Compost Hoop

8

Transcript of Compost Hoop

Page 1: Compost Hoop
Page 2: Compost Hoop

Composteren maakt deel uit van de natuurlijke kring-loop. Als planten sterven en in het najaar het blad vande bomen valt, komt dit dode materiaal op de grond,waar het langzaam aan opgegeten en afgebroken wordtdoor bodemleven zoals bodeminsekten, wormen,schimmels en bacteriën. Hierdoor ontstaat organischestof, waaronder humus. Bij die afbraak van plantaardigmateriaal, maar ook van dode dieren, ontstaan voe-dingsstoffen, die in de volgende jaren weer als bouw-stoffen dienen voor nieuw leven. Hiermee is de kring-loop compleet. Dit is de meest natuurlijke vorm vanbemesting; er komt geen mensenhand aan te pas.

Gevallen blad en dode planten vormen in het bos dehumuslaag. (foto: DLV-amateurtuinieren)

Het aardige is dat u die bemesting met organische stofzelf kunt nabootsen in uw tuin. Dat doet u door tecomposteren. Compost is eigenlijk niets anders danmet behulp van de mens gemaakt materiaal methumusachtige werking. Doordat compost op een hoopis gestapeld, ontstaat er broei. Dit zorgt er voor datplantaardig en dierlijk afval sneller verteert en daar-door sneller te gebruiken is dan humus, dat in denatuur in een dun laagje op de grond ligt. Een andergroot voordeel van composteren is dat dit bijdraagt totvermindering van de groei van de afvalberg. In plaatsvan afval te verbranden, wordt het immers opnieuwgebruikt. GFT-afval leent zich er uitstekend voor omin de composthoop te verteren. Afgevallen blad enhegsnoeisel kunnen op de composthoop. In iedergeval niet verbranden, aangezien dit gevaarlijk kanzijn en tot rook- en stankoverlast kan leiden.

Zes argumenten voor compost1. Compost verbetert de structuurvan de bodem.Het hecht gronddeeltjes aan elkaar, zodat een kruimeli-ge structuur ontstaat, waarin voldoende ruimte voorwater en voeding is. Zo wordt een kleibodem makkelij-ker te bewerken. Verder kunnen bodems door compostsneller opwarmen in het voorjaar. Ook kan zandgronddoor compost meer water en voedingsstoffen vasthou-den.

2. Compost leidt tot evenwichtige groeiCompost bestaat uit complexe organische verbindin-gen. Deze worden door het bodemleven geleidelijk

~r;g~~@~~@)a@l%ïf~@~~V"I~;,~AIZVE:$

:.':.

m. ,~

"'~'~. .

Dl1lZ6NPPOOÎ30m'l'l.

NAAICT5~Ai<:.

V25 mm.

MI"JOENPOOT60 mW'.

afgebroken en omgezet tot eenvoudige anorganischestoffen, die door planten opgenomen kunnen worden.Dit leidt tot een evenwichtige groei van de gewassen,hetgeen de kans op ziekten en plagen vermindert.

3. Compost stimuleert het bodemlevenAls het bodemleven genoeg organisch afval te verterenkrijgt, kan het optimaal functioneren. Het helpt dan ookmee om de structuur van de bodem te verbeteren, en omziekten en plagen in toom te houden.

u

4. Zelfgemaakte compost is een gratis basismeststofHet is goed voor alle planten, omdat de meest noodza-kelijke voedingsstoffen er in evenwichtige hoeveelhe-den in zitten. Jonge, nog niet volledig verteerde compostbevat relatief de meeste voedingsstoffen en is geschiktvoor gewassen die graag verse mest krijgen, zoals kolenen bladgewassen. Compost die ouder is dan één jaar,bevat niet veel stikstof 'meer, maar kan nog primagebruikt worden als potgrond voor het opkweken vanplantjes en is heel goed om de structuur van de grond teverbeteren.

