Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

108
1 Tony Ossenblok ACV -syndicale academie Zaventem 20 februari 2014 HET NEOLIBERALISME

description

“De Vlaamse grondstroom is neoliberaal”, wordt wel eens gezegd. Ongeziene macht van de aandeelhouders, torenhoge bonussen voor de bedrijfstop maar ook een aanval op sociale verworvenheden, herstructureringen en toenemende inkomensongelijkheid. Is het dit wat we echt willen? Welkom in een neoliberale wereld.

Transcript of Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

Page 1: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

1

Tony OssenblokACV -syndicale academie Zaventem 20 februari 2014

HET NEOLIBERALISME

Page 2: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

het neoliberalisme

• Westerse wereld al +/- 30 jaar gestuurd door socio-economisch model met kenmerken:– radicaal vrije-marktdenken– winstmaximalisatie – extreme concurrentie.– model steunt op de (hernieuwde) grote

macht van de aandeelhouders

= neoliberalisme 

2

Page 3: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

het neoliberalisme

• Slinger is doorgeslagen– Financiële wereld heeft risico’s niet meer in de

hand => rechtstreekse aanleiding van crisis– “Winner takes all” => torenhoge inkomens,

bonussen en lonen voor de top– Algemene toename van inkomensongelijkheid– Sociale verworvenheden onder druk– Slopende concurrentie

het moet anders! 3

Page 4: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

het neoliberalisme

• Inhoud– Van wild kapitalisme naar de welvaartstaat en terug…

• Wild kapitalisme• Welvaartstaat• Neoliberalisme

– Neoliberalisme en gevolgen• Kapitaal versus arbeid• Rol van de overheid• Situatie van de werknemers en impact van de concurrentie• De crisis 2008 => ??• Toenemende ongelijkheid• Impact op solidariteit en gemeenschapszin• Milieu impact• Iets over het Duitse model

4

Page 5: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

 

5

Van wild kapitalisme naar de welvaartstaat en terug..

Page 6: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

Van wild kapitalisme..

• Adam Smith (1723-1790)• Grondlegger van de

moderne economische wetenschap

"Onze maaltijd hangt niet af van de welwillendheid van de bakker, de brouwer of de beenhouwer maar van diens welbegrepen eigenbelang”

6

Page 7: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

• Adam Smith => grondslagen voor een economische ordening– streven naar eigenbelang– via concurrentie– op een vrije markt

Van wild kapitalisme…

- beste producten aan beste prijs- goed voor hele maatschappij

7ACV - syndicale academie

Page 8: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

Van wild kapitalisme…

8ACV - syndicale academie

19e eeuw

Page 9: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

• Inschakeling van technologie (productiemiddelen = machines = kapitaal) in productieproces

• Concentratie van de productiemiddelen in handen van enkelen

• Huisnijverheid niet langer concurrentieel• Uitbreiding loonarbeid => overaanbod

arbeidsmarkt• Band doorgeknipt tss arbeid en

eindproduct• Motor = winstmaximalisatie

Van wild kapitalisme…

9ACV - syndicale academie

Page 10: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

• Rol overheid– Minimaal – Vooral beschermen

(eigendoms)belangen van elite– Géén sociale bescherming – Cijnskiesrecht

10

Van wild kapitalisme…

ACV - syndicale academie

Page 11: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

• Kapitaal arbeid– Grote arbeidsreserve => zeer lage lonen en

slechte arbeidsomstandigheden– Relatie werkgever- werknemer =

huurovereenkomst van werk• Slechts 2 artikels in wetboek 32 voor veepacht!• Art. 1780: werknemer mocht zijn arbeid alleen voor

een bepaalde duur verhuren ( slavernij of lijfeigenschap)

• Artikel 1781: bij geschil over betaling loon => werkgever op woord geloofd, werknemer moest bewijzen voorleggen: geschriften of getuigen

– Strenge arbeidsreglementen

11

Van wild kapitalisme…

ACV - syndicale academie

Page 12: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

12ACV - syndicale academie

“Een mild arbeidsreglement uit 1873”

Page 13: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

• Situatie van werknemers– Extreem lage lonen – Onveilige en ongezonde werkomstandigheden – Zeer lange werkdagen– Kinderarbeid– Grote gezinnen in slechte huisvesting– Veel kindersterfte, zeer lage levensverwachting– Alcoholisme, “degeneratie”– Zie Dickens, Daens,..

