Columbus IV De vrijblijvendheid voorbij - …...Columbus IV - De vrijblijvendheid voorbij 5 Wat wij...

192
Columbus IV De vrijblijvendheid voorbij

Transcript of Columbus IV De vrijblijvendheid voorbij - …...Columbus IV - De vrijblijvendheid voorbij 5 Wat wij...

www.politieacademie.nl13-033

Columbus IVDe vrijblijvendheid voorbij

Colu

mb

us IV

D

e vrijblijvend

heid voorb

ij

Columbus IVDe vrijblijvendheid voorbij

2 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Columbus IV - De vrijblijvendheid voorbij

Inhoud

4 Devrijblijvendheidvoorbij

drs.AnitaHazenbergMCM

6 In-enexterneveiligheidsteedsmeermetelkaarverweven

prof.dr.KoColijn

8 Weesinnovatiefencreatief

prof.dr.WillyBruggemanenMinzeBeuving

12 Mondiale ontwikkelingen

15 Dewereldopzijnkop

mr.NicolineBos

23 Voorwaartsverdedigen–eenmondialefocus?

drs.MachielOeloff

31 Waaromthuisblijvengeenoptieis

drs.IlanadeWild

41 Policesectorreform2.0

ArnoudvandenBout

48 Europese ontwikkelingen

51 ECIM-Harmony

BertWestlandMPA

59 Vertrouwen,Confidence,Confiance

PetervanDalenBA

66 Onze buurlanden

69 WaarblijftdeBenelux?

JosvanderHeijden

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 3

77 Integralewerkgebieden,ookoverdegrens?

JohanvanLare

85 Nederlands-Duitsepolitiesamenwerking:Geenwoordenmaardaden?

drs.IwanDoudevanTroostwijk

93 Denationalepolitieininternationaalperspectief

LeanderWitjes

100 De ‘nieuwe’ praktijk: Europese bevelen

103 HetEuropeesarrestatiebevel

HenkLindtMPM

111 Europeesonderzoeksbevel:heteivanColumbus?

KarinKrukkertEMPM

119 HetEuropeesbeschermingsbevel,betermeeverlegendanonverlegen

MariëtteChristopheMPA

126 Operationele slagkracht

129 Vanwereldtotwijk

drs.bc.KoosUrsemMBA

137 GeorganiseerdeRealTimeIntelligence:ookeeninternationalenoodzaak!

WimvanHulle

145 VirtualPolicing:Somethingnew?

FrankKornaatEMPM

152 Borging in de structuur van de organisatie

155 Kaartofkompas?

mr.DickdeBoerMPA

163 Grenzeloosgoedpolitiewerk

drs.SimoneSmit,politieHaaglanden

Bijlagen:170 Literatuurenbronnen

186 Lijstgeïnterviewden

4 SchoolvoorPolitieLeiderschap

De vrijblijvendheid voorbij...

drs. Anita Hazenberg MCM

Eind 2012 sloten 18 politieleiders uit Nederland en België het vierde Columbus

leertraject af met de presentatie van hun essay over diverse aspecten van

internationale politiesamenwerking. Ruim twee maanden later was de

Nationale Politie officieel een feit. Is dit boekje met de 18 samengevatte essays

daarmee gedateerd? Nee! Het biedt ons een soort ‘nulmoment’ van onze inter-

nationale werkelijkheid waartegen nieuwe nationale ontwikkelingen afgezet

kunnen worden. En het maakt vooral op een prachtige manier inzichtelijk dat

de externe focus veel beter in balans moet zijn met de interne focus. De essays

tonen aan dat interne veiligheid nauw verweven is met de externe veiligheid.

En daarmee is dit overzicht een prima bodem voor andere manieren van

kijken naar en denken over ons politiewerk.

Hetboekhanteerteentrechtervorm:vanwereldnaarwijk.Inheteerstecluster

essaysstaatdewereldcentraal.Welkeontwikkelingendáárzijnregelrechtvanbelang

voorons?DaarnaiseraandachtvoorEuropa,voorconcreteEuropesewetgeving,

deBeneluxenweeindigendichtbijhuismetdevraagwatdeopgedaneinzichten

vragenvandenieuwtebouwenstructuurinNederland.Devolgordeisnietvoor

nietszogekozen.Onzeveiligheidwordtnamelijkinraptempobeïnvloeddoor

ontwikkelingenveroveronzegrenzen.Tachtigprocentvanalleoorlogenzijninter-

statelijkeconflictendienagenoegaltijdverbondenzijnmetarmoede,religieuze

intolerantie,drugs,georganiseerdecriminaliteit,corruptie,vluchtelingeneneen

toenemendevermengingvandeboven-enonderwereld.Sluitenweonzeogenvoor

dezeomstandighedeninfragielestatenoflandenin(burger)oorlogofvindenwe

hetonzeverantwoordelijkheidomtekijkenofwehetprobleembijdebronkunnen

aanpakken?BijeenbezoekaandeBritsecrimefightingorganisatieSOCAhoordeik

onlangsdatdecocaïnelijnendievoorheenviaZuid-AmerikanaarAfrikaliepen,nu

opschuivennaardeEuropesegrenzen.Hetkomtallemaalsteedsdichterbij.

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 5

Watwijalspolitiemoetendoenispreventiebedrijven.Nietdeklassiekecriminali-

teitspreventiemetfolderswaarinstaat:‘Kijkuit,zestaanopuwstoep’,maarmet

elkaarzorgendatzenietopdiestoepkomentestaan!Ooknietdedigitalestoep.

Datisnietalleenmaarpolitiewerk.GrootBrittanniësnaptdatal.Hetgemenebest

steltelfmiljoenpondbeschikbaarvooropbouwwerkinonderandereAfrikaanse

landen.

Wijzijnnognietzover.Nederlandheefteensterkelokalefocusenalspolitiezijnwe

meerbezigmetdeuitwassenvanbovengenoemdeaspecten,danmetdeaanpak

aandebron.Velenzieninternationaalnogvaakalsietsextra’s.Ietswatjeineen

laterefasekunttoevoegen.Alsofernogcriminaliteitbestaatdiegeeninternatio-

naledimensiekent.DekomstvandeNationalePolitiebiedtdékansomdaarineen

omslagtebewerkstelligen.Nualiseréénloketontstaanvoorhetbuitenland.Het

iserggoednieuwsvoordeinternationalesamenwerkingdatwedeversnippering

voorbijgaan.Eriséénkorpschef,éénafdelingInternationaleSamenwerkingenelke

EenheidheeftstafmedewerkersInternationalisering.Hetiseenherkenbarestructuur

geworden.Dievertaalslagzetzichdoor;hethebbenvaneenaantoonbareinterna-

tionaleoriëntatieiseenkwaliteitseisgewordenvoorpolitieleiders.Doorooknog

aantegaansluitenbijmondialeenEuropesesamenwerkingsverbanden,latenwe

ziendatwehetbelangrijkvindenomsámenteinvesterenineenveiligewereld.

Deinrichtingvandenieuweorganisatiekosttijd,maaralshetominternationale

samenwerkinggaat,hébbenwehelaasnietveeltijdmeer.EenaantalEuropese

afspraken–metnameuithetStockholmprogramma–lekenverafenvrijblijvend,

maarzijnintussendichtbijenbinnenkortverplicht.Hetvraagtietsvanonzeoperati-

oneleslagkracht.Nu.

Internationaliseringisgeenhobby,engeentaakvaneenhandjevolmensen.Het

hoortindeprofessioneletoolboxtezittenvanélkepolitiemanenpolitievrouw.

Daaromishetzobelangrijkdatindeafgelopenjarenveletientallenpolitieleiders

doorLIPOenColumbuszijnopgeleidomverdertekijkendanhunvoordeur,ente

onderzoekenwatinternationaliseringvooronzeoperatiesbetekent.Iknodiguuit

omhunbevindingentelezen,enmeetedenkenoverdevertaalslagdaarvanin

onsvak.

drs.AnitaHazenbergMCM

6 SchoolvoorPolitieLeiderschap

In- en externe veiligheid steeds meer met elkaar verwevenColumbus-deelnemers sluiten hun leerprogramma af met een essay dat ze

verdedigen tegen over een jury. Dit jaar bestond de jury uit Patricia Zorko

MPA (politiechef Landelijke Eenheid), drs. Anita Hazenberg MCM en de beide

leercoaches prof dr. Willy Bruggeman en Minze Beuving. Wat vindt hij van het

programma dat hij mede organiseert, en welke ontwikkelingen in de wereld

zijn belangrijk voor de politieorganisatie?

‘ToenInstituutClingendaelnogmaarnetbestond,richttehetzichmetnameop

Europaenophetthemaveiligheid.Maarveiligheidwerdtoennoguitsluitendgeas-

socieerdmet‘militairen’en‘internationaleveiligheid’.Nationaleveiligheidgingnog

totaallangshetInstituutheen’,verteltColijn.‘TegenwoordigzietDefensieindatin-

enexterneveiligheidsteedsmeermetelkaarverwevenzijngeraakt,endaarbijhoren

dusveelbredereconsequenties,enookbrederweggelegdeverantwoordelijkheden.’

Bezinning en reflectie‘Vooronsisderolvandepolitiedaarmeeheelbelangrijkgeworden,endaaromben

ikookblijdatweeenbijdrageaanhetColumbusleerprogrammakunnenleveren.

MissieskunnennietmeerzonderdeinzetvanKoninklijkeMarechauseeenpolitie,

kijkmaarnaarKunduz.Envoordepolitieishetenormbelangrijkdatzeweetwater

overdegrensgebeurt.HetismooiomtijdensColumbusteziendatpolitieleidersdie

vanoriginegewendzijnomproblemendichtbijhuisoptelossen,tijdnemenvoor

bezinningenreflectieopwereldwijdeontwikkelingen.Zezijndaarinechtgegroeid.

Deessayswarenditjaaroverigensookvaneenuitstekendwetenschappelijkniveau.’

Prof.dr. Ko Colijn

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 7

Vluchtelingenstromen‘Welkeinternationaleontwikkelingenikconstateerophetgebiedvanveiligheid?

Ergveelfalendeenfragielestatenwaarcriminaliteiteendermatevormheeft

aangenomendatnormaalbestuuronmogelijkis.Doorburgeroorlogenenandere

conflictenkunnenvluchtelingenstromenopgangkomendievroegerhooguitopde

buurlandenwarengericht,maarnuookonzesamenlevingkunnenontwrichten.’

Cybercriminaliteit‘Verdermaakikmezorgenovercybercriminaliteit.Sinds9/11hebbenweonsafge-

vraagd:watisditeigenlijkvoordreiging?Ishetoorlog?Ishetcriminaliteit?Ietsvoor

defensiedus,oftochdepolitie?Datgeeftwatmijbetreftaandatervooralveel

samengewerktmoetworden.Cybercrime,terrorismeengeorganiseerdegrootscha-

ligecriminaliteit–zoalsmensenhandelendrugs–zijnbijnaeconomischebranches

gewordendievaakontstaaninfragielestaten.Datkaneendiplomaat,agentofge-

neraalnietalleenoplossen!Wezijndetijdechtvoorbijdatdefensiedeproblemen

inhetbuitenlandoploste,endepolitiedeproblemenineigenland.Tegenwoordig

gaanveiligheidszakendwarsdoorallegrenzenheen.’

Civiele operaties‘DeNederlandsepolitieisnogergreactiefenlijktnogergexclusiefingesteldopde

aanpakvannationaleproblemen.Wezijnnognietopzoeknaarwaarproblemen

ontstaanenwaarwezedushetbestekunnenoplossen.InEuropawordtdewaarde

vancivieleoperatiesgelukkigwelbreederkend.Daarligtnogeenenormwerkter-

rein!Europakandaaronderscheidendinzijn.Kijk,Nederlandgaatnietmeevechten

metdeAmerikanen.MisschienhebbendeAmerikanengelijkdatNederlandop

militairgebiedmeermeezoumoetendoen,maarzezeggennietdatonzeaanpak

nietwerkt.Wijmoetenhetzoekenincomplementariteit.’

Columbus‘TotslotwilikgraagzeggendatikhetergnuttigvinddataanColumbusook

Vlaamsecollega’sdeelnemen.Datisoverenweerzeerleerzaamgeweest.

Politiemensenlerennietalleenvanmilitairenenmarechausseesoverwerkenen

samenwerkenbuitenheteigenland,maarookvancollega’sinanderelanden.Dat

maaktColumbusextrawaardevol!’

prof.dr.KoColijn

directeurInstituutClingendael

8 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Prof.dr. Willy Bruggeman en Minze Beuving

Wees innovatiefen creatief!

Als het om internationale samenwerking gaat, zijn drie vragen van belang.

Willen we eigenlijk wel samenwerken? Is de kennis bij onze mensen wel

voldoende? Was de vorming van de Nationale Politie niet dé kans om interna-

tionale samenwerking goed vorm te geven en – dichterbij – de politiemensen

in contact met de burger te brengen? Dat laatste is in elk geval de mening

van de leersupervisors van Columbus IV, prof.dr. Willy Bruggeman en Minze

Beuving.

Europaisnietalleenvanbelang.Europaisookverplichtekost.Endatzienwenog

nietaltijdevenscherp.ZekerinNederlandniet,waarwenogvaakdehoudingheb-

ben‘What’sinitforus?’.DeEuropeseUnieisgemaaktvoormeervrede,eenbetere

economieenmeerveiligheid.Vredehebbenweallang,deeconomieiseendrama,

dushetenigepuntwaaropEuropascoortismeerveiligheid.Opdatgebiediseen

enorminstrumentariumgecreëerdwaaroverindiverseessaysookgeschrevenwordt.

DenkaanJointInvestigationTeams,hetEuropeesArrestatiebevelenhetEuropees

Onderzoeksbevel.DeveiligheidinEuropaisgebaatbijdezeteamsenbevelen.Maar

hetiszaakdatwedesuccesverhalendaaroververtellenaandeburgers.Hoewilje

andersdatdezeburgervertrouwenkrijgtinopengrenzen?

Hetislastigomdezeverhalentevertellen,alswezelfnogniethelemaalzijn

ingesteldopinternationalesamenwerking.Zoontbreekthetveelpolitiemensen

vanhoogtotlaagindeorganisatieaankennisoverwatwelenwatnietkan.Zelfs

ingrensregio’s.Datisnietzovreemdalshetlijkt,wantwiegaatnutienverdragen

lezenmetveleoverlappingenensnapthetdannog?Daaromzouhetgoedzijnals

eréénverdragzoukomenwaarallesinvervatis.Prof.dr.Bruggemanwerkthier

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 9

momenteelaanmetprof.dr.Vermeulen(UniversiteitGent)enanderen.Een24/7

helpdeskzoudaarnaastenormhelpen.Wantweverlangenvandenoodhulpdatze

paraathebbenwatderegelszijnrondbijvoorbeeldoverlastdoorPolen,endatze

wetenwatdebestewegisomditaantepakken.Dergelijkespecifiekekenniskan

betervoorhandenzijnbijdehelpdeskenrealtimegedeeldworden.

Delen.Nogzo’nrelevantonderwerpalshetgaatominternationalesamenwerking.

VolgensdeleersupervisorsBruggemanenBeuvingissolidariteitnietalleeneenzaak

vanallessamendoenenallesopdezelfdemanierdoen.Jekuntookheelveeldelen.

ZobegeleiddeonlangseenvolledigNederlandspelotonMEonderaanvoeringvan

eenBelgischecommandanteendemonstratieinBrussel,huurtdeLuxemburgse

politieFranseen/ofBelgischewaterwerpersin,tredenNederlandsesupporterbege-

leidersinNederlandspolitieuniformopbijDuits-Nederlandseinterlandsenstaateen

overlastgevendeRomainBelgiëbijhetopenenvandedeurineensooginoogmet

eenBulgaarsecollegainuniform.

Internationalesamenwerkingmoetjedóen.Eriseenenormscalaaanbruikbarein-

strumentenbeschikbaar,maarweesvooralinnovatiefencreatief.Enloopnietaltijd

keurigopdekaart,maardurfdenaaldvanhetkompastevolgen.

Prof.dr.WillyBruggeman

MinzeBeuving

10 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Columbus IV

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 11

12 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Mondialeontwikkelingen

Van de leersupervisors prof.dr. W. Bruggeman en M. Beuving:

Welke internationale ontwikkelingen kunnen door Belgische en Nederlandse

politiediensten niet over het hoofd worden gezien?

Ditboekjebegintmeteenblikopdewereld.Eenlogische,maarvooralnoodzake-

lijkestart.Zozouelkevisieopdezorgvoor(nationaleeninternationale)veiligheid

moetenbeginnen.Welkeinternationaleontwikkelingenhebbendermategroteim-

pactdatookwijinNederlandenBelgiëdaarmeegeconfronteerdkunnenworden?

Enhoegaanwedaarmeeom?

HetessayvanNicolineBosschetsteenaantalbelangrijkeinternationaleontwik-

kelingenindewereld.Zekomttotdeconclusiedatdezeimpacthebbenopde

veiligheidinonslandenconstateertdatdeBelgischeenNederlandsepolitiezonder

inzichtindeveranderendewereldordeonvoldoendeinstaatzijndejuistestrategi-

scheprioriteitentebepalen.

MachielOeloffbekeekopbasisvandezeontwikkelingenmetwelkelandenen

organisatieswestrategischealliantiesmoestenaangaan.HijadviseertdeBelgische

enNederlandsepolitieomdegeschetsteproblemenbijdebronaantepakkenom

tevoorkomendatwemoetendweilenmetdekraanopen.

HetessayvanIlanadeWildkreeghetpredicaat‘besteessay’.Zefocusteopde

opbouwvanfragielestatenenvroegzichafofdezeopbouwbijdraagtaanhet

voorkomenvanzwarecriminaliteitinonsland.Uitonderzoekblijktdaterverband

bestaattussenmigratiestromenencriminaliteitinNederland.Dezeinformatiebe-

trekkenbijhetmakenvankeuzesrondontwikkelingssamenwerking,kanoplangere

termijncriminaliteittegengaan.

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 13

ArnoudvandenBoutbekeekofonzeinspanningenbinnendezefragielestaten

weltoekomsthebben.HijconcludeertdatSecuritySectorReformmissiesalleen

succesvolzijnalsdegeheleketen–PoliceSectorReform,JusticeSectorReformén

PenalSectorReform–geïntegreerdwordtaangepakt.Hijadviseertombijdeont-

wikkelingvanhetsysteemvannationaleveiligheidenjustitieinvullingtegevenaan

drievormenvanintegraliteit:ketenintegraliteit,regionaleintegraliteitenhiërarchi-

scheintegraliteit.

Dezebundelbevatsamenvattingenvande18essaysdiededeelnemersaan

ColumbusIVschreventerafrondingvanhunleertraject.

DeorigineledocumentenkunnenwordenopgevraagdbijdeSchoolvoorPolitie

Leiderschap.

14 SchoolvoorPolitieLeiderschap

‘Investeren in mondiale veiligheid is per

saldo effectiever en goedkoper dan

alleen investeren in nationale veiligheid.’

Mr.NicolineBos

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 15

Mr. Nicoline Bos

De wereld opzijn kop

De wereld staat op z’n kop. China, Brazilië, Rusland en India zijn de nieuwe

economische grootmachten. Europa probeert zich te verenigen, maar wor-

stelt met de verschillende identiteiten. Landen als Pakistan en Noord-Korea

beschikken over atoomwapens. Dankzij volksprotesten in Tunesië, Egypte en

Libië zijn leiders en regeringen gevallen. Burgeroorlogen in Irak, Syrië en

Afghanistan zorgen voor toenemende onrust. Het moslimextremisme groeit

in Indonesië, Jemen en Somalië. Veel conflicten worden nog dieper uitgesle-

ten door de economische crisis. Voedselprijzen stijgen wereldwijd. Armoede,

uitbuiting en heftige conflicten in Afrika en het Midden-Oosten lijken onop-

losbaar. Mondiale bijeenkomsten over klimaatbeleid en economische crisis

eindigen in decepties. Het lijkt allemaal ver van ons bed, maar de realiteit is

dat deze ontwikkelingen vaak veiligheidsissues met zich meebrengen die aan

onze dagelijkse (politie)praktijk raken. Economische en politieke instabiliteit

zorgen immers voor toenemende criminaliteit, en criminelen trekken zich

niets aan van fysieke of digitale grenzen.

Inditessaywordtbekekenwelkeactuele,internationaleontwikkelingenopeco-

nomisch,sociaal,juridisch,ecologischenveiligheidsterreinvanbelangzijnvoorde

BelgischeenNederlandsepolitie.

Visies en verkenningenDeNederlandseenBelgischepolitiehebbenopditmomentgeenlangetermijnsce-

nariooppapierstaan.1WelheefthetministerievanVeiligheidenJustitiein2012

eenStrategieNationaleVeiligheidontwikkeld2,endeconclusiesdiehetministerie

vanDefensiein2010trokinhetEindrapportVerkenningen3staanin2012nog

rechtovereind.DeEuropesesamenwerkingbiedtdankzijhetVerdragvanLissabon

16 SchoolvoorPolitieLeiderschap

nieuwemogelijkhedenvoorsamenwerkingoppolitie-enjustitieterrein.Eenbe-

langrijkeconclusieisdatinvestereninmondialeveiligheidpersaldoeffectieveren

goedkoperisdanalleeninvestereninnationaleveiligheid.

Interpolheeftzijnbestaantedankenaaningrijpendeinternationaleontwikkelingen.

InhaarEnvironmentalScan2011constateertInterpoldatdepolitiedemondiale

ontwikkelingeninkaartmoetbrengenomnieuwecriminaliteittebestrijden.‘For

example,technologyisincreasinglydefiningoureverydayenvironmentandcan

thusincreasinglybeusedtofacilitatetheperpetrationofcrime.Inshort,environ-

mentalchangesimpactcrimebecausecrimeisabreachofthelawsthatshapethe

waypeoplelivetogether.’4

Economische chaosEenaantalbelangrijkemondialeontwikkelingendoeteropditmoment–zomer

2012–echttoevoordeveiligheidinBelgiëenNederland.Allereerstdeecono-

mischeenfinanciëlecrisis.Mensendiehunhuishoudboekjenietopordekunnen

krijgen,komeninhetgedrang.Solidariteitencohesiekomenondergrotedrukte

staan.Hetiseenwetmatigheiddatcriminaliteitalsdiefstallenenwoninginbraken

toenemenbijeconomischeneergang.

Methetbesluiteenbankenunieovereentekomen(juni2012)isdeeconomische

crisisookeenEuropeesrechtstatelijkecrisisgeworden.Dr.H.Wijffelsbeschouwtde

toenemendeEuropesesamenwerkingalseenvooroefening:‘Deordeninginsteeds

grotereverbandenleidttotdelogischevervolgstapdatdesamenlevingmondiaal

georganiseerdwordt.Deproblemenzijnimmersookmondiaal.’5

LegitimiteitscrisisDedrukopdepolitiekommetoplossingentekomenisgroot.Deburgerende

overheidindewestersewereldstaantegenoverelkaar:deburgervindtdatdeover-

heidnietlevertenrekentdeoverheidafophetklassiekelegitimiteitsprincipe.Endat

terwijldestabiliteitvaneenstaatvolgensprof.dr.J.Roodafhangtvandeloyaliteit

vandemiddenklasse.Verdwijntdie,danontstaanonrustenoproermetallegevol-

genvandien.6

1 DeBelgischeFederalePolitieiswelbezigmeteenVisie2020.Dezeverschijnteind2012.

2 MinisterievanVeiligheidenJustitieenministerievanBZK,StrategieNationaleVerkenningen2012

3 MinisterievanDefensie,EindrapportVerkenningenDefensie2010,pag.294-297

4 INTERPOL,EnvironmentalScan2011,pag.3-4

5 Interviewmetdr.H.Wijffels,15juni2012

6 Interviewmetprof.dr.J.Rood,InstituutClingendael,4juni2012

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 17

Ookderapportage‘Vertrouweninburgers’vandeWetenschappelijkeRaadvoor

Regeringsbeleid(WRR)steltdat‘gezagverdiendmoetworden’.Organisatiesals

depolitiekunnenmeergebruikmakenvandemondigheidvanburgers.‘Ditvergt

aanpassingsvermogenvaninstitutiesenflexibiliteitinhethandelingsrepertoire.’7In

hetzelfderapportwordtgesprokenover‘veenbrandinitiatieven’:groepenmensen

diezichmetbehulpvansocialemediaorganiserenrondbepaaldeirritaties.De

WRRverwachtdatdezeondergrondsestromenzichsteedsmeerwereldwijdgaan

manifesteren.Socialeontregeling,opstootjesenanderenegatieveeffectenkunnen

hetresultaatzijn.DerelleninLonden(2011)enHaren(2012)zijndaareengoed

voorbeeldvan.

BurgerinitiatievenIndeplannenvoordeNationalePolitieis‘governance’eenveelgebruikteterm,maar

‘selfgovernance’isernietinterugtevinden.Selfgovernancegaatoverlokalebur-

gerinitiatieven.8Volgensdr.H.Wijffelsisdesamenlevingzichaanhetordenenvan

onderop:‘Veiligheidmoetvooralininteractietussenpolitie,burger,ensamenleving

ontstaan.MechanischesturingoplokaleproblemenwerktnietendeNationale

Politieisdanookgeenechtantwoord.Debasisreflexomcommand-encontrole-

mechanismenteontwerpenisereenvandeoudeordeindenieuwetijd.’Ookdr.

W.Asbeekisvanmeningdatlokalekennisbeterbenutmoetwordenennietallesin

hetkeurslijfgeduwdmoetwordenvaneenhiërarchischestructuur:‘DenHaagtrekt

aandetouwtjes,maardeuitvoeringvanhetwerkligtlokaal.’

MigratiestromenMigratiestromenkomendoorverschillendeontwikkelingenopgang.Vergrijzing

ineenlanddoetdevraagnaararbeidskrachtentoenemen,waaropmigranten

reageren.Ookklimaatveranderingenhebbengroteinvloedopmigratiestromen.

‘Klimaatbeleidisveiligheidsbeleid’,aldusdesecretaris-generaalvandeVerenigde

Naties,BanKi-MooninzijnredevoordeVN-Veiligheidsraadop20juli2011inNew

York.Alsdelenvandeaardeonbewoonbaarworden,ontstaanmigratiestromen

diedestabiliserendwerkenopanderedelenvandewereld.Klimaatveranderingen

vermenigvuldigenbovendienderisico’soparmoede,hongerennatuurrampen,wat

kanleidentotsocialeonrust9enonderdrukkingenschendingvanmensenrechten.10

7 Interviewmetdr.W.Asbeek-Brusse,secretarisvandeWRR,18juni2012

8 ZoweldeWRR,dewetenschappersT.deMoorenM.deWinter(IlusterAlumni-magazineRUU,

juni2012)alsdrs.H.Wijffelswijzennaardezeontwikkeling

9 InstituutClingendael,StrategischeMonitor2012,hoofdstukKlimaatverandering,pag.45

10 AmnestyInternational’sIntegratedStrategicPlan2010-2016

18 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Oplossingenlijkenverweg.Degrootstemilieuconferentieooit–deRio+20Top,

Brazilië,juni2012–leverdeontgoocheldedeelnemersop.Hetslotdocument‘The

FutureWeWant’heefthetdebattussenarmeenrijkelandennietverdergebracht.

Hetbedrijfslevenisinmiddelswelontvankelijkvoorrichtlijnenenwetgevingdiede

transitienaareenduurzameindustriemogelijkmaken.11Ook(milieu)activistenzijn

vaninvloedopdeveiligheid;Shellheeftbijvoorbeeldvijftigmensenindienstdiealle

risico’senbedreigingeninkaartbrengenenanalyseren.12

Tracing & trackingDegroeiendeinformatie-encommunicatietechnologieleverteen‘interconnected

world’op.Ongeveer29procentvandewereldbevolkingisaangeslotenophet

internet.Deeenvoudigetoegangtothetwereldwijdewebzorgtvooreentoene-

mendekrachtvanpercepties;eenbeeldissnelgevestigdenwereldwijdverspreid.

Ofhetnuwerkelijkheidisofniet.NeembijvoorbeelddeYouTubefilmpjesoverhet

politieoptredeninjuni2012:‘Rotterdamseagenteschoptzwerverinzijnkruis’.