5. U bent bekend met de herkomst van het materiaalImmers, als u zelf composteert, weet u precies waaruithet ontstaan is. Belangrijk bijvoorbeeld als u geen che-mische bestrijdingsmiddelen gebruikt in de tuin en alsuw keukenafval van biologisch geteelde produktenafkomstig is. Dan zitten er dus gegarandeerd geen gif-resten in uw compost.

u

6. Zelf composteren helpt mee de groei van tuinafval"te snoeien"Door zelf compostering komt tuinafval en een grootgedeelte van ons keukenafval weer ten goede aan onzeeigen tuin, zodat door nuttig hergebruik de kringloopten aanzien van de bemesting zoveel mogelijk geslotenis. Veel organisch tuinafval hoeft niet afgevoerd te wor-den, maar kan -eventueel versnipperd of in stukjes fijngehakt- op de composthoop. Tevens draagt zelfcompos-tering er toe bij dat de jaarlijkse groei van de afvalbergvermindert.

Wat mag gecomposteerd worden?Compost is verteerd plantaardig en dierlijk materiaal.Dit betekent niet automatisch dat ieder organisch

u

Page 3: Compost Hoop

WEL BEPERKT

-schillen van citrusvruchtenKEUKEN -rauwe groentË-fruitschillen-eierschalen-notendoppen-theezakjes (zonder nietjes)-koffiedik en -filters-keukenrolpapier

..,I

HUIS -afgedankte"kamerplanten -verlepte snijbloemen

-conifeertjes (taai materiaal)-aardappelschillen-houtas-mos"-gevallen blad-zaagsel-stro

TUIN -wilde bloemen en kruiden-gemaaid gras-hulstblad-snoeimateriaal (heg\struik)-versnipperde takken-versnipperde koolstronken-dierlijke mest-oude compost-potgrond-tuinaarde-turfmolm-zand-onkruidwiedsel zonder zaad\wortels

-'

materiaal op de composthoop mag. Sommige materia-len remmen de compostering, andere zijn om uiteen-lopende redenen af te raden, bijvoorbeeld omdat zeziekten of ongedierte aantrekken.

~

VragenWaarom mogen aardappelschillen slechts in beperktemate gecomposteerd worden?-Aardappelen uit de winkel zijn vaak behandeld metkiemremmingsmiddelen, die slecht zijn voor compos-tering.Schillen van biologische aardappelen mogen wel,maar met mate op de composthoop. Te veel aardap-pelschillen kunnen namelijk de circulatie van zuurstofin de hoop belemmeren.

Waarom voorzichtig zijn met het toevoegen van schil-len van citrusvruchten als sinaasappel en citroen?- Citrusvruchten uit de winkel zijn vaak geverfd enbehandeld met schimmelwerende middelen. Deze toe-voegingen remmen het composteringsproces. Als uzeker weet dat de citrusvruchten onbehandeld zijn,bijvoorbeeld omdat u ze zelf biologisch hebt geteeld,geldt de beperking minder streng.

-'

Brood op de composthoop mag niet?- Correct. Dat gaat schimmelen, hetgeen composteringremt. Overige (gekookte) etensresten en kaas moet uook niet gebruiken, want ze verteren moeilijk en trek-ken ongedierte aan.

-gekookte etensresten-botjes of vissegraten-kaas-oud brood

-houtskool-niet -composteerbare kattenbakkorrels-krantenpapier-kunststof-metaal-sigarettepeuken-inhoud stofzuigerzak-vodden-watten-wegwerpluiers-wol-potgrond met fabrieksprodukten (zoalskorreltoevoeging)

-zieke planten-bagger-wortelonkruid of onkruid met veel zaden-schors

Hoeveel houtas mag op de composthoop?- Maximaal 3% van de composthoop mag uit houtasbestaan, in dunne lagen aangebracht. Maar dat moetdan wel van ongeverfd en onbehandeld hout zijn,anders bevat het zware metalen en giftige stoffen.Gebruik houtas liever als extra kali- en kalkgift directbij de planten.

Mogen drollen uit de kattenbak of hondenpoep op decomposthoop?- Nee,dat isniet aan te raden. Het stinkt en bovendienkunnen er kattenbakkorrels aanzitten. (Ofschoontegenwoordig sommige kattenbakkorrels wel gecom-posteerd kunnen en mogen worden. Dat staat dan opde verpakking vermeld.) Gebruik liever mest van kip-pen of andere vogels zoals duiven, of van knaagdieren,zoals konijnen.

Waarom moet stro in beperkte mate op de compost-hoop?- Omdat stro, net als zaagsel, droog is. Meng het goedmet nat materiaal. Verder bevat stro veel koolstoffen,die het composteringsproces trager doen verlopen.