13

Van wild kapitalisme…

ACV - syndicale academie

Page 14: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

• Situatie van werknemers– Slechts laat mogelijkheid tot vereniging

en collectieve eisen• 1791: Decreet d’Allarde => afschaffen

ambachtsgilden (= oude beroepsorganisaties) met bepaalde vorm van solidariteit bij ziekte of ouderdom

• 1791: Wet Le Chapelier: coalitieverbod of verbod op nieuwe beroepsorganisaties (tot 1866)

• Afschaffen coalitieverbod in 1866, maar verbod op stakersposten (artikel 310) tot in 1921

14

Van wild kapitalisme…

ACV - syndicale academie

Page 15: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

• Liefdadigheid– Geen structurele solidariteit, geen

sociale zekerheid

15

Van wild kapitalisme…

ACV - syndicale academie

“Maar mijne heren, er moeten armen zijn, hoe kunnen wij anders onze plicht van naastenliefde vervullen?!" (Charles Woeste in parlement)

Page 16: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

• Ongelijkheid

16

Van wild kapitalisme…

ACV - syndicale academie

Page 17: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

• Ongelijkheid leidt tot weerstand

17

Van wild kapitalisme…

ACV - syndicale academie

Grote opstand 1886

Staking van de 500.000 1936

Page 18: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

• Aantasting milieu– Kolengestookte fabrieken– Vervuilde steden en industriegebieden– Ongecontroleerde afvaldumping– Hygiëne

18

Van wild kapitalisme…

ACV - syndicale academie

Page 19: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

 

19

Van wild kapitalisme naar de welvaartstaat en terug…

Page 20: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

…naar de welvaartsstaat…

Een staat waarin de overheid een belangrijke rol speelt in de bescherming

en bevordering van het economische en sociale welzijn van haar burgers

20

Page 21: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

…naar de welvaartsstaat…• Duits Kanselier Bismarck

– jaren 1880 – Pensioenvoorzieningen,

ongevallenverzekering, medische voorzieningen

– Paternalistisme: behouden macht elite en voorkomen van autonome werknemersverenigingen

21

• WO I

• Economische crisis jaren 1930

• Na WO II– Overheid bouwt actief welvaartsstaat

uit(John Maynard Keynes)

Page 22: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

…naar de welvaartsstaat…

• Principes/doelstellingen – Gelijke kansen– Rechtvaardige verdeling van rijkdom– Publieke verantwoordelijkheid voor

minderbedeelden (structurele solidariteit)

• Combinatie van– Democratie– Rechtstaat– Kapitalisme– Systeem van sociale zekerheid

22

Page 23: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

…naar de welvaartsstaat…

• Instrumenten– Staatsinkomsten

• (Progressieve) belastingen (+ RSZ bijdragen)• Eigen activiteiten: overheidsbedrijven =>

gemengde economie

– Herverdelingsmechanisme = sociale zekerheid• Werkloosheid• Gezondheidszorg• Onderwijs• Gezinstoeslag• Pensioen• …

23

Page 24: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

• Sterke rol overheid– Herverdelen welvaart– actieve economische rol

(overheidsbedrijven => gemengde economie)

