cultuurfondsen@s-hertogenbosch.nl073 61 59 025

Commissie Bosch CultuursysteemAdvies

Culturele weeshuisjes 2019/2020Zaaknummer 8870081

Opgesteld door Guido Vermunt

Inleiding: Stichting Weeshuisjes (voormalig stichting Brugwachtershuisjes) werktsinds 2018 aan culturele programmering in de ongebruiktebrugwachtershuisjes in ’s-Hertogenbosch. Deze cultureleprogrammering spitst zich vaak toe op creatieve burgerparticipatie enhet bundelen van maatschappelijke kracht resulterend in een (culturele)herbestemming van het leegstaand (gemeentelijk) vastgoed. Hetresultaat waarop gedoeld wordt is een nieuwe continue levendigheiden saamhorigheid en het creëren van nieuwe culturele knooppunten inde stad. In het jaar 2018 heeft stichting Weeshuisjes een methodeontwikkeld om dit te bewerkstelligen. Deze aanvraag is een vervolg ophet project uit 2018 en spitst zich toe op twee doelen: 1) het continuerenc.q. uitbreiden van de activiteiten in het bestaande vastgoedbestand en2) het uitbreiden van het beschikbare vastgoed om meer (culturele)ruimte te creëren.

Aangevraagdbedrag:

€ 15.000

Advies: De CommissieBosch

Cultuursysteemadviseert:

Het aangevraagd bedrag tehonoreren

Het aangevraagd bedrag tehonoreren voor zover het

budget dat toelaatHet aangevraagd bedrag niette honoreren en de aanvraag

inhoudelijk af te wijzen

Toelichtingadvies:

Innovatie enexperiment

De commissie bestempelt het initiatief als aansprekend, , uitgesprokenen intiem. De in de aanvraag genoemde onderdelen spreken tot deverbeelding. De opzet om per huisje een andere invulling te geven zorgtdat het op die plek voor een unieke culturele interventie kan zorgen. Decommissie merkt op dat dit de derde keer is dat er voor dit projectsubsidie wordt aangevraagd, en dat de doorontwikkeling van het projectminder vernieuwend is in vergelijking met eerdere stappen. Decommissie vindt het van belang te benoemen dat gelden uit de cultureleprojectfondsen niet geschikt zijn voor het voeren van een exploitatie of

cultuurfondsen@s-hertogenbosch.nl073 61 59 025

de ondersteuning voor terugkerende, niet projectmatige activiteiten dieook in de aanvraag voorkomen.

Link met ’s-Hertogenbosch

De link van dit project met de gemeente ’s-Hertogenbosch kannauwelijks sterker. De lokale Bossche gemeenschap gaat zelf aan deslag. Bossche partners worden betrokken. Hoewel het invullen vanleegstaande (brugwachters)pandjes niet iets unieks is voor ’s-Hertogenbosch, krijgt het project zo wel een uiterst Bossche stempel.

Organisatorischekwaliteit

De aanvraag verwoordt een stevige, breed gedragen opzet. Het isvolgens de commissie duidelijk goed doordacht en ondersteund, meteen gedegen marketingplan voor een passend publiek. Ze leest terugdat de aanvrager eerdere adviezen in acht heeft genomen en hethandelen daarop heeft aangepast. De commissie ziet als grootsteaandachtspunt de structurele financiële gezondheid van de organisatie.Door het ontbreken van structurele ondersteuning is de financiering ende toekomst kwetsbaar.

College B & W Gemeente ‘s-HertogenboschAfdeling Cultuur Gemeente ‘s-HertogenboschPostbus 123455200 GZ ‘s-Hertogenbosch

Kenmerk: aanvraag Weeshuisje zaaknummer 8870081Ten behoeve van: voorbereiding en uitvoering cultureel aanbod in 3 Weeshuisjes 2019/2020

‘s Hertogenbosch 1 mei 2019

Geacht College,

Stichting Weeshuisjes io is voornemens om dit jaar en volgend jaar een cultureel programma te organiserenin verweesde huisjes.

Hierbij stuur ik u het verzoek tot financiële ondersteuning van 15.000 euro uit het fonds Pop-up, voor de pro-grammering in de Weeshuisjes zoals besproken met G. Vermunt.

Eind mei wordt onze Stichting statutair opgericht.

Met vriendelijke groet, namens Stichting Weeshuisje io Eric Japenga

Contactpersoon Stichting WeeshuisjesDirecteur Imke van Dillen

rentmeesterschap vergeten publieke ruimte - menselijke maat - ! v a n !1 19

I N H O U D S O P G A V E

Weeshuisjes spreken tot de verbeelding 3

Projectdoel 3

Aanpak, Resultaten & Planning 4

Marketing Communicatie 11

Organisatie 13

Begroting en Dekkingsplan Samengevat 14

Monitoring / Evaluatie 16

Feedback juryrapporten 17

Extra info logo & sponsors

rentmeesterschap vergeten publieke ruimte - menselijke maat - ! v a n !2 19

WEESHUISJES SPREKEN TOT DE VERBEELDING

Dat zijn gebouwtjes die tijdelijk of langdurig buiten gebruik zijn. Aarzelend mos op de stoep, spinrag bij de voordeur: te lang zijn ze al alleen. Ze kijken uit naar vaderlijke en moederlijke zorg. Stichting Weeshuisjes ontfermt zich over zulke opstallen: van verlaten brugwachtershuisjes tot lege kleedkamergebouw-tjes. Vaak zijn het oude plekken, die in het collectief geheugen zijn verankerd. Samen met bewoners geven we nieuw leven aan hun vergeten vierkante meters. “Het werkt!”, jubelt de praktijk. Want onder weeshuisdaken vind je uiteenlopende sociale en culturele initiatieven: kof-fiehuisje De Camping, schrijvers in residence, Radio Brugwachter, Brugwachter Teus. Zo ontstaan nieuwe toevluchtsoor-den voor denken, doen en ontmoeten. In alle gevallen is het gebruik een stille oefening in bescheidenheid. Want het gebouwtje blijft de baas en nodigt uit tot respect. Wie zijn oor tegen de vloer drukt, hoort vaak de onvermoede verha-len van de plek en haar omgeving. Zij vormen de grondstof voor beeldende kunst, muziek, theater, performances, lite-ratuur en nieuwe media. Stichting Weeshuisjes gaat groeien, maar wel beheerst. We houden immers van overzicht en korte lijnen. Achterliggende gedachte: bezieling verlangt maatvoering. Op termijn willen we een keten van weeshuisjes rond ’s-Hertogenbosch tot stand brengen. Een kring van krachtige antwoorden op de vraag hoe je een verweesde plek betekenis kunt geven.

PROJECTDOEL Maatschappelijke kracht en nieuwe initiatieven mobiliseren voor de transitie van verweesde huisjes. Hoe we dat doen: door zowel gedeeld gebruik als participatie aan te jagen en mogelijk te maken; meerdere kunstenaars, creatieven, be-woners, liefhebbers krijgen de mogelijkheid om de huisjes een periode lang een nieuwe zelfbedachte collectieve bete-kenis te geven. Geïnspireerd op de plek en zijn omgeving. De curator stimuleert hierbij het ontwikkelen van nieuwe initiatieven en het maken van nieuwe verbindingen. Hierdoor ontstaat nieuw en onderscheidend aanbod dat duidelijk niet commercieel van aard is, maar vooral als “publiek karakter /domein/openbaarheid ” ervaren wordt. En bovendien aansluit op wat er leeft en wat er gebeurt. De initiatieven krijgen tijd om te wortelen en kunnen uitgroeien. Een collec-tieve functie dus met een cultureel/maatschappelijk karakter. Waar veel meer mensen en organisaties ook weer (vrijwil-lig) in kunnen participeren. Het resultaat is nieuwe continue levendigheid en saamhorigheid . En daardoor een gedragen transitie. De cultureel getinte op maat gemaakte initiatieven zorgen voor een kwaliteitsimpuls voor de leefomgeving.

O n t w i k k e l p r o j e c t Vanwege het innovatieve karakter van deze aanpak is Stichting Weeshuisjes in het leven geroepen om zo rentmeester-schap over deze vergeten publieke ruimte aan te jagen, te stimuleren en te tonen. Het is broodnodig omdat veel klein-schalig erfgoed verdwijnt of commercieel wordt geëxploiteerd. Een gemiste kans. Onze samenleving heeft juist inspire-

rentmeesterschap vergeten publieke ruimte - menselijke maat - ! v a n !3 19

Kadastrale kaarten zijn meer dan een verzameling lijnen, letters en cijfers. In stilte zijn het schatkaarten. Want in de loop van de tijd zie je er - mits je er een scherp oog voor hebt - huisjes oplichten. Daar, daar en och.. daar ook al! Die uitnodigende lichtjes markeren verweesde huisjes.

rende ontmoetingsplekken nodig die katalysators zijn voor het vormgeven van de behoefte die er leeft in de buurt, de wijk, de stad. Plekken die een thuis bieden voor de latente maatschappelijke kracht. De Stichting gaat zich lokaal, regi-onaal en landelijk inzetten voor het creëren van erfgoedgemeenschappen rondom verweesd kleinschalig erfgoed. Ac-tieve cultuur en erfgoed participatie in de vrije tijd. Samen bouwen aan de menselijke maat; kleine huisjes grote kansen. De Stichting wordt eind mei opgericht en heeft als doel om katalysator te zijn voor gemobiliseerde maatschappelijke kracht uit de stad en hierdoor nieuwe (semi)permanente levendigheid te creëren in verweesde huisjes. Vanuit de ont-stane betrokkenheid en nieuwe verbindingen wordt een nieuwe identiteit ontwikkeld. Hiermee bewerkstelligen we dat de transitie van de huisjes breed gedragen wordt en daarmee voor een transitie zorgt van de directe leefomgeving; De Stichting wil meer nieuwe activiteiten ontwikkelen in kleinschalig erfgoed, die de potentie in zich dragen om de Stichting inhoudelijk en financieel toekomstbestendig te maken.