Ook blad kan dus niet ongelimiteerd op de compost-hoop.- Eigenlijk is het het beste om afgevallen blad tussende planten en onder de heesters te laten liggen. Hetbiedt beschutting aan allerlei insekten en het trektvogels aan.

Page 4: Compost Hoop

Bovendien wordt het zo vanzelf organische stof.Blad veroorzaakt een zure hoop. En hoe zuurder dehoop, des te moeilijker het is voor bacteriën om hunwerk te doen. Gebruikt u dus bladeren, laat die daneerst drogen, vermeng ze dan met ander materiaal,voeg extra kalk toe om de verzuring tegen te gaan enverwerk het dan in de hoop. Vers gevallen blad bevatrelatief veel water, het is beter om het eerst te latendrogen om te voorkomen dat de composthoop tevochtig wordt.

Geen zieke planten toevoegen, dat lijkt me logisch.- Inderdaad, want anders kunnen via compost gezon-de planten besmet worden. Wees er op attent dat u inieder geval nooit de volgende gewassen toevoegt: kooldie door knolvoet is besmet, aardappelen en tomatendie met phytophtora zijn besmet, ui en prei die doorde uienvlieg en wortels door de wortelvlieg zijn aan-getast.

Moet mest nou gecomposteerd worden of kan het versop de tuin ondergewerkt worden?- Aanbevolen wordt om verse mest te composteren.Want als u -in het voorjaar- mest vers onderwerkt, zalhet direct in de bodem verteerd worden door bacte-

riën. Die hebben echter voor hun werk stikstof nodig,die ze uit de bodem onttrekken. Het resultaat is dandat de jonge gèwassen in huil groei achtërblijven,omdat ze de concurrentieslag om de stikstof verlorenhebben. Die is immers al door de bacteriën verbruikt.

Dus nooit onkruid composteren?- Zaaddragend onkruid zou kunnen, maar niet in eenvat, eventueel alleen in een composthoop omdat daar-in een hogere temperatuur bereikt wordt.U moet het onkruid in het midden van de compost-hoop leggen en alleen als de temperatuur daar min-stens 60°C haalt, zodat de zaden afsterven.Ondergrondse delen van onkruid dat via de wortelsuitloopt, zoals akker distel en zevenblad, moet u inieder geval nooit toevoegen.

ComposterenComposteren is een biologisch proces, waarbij orga-nisch matériaal wordt omgezet in een stabiel humus-achtig produkt. Om ditproces in redelijk korte tijdteverwezenlijken moet de temperatuur kunnen stijgenen daarom wordt het organisch materiaal in eenhoop opgezet.Om de temperatUUr in de hoop te kunnen vasthou-den moet de hoop ofwel warmte-geïsoleerd zijnofwel voldoende groot zijn. Ditkunnen we bereikendoor composthopen op te zetteu met een hoogte enbreedte van 1,5 meter en een minimale lengte van 1,5meter. Bij kleinere afmetingen, zoals in compostva-ten, wordt een lageretél11p.eJ:atuur bereikt, waardoorhet composteringsproces langer duurt en eventueelaanwezige za n en ziektekiemen niet wordengêdood.Zet daaro ij voorkeur in de zon, opdat eenhogere tempêfatuur gehaald kan worden.

Het opzetten van de compostDe 'ingrediënten' voor de compostering moeten nietzomaar op één hoop geplaatst worden. Een goedevariatie van de verschillende materialen bevordert de

broeiwerking en zorgt voor de juiste verhouding vanzuurstof en vocht in de compost.

0

Hooi, blad, takjes en kamerplanten verteren sneller alser naar verhouding voldoende jong afval zoals groen-te en fris gras door verwerkt is. U moet verder zowelslap als stevig en zowel grof als fijn materiaal toevoe-gen. Houd er ook rekening mee dat er een goede ver-houding is tussen koolstofhoudend afval (waarondertakjes, houtas en blad) en stikstofhoudend afval (zoalsfruit, dierlijk afval en gras). Ook koffiedik en theezak-jes zijn rijk aan stikstof.