– Sociale bescherming– Democratisering onderwijs

24ACV - syndicale academie

…naar de welvaartsstaat…

Page 25: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

• Kapitaal arbeid– Meer evenwicht tussen kapitaal en

arbeid – Kapitaal aan banden gelegd in de

nasleep van de beurscrash van 1929 en crisis jaren ’30

• Bijv. vaste wisselkoersen munten• Bijv. scheiding zaken- en depositiebanken

– Speelruimte kapitaal geografisch beperkt

25ACV - syndicale academie

…naar de welvaartsstaat…

Page 26: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

• Situatie van werknemers– Loonvorming

• Lonen volgen productiviteitsstijgingen• Indexering• Minimumlonen• Bepaald door sociaal overleg + CAO’s

– Beperking arbeidsduur (uitbreiding vakantie + verminderen aantal uren/week)

– Meer aandacht voor veiligheid en gezondheid op de werkplek

26ACV - syndicale academie

…naar de welvaartsstaat…

Page 27: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

• Situatie van werknemers– Systeem van algemeen stemrecht en

sterke vertegenwoordiging arbeidersbeweging in socialistische en katholieke (later christendemocratische) partijen

– Sterke vakbonden spelen belangrijke rol

27ACV - syndicale academie

…naar de welvaartsstaat…

Page 28: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

• Structurele solidariteit = verplichte sociale zekerheid– Pensioenen (1924 en 1925)– Kinderbijslag (1930)– Betaald verlof (1 week in 1936)– Werkloosheids- en ziekteverzekering (na WO II)– Gefinancierd via werkgevers- en

werknemersbijdragen + paritair beheerd

28ACV - syndicale academie

…naar de welvaartsstaat…

Page 29: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

• Ongelijkheid: kloof rijk en arm neemt af– SZ-uitkeringen– Progressieve belastingen – Democratisering onderwijs

29ACV - syndicale academie

…naar de welvaartsstaat…

Page 30: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

• Schaduwzijden – Massaconsumptie en -productie leidt tot

zware aantasting milieu – Landen uit het Zuiden zorgden voor

goedkope grondstoffen en energie– Voortdurend opkrikken productiviteit

leidt tot steeds hogere werkdruk – Homo Consumens

30ACV - syndicale academie

…naar de welvaartsstaat…

Page 31: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

…naar de welvaartsstaat…

• Uitgaven aan SZ in % BBP

31

Page 32: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

 

32

Van wild kapitalisme naar de welvaartstaat en terug…

naar neoliberalisme

Page 33: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

...naar neoliberalisme

33ACV - syndicale academie

Sociaal- economisch model gekenmerkt door een (nieuw) vertrouwen in het vermogen van de vrije markt en sterke concurrentie om het sociaal en economisch welzijn van de burgers

te realiseren. Hierbij geldt een minimale rol voor de

overheid.

Page 34: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

...naar neoliberalisme

34ACV - syndicale academie

Milton Friedman 1912 – 2006 Nobelprijs 1976 VS

Friedrich Von Hayek 1899 – 1992 Nobelprijs 1974 Oostenrijk

Page 35: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

...naar neoliberalisme

35ACV - syndicale academie

• Terugkeer naar het klassieke model met grenzeloos vertrouwen in de markt (“marktfundamentalisme”).

• Concurrentie, concurrentie, concurrentie,..• Terugdringen overheidsbeslag• Deregulering: vnl. vrijmaken verkeer goederen

en diensten, financiële markten en arbeidsmarkt• In de praktijk gebracht door Reagan en Tatcher

Page 36: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

 

36

Neoliberalisme en gevolgen

Page 37: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

 

37

Neoliberalisme en gevolgen kapitaal versus arbeid

Page 38: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

– Andere krachtsverhoudingen arbeid – kapitaal onder impuls van globalisering

– Uitbreiding “markt” (Oostblok, China, ...)– Kapitaal kan vlot van de ene naar de

andere kant van de wereld reizen – Kapitaal = vaak ongrijpbaar, door

belastingparadijzen en andere vormen van “schaduweconomie”

– Afbouw regels financiële wereld -> toename risico’s

38ACV - syndicale academie

NL en gevolgen: kapitaal arbeid

Page 39: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

39

Belastingsparadijzen!!!