De Bossche Brugwachtershuisjes is een pilot voor het ontwikkelen van nieuw en onderscheidend aanbod in verweesd kleinschalig erfgoed. We blijken zeer succesvol, worden enthousiast ontvangen, en maken veel reacties los. Bij bewo-ners, ondernemers en pers. Zowel in de stad, als in in de provincie. Wethouder Mike van der Geld vlogte onlangs over ons in het Zuid-Willemspark; dat hij zeer content is met de vele vrijwilligers en de continue levendigheid die we creëren in de verweesde brugwachtershuisjes. We zijn genomineerd voor de Brabant Erfgoedprijs. En worden door de provincie Brabant ( Henri Swinkels) geprofileerd in ene volg en op het podium als inspirerend voorbeeld van sociale veerkracht (Sterk Brabant). In 2,5 jaar tijd hebben de 3 huisjes een gemiddelde bezettingsgraad van 70% gerealiseerd en velen bereikt en geraakt: 83 kunstenaars en creatieven, 230 actief betrokken bewoners, 9 betrokken gemeenteambtenaren, 13 lokale ondernemers, 7 lokale organisaties, 3 landelijke organisaties, 3 festivals, een succesvolle crowdfunding-cam-pagne via Voordekunst, 2 provinciale cultuurfondsen, een landelijk erfgoedfonds, 26 sponsors , 8.000 bezoekers - 250.000 kijkers en luisteraars via tv, kranten, wijknieuwsbrieven, publicaties, podcast en sociale media. En honderddui-zenden passanten.

Camping Koffietent heeft inmiddels de status bereikt van inhoudelijk en financieel toekomstbestendig. Bewoners ver-bouwden een voormalig brugwachtershuisje tot een nieuwe ontmoetingsplek - Camping koffietent die 6 dagen per week geopend is. Curator Imke fungeerde 9 maanden als “oppercampingbaas”, maar inmiddels wordt de tent hele-maal gerund door een team van circa 40 vrijwillige campingbazen, jong en oud. Velen daarvan bevinden zich zelf “in een staat van tussentijd”. In deze zelfgecreëerde publieke ruimte helpt men elkaar vooruit. Een bakkie koffie kost 1 euro als je een eigen mok meeneemt. In het drukbezochte huisje worden allerlei (buurt -) verbindende, culturele, maat-schappelijke en sociale initiatieven gerealiseerd. Voor en door jong & oud. Er is inmiddels ook officieel in getrouwd.

AANPAK, RESULTATEN & PLANNING herbestemming Weeshuisjes Bovenstaande succesvolle creatieve framing weet de handelingskracht van de lokale samenleving te vergroten. Zo wor-den de Bossche Brugwachtershuisjes en het vakwerkhuisje omgetoverd tot nieuwe culturele knooppunten aan het wa-ter. Grofweg zien we drie typen van herbestemming: permanent, tijdelijk en combinatie van beiden. En ook is er sprake van gedeeld of exclusief gebruik. Een project rond een weeshuisje doorloopt grofweg vier fasen. Deze vier fasen vor-men de standaard aanpak. Per huisje is er altijd sprake van maatwerk. Maar deze methodiek is los te laten op 100,40 of 20 huisjes.

F a s e r i n g 1. Verkenning kansen voor hergebruik van verweesd huisje In het project zetten we breed in. We onderzoe-

ken het draagvlak voor verandering en bijhorend sentiment. In 2016 hebben we deze reeds uitgevoerd voor de Bos-sche Brugwachtershuisjes en in 2015 voor het vakwerkhuisje bij het vonk en vlamlaantje. Met bijhorende activiteiten en communicatie.

2. Beweging creëren in en om het verweesd huisje. In deze fase vragen we vrijwillige commitment /participatie van eigenaar/ bewoners . En selecteren en activeren kunstenaars en creatieve bewoners als katalysator. We maken doelbewust verbindingen zodat individuele initiatieven met een collectieve functie in de huisjes meer draagvlak krij-gen. Communicatie is cruciaal in deze fase. De (tijdelijke) activiteiten kunnen uitmonden in meer permanente herbe-stemming. In 2016 hebben we dit uitgevoerd voor het vakwerkhuisje VVN. In 2017 voor de 3 Bossche Brugwach-tershuisjes. In 2018 voor de twee brugwachtershuisjes aan Sluis0, RB&BT, alsook dit jaar in 2019 en volgend jaar 2020.

3. Vaart maken richting semi-permanente herbestemming weeshuisje Vanuit het tijdelijke programma ont-staan mogelijkheden en ideeën voor (semi)permanent hergebruik. Afhankelijk van de gewenste bestemming zijn in deze fase ook een verbouwing noodzakelijk. Ook hier blijft communicatie van belang. Tegelijk moeten de voorbe-reiding op de beheersfase gedaan worden. In 2019 starten we hiermee deze zomer voor het vakwerkhuisje VVN.

4. Bestemming bereikt Het huisje komt in iets rustiger vaarwater. De dynamiek is voorspelbaarder. Onder andere doordat er een vaste organisatie is , met een goed beheersmodel, die zorgt voor enige inkomsten. In 2019 is dit bereikt bij CK CampingKoffietent en in 2020 bereiken we dit voor het vakwerkhuisje VVN de Vereni-ging van Niks.

rentmeesterschap vergeten publieke ruimte - menselijke maat - ! v a n !4 19

Vanuit het tijdelijke programma ontstaan mogelijkheden en ideeën voor (semi)permanent hergebruik. Afhankelijk van de gewenste bestemming zijn in deze fase ook een verbouwing noodzakelijk. Ook hier blijft communicatie van belang. Tegelijk moeten de voorbereiding op de beheersfase gedaan worden. In 2019 starten we hiermee deze zomer voor het vakwerkhuisje VVN.

R e s u l t a t e n Door de oprichting van de Stichting transformeert het initiatief voor de Bossche Brugwachtershuisjes met incidenteel karakter naar een structurele partner. Ter overbrugging vragen we voor 2019/2020 bij meerdere partners financieel steun. Het doel van de Stichting is om in 2019/2020 onderstaand nieuw ontstane cultureel aanbod in 4 huisjes inhou-delijk en financieel toekomstbestendig te maken.

1. Maakruimte / publiek events voor muziekcultuur Wees Live - CampingKoffietent - brugwachtershuisje Orthenburg

2. Transmedia Storytelling Brugwachter Teus - brugwachtershuisje Hinthamerbrug

3. Maakruimte/ publiek events voor audiocultuur Radio Brugwachter - brugwachtershuisje Anthoniebrug

4. Maakruimte / publiek events voor schrijverscultuur Wees Schrijver - brugwachtershuisje Anthoniebrug

5. Maakruimte / publiek events voor sportcultuur de Vereniging van Niks - vakwerkhuisje Vonk en Vlamlaantje

Ad 1 Voor 2019 is Camping Koffietent ( dagelijks geopend 10 - 17 uur) gesteund door het Lokaal Effectief Fonds om meer culturele activiteiten aan te jagen in het huisje. Deze impuls heeft geresulteerd in een nieuw initiatief “Weeslive” Vanuit de liefde voor muziek en voor Camping Koffietent (brugwachtershuisje aan de Orthenbrug ) hebben Bregt 20 jr, Matthijs 28 jr en Johan 23 jr het initiatief genomen filmregistraties te ma-

ken van publiek toegankelijke miniconcertjes in diverse weeshuisjes. De jonge makers houden van muziek, de één speelt zelf in een band en de ander zou het dolgraag willen. Met Weeslive nodigen ze via een Open Call steeds ande-re muzikant(en) uit om vrijwillig te participeren en 20 minuten muziek te maken in een intieme setting. Met publiek. Daar wordt vervolgens een professionele filmregistratie van gemaakt die wordt verspreid via het youtubekanaal van Weeslive. Ze maken ook een podcast met Radio Brugwachter na afloop van elk mini concert. Dit geeft de initiatiefne-mers de mogelijkheid om de muzikant te interviewen. Met o.a. een terugblik, een stukje uit het minconcert en nog ex-tra info. De Weeslive producties zijn gepland en zullen te zien zijn rond de oprichting van de Stichting eind mei. Weesli-ve zal inhoudelijk en financieel toekomstbestendig worden dankzij de samenwerking met BABEL (meer info volgt op pagina 8)

B i j d r a g e P o p u p f o n d s 2019 - 2020 Voor het inhoudelijk en financieel toekomstbestendig maken van het nieuw ontstane aanbod (2 t/m 5) in de overige drie weeshuisjes vragen we voor 2019 - 2020 o.a. steun van het Popup- Cultuurfonds ’s Hertogenbosch. We gebruiken deze periode om structurele samenwerkingsverbanden uit te werken met: • BABEL waardoor onze “talenthubs” een platform functie krijgen als waardevolle plekken voor de productie, ontwikke-

ling en presentatie van de genres podcast, livemuziek, literatuur en op sport geïnspireerde cultuur. • Met de eigenaar van de verweesde huisjes Maatschappelijk Vastgoed Gemeente ’s Hertogenbosch, The Dukes wer-

ken we aan langdurige beheersovereenkomsten van de weeshuisjes • Met een aantal lokale organisaties en initiatiefnemers die interesse hebben getoond in de verweesde huisjes en die

passen in het beoogd doel van de Stichting, zoals Zuiderlucht ( specials magazine), Kring Vrienden van Den Bosch (wandelingen) en WOLK/Festival Tilt (schrijversresidentie en publieksevenents) ontwikkelen we nieuwe initiatieven.