Tegelijkertijdzijninternetensocialemedianietmeerwegtedenkenmiddelendie

deopsporingenhandhavingversterken.Burgernetiseengoedvoorbeeld.Sociale

mediakunnenverderbijdragenaanmeervertrouwenindepolitieenaaneentoe-

nemendedialoogmetburgers.13

Tweetechnologischeontwikkelingenverdienenopdezeplekaandacht.Metbehulp

vanRadioFrequencyIDentification(RFID)ishetmogelijkomgegevensteverkrij-

genviaradiogolventussenobjectenenpersonen.Ditvergemakkelijkt‘tracingen

tracking’,watdepolitievolopmogelijkhedenbiedtinhetopsporingsproces.14Ook

geavanceerdecamera’smakenhetpolitiewerksuccesvollerenmakkelijker.Methet

camerasysteem@migoboraskandeKoninklijkeMarechausseebijvoorbeeldmobiele

controlesuitvoerenenzoeenbelangrijkstapzettenindestrijdtegenmensenhan-

del,drugssmokkel,mensensmokkelenanderegrensoverschrijdendecriminaliteit.

CybercriminelenMettransnationalecriminaliteit,cybercrimeendigitaleaanvallenishetveiligheids-

domeinenormuitgebreid.Hethackenvanvliegtuignavigatieofenergiebesturings-

systemenkanbijvoorbeeldenormegevolgenhebbenvoordemondialeoflokale

11 Unileverstaatbekendomzijnduurzameproductie.BestuursvoorzitterPaulPolmanpraatregel-

matiginhetopenbaaroverUnileversduurzameaanpak,verwoordinhetSustainableLivingPlan

12 AldusNicodenBoer,SecurityStrategy&AssurancemanagerbijShellInternationalB.V.

13 EenconclusieuitdeconferentiePearlsinPolicing,Singaporejuni2012

14 ZiehetessayTechnologieenpolitieininternationaalperspectiefinhetboekje‘DeWereldbinnen

Handbereik’vanColumbusII,2010

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 19

veiligheidvanburgers.Heteindeloosaanelkaargeknooptedigitalewebvanvoor-

zieningenenpersonengeeftcybercrimineleneengevaarlijkspeelveld.15

InternationaalterrorismelijktinEuropaweliswaartezijnafgenomen,maarpolarisa-

tieenradicaliseringnemennogsteedstoeenzijnnietaltijdzichtbaar.Radicalisering

kanleidentotmoeilijktevoorspelleneenlingacties(AndersBreivik)ofmassale

aanslagen(NewYork,Bali,Madrid)enallesdaartussenin.Tochwordthetdoem-

denkenoverreligieusterrorismeminder.Nietalleendankzijspecialistischemilitaire

middelen(bijvoorbeelddrones),maarookdoorideologischtegengasvandekant

vangematigdemoslims.16

Europa en veiligheidHetSchengenverdragheeftdebinnengrenzeninEuropaweliswaardoenver-

dwijnen,maardebuitengrenzenwordensteedsbelangrijker.‘FortEuropa’moet

migratie,rondtrekkendebendesenmilieurampenbuitenhouden.Deaanstelling

vaneenHogeCommissarisvoorBuitenland-enVeiligheidsbeleidmethetVerdrag

vanLissabon(2010),ondersteunddoordeEuropeanExternalActionService(EEAS)

heeftnoggeennoemenswaardigverschilgemaakt,maarveiligheidsonderwerpen

staansindshetVerdragvanLissabonenhetStockholmprogramma(2010-2014)wel

veelprominenteropdeEuropeseagenda.Decodecisieprocedurezorgtsindshet

VerdragvanLissabonbovendienvoorbetrokkenheidvanhetEuropeesParlementin

dewetgevingsprocedure.DevoorbereidingenvooreennieuwEU-beleidsprogramma

ophetgebiedvanveiligheidenjustitie–Programma2015-19–startenop.Metde

opvolgervanhetStockholmprogrammakandeBelgischeenNederlandsepolitie

beterinspelenopdeveleuitdagingen.

Conclusies: de politie op zijn kop? ZonderinzichtindeveranderendewereldordezaldeBelgischeenNederlandsepoli-

tieonvoldoendeinstaatzijndeaansluitingtemakenenmondialeontwikkelingente

vertalennaarstrategischeprioriteiten.Continuzichthoudenopmondialeontwikke-

lingenisduszeerbelangrijk,bijvoorbeelddooractievedeelnameaaneenmondiaal

netwerkalsPearlsinPolicing.VanpolitieorganisatiesinBelgiëenNederlandmag

tenminsteverwachtwordendatzebeschikkenovereengrensoverschrijdende

blik,samenwerkingsgerichtehoudingendaadkrachtighandelenmetvizierophet

groteregeheel.

15 INTERPOL,EnvironmentalScan2011,pag.45

16 InstituutClingendael,StrategischeMonitor,pag.70

20 SchoolvoorPolitieLeiderschap

BuitenkijfstaatdesamenwerkingbinnendeEU.Depolitiemoetzichmeerdan

voorheenverdiepeninwet-enregelgevingopEuropeesniveau(EuropeseUnie,

RaadvanEuropa)omdeconsequentiestedoorgrondenenadviestekunnengeven

aandevakministeries.Vanwegedegeografischenabijheidengedeeldebelangen

zoudendeBelgischeenNederlandsepolitiehunsamenwerkingmoetenwillen

intensiveren.Hiervoordientzicheennieuwinstrumentaan:dejustitie-enpolitie-

agendavanhetnieuweEU-beleidsprogramma2015-19.

Investerenindemondialeveiligheidispersaldoeffectieverengoedkoperdanal-

leeninvesterenindenationaleveiligheid.Alseendeelvandeaardeonbewoonbaar

wordtdoorklimaatveranderingenermensenopdevluchtslaan,gaatWest-Europa

daarsteedsmeervanmerken.ZozoudepolitiededoorhetministerievanVeiligheid

enJustitieontwikkeldeStrategieNationaleVeiligheid2012verdermoetenuitwer-

keninscenario’sdieduidelijkmakenwatdeordehandhavingstaakvandepolitieis

bijzowelinternationalealsbinnenlandsecalamiteitenen‘veenbrandinitiatieven’.

Hetisbelangrijkeenvisieoppolitiewerkteontwikkelenmetlokaletoepassingen

verankeringenduidingvandeeigenrol.Depolitieheeftnogwelhetmonopolieop

geweldsgebruik,maardeprivatebeveiligingssectorverovertterrein.Depolitieisook

steedssterkerafhankelijkvanpartnersindeveiligheidsketen.Hetisdaarombelang-

rijkderolvandepolitieindenetwerksamenlevingopnieuwtedefiniëren.Watisdie

rol,watishethartvanpolitiewerk?Flexibiliteitinhethandhavingrepertoirewordt

steedsbelangrijkernudesamenlevingmindervoorspelbaarisgeworden.

Depolitiekanmeergebruikmakenvanmondigerburgersenburgerinitiatieven

(selfgovernance).Burgerslijkenmeerdanbereidomactiefbijtedragenaaneen

veiligewoonomgeving.HetsuccesvanBurgerneteneenprogrammaalsOpsporing

Verzochtlaatziendatdecombinatievanburgerbetrokkenheiden(sociale)media

eenbeteroplossingspercentagegeeft.Bovendiengeefthetdepolitie‘publicexpo-

sure’,hetgeenweervertrouwengenereert.Selfgovernanceindezinvaninteractie

tussenpolitie,burgerensamenlevingverdientdusverdereuitwerking.

Dedigitaletechnischeontwikkelingenbiedenkansen,maarookvalkuilen.Depolitie

magzichniettelangalslerendeorganisatieopstellenomdatzeopditterreinalveel

politiekeenburgerlijkegoodwillverlorenheeft.Deburgerwileenactievepolitie

zien:doorpakkenalshetmoet,empathischalshetkanengebruikmakendvan‘trac-

ingandtracking’:opaldezefrontentoontdepolitiezicheenautoriteit.

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 21

Tot slotAllemondialeontwikkelingen,vaneconomischecrisistotklimaatverandering,

eindigeniniedersportemonneeenachtertuin.Debestegarantievooreenlegitiem

voortbestaanvandeBelgischeenNederlandsepolitieishetorganiserenvanhet

politieoptredenvanuitdebehoeftevandesamenlevingendoorteredenerenvanuit

mondialeontwikkelingeneneffecten.

22 SchoolvoorPolitieLeiderschap

‘Ga, in aansluiting op

de Europese agenda,

vanuit de eigen

soevereiniteit ook

allianties aan met

landen en organisaties

buiten Europa.’

Drs.MachielOeloff

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 23

InleidingDevisienota‘PolitieinOntwikkeling’2sprakaloverhetinternationaleperspectief

‘politiewerk,vanwijktotwereld’.In2007isditperspectiefverderuitgewerktineen

visieopdeinternationalisering:‘Denormaalstezaakvandewereld’1.Internationale

politiesamenwerkingkentverschillendevormen:operationelesamenwerking,

informatie-uitwisselingeninternationalerechtshulpenniet-operationelepolitie-

samenwerking.DevormingvandeNationalePolitiebiedtkansenvooreenherijking.

Ineenstrategischconcept3zijndevolgendeuitgangspuntenbeschrevenvoorinter-

nationalepolitiesamenwerking:

• hetveiligheidseffectisleidend(operationeleresultatenstaanvoorop)

• wezijneenbetrouwbarepartner

• eriséénstuuropdeinternationalesamenwerking

Ditartikelrichtzichophetveiligheidseffectendanmetnameopdemeerwaarde

vaninternationalepolitiesamenwerkingvoordebestrijdingvan(zwaregeorgani-

seerde)criminaliteit.Terrorismewordthierbuitenbeschouwinggelaten.Erkomen

tweeonderzoeksvragenaandeorde:

1. MoetNederlandzichtenaanzienvaninternationalepolitiesamenwerking

alleenrichtenopdeEuropeseUnie,ofzoudeNederlandsepolitieook

Voorwaarts verdedigen - een mondiale focus?

drs. Machiel Oeloff

1 ProjectgroepVisieopdePolitiefunctie,RaadvanHoofdcommissarissen,2005

2 DienstInternationalePolitiesamenwerking(DINPOL),Korpslandelijkepolitiediensten,2007

3 Kansil,Vleesenbeek,DeWitteenVanKempen,KwartiermakenNationalePolitie-Internationale

(politie)samenwerking&Rechtshulp,DienstIPOL,Korpslandelijkepolitiediensten,2011

24 SchoolvoorPolitieLeiderschap

strategischealliantiesaanmoetengaanmetlandeneninternationaleorga-

nisatiesbuitenEuropa?

2. Welkelandenenorganisatieszijnditenwatisdemeerwaardevandie

samenwerkingvoordebestrijdingvan(zwaregeorganiseerde)criminaliteit?

Allereerstbekijkenwedecriminaliteitvanuiteenmondiaalperspectief.Vervolgens

staanwestilbijhetambitieniveauvancriminaliteitsbestrijding,waarnaweinzoo-

menopdeinspanningeninEuropeesverband.Totbesluitwordendelandenen

organisatiesgenoemdwaarmeeNederland(endeNederlandsepolitie)strategische

alliantieszoumoetenaangaan.

Criminaliteit vanuit een mondiaal perspectiefMenkannaarinternationalecriminaliteitkijkenintermenvaninternationaalope-

rerende,criminelegroepen,enintermenvanillegalemarktenmeteenvraag-en

aanbodzijde.Debelangrijksteinternationalemisdaadmarktendieeenrelatiemet

Nederlandhebben,zijndievandrugs(cocaïne,heroïne,synthetischedrugsencan-

nabis),mensenhandelen-smokkel,fraude(bijvoorbeeldfraudemetillegaleafval-

stromen)enwitwassen.Dezemarktenleverenstromenop,vanennaarNederland.

VoorcocaïnelooptdestroomvanZuid-AmerikaenWest-AfrikanaarNederland.

VoorheroïnezienweeenstroomvanAfghanistan,viaTurkijeendeBalkannaar

Nederland.DenieuwsteontwikkelingisdoorvoerviaRusland.OmdatNederland

synthetische drugsproduceertendistribueert,isereenstroomvanprecursorendie

vanuitOost-EuropaenChinanaarNederlandloopt.

DestroomvancannabislooptnogsteedsvoornamelijkvanuitMarokko,aldanniet

viaZuidwest-Europa,naarNederland,evenalseenstroomvanAfghanistan,Pakistan

enIndianaarNederlandviadeBalkan.Slachtoffersvanmensenhandelkomen

vooraluitZuidoost-Europa,opafstandgevolgddoorWest-Afrika.Personendie

gesmokkeldwordenzijnveelalafkomstiguitAfrikaenAziëenkomensteedsvaker

deEuropeseUniebinnenviaTurkijeenGriekenland.

Rondfraudeenwitwassenkijkenwevoornamelijknaarhetverplaatsenvan(con-

tant)geld,bijzonderewitwasconstructiesenhetontnemenvancrimineelvermogen.

DestromendaaromtrentlopenvanuitNederlandnaarTurkije,Marokko,deAntillen,

Suriname,Zuid-Amerika,deVerenigdeArabischeEmiratenenPakistan.Illegale

afvalstromengaanvanuitNederlandonderanderenaarWest-AfrikaenAzië4.Met

betrekkingtotinternetgerelateerde criminaliteitisNederlandvoorveellanden

4 Volgens:UNODC,2010;Europol,2011;DNR-KLPD2010,2012;DienstIpol-KLPD,2008en2010

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 25

interessantvanwegededigitaleinfrastructuur5.RuslandendeOekraïnehebben

zichinhetbijzonderalsherkomstlandvancyberaanvallenlatenzien.

Watinhetbovenstaandeopvalt,isdatEuropavoorhetgrootstedeelaandeont-

vangendekantzit.Europolonderkentdiverselogistiekeknooppuntenvanillegale

stromenbinnenEuropa.Nederlandblijktzo’nknooppunttezijn–dezogenaamde

Noordwest-hub–indedrugsdistributie6.Wezijnaantrekkelijkvanwegeonze

internationaleoriëntatie,ligging,infrastructuur,handelsomgeving,handelsverkeer,

hethebbenvanbruggenhoofdendoordevelemigrantengemeenschappen,enhet

verondersteldemildestrafklimaat.Dezebijzonderepositieinhetcriminelekrachten-

veldscheptbijzondereverplichtingenvoordeaanpakervan.

Ambitieniveau van criminaliteitsbestrijdingHetaanpakkenvancriminelegroepenheeftniethetmeesteeffect.Valteengroep

weg,danwordtdemarktovergenomendooreenanderegroep.Effectieverisde

aanpakvandemarktenzelf,indezinvanhetbemoeilijken,verstorenendoenstop-

penvancriminelelogistiekeprocessendiezichinternationaalmanifesteren.

Eenbelangrijkespelerophetveldvaninternationalecriminaliteitsbestrijdingis

dedienstNationaleRecherche(DNR).Opdebovengenoemdethema’shebbenzij

criminaliteitsbeeldanalyses(CBA’s)gemaakt,diegeleidhebbentotstrategische

doelstellingenenmeerjarigewerkprogramma’s.DefilosofiediedeDNRhanteertis

datinternationalecriminaliteitzichalleenkanmanifesterendoorhetoverbruggen

vanlogistiekebarrières.Dekunstvanhetbestrijdenligtdusinhetinbeeldkrijgen

envergrotenvandezebarrières.

Dezeaanpakkanalsleidraaddienenvoordeinternationaleambitiesvande

NationalePolitiemetbetrekkingtotcriminaliteitsbestrijding,enverderuitgewerkt

kunnenwordenals‘strategievanhetvoorwaartsverdedigen’.Bijdezestrategie

begintdebestrijdingdichtbijdebron.Geziendebeschrevenstromenligtdezebron

dusvaakinhetbuitenland.

Inspanningen in Europees verbandInEuropeesverbandwordtsinds2010meerfocusaangebrachtmetde‘EU-

internalpolicycyclefororganisedandseriouscrime’7.Het‘ComitépourlaSécurité

Intérieure’(COSI),eenEuropeesoverlegorgaan,steltdeprioriteitenvastenmaakt

afsprakenoverdecoördinatievanoperationeleinternationalepolitiesamenwerking.

5 DienstNationaleRecherche(DNR),KLPD,2012

6 Europol,2011

7 CounciloftheEuropeanUnion,2010en2011

26 SchoolvoorPolitieLeiderschap

DaarbinnenparticipeertNederlandinzesvandeachtprojectenvanhet‘European

MultidisciplinairyPlatformAgainstCrimeThreats’(EMPACT).Alleprojectenhebben

eenrelatiemetdeeerdergenoemdeillegalemarktenencriminelestromen.

IndenogkortepraktijkvandeEMPACT-projectenwordtsteedsmeerzichtbaarwat

demeerwaardeisvanhetoperereninmultilateraalverband.Verschillendelanden

hebbenelkeenanderstukjevandepuzzelensamenkunnenwedepuzzelleggen

endeinternationalecriminaliteiteffectiefbestrijden.

Ditlaatonverletdatwe–aansluitendopdeEuropeseagenda–ookzelfstandig

activiteitenmoetblijvenontplooieninhetkadervandeinternationalecriminaliteits-

bestrijding.Hetisvolstrektlegitiemomvanuitdeeigensoevereiniteitalliantiesaan

tegaanmetlandenenorganisatiesbuitenEuropa.Hetisalleenzaakhierintranspa-

rantteblijvennaardeanderelidstaten,endeactiviteiteninlijntebrengenmetde

Europeseinspanningen.

Strategische allianties buiten EuropaAlsweonsdannietuitsluitendopEuropaenEuropesesamenwerkingmoetenrich-

ten,metwelkelandenenorganisatiesdaarbuitengaanwedanverdernogallianties

aan?Enwatisdaarvandeverwachtemeerwaarde?

TotnutoeisdeNederlandsepolitievoornamelijkbilateralealliantiesaangegaanmet

landenwaarintensieve(criminele)relatiesmeebestaan.Hetliaisonnetwerkheeft

hierinaltijdgoedwerkgeleverd,maarinhoudgevenaanhetambitieniveau‘de

strategievanhetvoorwaartsverdedigen’betekentdatweookstrategischeallianties

meteenmultilateraalkarakteraanmoetengaan.DeeersteervaringeninEuropees

verbandhebbennamelijklatenziendateenmultilateraleaanpakeenbetereinfor-

matiepositieenwaarschijnlijkookbetereinterventiemogelijkhedenbiedt.Erzijn

meerdereinvalshoekenmogelijkindekeuzevandergelijkeallianties:

• internationalezusterorganisatiesmeteeneigenmultilateraalnetwerk

buitendeEU

• regionaleplatformsvoorcriminaliteitsbestrijdingmeteenaantalaange-

slotenlandenbuitendeEU

• internationalebrancheorganisatiesennon-gouvernementeleorganisaties

(NGO’s)meteeninformatiepositieopspecifiekecriminaliteitsterreinenen/

of-gebieden.

Daarnaastblijfthetvanbelangomteinvestereninlandenwaaralintensieve(cri-

minele)relatiesmeebestaan.Deinvullingvandezealliantiesmoetplaatsvindenop

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 27

basisvanhetmeestactueledreigingsbeeldvandeinternationalecriminaliteit,het

ambitieniveauvandebestrijdingervaneninlijnmetdepolitiekeagenda;deminis-

tervanVeiligheidenJustitieisimmerseindverantwoordelijkvoordeinternationale

politiesamenwerking.

Uitgaandevandemogelijkeinvalshoekenzijndevolgendealliantiesmogelijkvoor

deNederlandsepolitie:

InternationalezusterorganisatiesmeteeneigenmultilateraalnetwerkbuitenEuropa(EU):

- SeriousOrganisedCrimeAgency(SOCA)

NaastgezamenlijkebelangenheeftSOCAvanuitdehistorievanhetlandeen

sterkinternationaalnetwerk,waaronderinAfrika,IndiaenPakistan.

- FederalePolitieBelgië

Gebruikmakenvanelkaarsliaisonszoalsintussenisafgesprokenin

Beneluxverband.HeeftsterkebandenmetdelenvanAfrika.

- Bundeskriminalambt(BKA)

Vanuitgezamenlijkebelangenzougebruikgemaaktkunnenwordenvande

sterkeinternationalevertegenwoordigingvanDuitslandindelenvandewereld.

- DrugsEnforcementAgency(DEA)

DeDEAheefteengoedeinformatiepositieinZuid-Amerika(bron-endoorvoer-

landen)enWest-Afrika(doorvoerland).

- FederalBureauofInvestigation(FBI)

DeFBIiswereldwijdvertegenwoordigdenvangrotewaardevooruitwisseling

vanintelligenceenexpertise.SterkepartnerinsamenwerkingrondHighTech

Crime.

- RoyalCanadianMountedPolice(RCMP)

Sterkerelatieophetgebiedvanonderanderedesynthetischedrugsproductie,

enookvanbelanginverbandmetderelatiemetChina.

- AustralianFederalPolice(APF)

BelangrijkeafzetmarktvoorXTC.Heefteengoedeinformatiepositieinbron-

landeninZuidoost-Aziëmetbetrekkingtotprecursoren.Biedtmogelijkheden

voorhetdelenvanhunnetwerk.

28 SchoolvoorPolitieLeiderschap

RegionaleplatformsvoorcriminaliteitsbestrijdingmeteenaantalaangeslotenlandenbuitenEuropa(EU):

- Interpol

Beschiktovereenwereldwijdnetwerkmeteengrootbereikviawelkeinforma-

tiekanwordengedeeld.

- Ameripol

BiedtdemogelijkheidvanmultilateralesamenwerkinginZuid-Amerikamet

bron-endoorvoerlanden.

- Aseanapol

BiedtdemogelijkheidvanmultilateralesamenwerkinginZuidoost-Azië.

- SoutheastEuropeanLawEnforcementCenter(SELEC)

BiedtdemogelijkheidvanmultilateralesamenwerkinginhetBalkangebied.

Internationalebrancheorganisatiesennon-gouvernementeleorganisaties(NGO’s)metrelatiesnaarspecifiekecriminaliteits-terreinenen/of-gebieden:

- Brancheorganisatiesbankenengeldinstellingen

Vanbelangvoorintelligenceophetgebiedvangeldstromen,fraudesenwit-

wassen.Vanmeerwaardevooronderzoekenenhetopwerpenvanbarrières.

- Brancheorganisatiesfarmaceutischeindustrie

Beschikkenoverintelligencemetbetrekkingtotdeillegalehandelin(vervalste)

medicijnen.Vanbelangvooronderzoekenenpreventie.

- Greenpeace

Heefteengoedeinformatiepositiemetbetrekkingtotinternationalemilieucri-

minaliteit.Kaninzichtbiedenincriminelemilieustromen.

- TerredesHommes

Heeftonderandereopbasisvanonderzoekeeninformatiepositiemetbetrek-

kingtotkinderpornoenkindersekstoerisme.Deinformatieisvanwaardevoor

repressieenpreventie.

- HetInternationaleComitévanhetRodeKruis(ICRC)

Iseenfrontlijnorganisatiediehulpenbeschermingverleentaanslachtoffersin

conflictgebiedenwaarzelfsdeVerenigdeNatiesnognietactiefzijn.Heeftop

basishiervanalseerstezichtopkwetsbaregebiedenendeeventuelecriminele

dreigingvooronsland.

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 29

- VerenigdeNaties

Hebbenvanuitwederopbouwmissiesinfalende/fragielestatenzichtopdecrimi-

neledreigingenvanuitdiegebieden.Vanbelangvoorinterventiestrategieënen

keuzeprocesvoordeelnameaanmissies.

SpecifiekelandenVanwege(criminele)relatieen/ofspecifiekecriminelestromenkanhetnodigzijnom

bilateralestrategischealliantiestesluitenmetspecifiekelanden.Hiervoorkomen

onderandereinaanmerking:Turkije,Marokko,VerenigdeArabischeEmiraten,

Colombia,China,RuslandenOekraïne8.

AanbevelingUiteraardzijndehierbovengemaaktekeuzesarbitrairenbedoeldalsvoorbeeldvan

mogelijkestrategischealliantiesdiedeNederlandsepolitieaanzoukunnengaan

bijhetbestrijdenvandeinternationalecriminaliteit.Hetzoekennaarstrategische

alliantieszouookinpartnerschapmeteenanderland(oflanden)kunnenplaatsvin-

den,mitsersprakeisvangedeeldebelangen.Keuzeszijnindetijdaanverandering

onderhevig.Daaromishetbelangrijkomeerstdevisie,ambitieenstrategiehelder

tehebben.

Hetstrekttotaanbevelingopzijnminstuitelkecategorie(zusterorganisaties,

platforms,brancheorganisatiesenNGO’s)éénstrategischealliantieaantegaanom

vervolgensindepraktijktebeproevenofdehogereambitievande‘strategievan

hetvoorwaartsverdedigen’inmultilateraalverbandwaargemaaktkanworden.Dit

zoumoetenblijkenuitinternationalecriminaliteitsbestrijdingdichterbijdebron,een

betereinformatiepositieenalsgevolgdaarvanruimeregezamenlijkeinterventiemo-

gelijkheden(ookinhetopwerpenvanbarrières).Alsmeerervaringisopgedaanmet

deEuropeseafstemmingbinnenEMPACT-projecten,kande(nieuwe)Nederlandse

aanpakdaarvervolgensnaadloosbijaansluiten.

8 DienstIPOL,KLPD,2010enDienstNationaleRecherche,KLPD,2012

30 SchoolvoorPolitieLeiderschap

‘Er is verband tussen migratiestromen

en criminaliteit in Nederland. Laat dit

gegeven leidend zijn bij keuzes rond

ontwikkelingssamenwerking.’

drs.IlanadeWild

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 31

drs. Ilana de Wild

Waarom thuisblijven geen optie isOver de relatie tussen de situatie in fragiele

staten en criminaliteit in Nederland

In Nederland wordt criminaliteit niet alleen gepleegd door mensen die hier

geboren en getogen zijn, maar ook door mensen uit fragiele staten die op

zoek zijn naar betere leefomstandigheden, op economisch of op veiligheids-

gebied. De Nederlandse overheid investeert in de opbouw van deze fragiele

staten vanuit het geloof dat instabiliteit elders in de wereld gevolgen heeft

voor de veiligheid in eigen land.

Ditartikelbeschrijftwelkefactorendestabiliteitvaneenstaatbepalenenwatde

lokale,regionaleenmondialeeffectenzijnvaninstabiliteit.Vervolgensrichthetzich

opdeimpactvanmigratieopcriminaliteit,waarbijingezoomdwordtopverdachten

endadersdieinNederlandsegevangenissenzitten.Uitwelkelandenkomenze,

waaromverlietenzehunland,waaromkozenzevoorNederlandenhoekwamenze

terechtindecriminaliteit?Naeenviertalconclusiessluithetartikelafmetaanbeve-

lingenaandeoverheidendeNederlandsepolitie:welkekeuzesopontwikkelings-

ensamenwerkingsgebiedverdienenvoorrangalsmendecriminaliteitinNederland

optermijnwilverkleinenentegelijkertijdwilbijdragenaandeontwikkelingvan

fragielestaten?

Wat maakt een staat fragiel?Eenfragielestaatiskortgezegdeenstaatwaargeenstabiliteitis.Erzijnern-

stigepolitiekeensocialespanningen,legitimiteitencapaciteitvandeoverheid

ontbrekenvaakenerissprakevanwetteloosheid,onveiligheid,eengebrekaan

32 SchoolvoorPolitieLeiderschap

basisvoorzieningeneneconomischestagnatieofachteruitgang.1Ditartikelvolgt

de‘failedstateindex’diejaarlijksdoorTheFundforPeacewordtsamengesteld.

Opdezelijstzijn177landentevindendiezijngescoordoptwaalfpolitieke,sociale

eneconomischecriteria.Zewordenvervolgensingedeeldopeenschaalvan(very)

sustainable,viadiversestadiavanstableenwarning,totuiteindelijk(veryhigh)alert.

Inditartikeldoelenwemet‘fragielestaten’oplandendiescorentussenlessstable

enveryhighalert.

Instabiliteit in een staat heeft mondiale effecten, ook in stabiele landenInwonersvanfragielestatenlevenvaakinarmoedeenonderdreigingvangeweld

(ookdoordeeigenoverheid).Toegangtotmedischehulpisnietvanzelfsprekend,

netzominalsonderwijs.Dezeconstantedreigingvangeweld,gebrekaaneconomi-

schekansenofanderenegatieveomstandighedendrijvenmensenerregelmatigtoe

hunlandteverlaten.Zedoendatnoodgedwongen(alsvluchteling),ofvrijwillig(als

migrant).Alsweinditartikelover‘migrant’spreken,doelenweopzowelvluchte-

lingenalseconomischemigranten.