• 14.000.000.000.000 € = 14 biljoen €• +/- 9,5 biljoen gelinkt aan Europa

ACV - syndicale academie

Page 40: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

 

40

Neoliberalisme en gevolgen Rol overheid

Page 41: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

–Overheid wordt beschouwd als • inefficiënt• verspiller

–Rol wordt teruggedrongen, alleszins als economische agent

–Vroegere taken verschuiven naar de privésector => privatisering overheidsbedrijven

41ACV - syndicale academie

NL en gevolgen: rol overheid

Page 42: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

–Enige taak is zorgen voor juiste kader waarin vrije markt en concurrentie kunnen ontplooien

–Mobiliteit kapitaal • moeilijke greep op kapitaal (vermogen) voor taxatie

• Delocalisatie => onmacht nationale regeringen tov mondiale ondernemingen (sociaal puin ruimen)

42ACV - syndicale academie

NL en gevolgen: rol overheid

Page 43: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

43

Stephen Odell Alan Mulally

2012Winst: 5,7 mld $

Page 44: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

 

44

Neoliberalisme en gevolgen Situatie werknemers

Page 45: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

– Arbeid kreunt onder internationale concurrentiedruk

– Competitiviteit bepaalt meer en meer lonen -> loonmatiging, aanpassingen indexering, “loonlastvermindering” etc.

– (zeer) tijdelijke contracten, variabele verloning, minder ontslagbescherming…

– “Race to the bottom” (zeker bij beperken werkloosheidsuitkeringen + afschaffen minimumlonen)

45

NL en gevolgen: situatie werknemers

ACV - syndicale academie

Page 46: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

–Vakbonden verliezen leden–Syndicale rechten onder druk

• Aanvallen op stakingsrecht (minimumdienstverlening, pleidooien voor rechtspersoonlijkheid, eenzijdige verzoekschriften etc.)

• Inperken rol vakbeweging (bijv. in sociale zekerheid, bijv. politieke rol)

46

NL en gevolgen: situatie werknemers

ACV - syndicale academie

Page 47: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

–Afbouw sociaal overleg met bindende afspraken• opt-outformules, individuele

onderhandelingen

–Wordt loonvorming opnieuw kwestie van vraag en aanbod?

47

NL en gevolgen: situatie werknemers

ACV - syndicale academie

Page 48: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

• Al 30 jaar continu bedrijfsherstructureringen

• Voor de werknemer– continue aanpassingen aan nieuwe

arbeidsorganisatie– toenemende eisen ivm productiviteit– toenemende eisen ivm flexibiliteit 

48

NL en gevolgen: situatie werknemers

Page 49: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

• Amazon.com

49

NL en gevolgen: situatie werknemers

Page 50: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

• Zaventem

50

NL en gevolgen: situatie werknemers

Page 51: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie 51

Onderzoek Interimbureau Randstad website 18/09/2013

Een derde van de Belgische werknemers heeft het gevoel de steeds hogere verwachtingen van zijn werkgever niet meer te kunnen invullen De Standaard 26/09/2013 Bijna 1 op de 2 Belgische werknemers vindt zijn job mentaal te belastend om te blijven werken tot aan de wettelijke pensioenleeftijd. En bijna 1 op de 3 vindt zijn job fysiek te zwaar. Dat blijkt uit cijfers van Human Resources-bedrijf Securex.

Twee op de drie Belgen ervaren stress op het werk

De Standaard 05/02/2014 Zowat 64 procent van alle Belgische werknemers heeft last van stress op het werk. Dit is een stijging met 18 pct sinds 2010, zo blijkt uit een onderzoek van HR-bedrijf Securex

NL en gevolgen: situatie werknemers

Page 52: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

• Democratisering onderwijs– Iedereen gelijke kansen– Iedereen kan het maken op basis van

eigen capaciteiten en inzet– Maar:

• Iedereen gelijk aan de start?

