conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8...

21
Het Oversticht I Aan de Stadsmuur 79-83 I Postbus 531 I 8000 AM Zwolle I T 038-4213257 I www.oversticht.nl GEMEENTEHUIS WEEERSELO QUICK SCAN WAARDESTELLING & TRANSFORMATIERUIMTE

Transcript of conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8...

Page 1: conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8 De achtergevel van het hoofdvolume met hijsbalk en deur en een Frans balkon bij

Het Oversticht I Aan de Stadsmuur 79-83 I Postbus 531 I 8000 AM Zwolle I T 038-4213257 I www.oversticht.nl

gemeentehuis weeerseloquick scan waardestelling & transformatieruimte

Page 2: conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8 De achtergevel van het hoofdvolume met hijsbalk en deur en een Frans balkon bij
Page 3: conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8 De achtergevel van het hoofdvolume met hijsbalk en deur en een Frans balkon bij

Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 3

inhoud

INLEIDING 5 Algemene gegevens 4 Inleiding 5

1. STEDENbOuWkuNDIGE CONTEXT 7

2. CuLTuurHISTOrISCHE CONTEXT 7

2. ArCHITECTuurHISTOrISCHE CONTEXT 9 bouwgeschiedenis 9 Latere verbouwingen 9

4. WAArDESTELLING & TrANSFOrMATIE 11 Monumentale waarden 11 Transformatieruimte 11

5. CONCLuSIE & AANbEVELINGEN 13

bIJLAGE 1 - rEDENGEVENDE OMSCHrIJVING 19

bIbLIOGrAFIE 20

COLOFON 21

Page 4: conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8 De achtergevel van het hoofdvolume met hijsbalk en deur en een Frans balkon bij

Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 4

algemene gegevens

OpdrachtgeverWim ValkNoaberkracht Dinkelland TubbergenPostbus 21 7590 AA Denekamp

OnderzoeksobjectGemeentehuis WeerseloBurgemeester Scholtenplein 17595 AN Weerselo

Mon. nr. : DKl 3202

Kad. Perceel: P 01374

Page 5: conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8 De achtergevel van het hoofdvolume met hijsbalk en deur en een Frans balkon bij

Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 5

inleiding

In opdracht van Noaberschap, een samenwerkingsver-band tussen de gemeente Dinkelland en Tubbergen, heeft Het Oversticht een quick scan waardestelling op-gesteld voor het voormalige gemeentehuis in Weerselo . Aanleiding zijn de plannen van een supermarktketen om het pand te verbouwen en geschikt te maken voor het gebruik als supermarkt met nevenfuncties. Het pand is beschermd als gemeentelijk monument. Deze redenge-vende omschrijving in de bijlage opgenomen. Het pand is van algemeen belang vanwege stedenbouwkundige, architectuurhistorische, cultuurhistorische en enseble-waarden, die aandacht verdienen bij een herbestem-ming. Het monument is nader bekeken om te kunnen bepalen over welke monumentale waarden het precies gaat en hoe daarmee kan worden omgegaan.

Het onderzoek heeft zijn weerslag gekregen in voorlig-gend rapport. De resultaten zijn gebaseerd onderzoek ter plekke, dat op 1 februari 2015 heeft plaatsgevonden. Het rapport geeft in hoofdstuk vier aan wat de monu-mentale waarden en kwaliteiten zijn van het gebouw en vervolgens waar de mogelijkheden zitten om het gebouw aan te passen aan een nieuwe functie zonder de monumentale waarden en kwaliteiten ontoelaatbaar aan te tasten of onherkenbaar te maken. De waardering is gebaseerd op de richtlijnen bouwhistorisch onderzoek 2009, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen hoge, positieve en indifferente monumentwaarden.1 Ook bij de benoeming van de transformatieruimte onder-scheiden wij drie niveaus. In hoofdstuk vijf zijn aanbeve-lingen gedaan, die bij de herbestemming meegenomen kunnen worden.

drs. Mascha van DammeFebruari 2016

1. L. Hendriks en J. van der Hoeve, Richtlijnen bouwhistorisch onderzoek, 2009. Tot stand gekomen met vertegenwoordigers van de Rijksdienst voor Cultureel erfgoed, de Stichting Bouwhistorie Nederland, de Vereniging van Nederlandse Gemeente, het Atelier Rijksbouwmeester en de Rijksgebouwendienst.