Demigrantenstroomkandevolgendenegatieveeffectenhebbenopontvangende

landen

• uitbuiting,smokkelenbeheersbaarhoudenvandetoestroom;

• verspreidingvanziektes;

• ontstaan,voortbestaanenontwikkelingvanterrorisme(extremisme);

• ontstaan,voortbestaanenontwikkelingvancriminelenetwerken(veilige

havensvooronderanderedrugs-,wapen-enmensenhandel)

• verliesvandeenergie,creativiteit,uitvindingenenmogelijkhedenvan

migranten2.

Stabiele landen kunnen dus niet de andere kant op kijkenDeRaadvandeEuropeseUnieisvanmeningdatzwakkeenfalendestatenspeciale

aandachtverdienenomtevoorkomendatzijeendraaischijfwordenvangeorgani-

seerdemisdaadofterrorisme.Ookanderepartijen,zoalsdeVN,hetministerievan

BuitenlandseZaken,politicienandereexpertsveronderstellendatereencausaal

1 WebsiteministerievanBuitenlandseZaken,www.rijksoverheid.nl/ministeries/bz,juni2012

2 AldusvoormaligpresidentvandeWereldbankRobertB.Zoellicktijdenszijntoespraakopdezesde

GlobalStrategicReviewConference(2008),georganiseerddoorhetInternationalInstitutefor

StrategicStudiesinGeneve

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 33

verbandaanwezigistussendeinzetinfragielestatenenhetvergrotenvandeveilig-

heidinbijvoorbeeldEuropa.Eenbewusteenweloverwogeninvesteringinfragiele

statenisduseen‘must’vooriederland,enontwikkelingssamenwerkingkentdaar-

meedanooktweeredenen:eigenbelangenmedemenselijkheid.Maarhoebepaalt

deNederlandseoverheidinwelkefragielestatenzijinvesteert?

In welke fragiele staten moet Nederland investeren?DeNederlandseoverheidinvesteertinAfghanistan,Burundi,Colombia,de

DemocratischeRepubliekKongo(DRC),Guatemala,Kosovo,Pakistan,dePalestijnse

gebieden,Soedan,Zimbabwe,BoliviaenLibanon.Dekeuzeszijngebaseerdopin-

formatievanuitdiverseministeries.ZoisDefensiegespitstopdeontwikkelingenop

extremistischgebiedinMali,deKoninklijkeMarechaussee(KMar)opdemigranten-

stroomuitGhana,endepolitieopgeorganiseerdecriminaliteitopdeBalkan.Ook

politiekebelangenspelenmee;denkaanvroegerekoloniënoftoetrederstotdeEU.

Ensomsdraaithetvolledigomontwikkelingshulp,zoalsbijvoorbeeldinBurundi.

DeNederlandsepolitieisnogzoekendenaareenduidelijkevisieopinternationale

politiesamenwerking.Uiteraardwerktdepolitieallangetijdbilateraalsamenmet

verschillendelanden,bestaanerlandenprogramma’senisereennetwerkvan

liaisons.Tochzijnbetrokkenenoptactisch/strategischniveaunogniettevreden

overdekeuzesdiewordengemaakt.Inwelkelandenenprojectenmoetenwijals

Nederlandsepolitieinvesteren?

Welke fragiele staten beïnvloeden de criminaliteit in Nederland?Deexacteomvangenaardvancriminaliteitdieisgepleegddoormensenuitfragiele

statenisnietbekend,maaralsweonderzoekdoennaardeNederlandsegevange-

nispopulatie,blijktdatbijna29,9procentvanonzegevangenenuitfragielestaten

(tussenlessstableenveryhigalert)komt.Ongeveer55procentisgeborenin

Nederlandendeoverige16,1%betreftniet-fragielestaten.

Indetop10vanherkomstlandenvangevangenenstaatNederlandopdeeerste

3 RaadvandeEuropeseUnie,ontwerpvaneeninterneveiligheidsstrategievoordeEU,Naareen

Europeesveiligheidsmodel

4 NederlandonderhoudtsindseenaantaljareneenactievebilateraleontwikkelingsrelatiemetBurundi

5 Demeesteliaisonswerkenopoperationeelniveau,metuitzonderingvandeliaisonsinWashington,

Paramaribo,PekingenCanberradie(ook)optactisch/strategischniveauhunwerkzaamheden

uitvoeren

34 SchoolvoorPolitieLeiderschap

plaats,gevolgddoordeNederlandseAntillenenSuriname.DaarnavolgenMarokko,

Polen,Turkije,Roemenië,Somalië,LitouwenenVoormaligJoegoslavië.Alleen

Nederland,PolenenLitouwenzijngeenfragielestaten.

Het is belangrijk om de verhalen te kennen van veroordeelden uit fragiele statenInjuli2012iseenindicatiefonderzoekuitgevoerdomtewetentekomenvoor

welkekeuzesenverplichtingenmensenuitfragielestatenhebbengestaan.Het

indicatieveonderzoekisverrichtondernegenrespondenten,uitzowelfragieleals

stabielestaten.DerespondentenwarengedetineerdinhetDetentiecentrumZeisten

dePenitentiaireInrichting(PI)Veenhuizen.

ZoweldeSomalischealsdeBosnisch-ServischeenLitouwserespondentnoemen

het(dreigende)geweldinhunlandendeonveiligheiddiedaarmeesamenhingals

redenvoorvertrek.TurkseenMarokkaanserespondentennoemendeeconomische

situatiealsbelangrijkstereden,maarookdeRoemeenseenPoolserespondent

noemendezeerlagelevensstandaardineigenland.Hetontbrekenvaneenziekte-

kostenverzekeringblijkteenbelangrijkeoorzaakvancriminaliteitenmigratie,netals

analfabetisme.

WaaromzevoorNederlandkozen,issomshelderensomstoeval.Eenaantal

respondentenisfamiliegevolgd.EenSomalischerespondentverteldedatdemen-

sensmokkelaarsbepaaldenwaarhijheenreisde.EenandereSomaliërstranddein

NederlandopwegnaarEngeland.VerderisNederlandaantrekkelijkvanwegede

verondersteldemildereactieopillegaalverblijf,envanwegedetoegangspoortposi-

tiedieNederlandrichtingachterlandis.Overigenszijnveelgelukszoekersteleurge-

steld;Nederlandistochniethetlandvanmelkenhoning.

Waaromzeovergingentothetplegenvancriminaliteitblijktvaakeenkwestie

van‘opdeverkeerdeplaatsenhetverkeerdemomentzijn’.Eenaantalrespon-

dentenkoosmoedwilligvooreengeorganiseerdevormvancriminaliteit.Zohielp

eenLitouwserespondenteenvriendbijmensensmokkel,ensmokkeldedePoolse

respondentopverzoekvaneenNederlandercocaïneomzijnhuurschuldtekunnen

aflossen.

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 35

Veroordeelden uit fragiele staten worden meestal niet geresocialiseerdInNederlandsepenitentiaireinrichtingen(PI’s)zijnergeenre-integratieprogramma’s

voorbuitenlandsegevangenendienahunstrafNederlandmoetenverlaten.Eenvan

derespondentenwijsteropdatditertoeleidtdat(meer)gevangenennavrijkomst

terugkomennaarNederlandendoorgaanindecriminaliteit.Ditgeldtzekervoorde

langergestraften.

ConclusiesUitliteratuuronderzoek,bovengenoemdindicatiefonderzoekendiversegesprekken

wordteenaantalzakenduidelijk:

Conclusie1Zowel onveiligheid als slechte economische omstandigheden

leiden tot het vertrek van mensen uit hun eigen land

Deonveiligheidwordtveroorzaaktdoorhethogegeweldsniveauineensamenle-

ving.Demiserabeleeconomischeomstandighedenlatenzichzieninhetontbreken

vanziektekostenverzekeringen,maarookinanalfabetisme,lagelonenenhetont-

brekenvanbanen.Thuisblijvenwasvoordebetrokkenrespondentengeenoptie.

Conclusie2Er is geen indicatie dat Nederland extra aantrekkelijk is voor

migranten uit fragiele staten die in Nederland criminaliteit plegen

Nederlandlijktnietperdefinitieeenvruchtbarebodemtezijnvoorcrimineleacti-

viteiten.ErzijnmeerlandeninEuropadieoverdezelfdeaantrekkelijkekenmerken

beschikken.DerespondentenkozennietvoorNederlandvanwegekenmerkendie

uniekzijnvoorditland.Mogelijkkiestslechtseenkleindeelvandegevangenen

specifiekvoorNederlandvanwegebepaaldeuniekekenmerken.

Conclusie3De herkomst van de Nederlandse gevangenispopulatie is

de laatste jaren niet wezenlijk veranderd

Detop10vangeboortelandenvandegevangenispopulatieistussen2007en2012

nauwelijksveranderd.AlleenzijnNigeriaenRuslandvandelijstverdwenen,en

36 SchoolvoorPolitieLeiderschap

hebbenRoemenieenLitouwendieplaatseningenomen.Deoverigelandenstaan

erdusalzesjaarop.Hetisuiteraardinteressantomnategaanwatmaaktedathet

aantalgevangenenuitNigeriaenRuslandgedaaldis.

Conclusie4De kans op terugval in criminaliteit is groter door het ontbreken

van resocialisatieprogramma’s

Hetontbrekenvanre-integratieprogramma’svoorgedetineerdenvergrootdekans

datzijnogmaalscriminaliteitzullenplegeninNederland.

AanbevelingenOpbasisvanhetbovenstaandekunnenaanbevelingengedaanwordenvoorde

Nederlandsepolitieenoverheid.Waaropmoetenzijzichrichteninfragielestatenen

inNederland?

Aanbeveling1Gebruik de Nederlandse gevangenispopulatie

als noodzakelijke informatiebron

Hoewelhetindicatieveonderzoekeenuitgebreidvervolgonderzoekverdient,kun-

nenopvoorhanddrieaanbevelingengedaanworden.

1. Richtdeontwikkelingssamenwerkingenpolitiesamenwerkingopde

fragielestatenindetop10vandegevangenispopulatie.Erisnamelijkeen

duidelijkerelatietussendielandenendemigratie-encriminaliteitsstroom

naarNederland.

2. Sluitindeontwikkelingssamenwerkingaanopfactorendieinhetlandvan

herkomstleidentotvertreknaarNederland/Europa.Denkbijvoorbeeldaan

adequateziektekostensystemen.

3. Investeerinre-integratieprogramma’sindeNederlandsegevangenissen

omdeterugkeernaareigenlandbetertelatenverlopenencriminaliteitin

Nederlandtevoorkomen.

Aanbeveling2Zoek naar patronen in criminaliteit gepleegd door mensen uit de

landen van de top10 van de Nederlandse gevangenispopulatie

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 37

BehalvedeherkomstvandeNederlandsegevangenispopulatie,ishetookinteres-

santteonderzoekenoferpatronenzijninsoortencriminaliteit.Beideuitkomsten

kunnendeoverheidhelpenscherpertebepaleninwelkefragielestateneninwelke

programma’shetbestgeïnvesteerdkanworden.Eenvoorbeeldvaneendergelijk

onderzoekisdatvanE.Snele.a.6

SteldatopvaltdatLitouwerszichinNederlandvooralrichtenopdelictX,danzou

deNederlandsepolitiedelictXalsprioriteitmoetenkiezenindeinternationale

samenwerking.OnderlingkunnendeEuropeselandenkijkennaareventueleoverlap

enhieropsamenwerken.Datisveelsterkerdangeïsoleerddeeigenprioriteitenen

veiligheidsproblemenaanpakken.7Ookpolitieliaisonsindebetrokkenlandenkun-

nenopdezeprioriteitenaansluiten.

Aanbeveling3Voeg actuele ontwikkelingen op het gebied van migratiestromen toe

aan de informatie over herkomst en patronen

Wanneermenalleendegevangenispopulatiealsuitgangspuntneemt,bestaathet

gevaardanmenonvoldoendeanticipeertopactueleontwikkelingen.Daaromis

hetaantebevelenvoorbeslissersbijdeNederlandseministeriesookinformatiete

betrekkenvandeINDendevreemdelingendienstvanderegionalepolitie-eenheden.

Dezeorganisatiessprekeniederedagmetbinnenkomendemigrantenoverderede-

nenvanvertrekofvluchtuiteigenland.

Erisnogeenmanieromteanticiperenopmigratieontwikkelingen:actuelepatronen

concretiserenendezekoppelenaanactieomindetoekomstproblematischemigra-

tiestromentevoorkomen.NeemSyrië,waaranno2012eenburgeroorlogwoedt.

Kinderenkomenerindeverdrukkingenlopentrauma’sop.Dezetrauma’skunnen

ertoeleidendatovertwintigjaareenverkniptegeneratieontstaatdiezichverspreidt

overdewereld.Hetlevenineenvoortdurendgewelddadigeomgevingzalzichbij

sommigenvertalenin(gewelds)criminaliteit.Bijinspanningenophetgebiedvan

wederopbouwissociaalpsychischehulpdusonmisbaar.WanneerSyriënietalleenin

diebehoeftekanvoorzien,ishulpvananderelandennoodzakelijk.

6 E.Snele.a.,Migratie,integratieencriminaliteit,migrantenuitvoormaligJoegoslaviëende

voormaligeSovjet-UnieinNederland,RotterdamsInstituutvoorSociaal-wetenschappelijk

BeleidsOnderzoek(RISBO),2000

7 OverigenszijninmiddelsEU-prioriteitengesteldophetgebiedvanJusticeandHomeAffairs.

EU-landenzijnverplichtomgezamenlijkprioriteitentekiezenentotuitvoeringtebrengen.Ieder

landheeftdaarnaasteigenprioriteiten

38 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Ten slotte ErbestaateenverbandtussenmigratiestromenencriminaliteitinNederland.Deze

informatieleidendlatenzijnbijhetmakenvankeuzesrondontwikkelingssamen-

werking,kanoplangeretermijncriminaliteittegengaan.Hetbeïnvloedenvande

toekomstigegangvanzaken,dientnietalleendeveiligheidineigenland,maar

verbetertookdekwaliteitvanleveninfragielestaten.

Thuisblijvenisoptermijnmisschienweleenoptievoormensenuitfragiele

staten,maarvoorlopiggeenoptievoordeNederlandseoverheid.

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 39

40 SchoolvoorPolitieLeiderschap

‘Security Sector Reform

missies zijn gedoemd te

mislukken als Police Sector

Reform, Justice Sector Reform

en Penal Sector Reform niet

worden geïntegreerd.’

ArnoudvandenBout

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 41

Police sector reform 2.0

Dit essay beschrijft een model ter ondersteuning van het welslagen van een

Security Sector Reform missie (SSR) in het algemeen, en in Afghanistan in het

bijzonder. Het doel is verbetermogelijkheden aan te dragen voor de missie in

Afghanistan en voor andere wederopbouwmissies van fragiele staten in het

algemeen. De focus ligt in dit essay op de keten Police Sector Reform (PSR),

Justice Sector Reform (JSR) en Penal Sector Reform. Ingegaan wordt op de

noodzaak van een goede coördinatie en sturing bij de wederopbouw van het

binnenlandse veiligheidsapparaat. Verder komt de rol van politieadviseurs in

de opbouw van fragiele staten aan de orde. Het essay sluit af met aanbevelin-

gen voor het politiek-bestuurlijk niveau en politieorganisaties.

BeschouwingNadecenniavanoorlogenwasAfghanistantotaalverwoestenontwricht.Zowelde

fysiekeinfrastructuuralsdeinstitutioneleinfrastructuurmoestenopnieuwworden

opgebouwd,maardeeersteprioriteitvandeNATOlagbijhetgaranderenvande

interneveiligheid.Detweedewasdeopbouwvandeinstituties,zoalsministeries,

leger,politieenveiligheidsdiensten.HetdoelwasAfghanistantetransformerentot

eenzelfstandigeenonafhankelijkestaat,inclusiefeengoedfunctionerendbin-

nenlandsveiligheidsapparaat.Indeafgelopenjarenzijn,naastdeNATO-missie,vele

initiatievenopgestartdoorzowelgouvernementeleorganisaties(zoalsUNenEU)als

non-gouvernementeleorganisaties(zoalshetInternationaleRodeKruis),maarook

doorbilateraleinitiatieven(bijvoorbeeldvanJapanenChina).

Afstemmingtussendezeinitiatievenwaseniseengroteuitdaging.Internationale

politiekekrachtenveldenenbelangenspelenookinAfghanistaneengroterolen

Arnoud van den Bout

1 InditessaywordtSSRgebruiktalsoverkoepelendbegrip.HetkanookRuleofLawReform

inhouden

42 SchoolvoorPolitieLeiderschap

makencoördinatievanondersteunendeactiviteitennieteenvoudig.Tweevande

oorzakenwordennadertoegelicht.Teneersteheeftelkedonoreigendoelstellingen

enbelangendienietofnauwelijkszijnafgestemdmetanderen.Tentweedeligt

hetinternationaalmoeilijkomslechtséénorganisatiedeoverkoepelendeleiding

tegevenoverdewederopbouw.HoewelNATO/ISAFeeneenduidigsysteemvan

politieopleidingenen-trainingentrachttebewerkstelligen,voerencoalitielandenin

eenprovincievaakzelfstandighunmissieuit.Ditleidttotaanmerkelijkeverschillen

inaanpakenuiteindelijkindeontwikkelingvanhetland.

Ditessaygaatinopbovenstaandeproblematiek.Hetwileenmodelaandragenter

verbeteringvandatdeelvanSecuritySectorReform(SSR)datzichrichtopdeketen

PoliceSectorReform(PSR),JusticeSectorReform(JSR)enPenalSectorReform.

Daarnaastwordtingegaanopdevraagwatditoppolitiek-bestuurlijkniveaukanbe-

tekenenenwelkebijdragepolitieorganisatieskunnenleveren.Metdezebegrenzing

vanhetonderwerpvanditessaywordtgekozennietnaderintegaanopdezeker

ookzeercomplexeendynamischeonderlingeafhankelijkheidvandeontwikkeling

vanhetnationaleveiligheidsapparaatmetandereontwikkelingeninAfghanistanop

degebiedenvanondermeereconomie,infrastructuur,onderwijsenhandel.

Model: drie vormen van integraliteitOmeenfragielestaatalsAfghanistanteondersteunenbijhaarwederopbouw,ishet

wenselijkdatbijdeontwikkelingvanhetsysteemvannationaleveiligheidenjustitie

invullinggegevenwordtaandrievormenvanintegraliteit:

1. ketenintegraliteit

2. regionaleintegraliteit

3. hiërarchischeintegraliteit

KetenintegraliteitInAfghanistansluitenhetjustitiëleenpolitiesysteemnognietgoedopelkaaraan.

OokisdecommunicatietussenpolitieenhetlokaleOpenbaarMinisterienietgoed

georganiseerd.Zokanhetgebeurendateenverkrachtevrouwaangiftedoetbij

depolitie,datdedaderwordtaangehouden,maardatdezedooreengebrekaan

afstemmingnatweedagenweeropstraatstaatenwraakkannemenopdevrouw

enhaarfamilie.Watanderevrouwenweerhoudtvanhetdoenvanaangifte.Bij

ketenintegraliteitzijnhetfunctionerenvanpolitieman/-vrouw,openbaaraanklager,

rechterengevangenismedewerkerlokaalopelkaarafgestemd,enfunctionerende

koppelvlakkentussendeorganisatiesnaarbehoren.

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 43

Hetontbrekenvanketenintegraliteitkomtdeelsdoordatdonorlandencapaciteit/

fondsenleverenoméénbepaaldstukvandeketenteondersteunen.Ookligthetin

deAfghaansecultuurnietvoordehanddateenpolitiechefuitzichzelfcontactlegt

meteenopenbaaraanklageromsamentewerken.DeNederlandsecomprehensive

approachvandeIntegratedPolicetrainingMission(IPM),diesindsmedio2011

wordtgerealiseerdindeprovincieKunduz,isoverigenswéleengoedvoorbeeldvan

ketenintegraliteit.DemissietraintnietalleendeAfghanUniformedPolice(AUP),

maardraagtookbijaandeontwikkelingvandeRuleofLaw-keteninKunduz.

RegionaleintegraliteitDiversedonorlandenen-organisatieshebbendeafgelopenelfjaarinAfghaanse

provinciesenstedeninitiatievengenomeninhetkadervanPoliceSectorReformen

JusticeSectorReform.Devooruitganglaatechterzeertewensenover,zekerbinnen

deJusticeSectorReform.Donorenhanterenhuneigendoelstellingenendaardoor

wordteenrechterindeeneprovincieandersopgeleiddanzijncollegaindeandere.

Somswordteenzelfdepolitiepostdoorverschillendedonorengeadviseerd.Zozijn

erdonorprojectenwaardefocusligtopdeimplementatievaneengeheelwesters

rechtssysteem,terwijlbijandereprojectenjuistookhetAfghanownedtraditionele

rechtssysteem(metShari’aenJirga)eenplaatskrijgt.

Vanregionaleintegraliteitissprakewanneeréén(operationeel)systeemwordt

geïmplementeerdinalleprovincies/regio’s.Hiervoorisafstemmingeenvereiste.

Omdatdezeafstemmingonvermijdelijkleidttotaanpassingvandoelstellingenen/

ofwerkwijzen,krijgendonorenproblemenmetdethuisbasisdieimmerszorgtvoor

opdrachtenfinanciering.

HiërarchischeintegraliteitHetAfghaanseministerievanBinnenlandseZakeninKabulisverantwoordelijk

voordeaansturingvandeAfghanNationalPolice(ANP).DeministerisdeChiefof

Police.Centraalbeleidisnoodzakelijkomdetaakgoedtekunnenuitvoeren,maar

cultuuraspectenals‘gewoonte’en‘mondelingeoverlevering’zorgenervoordat

denoodzaakhiervanslechtsbeperktwordtervaren.Enálserbruikbaarbeleidis,is

vervolgensnietduidelijkhoedatbeleidmoetwordengeïmplementeerd.

Hiërarchischeintegraliteitisgerealiseerdwanneeropnationaalniveaueenduidig

beleidisgeformuleerdengeaccordeerd,waarnaditdoorhetgeheleland–via

44 SchoolvoorPolitieLeiderschap

hiërarchischelijnen–isgeïmplementeerd.Donorenkunneneenbelangrijkerolspe-

lenalsinhoudelijkespecialistenenpolitiek-bestuurlijkeadviseurs.Afstemmingmet

hetuitvoerendniveaubevorderthetdraagvlakendeuitvoerbaarheid.Deafstand

tussendebeleidsmakersinKabulendeuitvoerendeveiligheidsinstantiesisechter

groot,zowelomgeografischealshistorischeredenen.

Richting een oplossing in AfghanistanWelkeorganisatiegaatdesturingencoördinatievandepolitiehervormingenoppak-

kennadatNATO/ISAFeind2014haargevechtseenhedenheeftteruggetrokken?Het

Afghaansebestuurheeftzekernogtienjaarondersteuningenadviesnodigvande

internationalegemeenschap.Hetisvandoorslaggevendbelangdatéénorgani-

satiehetmandaatkrijgtomdedonorprojectentecoördinerenenaantesturen.

Hiervoorzijndriedenkbareopties:deUnitedNations,EUPOLendeonafhankelijk

functionerendeInternationalPoliceCoordinationBoard(IPCB)2dieweliswaar

geeneigenoperationelecapaciteitheeft,maarwaaraanweltwaalflandenenacht

internationaleorganisatiesdeelnemendieactiefbetrokkenzijnbijdehervormingen

inAfghanistan.SterkpuntvandeIPCBisverderdathetAfghaanseministerievan

BinnenlandseZakenactiefdeelnemerisendeministerdevergaderingenvanhet

ExecutiveBoardvoorzit.

HetIPCBheeftinmei2012aangegevendeAfghaanseoverheidteondersteunen

bijdedoorontwikkelingvandeANPna2014.Vanbelangisnuwelofdehele

internationalegemeenschapdeIPCBsteunt.DeIPCBheeftalwelbewezendeuitge-

lezenorganisatietezijnomhetmodelvandedrieintegraliteitenalsleidraadbinnen

Afghanistantoetepassen.Daarmeekanhetookhaareigenpositieversterkenals

ondersteunervanhetAfghaanseministerievanBinnenlandseZaken.

Bruikbaarheid van het modelUitdocumentenstudieblijktdatdeintegraliteitsproblematiekvergelijkbaarheeft

gespeeldbijhervormingeninanderefragielestaten(bijv.Oost-TimorenKosovo3)

waardeinternationalegemeenschapSSR-initiatievenheeftontplooid.Hetmodelis

dusbredertoepasbaardaninAfghanistanalleen.

VoorhetuitvoerenvanSSR-missiesiskennisvandeketenPolice,JusticeenPenal

SectorReformnoodzakelijk.Opgedaneervaringzougeborgdmoetenwordenin

2 MissionstatementIPCB:www.ipcbafghanistan.com

3 TussentijdseevaluatiemissiesenSecuritySectorReformenDevelopmentactiviteiten2011,

mei2012,pag.14

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 45

eenexpertpool4diehetuittezendenpersoneelbeterkanvoorbereidenopde

missie.Helaasisdatnognietvandegrondgekomen.Samenwerkingmetandere

landenisnógefficiënterenzorgtvooreenbundelingvandeschaarsbeschikbare

kennisenervaring.

De rollen voor politieadviseurs binnen het modelWaaraanmoeteenpolitieadviseurvoldoen?Nietelkepolitieman/-vrouwisgeschikt

alsadviseur.Hetisvanbelangduidelijkinbeeldtehebbenwelkecompetenties,ken-

nisenervaringpolitiemensenhebbendienaarmissiegebiedenwordenuitgezonden.

Wattotnutoenogvaakmist,ispolitiekbestuurlijkeervaring,ervaringmethetop-

bouwenvandegovernancevanbijvoorbeeldeenministerievanBinnenlandseZaken

enzekerookervaringmetPolice,JusticeenPenalSectorReform.Ervarenpolitie-

managerskunnenmeerbereikenopstrategischnationaalofregionaalniveaudan

operationelefunctionarissenenhebbendusmeerkansvanslageninhetbevorderen

vandehiërarchischeintegraliteitopnationaalniveau.

ConclusiesPoliceSectorReformisgedoemdtemislukkenwanneernietookJusticeSector

ReformenPenalSectorReformwordeningevuldenmetelkaarwordengeïnte-

greerdbijSSR-missies.HetNederlandseComprehensiveMissionDesignvande

IntegratedPolicetrainingMissioniseengoedvoorbeeldvaneengeïntegreerde

aanpak,ondankshetbeperktepolitiekemandaat.

Persoonlijkeervaringen,interviewsendocumentenstudiesleiddentotdeconclusie

datindeafgelopenelfjaargoedevooruitgangisgeboektindeopbouwvandena-

tionaleveiligheidsketeninAfghanistan,endatookdewilomaftestemmensteeds

meeraanwezigisbijdeinternationaledonoren.Methetgeïntroduceerdemodelvan

drievormenvanintegraliteitwordthetwelslagenvanPoliceSectorReformmissies

verdervergroot.HetmodelisnietalleenbinnenAfghanistantoepasbaar.

NahetvertrekvandeNATOin2014,isdeInternationalPoliceCoordinationBoard

(IPCB)hetmeestvoordehandliggendeorgaanominAfghanistanleidingensturing

tegevenaandePolice,JusticeenPenalSectorReform.Hetkandedrieintegra-

liteitentoepassenendaarmeedeeigenpositieversterkenalsadviseurvanhet

4 AdviesraadInternationaleVraagstukken.Crisisbeheersingsoperatiesinfragielestaten:denoodzaak

vaneensamenhangendeaanpak,DenHaag:AIV,maart2009,pag.65

46 SchoolvoorPolitieLeiderschap

AfghaanseministerievanBinnenlandseZaken.DeIPCBmoetdanwelbredesteun

krijgenvandeinternationalegemeenschap.

Politieadviseursmetpolitiekbestuurlijkekwaliteitenkunnenvangrotebetekeniszijn

bijSSR-missies,zekeralszijhunervaringinzettentenbehoevevandeversterking

vandegenoemdeketen.