52

NL en gevolgen: situatie werknemers

Page 53: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

• Werknemers worden concurrenten van mekaar– Continue evaluaties– “Rank and Yank”: vb 20/70/10-regel– Zeer hoge eisen en jobonzekerheid maar

ook extreme verloningen => “winner take all society”

53

NL en gevolgen: situatie werknemers

Page 54: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

54

• Werknemers worden ziek!

Paul Verhaeghe: “Het neoliberalisme is een mislukking op economisch vlak, een ramp op maatschappelijk vlak en ronduit gevaarlijk op psychologisch vlak.”

ACV - syndicale academie

NL en gevolgen: situatie werknemers

Page 55: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

 

55

Neoliberalisme en gevolgen De crisis 2008 => ??

Page 56: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

56

– 30 jaar toxische mix van NL recepten• Deflatoir• Druk op arbeidsinkomens

– Trigger = totale deregulering financiële markten

• Onbeperkt krediet =>schuldcrisis• Financiële wereld neemt grote risico's

voor eigen rekening

NL en gevolgen: crisis 2008 => ??

ACV - syndicale academie

Page 57: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

57

– Trigger = totale deregulering financiële markten

• Vastgoedzeepbel – barst in 2007 => instorting VS-woningmarkt

=> banken in gevaar => spillover naar Europa: financieel systeem gered door overheid => zware belasting op staatsfinanciën => hoge staatsschuld

– Bijkomend: landen met structureel hoge schuldgraad (Gr, Sp,…) kunnen dankzij euro lenen aan goedkope tarieven

NL en gevolgen: crisis 2008 => ??

ACV - syndicale academie

Page 58: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

58

Val van Lehman Brothers (2008)

NL en gevolgen: crisis 2008 => ??

ACV - syndicale academie

Page 59: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

59

◦Nick Leeson (1995)◦put: 1,4 mld £◦Barings Bank

◦Jérôme Kérviél (2008)◦put: 7,1 mld $◦Société Générale

◦Bernie Madoff (2008)◦put: 65 mld $◦B L Madoff Investment Securities

NL en gevolgen: crisis 2008 => ??

Page 60: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

• Keiharde bezuinigingspolitiek, in het ene land al meer dan in het andere

• Maatregelen om de concurrentiekracht/de competitiviteit op te krikken (flexibiliseren arbeidsmarkt, mes in lonen en uitkeringen, afbouw sociaal overleg, minder overheidstewerkstelling…)

• Gigantische (blijvende?) impact 60

NL en gevolgen: crisis 2008 => ??

ACV - syndicale academie

Page 61: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

61

Werkloosheid EU 2011 15-74

Page 62: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

62

Werkloosheid EU-28(27)

=> + 10 mln

EU 28 (27)

2000 9% 20 mln

Q1 2008 6,8% 16 mln

Sept 2013 11% 26,9 mln

Sept 2012 10,6% 26 mln

NL en gevolgen: crisis 2008 => ??

ACV - syndicale academie

Page 63: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

63

Werkloosheid EU 12/2013

Page 64: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

64

Eu: sectoren: jobverlies + jobcreatie2008 Q1-2012Q1

Page 65: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

65

Job verlies Q3 2011 => Q3 2013 (>3000)

datum jobverlies land bedrijf sector type herstructuring

10/10/2011 30.000Greece Greek public admin. Public administration

Internal restructuring

02/07/2012 24.000Italy Italian public admin. Public administration

Internal restructuring

23/11/2011 17.000EU Nokia Siemens Networks Manufacturing Internal

restructuring

07/03/2012 11.750Germany Schlecker Retail Bankruptcy

08/08/2011 11.000EU E.On Utilities Internal restructuring

14/06/2012 10.000EU Nokia Manufacturing Internal restructuring

04/10/2011 8.000Czechia Czech public Service Public administration

Internal restructuring

23/06/2012 8.000EU Hewlett-Packard IT Internal restructuring

13/07/2012 8.000France PSA Peugeot-Citroën Manufacturing Internal restructuring

15/01/2013 7.500France Renault Manufacturring Internal restructuring

02/02/2012 7.300EU AstraZeneca Manufacturing Internal restructuring

Page 66: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

66

Job verlies Q3 2011 => Q3 2013 (>3000)