De relati~ve verhoudingKoolstof (C) - Stikstof (N)* Relatief zeer veel koolstof bevatten zaagsel, vers

snoeihout, stro en blad.* Stikstof en koolstof zijn relatief in evenwicht in

strorijke stalmest en hooi.* Relatief veel stikstof bevatten gras, vers tuinafval

en kippenmest

Q

Stoffen met een hoog koolstofgehalte moeten dusgecompenseerd worden met bijvoorbeeld kippe-mest.

Maak uw keuzeTen behoeve van de compostering kunt u gebruikmaken van een kant en klaar compostvat, een zelfge-maakte compostkrat of een composthoop. Besluit ugezamenlijk te gaan composteren, of heeft u een grotetuin, dan is een composthoop wel net zo makkelijk. Ineen kleine tuin is een kleiner vat of bak handzamer.Overigens geven DLV-amateurtuinieren en De KleineAarde instructies over. composteren op amateurtuin-complexen. Nadere informatie bij het secretariaat vanhet Platform Amateurtuinieren (zie colofon). 0

Overzicht diverse compostbakken en -vaten. (foto:A VVN)

CompostvatCompostvaten zijn in allerlei uitvoeringen te koop enkunnen meteen in gebruik genomen worden. Koop

(.I

Page 5: Compost Hoop

'-'.

liever een vat dat gemaakt is van gerecycled plasticdan van gewoon plastic. Let er bij de aanschaf op dathet vat luchtgaten in bodem en deksel heeft, dit om tevoorkomen dat de inhoud te nat wordt. De luchtgatenin de bodem zijn ook zeer belangrijk om bodemorga-nismen de kans te geven naar binnen te komen.

u

Een zelfgemaakte compostbakAls u zelf een compostbak bouwt, kunt u precies degewenste materialen uitkiezen, en daarmee zelf dekosten in de hand houden

u

Een compostbak kan van hout, palen, bakstenen ofzelfs wilgentenen gemaakt worden. Een oppervlaktevan circa 1 m2is voldoende. De bak moet op zijn minsteen kubieke meter materiaal kunnen bevatten; dit ishet minimum om het composteringsproces goed telaten geschieden. Maak eventueel een dubbele bak:één helft is dan voor de voorraadhoop (wachthoop).Hierin spaart u afval op als u niet in één keer vol-doende heeft om te kunnen composteren. Het afvalhoeft op de voorraadhoop niet luchtig op elkaar te lig-gen, omdat een snelle vertering nog niet gewenst is.Devoorraadhoop moet laag en vochtig blijven.

V Een zelf gemaakte compostbak (foto: J. Dubbeldam)

De houten compostbak maakt u vanzelfsprekend vanplanken en\of palen, die niet geverfd of verduurzaamdmogen zijn of worden. Hout van de inlandse tammekastanje gaat onbehandeld wel twintig tot dertig jaarmee. Tropisch hardhout wordt afgeraden; dit gaat tenkoste van de regenwouden.

Van wilgentenen maakt u een ronde "natuurlijke"compostbak: steek een geraamte van wilgentenenrechtop in de grond en vlecht daar dunnere wilgente-nen doorheen. De takken die in de grond gestokenzijn, zullen uitlopen en zo wordt de bak gecamou-fleerd en heeft een beschutting door het bladerdek.

v

ComposthoopHeeft u veel tuinafval, bijvoorbeeld omdat uw tuinbeduidend groter is dan 250 m2, of wilt u samen metandere tuiniers composteren, dan biedt een compost-hoop uitkomst.

Om de compostering optimaal te laten verlopen, moetde hoop voldoende groot zijn. Maar ook weer niet tégroot, omdat er voldoende lucht tot in de kern moetkunnen binnendringen. De basis is bij voorkeur 1,5meter breed en 1,5 meter lang. Ook de hoogte is circa1,5 meter, maar de hoop moet taps toelopen, zodat hijaan de bovenkant één meter breed is.

De basis van de hoop moet een ongeveer 20 cm dikkelaag zijn van grof materiaal, zoals zonnebloemen- enmaïsstengels, snoeihout, en stro. Hierdoor komt erlucht in de hoop en stroomt overtollig water weg, ter-wijl de basislaag de voedingsstoffen wel vast houdt.

De beste plaats van de hoop is onder bomen, heestersof een afdak, zodat hij beschermd wordt tegen al tehevige weersinvloeden.