AdviezenOpbasisvandebovenstaandeanalyseenconclusieswordenenkeleadviezen

geformuleerdvoorzowelhetpolitiekbestuurlijkniveaualsvoorpolitiekorpsenuit

donorlanden.

Adviezenvoorhetpolitiek-bestuurlijkniveauHetmodelmetdedrievormenvanintegraliteitkandeontwikkelingvanSSR

versnellenenversterken.Geadviseerdwordtditmodeltegebruikenbijadvisering

enbesluitvormingdoordonoren.NietalleeninAfghanistan,maarookbijandere

SSR-missies.

BijtoekomstigeSSR-missiesmoetéénorganisatiehetmandaatkrijgenomde

(weder)opbouwvandePoliceSectorReform,JusticeSectorReformenPenalSector

Reformtebewerkstelligen.Hetiseenvoorwaardevooreenintegraalfunctionerend

systeemvannationaleveiligheidenjustitie.

Naterugtrekkingvandetroepenin2014kanAfghanistanhetnognietalleen.Geef

deInternationalPoliceCoordinationBoardbredesteunenmandaat(ookv.w.b.

JusticeenPenalSectorReform),zodatdezedeSSR-ontwikkelingverdergestaltekan

geven.

Richteeninterdepartementaleorganisatieopdieeenpoolvanuiteenlopende

expertsvoorbereidtopdeelnameaanmissies.Betrekbijdeoprichtingenuitvoering

ookdeeigenpolitieorganisatiesenfocusopadviseringoppolitiekbestuurlijkniveau.

Zorgdatuitgezondenpolitiemensengoedvoorbereidhunmissieaanvangenendaar

ingezetwordenwaarhunexpertisehetbestgebruiktkanworden.Ofdatnuop

operationeelofpolitiekbestuurlijkniveauis.

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 47

AdviezenvoorpolitiekorpsenInvesteerineenpoolvanpolitiemanagersdieuitgezondenkunnenwordenalsadvi-

seuroppolitiekbestuurlijkniveau,endiekennishebbenvanPolice,JusticeenPenal

SectorReform.Zorgdatzeoptimaalvoorbereidwordenophunrol,enwerkdaarin

liefstsamenmetanderelanden.Ditisefficiënterenzorgtvooreenbundelingvan

deschaarsbeschikbarekennisenervaring.

MaakdefunctionarissenindezepoolbewustvandesuccesfactorenvaneenSSR-

missieenvanhetmodelvandedrievormenvanintegraliteit.Zokunnenzedeze

bewustondersteunenenbevorderen.

Focusophetuitzendenvanpolitiemanagersmetstrategischeervaringalspolitie-

adviseuroppolitiekbestuurlijkniveau.Zijhebbenmeerinvloeddandepolitieadvi-

seuroplokaalniveau,enkunnenbijdragenaandeontwikkelingvanhiërarchische

integraliteit.

LaatpolitieadviseursdieopleidingentraininggevenaandeagentenvandeANPde

ketenintegraliteitenregionaleintegraliteitondersteunenenbevorderen.

48 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Van de leersupervisors prof.dr. W. Bruggeman en M. Beuving:

Europeseontwikkelingen

Wat is de betekenis en doorwerking van Europese strategieën voor

Nederlandse en Belgische politiediensten?

Naeenblikopmondialeontwikkelingendievanbelangzijnvoorpolitiediensten

inNederlandenBelgië,ishetnoodzakelijkomdefocusietsdichterbijteleggen.

BinnenEuropakomtsteedsmeeroponsaf.Nogmaaraltevaakhebbenweerals

politieorganisatienauwelijksnotievandatweonsernietmeeraankunnenonttrek-

ken.WelkeEuropesestrategieënzijnvooronsvanbelang,enhoekunnenweons

voordeelermeedoen?

BertWestlandstondstilbijhetEuropeanCrimeIntelligenceModel(ECIM)dateen

plekheeftgekregenindeEuropesebeleidscyclusHarmony.HetECIMisgebaseerd

opallenationaledreigingsbeeldenvandelidstaten.Prioriteitendieaandehand

hiervandoorEuropawordenbepaaldzijnonontkoombaar.Ondanksditgegeven

heeftNederlanddeeigencyclusrondveiligheidsplannennognietafgestemdopde

EuropeseHarmony-cyclus.Belgiëdeeddatalwel.Enalsweallemaalroependat

NederlandenBelgiëmeermoetensamenwerken,waaromhebbenbeidelandende

nationaledreigingsbeeldendannognooitnaastelkaargelegdenopbasisdaarvan

plannengemaakt?

PetervanDalengaatinzijnessayverderdanonwetendheid.Hijonderzochtwat

hetbelangvanvertrouwenisindeEuropese(netwerk)samenleving,enwelkeeisen

hetsteltaaninterorganisatorischenetwerksamenwerking.Hetmaggeenverbazing

wekkendatblijktdatvertrouwenaandebasisligtvanálleswatmetsamenwerking

temakenheeft.VerdermaakthijmetvoorbeeldeninzichtelijkwaaromNederland

vaakmoeiteheeftmetdatvertrouwen,endaardoorworsteltmethaarimago.

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 49

50 SchoolvoorPolitieLeiderschap

‘Laat de vorming van de Nationale Politie een

kantelpunt zijn voor het implementeren van

ECIM - Harmony in Nederland.’

BertWestland

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 51

Bert Westland MPA

ECIM - Harmony

De criminaliteit in Europa verandert. Nationale grenzen verdampen en cultu-

rele grenzen vervagen tot frasen in geschiedenisboeken. De complexiteit van

criminaliteit is de laatste decennia toegenomen.1 Criminelen werken inten-

siever samen en niemand laat zich weerhouden door culturele verschillen of

landsgrenzen. De bestrijding van de criminaliteit vraagt om een aanpak die

– politiek, cultureel en juridisch – boven het nationale niveau kan uitstijgen.

DeEuropeseoverheidheeftdaarominstrumentengecreëerddiedecriminaliteitsbe-

strijdingvanuitEuropeesperspectiefeffectiefkunnenmaken.Ditessaybekijktop

welkemanierdeinstrumentenEuropeanCrimeIntelligenceModel(ECIM)enhet

projectHarmonybehulpzaamkunnenzijnbijhetversterkenvandecriminaliteitsbe-

strijding.Ookwordtstilgestaanbijdegevolgenvandetoepassingvandezeinstru-

mentenvoordewetshandhavingautoriteitenopnationaalniveau,envoorEuropese

agentschappen.Verderwordtingegaanopdebetekenisvanbeideinstrumenten

voordedemocratischelegitimeringvanhetpolitiewerkendebijdrageervanopde

professionaliseringvanhettactisch/operationeelpolitiewerkendeontwikkelingvan

InformatieenIntelligence.Vervolgenswordendeconsequentiesvandetoepassing

vandezeinstrumentenvoordeEuropeseennationalewetshandhavingautoriteiten

beschreven.Hetartikelsluitafmeteenaantalaanbevelingenvoornationaleover-

heidsinstellingenenEuropeseagentschappen.

De betekenis van het Europese

Criminaliteit Intelligence Model en het

project Harmony

1 VerslagoverdetoepassingvandeEuropeseVeiligheidsstrategie,Veiligheidineenveranderende

wereld,Brussel,11december2008,S407/08,pagina1,ISBN978-92-824-2429-2

52 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Wat zijn ECIM en project Harmony?HetEuropeanCrimeIntelligenceModel(ECIM)enhetprojectHarmonyzijnbedoeld

omafstemmingtebewerkstelligentussendepolitieactiviteitenindeverschillende

Europesestaten.Beideinstrumentenzijneenuitvloeiselvandein2003doorde

RaadvandeEuropeseUniegeformuleerdeIntegraleVeiligheidsstrategietenbe-

hoevevandeinterneenexterneveiligheidvanEuropa.2

ECIMHetECIMiseenvierjarigebeleidscyclusdieeenmethodeaanreiktomzware-en

georganiseerdecriminaliteitinEuropatebestrijden.Decycluszieteralsvolgtuit:

Stap1.SamenstellingvandeSeriousOrganisedCriminalThreatAssessment

(SOCTA)opbasisvandenationaledreigingsanalysesvandelidstaten.

Stap2.Besluitvormingoverbeleidenprioriteiteninhandhavingenopsporingdoor

deRaadvanMinistersvanJustitieenBinnenlandseZaken.

Stap3.Formuleringvanactieplannenvoordedaadwerkelijkeaanpakvanhetcrimi-

naliteitsprobleemdoorpolitiedienstenopEuropees,nationaalenlokaalniveau.

Stap4.Evaluatievanderesultateneneffecten,alsrichtinggevervoordevolgende

beleidscyclus.

HarmonyHetprojectHarmonyrichtzichophetimplementerenvandebeleidscyclus(ECIM)

inalleEuropeselidstatenzodateencoherentebenaderingontstaat.Activiteiten

wordengeadresseerdaanactoreninhetveldvandewetshandhavingautoriteiten,

opEuropeesennationaalniveau.HarmonykwamtotstandonderBelgischvoorzit-

terschap,insamenwerkingmetGroot-Brittannië,NederlandenEuropol.

De verbinding met nationaal niveauVoordebetekenisvanECIM-HarmonyisdeverbindingtussenEuropeseen

nationaleproductenvanbelang.KleinschaligonderzoekbinnendeBelgische,

Nederlandse3enDuitse4contexttoontaandatopnationaalniveausprakeisvan

zoweleendreigingsanalysealseennationaalveiligheidsplan.

InNederlandiseenmerkbaarbegingemaaktmethetorganiserenvandeaansluiting

opdeinternationalebesluitvormingsritmiek5endeRaadvanKorpschefsappelleert

2 OntwerpvaneeninterneveiligheidsstrategievoordeEuropeseUnie:NaareenEuropees

Veiligheidsmodel,RaadvandeEuropeseUnie,Brussel,23februari2003

3 Politie(veiligheids)plannenmakeninBelgiëenNederland,prof.dr.W.Bruggeman,2012

4 InterviewP.Henzler,BKA,SchwereundOrganisierteKriminalität

5 Interviewmw.P.Bakker,EuropeseaangelegenhedenNationalePolitie,enmwmr.CMonster,

divisiechefInformatieenIntelligence,Noord-enOost-Gelderland

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 53

aanhetoperationaliserenvandegesteldebeleidsuitgangspunten.6Dekoppeling

tussenhetEuropeesbeleidsperspectiefendevelenationaleoperationeleplannen

vandeEuropeselidstatenverlooptechtertraag,endedoorHarmonyvoorgeschre-

ventijdsplanningzalnietwordengehaald.

Het belang van ECIM - HarmonyDeonderstaandedriebetekenissenonderschrijvenhetbelangvaneengoedeen

tijdigeinvoeringvanECIM-Harmony:

1.DemocratischelegitimeringECIM-Harmonyisvangrotebeteke-

nisvoordedemocratischelegitime-

ringvanhetpolitiewerkopEuropees

niveau.Stap2vandebeleidscyclus

biedtnamelijkeenkaderwaarbinnen

besluitvormingenhetafleggenvan

verantwoordingoverresultatenen

effectenonderdemocratischecon-

troleplaatsvinden.7ECIM-Harmony

adresseertdezetaakaandeRaadvan

MinistersvanJustitieenBinnenlandse

Zaken.DezewordtgecontroleerddoordeEuropesevolksvertegenwoordiging.

DankzijECIM-Harmonykunnenookkoppelingenwordengelegdtussenbijvoor-

beeldgrondrechtenendebeschermingvanpersoonsgegevensvanEuropese

burgers.Ookwaarborgthetdeverbindingtussenwetshandhavingenwetgevende-

enrechterlijkemacht.

2.ProfessionaliserenvanpolitiewerkDekwaliteitvanhetpolitiewerkindeverschillendeEuropeselidstatenverschilt.

ECIM-Harmonyisvangrootbelangvoorhetdoorontwikkelenenstandaardiseren

vanhetpolitievakdoordathetrichtinggeeftaandeontwikkeling,verbeteringen

professionaliseringvanpolitiewerkindeEU.Dedreigingsanalyseendeevaluaties

dwingenpolitiedienstenommetelkaarkritischdegehanteerdewerkwijzenen

behaalderesultatenteonderzoekenendeaanpakvanzware-engeorganiseerde

6 VerslagRaadvanKorpschefsd.d.15maart2011

7 Harmony,agenericEuropeanCrimeIntelligenceModel,EuropeseCommissie,DGBinnenlandse

Zaken,pag17:‘Formulatingpolicygoals(..)isdoneattheleveloftheauthoritieswhoare

politicallyresponsibleforthepolice’

54 SchoolvoorPolitieLeiderschap

criminaliteitteverbreden.Hetreactievepolitiewerkverbetertdankzijdeanalyseen

deprobleemgerichteenintegralebenaderingvandeveiligheidsproblematiek.

3.InformatieenIntelligenceOokvoorInformatieenIntelligenceisdeinvoeringvanECIM-Harmonyvangrote

betekenis.Hetbiedteenstevigenniet-vrijblijvendkadervoorinformatiegestuurde

veiligheidszorg.ECIM-Harmonypleitvooreengroter(dannationaal)gevoelvan

verantwoordelijkheidbijlidstatenominformatiesnel,meersystematischenineen

eerderstadiumtedelenmetEuropol.8Dekoppelingtusseninformatieproducten

enbeleidssturingzorgtnietalleenvoorversnellinginhetbeschikbaarstellenvan

informatieopEuropeesniveau.Hetstimuleertookdeparadigmashiftininformatie-

land;vanhetbeschikbaarstellenvaninformatieaanhethogergelegengeografische

niveau,naarhetopeigenniveautoegankelijkmakenvandeinformatieopslagten

behoevevandathogereniveau.9

Grijpen de systemen al in elkaar? AandeenekantkennenweinEuropaeendoornationalebelangengedrevenge-

organiseerdebestrijdingvancriminaliteit.AandeanderekantbestaanerEuropese

instrumentenalsdeEuropeseVeiligheidsstrategie,hetEuropeesCriminaliteit

IntelligenceModelenHarmony.Vooreendaadwerkelijkeffectieveaanpakisde

verbindingtussenbeidefenomeneneenmust;deEuropese-ennationalesystemen

moetenalsradereninelkaargrijpen.ECIM-Harmonymaaktereensamenhangend

geheelvan.Opditmomentisechterslechtsineenkleinaantallidstatendeinvloed

vanECIM-Harmonyzichtbaar.

Conclusies

Conclusie1:Er is onvoldoende sprake van democratische legitimering van politiewerk

op Europees niveau

NochhetvaststellenvanEuropeseprioriteiten,nochhetafleggenvanverantwoor-

dingoverbehaalderesultatengeschiedtmomenteelinvoldoendematebinnen

dedemocratischeomgeving.ECIM-Harmonygeefthiervooraanwijzingenaan

politiedienstenopnationaalenEuropeesniveau.10Nederlandheeftopbasishiervan

8 Harmony,agenericEuropeanCriminalIntelligenceModel,EuropeseCommissie,DGBinnenlandse

Zaken,pag.54:‘Europolisstilltoodependentonthecontributionofthememberstates’

9 Interviewmwmr.CMonster,divisiechefInformatieenIntelligence,Noord-enOost-Gelderland

10 Harmony,agenericEuropeanCriminalIntelligenceModel,EuropeseCommissie,DGBinnenlandse

Zaken,pag.95

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 55

binnendeInformatieenIntelligencesectorinmiddelsdeeerstestappengezet.

ZolangpolitiediensteninEuropaechternogonvoldoendeconformdezeaanwijzin-

genwerken,kandedemocratischebesluitvormingniettothaarrechtkomen.

Conclusie2:Tussen de politiediensten in de lidstaten bestaan grote kwalitatieve ver-

schillen en is er onvoldoende afstemming over de aanpak

Erbestaangroteverschillenindekwaliteitvannationalepolitiedienstenophet

terreinvaninformatie-enintelligence.Bijdetotstandkomingvandreigingsana-

lysesvindtonvoldoendeuitwisselingplaatsovermethodenenwerkwijzen,ende

informatieproductenhebbennietindezelfdemateinvloedopdebeleidsvormingen

sturingvanhetoperationeelproces.Ookmaaktdeprobleemgerichteenintegrale

aanpaknietoveralonderdeeluitvandetactiekbinnenopsporingenhandhaving.

Kennisvanelkaarsaanpak,juridischeomgevingenensuccesvolleinterventiemetho-

denontbreekt.

Conclusie3:De beschikbaarheid en toegankelijkheid van informatie laat te wensen over

Informatieisvanwezenlijkbelangvoorzowelhetbeleidsbepalingprocesalsvoor

deoperationeleaanpak.Debeschikbareinformatieisechteronvoldoendeactu-

eelentoegankelijk.IndeNederlandsecontextisweliswaarbeleidontwikkeldom

informatielagenaanelkaartekoppelen11,maarookhierisdeinformatiedelingvan

nationaalnaarinternationaalniveau(Europol)kwantitatiefenkwalitatiefonvoldoen-

de.Dewerkwijzemetbetrekkingtothetbeschikbaarstellenvaninformatieaanhet

naasthogergelegengeografischniveauisverouderd.

Aanbevelingen

Aanbeveling1:Versterk de coördinatie door Europol binnen het Europese

besluitvormingsproces

Omeendaadwerkelijkdemocratischgelegitimeerdbesluitvormingsprocesop

Europeesniveaumogelijktemaken,zouEuropoldehaarcoördinerenderolsterker

invullingmoetengeven.12Nationalepolitiedienstenmoetendezecoördinerenderol

11 InformatieenSturingsmodel2.0:vanindividunaarinternationaal,W.PaulissenenE.Lassche,

2012

12 TreatyonthefunctioningoftheEuropeanUnion(TFEU),artikel88

56 SchoolvoorPolitieLeiderschap

respecterenendevereisteinformatieproducteninderitmiekvandeEuropesebe-

sluitvormingsagendabijhenaanleveren.Hetisvanbelangdatopnationaalniveau

eensinglepointofcontactwordtingerichttenbehoevevandebeleidscyclusop

Europeesniveau.

Aanbeveling2:Laat ECIM - Harmony naast een hard beleidsinstrument ook een versneller

zijn in het verbeteren van het politiewerk binnen de Europese Unie

ECIM-HarmonykanalsversnellerwerkenalsEuropoleeninhoudelijkforumzou

creërenwaarvakmensenmeteenopsporings-,handhavings-en/ofinformatie-

achtergrondgezamenlijkwerkenaanverbeteringenafstemming.Nietalleenrond

hetvormgevenvandreigingsanalyses,maarookinhetuitwisselenvankennisen

ervaringophetgebiedvanprobleemgerichtebenadering,integraleaanpaken

prioriteitstelling.

OokvoorCEPOL13ishiereentaakweggelegd.Methetvertrouwensbeginselals

uitgangspuntzouhetprogramma’smoetenontwikkelenwaarindebestaandebest

practicesvanuiteenlerendeinstellingopeenrespectvollemanierkunnenevolueren

naareeneenduidigeEuropeseaanpak.

VannationalepolitiedienstenwordtgevraagdEuropolteaccepterenalsonbetwist

centraalcoördinerendinstituutencompetentemedewerkersbeschikbaartestellen

voorhetgenoemdeforum.

Aanbeveling3:Ontwikkel een Europese informatiegestuurde veiligheidszorg

EuropolmoetzichmeerenmeermanifesterenalsdéEuropeseinformatiehub.

Daarnaastzalhetexpertisemoetenontwikkelenomdekwaliteit,beschikbaarheid

entoegankelijkheidvaninformatiebinnenEuropatevergroten.ECIM-Harmony

biedteenuitstekendekansvoorhetvormgevenvanhetbeleidsproces.

Europolisdeaangewezeninstantievoorhetwijzigenvandefocusophetopslaan

vaninformatie14(enbeschikbaarstellenaanhetnaasthogereniveau)naardefocus

opdeverticaleinterface,deverbindingtussendenationaleinformatiepunten.

Voornationalepolitiedienstenmoethetgeentwijfellijdendatinformatieproducten

tijdigénkwalitatiefbeschikbaarmoetenzijn.EndatECIM-Harmonydaarvoorde

ritmiekbepaalt.

13 EuropesePolitieacademie,agentschapEU

14 EennieuwAWF-conceptbijEuropol,DienstIPOL,KLPD,juli2012

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 57

Aanbeveling4:Laat het moment van de vorming van de nationale politie in Nederland, een

kantelpunt zijn voor het implementeren van ECIM - Harmony in Nederland.

Indevoorbereidingop,enhetvormgevenvan,denieuweorganisatievormzalde

NationalePolitiegestaltemoetengevenaandeimplementatievanECIM-Harmony

enhetonderwerpaantemerkenalsprioriteit.ZokanNederlandeenwezenlijke

bijdrageleverenaanhetEuropesestrevendezichuitdijendeinternationaliserende

criminaliteiteengevoeligeslagtoetebrengen.

OpdezemanierveroorzaaktECIM-Harmonydebewegingdienodigisomde

tandwielenvandewetshandhavingsystemenopEuropeesennationaalniveau

degoedekantoptelatendraaien.

58 SchoolvoorPolitieLeiderschap

‘Samenwerking draait

om vertrouwen.

Waarom komt het

woord ‘vertrouwen’

dan niet voor in het

Harmony-document of

het inrichtingsplan

van de Nationale

Politie?’

PetervanDalen

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 59

Criminele organisaties werken tegenwoordig internationaal en intercon-

tinentaal in een 24-uursbedrijf. Dat betekent voor de politie dat informatie

halen, brengen en delen ook een internationaal 24-uurs proces is geworden.

Internationaal denken en handelen is geen privilege meer voor een beperkt

aantal politiemensen; het maakt deel uit van het standaardrepertoire van de

huidige politieprofessional. Of hoort dat te doen. Aan samenwerking zijn kri-

tische succesfactoren verbonden. Een van die factoren is vertrouwen. Zonder

vertrouwen in elkaar worden geen goede zaken gedaan. Dit essay onderzoekt

wat vertrouwen betekent, welke eisen het stelt aan interorganisatorische

netwerksamenwerking en wat het belang is van ‘vertrouwen’ binnen de uit-

voeringspraktijk van Europese (netwerk)samenwerking in interne en externe

veiligheid.

ContextHetprojectHarmonygeeftstrategischvormeninhoudaandeEuropesesa-

menwerkingophetgebiedvanveiligheid.Europolverzameltinditkaderde

Vertrouwen, confidence, confiance

Peter van Dalen BA

De rol van vertrouwen in de Europese

(netwerk)samenwerking in interne en

externe veiligheid

60 SchoolvoorPolitieLeiderschap

dreigingsanalysesvandelidstatenensteltopbasishiervaneenOrganisedCrime

ThreatAssessment(OCTA)samen.AandehandhiervansteltdeJBZ-Raadpriori-

teitenvastdieweerwordenuitgewerktinactieplannen(AnalyticWorkingFiles)

voordelidstaten.Harmonygietditheleprocesineenbeleidscyclusvanvierjaar.

DeNederlandsepolitieonderkenthetbelangvaninternationalesamenwerking,

maarhetinrichtingsplanvandeNationalePolitie1bevatgeenexplicieteverwijzing

naarhetbelangvanreciprociteiten/ofvertrouwenindeinternationalenetwerksa-

menwerking.Implicietwel,aldusdezinsneden‘Vanuiteenrelatievanwederkerig-

heidtussenbuitenlandsepartnerswordenoperationeleresultatengeboekt’en

‘Nederlandiseenbetrouwbarepartnerinderechtshulpinstrafzaken’.

Opinstitutioneelniveauvolgthetbelangvanvertrouwen(enhetzijnvaneen

betrouwbarepartner)uithetleverenvaneenbijdrageaanmissiesenaandepositie

diewordtgekozeninnon-operationelesamenwerking.Zowashetbegrip‘vertrou-

wen’eenvandecentralethema’svandePearlsofPoliceconferentieinSingapore,

2012.Hetbelangvanvertrouwenin‘partnershipandcooperation’,‘political

influence’eninhetvraagstuk‘proactiveversusreactive’werdindediscussiesruim

onderschreven.

ProbleembeschrijvingHetpolitiewerkwordtinsteedsruimerematebeïnvloeddoorinternationaleaspec-

ten.OokvolgensdeEuropeseCommissiezijnveelvandehuidigeveiligheidspro-

blemenvangrens-ensectoroverschrijdendeaard2.Ditheeftconsequentiesvoorde

inhoudenuitvoeringvanhetpolitiewerk.Deuitvoeringisgeensolistischnationaal

procesmeer,maareenprocesvaninternationalesamenwerkingmeteengedeelde

verantwoordelijkheid.Goedesamenwerkingverondersteltdatdepartijenvertrou-

wenhebbeninelkaar.Hetisdaaromopzijnminstopvallenddathetwoord‘vertrou-

wen’nietéénkeervoorkomtinhetHarmony-documentnochinhetinrichtingsplan

vandeNationalePolitie.IndestrategischeuitgangsprincipesvandeEuropese

Veiligheidsstrategie3staathetwél:‘Naturaltrustasakeyprincipleforsuccessfullco-

operation.’BewustwerkenaanvertrouweninsamenwerkingisvolgensJanowiczen

Noorderhaven4vanbelang:‘Rekeninghoudenmetelkaarsbelangen,heterkennen

1 InrichtingsplanNationalePolitie,concept25juni2012

2 EuropeseCommissie:2010/673

3 EuropeseVeiligheidsstrategie2010:10

4 Janowicz,M.,enNoorderhaven,N.G,Levelsofinterorganizationaltrust:conceptualizationand

measurement.In:R.BachmannandA.Zaheer,Handbookoftrustresearch,Cheltenham,UK:

pag.264-279

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 61

vanhetbelangvandeanderenhetbenoemenvanhetgezamenlijkbelangheeft

positieveinvloedophetvertrouwen,endaardooropdesamenwerking.’Anders

gezegd:niet‘whatisinitforme’,maar‘whatisinitforus’.

”Hetbelangvanvertrouweninbilateralesamenwerkingenbinnenonzenet-

werkenisenorm.Zondervertrouwenkunnengeenzakengedaanworden.Ik

startiederespeechmetdevierC’s:Confidence,Communication,Cooperation

enCoordination,bewustindievolgorde.Allesstartmethetelkaarleren

vertrouwen,daardoorkunjezinvolmetelkaargaancommuniceren.Met

elkaarcommunicerenleidttotsamenwerkingenuiteindelijktotgezamenlijke

coördinatie.“

MichelleConinsx,presidentEurojust

InalgemenezinneemtNederlandeennegatievepositieinalshetgaatomde‘Fort

Europa’5discussie.HetNederlandseimmigratiebeleidtendeerternaarhetmeest

strengeinEuropatezijnofteworden.Deverondersteldeafkeervoorniet-Europe-

anenenanders-religieuzenindesamenlevingbemoeilijktdeNederlandsepositiein

internationalevraagstukkenvanexterneveiligheid.

Tegelijkertijdgroeitdewederzijdseafhankelijkheid.DedoordeJBZ-Raadvastge-

steldeEuropeseopsporingsprioriteitenzijnnietvrijblijvendalslidstatenzichals(co)

driverofvolgercommitterenaandeinspannings-enresultaatverplichtingen.Ook

grijptEuropainopdebedrijfsvoeringvannationalepolitiekorpsen.HetSalduz-arrest

ishiereenvoorbeeldvan.VerderzullenhetEuropeesaanhoudingsbevel,onder-

zoeksbevel,beschermingsmodelenbewijsverkrijgingsmodelingrijpendeinvloed

hebbenophetfunctionerenvandenationalepolitiekorpsen.Solistischopererenis

geenoptiemeer;samenwerkingiseennoodzaak.Vertrouwenissterkverbonden

metcultuur.VanuitcultureelperspectiefbezienisEuropaechtergeenszinseen

homogenegroeplanden.Integendeel.Hetopbouwenvanvertrouwenenrelaties

vraagtdusomeenbewustzijnvandeverschillen.