Het vervolg van het ontwikkelproject Als het aanbod in alle vier de weeshuisjes (3 brugwachtershuisjes en vakwerkhuisje) inhoudelijk en financieel toe-komstbestendig is, is ons doel om vanaf 2021 meerdere verweesde huisjes in ’s Hertogenbosch op deze manier te transformeren. De verhalen over deze verweesde huisjes laten ons de kracht van de menselijke maat zien; de verbin-dende maatschappelijke kracht. We beogen nadrukkelijk ook een inspiratiebron en een vliegwiel te zijn voor meer

rentmeesterschap vergeten publieke ruimte - menselijke maat - ! v a n !5 19

verweesd kleinschalig erfgoed in Brabant, Nederland en Vlaanderen. Middels diverse publicaties (magazine, podcast, docu), inspiratiesessies en een training-on-the-job aanbod.

Ons beoogd resultaat is met onze aanpak voor verweesde huisjes een (cultureel maatschappelijke) katalysator te zijn voor zelfwerkzaamheid en zorg voor de eigen leefomgeving en daarmee een duurzame verbeterde kwaliteit van de leefbaarheid in onze stad. Als organisatie stimuleren we graag de experimenten van makers en culturele organisaties die op zoek zijn naar oplossingen en interventies binnen grotere, actuele maatschappelijke vraagstukken. Daarbij sluiten we o.a. aan bij de nieuwe ambitie van de Raad van Cultuur; die ontwikkelingsinstellingen als “talenthubs” met een plat-form functie ziet als waardevolle plekken voor de productie, ontwikkeling en presentatie van nieuwe genres kunstenaars en en creatieven. Ze geven impulsen aan de artistieke kwaliteit en doen recht aan de gevarieerde smaakvoorkeuren van het publiek.

Voor de periode 2021- 2024 vragen we structureel steun voor ons cultureel & maatschappelijk aanbod in verweesde huisjes. Aangetoond is dat we bestaansrecht hebben. Steeds meer partners willen met ons samenwerken omdat Wees-huisjes succesvol is. We willen afspraken kunnen maken die projectoverstijgend zijn, voor periodes langer dan een jaar, met structureel opererende partners in de stad en hopen daarom onderdeel uit te maken van het Kunstenplan van de Gemeente ’s-Hertogenbosch: Bossche Culturele Basis.

A c t i v i t e i t e n p l a n n i n g 2 0 1 9 / 2 0 2 0 Aanbod 2 Brugwachter Teus - brugwachtershuisje Hinthamerbrug Transmedia storytelling 24 uur - 7 dagen in de week Op 1 april jl hebben Sluismeester en de projectleider Bruggen en Sluizen hun nieuwe collega geintroduceerd.

De ambtenaren werken graag mee aan dit verrassende gedeeld gebruik van het brugwachtershuisje. Mede mogelijk gemaakt door Prins Bernhard Buurt Cultuurfonds. Brug/sluiswachter Teus heeft de gestalte van een bijna-realistische pop. Deze bevindt zich steeds in een theatraal/sur-realistische setting. Er wordt gewerkt met o.a. licht en video + een aantal interieuropstellingen. De ‘scenes’ zijn steeds een tikje grotesk. Met de verschillende ensceneringen hopen we de voorbijgangers te verwonderen, te confronteren met het thema eenzaamheid/isolement en wellicht weten we ook een glimlach te veroorzaken. Teus communiceert via Facebook en de webpagina www.bosschebrugwachtershuisjes.nl/brugwachterteus. Uiteraard zal de komende transitie van het gebied rondom de brug een belangrijke rol spelen in de verschillende ensceneringen. Hij speelde afgelopen week al een ludieke rol in de informatie voorziening over de herbouw van Sluis0. W a a r Wie het brugwachtershuisje op de Hinthamerbrug passeert en daar binnen de gestalte van Teus ontwaart, zal zich af-vragen; wie is die vent? Zat hij hier altijd al? Met slagboom en rood licht als enig gereedschap probeert de brugwachter uit alle macht de wereld buiten in bewe-ging te houden. Maar doet hij het ooit goed? Door zijn toedoen komt de ene helft tot stilstand terwijl de andere helft opgelucht verder mag. Aan de hand van maandelijkse opstellingen ( Teus in een nieuw decor) krijgt de voorbijganger een beeld van wie de bewoner is. Het huisje nodigt uit om naar binnen te gluren en begeeft zich hiermee in het span-ningsveld tussen privacy en openbaarheid. Loeren we uit pure nieuwsgierigheid? Of herkennen we, met wat zich daar-binnen afspeelt wel iets van ons eigen leven?

Brugwachter Teus is overgeplaatst vanuit Dordrecht, waarin de brugwachter in 12 maandelijkse opstellingen lief en leed deelde met de voorbijgangers. Theatermaker en beeldend kunstenaar Jan Stroeve poogt met dit project de verbinding aan te gaan met de bewoners van de aangrenzende wijken en de voorbijgangers. Dat dit gelukt is blijkt uit de talloze reacties op dit initiatief: meer dan 1800 volgers op Facebook, een brievenbus vol wijze raad, brieven en ansichtkaarten, stukjes in de krant en buschauffeurs die zwaaien als ze over de brug rijden. De soms wat stugge Dordtenaren lieten zich verleiden om mee te gaan in het spel van een pop en een glazen huisje. Het succes van brugwachter Teus is te danken aan de laagdrempeligheid: Zowel volwassenen als kinderen herkennen iets in de geschetste situatie waarbij tóch vol-doende ruimte overblijft om zelf het verhaal af te maken . In Den Bosch voorziet curator Imke van Dillen de anonieme theatermaker van allerlei actuele informatie over wat er lokaal leeft. Brugwachter Teus deelt het huisje overigens met de sluismeester. W i e Teus is de vaste bewoner van het huisje op de Hinthamerburg. Behalve zijn werkzaamheden als brug/sluiswachter krij-gen wij dus ook een beeld van zijn privéleven te zien. Teus is wat je noemt geen ‘aaibaar’ mannetje. Met zijn norse blik en onverzettelijke houding laat hij zich niet gemakkelijk veroveren. De wereld om hem heen verandert in rap tempo en het kost hem moeite dit bij te benen. Aanvankelijk ziet Teus het verkleinen van ‘zijn’ sluis en het wegblijven van de be-roepsvaart als een degradatie van zijn taak. Maar naarmate het project vordert worden voor hem langzaamaan ook de positieve kanten zichtbaar. Bovendien houdt hij voeling met de buitenwereld: buurtbewoners, de ouderen in het ver-zorgingstehuis, lokale ondernemers, eigenaren van plezierjachtjes en de werklui voor zijn deur, Teus dus als een ‘weer-mannetje’ die de atmosfeer buiten aangeeft. Het werkt nu al; Hij stimuleert op Facebook met zijn verhalen de bewo-ners te reageren en mee te leven. Mensen vertrouwen hun persoonlijke beleving aan Teus toe.