Page 6: conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8 De achtergevel van het hoofdvolume met hijsbalk en deur en een Frans balkon bij

Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 6

1. Weerselo rond 1844 met een kleine bebouwingskern rond het Stift en De Nieuwen Stad (kerkdorp Weerselo) ten oosten.

4. Het gemeentehuis op de topografische kaart omstreeks 1965. De beek loopt schuin over het perceel.

2. Weerselo en omstreken circa 1925. 3. Weerselo omstreeks 1975.

6. Het gemeentehuis op de huidige topografische kaart. De Weerse-lerbeek is nog verder naar het ooster verlegd en deels overkluisd.

5. Het gemeentehuis met de uitbreiding uit de jaren tachtig aan de oostkant, topografische kaart omstreeks 1988. De beek is hiertoe is naar het ooster opgeschoven.

Page 7: conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8 De achtergevel van het hoofdvolume met hijsbalk en deur en een Frans balkon bij

Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 7

1. stedenbouwkundige context

Het gemeentehuis ligt aan het burgmeesters Scholten-plein in de oostelijke punt van een driehoekig gebied tussen de Sint remigiusstraat, De Aanleg en de bis-schopstraat. Aan de achterzijde loopt de Weerselerbeek.

In 1955 werd het gemeentehuis aan de Rudolph Wilminklaan 10 verlaten voor een nieuw gebouwd gemeentehuis langs de Bisschopsstraat. Het pand ligt een stuk terug aan het plein, met de voorgevel gericht op deze zuidelijke invalsweg van Weerselo. Schuin en dicht langs de achterzijde liep de Weerseler-beek die vanuit het zuiden meanderd.

Vanwege de uitbreiding in de jaren tachtig en negentig is de beek twee maal meer naar het ooster verlegd en en deels door De Aanleg overkluisd om voldoende plaatst te kunnen bieden aan het gewenste nieuwe programma. Zie afb. 4, 5 en 6.

2. cultuurhistorische context

Weerselo is een hoevenzwermdorp met twee kernen, bestaande uit het Stift, ontstaan uit een klooster en het dorp Weerselo dat vroeger Nijstad heette.Het Stift is een kleine, tot in de 19de eeuw omgrachte dorpskern, ter plaatse van een in het midden van de 12de eeuw gesticht benedictijnerklooster. Het klooster werd in 1523 door brand verwoest, met uitzondering van de kloosterkerk en de zandstenen waterput. Nabij het kloostercomplex heeft zich in de loop van de tijd een kern van bewoning gevormd, die uitgroei-de tot het kerkdorp Weerselo. In dit centrum van de gemeente werd ook het eerste gemeentehuis gebouwd. En zo werd Weerselo ook de naam van de nieuwe gemeente.

In 1811 kwam de gemeente Weerselo tot stand. In dat jaar werden de marken van het oude richterambt Oldenzaal gesplitst in drie gemeenten: de stad Oldenzaal en de gemeenten Losser en Weerselo. In de gemeente Weerselo zijn acht marken rondom het kerkdorp samengevoegd inclusief de kerkdorpen Saasveld, Deurningen en Rossum.

In 1898 werd een eenbeukig raadhuis gebouwd in neorenaissance stijl. Het pand kreeg in 1921 een tweede beuk. Na enkele decannia bleek het gemeen-tehuis wederom te klein. Gekozen werd voor de bouw een nieuw gemeentehuis, dat in 1955 werd gerealiseerd. In het nieuwe gemeentehuis is op verschillende plekken het wapen van Weerselo verwerkt en zijn verwijzingen opgenomen naar Sint Remigius, de patroonheilige van de gemeente.

In de loop van de tijd heeft de gemeente Weerselo veel grondgebied moeten afstaan aan de gemeente Hengelo en later ook aan de gemeente Oldenzaal. bij de gemeen-telijke herindeling in het jaar 2000 zijn Weerselo, Oot-marsum en Denekamp samengevoegd tot de nieuwe gemeente Dinkelland.