“DemanierwaaropanderelandenhunvertrouweninNederlandopbouwen

verschiltenisintercultureelvanaard.DevoormaligeOostbloklandenkijken

vooralnaarhetverledenenbaserendaarhungereserveerdheidofvertrouwen

5 Metdeterm‘FortEuropa’verwijzencriticinaardeconservatievehoudingvanEuropesepolitici

tegenovereconomischemigrantenenniet-lidstaten.Determverwijstnaarstrengewetgeving

omtrentmigratieendestrengebewakingvangrenzen,maarkanookduidenopdehoudingvan

Europaindeglobaliseringvandewereldeconomie.Wikipedia,2012

62 SchoolvoorPolitieLeiderschap

op.Aziatischelandenkijkenmeernaardetoekomst;watkanditlandvoorons

betekenen?Nederlandbaseerthetvertrouwenvooralophierennu,watlevert

desamenwerkingonsnuop.”

PetraBakker,politiecommissarisbijdeEuropeseUnie

De relatie tussen interne- en externe veiligheid en vertrouwen Interneveiligheidsissues(georganiseerdecriminaliteitenterrorisme)enexterne

veiligheidsissues(collectieveverdedigingencrisisbeheersingssituaties)lopensteeds

meerinelkaarover,constateerdelt.-kol.M.deHaasalin20056.DeEuropese

Commissie(2010:2)stelt:‘Werecognisetheinterdependencebetweeninternaland

externalsecurityinestablishingaglobalsecurityapproachwiththirdcountries.’In

eennetwerkisdereciprociteittussendenetwerkpartnersvanbelang.Vertrouwen

neemttoealsgevolgvaneenlangeresamenwerkingengelijkwaardigheidtussen

netwerkpartners,waarbijdesamenwerkendeorganisatieselkaarsbelangenrespec-

terenenherkennen.Vertrouwengaatverderdandepersoon.Maargeeninstitutie

kanhetvertrouwenblijvenbehoudenzonderdecontinuereproductievanvertrou-

wendoormiddelvaninterpersoonlijkerelaties.7

Conceptualisering vertrouwenHetbegripvertrouwenkanwordenonderscheideninvertrouwenbijdevertrouwer

(trustor),enbetrouwbaarheidvandevertrouwde(trustee).Terwijldevertrouwer

altijdeenpersoonis,kandevertrouwdezoweleenpersoonalseenorganisatiezijn.

Dedefinitiesentallozeandereomschrijvingenkomenopeenaantalelementen

overeen:

• vertrouweniseen‘stateofmind’;

• devertrouwersteltzichkwetsbaaropenisbereideenrisicotedragen;

• devertrouwerverwachtdatdevertrouwdezichnietopportunistischzal

gedragen;

• hetgaatomeenwisselwerkingtussendesamenwerkendepartijen.

6 Lt.-kol.M.deHaas,Vandefensiedoctrinenaarnationaleveiligheidsstrategie,Nederlandsinternen

externveiligheidsbeleidinbeweging,in:JaarboekVredeenVeiligheid2005,NederlandsInstituut

voorInternationaleBetrekkingen‘Clingendael’

7 Knights,D.E.,etal,Chasingshadows:control,virtuality,andtheproductionoftrust.Organization

Studies,2001-22,pag.311-313

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 63

Evers8steltdatbijvertrouwendriefactorenvanbelangzijn:objecten(datgene

waarinmenvertrouwenheeft),grondslagen(debasiswaarophetvertrouwen

steunt)enfactoren(deaspectendiehetniveauvanvertrouwenbeïnvloeden).

Lessen uit de praktijk WelkeervaringenzijnoptetekenenuitdeEuropesesamenwerkingspraktijk?

Hierondereenaantalvoorbeeldenendenkbeeldendietijdenshetonderhavige

onderzoekzijnopgetekenduitinterviews.VolgensPetraBakker,commissarisvan

politiebijdeEuropeseUnie,heeftNederlanddeneigingvertrouwenoptehangen

aaneenincident.AljarenwordtgoedsamengewerktmetBulgarijeophetgebied

vandebestrijdingvanmensenhandel.Allefactorenengrondslagenvoorvertrou-

wenzijnaanwezig:deBulgaarsepolitieblijkteenbetrouwbarepartner,zekomt

deafsprakennaenerzijnintensievepersoonlijkecontacten,maarhetopenlijke

wantrouwenvanNederlandissomsschaamteloosendatkomtlopendeonderzoe-

kenzekerniettengoede.Bakker:‘CultureelbepaaldisdatweonsinNederlandniet

aanalleafsprakenhouden,endusdoenwedatooknietmethetbuitenland.Het

beeldoverNederlandis‘What’sinitforme?’Datzienanderenalsonbetrouwbaar

(grondslagen).Wijzijnniethandigalshetomdelangetermijnvisiegaat,wescoren

lievereenkortetermijnsucces.’

MichelleConinsx,presidentvanEurojust:‘Zondervertrouweninelkaar,enrespect

enerkenningvoorelkaarscultuurenwetgeving,zoudejuridischecoördinatievan

grensoverschrijdendestrafdossiersnietmogelijkzijn.Rondeengroteterrorismecasus

kwameninjuni2001zeslandenbijeen.Engeland,FrankrijkenSpanjewildeneerst

nietsdelenmetdeoverigelanden,maardoorlangenvaakbijelkaartekomenen

elkaartelerenkennen,tekendezicheengezamenlijkprobleemaf(grondslag).’

Ookogenschijnlijkkleinecultureleverschillenkunnendesamenwerkingfrustreren.

Coninsx:‘TijdensdevergaderingnamendeSpanjaardenenItalianenhungsmopen

begonnenmetluidestemeengesprek.DeNorenenZwedenzettenhuntelefoon

uitendeNederlandersenBelgenzettenhemoptrillen.Individueelwashetvolstrekt

normaalengeaccepteerdgedrag,maarsamengaandeedhetniet.Investerenin

elkaarisbouwenaanacceptabelendooriedereengedeeldgedrag.’

BinnenEurojust(2002)kanindeexpertgroepeninmiddelshetuitgangspunt

vaneigen-resultaat-eerstoverstegenworden.Destatelijkefocusopdossiersis

8 Evers.T.C.P.F.,VertrouwenenControlebinnenInter-OrganisatorischeRelaties,eencasestudy

binneneenegocentrischnetwerk,2005,TilburgUniversity,pag.41-44

64 SchoolvoorPolitieLeiderschap

opgeschovennaareenEuropesefocus,afsprakenwordennagekomenenvertegen-

woordigershebbenvoldoendesteunvanuithetlandvanherkomst(factoren).Het

vertrouwenisgeïnstitutionaliseerd.Ookmetdelidstatendietekampenhebben

metcorruptieisveelvertrouwenopgebouwd.Hetisevidentdatinallegevallenveel

geïnvesteerdmoetwordenindesamenwerking.Samenwerkingkanmeteenstop-

trein-instelling–metaandachtvoordeplaatsenonderweg–ofmeteenvliegtuig-

instelling:enkeldevertrek-enaankomstplaatszijnvanbelang.Eenvliegtuig-

instellingleidttotkortetermijnresultaten.Eenstoptrein-instelling,waarbijblijvendin

elkaarwordtgeïnvesteerd,leidtuiteindelijktotbetereenduurzameresultaten.

ConclusieVertrouweniseenconditiosinequanonvoorinternationalepolitiesamenwerking.

Nietalleendetheoriebenoemthetbelangvanvertrouwenininter-organisatorische

(netwerk)samenwerking,ookdeempirischegegevensondersteunendenoodzaak

vanhetbouwenaaneenduurzamerelatie.Omvertrouwenoptebouwen,te

verdichtenenteonderhoudenishetvancruciaalbelangdathetwordtgezienals

eenwezenlijke,kwalitatievevereistevooreenzinvolleenresultaatopleverendesa-

menwerking.Samenwerkenismeerdanalleensamenzakendoen.Hetbelangvan

vertrouwenindeinternationalesamenwerkingwordtbinnendeNederlandsepolitie

nietbestreden,maarisooknietherkenbaarbenoemdalsstrategischuitgangspunt.

Delogischefocusopresultaatisnietgerelateerdaandekritischesuccesfactor

‘vertrouwen’.Investereninrelatiesenvertrouwenismomenteel‘tegendefinanciële

stroominzwemmen’.Internationalesamenwerkingisechterhetenigeantwoordop

dehuidigetendensenincriminaliteit,enhierbinnenleverteenstoptrein-instellingde

meesteresultatenopdelangetermijnop.

Aanbevelingen‘Vertrouwen’moeteenbewustonderdeelgaanvormenindepolitiestrategievoor

internationalesamenwerking.Concretiseerhetvertrouwenendereciprociteitbin-

neninternationalesamenwerkingdoor:

• eenjuisteentijdigeimplementatievandenieuwereeksEuropeserechten

enplichten,zoalsonderanderehetEuropeesonderzoeksbevel,bescher-

mingsmodelenbewijsverkrijgingsmodel.

• deNederlandsebeleidscyclusaftestemmenopdeEuropeseHarmony

beleidscyclus.

• deEuropese(COSI)afsprakenopdeverschillenderechercheniveausherken-

baaroptenemeninderesultaatafsprakenvoordeopsporing.

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 65

• analysevandebenodigdecapaciteitvoordeafhandelingvanrechtshulpver-

zoeken,endezecapaciteittoetedeleninstructureleenflexibelecapaciteit.

• deverwachtingenbijdesamenwerkingspartnerstemanagen.Watkande

Nederlandsepolitiecapacitairenkwalitatiefinzettenvoordeafhandeling

vanrechtshulpverzoeken.

• opstrategischniveauNederlandsepolitiemensentepositionereninhet

hartvanlawenforcement(netwerk)organisaties,geprioriteerdelandenen

geprioriteerdegebieden,omzoeenduurzamesamenwerkingsrelatieopte

bouwendiezijngebaseerdopvertrouwenenwederkerigheid.9

8 Ziehiervoorinmiddelspar.6.4.1conceptinrichtingsplanNederlandsepolitie,inrichting

Politieprofessie,teamInternationaleSamenwerking

66 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Van de leersupervisors prof.dr. W. Bruggeman en M. Beuving:

Onze buurlanden

Zowel Nederland als België kennen grote waarde toe aan strategische allian-

ties met buurlanden. Welke prioriteiten moeten centraal staan en welke vorm

van samenwerking is toekomstproof?

ViadewereldenEuropakomenwesteedsdichterbijhuis.Inditclusterstaanallian-

tiescentraal:deBenelux,desamenwerkingtussenNederlandenBelgië,desamen-

werkingmetDuitslandendesamenwerkingmethetVerenigdKoninkrijk.Elkessay

maaktzichtbaardatlandendeeigenprogramma’senprioriteitennietofnauwelijks

opelkaarafstemmen.Ooknietingrensgebieden.HetadviesaandeNationale

Politieisomdittebetrekkenbijdevormingvandenieuweorganisatie.

JosvanderHeijdenboogzichoverdevraagofdeBeneluxnogwelnodigisnu

Europazogrootisgeworden.WordtdeBeneluxvolledigoverklastdoorEuropaof

liggenerkansen?HetnieuweBenelux-actieprogrammalaatziendaternogtoe-

komstzitindezekleinesamenwerkingsvorm.DeBeneluxalsproeftuin.

JohanvanLareonderzochtdesamenwerkingtussenBelgiëenNederland.Hijcon-

stateertdatwestilaangoedsamenwerkeninJointInvestigationTeams,maardatde

overigeinternationalesamenwerkingindegrensstreeknogonvoldoendeisingebed

indedagelijksepraktijk.Hijadviseertdesamenwerkingintegraalteorganiserenvan

opleidingtotstraat,enditoptenemeninhetstrategischconceptvanzowelde

NationalePolitiealsdefederaleenlokalepolitie.

IwanDoudevanTroostwijkbekeekdesamenwerkingmetDuitsland.Hijcon-

cludeertdathetVerdragvanEnschedeweliswaareenbelangrijkebijdrageheeft

geleverdaandeverbeteringvandesamenwerking,maardatmetnamedekennis

vanhetverdragnogverderverbeterdkanworden.Eencentraalpuntwaaralleinfor-

matieophetgebiedvansamenwerkingsamenkomtendat24/7tebevragenis,kan

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 67

hieraanbijdragen.Gemeenschappelijkcriminaliteitsbeeldanalysesengekoppelde

computersystemenzoudendesamenwerkingveeleenvoudigermaken.

LeanderWitjesbekeektenslottedesamenwerkingmethetVerenigdKoninkrijk.

Hijonderzochtoferaanknopingspuntenwarenomdeonderlingesamenwerkingte

verbeterenenteintensiveren.Eenvanzijnconclusiesisdatdenationalereorganisa-

tievanbeidepolitieorganisatieshetmomentumwasvoorhetverderafstemmenen

borgenvandeintensievesamenwerking.

68 SchoolvoorPolitieLeiderschap

‘De Benelux zijn als founding fathers

en toners van vormbehoud een

rolmodel voor andere samenwerkings-

verbanden in Europa.’

JosvanderHeijden

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 69

In de hectiek van de economische malaise in Europa zal het velen ontgaan

zijn, maar op 1 januari 2012 is het nieuwe Benelux-verdrag van kracht ge-

worden 1. De daarmee opgerichte Benelux Unie heeft tot doel een proeftuin

te zijn voor Europa. De drie landen streven naar versterking en verbetering

van de grensoverschrijdende samenwerking. Eén van de belangrijke pijlers

onder het verdrag is het thema Politie en Veiligheid. De onderzoeksvraag

die dit essay hoopt te beantwoorden is: ‘Hoe kan de Benelux als proeftuin van

de Europese Unie (EU) op politieel gebied bijdragen aan versterking van de

grensoverschrijdende samenwerking, en welke rol kan het Secretariaat Generaal

daarin spelen?’

Founding fathersDeBeneluxkreeginhetverdragvanLissabon2eenbijzonderestatus:hetisde

Benelux-landentoegestaanomverdertegaandanwatEuropavoorschrijft.Metde

recenteakkoordenvanSenningen(grensoverschrijdendesamenwerkingbinnende

Benelux-landen)enPrüm(uitwisselingvanopsporingsinformatie)toontdeBenelux

sindsdienvormbehoud.Tochiserookzorg.ZostellenVosendeRidder3vastdat

Waar blijft deBenelux?

Jos van der Heijden

Een toekomstverkenning vanuit

het politieveld

1 Verdragtotherzieningvanhetop3februari1958geslotenverdragtotinstellingvandeBenelux

EconomischeUnie

2 Artikel350

3 Vos,H.&E.DeRidder,CalimeroinEuropa,overdetoekomstvandeBeneluxindeEuropeseUnie,

InternationaleSpectator,2007,Vol.61(11),pag.530-532

70 SchoolvoorPolitieLeiderschap

deBeneluxopdemeestevlakkenvoorbijgeholdisdoordeEuropeseintegratie.Zij

noemendeBenelux‘CalimeroinEuropa’.OokprofessorRoodconstateertdatde

Beneluxdoorhaarsuccessendeeigenoverbodigheidbewerkstelligt.Succesvolle

initiatievenlopenimmersovernaarhetEuropeseniveau.KanhetnieuweBenelux-

verdraghettijkeren?

Secretariaat Generaal, centrum van de BeneluxHetSecretariaatGeneraalvandeBeneluxpositioneertzichalscentrumvande

samenwerking4.HetSecretariaatisfacilitatorvanontwikkelingenindeBeneluxen

heeftmooiesuccessenbehaaldophetgebiedvangrensoverschrijdendesamen-

werking.Maarsommigecritici5vindenhetSecretariaatweinigzichtbaarensoms

reactief.Hetnieuweverdragbiedtdemogelijkheidtoteenmeerproactieveen

initiërenderol.Volgensartikel21heefthetSecretariaatGeneraaltottaak‘allevoor-

stellentedoendienuttigzijnvoordeuitvoeringvanhetverdrag,metinachtneming

vandebevoegdhedenvandeandereinstellingenvandeBeneluxUnie’.Eengrote

verantwoordelijkheid.

ProeftuinTervoorbereidingopeennieuwgemeenschappelijkwerkprogrammaheefthet

SecretariaatGeneraaleenBenelux-groenboekopgesteldwaarindepositievande

BeneluxalsproeftuinvanEuropawordtbenadrukt.Initiatievendienognietrijpzijn

omophetEuropesevlakbehandeldteworden,kunnensomsgemakkelijkerop

kleinschaligerniveauwordenopgepakt,aldushetgroenboek.Maarwiehetlopende

werkprogrammaziet,kanzichnietaandeindrukonttrekkendateengoedefocus

ontbreekt.“Alswewerkelijkdeambitiehebbenomonzepolitiëleenjustitiële

werkingverderopelkaaraftestemmen,danishetessentieeldatwevande‘proef-

tuingedachtevoorEuropa’meermakendanalleeneenslogan”,aldusDejonghin

20076.Deproeftuingedachtekunjevanuitverschillendeinvalshoekenbekijken:als

laboratorium,katalysatorenalsrolmodel.

LaboratoriumDebottomupstructuurvandeBeneluxisuitermategeschiktvoorhetvormen

vannieuweontwikkelingenopkleineschaal,endezeuittelatengroeiennaar

4 Rood,J.Q.T.(2011),Benelux-samenwerking:Hopentegenbeterwetenin?,Internationale

Spectator,vol.65(5),pag.260-263

5 AdviesraadInternationaleVraagstukken,2006

6 Dejongh,M(2007),Benelux:proeftuinofspeeltuingedachte,Nederlandisklein,denkgroot,

InternationalePolitiesamenwerking,Politieacademie

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 71

Europeseschaal.Criticizeggendatdeontwikkelingenzichbeperkentottechnisch-

operationeleaangelegenhedenmeteensterkbilateraalkarakter.Directbetrokken

actorenerkennenditbilateralekarakter.Erisduidelijkbehoefteaaneenheldereen

gemeenschappelijkgedragenvisieopwatdezeproeftuinmoetvoortbrengenen

hoedetuindanmoetwordeningericht.Eenstrategischdocumentalsleidraadvoor

dekomendevierjaar,uitgewerktinconcreteactieprogramma’senprojecten.Totop

hedenishetdaarnognietvangekomen.

KatalysatorBestpractisesuithetlaboratoriumkunnenprimagereedgemaaktwordenvoor

implementatieinEuropa.OmgekeerdkunnenEuropeseinitiatievenookuitstekend

wordengeïmplementeerdopdeschaalvandeBenelux.DeBeneluxanticipeert

echternauwelijksopEuropeseontwikkelingen,behoudensdandevoortzettingvan

hetCoPPRa-project.7Rood(2011)doetdeaanbevelingominhetBenelux-jaarplan

eenhoofdstukoptenemenmetconcreteactiviteitendiegerichtzijnopdegemeen-

schappelijkeimplementatievandeEU-regelgeving,endiederolalsEU-proeftuin

inkaartbrengen.Eendergelijkefocuszalleidentoteeneffectievereimplementatie

vanEuropeseregelgeving,enzalstimulerendwerkenopdeverdereontwikkelingen

vernieuwingvangrensoverschrijdendesamenwerking.

RolmodelDeBeneluxzijnalsfoundingfathersentonersvanvormbehoudeenrolmodelvoor

anderesamenwerkingsverbandeninEuropa,zoalsdeVisegrad-groep,deNoordse

RaadendeBaltischeRaad.RecentishetBenelux-samenwerkingsverbandaanbevo-

lenvooreennauwerebandtussenAlbanië,Kosovo,MacedoniëenMontenegro.8

Doortelatenziendatgrensoverschrijdendesamenwerkingleidttotkwaliteitsver-

beteringenverhogingvandeveiligheid,endooraantetonendateengoedeim-

plementatievanEuropesemiddelenregionaaleffectkanhebben,wordenanderen

gestimuleerdtoteensoortgelijkesamenwerking.DittilthettotaleEuropeseniveau

omhoog.

7 CoPPRaishetprojectCommunityPolicingandthePreventionofRadicalisation

8 Balkan‘Benelux’wouldspeedupEUentry,www.EUobserver.com,19-06-2012

72 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Aanbevelingen vanuit het veld

BlijfinjekrachtUitinterviewsmetpolitiemensenuitdedrielanden,komtéénwensnaarvoren:

blijfinjekracht.Zonderuitzonderingzijnzetrotsopdepolitiesamenwerkingin

Benelux-verband.DeformulevanhetlaboratoriumvandeBeneluxwerkt,enmoet

daaromabsoluutvoortgezetworden.Hethoofddoelmoeteenbetereoperationele

samenwerkingzijn,terverhogingvandeveiligheid.Financiëleenadministratieve

voordelenzijnmeegenomen.DezeproactievebenaderingbrengtdeBeneluxinhaar

krachtenmaakthetbinnenEuropatoteensterkmerk.

DichthetgatmetEuropaDerolvankatalysatorbinnenEuropapaktdeBenelux–zekeroppolitiegebied–

maarmondjesmaatop.Belgiëkentgrotewaardetoeaaneensterkevertegenwoor-

diging(ookvanuitdepolitie)inhetEuropese‘circuit’.DoordekrachteninBenelux-

verbandtebundelenmaakjedepositievanalleBenelux-landeninEuropasterker,

zoluidtdeBelgischevisie.OmgekeerdkandeBeneluxdeschakelzijntussenEuropa

endeindividuelelanden.TotnutoeontbreekthetechternogaaneenEuropesefo-

cuseneengezamenlijkestrategie.AlsdeBeneluxditgatnietdicht,wordtzeweer

ingehaalddoordeEuropesetrein.

OntwikkelconceptenHetpolitieveldvindthettijdvooreenmeerconceptuelebenaderingvandesamen-

werking.Ontwikkelvanuiteengedeeldevisieopveiligheidconceptendieaansluiten

ofvooruitlopenopontwikkelingenbinnenEuropa.Maakmaximaalgebruikvande

mogelijkhedendieEuropabiedt,vertaaldezenaardesituatieindeBeneluxenont-

wikkelnieuwemethodieken,techniekenenalliantiesomhierinvullingaantegeven.

Belgiëwileenvisieopveiligheidvoorhetjaar2020formuleren.Wellichtkunnen

deandereBenelux-landenhierbijaansluitenenkomentoteenBenelux-visie2020;

geenafbreukaandenationalebeleidsplannen,maarwelhouvasteneenrichtpunt

voordestrategievoordekomendejaren.

OverwinverschillenErbestaanduidelijkeverschillentussendedrieBenelux-landenendatgeldtmet

namevoorhetjuridischstelsel,detaalbarrièreendecultuur.Doordenadrukop

verschillenteleggen,wordendezeechteralleenmaargroter.Watjeaandacht

geeft,groeit.Doorslimgebruiktemakenvandeverschillendemogelijkhedenen

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 73

bevoegdhedenindedrielanden,maakjevaneenbelemmeringjuisteenversnel-

lendefactor.Hetkandeslagvaardigheidindesamenwerkingvergroten.

InvesteerinhetSecretariaatGeneraalDedriedeelnemendelandenzijnuitermatetevredenoverderolvanhetSecretariaat

Generaal.Tochkomtzijnechteaanjaagfunctienogonvoldoendevandegrond.

Eenversnellerkanmogelijkgevondenwordenindevormvandedoorontwikkeling

naareendenktankvoordepolitie,ofeenkennis-enexpertisecentrum.Danzullen

NederlandenLuxemburgwelmoetenvoorzienineenpermanenteparticipatie

doorpolitiemensenaanhetSecretariaat,inplaatsvantewerkenmetliaisons.Deze

3D-participatieborgtdekoppelingmetdenationalepolitiekorpsen,enversterktde

aansluitingvanhetSecretariaatopEuropa.Ookzalbeterinhoudgegevenkunnen

wordenaandebrugfunctienaarhetBenelux-parlement,endesamenwerkinginhet

COSI-overleg.9HelaasisinNederlandvoorlopigmeeraandachtvoordeuitwisse-

lingvanpolitiemensenopstrategischniveaudanvoordaadwerkelijkeparticipatie.

EnvoorLuxemburgisdeinvesteringtezwaarinrelatietotdegroottevanhet

politieapparaat.

ConclusiesDeBeneluxkannietzonderEuropaenhetisdeuitdagingervoortezorgendat

EuropanietzonderdeBeneluxkan.HetnieuweBenelux-verdragbiedtvolopmoge-

lijkhedenvoorvernieuwingbinnendeEuropesekaders.Ookvoordepolitieliggen

ermooiekansenvoordetoekomst.Hetisdekunstomnietuitsluitendhooginte

zetten.Dedagelijksevoordelenvansamenwerkingwordenhetbestegevoeldinde

maatschappijenopdewerkvloer.Dievoordelenzorgenvoordeherkenbaarheid

enhetdraagvlakdienodigzijnvoordegrotereontwikkelingen.Jelaathetmerk

Beneluxnietalleennaarbuitenhaarwerkdoen,maargebruiktdekrachtvanhet

merkBeneluxooknaarbinnen.

Watnodigis,iseengemeenschappelijkhouvast:eengedeeldevisieopveiligheid.

HetBelgischeNationaleVeiligheidsplanendeoprichtingvandeNationalePolitie

maaktditeengeschiktmomentomaftestemmen.

InhetpolitieveldwordtonterechtgeaarzeldoverderolvanhetSecretariaat.Voor

hetbedenkenvannieuweconceptenhebjeeenstructureledenktanknodig.Een

permanentadviesorgaandatgerichtisophetpolitieveldenvormkangevenaande

9 COSIishetpermanentcomitévoordeoperationelesamenwerkingophetgebiedvande

binnenlandseveiligheidvandeEU,vastgelegdinart.71vanhetverdragvanLissabon

74 SchoolvoorPolitieLeiderschap

praktischetoepasbaarheidvanbedachteconcepten.Belangrijkdaarbijisweldathet

Secretariaatbemenstwordtmetprofessionals.DeBelgenhebbendatallangerdoor;

zijhebbenerpermanentdriepolitiemensengeplaatst.

Benelux 3.0Ditessaydraagtdetitel‘WaarblijftdeBenelux?’Hetisgeenwanhoopskreetof

verwijtoveruitblijvenderesultaten,maarmeereengewetensvraagnaardekoers

vandeBenelux.Oud-basketbalcoachJohnWoodenzeihetal:‘Winningtakestalent,

repeatingittakescharacter’.IndeaanloopnaarhetnieuweSenningen-actieplanis

detimingperfectomhetdoorzettingsvermogenvandesamenwerkingtetonen.De

Beneluxblijft,datstaatwelvast.HetnieuweBenelux-verdragbiedtookdepolitie

prachtigemogelijkhedenomdegrensoverschrijdendesamenwerkingverderuitte

bouwen.Devernieuwingindeoperationelesamenwerkingmoetechtervoorafge-

gaanwordendooreenvernieuwingvandeproeftuinzelf.Immers:alsjedoetwat

jedeed,dankrijgjewatjekreeg.Omdestaptezettennaardenext-practiceiseen

groteonderhoudsbeurtnodig,eenherbezinningopdeinrichtingvandetuinenop

eenanderefocusopdeinhoud.

AdviesAllesinogenschouwgenomen,luidthetadviesaandekorpsleidingenvanBelgië,

NederlandenLuxemburgalsvolgt:

• Handhaafhetstrategischoverlegvanuitdekorpsleidingenalsrichtingge-

vendorgaanvoordegrensoverschrijdendesamenwerkingindeBenelux.

• GebruikditstrategischoverlegomtekomentoteenBenelux-visieopveilig-

heidin2020.

• LaatdezevisieéndeontwikkelingeninEuropaleidendzijnvoorhetpro-

grammavandeBeneluxindekomendejaren.

• OntwikkelinBenelux-verbandnieuweconcepten,gerichtopdeimplemen-

tatieendoorontwikkelingvanEuropeseregelgeving.

• RichtjeinhetnieuweSenningen-actieplanopdeoperationeleactiviteiten,

enstimuleerenondersteunlokaleinitiatievenvoorgrensoverschrijdende

samenwerking.

• Richteenkennis-enexpertisecentrumin,bestaandeuitervarenpolitiemen-

senuitalledriedelanden.KoppelditaanhetBenelux-secretariaatenlaat

hetzichrichtenophetontwikkelenvannieuweconceptenvansamenwer-

kingendeondersteuningvanlokaleinitiatieven.

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 75

76 SchoolvoorPolitieLeiderschap

‘Er zijn nog steeds politiemensen

die een achtervolging bij de

grens afkappen door gebrek

aan kennis.’

JohanvanLare

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 77

Johan van Lare

Integrale werk-gebieden, ook over de grens?