rentmeesterschap vergeten publieke ruimte - menselijke maat - ! v a n !6 19

W a a r o m Brugwachter Teus is de continue factor en begeleider van de overgang. Zonder de brug op te halen en slagbomen neer te laten, met een centrale rol in het intermenselijke verkeer van alledag. Als overgangsplek van weg over water en als overgangsplek van de sporadisch gebruikte Zuid Willemsvaart naar het Zuid Willemspark. We willen een eigen cultureel hoofdstuk toevoegen aan de ontwikkeling van brugwachtershuisjes en een kwaliteitsimpuls geven aan de leefomge-ving. Door stem te geven aan de bewoners omtrent hun veranderende leefomgeving. Na decennia van plannen maken zal in 2020 daadwerkelijk gestart worden met de verbouw van Sluis0. Juist nu de tijd is aangebroken dat er een schop in de grond gaat komt het sentiment boven water. Het geven van een stem aan dit sentiment zal de positieve betrok-kenheid met de plek doen toenemen. Brugwachter Teus belichaamt de Bosschenaar die niet van veranderingen houdt. En ook niet van kunst en cultuur. De onderzoeksvraag die het huisje oproept is: kan Brugwachter Teus / transmediasto-rytelling een rol spelen in de transitie van Sluis 0. Participeren lokale bewoners. S a m e n w e r k i n g s p a r t n e r s Van de populariteit van Brugwachter Teus willen de gemeentelijke projectleiders van Sluis0 en Zuid-Willemspark benut-ten. Ze hebben Teus omarmt en adviseren de (nog onbekende) ontwikkelende aannemer bij de aanbesteding dan ook Teus in 2020 te gebruiken als “placemaker”. Een unieke vorm van omgevingsmanagement bij de transitie van Sluis 0. Om deze samenwerking te concretiseren zullen we de komende tijd en aandacht investeren. Een andere partner is de wijnhandel aan de overkant. Daarmee ontwikkelt hij een borrel genaamd: Teus bitter. Die daar te koop zal zijn. Ook gaan we een boek ontwikkelen waar de verhalen en de reacties te lezen zijn. Te koop bij Adriaan Heinen en de lokale ondernemers aan het Zuid-Willemspark. Zo maken we Brugwachter Teus inhoudelijk en financieel toekomstbestendig 2019-2020

Activiteiten Stichting Weeshuisjes: Beweging creëren in en om het brugwachthuisje Hinthamerbrug • selecteren Brugwachter Teus (project van theatermaker Jan Stroeve) en ambassadeurs • uitvoering van dit cultureel programma; aankleding , activiteiten , transmedia storytelling • Curatorschap • Procesbegeleiding en verbindingen creëren tussen Teus en diverse initiatieven in stad & regio • Contract • Administratie • Publiekscommunicatie; promotie berichten van Teus op sociale media & persberichten • Publieksevents organiseren in en om het huisje

Aanbod 3 Radio Brugwachter - brugwachtershuisje Anthoniebrug maakruimte / talenthub - publiek events voor audio cultuur 2 dagen in de week

Radio Brugwachter is een podcast/audiolab -initiatief, bedacht is voor dit zo goed als leegstaand brugwach-tershuisje. De sluismeester gebruikt dit huisje sporadisch nog voor het schutten van Sluis0. De jonge makers hebben er een radiostudio opgericht en namen interviews af. Omdat ze weinig over water wisten. En de plek hun nieuwsgierig maakt. Naar wà ter gebeurt. ). Floor en Stan hebben ingrijpende, interessante, bemoedi-gende, deskundige en inspirerende verhalen verzameld. Verhalen over #watergebeurt. Van deskundigen, van lokale ondernemers, omwonenden, kunstenaars en mensen die beroepsmatig met water bezig zijn. Openhartige interviews. De studio is gevestigd in het brugwachtershuisje aan Sluis 0. Dus op knooppunten van waterlopen en wegen, met een pop-up terras in de zomer. Dit biedt kansen voor actieve participatie en gedeelde verantwoordelijkheid.

De programma’s – in de vorm van podcasts – worden gemaakt onder het motto: WÀ TER GEBEURT. De jonge makers worden hierin ondersteund door een team van lokale audio- media- en cultuurmakers.

Radio Brugwachter heeft inmiddels al 54 podcasts gemaakt over wà ter gebeurt, gepubliceerd op de website www.ra-diobrugwachter.nl, onze eigen Youtubekanaal Radio Brugwachter en op een lokale fm zender ( HTR MEDIA ), op Face-book en Instagram. Binnenkort wordt dit uitgebreid met nieuwe kanalen als soundcloud, stitcher en spotify. De inter-views zijn telkens kleinschalige publieke events. Makers Stan Gonera (24 jaar) & Floor Snels (21 jaar) (AKV ST Joost Bre-da), gefaciliteerd en geproduceerd door curator Imke van Dillen; resultaten tot nu toe: 54 podcasts, 18 live events met popupterras, een succesvolle voordekunst crowdfunding-campagne met 55 donateurs en meerdere opdrachten van Theaterfestival Boulevard, Zuiderwaterliniefestival, Gemeente ’s-Hertogenbosch, Waterschap Aa en Maas, Waterschap de Dommel, Hoorwerk en Radio Vrij Den Bosch, Stichting Brugwachtershuisjes, Erfgoed Brabant, Gemeente 's-Herto-genbosch, HTR Media, Theaterfestival Boulevard, Jeugdwaterschappen, Participatietafel water, BABEL, Prins Bernhard Buurtcultuurfonds.

De magie van Radio Brugwachter zit hem in het feit dat mensen van diverse pluimage zijn geïnterviewd door deze jon-ge makers . Floor en Stan zijn nieuwsgierig. Ze lokken verhalen uit, belevenissen, uitleg, passie, gevoel. Met hun pod-casts maken ze het vanzelfsprekende van water weer bijzonder. Voor zichzelf, voor de wijk, stad, voor Brabant, voor ei-

rentmeesterschap vergeten publieke ruimte - menselijke maat - ! v a n !7 19

genlijk alle luisteraars. Ze vinden andere zaken belangrijk dan volwassenen. Dit resulteert in verrassende radio met ver-schillende mensen van allerlei pluimage: onbevangen, fris. Laagdrempelige radio. De onderzoeksvraag die het huisje nu oproept is: kan dit huisje een audio talenthub zijn voor meer vrijwillige makers?

Om Radio Brugwachter inhoudelijk en financieel toekomstbestendig te maken is de samenwerking met BABEL opge-tuigd zodat er meer jonge mensen deze ervaring gegund krijgen om podcasts te maken. Vorig jaar al heeft BABEL Ra-dio Brugwachter uitgenodigd voor een presentatie over de ervaring in podcasts maken. Op initiatief van BABEL bunde-len we de krachten en bieden we maakruimte voor cultuur in verweesde huisjes in Den Bosch. Beide organisaties stimu-leren hiermee actieve (audio)cultuur participatie en erfgoed beoefening. Speciaal voor cultuurmakers in de doelgroep 18 – 30 jaar uit de regio die in hun vrije tijd activiteiten willen ontplooien, passend bij de doelstelling van BABEL maar buiten de geijkte muren op inspirerende buitenlocaties. In het domein Leren, Maken, Doen van BABEL worden verbindingen gecreëerd, ontmoetingen georganiseerd, wordt talentontwikkeling naar een ander niveau geholpen. Het bouwen van een stadsbrede community met en door nieuws-gierige betrokken mensen en initiatieven die bezig zijn met kunst, cultuur en literatuur. Bij BABEL is het doel om de zichtbaarheid van de community te vergroten en in te spelen op vraag vanuit de stad. Het initiatief van de Stichting Weeshuisjes past in de ontwikkeling voor wat betreft het vergroten van de community. • het bieden van ludieke studio’s in verweesde huisjes , doelgroep 18 – 30 jaar, ontmoetingsplek, uitwisselen en over-

dracht van kennis, apparatuur, promotie via de eigen kanalen resultaten en aanbod verspreiden. • marketing communicatie, werving van nieuwe audiocultuurmakers, bouwen van een community rond de activiteiten,

podium bieden, faciliteiten voor het organiseren en uitvoeren van een masterclass/summerschool

Een drietal activiteiten gaan verder uitgewerkt worden voor deze duurzame samenwerking; radio brugwachter, “Wees live” en “Wees schrijver” voor die doelgroep 18 - 30 jaar. Babel is hét platform in de regio van en voor iedereen die zich cultureel en maatschappelijk wil ontplooien en wil (blij-ven) groeien. Als spin in het web werken ze samen met vele personen, maatschappelijke en culturele organisaties in de stad en in de regio. Babel heeft een groot bereik en zet dat met passie in om iedereen uit te dagen om het beste uit zichzelf te halen. Zo werken we samen mee aan een vitale samenleving waar kennis, inspiratie en creativiteit vrij vloeien.

Radio Brugwachter is speciaal voor jonge cultuurmakers uit de regio tussen de 18-30 jaar, die in hun vrije tijd podcast willen maken over wà ter gebeurt. Vanaf de oprichting van Stichting Weeshuisjes eind mei kunnen ook andere pod-castmakers het brugwachtershuisje aan Anthoniebrug /Sluis 0 als audiolab gebruiken voor het maken van podcasts over het onderwerp dat hen bezig houdt. De opnames/interviews zelf zijn telkens kleinschalige, publiek toegankelijke, events met een popupterras. We gunnen hiermee meer jonge makers deze ervaring. Radio Brugwachter wordt nu talenthub. Een audiolab waar meer mensen (18-30 jaar) podcast kunnen maken over zelfbedachte onderwerpen en eigenaardige onderzoeksvragen. Podcasts wordt hiermee zowel een uitbreiding van de (digitale) collectie van Babel als van Radio Brugwachter. Ook hier is stimuleren van actieve cultuurparticipatie en erfgoed beoefening het doel.