Vervolgens worden op de basis de verschillende lagente composteren materiaal aangebracht. Elke laag iszo'n 10 tot 15 cm dik. Belangrijk is het om lagen metstikstofhoudende en lagen met koolstofhoudendestoffen af te wisselen. Een goede verhouding tussendeze twee is van grote betekenis. Bij een teveel aanstikstof komt namelijk de vertering niet op gang. Destikstof spoelt dan voor een deel uit als nitraat en ver-vluchtigt deels als ammoniak. Bijzonder,. natuuron-vriendelijk, en dat is nou precies wat niet de bedoelingvan composteren is. Als er een teveel aan koolstof is,dan verloopt de compostering traag. De bacteriën krij-gen niet voldoende bouwstoffen om te vermenigvuldi-gen en zullen dan stikstof aan de bodem onttrekken.Ook al iets waar het composteren juist niet om begon-nen IS.

Vorm eerst de buitenste rand van elke laag en vuldaarna de binnenkant op.Houd u ook weer niet te streng aan de dikte van delagen. Meer van betekenis is dat lagen van verschil-lende materialen elkaar afwisselen en dat er niet eenhéél dikke laag ontstaat. Hier en daar wat grof mate-riaal in de hoop zorgt ook weer voor een beterebeluchting.Denk daarbij aan snoeihout,fijn gehakt tot

Omzetten brengt zuurstof in de hoop.(foto: DL V-amateurtuinieren)

Page 6: Compost Hoop

stukjes van maximaal 10 centimeter. Te grof materiaal,zoals hele takken, zijn te taai om te composteren.

TIP: SnoeihoutHeeft u nog veeLsnoeiholJtiover, terwijl er al vol-doende grof mate1"Îaal dêcomposthoop verwerktzit? Dan kunt u dit siioeihollt uitstekend gebruiken

voor een takkenwal of -hORP,Deze biedenaanjvidieren, vogels en kleine zoogdieren als egels en mzen, nestel- en schuilmogelijkheid.

Dek de hoop zodanig af dat hij nog wel kan blijvenademen. Daarvoor in aanmerking komen stro, takken,compostdoek, jute zakken, een laag oud gras, hooi oferwtenstro. Zo'n afdekking voorkomt uitdroging engroei van ongewenste kruiden. Ook stimuleert het deafvoer van regenwater. Gebruik geen plastic zeil, ten-zij dit tijdelijk gebeurt tijdens hevige regenval.

Plaats op de basislaag bijvoorbeeldachtereenvolgens:

een laagje vers groen van tuinafvaleen "poedersuiker"dun laagje kalkeen laagje keukenafvaleen laagje loof en stengelseenJaagje dierlijk~ mesteen laagje hooi en tuinafvaleen laagje oude compostenzovoorts

DIWl!Jk€ MfST

LOOf iSN STt:NGE:LS

kE:UkE:NAFV4L

'POWE:CZSWkiSCZDUN'LMGJf kMk

-ViSCZSGCZOE:NVAN TuiNAFVAL

.6l2oF MATfIZ'AAl-(ZoNNE&!-ÓE:M..::ËN M4ïsST€N&ËéS. SNQ6IHOIAT,S!l2c»

Lagen waarin veel stikstofhoudend groen zit ver-werkt, kunnen verzuren. Daarom is het aan te bevelenom daar kalk overheen te strooien. Laat nooit dierlij-ke mest en kalk direct met elkaar in contact komen,omdat dan ammoniak kan ontstaan.

In de zomer kunnen aan de voet van de hoop pom-poenen of courgettes geplant worden. Niet alleenleveren ze voedsel, maar als deze planten bovendienover de hoop heen geleid worden, bedekken ze diehelemaal, hetgeen een prachtig gezicht vormt.

Pompoenenplanten op de composthoop (foto: J. Dubbeldam)

In de composthoopAls GFT-afval en -eventueel- dierlijke mest luchtig opeen hoop liggen, ontstaat het composteringsproces.Hierin zijn twee fasen te onderscheiden. u1. De broeifase.