In november 2010 is het gemeentehuis gehuurd door de woningcorporatie Mijande Wonen. Sinds juni 2015 staat het gemeentehuis huis weer leeg.

Page 8: conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8 De achtergevel van het hoofdvolume met hijsbalk en deur en een Frans balkon bij

Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8

De achtergevel van het hoofdvolume met hijsbalk en deur en een Frans balkon bij de voormalige wethouderskamer.

Het gemeentehuis anno 2016.

De secundaire ingang op de kopse kant van de linker zijvleuge.

Historische foto van het gemeentehuis, zonder jaartal (postcards.nl)

De linker zijvleugel van het gemeentehuis is identiek aan de rech-ter zijvleugel en vormt zo een symmetrisch geheel.

De kopgevel van de linkerzijgevleugel, met op de achtergrond de nieuwbouw.

Page 9: conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8 De achtergevel van het hoofdvolume met hijsbalk en deur en een Frans balkon bij

Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 9

3. architectuurhistorische context

InleidingHet gebouw is in 1955 opgetrokken in een sobere wederopbouwarchitectuur met een mix van Twentse stijlkenmerken. Typisch jaren vijftig elementen zijn het gebruik van travertin, Solnhofener tegels, leisteen en stalen kozijnen. De streekeigen bouwtrant spreekt onder meer uit het houten beschot in de voorgevel, de keuze voor een stijl zadeldak met windveren en de uitvoering van de dakkappelen. Het gemeentehuis is ontworpen met een goed oog voor detail, dat zijn weerslag heeft gekregen in het zorgvuldige metselwerk met handvorm-steen, de afwerking van de windveren, houten gootklos-sen en de metalen schoorstenen etc.

Van oudsher heeft het gemeentehuis een zeer sym-metrische aanzicht met een hogere middenvleugel en flankerende, lagere zijvleugels. Op oudere topografische kaarten valt op te maken dat de linker vleugel aan de achterzijde nog een kleine uitbouw had (zie afb. 4 op de vorige pagina). De originele bouwtekeningen zijn echter gedurende eerder en dit beknopte onderzoek niet boven water gekomen. Hierdoor is de oorspronke-lijke opzet niet bekend en is ook de architect (nog) niet achterhaald.

Het gebouw heeft een prominente ingangspartij met enkele treden die de opmaat vormen naar een promi-nente, met tufsteen omlijste entree. In de forse deurknop is het wapen van de gemeente Weerstelo afgebeeld. De originele voordeur is nog aanwezig. Dat geldt ook voor alle stalen kozijnen met hang en sluitwerk. (In de reden-gevende omschrijving staat abusievelijk dat het houten kozijnen betreft).

Interieur In het interieur van het gemeentehuis zijn op de begane grond vooral de entreepartij en de centrale hal met hoofdtrappenhuis van belang. De wanden in het hoofd-volume, het hoofdtrappenhuis en beide zijtrappenhui-zen in de vleugels zijn voorzien van een lambrisering

van gele geglazuurde bakstenen. De vloer in de hal is bekleed met Solnhofener zandstenen tegels. De ven-sterbanken in de verschillende ruimtes zijn van zwarte natuursteen en in enkele ruimtes (nog) van travertin.

Onder het gebouw zijn twee kelders aanwezig. In de centrale kelder onder de hoofdvleugel is techniek on-dergebracht. In de langgerekte kelder onder de rechter vleugel was het archief van burgerzaken gevestigd.

Latere aanpassingenHet gemeentehuis is in de jaren tachtig aan de achterzij-de uitgebreid. Hiertoe is een deel van de achtergevel en de uitbouw aan de achterzijde gesloopt.

In 1993 is de uitbreiding aan de achterzijde vervangen door een nieuwe, grotere uitbouw waartoe de beek is verlegd. Deze uitbouw heeft een getrapte gevel langs De Aanleg. Deze latere aanbouw is niet in de redengege-vende omschrijving opgenomen en maakt geen deel uit van het gemeentelijk beschermde monument.