Activiteiten Stichting Weeshuisjes: Beweging creëren in en om het brugwachtershuisje Anthoniebrug • selecteren en trainen jong projectteam Radio Brugwachter en ambassadeurs • Open Call van dit tijdelijk cultureel programma in en om het huisje ( om draagvlak/draagkracht op te bouwen) • uitvoering van dit cultureel programma; aankleding , activiteiten, podcasts, streaming • Curatorschap • Procesbegeleiding en verbindingen creëren tussen RB en diverse initiatieven in stad & regio • Contracten, administratie • Publiekscommunicatie; promotie berichten van RB op sociale media, website & persberichten • Publieksevents RB produceren in en om het huisje

Aanbod 4 Wees schrijver — brugwachtershuisje Anthoniebrug maakruimte voor schrijverstalent / schrijverslab 3 dagen per week

In 2017 en 2018 hebben we Manon Ossevoort, Eric Alink, Annemarie Bon, Jeroen Thijssen, Yvo Nafzger en Ab Bertho-let de Bossche Brugwachtershuisjes gebruikt als Schrijvers - in Residence. Toen al hadden we een samenwerking met Babel in de maand van het schrijven. In 2017 hebben we ook positief geëxperimenteerd met “voorlezen” uit literatuur. Daar bleek veel behoefte aan te zijn. In 2019 - 2020 willen we het speciaal ontwikkelde literaire aanbod inhoudelijk en financieel toekomstbestendig maken in het brugwachtershuisje aan de Anthoniebrug. De onderzoeksvraag die het huisje nu oproept is: kan dit huisje een schrijvers talenthub zijn voor meer vrijwillige makers?

rentmeesterschap vergeten publieke ruimte - menselijke maat - ! v a n !8 19

A c t i v i t e i t e n s t i c h t i n g W e e s h u i s j e s Beweging creëren in en om het brugwachtershuisje Anthoniebrug • selecteren en trainen projectteam Wees Schrijver en ambassadeurs • Open Call van dit tijdelijk cultureel programma in en om het huisje ( om draagvlak/draagkracht op te bouwen) • uitvoering van dit cultureel programma; aankleding , activiteiten, publicaties • Curatorschap • Procesbegeleiding en verbindingen creëren tussen WS en diverse initiatieven in stad & regio • Contracten, administratie • Publiekscommunicatie; promotie berichten van WS op sociale media, website & persberichten • Publieksevents WS produceren in en om het huisje

Ook hierin gaan we samenwerken met BABEL zodat ook deze “talenthub” in dit weeshuisje een platformfunctie krijgt en daarmee een waardevolle plek wordt voor de productie, ontwikkeling en presentatie van de literatuur. Ook werken we de komende 2 jaar samen met Watershed, festival Tilt en Poetry Circle Nowhere en bieden we in die hoedanigheid residentie voor (WOLK) schrijvers die professioneel ondersteund worden door deze partners. De talenten krijgen niet alleen maakruimte aangeboden, er komen ook een aantal publiekevents in de huisjes waar ze zich kunnen profileren. Tijdens de publieksevents wordt voordragen uit eigen en andermans werk.

Aanbod 4 de Vereniging van Niks — vakwerkhuisje rugby club maakruimte / talenthub voor sportcultuur dagelijks geopend 9 - 18 uur

De Vereniging van Niks is ons initiatief dat in 2015 bedacht is na een creatief erfgoed expeditie met 20 studenten en jonge vrijwilligers die zich 40 dagen lang ontfermden over het verweesde huisje. Op zoek naar een herbestemming voor de oude kleedkamer van het eerste team van rugbyclub The Dukes. Onder begeleiding van kunstenaars Matthijs Bosman en Werner Evers. Ons initiatief werd onderdeel van de documentaire maak je stad- bossche verschilmakers.” W a a r o m Uit onderzoek naar de potentie van het vakwerkhuisje bleek de kracht van de plek te liggen in het publieke karakter van het omringende sportpark met een groot sportveld wat naast “de Dukes dagen” door iedereen gebruikt mag worden. Ook aan de achterzijde van het vakwerkhuisje ligt een aantrekkelijk omringend parklandschap met een waterpartij op het dak van de parkeergarage. Het leegstaande huisje is omringd door drie verschillende hechte en sterke verenigin-gen en vraagt nadrukkelijk ook om een sterke identiteit. Die heeft het huisje in zijn verleden ook altijd gehad als kleed-kamer van het eerste team van The Dukes, de korfbalclub, de voetbalclub, de hockeyclub en de mms meisjesschool. Deze verenigingen kregen allemaal behoefte aan grotere ruimten. Het huisje is ondanks de veranderende behoeften altijd in tact gebleven. De sportverenigingen verlieten de kleedkamerruimte en lieten het vakwerkhuisje voor wat het was.

Het onderzoeksteam Expeditie Erfgoed heeft ook ontdekt dat het zo goed als leegstaande vakwerkhuisje veel verschil-lende behoeften oproept, die momenteel nog niet ingevuld worden door de aanwezige (sport)verenigingen en het park in de directe omgeving. Het huisje is uitermate geschikt voor een gedeeld podium, voor meerdere activiteiten. Een plek die voor iedereen bruikbaar is, “gedeeld vruchtge-bruik” heet dat, waar iedereen op kan “inpluggen”. Voorkomen moet worden dat dit eindigt in een ongestuurd expe-riment. Dit vraagt ook om een krachtig en toegewijd beheer door Stichting Weeshuisjes, het vraagt voogdijschap en verantwoordelijkheid en eigenaarschap over de plek. We hebben een logisch kader bedacht om dit alles te garanderen. Met de oprichting van de vereniging zorg je voor een eigentijdse structuur passend bij de potentie van de plek. Het is nu tijd dat het huisje uit de anonimiteit komt, tijd voor een vereniging met een sterke identiteit die het huisje en de interessante omgeving in gebruik gaat nemen en beheren, op een manier die hoort bij het vakwerkhuisje en de di-recte omgeving en met een eensgezindheid zoals een goede vereniging betaamd. W i e Niks is socialer dan een vereniging. Kijk maar naar The Dukes. Typerend voor een vereniging is de gezelligheid, sterk collectiviteit, clubgevoel, extreme teamspirit. Mensen voelen zich verantwoordelijk voor de vereniging; voor haar activi-teiten, voor het beheer en onderhoud van het clubhuis. Er is betrokkenheid van de leden, die de vereniging dragen en die gewaardeerd worden voor hun bijdrage aan de vereniging. Waar je contributie betaald, waar een derde helft ge-woon is. Dat willen wij OOK voor anderen creëren, die sport niet als drijfveer hebben. Een vereniging die zich richt op meer dan een (sport)activiteit, een vereniging waar ruimte is voor een diversiteit aan activiteiten passend bij het vak-werkhuisje en de omgeving. Waar een hele brede groep mensen uit onze maatschappij lid van kunnen worden.

Je kunt ook als sportvereniging initiatieven aandragen of verzoeken tot ter beschikkingstelling van het clubhuis. Een vereniging die voor iedereen open staat , voor mensen die niks hebben, niks kunnen , niks weten, en voor mensen die behoeften hebben aan een activiteit en dat ook zelf regelen/ dus groepjes vormen rondom bepaalde behoeften. In ruil voor een bardienst mag je het huisje gebruiken voor je initiatief.

rentmeesterschap vergeten publieke ruimte - menselijke maat - ! v a n !9 19

De onderzoeksvraag die het huisje oproept is: kan er ook een vereniging bestaan zonder gezamenlijke activiteit? En wel vanuit gezamenlijke betrokkenheid voor een gezamenlijke clubhuis. Men beweert dat “sport niet zonder het verenigingsleven kan” , maar kan het verenigingsleven zonder sport? Dit is een experiment of een vereniging kan worden gebouwd waar een gezamenlijke sport ontbreekt. Zo ja, hoe werkt dat dan? Het doet een beroep op de kwaliteiten in de samenleving en we gunnen dit het vakwerkhuisje, we gunnen dit ook andere groepen in de samenleving dan degene die al lid zijn van een sportvereniging. S a m e n w e r k i n g s p a r t n e r s De Vereniging kan inmiddels rekenen op de steun van The Dukes en de gemeente ’s-Hertogenbosch afdeling Sport , accomodatiebeheerder c.q. eigenaar van het huisje. En sponsoring van Dura Vermeer en Bouwbedrijf Bouwhuijsen. De jonge ondernemers van Keet denken mee. Overigens betreft ook dit huisje gedeeld gebruik: the Dukes en de Vereni-ging van Niks zullen na de verbouwing die door The Dukes wordt georganiseerd, het huisje delen. In de afgelopen “staat van tussentijd" is het sporthuisje o.a. gebruikt als inspirerende plek om cultuur te maken. De Vereniging van Niks experimenteerde met enkele activiteiten. Het monumentale huisje heeft tot 2014 de functie gehad van kleedkamer. Het huisje is sindsdien niet meer in gebruik, de luiken zijn al veel langer dicht. • Studenten van 5 havo Sint Jans Lyceum hadden voor het vak handvaardigheid examen over het sporthuisje en maak-

ten diverse maquettes van ideeën om het huisje op te pimpen. Met hulp van de Bossche vakschool werd de geselec-teerde maquette als tijdelijke installatie uitgevoerd.