Allereerst zetten zich vooral zuurstofminnende bacte-

riën aan het werk. Zij breken de organische stoffen,die de plantenweefsels vormen, af. Door de..bacteriën-activiteit komt energie in de vorm van wármte vrij engaat het broeien. Dan ontstaat er een 'lopend vuurtje':door de stijgende temperatuur verschijnen steedsmeer (soorten) bacteriën en schimmels, die het afvalsnel afbreken. Na een dag of vier is de hoogste tempe-ratuur bereikt, variërend van 45 tot 70° C, afhankelijkvan de grootte van de hoop. Om onkruidzaden enziektekiemen onschadelijk te maken, is minimaal 60°Cvereist! Na weer een paar dagen gaat de temperatuurgeleidelijk dalen en verschijnen wéér andere bacteriënen schimmels op het toneel. Dit proces duurt ongeveer4 weken en de composthoop slinkt ten gevolge vanonder meer de afbraak van grovere delen in kleineredelen, waardoor holtes wegvallen, en door de verdam-ping van water. u2. De rijpingsfase.Nu doen vooral organismen als regenwormen, mijten,springstaarten, larven, kevers en slakken het werk. Zebreken het materiaal af, totdat een donkerbruin ennaar bosgrond geurend produkt overblijft. Hetinkrimpen van de composthoop is nu niet meer zospectaculair als in de broeifase, terwijl de temperatuurnauwelijks hoger is dan die van de omgeving. Het rij-pingsproces duurt maanden.

Als het composteringsproces achter de rug is, bedraagthet volume van de hoop soms nog maar een derde vande oorspronkelijke hoeveelheid. Door eventueel dehoop "om te zetten", dat wil zeggen binnenstebuitente keren, brengt u meer zuurstof in de hoop, waardoorde micro-organismen een extra stimulans krijgen.Deze handeling is het meest zinvol als deze wordt uit-gevoerd aan het eind van de broeifase; dus circa 4weken na het opzetten van de hoop.

u

Page 7: Compost Hoop

~

v

Egels vinden in de composthoop voedsel.(foto: FotonaturalP Bulsing)

v

VragenHoe composteer ik in een kant-en-klaar vat?- Het is zaak dat onder in het vat een 10 centimeterdikke laag grof materiaal (zonnebloemstengels, takjesen versnipperde koolstronken) komt. Het is belangrijkdat om te beginnen het vat voor minstens 80% gevuldwordt om het composteringsproces op gang te brengen.Daarna kunt u doorlopend allerlei GFT-afval in het vatstoppen. Onderin zakt het materiaal immers voortdu-rend ineen. Het afval moet wel verkleind worden totstukjes van zo'n 5 centimeter en er mag nooit ineensteveel van het zelfde materiaal ingebracht worden. Omte vermijden dat het materiaal te nat wordt, zijn in hetvat verluchtigingsopeningen. Het is belangrijk om min-stens éénmaal per week met behulp van een riek ofroerstok de inhoud van het vat te mengen, zodat hetgoed belucht wordt. Houd in de gaten dat het vat altijdvoor minstens een derde deel gevuld blijft, om te voor-komen dat het composteringsproces stil valt.

Moet de compost op de hoop nou droog of nat zijn?- Niet droog en niet nat, maar vóchtig. Als u rijpendecompost in de hand uitknijpt, mogen er best wat drup-pels water uitkomen. Een natte composthoop is echtereen slechte zaak. Zorg daarom voor beschutting op detop.

v

Wat betekent het als de compost naar rotte eIerenstinkt?

- De compost is toch te nat geworden; het water heeftde zuurstof verdrongen. Zet het materiaal om en voegwat droog zand, gesteentemeelof kalk toe.

En als hij zurig ruikt en fruitvliegjes aantrekt?- De compost is dan aan het verzuren, doordat erteveel bladgroenten, vers gras of citrusvruchten zijngebruikt. Verzuring stagneert het composteringspro-ces. Meng wat kalk en grof materiaal als stro door decompost.

Er zitten mieren en wespen in de composthoop.- Er is toch geen vleesafval of gekookt eten in de hoopverwerkt? Is dat inderdaad niet het geval, dan zal dehoop te droog zijn. Giet daarom van bovenaf water inde hoop.