De grens tussen Nederland en België is gelegen tussen grenspaal 1 nabij de

Grensmaas tot en met grenspaal 369 in het Zwin en heeft een totale lengte van

449,5 km. Iedere dag passeren mensen en goederen deze grens. Dagelijks

werken in het grensgebied tienduizenden geüniformeerde politiemensen in

de handhaving/noodhulp. Het gaat er niet om interstate veiligheid, maar om

human security 1. Bij interstate veiligheid gaat het om de veiligheid van de

staat bij onder andere oorlogsdreiging, en bij human security gaat het om het

veiligheidsgevoel van de burger. Globalisering leidt tot toenemende mobili-

teit van personen, goederen, geld en informatie. Lokale, interlokale en inter-

nationale veiligheid raken steeds meer met elkaar verweven 2. Politiewerk is

in heel de wereld hetzelfde, de kern is universeel.

Deburgerwordtzichsteedsmeerbewustvandemogelijkhedentotsamenwerken

dooroverheidsdiensteninbeidelanden.Denkaansamenwerkingsverbandentussen

politie,gemeenten,provincialeoverleggenenmultidisciplinaireoverleggen.Hetzou

beschamendzijndatdezeoverheidsdiensten,zekerwaarhetdepolitiebetreft,niet

bekwaamzijnofnietwíllensamenwerken 3.Sterkernog:inhetkadervangrens-

overschrijdendecriminaliteitissamenwerkingtussenpolitiediensteneenvereiste.

Eenmodernepolitieorganisatieishierdanookfunctioneelenprofessioneelop

geëquipeerd,vanwijkagenttotstrategischleidinggevende.

1 Lezingprof.dr.K.Colijn,14maart2012

2 M.vdBoschenP.Zorko,HetTijdschriftvoordePolitie,2008,jrg.70,nr.11pag.28-32

3 Prof.Dr.W.Bruggeman,HetTijdschriftvoordePolitie,2011,jrg.73,nr.3pag.24-27

78 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Hetdoelvanditartikelistekomentoteen‘toekomstproof’samenwerkingsconcept,

vansamenopleidentotsamenuitvoeren,opnationaalenlokaalniveau.Centraal

staatdevraagofdepolitiemensendieindegrensregio’sactiefzijnindenoodhulp

enopsporingvoldoendegeëquipeerdzijnvooreenkwalitatiefgoedesamenwer-

king.Hetmoettochdenormaalstezaakvandewereldzijndatzeaanbeidezijden

vandegrenswetenwathunbevoegdhedenzijn,endatzeopgedaneervaringen

delenbinnendeeigenregioofzone?

VerdiepingDeverdragsrechtelijkebasisvoorinternationalepolitiesamenwerkingtussen

NederlandenBelgiëwordtonderanderegevormddoordeverdragenvanPrüm,

Schengen,Lissabon,SenningenendoorhetZweedskaderverdrag.Hetverdragvan

Senningen,hetBeneluxpolitiesamenwerkingsverdrag,voorzietinderegelingvoor

transterritoriaaloptredenenkentvijfdoelstellingen:

1. verbeteringvandeoperationelesamenwerkingindegrensstreek

2. hetinstellenvangemengdepatrouillesofcontroles(JointHitTeams)

3. demogelijkheidtotgrensoverschrijdendepersoonsbeveiliging

4. uitbreidingvandemogelijkhedentotgrensoverschrijdendeachtervolging

enobservatie

5. autonomeinformatie-uitwisselingtussenpolitiedienstenindegrensstreek.

Omdezedoelenteverwezenlijkenwordthetterritorialiteitsbeginselzogoedals

opzijgezet.Territorialiteitwordtgerelativeerdendelegaliteitblijft.Doortoepas-

singvandebevoegdhedenuitdeverdragen–metinachtnemingvandenationale

wetgevingenhetgastlandzelf–kanmenbinnendebetreffendejuridischekaders

werken.Hetverdragzietvoornamelijktoeopsamenwerkingindegrensstreekbin-

nendevolgendesegmenten:

• politieoptreden(preventiefenrepressief)4

• veiligheid

• drugsbeleid

Buitenlandseambtenarenhoudenzichaanhetrechtvandeterritorialiteitsstaat,de

gaststaat.SamenwerkinginhetkadervanhetSenningenverdragvindtaltijdplaats

binnendegrenzenvanhetnationalerechtvandeVerdragsluitendeStaten.De

4 Onderpolitieoptredenwordtonderanderebegrepen:achtervolgingen,bijstand,hetrechtvan

overpad,optredenopeigeninitiatief,geweldsmiddelengebruiken,informatie-uitwisselingen

gezamenlijkopleiden

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 79

optredendeambtenaarstaatdusondergezagenbevelvandeterplaatsebevoegde

autoriteit,respectievelijkleidinggevende.

Vormenvansuccesvolbijzondergrensoverschrijdendpolitieoptredenzijnonder

anderedeJointHitteams5,deJointInvestigationTeams6endegemengdeonder-

zoeksteams.Dezeteamszijneenantwoordopdetoenemendeinternationalecrimi-

naliteit.Debasistotsamenwerkingisverankerdindiverseverdragenennationale

wetgeving.Deteamswerkenaljarengestructureerdenkwalitatiefgoedsamen7.

Eenenanderisvastgelegdinsamenwerkingsovereenkomstentussenpolitiedien-

stenaanbeidezijdenvandegrens,entussendediverseparkettenenOpenbaar

Ministeries.

De praktijkBuitendehierbovengenoemdeteams,komtuitliteratuuronderzoekendiverse

interviewsinNederlandenBelgiënaarvorendatdeinternationalecomponentbin-

nendehandhaving/noodhulpindegrensgebiedennietvoldoendeindedagelijkse

praktijkisingebed.DitondanksdeinspanningenvanNederlandseenBelgischepoli-

tiedocentendienainwerkingtredingvanhetVerdragvanSenningentussen2005en

2008indegrensstreekwerkendepolitiemensenopoperationeelentactischniveau

hebbenopgeleid.Hetdoelhiervanwasomkennistenemenvanhetverdragen

inzichttekrijgeninelkaarsnationalewetgeving.Dezetweedaagseopleidingisna

2008nietmeeropstructurelebasisverzorgd.

WatalstweeNederlandsepolitiemensenopdesnelwegrijdenenmethogesnel-

heidwordeningehaalddooreenautodierichtingBelgiërijdt?Watalszenetviade

meldkamerhebbenvernomendatdezeautobetrokkenisgeweestbijeenoverval

waarbijveelgeweldisgebruikt,enwaarbijeengrotehoeveelheidbankbiljettenis

weggenomen?Wetendepolitiemensendiena2008indegrensstreekzijngaan

werkendanwelofzijdeachtervolgingoverdeNederlands-Belgischegrensmogen

voortzetten?Wetenzijwelkebevoegdhedenzehebben,bijvoorbeeldalshetgaat

overhetgebruikvanhetdienstwapeneninbeslagnamevangoederen?Uitdeinter-

viewsblijktdaterpolitiemensenzijndiemeteenknoopinhunmaagdeachtervol-

ginginzetten,ofdegrensnietovergaanendeactieafkappendoorgebrekaandeze

kennis.

5 Beneluxpolitiesamenwerkingsverdrag,artikel25en26lid1t/m3

6 KaderbesluitvandeRaadvanEuropainzakegemeenschappelijkeonderzoekteams,2002/465/JBZ,

13juni2002

7 H.SollieenN.Kop,JointInvestigationTeams,lessonslearned,2012

80 SchoolvoorPolitieLeiderschap

BurenoverlegInhetkadervandegrensoverschrijdendesamenwerkingbestaateraljarengeorga-

niseerdburenoverleg.DenkaanhetScheldemondoverlegindeNederlandsepolitie-

regioZeelandendeBelgischepolitiezonesZelzateenGent.OfhetTaxandriaoverleg

indeNederlandsepolitieregioMidden-enWest-BrabantendeBelgischepolitiezo-

nesTurnhout,KempenNoord-OostenNoorderkempen.Debasisvandezeoverleg-

genvindtzijnoorsprongindeverdragenvanSchengen,PrümenSenningen.Het

gaatveelalominformatie-uitwisselingenoperationelesamenwerking,zoalsgeïn-

tegreerdecontrolesengeplandeacties.Eenburenoverlegismeestalgebaseerdop

individueleinitiatieven,wathetmeteenfragielenkwetsbaarmaakt.Daarbijwordt

ineenaantalburenoverleggenophoogabstractieniveaugesproken,enhandeltmen

vaakreactiefopactuelecasussen.Bovendienvindtonvoldoendeinbeddingplaats

binnendedagelijksepolitiepraktijk8.

Bijinternationale(politie)samenwerkingishetveiligheidseffectleidend.

Veiligheidsproblematiekvormtdaarmeealtijdhetvertrekpuntvoorinternationale

samenwerking.Sturingopinternationale(politie)samenwerkingvindtinNederland

plaatsbinnendekorpsleidingopnationaalniveau9.InBelgiëvindtditplaatsop

federaalenlokaalniveau.

InhetkadervanhetHRMbeleidvandeNederlandsepolitieisvoorzienininterna-

tionaalpolitieonderwijsenInternationaalManagementDevelopment,maardan

welvrijweluitsluitendgerichtophetstrategischniveau,enveelminderofbijna

nietoptactischenoperationeelniveau.Bovendienisoptactischenoperationeel

niveaugeenduurzameleeromgevinggecreëerd,waardooreerdereinitiatievenin

deafgelopendecenniatotsamenopleidenenoefenennietgecontinueerdzijnof

zijningebedbinnendebedrijfsvoering,zoalseerderinditartikelbeschreven.Hetna-

tionaleveiligheidsplanvandeBelgischepolitievoorzietinHRMbeleiddatgaatover

internationalepolitiesamenwerking.Ditheefteenhoogabstractieniveau.

Binnenhetonderwijsvindtopincidentelebasissamenwerkingplaatstussen

NederlandenBelgië.Dezesamenwerkingisveelalgebaseerdoppersoonlijke

contacten.ZowisselendeSchoolvoorGevaar-enCrisisbeheersingvande

PolitieacademiedocentenuitmetdefederalepolitieinBelgië.EenVAG-opleiding

(VaardighedenAanhoudeninGroepsverband)wordtinhetNederlandseonderwijs

8 InterviewmetR.Leys,korpschefzoneTurnhout,J.A.HLonink,burgemeesterTerneuzenen

D.Schouten,plaatsvervangendkorpschefpolitieregioMidden-enWest-Brabant

9 KwartiermakenNationalePolitie,Internationale(politie)samenwerking&rechtshulp,pag.1

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 81

regelmatiggeheelofgedeeltelijkverzorgddoorBelgischedocenten.10Zijhebben

deopleidinginNederlandgevolgdenbeschikkenoverallecompetenties.Binnen

dekolomOnderwijsvandePolitieacademiewordtdusvoorzienininternationale

politiesamenwerking,maareenconcretekorteenlangetermijnvisiemetbetrekking

totstructurelesamenwerkingontbreekt.

Conclusie en aanbevelingenWemogenopgrondvanhetbovenstaandeconcluderendatdegemiddeldepolitie-

mensindegrensstreekoptactischenoperationeelniveauonvoldoendegefaciliteerd

wordt,endusonvoldoendegeëquipeerdisominternationaalgoedsamentekun-

nenwerken.Bijintergrenselijkesamenwerkingiservaakeengebrekaankennis.

BreedsamenwerkingsverbandformaliserenDaaromishetnoodzakelijkdatbinnendeNederlandsepolitie,endefederaleen

lokalepolitievanBelgiëeenduidelijksamenwerkingsverbandkomtdathethele

scalavanopleidingtotuitvoeringomvat.Ditzalgeborgdmoetenwordenbinnende

diversecurricula,enwordenvastgelegdinhetstrategischconceptvandeNationale

Politieendefederaleenlokalepolitie.Erzalechterruimtemoetenblijvenvoorre-

gionalebelangen,de‘couleurlocale’11.Zorgerdaaromvoordatdeprioriteitstelling

vanbeidelandenindevollebreedteopelkaarisafgestemd12.Alleenalsinternati-

onaliseringonderdeelwordtvandepolitiecultuur13zaldeoperationelesamenwer-

kingindeintegralegebiedennogprofessionelerkunnenplaatsvinden.Hetdelen

vanervaringenenkennisindepraktijkzalleidentotvakbekwamerepolitiemensen

aanbeidezijdenvandegrens.

BurenoverlegverankerenHetburenoverlegmoetzekerinstandgehoudenworden,maarwelduurzaam

verankerdmoetenwordenbinnendehuidigepolitieorganisaties.Ermoetruimte

blijvenvoorregionalebelangen,maarerdienteenduidelijkecoördinatieplaatste

vindenopinhoud,procesenhetdelenvanervaringen.Alleenzoiseenpolitiemens

bijeenonvoorzieneactieminderafhankelijkvanzijnprofessioneleintuïtie14,enkan

hijzijnbeslissingbaserenopbevoegdhedendiehembijvoorbeeldinhetverdragvan

Senningenwordenaangedragen.

10 JaarplanSchoolvoorGevaar-enCrisisbeheersing,Politieacademie,2012-2013

11 KwartiermakenNationalePolitie,Internationale(politie)samenwerking&rechtshulp,pag.2

12 Lezingprof.dr.M.DeBoer,15maart2012

13 Lezingprof.dr.W.Bruggeman,19april2012

14 M.vanDuin,P.Tops,V.Wijkhuijs,O.AdangenN.Kop,Lessenincrisisbeheersing,2012,pag.45

82 SchoolvoorPolitieLeiderschap

SamenwerkingtussenopleidingsinstitutenKijkendnaardetoekomstzalsamenwerkingmoetenplaatsvindentussendepolitie-

dienstenénopleidingsinstitutenvanbeidelanden.Omtoteeneenduidigekwalita-

tievesamenwerkingtekomenmoetenwestrevennaargeïntegreerdeopleidingen

aanbeidekantenvandegrens.

Zorgvoorgestructureerdeuitwisselingsprogramma’smetbetrekkingtotde

uitwisselingvandocentenenlesmateriaal.Laatzoveelmogelijkopleidingenop

operationeelentactischniveaugeïntegreerdplaatsvinden,waarbijeenmixvan

NederlandseenBelgischestudentenontstaat.DeBelgischepolitiebeschiktovereen

ReferentiebrochureInternationalePolitiesamenwerking15.Dezeisbestemdvoordo-

centenindebasisopleidingINPenHINP,hetbasiskaderbinnendeBelgischepolitie

opfederaalenlokaalniveau.Ditistevergelijkenmethetinitieelen(deels)postiniti-

eelonderwijsbinnendeNederlandsepolitie.Dereferentiebrochurezoubinnenhet

internationaalonderwijsinNederlandenBelgiëgebruiktkunnenworden.InBelgië

zalhetopprovinciaalniveaugeorganiseerdepolitieonderwijsafgestemdmoeten

wordenmethetfederalepolitieonderwijs.

15 ReferentiebrochureinternationalepolitiesamenwerkingbasisopleidingINPenHINPversie2011

Toekomst

Uitvoeringtoekomst‘toekomst proof’

Politieacademie

Lokaalpolitieonderwijs

Federaalpolitieonderwijs

Politiekorpsen

Lokalepolitie

Federalepolitie

Samenwerkingscholen

Architectuurpolitieonderwijs

Modulairebedrijfsvoering

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 83

ArchitectuurpolitieonderwijsStemhetinternationaalpolitieonderwijstussenbeidelandengoedaf,ookophet

gebiedvancompetentiesencertificering.Maakingezamenlijkheideenoplei-

dingsagendameteenlangeenkortetermijnvisie.Eengoedvoorbeeldvaneen

geïntegreerdeinternationaleopleidingisdeGoldCommander.Dezeopleiding

isontwikkelddoordenationaleschoolvoorofficierenteBelgië,insamenspraak

metdebuurlanden.Deopleidingvoorzietcommandantenenhundirectemede-

werkersvancompetentiesvoorgrootschaligeevenementen.Deelnemersaande

GoldCommanderhebbenhetvertrouwenvanveelburgemeestersenkorpschefs

waargemaakt.Deopleidingvondin2012voordederdekeerplaats16.Hetiseen

goedvoorbeeldvaneenopleidingdiesamenontwikkeldenuitgevoerdis.Omdeze

opleidingtoekomstprooftemaken,zullenopleidingsagenda’svoordekomende

jarenopelkaarafgestemddienenteworden.

ModulairebedrijfsvoeringBiedaanbeidekantenvandegrensmodulaironderwijsaanopuitvoerings-en

toepassingniveau.Maakgebruikvanelkaarscompetentiesendurfhetonderwijs

gebiedsgebondenencasusgebondenaantebieden.Deeldesuccessenbinnende

dagelijksebedrijfsvoeringzoalsindebriefingsendebriefingsenzorgdatditbreed

plaatsvindt;vanwijkagenttottactischleidinggevende.Eengoedeafstemmingtus-

sendeopleidingsinstitutenenderegionale/federale/lokalepolitieisnoodzakelijk

vooreenduurzameverankeringbinnenhetoperationeleveld.

Doormodulairebedrijfsvoeringtoetepassen,gajeinopdevraagvandekorpsen

enkunjeditinbeddenbinnenhunregulierecapaciteit/beschikbaarheid.Bijvoorbeeld

zoalsbinnendezorgsector,waarinonderwijswordtvoorzien‘onthejob’,enwan-

neerdecapaciteithettoelaat.

ToekomstproofAlsmenindetoekomstalsprofessionelepolitieorganisatieswilsamenwerkeninde

grensgebieden,isborgingvanhetinternationalepolitiewerkeenmust.Goede

samenwerking,afstemming,inbeddingenverankering–vanopleidingtotuitvoe-

ring–zullenervoorzorgendatveiligheidenkwaliteitsamengaanvoormensen

organisatie.Hierdoorzalmenzichermeervanbewustzijndatintegralewerkgebie-

denookoverdegrensvantoepassingzijn.

16 InterviewD.VanRaemdonckenL.Lamine;Secretariaat-GeneraalBeneluxteBrussel

84 SchoolvoorPolitieLeiderschap

‘Nederland en Duitsland

stemmen de inzet van mensen

en middelen nauwelijks af op

gemeenschappelijke crimi-

naliteitsbeeldanalyses. Dit leidt

tot wederzijds onbegrip.’

IwanDoudevanTroostwijk

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 85

drs. Iwan Doude van Troostwijk

Geen woorden maar daden?

Nederland heeft een zeer open economie en daardoor zeer veel contact met

andere landen. Dit geldt in het bijzonder voor landen binnen de Europese

Unie. Helaas beperkt dit contact zich niet alleen tot de bovenwereld, maar ook

tot de onderwereld. Daarom zijn in de afgelopen decennia diverse verdra-

gen getekend die de Europese samenwerking op het gebied van grensover-

schrijdend (politie)optreden tot onderwerp hebben. In veel gevallen waren

Nederland en Duitsland medeondertekenaar (Verdrag van Schengen, Verdrag

van Prüm). Op het gebied van politiesamenwerking sloten beide landen een

specifiek verdrag: het Verdrag van Enschede.

Deveelheidaanverdragenroeptdevraagopwateigenlijknogníetmogelijkisinde

samenwerking.Enwordterweloptimaalgebruikgemaaktvanallemogelijkheden?

Geenwoordenmaardaden!Omfocusaantebrengeninhetonderzoek,gaatde

aandachtmetnameuitnaar(deevaluatievan)hetVerdragvanEnschede.Ditessay

wilenerzijdskomentoteenoordeeloverdemaatregelennaaraanleidingvande

evaluatievanhetVerdragvanEnschede.Anderzijdswilheteenadviesgevenaan

dekwartiermakersvandeNationalePolitiehoedesamenwerkingmetDuitslandop

basisvanhetVerdragvanEnschedeverderverbeterdkanworden.

Hetessayisgebaseerdopliteratuurstudieendiverseinterviewsmetmedewerkers

vandeNederlandsepolitie,deKoninklijkeMarechaussee,hetBundeskriminalambt,

deBundespolizeienhetEuregionaalPolitieInformatieenCoöperatieCentrum

(EPICC).

Nederlands-Duitse politiesamenwerking:

86 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Het Verdrag van EnschedeUitonderzoekinopdrachtvandeStuurgroepInternationalePolitiesamenwerking

(STIPS)kwamnaarvorendatopbepaaldegebiedenbehoeftewasaaneenbredere

juridischebasisvoordeNederlands-Duitsepolitiesamenwerking.Devoornaamste

obstakelsvoorsamenwerkingindegrensstreek,zoalsdezedoordewerkvloerwer-

denervaren,waren:

• bevoegdhedenomoptetredeninspoedeisendesituaties;

• samenwerkingophetgebiedvanopenbareordeenveiligheid;

• informatie-uitwisseling.

Dezeuitkomstenleiddenin2005tothetVerdragvanEnschede.Hetverdragiseen

aanvullingopgebodenmogelijkhedeninandereverdragen,zoalshetVerdragvan

SchengenenhetVerdragvanPrüm.

De evaluatie In2009ishetVerdragvanEnschededoorNederlandenDuitslandgeëvalueerd.

Geconcludeerdwerddathetverdrageenbelangrijkebijdrageheeftgeleverdaande

verbeteringvandesamenwerkingtussenbeidelanden.Deknelpuntendieineerder

genoemdonderzoekvandeSTIPSwerdenbenoemdzijn(grotendeels)weggeno-

men.Inhetbijzonderwordtopgemerktdatmethetverdrageensolidejuridische

basisisgelegdvoorverdereoperationelesamenwerking.

Hetverschilinbeiderechtssystemen(methetopportuniteitsbeginselinNederland

enhetlegaliteitsbeginselinDuitsland)wordtalsknelpuntbenoemd,maartevensals

uitgangspuntvandesamenwerking.Eenaantalverbeteringenisechternogwelmo-

gelijk.Erzijnduidelijkeverschilleninabstractieniveauwatbetreftdeverbeteringen:

sommigerichtenzichopdedirectesamenwerkingaandegrens,andererichten

zichopmeeralgemenezaken.Hierondervolgendemeestinhetoogspringende

verbeteringenuitdebeideevaluaties:

KennisUitdeevaluatiekomtnadrukkelijknaarvorendatdebekendheidvandeinhoudvan

hetverdragverbeterdkanworden.Onderbekendheidwordthiernietalleenhet

bestaanvanhetverdragendeglobalemogelijkhedenbedoeld,maarookkennisop

meergedetailleerdniveau.

DeInternationaleRechtshulpcentra(IRC)zijnvoorspoedeisendezaken24/7te

bevragen,maarvoormeerpraktischevragenbestaatdezemogelijkheidniet.

Terwijlerwelbehoeftebestaataaneensoorthelpdeskdiekanvoorkomendatde

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 87

mogelijkhedendiehetverdragbiedt,voorzichtigheidshalvenietwordenbenut.

Ditcentraalaanspreekpuntzouookineenbehoeftevoorzienvanpolitiemensen

uitanderedelenvanhetland.Interessantinditverbandishet‘KMarOperationeel

WerkvloerActiviteiten’(KOWA)systeem,waardeKMarsindsenigetijdover

beschikt.InditonlineteraadplegensysteemstaandewerkprocessenvandeKMar

metdaaraangekoppeldderelevantewet-enregelgevingenjurisprudentie.Hetis

eenbelangrijkevraagbaakvooroperationelevragen.

Hoewelnainwerkingtredingvanhetverdragmeerengezamenlijkaandachtbesteed

isaanopleidingen(bijvoorbeeldeene-learningmoduleGPS),wordendezeopleidin-

genmeestalmaaréénkeerperjaargegeven.VerdervaltopdataanDuitsezijdeal-

leenleidinggevendenindegrensstreekeenopleidinghoevenvolgenophetgebied

vanhetVerdragvanEnschede.InNederlandishetverplichteenbasisopleidingte

volgendieingaatophetverdrag.

Indeevaluatieiswelgesprokenoveropleidingen,maarnietoverpersoneelsbeleid.

Terwijltegenwoordigbijhetwervenvanpersoneelsteedsvakerdeeisvoordehand

zalliggendatdekandidaatervaringheeftmetinternationalesamenwerking.

Tenslottekandealledaagsesamenwerkingnogsterkwordenverbeterddoorover

enweermeerkennisoptedoenovertaal(metnamejargon)encultuur,netalsover

hetverschiltussenhetopportuniteitsbeginselenhetlegaliteitsbeginsel.

WijzevansamenwerkenUitdeevaluatieengesprekkenmetKMar-enpolitievertegenwoordigerskomthet

beeldnaarvorendateendeelvandesamenwerkingisgebaseerdoppersoonlijkein-

teresseenkennis.Hetiseenfeitdatdesamenwerkingbeterisnaarmatemenelkaar

beterkentenregelmatigfysiekontmoet.Watdatbetreftzijntweeinitiatievenhet

vermeldenwaard:degemeenschappelijkepatrouilleteams(GPT),waarvanditjaar

eenevaluatiebeschikbaarkomt1,enhetEPICC.DeGPT’srichtenzichmeerophet

feitelijksamenopstraatzijnenopdiemaniertotbeteresamenwerkingkomen.Het

EPICCisvaneenandereaardenbetrefthetgezamenlijkbemannenvaneenbureau,

waardoorpolitie-informatiesnelleruitgewisseldkanworden.HetEPICCkenteen

regionaalgeoriënteerdejuridischebasis,maarheefteenbrederwerkterreingecre-

eerddoordatruimtebleektebestaanophetgebiedvanEuregionalesamenwerking

enhetbehandelenvanrechtshulpverzoekenvanhet(naastgelegen)IRC.Inmiddels

1 Dezeevaluatieisophetmomentvanhetschrijvennognietbeschikbaar

88 SchoolvoorPolitieLeiderschap

heefthetEPICCcontactmetvergelijkbareinstellingenbinnenEuropa.Hethoofd

vanhetEPICCisvanmeningdatdesnelheidvaninformatie-uitwisselingcentraal

staatendatdehuidigewet-enregelgevingdewerkwijzevanhetEPICCtoestaat.

Alsdezeruimteeralis,danbestaatinelkgevalhetrisicodaterverwarringontstaat

overtakenenverantwoordelijkhedenvanhetcentrum.Ditstaatwatmijbetreftlos

vandeservicediehetcentrumverleent:snelleantwoordenopoperationelevragen.

GeconcludeerdkanwordendathetEPICCkennelijkvoorzietineenoperationele

behoeftediebinnendeandere,reedsbestaandeendaarvoorbedoelde,structuren

nietwordtvervuld.VoordetoekomstziethethoofdvanhetEPICCmogelijkheden

ophetgebiedvanRealTimeIntelligenceCentraeneventueelals6ekanaalvoor

samenwerkingvanIPOL.Dezelaatsteambitiestaatiniedergevalhaaksopdericht-

lijnendieIPOLhanteert.

GemeenschappelijkeanalysesenprioriteitenOpditmomentwordtindesamenwerkingtussenNederlandenDuitsland(nog)

geenofonvoldoendegebruikgemaaktvangemeenschappelijkcriminaliteitsbeeld

analyses(CBA’s)opbasiswaarvankeuzesgemaaktwordenvoordeinzetvan

mensenenmiddelen.Ditleidttotonbegripaanbeidezijdenvandegrens.Ook

SollieenKop2onderstrependezemeninginhuninventarisatievanhetgebruikvan

JointInvestigationTeams(JIT).Enalsdewileris,gooitdetechniekroetinheteten.

Omdatdecomputersystemenvanbeidelandentotophedennietzijngekoppeld,is

hetooknietmogelijkgeautomatiseerdbestandenuittewisselen.Hetachterwege

blijvenvandeafstemmingvandreigingsanalysesheeftaanonzezijdevandegrens

temakenmetgeldgebrekeneenherprioriteringbinnendevtsPN.Verderwasde

portefeuillehouderDuitslandnietergovertuigdvandenoodzaak:alsprofessional

moetjewetenwaterspeeltinjebewakingsgebied.

GemeenschappelijkcentrumIndeevaluatiewordteenpaarkeeropgemerktdatergeencentraalpuntiswaar

alleinformatieophetgebiedvansamenwerkingsamenkomt.Hetbetrefthierniet

deinternationalerechtshulpverzoeken,maarinformatieopbasiswaarvananalyses

kunnenwordengemaakttenbehoevevandeoperationeleinzet.Hetontbreektaan

overzichtopditpunt.Decentradiereedsbestaan(InfodeskTwente,Lingen,Goch

enhetEPICCinHeerlen)hebbengeengelijkesamenstelling,werkendeelsregio-

naal,deelsnationaalenkennenverschillendeopeningstijden.Deopmerkingvan

2 Sollie,H.enKop,N.,JointInvestigationTeams,lessonslearned,2012

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 89

hethoofdvanhetEPICCdatdestructuurvangemeenschappelijkecentrakangaan

veranderenmethetintroducerenvandeRealTimeIntelligenceCentra,dienthier

herhaaldteworden.