• Bijzonder inspirerend was ook het initiatief van docent creatief schrijven en rugbymoeder Renske van Dillen: een poë-zie workshop: “opendichthok”. Voor mensen met of zonder schrijfervaring. Een schrijfochtend om de taal van de tijd te vangen in nieuwe poëzie die in het verbouwde clubhuis van De Vereniging van Niks een plek kan krijgen. Het re-sulteerde in prachtige poëzie waar de stoere sportsfeer van af droop. Het oude clubhuis van rugbyclub The Dukes huisvest een schat aan verhalen: het vakwerkhuisje uit 1903 had heel wat eerdere bewoners: in de hoogtijdagen van het korfbal werd er gesmoesd, gegiecheld en gemengd, toen het voetbalclub was waren dames er niet meer welkom en in de tijd van de buitenschoolse opvang werden er vooral kikkers gevangen en limonade gedronken. De verhalen zijn er: verhalen van passie en ontluikende liefdes en van klein kinderverdriet tot groot verlies in overrompelende fina-les. Heel wat taal kaatste in dit kleine hok van muur tot muur om bijna vergeten te worden.

C u l t u r e e l a a n b o d De Vereniging van Niks , waar je met alles terecht kan, waar je van alles een sport kunt maken, is een unieke vereniging, die de sport verstaat een plek bieden aan ondefinieerbare acties in en rond het clubhuis. De Vereniging biedt een blan-co faciliteit waar iedereen op in kan pluggen. De Vereniging van Niks biedt ruimte aan culturele initiatieven zoals die van Renske. Geïnspireerd op sport en op de plek. De Vereniging van Niks beheert en waardeert het clubhuis en het omliggende (park)terrein. Zowel in de huidige staat van tussentijd als na de geplande verbouwing najaar 2019.

T o e k o m s t b e s t e n d i g Na het opstarten van het initiatief zullen we (als bij Camping Koffietent) 9 maanden lang nadrukkelijk eindverantwoor-delijk zijn voor het dagelijks beheer. Die tijd is nodig om een community van vrijwillige actieve leden op te bouwen, een helder concept neer te zetten, toegewijd beheer, katalyserende rol en promotie op gang te krijgen. En uiteindelijk dus ook een zelfsturend team hebben die eindverantwoordelijkheid neemt over het aanbod. Om de VVN inhoudelijk en financieel toekomstbestendig te maken is de afgelopen periode oa geregeld dat we niet-alcoholische dranken en ver-snaperingen mogen verkopen.

A c t i v i t e i t e n s t i c h t i n g W e e s h u i s j e s Vaart Maken richting (semi)permanente herbestemming vakwerkhuisje Vonk en Vlam laantje • Ontwikkelen programma Vereniging van Niks op basis van initiatieven en animo • Organisatie verbouwing vakwerkhuisje tot clubhuis VVN • Curatorschap • Procesbegeleiding en verbindingen creëren tussen VVN en diverse initiatieven in stad & regio • Contracten, administratie • Publiekscommunicatie; promotie berichten van VVN op sociale media, website & persberichten • Publieksevents VVN produceren in en om het huisje

A c t i v i t e i t e n s t i c h t i n g W e e s h u i s j e s Beweging creëren in en om het vakwerkhuisje aan het Vonk en Vlamlaantje • Onderhoudskosten • Beheerskosten • Procesbegeleiding en verbindingen creëren tussen VVN en diverse initiatieven in stad & regio • Contracten, administratie

rentmeesterschap vergeten publieke ruimte - menselijke maat - ! v a n !10 19

• Publiekscommunicatie; promotie berichten van VVN op sociale media, website & persberichten • Publieksevents VVN organiseren in en om het huisje

MARKETING / COMMUNICATIEPLAN Stichting Weeshuisjes organiseert een kunstprogramma vol onderzoek en impuls. Communicatie /marketing/pr zijn de grootste dragers van het project. De activiteiten in de huisjes bevinden zich in het publieke domein. Door de zichtbaar-heid hebben we een groot publieksbereik. De projecten van de kunstenaars.deelnemers bepalen een groot gedeelte van de marketing. De rimpeling die de projecten veroorzaken hebben een publicitaire kracht waarmee de projecten als vanzelf rondzingen en landen in de stad en daarbuiten. Deze wordt versterkt door de samenwerkingen met publieke organisaties, lokale ondernemers, bekende Bossche events en culturele organisaties als Babel, Theaterfestival Boule-vard, Maritiem Den Bosch, Open Monumentendag. En de vele free publicity die lokaal wordt gegeneerd Marketing De marketing richt zich op het visueel onder de aandacht brengen van de activiteiten en nieuwtjes over de projecten op locaties ( CK, WL, BT, RB, WS, VVN) en daarbuiten gedoceerd in on-en offline aandacht in social media, kranten, magazines (special Zuiderlucht), radio en tv.

We bouwen verder aan het publieksbereik en aan een groeiende community , noemt het erfgoedgemeenshap, die maximale interactie en participatie van het publiek mogelijk maakt .De volgende doelgroepen vanaf 2015 worden met regelmaat geïnformeerd: 1. Deelnemers : deelnemende creatieven , kunstenaars, samenwerkingsverbanden en vrijwilligers 2. Partners: fondsen, sponsors en leveranciers 3. Publiek : geïnteresseerden en liefhebbers

Communicatiedoelen Het primaire doel van de communicatiespanningen is om de weeshuisjes en het terplekke ontwikkeld aanbod op de kaart te zetten en de mensen het verhaal van de weeshuisjes te laten beleven. Het secundaire doel is om bekendheid Meer dan de afgelopen jaren werken we actief samen met marketing communicatie experts die werkzaam zijn voor di-verse samenwerkende partners. Zodat ook zijn zorgen dat hun organisatie en hun netwerk op een passende manier kennis maakt met het project.

Communicatiemiddelen Voor het brede publiek begint het verhaal over onze projecten in kleine huisjes steeds bekender te worden. Iedereen kent wel kleine huisjes, maar weinigen realiseren zich dat deze icoontjes in het straatbeeld verloren dreigen te gaan als er geen nieuwe functies aan de huisjes wordt gegeven. Voor velen zijn de huisjes zo onderdeel geworden van dekomgeving dat ze de huisjes helemaal niet meer zien . Ook realiseren veel mensen zich niet dat je (met hulp van ons ) over deze huisje kunt ontfermen, ook al ben je geen huur-der of eigenaar. Lokaal regionaal en landelijk zal daarom zoveel mogelijk aandacht wor-den gegeneerd voor verhalen over de herbestemming van de huisjes middels maat-schappelijke kracht. Hierbij wordt intensief gebruik gemaakt van het bestaande netwerk en de middelen van St Weeshuisjes en onze partners en diverse platforms.

Weeshuisjes zelf ( publiek, deelnemers, partners) Vanwege hun aanwezigheid in ons straatbeeld zijn de weesmeisjes zal een sterk commu-nicatiemiddel. Op passende wijze is/wordt kenbaar gemaakt wat de nieuwe bestemming van het huisje is.

Social media ( publiek, deelnemers en partners) Zowel Weeshuisjes als alle deelprojecten ( campingkoffietent, Radio Brugwachter, Bos-sche Brugwachtershuisjes, Vereniging van Niks zijn of worden actief op een Website,

Facebook CK, Facebook BB, Facebook RB , Facebook VVN, Instagram en Youtube RB, Youtube BB. Via onze eigen ka-nalen en die van alle deelnemers, partners en bezoekers bereiken we tienduizenden volgers en hun vrienden. De in-houd van de posts zijn kort en inspirerend voorzien van foto of filmpje.

Promotie St Weeshuisjes is verantwoordelijk voor het programmaconcept, de podcasts, website, social media en de PR en com-municatie. We staan in verbinding met lokale media, partners, sleutelfiguren in het culturele en maatschappelijke veld. Het verzorgt een stevige basis rond de projecten:

rentmeesterschap vergeten publieke ruimte - menselijke maat - ! v a n !11 19

• Heldere website met informatie, de podcasts, aankondigingen, doorverwijzingen, etc. • Heldere informatieve en enthousiasmerende teksten en foto’s die de basis vormen voor de lokale communicatie. • Heldere en herkenbare visuals.