datum jobverlies land bedrijf sector type herstructuring

14/11/2011 7.290EU Unikredit Financial Services Internal restructuring

11/01/2012 6.700Hungary Hungarian public service

Public administration

Internal restructuring

30/11/2012 6.000Spain Bankia Financial/insurance activities

Internal restructuring

04/10/2012 5.000France France Telecom Telecommunications Internal restructuring

05/10/2012 5.000France Orange Telecommunications Internal restructuring

26/11/2012 5.000Italy ILVA Manufacture of basic metals closure

24/10/2012 4.300Belgium Ford Auto manufacturing closure

18/07/2013 3.650Romania Posta Romana Transportation and storage

Internal restructuring

12/07/2013 3.468Austria Dayli Wholesale and retail, Bankruptcy

24/01/2013 3.400Germany Commerzbank Financial/insurance activities

Internal restructuring

28/02/2013 3.000Netherlands Rabobank Financial/insurance activities

Internal restructuring

Page 67: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

67

Europa overheidsschuld % BBP (2007 / 2012)

99,8%

60%

Page 68: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

68

Europa overheidsdeficit % BBP (2007 / 2012)

4%

-3%

Page 69: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

69

Europa: uit het dal maar zeer precair

•BBP-groei: laag maar geleidelijk beter• EU-28: 2013: 0% => 2015: 1,9%• Eurozone: 2013: -0,4% => 2015: 1,7%

• Lage groei van export. • Euro vrij sterk• Afnemende groei in emerging markets

• Lichte verbetering van binnenlandse vraag• Overheidsvraag nog steeds onder druk van budgettaire

saneringen

•Schuldencrisis onder controle??• Afgenomen druk op interestvoeten schuldenlanden

ACV - syndicale academie

Page 70: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

70

Europa: uit het dal maar zeer precair

• Werkloosheid: pas lichte afname vanaf 2015

– EU-28: 2013: 11,1% => 2015: 10,7%– Eurozone: 2013: 12,2% => 2015: 11,8%– Blijvend zeer hoog in landen het ergst

getroffen door de schuldencrisis .– Timelag tov herstel.

• Inflatie neemt af– EU-28: 2013: 1,5% => 2015: 1,4%– Eurozone: 2013: 1,7% => 2015: 1,6%

ACV - syndicale academie

Page 71: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

71

België

ACV - syndicale academie

Groei BBP

Inflatie Werk-loosheid

Deficit%BBP

Schuld%BBP

2012 -0,1 2,6 7,6 -4,0 99,8

2013 0,1 1,3 8,6 -2,8 100,4

2014 1,1 1,3 8,7 -2,4 101,3

2015 1,4 1,5 8,4 -2,5 101,0

Page 72: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

72

België

• BBP: negatieve groei in 2012, heel zwak positief in 2013, daarna geleidelijke verbetering. Ondersteuning door– Netto-export– Binnenlandse gezinsconsumptie

• Uitstoot arbeid en matige jobcreatie op korte termijn onvoldoende om groei beroepsbevolking op te vangen => werkloosheidsgraad stijgt. Arbeidsmarkt kan krapper worden vanaf 2015.

• Weinig druk op de prijzen bij actuele vooruitzichten inzake groei=> inflatie zeer laag

• Overheidsdeficit onder de 3% maar schuld blijft stagneren rond 100% BBP.