LandenprogrammaDuitsland2011-2012Hetlandenprogrammabesteedtingrotelijnenaandachtaandegenoemdethema’s

uitdeevaluatie.Hetgrootstedeelvandegenoemdethema’skomtaandeorde.

Watopvaltisdathetprogrammadeelsbeschrijvendisendeelsrichtinggevend.Ook

wordtveelruimtegelatenvoorkeuzesdielokaalgemaaktkunnenworden.

Hetlandenprogrammarichtzichnadrukkelijkopinternationaleennationaleprio-

riteiten,maarbesteedtookaandachtaanlokaleproblemen.Zowordtvoorzichtig

gesprokenovergemeenschappelijkeanalyses.Paralleldaaraanwordtaandacht

gevraagdvooreenspecifiekonderwerp:motorbendes.Devraagisechterofditde

juistevolgordeis:erwordteenprobleemgeconstateerdennaaraanleidingdaarvan

voorgesteldeengemeenschappelijkeanalyseoptestellen.Beterishetditomte

draaien.Uiteengemeenschappelijkeanalyseblijktenz.Daarnaastwordtmeerdere

kerengesprokenoverdemogelijkheidofwenselijkheidvanhetinrichtenvaneenJIT.

Hetprogrammamaaktdaardoorgeenevenwichtigeindruk.Oorzaakhiervanis

waarschijnlijkdathetprogrammageschrevenwordtdoordedienstIPOLvanhet

KLPD,maardatdeministeriesvanVeiligheidenJustitieenBuitenlandseZakenhun

(meerabstracte)prioriteitenerookinwillenherkennen.

ConclusieHetVerdragvanEnschedeheefteenbelangrijkebijdragegeleverdaandeverbete-

ringvandesamenwerkingtussenNederlandenDuitsland.Eriseengoedejuridische

basisgelegdomdeproblemendieaandebasisvanhetverdraglagen,hethoofdte

bieden.Opoperationeelvlakisnogeenaantalonderwerpenvatbaarvoorverbete-

ring.HetLandenprogrammaNederland-Duitslandheeftdebelangrijksteverbeter-

puntenopgenomen.Metnamedekennisvanhetverdragkannogverderverbeterd

worden,zowelopopleidingsniveaualsopstraatniveau.Ookblijftinvesterenintaal

encultuurnoodzakelijk.Watbetreftdefysiekesamenwerkingzijndevoorbeelden

vanhetGPTenhetEPICCinteressant.Erzalvoorkomenmoetenwordendaton-

duidelijkheidontstaatoverdestatusenmogelijkhedenvandecentradieinmiddels

zijnontstaan.DaarbijwordtinhetbijzondergedoeldopdeambitiesvanhetEPICC.

KennelijkvoorziethetEPICCineenbepaaldebehoefte,maarhetvormteveneens

eenrisicodoordeafwijkendewerkwijze.

90 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Ookkwamentweeonderwerpennietaandeordeindeevaluatie:personeelsbeleid

enICTondersteuning.Dezezijnechterwelvanbelangvoordeverbeteringvande

samenwerking.

Totslotnogdeondertitelvanditessay:‘geenwoorden,maardaden?’Erzijnge-

noeg(juridische)woordenaanhetonderwerpbesteed;hetistijdvoordaden.Dat

laatonverletdaternogwelaanbevelingenzijndietot(nog)verdereverbeteringvan

desamenwerkingkunnenleiden.

Aanbevelingen• Kennis:

- Besteedbijdewervingenselectievanmedewerkersdiewerkzaamgaan

wordeninhetgrensgebiedalaandachtaandekennisvantaalencultuur

vanhetbuurland.

- Draagerzorgvoordatzowelleidinggevendenalsmedewerkersvoldoende

kennishebbenvandemogelijkhedendiehetVerdragvanEnschedebiedt.

- Onderzoekdemogelijkheidommeerkennisopdewerkplekbereikbaarte

hebbenviahetKOWAvandeKMar.

• Gemeenschappelijkeanalyses:

- GeefprioriteitaandeondersteuningvandevtsPNtenbehoevevandeICT

middelendienodigzijnomhetmakenvangemeenschappelijkeanalyseste

vereenvoudigen.

• Samenwerking:

- Stimuleerinitiatievendiefysiekesamenwerkingtotdoelhebben.

- Borgdesamenwerkingaandegrensdoordezeteinstitutionaliserenenniet

persoonsafhankelijktelatenzijn.

• Gemeenschappelijkecentra:

- OnderzoekaanwelkeoperationelebehoeftehetEPICCtegemoetkomt.

- Borgdewerkwijzevandegemeenschappelijkecentrabinneneenduidelijke

uniformestructuur.

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 91

92 SchoolvoorPolitieLeiderschap

‘Het Verenigd Koninkrijk

staat op de derde plaats

van de ranglijst van

prioritaire landen en

toch hebben we er geen

landenprogramma.’

LeanderWitjes

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 93

Leander Witjes

De nationale politie in internationaal perspectief

De transformatie van regionale naar nationale politie is een actueel en veel-

besproken onderwerp. Het reorganisatieproces benoemt het aspect ‘inter-

nationale samenwerking’ als één van de hoofdprioriteiten. De reorganisatie

biedt echter ook uitstekende mogelijkheden voor de positionering van het

eigen land in relatie tot andere landen. Daarbij: buitenlandse organisaties

kijken vaak met een andere bril naar problemen en daaraan gekoppelde op-

lossingen. Door die blik van buiten op de eigen (Nederlandse) organisatie te

projecteren, kan men nieuwe inzichten opdoen en daarmee de eigen organi-

satie wellicht beter tot ontwikkeling laten komen.

Ditessayrichtzichopaspectenvaninternationalesamenwerkingtussende

NederlandsepolitieendepolitievanhetVerenigdKoninkrijk.Beideorganisaties

zittenmiddenineenreorganisatieproces.Datbiedtkansen.Decentraleonderzoeks-

vraagisdanook:‘Inhoeverrebiedenbeide(re-)organisatiesaanknopingspuntenom

deonderlingesamenwerkingindebreedtevoorttezetten,enzomogelijkkwalita-

tiefenkwantitatiefteverbeterenenteintensiveren?’

Een reorganisatie met voldoende

aandacht voor samenwerking met het

Verenigd Koninkrijk?

94 SchoolvoorPolitieLeiderschap

De situatie in het Verenigd KoninkrijkHetVerenigdKoninkrijkheeft43politiekorpsen;41regionalekorpsen,deMetro-

politanPoliceendeSeriousOrganisedCrimeAgency(SOCA).DeSOCAismetname

verantwoordelijkvoordebestrijdingvandezwareengeorganiseerdecriminaliteit.

Doordetoenemendeincidentgerelateerdeinmengingdoordepolitiek1kwamde

focusdeafgelopenjarensteedsmeerteliggenophetbehalenvandoelstellingen

(productie).Hetfeitelijkzorgenvoordeveiligheidvandesamenleving–ende

burger–werdsteedsmeernaardeachtergrondgedrongen.Dehuidigereorgani-

satiebeoogthetvertrouwenindepolitieteherstellen,eneenbezuinigingvan20

procenttebereikenvoor2015.Dereorganisatiebeoogt:

1. eendirecteverbindingtotstandtebrengentussenbevolkingenpolitiemet

dekomstvaneengekozenPoliceCrimeCommissioner.

2. decentraleoperationelecijfermatigedoelstellingenterugtebrengen,de

bureaucratieterugtedringenendeaanpakvancriminaliteitweeroverte

latenaanprofessionals:depolitie.

3. deoprichtingvaneenNationalCrimeAgency(NCA)terondersteuning

vandeconstabularies.DeNCAwordtmetnameverantwoordelijkvoor

decentralecoördinatieendebestrijdingvanzwareengeorganiseerde

criminaliteit.2

4. nauwesamenwerkingmetexternepartners.

DerolvandePoliceCrimeCommissioner(PCC)verdienteenkortetoelichting.De

PCChoudttoezichtopdeeffectieveuitvoeringvandepolitietaakoplokaalniveau.

Hijisinfeitedeborgingvanhetdemocratischeprocesbinnendepolitie.DePCC

heefteenrolindebenoemingenhetontslagvaneenkorpschef,enmonitortdeze

opdiversepunten.DePCCisonpartijdig.

DeNCA(punt3)valtonderdirecteaansturingvandeHomeSecretary3.DeSOCA

zalwordengeïntegreerdindeNCA.DeNCAonderhoudtdecontactenmetoverige

opsporingsdiensten,analyseertinformatieenintelligencevanaangeslotenopspo-

ringsdienstenenzorgtvooruitwisselingvandezeinformatiemetandereinstan-

tiesenbuitenlandsekorpsen.DeNCAisdeleidendeorganisatieinhetVerenigd

Koninkrijkwaarhetgaatomondermijningvancrimineleorganisatiesenverstoring

1 Policinginthe21century,2010

2 Backgroundbriefing,2012

3 TheNationalCrimeAgency,2011

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 95

vancrimineleactiviteiten.ZijherbergttevenseennationaleCybercrimeUnit.Alsver-

bindendeschakeltussendepolitie,overigeinstantiesenhetbuitenlandisdeNCA

ookhetcentraleaanspreekpuntvoorinternationalesamenwerking.Defocusindit

essayzaldaaromvoorwatbetreftGroot-BrittanniëopdeNCAgerichtzijn.

De situatie in NederlandVanuitNederlandsperspectiefbeperktditessayzichtotdeinbeddingvandecom-

ponent‘internationaal’indenieuweorganisatie.Internationalesamenwerkingis

éénvande15hoofdthema’svandereorganisatie.Hetomvatoperationelesamen-

werking,informatie-uitwisseling,internationalerechtshulpenniet-operationele

samenwerking.4Deniet-operationeleactiviteitenmoetenondersteunendzijnaande

operationeleactiviteiten.

Depolitiek-juridischekaderswordenvastgestelddoordeMinister.Dekorpschefis

eindverantwoordelijkvoorderesultaten.Deuitvoeringvandeinternationalesamen-

werkingvindtplaatsondernationaleregiebinnendeeenheden.Dekorpsstafwerkt

samenmeteennetwerkvanexpertsinderegionaleeenheden.

Erwordtgewerktmeteenlandenprogrammagerichtopprioritairelanden.5Een

landenprogrammawordtgekoppeldaaneeneenheid,maardeeindverantwoorde-

lijkheidligtbijdekorpschef.Naastlandenprogramma’szijner–binnennadervastte

stellenkaders–beperktemogelijkhedenvoorhetonderhoudenvaninternationale

relatiesopeenheidsniveau.Binnendekorpsstafwordtinternationalesamenwerking

geborgdindedirectiePolitieprofessiebijdeafdelingInternationaleSamenwerking.

Ookstrategischeallianties6metbuitenlandsepartnerszijndaargeborgd.Vanuit

dezestafvindtdeadviseringenondersteuningplaatsmetbetrekkingtotinternatio-

nalepolitievraagstukken.Dekorpschefiseindverantwoordelijkvoordeinternatio-

nalesamenwerking.

Deoperationeleinformatie-uitwisselingbinnendeEUdientzoveelmogelijkplaats

tevindenviaEuropol.OpnationaalniveauhanteertNederlandhetNIM-model.

Opeenheidsniveauwordtuitvoeringgegevenaaninternationalerechtshulp.De

NationalePolitieleverteenactievebijdrageaandeinternationalerechtsordedoor

participatieinvredesmissies.

4 ConceptinrichtingsplanNationalePolitie,2012

5 DelijstmetprioritairelandenwordtjaarlijksvastgestelddoordedienstIPOLvanhetKLPD,enis

gebaseerdopdelijst‘RangordeIntensiteitCrimineleRelaties’

6 Eenvoorbeeldvaneenstrategischealliantieishetprogramma‘PearlsinPolicing’

96 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Nederlandheeftbeslotenhetaantalliaisonofficersterugtebrengen.De

Nederlandsepolitiewilvakermobieleliaisonsgaaninzettendiealseensoort‘inter-

nationalewijkagent’gaanfunctioneren.DeliaisonofficerinLondenzalinhetnajaar

van2012zijnpostverlaten.

Internationale / bilaterale samenwerking HetVerenigdKoninkrijkmaaktdeeluitvandeEU,maarparticipeertnietbinnen

Schengen.NederlandiszowellidvandeEUalsvanSchengen.DeNederlandse

politiehechtzeerveelwaardeaaneenintensievesamenwerkingmetdebuurlan-

den,dezogenaamdeeersteschil7.OokhetVerenigdKoninkrijkwordtbeschouwd

alsbuurland8.In2011kwamen1438rechtshulpverzoekenvanuithetVerenigd

Koninkrijkoponsaf,terwijlNederlander950naarhetVerenigdKoninkrijkdeed

uitgaan.9Tussen2004en2012waren5JointInvestigationTeams(JIT)actieftussen

hetVerenigdKoninkrijkenNederland.Metdezeaantallenkangesteldwordendat

denoodzaaktotsamenwerkingmeerdanaanwezigis.

HetVerenigdKoninkrijkstaatopdederdeplaatsvanderanglijstvanprioritaire

landen.Ditmaakteenlandenprogrammanoodzakelijk,alishiervanindepraktijk

geensprake.10Erishiervoorgeenexplicieteredentevinden.Mogelijkverlooptde

samenwerkingookzonderprogrammasoepelvanwegehetontbrekenvaneentaal-

barrière.ErisformeelweleenportefeuillehouderVerenigdKoninkrijk,maarhoewel

functioneelisdittochvooralgebaseerdoppersoonlijkeinteresseeneenpartnership

tusseneenEngelskorpsenhetkorpsvandebetrokkenportefeuillehouder.

TussenNederlandenhetVerenigdKoninkrijkbestaangeenspecifiekebilaterale

verdragendiedepolitiesamenwerkingbevorderenofondersteunen.11Datbetekent

datvooriederevormvansamenwerkingindividueleafstemminggevondenmoeten

worden.BinnendeEUiseenaantalstrategischethema’svastgesteldwaarbinnen

menineenbilateraalofmultilateraalsamenwerkingsverbandkanparticiperen.Deze

thema’swordenvastgesteldbinneneenzogenaamdSOCTA(SeriousOrganised

CrimeThreatAssessment).DedoorSOCTAaangereiktethema’skunnenomgezet

7 DeNederlandsepolitiehoudtbijdeprioriteringvaninternationalesamenwerkingrekeningmet

dedrieschillen:de1eschilbetreftdebuurlanden,de2eschildeoverigeEU-landenende3eschil

deoverigelanden

8 OnzebuurlandenzijnverderDuitsland,BelgiëenLuxemburg

9 JustitiëleInformatiedienstOpenbaarMinisterie,2012

10 G.vanKempen,2012;E.Trommelen,2012

11 E.Trommelen,2012;S.Lasschuit-Lavalaye,2012

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 97

wordenineenEMPACT-project12.NederlandenhetVerenigdKoninkrijkwerken

binnenEMPACTvrijintensiefsamenopeenaantalprojecten:Organisedcrime

groupsWestAfrica,Containersmuggling,CybercrimeenTraffickingofhuman

beings.DaarnaastwordtsamengewerktineenprojectrondcannabistussenBelgië,

Duitsland,hetVerenigdKoninkrijkenNederland.InEU-verbandwerkenNederland

enhetVerenigdKoninkrijktenslottenogsamenopdeprojectenGrensvademecum

enE-campus.

ZowelhetVerenigdKoninkrijkalsNederlandhebbenactiefgeparticipeerdinde

totstandkomingvanhetHarmony-model13.Opvallendisdatzedatbeidendeden

vanwegehunervaringophetgebiedvanintelligenceledpolicing.Decoördinatie

vanEU-projectenisaanNederlandsezijdeinhandenvandeCommissarisvanPolitie

EU-aangelegenheden.Zijgeeftaanongeveereenkeerperdrieàvierwekenopstra-

tegischniveauoverlegtehebbenmetdeEngelsepartner.ZesNederlandsepolitie-

korpsenhebbenophetmomentvanschrijveneenvormvanstructureelcontactmet

eenEngelskorps.Hetgaatompartnership,kennisuitwisselingen/ofoperationele

samenwerking.

Deinternationalecriminaliteitheeftzichdeafgelopendecenniaontwikkeldtot

opmondiaalniveau14.Internationalepolitiesamenwerkingmoetde(achterhaalde)

reactievebenaderingvanhetprobleemombuigennaareenproactievebenadering

doormiddelvankennis-eninformatiedeling,gemeenschappelijkeanalysesendoor

gezamenlijkeoperationelestrategieën.Internationalebeleidsbepalingdientop

strategischniveauplaatstevindeneneendynamischkaraktertehebbenomde

criminaliteitopdevoettekunnenvolgen.

UitdegehoudeninterviewskomtnaarvorendatdegemiddeldeNederlandse

politiemedewerkerdeinternationalesamenwerkingzeerregelmatigonderschat.

MengaatertegemakkelijkvanuitdathetEngelsdatooitopschoolgeleerdwerd,

voldoendeisomprofessioneeltekunnencommuniceren.Ookhetgebrekaanken-

nisvancultuur,organisatieenwetskennismaaktdatdegemiddeldeNederlandse

politiemedewerker–metenigunderstatement–onvoldoendeprofessioneelkan

functioneren.Collega’sinhetVerenigdKoninkrijkgevenaandatdebesteervarin-

geninsamenwerkingzijnopgedaanmetcollega’sdievakeronderzoekenhebben

12 EMPACT:EuropeanMultidisciplinaryPlatformAgainstCrimeThreats

13 HarmonyishetEuropeseCriminalintelligencemodeldatbestaandeopsporings-,informatie-en

intelligenceinstrumentensamenbrengtendecentralerolvanEuropolbeoogtteversterken

14 T.Driessen,notitieInternationalePolitieSamenwerking

98 SchoolvoorPolitieLeiderschap

gedraaideninmiddelsdenodigeervaringhebben.Persoonlijkecontactenbevor-

derendesnelheidvaninformatie-uitwisseling,afstemmingenuitvoeringvande

opsporingsactiviteit.

Conclusies Literatuur-enbronnenonderzoekalsmedediverseinterviewslatenziendatgespro-

kenkanwordenovereenintensievesamenwerkingtussendeNederlandsepolitie

endepolitievanGroot-Brittannië.Menvindtelkaarnietalleenopbilateraalniveau,

maarookinEuropeesverbandwordtactiefsamengewerktin(EMPACT-)projecten,

metalsgemeenschappelijkdoeldebestrijdingvandeinternationalecriminali-

teit.Eenveelvoorkomendevalkuilisdatindividuelepolitiemedewerkersdeeigen

capaciteitentehooginschatten.Ditkanafbreukdoenaandekwaliteitvanhet

internationaleoptreden.Debeidereorganisatiesbiedeneengeweldigmomentum

omdeinternationalepolitiesamenwerkingtussenbeidelandenaftestemmenente

borgen,metalsdoeleengemeenschappelijkgedragenprofessionelesamenwerking

terversterkingvanhetoperationeleproces.Hoedanookgeldtvoorbeidepolitie-

korpsen:‘Let’skeepincontact!’

AanbevelingenDecentraleonderzoeksvraagwas:‘Inhoeverrebiedendebeide(re-)organisaties

aanknopingspuntenomdeonderlingesamenwerkingindebreedtevoorttezetten

enzomogelijkkwalitatiefenkwantitatiefteverbeterenenteintensiveren?’Op

basisvanhetvorenstaande,zijndevolgendeaanbevelingentedoen:

- Zorgvooreengemeenschappelijkevisieopinternationalepolitiesamenwer-

kingenoverweegomopkortetermijndesamenwerkingmethetVerenigd

Koninkrijkteborgenineen(gestructureerd)landenprogramma.

- OverweegomhetlandenprogrammamethetVerenigdKoninkrijkniet

eenzijdigvanuitNederlandsperspectiefoptestellen,maardeze–op

strategischniveau–aftestemmenmetdeEngelseautoriteiten.Laathet

programmaonderanderedevolgendepuntenbevatten:eenwederzijdse

verkenning,gevolgddoorafsprakenrondhetdelenvanervaringen,innova-

tie,ontwikkelingenopleidingenwederzijdseprofessioneleondersteuning

enadvisering.

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 99

- OverweegeenstructureleverbindingtussendepolitieinhetVerenigd

Koninkrijk–incasudeNCA–endeNederlandsepolitie.Geefditvorm

doordepermanentewederzijdseaanwezigheidvanervaren,deskundige

enkwalitatiefgoedopgeleidemedewerkersdieonderzoekeninitiërenen

begeleiden.

- Overweegkwaliteitseisenophetgebiedvantaal,cultuur,organisatieen

wet-enverdragskennistestellenaanmedewerkersvandeNederlandsepo-

litiediebetrokkenzijnbijinternationalesamenwerking.Pashierhetinitiële

enpostinitiëleonderwijsopaan.

- BuitenEMPACT-verbandontbreekthetaaneenactueelgemeenschap-

pelijkoverzichtvancrimineleontwikkelingen.Overweegeenstructurele,

periodiekebriefingmetdepolitievanhetVerenigdKoninkrijkomactuele

crimineleontwikkelingentijdigteherkennenengezamenlijkoptepakken.

- HetVerenigdKoninkrijkheeftzichtotdoelgesteldhetzogenaamde‘micro-

management’terugtedringen;hetinmengenvanhetstrategischofpoli-

tiekniveauindeuitvoeringvanhetpolitiewerk.Overweegomnogtijdens

hetlopendereorganisatieprocesvanditsoortervaringenenvoornemenste

profiteren.

- Totslot:erisgeenbeleidmogelijkzondertewetenwatderesultatenvan

deeerderontplooideactiviteitenzijngeweest.Overweegdesamenwer-

kingtussenNederlandenhetVerenigdKoninkrijkineencontinueproces

temonitorenenteevalueren.Overigensgeldtditvoorderelatiemetalle

buurlanden.

100 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Van de leersupervisors prof.dr. W. Bruggeman en M. Beuving:

De ‘nieuwe’ praktijk: Europesebevelen

Wat is de impact en betekenis van diverse Europese bevelen voor de politiële

uitvoering en informatievoorziening?

Vanmondialeontwikkelingen,viaEuropesestrategieënenalliantiesmetbuurlan-

den,komenwenubijdepraktijk:deimpactvandriebelangrijkeEuropesebeve-

len:hetEuropeesArrestatiebevel,hetEuropeesOnderzoeksbevelenhetEuropees

Beschermingsbevel.Alsergensduidelijkwordtdatwemóetensamenwerken,is

hethier.Enookhierisweerdevraagrelevant:alswewetenwatoponsafkomt,

waaromorganiserenwehetdannietintegraal,enwaarombereidenweonserdan

nietoptimaalopvoor?ZelfeenJITisgrotendeelsvoortebereiden;álshetzoveris,

wiezorgtdanvoorwat?

HenkLindtstondstilbijhetEuropeesArrestatiebevel.Hijsteldezichdevraagofbij

debeleidsvormingvandeinrichtingsplannenvandeNationalePolitierekeningis

gehoudenmetde(door)werkingvanhetEuropeesAanhoudings-ofArrestatiebevel.

Zijnconclusieis:nee,erisgéénrekeningmeegehouden,enhetstaatooknergens

beschreven.HetlijkteropdathetEABgeenprioriteitheeft.Zelfsdebestaande

rechtshulporganisatielijktpassendgemaaktvoordenieuwe,envooraldeeigen

(organisatie)belangenlijkenleidend.

HetessayvanKarinKrukkertrichttezichophet–noginontwikkelingzijnde–

EuropeesOpsporingsbevel.Erlijktenormveelwerkoponsaftekomen,maarde

inschattingisdathetleeuwendeeltussenBelgiëenNederlandspeelt.Alswedus

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 101

bilateraalafstemmenwaarprioriteitenliggen,danzalnietvoorelkkleinfeitjeeen

bevelwordenafgegevenendetoevloeddusafnemen.Zaakisduswederomdatwe

datdóen.

MariëtteChristopheonderzochthetrelatiefnieuweEuropeesBeschermingsbevel

datslachtoffersvanstalkingenhuiselijkgeweldmoetbeschermentegendebe-

lagers.ZekomttotdeconclusiedatBeschermingsbevelhetgoedebeoogd,maar

datreedsbestaandeinstrumentenwellichtookvoldeden.Samenwerkendraaitom

Mogen,Kunnen,WillenenMoeten.HetlijkteropdatdeonmachtinWillenen

KunnengecompenseerdwordtmetBevelen.Europamoetuitkijkendathetniet

overdrijft.

102 SchoolvoorPolitieLeiderschap

‘Het lijkt erop dat de

oude rechtshulp-

organisatie passend is

gemaakt voor de

nieuwe situatie, en dat

daarbij vooral gekeken

is naar de eigen

(organisatie)belangen.’

HenkLindt

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 103

Henk Lindt MPM

Het Europeesarrestatiebevel

In de afgelopen jaren is de invloed van Europese wetgeving op de politiedien-

sten van de Europese lidstaten steeds groter geworden. Denk aan de komst

van het Europees Onderzoeksbevel (EOB), het Europees Beschermingsbevel

en richtlijnen ten aanzien van informatie-uitwisseling, gegevensbescher-

ming, opsporing en vervolging en het afpakken van crimineel verkregen

vermogen. Dit essay besteed aandacht aan het al langer bestaande Europees

Aanhoudings- of Arrestatiebevel (EAB). De centrale vraag is of bij de beleids-

vorming van de nieuwe inrichtingsplannen van de Nederlandse Nationale

Politie rekening is gehouden met de (door)werking van dit bevel, en op welke

wijze dit dan is beschreven. De beantwoording van de onderzoeksvraag ge-

beurt aan de hand van een aantal deelvragen.

Welke rol speelt Nederland als handelsland in relatie tot het EAB?Nederlandissindsmensenheugeniseenhandelsnatiedankzijhaargoedeinfrastruc-

tuur,geografischeligging,luchthaven,zeehavenenniettevergetendeHollandse

handelsgeest.DitallesheeftNederlandnietalleenwelvaartbezorgd,maardoorde

eeuwenheenookgelukszoekersencriminaliteitaangetrokken.Ennu,inhetdigitale

tijdperkenhetwegvallenvandebinnengrenzenvandeEuropeselidstaten,ismen

steedsmeervanmeningdatgeenmisdrijfmeergepleegdwordtzonderenigevorm

vaninternationaledimensie.Veelopsporingsonderzoekenvananderelidstatenheb-

beneenrelatiemetNederlandendatleidttotrelatiefveelrechtshulpverzoeken,en

dusooktotEAB’s.

Internationale samenwerking is een

kwestie van openheid van geest

104 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Wat is een EAB en aan welke rechtsbeginselen raakt het?HetEABistedefiniërenalseenrechterlijkbesluitdatineenlidstaatvandeEuropese

Uniewordtgenomenenwaarineenanderelidstaatwordtverzochteenverdachte

vaneenmisdrijf,ofeenveroordeelde,aantehoudenenoverteleveren.Eenvorm

vanrechtshulpdus.Rechtshulpwordtonderverdeeldinkleineengroterechtshulp1.

Bijkleinerechtshulpwordengeenessentiëledelenvanhetstrafprocesovergeno-

men,bijgrotewel.HetEABvaltondergroterechtshulp;hetgaatimmersoverover-

levering,overdrachtvanrechtsvervolgingoftenuitvoerleggingvanveroordelingen.

Aaninternationalesamenwerkingopstrafrechtelijkterreinliggenvierbeginselenten

grondslag2:hetsoevereiniteitsbeginsel,hetvertrouwensbeginsel,hetspecialiteit-

beginselenhetwederkerigheidsbeginsel3.Vanuithetsoevereiniteitsbeginselishet

belangrijkomstiltestaanbijtweebeginselenvanstrafvorderlijkeaard:hetoppor-

tuniteitsbeginselenhetlegaliteitsbeginsel.Hetopportuniteitsbeginselhoudtindat

hetOpenbaarMinisteriezelfbeslistofvan(verdere)vervolgingzalwordenafgezien

opgrondvanhetalgemeenbelang.HetlegaliteitsbeginselverplichthetOpenbaar

Ministerieteallentijdeeenstrafvervolgingintestellenzodrahetkenniskrijgtvan

enigstrafbaarfeit.Nietallelandenkennenhetopportuniteitsbeginsel.Justitieen

politieinNederlandmakeninhetkadervanhetalgemeenbelangdushuneigen

keuzes,ongeachtofereenrechterlijkbesluitaantengrondslagligt.