Page 10: conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8 De achtergevel van het hoofdvolume met hijsbalk en deur en een Frans balkon bij

Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 10

De schoorstenen zijn bekleed met koper en een gietijzeren bekro-ning.

Het glas-in-loodraam van het trappenhuis midden in de achterge-vel. De kamer van de wethouder rechts is voorzien van een Frans balkon.

De dakkapellen zijn zorgvuldig gedetailleerd en voorzien van houten beschot.

Het metselwerk bestaat uit plastische handvormstenen met een boogfries over de topgevels.

De windveren zijn opvallend zorgvuldig gedetailleerd met kralen en ster. De overstek wordt ondersteund door houten gootklossen.

Het gemeentewapen het het bouwjaar op de voorgevel.

Page 11: conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8 De achtergevel van het hoofdvolume met hijsbalk en deur en een Frans balkon bij

Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 11

4. waardestelling & transformatie

De monumentale waarden Conform de richtlijnen voor bouwhistorisch onderzoek (2009) zijn de monumentwaarden bepaald, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen een hoge, positie-ve en indifferente monumentwaarde. Hierbij zijn de cultuurhistorische waarden, ensemblewaarden, architec-tuurhistorische waarden, bouwhistorische waarden en de mate van gaafheid en zeldzaamheid beoordeeld.

Stedenbouwkundige waardeDe pand heeft een beeldbepalende ligging aan de zui-delijke invalsweg van Weerselo, de bisschopsstraat. De ligging aan het plein geeft de symmetrische voorgevel nog meer importantie.

Architectuurhistorische waardeDe architectuurhistorische waarden zijn vooral gelegen de zorgvuldige detaillering, de opvallende combinatie van wederopbouw architectuur met elementen uit de Twentse (landelijke) bouwkunst en de steng symmetri-sche opzet van de gevel met een hoofdvolume en twee lagere zijvleugels. De basale interne structuur van het pand is behouden gebleven; de entreepartij die toegang geeft tot de hal en de hoofdtrappartij naar de verdieping, de beide zijtrap-penhuizen op de kopse kant van de zijvleugels. De gang die deze trappen met de centrale hal verbond is vrijwel verdwenen door latere verbouwingen.

Bouwhistorische waardeDe bouwhistorische waarden zijn vooral gelegen in het originele muurwerk, stalen kozijnen etc. en enkele interi-eurelementen

Cultuurhistorische waardeDe cultuurhistorische waarde is hoog, gezien de rol die het gebouw heeft gespeeld in de gemeente Weerselo. De (voormalige) functie van het gebouw is op verschil-lende plaatsen terug te vinden en af te lezen, onder

meer door het veelvuldig gebruikte gemeentewapen (op de voorgevel, voordeur, glas-in-lood raam, raadzaal etc.), de verwijzing naar de schutpatroon Sint remigius en de aankleding van de raadzaal en de burgemeesterskamer en wethouderskamer.

WaarderingEen hoge waarde kennen wij toe aan:• de hoofdvorm met een hoofdvolume geflankeerddoor twee zijvleugels;• het aanzicht van de voorgevel vanaf het plein;• de symmetrische opzet van de voorgevel;• het casco, met name de voorgevel en zijgevels;• de representatieve hoofdentree;• de beleving van het gemeentehuis als zelfstandig volume;• de indeling van en zicht op een deel van de achterge vel van het hoofdvolume;• enkele interieurelementen, waaronder de hal met hoofdtrappenhuis, glas-in-lood raam, trap met trapleu ning en kroonluchter;• de raadzaal;• de voormalige trouwkamer op de verdieping.

Page 12: conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8 De achtergevel van het hoofdvolume met hijsbalk en deur en een Frans balkon bij

Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 12

De vensters zijn voorzien van de originele stalen kozijnen met glas-in-lood ramen en oorspronkelijk hang- en sluitwerk.

De vloer van de hal is betegeld met Solnhofer tegels met een inge-legde zwarte ster.

De meeste glas-in-loodramen zijn origineel. Enkele zijn voorzien van een nieuw raam dat herinnerd aan een recentere gebeurtenis.

In de hal hangt een oorspronkelijke, mee-ontworpen lamp. De voormalige trouwkamer op de verdieping heeft nog de origine-le parketvloer.