ACV - syndicale academie

Page 73: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

 

73

Neoliberalisme en gevolgen Toenemende

ongelijkheid

Page 74: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

74

Carlos Slim Hela- rijkste mens ter wereld- Vermogen: 73 miljard dollar!!??- Telecom Mexico

ACV - syndicale academie

Toenemende ongelijkheid

Page 75: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

75

Didier Bellens- 2,6 miljoen euro per jaar- Telecom- EXIT Belgacom

ACV - syndicale academie

Christiano Ronaldo- 5 jaar contract Real Madrid voor

17 miljoen euro per jaar!!??- Voetbal

Toenemende ongelijkheid

Page 76: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

76

Marissa Mayer- CEO Yahoo- 6 mln $ voor 2e sem; 2012

Sheryll Sandberg- COO Facebook- 31 mln $ (wv 30 in aandelen) 2011

ACV - syndicale academie

Toenemende ongelijkheid

Page 77: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

77

AbInbev- Belg. + Braz. families- 59 miljard €

ACV - syndicale academie

Familie Colruyt- 3,3 miljard €

Toenemende ongelijkheid

5 families = 25% Belgische beurs (De Tijd)

Page 78: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

78ACV - syndicale academie

Page 79: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

79ACV - syndicale academie

• Drivers– Sterke groei vermogensinkomsten– Toplonen en bonussen =>

“the winner takes it all”

• Maar– Toplonen en bonussen in toenemende

mate onder vuur– Maatschappelijk debat is gestart

Toenemende ongelijkheid

Page 80: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

80ACV - syndicale academie

• Maar, maar….– Dexia verhoogt lonen voor topkaders– Barclays bank verhoogt bonussen en

laat 10.000 personeel afvloeien

Toenemende ongelijkheid

Page 81: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

81

????????????ACV - syndicale academie

Page 82: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

82

Roman Abramovich

– 45 jaar

– 12,1 mld $

– Chelsea

– grootste (163m) privé-jacht ter wereld: Eclipse. 350 - 800 mln €.

ACV - syndicale academie

Toenemende ongelijkheid

Page 83: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

83ACV - syndicale academie

Page 84: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

84ACV - syndicale academie

Page 85: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

85ACV - syndicale academie

Toenemende ongelijkheid

• Gezonde middenklasse• De armen boven de

armoedegrens• rijken 10-20 keer meer als

armsten

• Iedereen evenveel

Page 86: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

86

Toenemende ongelijkheid

ACV - syndicale academie

• Rijken 100 x rijker dan armsten

• Middenklasse nog steeds vrij goed

• Rijken door plafond• 1% = 40% van all rijkdom• Middenklasse verdwijnt bijna

Page 87: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

87

Evolutie indicator inkomensongelijkheid (GINI) 1985 ( ) => 2008 ( )

Ongelijkheid neemt toe

Page 88: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

88

Evolutie indicator inkomensongelijkheid (GINI) 1985 ( ) => 2008 ( )

BELGIEonveranderd!!

ACV - syndicale academie

Page 89: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

89

Aandeel van 1% hoogste inkomens in totale inkomen (voor belastingen), 1990 => 2007

De rijker worden rijker

Page 90: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

90

2007 => 2010: ongelijkheid marktinkomen (gini) stijgt: gemiddeld +1,4 percentpunten => meer dan in de 12 vorige jaren

Page 91: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

91

Welzijn en inkomensongelijkheid

ACV - syndicale academie

Page 92: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

92

Maar– IMF waarschuwt– Op de agenda van Davos– Maatschappelijk debat is gestart

Toenemende ongelijkheid

“85 rijkste mensen hebben evenveel als de armste helft van de wereldvolking”Oxfam rapport: working for the few (jan 2014)

ACV - syndicale academie

Page 93: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

 

93

Neoliberalisme en gevolgen Impact op solidariteit en

gemeenschapszin

Page 94: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

– Loon naar werken => armen en werklozen: eigen schuld, dikke bult!