Podcast ( publiek en partners) Van alle projecten in en om de Weeshuisjes podcasts : wà ter gebeurt. De opnames zelf zijn een publiekevent in het radiostation van Radio Brugwachter. Men kan de interviews live meemaken en ook vragen stellen. De podcasts worden onderdeel verspreid via social media van diverse partners. En gestreamd naar YouTube, soundcloud, stitcher, spotify en ook Facebook en de websites

Benadering van de media/ free publicity (publiek) De pers speelt een cruciale intermediare rol. Hierbij maken we gebruik van twee sterke punten van de kleine huisjes: zichtbaarheid in het straatbeeld en de aaibaarheidsfactor, deels gebaseerd op nostalgie ( ouderen kennen nog de brugwachter vanuit hun jeugd), deels op het formaat van huisjes en deels gebaseerd op de laagdrempelige en veras-sende maatschappelijke en culturele initiatieven. Alle aansprekende elementen die het onderwerp toegankelijk maken voor de media. Lokaal wordt de pers geïnformeerd over aansprekende momenten tijdens de verschillende projecten. Regionaal en Landelijk wordt de pers actief benaderd om hen te interesseren voor het belang van het op deze manier benutten van de transitie van kleinschalig erfgoed. Dit doen we met een heel communicatieteam ism Monumentenhuis Brabant. Dtv Den Bosch, Omroep Brabant maakte van alle projecten een item. Brabants Dagblad, Stadsblad en Bos-sche Omroep ook. We worden ook ontdekt door diverse organisaties die over onze initiatieven willen publiceren. Afge-lopen half jaar alleen al kregen we ook publiciteit via uitgebreide artikelen in Rabobank Dichterbij / aandeel in de buurt ( 100.000 mensen) en Kring Vrienden van Den Bosch (7.500 bereik) , huis aan huisblad werkgericht werken (10.000)

Magazine ( publiek en partners) Stichting Weeshuisjes wil jaarlijks een 8 pagina full colour magazine maken, de eerste zo rond de open monumenten-dag 2019. Zuiderlucht wil dit erfgoed item graag als special invoegen bij hun maandelijks cultuur blad van het zuiden. Ze hebben 40.000 lezers van hun drukwerk ( oplage 20.000) en 18.000 lezers online. Via dit communicatiemiddel wor-den de lezers op de hoogte gehouden van nieuwe ontwikkelingen , zijn aansprekende verhalen te lezen van de spin off van de projecten en voorbeelden te lezen van geslaagde herbestemming projecten. Men wordt aangespoord om zelf actie te ondernemen. En kleine huisjes in hun eigen leefomgeving aan te dragen voor een maatschappelijke herbe-stemming. Het magazine is ook online te lezen op de website io van Stichting Weeshuisjes

Evenementen (publiek) De publieksevenementen die georganiseerd worden in de huisjes zorgen dat de initiatieven bij het grote pu-bliek onder de aandacht worden gebracht. Doelbewust maken we zoveel mogelijk evenementen onderdeel van een bestaand evenementen/intiatief . (partners en deelnemers) Een keer per jaar organiseren we een oogstfeest ( uit de omzet van Camping Koffietent) voor alle deelnemers en ambassadeurs van Stichting Weeshuisjes. Vorig jaar was een succes : 75 mensen aan lange tafels aangeschoven, touwtrekwedstrijd, Vega foodtruck en spontane live muziek. Koffie gratis. Drank zelf mee nemen.

Nieuwsbrief (publiek) Elke nieuwsbrief van het Zuid-Willemspark geeft aandacht aan de nieuwe initiatieven in de kleine brugwachtershuisjes.

Vloggers (publiek, partners/ambassadeurs) Met eerder gemaakte vlogs ( bv vlog sociale veerkracht , meer dan 10.000 mensen bekeken de vlag via de website , twitter en Facebook alsook via onze social media) blijven we mensen aanmoedigen om over onze initiatieven te vlog-gen. Wethouder Mike van De Geld maakte een vlog met aandacht voor ons project in de Bossche brugwachtershuisjes ook daar hadden we een bereik van circa 10.000 kijkers.

Training-on-the-job Ervaring is de beste leerschool. We krijgen veel vragen. Hoe doe je dat dan? Dat ontwerpen, regisseren, begeleiden en vormgeven van een dergelijke transitie voor kleine huisjes? Door te doen en met een professional mee te lopen op de werkvloer. Voordoen, meedoen, laten doen. Dat is de weg. Met ruim 15 jaar ervaring in het begeleiden van over-gangsmomenten, zien wij dat veel meer mensen transities van kleine gebouwen herkennen en betekenis willen geven. Het is kaal als er niks gebeurt. Deze doelgroep zouden graag bewuster overgangsfasen van verweesde huisjes marke-ren om daarmee onderlinge betrokkenheid en verbinding binnen de betrokken gemeenschap of organisatie te creë-ren.Wij bieden onze kennis en ervaring aan door het al doende over te dragen. Wij geloven namelijk dat vakmanschap meesterschap oplevert.

rentmeesterschap vergeten publieke ruimte - menselijke maat - ! v a n !12 19

HET TEAM Het makersteam bestaat uit Brabantse zelfstandigen ondernemers, allen met een grote affiniteit voor het vertellen van verhalen over deze nieuwe publieke ruimte. Door de krachten te bundelen creëren we de omvang die nodig is om deze producties te kunnen dragen in continuïteit, kwaliteit, flexibiliteit en creativiteit.

Initiator - directeur St. Weeshuisjes Imke van Dillen Social Designer, impactproducent, scout/curator, inspirerende rentmeester van de vergeten publieke ruimte, van ouds-her vastgoedontwikkelaar. Ze ontdekte dat overgangsfase in de levenscyclus van kleine gebouwen een ultieme kans is om draagvlak te creëren, verbindingen te leggen een impuls te geven aan gezamenlijk de nieuwe identiteit , Ze ont-dekte dat leegstand = overgangsfase juist een interessante periode is om mensen te mobiliseren en samen die band die mensen hebben met hun leefomgeving juist positief benutten Verbindt lokale maatschappelijke kracht aan kleinschalig erfgoed. Initieert langdurige betrokkenheid & creëert hiervoor veel publiciteit. Er werd onlangs een vlog over haar sociale veerkracht gemaakt door de Provincie. Ze is genomineerd voor de Brabant Erfgoedprijs met het project de Bossche Brugwachtershuisjes. Gedeputeerde Henri Swinkels selec-teerde haar als de impactmanager sociale veerkracht en nodigde haar uit voor een lunch met Andeer geselecteerden en gaf ook haar podium op zijn congres over Sterk Brabant/ sociale veerkracht. Haar bouwritueel voor het ingestort pand op de Markt werd erkend als Cultuur Historisch Erfgoed. Bijbehorend vaandel wordt bewaard door het Stadsar-chief als langste archiefstuk ooit.

Stichting Weeshuisjes (i.o): Bestuur Ank Mooren voorzitter Eric Japenga penningmeester Liesbeth van den Berg - Hardenbol secretaris

Beheerdersteam 2019 /2020 onder leiding van directeur Imke van Dillen

Campingkoffietent - Anita & Twan, Anna, Astrid, Bertus, Brigitte, Danijel, Harry, Ilone, Jan, Janneke, Jan Willem, Je-roen, Jeroen Laura, Maaike, Maarten, Madelon, Mara, Marieke, Marije, Matthijs, Miek, Neeltje, Olga, Paula, Peer, Peter, Peter, Rianne, Robert, Robin, Sandra, Simon, Tineke, Wies, Yasha

Brugwachter Teus - Robbèrt, Jan, Peer,

Radio Brugwachter - Evelien, Anneroos, Floor, Isa, Jos, Stan, Stan, Paul, Michiel

Vereniging van Niks - Eric, Femke, Inge, Lucien, Renske, Rob, Roland, Sjef, Steye, Rens, Helmer, Kim

Weeslive Johan, Matthijs, Bregt, Evelien

Weesschrijver Stan, Eric, Brigitte

Social Media, Huisstijl & Website, Magazine Special Zuiderlucht Margit Mulder, Amy van Son, Brigitte de Swart, Patrick Lijdsman, Jeroen van den Berg (vrijwillig) Astrid Welvaarts (vrijwillig)

Ambassadeurs Mike van der Geld, Tom Rombouts, Peter Glas, Herman Lerou, Eric Alink, Jan Vaessen, Patrick Timmermans, Norbert van Berckel

rentmeesterschap vergeten publieke ruimte - menselijke maat - ! v a n !13 19

Monitoring /Evaluatie In 2017 en 2018 hebben we meegedaan aan een ontwikkelde instrument Projectscan Art Impact Manager van Call XL en Community Art Brabant. Sikko Cleveringa was onze kritische vriend. In 2019 gaan we meer doen naast deze tools om ons scherp te houden. Stichting Weeshuisjes is geselecteerd om deel te nemen aan een intensief trainingspro-gramma van Sterk Brabant i.s.m. Avance, ter versterking van de sociale veerkracht. Het heet “Zicht op Impact” en be-treft een training t.b.v. ons impact-management door het ontwikkelen en omschrijven van onze eigen verandertheorie en helder te krijgen hoe we verandering brengen (oorzaak -gevolg) . Wat de impact en effecten ervan zijn en hoe we die gaan meten. Vanaf mei 2019 start het bestuur samen met directeur Imke van Dillen met deze training. De training helpt ons onze impact inzichtelijk te maken. Door impact inzichtelijk te maken kunnen we enerzijds aan partners en be-trokkenen laten zien wat we bereiken: communicatie en verantwoording, en anderzijds sturen op onze activiteiten in de weeshuisjes: impactmanagement. Het traject heeft een doorlooptijd van ongeveer 3-4 maanden. We worden begeleid door twee mensen van sterk. Brabant en door professionals van Avance. We zullen in 2019 en 2020 ons focussen op deze methodiek en delen de resultaten met onze sponsors/subsidiegevers en ook met onze deelnemers.