Overzicht van het glas-in-lood raam met een afbeelding van St. remigius en de vier seizoenen.

Page 13: conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8 De achtergevel van het hoofdvolume met hijsbalk en deur en een Frans balkon bij

Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 13

Transformatieruimte Cascoenkap Gevelindeling Interieur(indeling,structuur) Interieur(vloer,wanden

plafondafwerking)

0=bandbreedteklein Cascoenkapmoeteninprincipebehoudenblijven.

Behoudvandegevelindelingendetailleringdaarvanstaatvoorop.

Behoudvandeorigineleindeling(structuur)vanhetinterieur.Doorbrakenzijnmogelijkmitszewaardevolleelementennietaantasten.

Behoudvandeoriginelevloer-,wandenplafondafwerking.

1=bandbreedteruimer

Cascoenkapkunnenaanpassingenverdragen,zoalsdoorbrakenterverbeteringvandaglichttoetreding.

Ingrepenindegevel,zoalseenextravenstersofdoorbraken,zijnmogelijkmitszerekeninghoudenmethetkaraktervandearchitectuur(bvsymmetrie).

Deindelingvanhetinterieurkanaangepastworden;nietwaardevolleofzelfsstorendeelementenkunnenwordenverwijderd.Inoorspronkelijkebinnenwandenkunnenvrijgrotedoorbrakengemaaktworden,suggestiesvandewanden(penanten)dienendaarbijwelbehoudenteblijven.

Deafwerkingvanhetinterieurkangewijzigdworden,voornieuwewand-,vloer-enplafondafwerkingdientbijhetkaraktervanderuimtetewordenaangesloten.

2=bandbreedteruim Cascoenkapkunneningrijpenderveranderdworden.

Gevelindelingkanzondervoorwaardengewijzigdworden.

Deindelingkangeheelgewijzigdworden;Erzijngeenbelangrijkestructurenaanwezig,deruimteisvrijindeelbaar.

Deafweringvanhetinterieurkangeheelgewijzigdworden.

Deze elementen zijn van cruciaal belang voor de struc-tuur en/of betekenis van het pand. TransformatieruimteDe gaafheid van de gevels is hoog, dat maakt de trans-formatieruimte dan ook gering. Dit houdt in dat er zo min mogelijk veranderingen aan de gevels plaatsvinden. De hoofdingang van het voormalige gemeentehuis is dermate waardevol en gaaf dat een ingreep hier vanuit de monumentwaarde bezien niet gewenst is.De originele interieurelementen zijn van belang. bij transformatie van het gebouw naar een andere functie is het de bedoeling dat wijzigingen aan het interieur zich aanpassen aan het exterieur.

Wij onderscheiden drie niveaus in transformatieruimte:Niveau 0 (rood): behoud is uitgangspunt: de cultuurhis-torische waarde of constructie laat geen of nauwelijks transformatie toe. Het casco verdraagt nauwelijks wijzi-gingen; details kunnen nauwelijks worden gewijzigd.Ingrepen in het casco kunnen alleen wanneer eminente kwaliteit wordt toegevoegd. Dit betekent een grote in-spanningsverplichting voor opdrachtgever en architect.

Niveau 1 (groen): transformatie in evenwicht met behoud: de cultuurhistorische waarde of de constructie laten transformatie of hergebruik beperkt toe.; details

kunnen, mits goed gemotiveerd, worden gewijzigd.Niveau 2 (geel): transformatie kan de prioriteit hebben: hergebruik of transformatie is relatief eenvoudig te reali-seren zonder bijzondere waarden aan te tasten.Per verdieping hebben we aangegeven waar en in welke mate er ruimte voor wijzigingen is.