Hoe meet je de temperatuur van de compost?- Steek een metalen stang in de hoop en voel hier aan.Kunt u de stang nog beethouden, dan is de tempera-tuur 50°C of lager. Lukt dat niet, dan heeft de composteen goede temperatuur, namelijk hoger dan 55 gra-den. De hoogste temperaturen worden bereikt ingrote hopen, met gehakseld snoeihout en stro of stal-mest.

De composthoop wil niet warm van binnen worden.- Dat kan verschillende oorzaken hebben. Op de eer-ste plaats kan al het water uit de hoop onttrokken zijn.Werk de hoop om, voeg wat water toe en maak eenkuiltje boven in de hoop, zodat het water er-in zakt.Is de hoop wél vochtig genoeg, dan is stikstofgebrek ófgebrek aan bodemleven waarschijnlijk de oorzaak.Voeg in het eerste geval gras of keukenafval toe. Bijeen tekort aan bodemleven voegt u oude of rijpe com-post toe.

Wanneer kan de compost gebruikt worden?-Als de compost rijp is.Dan is hij donker en ruikt naarbosaarde. Over het algemeen duurt dit drie tot twaalfmaanden, afhankelijk van de grootte van de compost-hoop en het tijdstip wanneer u met composterenbegonnen bent. Maar eigenlijk is er geen vastgesteldtijdstip waarop compost klaar is. Als de compost nogveel grof materiaal bevat, zijn wormen en bodemorga-nismen nog hard aan het werk. Deze compost is ergrijk aan voedingsstoffen en kan in bepaalde gevallen,voor bijvoorbeeld courgettes, pompoenen, aardappe-len en tomaten gebruikt worden. Grove compostscheidt u van fijne compost door te zeven.

Wanneer zet ik de composthoop op?- Het beste kan dat in de lente gebeuren. Er is dan vol-doende tuinafval gedurende de voorafgaande herfsten winter opgespaard. Bovendien profiteert de com-posthoop zo direct van de zomermaanden die in hetverschiet liggen, want bodemorganismen zijn actieverals het warm is.

In de tuincentra zijn compostversnellers te koop. Is hetzinvol die te gebruiken?- Dergelijke preparaten bevatten bacteriën die verte-ring sneller zouden laten verlopen. In een goede com-posthoop zijn die van nature al aanwezig en het is dusniet noodzakelijk om ze aan te schaffen.Overigens zijn de meeste toevoegingen overbodig.

Page 8: Compost Hoop

Gebruik alleen kalk als er veel zuur afval is, zoals versgras en citrusvruchten. Gesteentemeel kunt u inzettenals de hoop stinkt doordat hij te nat is geworden.Dierlijke mest als u veel koolstofhoudend materiaalgebruikt heeft. Een beetje oude compost toevoegenkan geen kwaad, om de nieuwe compostering eengoede start te geven.

TIP: CompostspecieOp zelf gemetselde muurtjes groeien veel -zeldzame-rnossen en muurplanten als gele helmbloem, muur-leeuwebek, muurbloem en muurvaren. Als u aan despecie van zand en metselkalk ook nog wat composttoevoegt, zullen ze nog eerder verschijnen.

Wanneer kan ik het beste compost gebruiken?- Compost kunt u het beste in het voorjaar gebruiken.In die tijd nemen planten snel voedingsstoffen op enheeft u het grootste rendement van de compost.Compost hoeft niet ondergewerkt te worden. Strooienis voldoende, eventueel kunt u het licht inwerken meteen hark of cultivator.

Hoeveel compost moet ik eigenlijk op de bodem strooi-en?

- Hoeveel u moet gebruiken is afhankelijk van de voe-dingstoestand van de grond. Laat daarom een bode-monderzoek uitvoeren. Aan dë 'hand van éëil grond-monster kan onder meer de pH-waarde en de concen-tratie van de elementen stikstof, fosfor en kalium wor-den gemeten. Nadere informatie hierover is verkrijg-baar bij het secretariaat van het PlatformAmateurtuinieren (zie colofon). Ga er vooralsnog vanuit dat een halve kubieke meter compost voldoende isvoor een are moestuin of gazon. Dat komt neer opongeveer 3,5 kilo per m2.Voor de siertuin volstaat dehelft van de aangegeven hoeveelheden.

Compost kopenAls u zelf compost maakt, heeft dat als voordeel dat uzeker bent van de bestanddelen van de compost.Compost wordt ook door en via tuincentra te koopaangeboden. Die compost kent diverse herkomsten ende samenstelling kan derhalve verschillend zijn.