Los van deze tools hebben we met onze Stichtingsbestuur en onze projectorganisatie ten doel gesteld om de volgende zaken gedurende het hele jaar te toetsen. Vragen die we onszelf en de ander stellen over: d o e l s t e l l i n g e n is door het project de creativiteit van de stad zichtbaar geworden? Worden de Weesmeisjes gezien als iconen en is door het project de band tussen de mensen en de huisjes verstevigd? Heeft de leefomgeving door het project een kwaliteitsimpuls gekregen? Is er door het project meer draagkracht en meer zeker-heid over een langdurige collectieve functie in de brugwachtershuisjes? p u b l i e k s b e r e i k is het bezoekersaantal verdubbeld? waar ligt dat aan? d e e l n e m e r s & p r o g r a m m a ’s: is de bezettingsgraad gestegen? zorgden de programmaonderdelen voor burgerparticipatie en levendigheid ? voor verbeeldingskracht? is de eenheid in verscheidenheid gewaarborgd gebleven? Zijn er nieuwe relaties/samenwerkingen uit ontstaan met gedeelde noemers? Was de interventie efficiënt? was t effectief? wat was de impact van de afzonderlijke deelprogramma’s en het project in zijn geheel? m a a t s c h a p p e l i j k e m e e r w a a r d e: welke functie heeft het project daadwerkelijk in de samenleving(lokaal/regionaal)? welke interventies hebben welke maatschappelijke effecten opgeleverd? Fungeert het als een oplossing voor de gesignaleerde behoeften eerder genoemd in dit document? Heeft het bijgedragen aan de burgerbetrokkenheid ?Is er meer bewustzijn door het project gegenereerd ? Is de handelingskracht van de lokale samenleving vergroot door de ver-beeldingskracht? f i n a n c i ë n is de begroting gedekt? zijn de middelen besteed zoals beoogd? wat wijkt af en waarom? hebben we voldoende middelen gehad om het doel te bereiken? o r g a n i s a t i e was de werkvreugde aanwezig? was de werkdruk behapbaar? wat ging goed, wat niet, hoe kwam dat, wat kan beter?

Monitoring t i j d e n s: ● we organiseren tijdens de sleuteloverdracht een evaluatie met alle deelnemer(s) na afloop van ieder deelproject in een weeshuisje ● we organiseren ongoing toetsing in afstemming met organisatie, deelnemers en publiek. het is een evaluatie gedurende de hele uitvoering van het project. Nadruk ligt op monitoring en bijsturen in regiekeuzes & communicatiebeleid/uitvoering. Evaluatie n a a f l o o p: ● net als vorige jaren met al onze partners, deelnemers, vrijwilligers en fans via een speciaal daarvoor georganiseerde bijeenkomst die gekoppeld is aan de uitnodiging voor de traditionele afsluitende brugwachtersborrel en het oogstfeest ● via social media worden bezoekers gevraagd een reactie achter te laten ● met het organisatieteam wordt op alle onderdelen geëvalueerd

Aanvraag Popup fonds Cultuurfondsen ’s-Hertogenbosch

Huidige aanvraag

15.000

Totaal 45.100 37.010

Dekkingsplan 2019 2020

rentmeesterschap vergeten publieke ruimte - menselijke maat - ! v a n !16 19

Feedback op het jury rapport Lokaal Effectief dec 2018 De commissie beoordeelt de financieringsmix als matig. Het aanvraagbedrag in dit fonds is hoog, maar met 30% van de dekking redelijk ten opzichte van het totaalbedrag. De begroting beoordeelt de commissie uit balans: de organisa-tiekosten zijn erg hoog ten opzichte van de programmakosten. Ook constateert de commissie dat er maar beperkt budget is opgenomen voor de vrijwilligers. Feedback: De aanvraag is gedaan om met inzet van professionele begeleiding een impuls aan de transitie van Cam-ping Koffietent te geven. Na deze derde fase zal het huisje door de vrijwilligers die zich verbonden hebben aan Cam-ping Koffietent nagenoeg zelfstandig worden gerund. De begeleiding is dan niet langer nodig met dezelfde intensiteit. Na de impuls van deze derde fase zal de begroting er dus geheel anders uitzien: de programmakosten zullen van gelij-ke grootte blijven, de kosten voor de vrijwilligers ook. De organisatiekosten zijn dan laag te noemen, de eigen inkom-sten zullen in verhouding gestegen zijn. De focus op de culturele programmering is daarbij in potentie veelbelovend, maar de commissie krijgt in deze fase on-voldoende beeld bij wat er precies gaat gebeuren. Dit is zowel een kracht als een risico: de artistieke kwaliteit staat of valt bij de mensen die als campingbaas/curator betrokken worden. Dit past echter goed bij het community based mo-del van dit project. Het vraagt wel een gedegen monitoring en evaluatie, waaruit opgemaakt dient te worden of het project op koers blijft en de doelen gehaald worden. Kritisch is de commissie op de intensieve programmering: ze vraagt zich af of dit wel voldoende ruimte biedt aan de verschillende initiatieven. Feedback: De programmering bleek inderdaad intensief , we hebben ons geconcentreerd om nieuwe initiatieven : Wees live (mu-ziek) en Wees schrijver (literatuur) uit te werken in de Bossche Brugwachtershuisjes , dit voldoet aan de doelstelling van Lokaal Effectief om mensen te stimuleren kunst te maken.

Feedback op het jury rapport POPUPfonds dec 2017 Inhoudelijk ziet de commissie ook ondernemerschap in de ruimte die geboden wordt voor ad hoc creatieve ideeën. De commissie merkt wel op dat door tegelijkertijd hier regie op te zetten de aanvrager de kans loopt dat de inhoud alsnog téveel van tevoren wordt ingevuld. Op financieel vlak vindt de commissie het ondernemerschap beperkt: het risico wordt grotendeels bij de subsidiënten belegd, en er worden weinig eigen inkomsten gegenereerd.financieel vlak vindt de commissie het ondernemerschap beperkt: het risico wordt grotendeels bij de subsidiënten belegd, en er worden weinig eigen inkomsten gegenereerd. Feedback: Inmiddels is het mogelijk om eigen inkomsten op te voeren als mede dekking van de begroting, die worden gegene-reerd door de verkoop van koffie en thee en versnaperingen en het faciliteren en residentie bieden van initiatieven die passen bij de identiteit /nieuwe collectieve functie van het weeshuisje.

rentmeesterschap vergeten publieke ruimte - menselijke maat - ! v a n !17 19

BRUGWACHTERSHUISJE VAKWERKHUISJE BRUGWACHTERSHUISJE BRUGWACHTERSHUISJE ANTHONIEBRUG VONK & VLAM LAANTJE HINTHAMERBRUG CAMPING KOFFIETENT RADIO BRUGWACHTER DE VERENIGING VAN NIKS BRUGWACHTER TEUS WEESLIVE WEES SCHRIJVER/ WOLK

rentmeesterschap vergeten publieke ruimte - menselijke maat - ! v a n !18 19

L o g o het is de tweede letter van het Hebreeuwse alfabet en betekent “er is een huis voor jou”.  Het huisje heeft grond onder de voeten, biedt een dak boven het hoofd en bovendien een steuntje in de rug. Maar het belangrijkste van dit huisje is wat er niet is, namelijk een afsluitende muur.  Dat huisje is open aan de voorkant, open naar de toekomst toe. Niet van te voren vastgelegd, maar ontstaan in een lange geschiedenis. Het is een veilig huis. Je bent erin geborgen wat er ook maar gebeurt. In dit huisje kan niemand zich opsluiten in zichzelf en tegen de ander. Hier mag iedereen vrij in en uit-gaan, elkaar op handen en in liefde dragen, beschutting zoeken, de vreugde van de intimiteit ervaren en de blijdschap van de geborgenheid en de vriendschap met elkaar delen. In dat huisje wordt het gewone leven met respect, begrip, aandacht en waardering met elkaar gedeeld. Er huizen niet 1 (individu) niet twee ( gezin) maar 3 (gemeenschap) perso-nen in. Dat huisje staat op heilige grond, want er wordt beseft dat alle grond wordt gedragen door de nog grotere wer-kelijkheid. Dat huis is open voor alle levensenergie die er is en de mensen die er “wonen” worden erdoor gevoed. Hier is geen plek voor schijnheiligheid die het huis doet instorten, hier groeit duurzame heiligheid. Als je het zo bekijkt is het maar goed dat al die ‘heilige’ of beter schijnheilige huisjes instorten. Want zo komt er ruimte voor het goede le-ven dat wortelt in de heel andere werkelijkheid van de tedere scepter. Dan gaan ook jij en ik hier in ons eigen heilige huis met de tedere scepter van de liefde zwaaien en wordt het leven pas echt goed. Dan kan zelfs een totaal nieuwe werkelijkheid zich gaan ontwikkelen. (tekst Jan Vaessen).

rentmeesterschap vergeten publieke ruimte - menselijke maat - ! v a n !19 19