Transformatieniveau 0:• casco• de entreepartij• hoofdtrappenhuis• raadzaal• symmetrische indeling• dakvlakken met dakkapellen aan de voorzijde

Transformatieniveau 1:• zijtrappenhuizen• trouwkamer• burgemeesterskamer

Transformatieniveau 2:• overige delen van het hoofdvolume• overige delen van de zijvleugel• de nieuwbouw tegen de achtergevel

Page 14: conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8 De achtergevel van het hoofdvolume met hijsbalk en deur en een Frans balkon bij

Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 14

transformatieplattegronden

Legenda

transformatieruimte 0

transformatieruimte 1

transformatieruimte 2

Page 15: conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8 De achtergevel van het hoofdvolume met hijsbalk en deur en een Frans balkon bij

Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 15

transformatieplattegronden

Legenda

transformatieruimte 0

transformatieruimte 1

transformatieruimte 2

Page 16: conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8 De achtergevel van het hoofdvolume met hijsbalk en deur en een Frans balkon bij

Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 16

De achtergevel van de rechter (zuidelijke) zijvleugel. In het dakvlak zijn extra daklichten aangebracht.

Page 17: conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8 De achtergevel van het hoofdvolume met hijsbalk en deur en een Frans balkon bij

Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 17

5. conclusie & aanbevelingen

Het gemeentehuis heeft een beeldbepalende ligging aan het burgmeester Scholtenplein en is goed zichtbaar vanaf de bisschopstraat. Het gebouw is aangewezen als gemeentelijk monument. Wat het casco betreft is het aan de pleinzijde en de achtergevel van het hoofdvolu-me en de rechterzijvleugel vrijwel gaaf. Het pand heeft, naast de basaal intact gebleven structuur, in het interieur slechts een beperkt aantal waardevolle elementen, die wel representatief zijn voor het gebruik als gemeente-huis. In de redengevende omschrijving worden de hal, het trappenhuis (met glas-in-lood ramen) en de raadzaal met meubilair genoemd. Daarnaast blijkt uit voorlig-gend onderzoek dat ook de burgemeesterskamer op de begane grond en de wethouderskamer op de verdie-ping enige monumentale waarden vertegenwoordigen, vanwege de inrichting en het originele parket. Ook de secundaire trappenhuizen in beide zijvleugels hebben enige monumentale waarden vanwege de herkenbaar-heid van de stuctuur en de gebruikte materialen.

uitgangspunten herbestemmingEen hoge monumentwaarde betekent dat ingrepen die resulteren in een onaanvaardbare aantasting van het monument zijn uitgesloten. Het is dus niet zo dat wijzi-gen op voorhand niet kunnen. Wel dienen de wijzingen noodzakelijk te volgen uit de nieuwe functie en moet worden aangetoond dat andere oplossingen, die mo-gelijk minder invloed hebben op de monumentwaarde voor de nieuwe functie ontoereikend zijn. De wijzigingen in gevels en plattegrond van het gebouw dienen vanwege de monumentale status met grote zorgvuldigheid worden uitgevoerd; feitelijk dient een extra (architectonische) kwaliteit aan het gebouw te worden toegevoegd.

bij een mogelijke herbestemming is de herkenbaarheid van de voormalige functie (gemeentehuis) van groot be-lang. De symemetrische opzet met een representatieve hoofdentree (meer en rijker getailleerd) en de zijgevels

(repeterend, zorgvuldig, maar simpeler uitgevoerd) blijft het uitgangspunt.

Een nieuwe ingreep, bijvoorbeeld een nieuwe toegang, kan bij voorkeur gedaan worden in de achtergevel van de rechter (zuidelijke zijvleugel), maar zodanig dat het zicht op de achtergevel van het hoofdvolume zichtbaar blijft.

Ingrepen in de voorgevel, bijvoorbeeld een nieuwe of gewijzigde, hebben niet de voorkeur, maar een zoektoch daarnaar zal zich vooral richten op de beide zijvleugels en met een terughoudende vormgeving. De hoofdentree leent zich vanwege de hoge monumentale waarde en de gaafheid niet voor transformatie.