Inmiddels is het Besluit kwaliteit en gebruik OverigeOrganische Meststoffen (BOOM) in het leven geroe-pen. Hierin staat vermeld hoeveel zware metalen inbijvoorbeeld compost aanwezig mogen zijn. In de toe-komst zal compost gecertificeerd moeten zijn. Dan isgekeken of het produkt aan die zware metalennormvoldoet en ,of het vrij is van ziektekiemen, kiemkrach-tige zaden en residuen van chemische gewasbescher-mingsmiddelen.

Ga alleen tot aankoop van compost over als het pro-dukt voorzien is van analyses waaruit is af te leidendat het aan de normeringen uit het BOOM-besluitvoldoet. In dit besluit staat aangegeven wat de normenzijn voor "schone compost" en "zeer schone compost".Compost moet minimaal voldoen aan de norm voor"schone compost". Dat is in ieder geval zo bij Tellus

natuurcompost van de VAM, die is voorzien van hetEKO-keurmerk.

Terminologie: '-n.zeer. fijne organi~~~~lllisfofd[ltiivêrkregên

iSllitomzetting van organisch materiaal door allerleibodemorganismen, zoals bacteriën, schimmels, insek-ten en regenwormen. Humus is niet meer te herken-nen als afkomstig van plantendelen of dierlijk afval,is donker van kleur en heeft een ingewikkelde che-mische samenstelling. Humus bevat plantevoedingen gaat uitspoeling van overige voedingsstoffentegen. Ook zorgt humus voor een betere structuurvan de bodem, waardoor plantenwortels goed hunweg kunnen vinden en er voldoende ruimte is voorwater en lucht.

Mineralen: Anorganische verbindingen zoals zouten,oxyden, zuren en basen. Deze verbindingen bevattennoodzakelijke elementen, zoals stikstof, kalium, cal-cium en fosfor, die de bouwstenen vormen voor plan-ten. v

Compost: Organisch materiaal afkomstig van ver-teerd Groente-, Fruit-of Tuinafval (GFT) en dierlij-ke mest, dat dezelfde eigenscJ;appen h.eeft <}.ls.humus.

Composteren: Het biologisch proces waarbij GFT-afval en dierlijke mest worden omgezet in compost.Kenmerkend voor het composteren is de korte tijdwaarin dit gebeurt. Dat kan door de hoge tempera-tuur, die ontstaat door de broei in de composthoop.

~ «>I «>:f«> I:JL

Deze brochure is een uitgave van het Platform Amateurtuinieren enkon mede tot stand komen dankzij steun van het ministerie van

Landbouw, Natuurbeheer en Visserij. In het PlatformAmateurtuinieren zijn vertegenwoordigd het Algemeen Verbond

van Volkstuinders Verenigingen in Nederland (AVVN) , Stichting DeKleine Aarde, De LandbouwVoorlichting afdeling amateurtuinieren,

Stichting GroenRaadNereniging Stadswerk Nederland, Federatievan Volkstuinorganisaties Noord-Nederland, de Vereniging voor U

Ekologische Leef- en Teeltwijze (VELT) en het ministerie vanLandbouw, Natuurbeheer en Visserij als adviseur.

Geraadpleegde literatuur:Compost, DLV-amateurtuinieren, Dronten 1996

Handboek Natuurlijk Tuinieren, AVVN, Almere 1996Handboek Ekologisch Tuinieren, VELT, Wommelgem 1993.

Ideale bewerkingswijze van Volkstuinen vanuit een ecologisch oog-punt, Office International du Coin de Terre et des Jardins Familiaux,

Luxemburg 1995Milieuvriendelijk Tuinieren, Zomer en Keuning, Ede 1985

Tuinboek van De Kleine Aarde, Boxtel, 1993Zelfgemaakte Compost (serie EA), De Kleine Aarde, Boxtel 1995

Met dank aan: DLV-amateurtuinieren, De Kleine Aarde en VELT.

Redactie: AVVNDruk: Brouwer Delft

december 1996

Inlichtingen:secretariaat Platform Amateurtuinieren

Kemphaanweg 11358 AA Almere

telefoon: 036-5384436 Vfax: 036-5384437