– Stelsels van sociale zekerheid onder drukIn België vnl. snoeien in

werkloosheidsverzekering

– Meer en meer liefdadigheid (charity) i.p.v. SZ en fiscaliteit Bvb “Mensen moeten zelf beslissen waar ze hun belastinggeld aan geven”

94

Impact op solidariteit en gemeenschapszin

ACV - syndicale academie

Page 95: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

95ACV - syndicale academie

• wereldwijde verbetering van gezondheidszorg, bestrijden extreme armoede, verbetering van opleidingsopportuniteiten en toegang tot informatietechnologie.

• In kas eind 2012: 36,2 miljard dollar

Impact op solidariteit en gemeenschapszinCHARITY

Page 96: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

96ACV - syndicale academie

• Polarisering van Amerikaanse politieke landschap– sterk verzet bij toplaag tegen overheidsinitiatieven

om structureel iets aan deze problemen te doen. – de armen zijn arm omdat ze hebben hun kansen

niet gebruikt hebben.– ½ van Amerikaanse volksvertegenwoordigers =

miljonair

Impact op solidariteit en gemeenschapszin

• Tom Perkins– Beleggingsfondsbeheerder– “de jacht op de rijken is als de

jacht op de Joden in de Nazitijd”– “Rijken verdienen meer

stemmen bij verkiezingen”

Page 97: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

...naar neoliberalisme

97ACV - syndicale academie

Page 98: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

98ACV - syndicale academie

Gouden Dageraad

Impact op solidariteit en gemeenschapszin

Page 99: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

 

99

Neoliberalisme en gevolgen Milieubelasting

Page 100: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

• Steeds meer aanwijzingen dat we het over een andere boeg moeten gooien

• Hier en daar kwalitatieve verbeteringen (vb. lucht, bodem en waterverontreiniging)

• Maar: klimaatopwarming• Maar: aantasting milieu en uitputting

grondstoffen gaat verder door kwantitatieve groei.

100

Milieubelasting

ACV - syndicale academie

Page 101: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

• = aantal ha nodig om onze levenswijze mogelijk te maken

• Wereldwijd gemiddelde 2,1 ha per persoon

• België 7,1 ha (op 5 na grootste van de wereld)

• = 4 aardes nodig om onze levensstijl te veralgemenen

101

Milieubelasting

ACV - syndicale academie

Page 102: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

102ACV - syndicale academie

Page 103: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

ACV - syndicale academie

 

103

Neoliberalisme en gevolgen Het Duitse model

Page 104: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

104Zware druk op onderkant inkomens

Het Duitse model

Page 105: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

105

• Mini-jobs– deeltijdse arbeidsplaatsen– verloning < of = 400 euro per maand. – Geen opbouw van sociale rechten– 2002-2011: MJ = 39% van jobcreatie.– MJ = 7 miljoen werknemers– ENIGE INKOMEN voor 40%.

Het Duitse model

Page 106: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

106

Mini-jobs = remedie tegen armoede???

• Duitsland:– Armoede bij werkarme gezinnen (koppels met één job,

alleenstaanden die halftijds werken, werklozen, zieken en invaliden) neemt toe

– Werkrijke gezinnen (veelal tweeverdieners) doen beter. – => kloof neemt toe.

• Duitse tewerkstelling > Belgische, maar in 2010– armoede bij actieve bevolking

• D = 14,8%• B = 11,7%

– Armoede bij werkarme gezinnen• D = 58%• B = 42%

– Armoede werkrijke gezinnen• D = 7%• B = 5%

Het Duitse model

Page 107: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse

Krachtlijnen van een mogelijk alternatief

• Behoud en – waar nodig – opnieuw opbouwen en versterken welvaartsstaatWaardig werk voor iedereenSterke sociale zekerheidHerstel rol overheidReguleren financiële wereld

• Democratiseren productie• Economie met respect draagkracht aarde• Streven naar meer sociale gelijkheid

107

Page 108: Concurrentie en neoliberalisme: de analyse