Verder zijn van belang:• terughouden reclamebeleid, met respect voor het monument en een stijlvolle uitstraling en van geringe afmetingen en een beperkt hoeveelheid uitingen aan het gebouw zelf. • een kundige architect met respect voor het monu ment

Het verdient de aanbeveling om kleuronderzoek te laten verrichten naar de kozijnen en de originele wand- en plafondafwerking.

uitgangspunten nieuwbouw • De nieuwbouw bewaart afstand tot het monument en is met een ondergeschikt bouwdeel geschakeld aan de oudbouw, zodat het voormalige gemeentehuis als zelfstandig gebouw herkenbaar blijft• Gekozen wordt voor een architectonisch waardevol nieuw ontwerp dat bijdraagt aan de monumentwaar de van het voormalige gemeentehuis. • De nieuwbouw steekt vanaf verschillende zichtpunten uit de omgeving, met name vanaf het plein, niet boven het gemeentehuis uit. Dat geldt zowel voor het (hoge- re) hoofdvolume als beide zijvleugels. Dit kan enerzijds door de hoogte te beperken en anderzijds door af stand tot de oudbouw te bewaren.

• De zuidgevel van de aanbouw is aangemerkt met transformatieniveau 1. Dit deel valt in principe buiten de bescherming, maar het huidige stedenbouwkun- dige effect van de gekozen architectonische indeling verdient zeker navolging in een nieuw ontwerp.

Page 18: conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8 De achtergevel van het hoofdvolume met hijsbalk en deur en een Frans balkon bij

Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 18

De noordelijke gevel van de nieuwbouw. De oostelijke gevel en de getrapte zuidelijke gevel overhoeks gezien.

De aansluiting van de nieuwbouw op de achtergevel van het hoofdvolume van het gemeentehuis.

De noordelijke gevel van de nieuwbouw. De oostelijke gevel van de nieuwbouw met een uitkijkje over de Weerselerbeek.

Aansluiting van de nieuwbouw op de achtergevel van de linkerzij-vleugel.

Page 19: conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8 De achtergevel van het hoofdvolume met hijsbalk en deur en een Frans balkon bij

Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 19

6. Bijlage 1

redengevende omschrijving

InleidingWeerselo is ontstaan uit het Stift, dat in 1142 is gesticht als religieuze commune. Deze commune groeide uit tot een klooster en werd daarna een stiftsgemeenschap zonder geestelijke orde onder adellijke bescherming. Na de onteigening in de negentiende eeuw verliet de adel het Stift. Het Stift werd de kern van de in 1811 ingestelde burgerlijke gemeente. Naast de kerk en de pastorie werd de kern gevormd door een school en een onderwijzerswoning. Later volgden een gemeentehuis met burgemeesterswoning, een postkantoor, een veld-wachterswoning, een herberg en enkele nijverheidsge-bouwen. Het gemeentehuis aan de rudolf Wilminklaan werd in 1919 te klein bevonden. Pas in de jaren dertig werden plannen gemaakt voor een nieuw gemeentehuis op ‘de beld’. Door de tweede wereldoorlog duurde het tot 1954, voordat begonnen kon worden met de nieuw-bouw. Op ‘de beld’ ontstond in de twintigste eeuw het huidige dorp Weerselo met alle voorzieningen gecon-centreerd rond het nieuwe gemeentehuis, dat in traditi-onele stijl werd opgetrokken. Het gemeentehuis bestaat uit het oorspronkelijke deel dat gebouwd is de Delftse school stijl met traditionele Twentse stijlkenmerken en een aanbouw aan de achterkant uit de jaren tachtig. Een deel van de oorspronkelijke achtergevel is hiervoor doorbroken. Het glas-in-lood raam in het trappenhuis is bij de bouw van het gemeentehuis geschonken door de coöperatieve melkfabrieken uit de gemeente en verbeeld onder andere de vier seizoenen. In de raadzaal staat het originele en mee-ontworpen meubilair. Het pand is tegenwoordig in gebruik als kantoor van een woningbouwvereniging. De raadzaal is helemaal intact en wordt nog gebruikt als trouwlocatie.

OmschrijvingHet symmetrische pand is opgetrokken op een kruis-vormige plattegrond met bakstenen gevels onder een samengesteld zadeldak met donkere pannen. Op het uiteinde van elke nok staat een gemetselde schoorsteen met smeedijzeren sierwerk. De dakvlakken zijn voorzien van de typisch Twentse knik. Het risalerende middendeel telt twee verdiepingen en een zolder en is zowel aan de voorzijde als aan de achterzijde voorzien van een top-gevel. Haaks erop sluiten twee zijvleugels aan van een bouwlaag en een zolder met topgevels op de kopse kan-ten. De vier topgevels zijn met hout beschoten waarin centraal een venster is opgenomen en voorzien van vier verschillende geveltekens. De gevels zijn rondom onder de dakrand en het beschot voorzien van een gemetselde rondboogfries. Alle vensters zijn voorzien van witge-schilderde houten kozijnen en roeden, en met name aan de voorzijde - ter hoogte van de raadzaal - nog van het originele beslag.

