblauw polycycl ische aromatische koolwaters toffen ex t raheerbaar orqanisch gebonden ch loor v lucht ig organisch gebonden chloOl organochloor-pest ic iden t o t a a l a l d r i n d i e l d r i n endr in heptachloorepoxide dich loord i feny 1- t r ich loor -e thaan dichlcordifenyl-dichloor-ethaan dichloordifenyl-dichloor-etheen hexachloorbenzeen a-hexachloorcyclohexaan y-hexachloorcyclohexaan chol inesteraseremmers t h e m t o l e r a n t e b a c t e r i ë n van de col i -groep faeca la s t reptococcen salmonel lae

norm

Toetsresultaat voor de waterkwaliteitsdoelstelling oppervlaktewater voor de bereiding van drinkwater

ai- im

in) : overschr i jd ing door n a t u u s l i j k e omstandigheden mogel i jk

( 2 ) : zomerhalf jaar gemiddelde ( a p r i l t / m s e p t . )

(j : laargemiddelde

(t) : n i e t van toepass ing wanneer zomerhalf jaar gemiddelde van c h l o r o f y l S 100 mg/m3

(+) : organisch gebonden s t i k s t o f is Kje ldahl -s t iks tof minus ammonium

meetpunt:

si- t o e t s - UI waarde

I _3

I I t a a t

tabel 7

doorz ich t

temperatuur

zuurstof

zuurgraad

ch lorofy l -a

ch lor ide

s u l f a a t

t o t a a i - f o s f a a t

n i t r a a t + n i t r i e t

biochemisch zuurs tofverbru ik

ammonium

v r i j ammoniak

fenolen

cadmium

kwik

koper

lood

Zlnk

chroom

nrkkel

a rseen

o l i e

polycycl ische aromaten

opp. ak t ieve s t o f f e n

hexachloorbenzeen

a l fa-hexachloorcyclohexaan

ganmia-hexachloorcyclohsxaan

WATERKWALITEIT RIJKSWATEREN IN 1986

toetsing aan de normen van de basiskwaliteit

Li m m M m S N 4 J - I

P

9 I - - - - - - - + -

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . + + + + + + + + + + - + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + - + + - - + + + + + + + + + + + + - + + - - - - + - + + + + + + + - + - + + + + + + +

j + + - + + + + + + + - - + + - - + I - - - - - - - - - - - -

+ + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + - - + + + + + + + + + + - + + + + + + + + + + + + + + + + + + + - + + + + + + - + + - + + + + + - + + + + + - + + + + + + + . - + + + + - + + - + + + + I + +

+ + + + + + - + + + + + + + + + + + + + + I + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + - + + + + + + + - + + + + - - + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + - + + + + + + + + + + + + +

- - - + - + - - I - - - - - - - - - - - - - - - + + + + + + + + + + + + + + + + + - + + + + + + + + + + + + + + + + + - + + + - + + -

t o e l i c h t i n g : + voldoet

- voldoet n i e t

geen teken : geen gegevens

BIJLAGE 2

k l a s s e

blauw

groen

rood

P r e s e n t a t i e b a c t e r i o l o g i s c h e gegevens

the rmoto le ran te b a c t e r i ë n van de co l i -groep mediaan i n aan ta l /ml

4 0,3 gewenst (gezondheidsraad)

< 3 norm zwemwater

> 3

Per meetpunt worden i n de k a a r t één of meer v i e r k a n t j e s

opgenomen, waarin wordt aangegeven:

- k l a s s i f i k a t i e van de toe tswaarde m e t behulp van een k l e u r

- i d e n t i f i k a t i e van h e t jaar van t o e t s i n g

In de legenda moet worden opgenomen:

1980 ' 1981 1982 1983

(de genoemde j a r e n

z i j n a rb i t ra i r )

RIJLAGE 3

blauw

Cd= cadmium i n mg/m 3 3

3

d 0,5

d 0 , l

6 10

Pb= lood i n mg/m 3 4 10

,< 40

4 10

4 10

< 10

Hg= kwik i n mg/m

Cu= koper i n mg/m

3

3

3

3

Zn= zink i n mg/m

C r = chroom i n mg/m

N i = n i k k e l i n mg/m

A s = a r seen i n mg/m

P r e s e n t a t i e zware metalen

groen

0,5-2,s

0,l-0,5

10-50

10-50

40-200

10-50

10-50

10-50

Per meetpunt wordt i n de k a a r t een serie v i e r k a n t j e s opgenomen,

waarin wordt aangegeven:

- k l a s s i f i k a t i e van de toe tswaarde m e t behulp van een k l e u r

- i d e n t i f i k a t i e van. h e t metaal door p o s i t i e i n h e t vlak m e t

v i e r k a n t j e s .

In de legenda moet worden opgenomen:

rood

> 2,5

> 0,5

> 50

> 50

> 200

> 50

> 50

> 50

BIJLAGE 4

P r e s e n t a t i e organische (micro-) ve ron t r e in ig ingen

P e r meetpunt wordt i n de k a a r t een a a n t a l v i e r k a n t j e s opgenomen,

waarin wordt aangegeven :

- k l a s s i f i k a t i e van de toe tswaarde m e t behulp van een k l e u r

- i d e n t i f i k a t i e van de parameter door de p o s i t i e i n h e t v l ak

m e t v i e r k a n t j e s .

In de legenda moet worden opgenomen:

3 1 = f eno len i n mg/m

2 = o l i e i n mg/m

3 = po lycyc l i sche aromaten i n mg/m

4 = opperv lak te a k t i e v e s t o f f e n i n mg/m

5 = chol ines te raseremmers i n mg/m

6 = organochloor p e s t i c i d e n i n mg/m

3

3

3

3

3

ad 3 som van de "6 van Borneff" :

benzo (a) pyreen

f 1 uoran theen

benzo (b) f luo ran theen

benzo (g , h , i) pyreen

indeno( l , 2 ,3 -c ,d )pyreen

blauw

d 2

4 40

S 0,04

4 40

d 0,l

6 0,Ol

groen

2-10

40-200

O, 04-0 , 2

40-200

0 , l - l , o

o , 01-0 ,I

rood

> 10

> 200

> 0,2

> 200

> l , o > 0 , l

n i e t d e t e k t e e r b a a r = O

ad 4 anionogene oppe rv lak te -ak t i eve s t o f f e n i n microgrammen

p e r l i t e r n a t r i u m l a u r y l s u l f a a t

ad 5 i n para-oxon eenheden

ad 6 s o m van de a f z o n d e r l i j k e p e s t i c i d e n zoa l s :

a l d r i n

d i e l d r i n

e n d r i n

hexachloorbenzeen

DDT-komplex

c. - hexachloorcyclohexaan

y - hexachloorcyclohexaan

n i e t d e t e k t e e r b a a r = O