De voorgevel telt drie vensterassen met een centaal geplaatste hoofdentree. De entree is omlijst met rustieke betonnen blokken, die aan de bovenzijde een hanen-kam vormen. Drie treden, gemarkeerd door gemetselde balustraden, leiden naar de verdiept opgenomen houten voordeur met zes ruiten en een bovenlicht. rechts naast de entree is een groot kruisvenster opgenomen. Erboven is een gevelsteen aangebracht met het oude gemeente-wapen en de tekst ‘anno 1955’. Links van de entree zijn twee kleine vensters aangebracht. De raadzaal op de verdieping is in elke vensteras voorzien van een drieledig gekoppeld venster met onder-, tussen- en bovendorpels van beton.

De zijvleugels zijn zowel aan de voor- als achterzijde voorzien van zes vensters, die twee aan twee gegroe-peerd zijn. In de dakvlakken aan de voor- en achterzijde zijn drie dakkapellen opgenomen. Centraal in de ach-tergevel is ter hoogte van het trappenhuis een hoog op-gaand venster aangebracht met een glas-in-lood raam. Het venster in de topgevel is voorzien van een hijshaak.

InterieurDe hoofdingang geeft toegang tot een ruime hal met twee grote zuilen naast de entree. De vloer in de hal is bekleed natuurstenen tegels met een in zwart ster-vormig patroon in het midden. Het trappenhuis aan de achterzijde is afgewerkt met een lambrisering van geglazuurde bakstenen. Een houten trap leidt naar de voormalige raadszaal, een rustieke ruimte met een his-torische uitstraling. De wanden zijn afgewerkt met een houten lambrisering en gedecoreerd met schilderingen van de vier dorpen en een klok. De vensters zijn voorzien van glas-in-loodramen en de vloer van houten parket. boven de grote dubbele eiken deuren is een met tekst aangebracht.

Van het interieur zijn alleen de representatieve ruimten, waar onder de hal, het trappenhuis en de raadzaal be-schermd. De overige ruimten vallen buiten de bescher-ming.

Waardering:Het gemeentehuis is architectuurhistorisch, cultuurhisto-risch en stedenbouwkundig van belang vanwege: * de vroegere functie van gemeentehuis van de voor malige gemeente Weerselo,* de voor de bouwtijd kenmerkende bouwstijl die hoort bij de traditionele stroming en aansluit bij een streek eigen Twentse manier van bouwen, * de vrije en beeldbepalende ligging in de kern van Weerselo,* de ensemblewaarde met de achtergelegen St. remigi uskerk en herberg ‘Den Troll’.

Page 20: conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8 De achtergevel van het hoofdvolume met hijsbalk en deur en een Frans balkon bij

Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 20

Bibliografie

bronnen

Gemeente Dinkelland - bouwtekeningen

Websites

Stichting bonas - www.bonas.nl

Heemkunde Weerselo – www.heemkundeweer-selo.nl

Hisgis - www.hisgis.nl

Wat Was Waar - www.watwaswaar.nl

regio canons - http://www.regiocanons.nl/overijssel/twente/weerselo/dorp-en-gemeente

literatuur

stenvert, ronald, Monumenten in Nederland. Overijssel, Zeist 1998

Page 21: conceptadvies Gemeentehuis Weerselo feb 2016 · 2017-05-08 · Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 8 De achtergevel van het hoofdvolume met hijsbalk en deur en een Frans balkon bij

Quick Scan Gemeentehuis Weerselo - 21

colofonQuick Scan waardestelling gemeentehuis Weerselo

Opdrachtgever: Noaberschap

Veldonderzoek: Mascha van Damme

Samenstelling: Mascha van Damme Datum: 24 februari 2016