Wat is de huidige procesgang rondom het EAB?MedeopbasisvanheteerdergenoemdsoevereiniteitsbeginselishetinNederland

gebruikelijkdateenEuropeeskaderbesluitwordtvertaaldinnationalewetgeving.

HetkaderbesluitvandeEuropeseRaadwaarinhetEABaandeordekomt4,isvorm-

gegevenindeOverleveringswet5.DeRaadvandeEuropeseUniehoudtregelmatig

evaluatieonderzoekennaardewerkingvanonderanderehetEAB-kaderbesluit.

1 BureauEuregionaleSamenwerking(2008),Praktischehandleidinginternationaalstrafrechtin

hetNederlandsgrensgebied,Maastricht,OpenbaarMinisterieNederlandenBureauEuregionale

Samenwerking

2 BureauEuregionaleSamenwerking(2011),Handboekregelgevingvoorpolitiëleenjustitiële

informatieuitwisseling,Maastricht,OpenbaarMinisterieNederlandenBureauEuregionale

Samenwerking

3 VanderBele.a.(2008),InformatieenOpsporing,Zutphen,StudiecentrumRechtspleging

4 KaderbesluitvandeRaadvandeEuropeseUniebetreffendehetEuropeesAanhoudingsbevel,en

deproceduresvanoverleveringtussenlidstatenvandeEuropeseUnie,13juni2002(2002/584/

JBZ)

5 Wetvan29april2004totimplementatievanhetkaderbesluitvandeEuropeseUniebetreffende

hetEuropeesaanhoudingsbevelenproceduresvanoverlevingtussendelidstatenvandeEuropese

Unie(Overleveringswet)

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 105

Dezeonderzoekenkunnenleidentotaanpassingvanhetkaderbesluitendusindi-

recttotaanpassingvanwetgevingopnationaalniveau.Uiteenin2008gehouden

evaluatieonderzoekvandeRaadvandeEuropeseUnie6komtnaarvorendat:

• deNederlandseimplementatiewetgrotendeelsstrooktmethet

kaderbesluit;

• hetdeskundigenteamdeindrukheeftgekregendatNederlandeengoed

georganiseerdengoedwerkendsysteemheeftopgebouwd.

NederlandmaaktonderscheidtusseninkomendeenuitgaandeEAB’s.Deinkomen-

deEAB’slopenviahetOpenbaarMinisterieteAmsterdam.DeuitgaandeEAB’sgaan

viadebetrokkenOfficiervanJustitie,diedaarinautonoomis.DeuitgaandeEAB’s

wordengeregistreerdbijhetOpenbaarMinisterieteAlmelo.Deregistratieenhet

daarvoorgebruiktesysteemwordenechteralsonbetrouwbaarbeschouwd.

InNederlandkennenwezesinternationalerechtshulpcentra(IRC’s)enéénlandelijk

IRC(LIRC).HoewelhetVerdragvanMaastricht7uitgaatvan(verdergaande)horizon-

taliseringvandesamenwerkingbinnenzoweljustitiealspolitie,komenderechts-

hulpverzoeken–endusookdeEAB’s–gecentraliseerdbinnen,terwijldeuitgaande

rechtshulpverzoekenlangsgedecentraliseerdewegverlopen.Hetlijkteropdat

Nederlandvooraluitgaatvanheteigenbelang,inplaatsvantehandelenvolgens

hetVerdragvanMaastricht.

DeIRC’skennentweeverschillendewerkwijzen:het‘Haagsemodel’enhet

‘Amsterdamsemodel’.HetHaagsemodeliseensterkgeconcentreerdevariantwaar

deafhandelingvanrechtshulpverzoekenzomogelijkbinnenhetIRCplaatsvindt.In

hetAmsterdamsemodelwordtdeoperationeleuitvoeringdoorandereorganisatie-

onderdelenbinnendepolitieafgehandeld.

Rechtshulpverzoeken/EAB’swordengewogenmetbehulpvanhetnationaal

intelligencemodel(NIM).Bijhetbepalenvanwelkezakenwordenopgepakt,kijkt

Nederlandvaakdoordebrilvanheteigenbelang;hetheeftdeneigingnationale

zakeneenhogereprioriteittoetekennendaninternationalerechtshulpverzoeken.

TerwijlhetEABeenrechterlijkbeveliswaarsimpelweguitvoeringaangegevenmoet

worden.

6 RaadvanEuropeseUnie(2008),Evaluatieverslagvandevierderondevanwederzijdseevaluaties,

depraktischetoepassingvanhetEuropeesAanhoudingsbevelendebijbehorendeproceduresvoor

overleveringtussendelidstaten,Brussel(15370/1/08)

7 EuropeseUnie(1992),VerdragbetreffendedeoprichtingEuropeseUnie,Maastricht

106 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Uitgehoudeninterviewsenliteratuurstudiekomtnogeenaantalopvallendezaken

naarvoren:

• DeafwikkelingvanEAB’sverlooptoverhetalgemeengoed.Mogelijkbiedt

eenrecentonderzoeknaardeNederlandseafhandelingvanBelgische

rechtshulpverzoekenhandvattenvoorverdereverbetering.

• Uitonderzoekblijktdathetaantaluitgaanderechtshulpverzoekenvierkeer

lagerligtdanhetaantalinkomenderechtshulpverzoeken8.

• HetaantalbinnenkomendeEAB’sstijgt9:in2010ginghetom737bevelen;

eenstijgingvan10%tenopzichtevan2009.Vandeze737zijner542in

behandelinggenomen.Deoverigenzijnafgewezen,ingetrokkenofhebben

nogniettotaanhoudinggeleid.In2010registreerdenwe722uitgaande

EAB’s10.In2011steegditnaar823.Debalanstusseninkomendeenuit-

gaandeEAB’slijktredelijktezijn.

• HoewelhetEABeenverplichtendkarakterheeft,staaterslechtseen

beperktestokachterdedeur.DeEuropeseCommissiekanhetniet-naleven

benoemenineenevaluatierapport,ofdelidstaatdiedeimplementatievan

wetgevingnietheeftbewerkstelligdvoordeEuropeseCommissiedagenop

grondvanhetVerdragvanLissabon(inbreukprocedure).

DekritiekdiesommigelidstatenopNederlandhebbenwaarhetgaatomde

uitvoeringvanEAB’sisvooralgelegeninhetfeitdatNederlandtoetstopweigering-

gronden,datzerechterlijkebevelennietopvolgt,veelallijkttekiezenvooreigen

belangendaarmeeinzichzelfgekeerdlijkttezijn.OokveroorzaakthetNederlandse

sturingsmodeleentragebesluitvorming.Nederlandkijktteveelnaar‘de‘kosten’en

teweinignaarde‘baten’enschaadtdaarmeehetwederkerigheidsbeginsel.

Wat zegt de evaluatie van het EAB over de implementatie in Nederland? Hoe en wanneer vertaalt zich dit in Europese en nationale regelgeving?HetlaatsteevaluatieverslagbetreffendehetEABdateertuit200811.Hetdoelwas

deverschillendeprocedurestebeoordelendieNederlandhanteertrondinkomende

8 AnderssonElffersFelix(2010),ImpactanalyseEuropeesOnderzoeksbevelvoordeNederlandse

Politie,Utrecht

9 OpenbaarMinisterieAmsterdam(2010),JaarverslagEuropeesAanhoudingsbevel,Amsterdam,

OpenbaarMinisterie

10 Justitiëleinformatiedienst(2012),GegevensuithetsysteemLuris,Almelo,OpenbaarMinisterie

11 Zievoetnoot6

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 107

enuitgaandeEAB’s.Erkwamenveertienaanbevelingenuitnaarvorendiemet

namegerichtwarenopdewijzevanimplementatievanhetkaderbesluitinde

OverleveringswetendeprocesgangbijhetOpenbaarMinisterieenderechterlijke

macht.Slechtsdrieaanbevelingenraaktendepolitie.Hetgingmetnameoverhet

uitwisselenvaninformatieenopdoenvankennis.

Wat schrijft het inrichtingsplan Nationale Politie over het EAB / de rechtshulpverzoeken?HetinrichtingsplanNationalePolitie12steltinternationalesamenwerkingvastals

prioriteit.Hetkorpszalinzettenopoperationelesamenwerking,rechtshulpen

informatie-uitwisselingenniet-operationelethema’s.Binneniedereregionaleeen-

heidwordteenIRCondergebracht.HetLIRCblijftbestaan.HetaantalIRC’sneemt

daarmeetoenvanzesnaartien.DoordeIRC’stekoppelenaandetienregionale

eenheden,kandeNationalePolitievoldoenaanheteerdergenoemdebeginselvan

horizontalisering.

HetLIRCendeIRC’szijnondergebrachtindeinformatieorganisatie.Deuitvoe-

ringscapaciteitisondergebrachtbijDienstLandelijkeRechercheen(opeenheids-

niveau)bijdeDienstRegionaleRecherche.Hiermeezijninformatieenuitvoering

gescheiden.

Hetinrichtingsplanmaaktduidelijkdatinternationaleoperationelesamenwerking

plaatsvindtopbasisvandematewaarinNederlandzichherkentinhetveilig-

heidsvraagstuk.Datverondersteltdatersprakeisvaneenkeuze!Nietsisminder

waar;rondEAB’sgaathetomhetuitvoerenvanrechterlijkebevelen.Nederland

lijktdaarmeetetornenaanhetvertrouwens-énwederkerigheidsbeginsel.Uithet

inrichtingsplanblijktverderdatNederlanddegezamenlijkecapaciteit,competenties

enexpertisezointegraalenflexibelmogelijkinwilblijvenzetten.Erisnietsterugte

vindenoveronderliggendebeleidstheorieënof-uitgangspunten.Hetlijkteropdat

mendebestaandesituatieheeftdoorvertaaldnaarhetnieuweinrichtingplan.

ConclusiesTerugnaardecentraleonderzoeksvraag:Isbijdebeleidsvormingvandeinrichtings-

plannenvandeNederlandseNationalePolitierekeninggehoudenmetde(door)

werkingvanhetEuropeesAanhoudings-ofArrestatiebevelenopwelkewijzeditis

beschreven?

Nee,erisgéénrekeningmeegehouden,enhetisooknietbeschreven.

Deelsisditverklarendoortekijkennaarhetprincipevanrichten,inrichtenen

12 KwartiermakerNationalePolitie(2012),InrichtingsplanNationalePolitie(concept),versie1.0

108 SchoolvoorPolitieLeiderschap

verrichten.HetEABvaltonderverrichten(uitvoeren)enstaatindiezindusniet

explicietbeschrevenineeninrichtingplan.Maarhetisooknietterugtevindenbijde

beschrijvingvandeinternationalecomponent(rechtshulp)diewélinhetinrichtings-

planaandeordekomt.HetlijkteropdathetEABgeenprioriteitheeft.

Kijkendnaarbeleidstheorieënlijkteensterkepolitiekewilzichtevertalenineen

IST-enSOLL-beschrijving,waarbijderoutetussenbeideeenrechtelijnis.Alsaleen

beleidstheoriegebruiktis,isdatdeverouderdetheorievanHoogerwerf13,maarhet

lijktereerderopdatdebestaanderechtshulporganisatiepassendisgemaaktvoor

denieuwe.Endatdaarbijvooralgekekenisnaardeeigen(organisatie)belangen.

AanbevelingenOmtekijkenofervoldoendedraagvlakbestaatvoordegekozenbeleidsinterven-

ties,kangebruikwordengemaaktvandeargumentatievebeleidsanalyse14enhet

uitvoerenvaneendraagvlakanalysemetbehulpvanhetmodelBressers15.Door

internationalestakeholdersenbelangentebenoemen,kanmeteenmeer‘open

geest’vormgegevenwordenaanhetbeleid,enkunnenleidendebeginselen,wet-

enregelgevingenuitgangspuntenopnieuwbekekenworden.

Nahetrichteneninrichtenishettijdvoorhetbeschrijvenvanhetverrichten.Hierbij

verdientdeinternationalecomponentvanhetpolitiewerk-waaronderrechtshulp

enhetEAB–denodigeaandachtenprioriteit.

Uitdeinterviewskwamookeenaantalpraktischeaanbevelingennaarvoren:

• Zorgdatervoldoendekennisenkundeaanwezigisombinnendeinterna-

tionalecontextgoedtekunnenfunctioneren.

• Zetopeenbeperktaantalplaatsenkennisknooppuntenop.Nietvanuitcon-

trolenbeheer,maaromeenvraagbaakfunctietevervullenvoorexecutieve

collega’s.NaarBelgischvoorbeeldkunnenbinnendezeknooppuntenook

problemenindeuitvoeringvanhetEABwordenbesprokenenopgelost.

• Zorgdatvoldoendeuitvoeringscapaciteitbeschikbaarisenkiesvooreen

modelvanuitvoering.Devoorkeurgaatuitnaardegeconcentreerdevari-

antwaarbijdegeheleafhandelingvanhetEABbinnenéénorganisatieon-

derdeelplaatsvindt.

13 Prof.dr.A.Hoogerwerf(1992),Hetontwerpenvanbeleid,Groningen,SamsonSijthof,

ISBN9060926048

14 R.HoppeenA.Peters(1998),Bouwstenenvoorargumentatievebeleidsanalyse,DenHaag,

Elsevier,ISBN9057491524

15 J.A.BressersenP.J.Klok(2004),Referentiekaderbeleidsontwikkelingeninstrumentenkeuze,

Enschede,MPMuniversiteitTwente,leergang15

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 109

• Zorgvoor‘dedicatedcapacity’;laathetwerkuitvoerendoormensendie

betrokkenzijnenwetenwathetisomininternationalecontexttewerken.

• ZorgvoorkortelijnentussenOpenbaarMinisterieendepolitie.Dehuidige

opzetvandeIRC’szorgenhiervoor.Houdditinstand.

• Zorgvoorcontinuïteitvanmensen.Binneninternationalesamenwerkingis

hetprincipevankennenengekendwordenvangrootbelang;hetleidttot

meervertrouwen.

• ZorgvooreengoedwerkendregistratiesysteemtenaanzienvandeEAB’s.

NaarBelgischvoorbeeldgeldtdevoorkeurvooreencentraalpuntwaar

zoweldeinkomendealsdeuitgaandeEAB’swordengeregistreerd.

• Geefdeafhandelingvanrechtshulpverzoeken/EAB’sdieprioriteitdiehet

verdientdoorzeonderdeeltemakenvanmanagementgesprekkenopalle

niveaus.

Enwellichtdemeestbelangrijkeaanbevelingis:kijkmetopenheidvangeestnaar

internationaleontwikkelingeneninternationalesamenwerking!

110 SchoolvoorPolitieLeiderschap

‘Een EOB is geen kwestie van kiezen,

maar een kwestie van moeten. Er lijkt

verdragsrechtelijk gezien weinig

speelruimte te zijn voor een stuurploeg.’

KarinKrukkert

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 111

Europees onderzoeksbevel: het ei van Columbus?

De huidige praktijk van de rechtshulpverlening in het kader van bewijsver-

garing in strafzaken met een internationale dimensie is beoordeeld als te

complex en te versnipperd. De introductie van het Europees Onderzoeksbevel

(EOB) moet bijdragen aan een praktijk van rechtshulpverlening die eenvou-

diger en eenduidiger is, en sneller verloopt. De richtlijn EOB is in concept

gereed, en de verwachting is dat het nog minimaal drieënhalf jaar duurt voor-

dat hij daadwerkelijk is geïmplementeerd. Daarom is het goed om juist nu de

vraag te stellen wat de consequenties van de introductie van het EOB zijn voor

de Nederlandse politie. Deze onderzoeksvraag wordt beantwoord aan de hand

van deelvragen.

Wat behelst het Europees Onderzoeksbevel?EenvandedoelstellingenvanhetStockholm-programmaistekomentoteen

alomvattendinstrumentvooronderzoekenbewijsvergaringinanderelidstaten.

HetEOB,eeninitiatiefvanhetBelgischvoorzitterschapvandeEuropeseRaad,heeft

deambitieeendergelijkinstrumenttezijn.Hetberustophetbeginselvanweder-

zijdseerkenningvanrechterlijkeuitsprakenenbeslissingen,datsindsdeRaadvan

Karin Krukkert EMPM

112 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Tampere(1999)beschouwdwordtalshoeksteenvandejustitiëlesamenwerking

binnendeEuropeseUnie(EU).Demeestinhetoogspringendeelementenvanhet

EOBzijn:

- Termijnen–Indeconceptrichtlijnzijntermijnenopgenomen.Zeleidentot

meersnelheidindeafhandeling,enzijnvoldoenderealistischenhaalbaar.

- Uniformcertificaat–HetEOBbiedteenuniformcertificaatinplaatsvande

nuzeerdiverserechtshulpverzoeken.

- Weigeringgronden–Hetaantalweigeringgrondenisaanzienlijkingeperkt.

WelmoetiederEOBgetoetstwordenopproportionaliteitomtevoorkomen

dathetinstrumentingezetwordtvoorbagatelzaken.

- Communicatie–Erzijneisenopgenomenoverdecommunicatietussende

uitvaardigendeenuitvoerendelidstaat.

OphetmomentvanschrijvenishetEOBinbehandelingbijhetEuropeesParlement.

HetParlementheeft199amendementeningedienddiemetnamegaanover

inperkingvandereikwijdtevanhetEOBenhetopnemenvanmeerweigeringgron-

den.Deinperkingvandereikwijdtebetrefthoofdzakelijkbijzondereonderzoeks-

maatregelen(o.a.interceptieeninfiltratie).Ditstaatopgespannenvoetmethet

oorspronkelijkedoelvanhetEOBendaarmeemetdetoegevoegdewaardevanhet

instrumentvoordebestaanderechtshulppraktijk.Hetaanscherpenvandeweige-

ringgrondenisgerichtophetvoorkomenvangebruikvoorbagatelzaken.Opzijn

vroegstheefthetEOBin2016krachtvanwerking.

Wat is de bestaande rechtshulpverleningpraktijk binnen de politie?InNederlandzijndezesInternationaleRechtshulpCentra(IRC)enhetLandelijk

InternationaleRechtshulpCentrum(LIRC)belastmetdeafhandelingvanrechts-

hulpverzoeken.DeIRC’swerkenófvolgenshet‘Haagsmodel’,ófvolgenshet

‘Amsterdamsmodel’.InhetHaagsemodelishetIRCzelfbelastmethetheleproces

vanintaketotafhandeling.InhetAmsterdamsemodelzorgthetIRCvoorintake,

administratievevoorbereidingenafhandeling,maardeoperationeleafhandelingligt

bijanderekorpsonderdelen.

Nederlandheefteenslechtenaamwaarhetgaatomhetuitvoerenvanrechtshulp-

verzoeken.DekomstvandeIRC’shebbendesituatievolgenshetIRCDenHaag

aanzienlijkverbeterd,maareenslechtenaambenjenietzomaarkwijt.Vooraldebe-

drijfsmatigebenaderingvandeNederlandsepolitie(wegen,prioriterenensturen)is

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 113

verantwoordelijkisvoorditimago.Derelatiemetdebuurlandenisdanookgecom-

pliceerd.BelgiëenDuitslandwarenin2010verantwoordelijkvoortweederdevan

hettotaleaantalvan27.000inkomendejustitiëlerechtshulpverzoeken.Vanwegede

negatieveervaringendiedezelandenhebbenmetdeafhandelingvanrechtshulp-

verzoekendoorNederland,moetenIRC-medewekersvaakophunbeurtveelmoeite

doenomuitgaanderechtshulpverzoekenbehandeldtekrijgen.Hetlijkterookop

datNederlandnogniethelemaaldoordrongenisvanhetverplichtendekaraktervan

derechtshulpverlening.Eenquickscanvanjaarverslagenvanpolitiekorpsenleertdat

nietsvermeldwordtoverinternationalepolitiesamenwerkingen–inhetverlengde

daarvan–rechtshulpverlening.

Wat zijn de consequenties van de bestelwijziging voor de rechtshulpverlening?InhetconceptinrichtingsplanvandeNationalePolitieishetstrategischethema

internationaliseringdoorvertaaldnaardefeitelijkeinrichting.Hetplanlaatzien

datdeLandelijkeEenheidenalleregionaleeenhedenbeschikkenovereenIRC.Dit

betekenttenopzichtevandehuidigesituatiedatereenuitbreidingplaatsvindtvan

zesnaartienIRC’s.De(L)IRC’szijnondergebrachtbinnendesturingslijnvandein-

formatieorganisatie.VoorhetLIRCisdatdeDienstLandelijkeInformatieorganisatie

envoordeIRC’sisdatdeDienstRegionaleinformatieorganisatie.Detactische

capaciteitisondergebrachtindesturingslijnvanderecherchekolom(respectievelijk

deDienstLandelijkeRechercheendeDienstRegionaleRecherche).Hiermeeisinde

nieuwesituatiedeinformatie/intelligencekantvanderechtshulpverleninggeschei-

denvandetactiek.DevormingvanIRC’sbinnenelkeeenheiddoetrechtaanhet

principevanhorizontaliseringbinnendeEuropeserechtshulpverlening.Hetcreëert

demogelijkheidtotrechtstreeksetoezendingvanrechtshulpverzoekentussende

bevoegdeautoriteiten(Vermeulen,2010).Ditimpliceertdatdeafwegingenrond

deuitvoeringvanrechtshulpverzoekenopeenheidsniveauliggen.Hetinrichtings-

planmaaktnogonvoldoendeduidelijkwatderolendepositievanhetLIRCisten

opzichtevanderegionaleIRC’s.

BinnendeNationalepolitielijkenzichophetgebiedvanderechtshulpverlening

voorlopigtweevariantenaftetekenen.Binnendeeerstevariantvindtderechtshulp

plaatsmetniet-gelabeldecapaciteitvandeeenheid(districten,teams,dedienst

recherche).Indetweedevariantismeercapaciteitbinnenderecherchekolomgela-

beldvoordeoperationeleuitvoeringvanderechtshulpverzoeken.

114 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Welke (voorzienbare) impact heeft het EOB op het werkaanbod? DeNederlandsepolitieheefteenstudielatenverrichtennaardeimpactvande

invoeringvanhetEOBopdecapaciteitvandeopsporing1.Eriseenvergelijking

gemaakttussendecapaciteitdiederechtshulpverleningnukost,ennainvoering

vanhetEOB.Allescenario’sgingenuitvaneenstijgingvanhetaantalrechtshulp-

verzoeken.Hetmeestrealistischescenariospreektvaneenstijgingvan2,5procent

naar2,9procentvandebenodigdeopsporingscapaciteit.Indestudieisuitgegaan

vaneenalomvattendinstrument.Erisdusgeenrekeninggehoudenmeteventuele

inperkingenvandereikwijdtevanhetEOB,enevenminmetdeconsequentiesvan

hetverruimenvandeproportionaliteitscheck.

ConclusiesInternationalepolitiesamenwerking,gebaseerdophetbeginselvandewederzijdse

erkenningvanrechterlijkeuitsprakenenbeslissingen,isallanggeenkwestiemeer

vanwillen,maarvanmoeten.HetEOBonderstreeptditdoorinderichtlijnexpliciet

deverplichtingenoptenemen.Internationalesamenwerkinggaatechterverderdan

‘moeten’;vanuithetwerk,envanuitontwikkelingenindesamenleving,zoudepo-

litieditwerkintrinsiekgemotiveerdmoetenwillendoen.Zeheeftimmerseengroot

belangbijgoedeinternationalesamenwerking.Onderzoeknaarzwareenmid-

dencriminaliteitkentinbijnaallegevalleneeninternationalecomponent,enzois

eengoedesamenwerkingvaakonlosmakelijkverbondenmeteengoedeafloopvan

hetopsporingsonderzoek.Endaarbijleverenonderzoeksvragenuithetbuitenland

regelmatiginformatieoverconcretestrafbarefeitenineigenlandop.Hetbelang

vandezesamenwerkingzalindetoekomstalleenmaartoenemen.

DeoriëntatievandeNederlandsepolitielijktechtermeergerichtopderechtenen

heteigenbelang,danopdeplichtendiemenheeft.Datgeldttrouwensnietalleen

voorNederland.MetdekomstvanhetEOBzaldeverhoudingtussenrechtenen

plichtenmeerinbalanskomen,alishetmaaromdathetverplichtendekarakterveel

nadrukkelijkerinhetinstrumentisuitgewerkt.

HetEOBkostnietalleen(extra)capaciteit,maarbiedtookkansen.DeNederlandse

politiehoudtnamelijkbijhetaldannietuitvaardigenvaneenrechtshulpverzoekop

voorhandrekeningmetdekansdatditookdaadwerkelijkleidttoteentijdigeen

adequateopvolging.Achtenzijdiekanstegering,danwordteenrechtshulpverzoek

1 AnderssonElffersFelix,(2010).ImpactanalyseEuropeesOnderzoeksbevel(EOB)voorde

NederlandsePolitie,Utrecht

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 115

nietuitgevaardigd,ookinzakendienationaalgezienweltotvervolgingzouden

leiden.HetEOBzoudeslagingskansenaanzienlijkmoetenvergrotenaangeziendan

voorallelidstatendezelfdespelregelsgelden.

DeimplementatievanhetEOBzalsamenvallenmethetvollediginwerkingzijnvan

deNationalePolitie.Ditbiedtmogelijkhedenomopwegdaarnaartoederechts-

hulpverleningteoptimaliseren,zodatderechtenenplichteninditverbandmet

elkaarinbalanszijn.Deinrichtingvandeorganisatiebiedtdaarkansgenoegvoor.

Welzijnindevoorgesteldeinrichtingeenaantalkritischesuccesfactorentebenoe-

mendiemedebepalendzijnvooreengoederechtshulpverlening.

Hetfeitdatdetactischecapaciteittenbehoevevanderechtshulpdooreenan-

derelijnwordtaangestuurddanhetIRC,kanindepraktijkspanningenmetzich

meebrengenofleidentotextracoördinatiemechanismendiedesnelheidvande

uitvoeringniettengoedekomen.

Eenvandegrootsteuitdagingenisderechtshulpverleningteomarmenalseen

politietaakdiedoorwerkingheeftindehelepolitieorganisatie.Eengoedeintake,

eengoedestructuurendeskundigeentoegewijdemedewerkersbinnende(L)IRC’s

zijnkansloosalsdeoperationeleopvolgingnietookopeenprofessionelemanier

georganiseerdis.RechtshulpverleningisnietalleenvandeIRC’sendegelabelde

capaciteit,maarvaniederorganisatieonderdeeldatgevraagdwordteenuitvoerings-

handelingteverrichten.Eenvandegeïnterviewdendraaidedediscussieom:‘Hetis

onzinomtebewerendatcapaciteittenbehoevevanrechtshulpverleningtenkoste

gaatvancapaciteitvoornationalezaken.Rechtshulpverleningiseenopgedragen

taakwaarjecapaciteitaanmoettoewijzen.Watjeoverhoudt,kunjebestedenaan

jeoverigetaken’.

Eenkritischebeschouwingisopzijnplaatsdaarwaarhetgaatomhetfunctioneren

vanstuurploegen–nuenindetoekomst–endekeuzesdiedaaringemaakt(mo-

gen)worden.ZoalsaleerdervermeldiseenEOBgeenkwestievankiezen,maareen

kwestievanmoeten.Verdragsrechtelijkgezienlijkterdusweinigspeelruimtetezijn

voordeinmengingvaneenstuurploeg.Hetinbrengeninstuurploegenisalleenaan

deordeomeencompleettactischbeeldtekrijgenenzichtopdebenodigdecapa-

citeitvoordeaangeganeverplichtingen.Vanuiteencompleettactischbeeldkande

stuurploeginrechtshulpverzoekenstrategischekeuzesmakentotbijvoorbeeldhet

opstartenvanparallelleonderzoekenofhetinrichtenvaneenJIT.

116 SchoolvoorPolitieLeiderschap

AanbevelingenOpbasisvandeconclusieskunnendevolgendeaanbevelingengedaanworden:

- Onderhandelingen Hetgrootstedeelvanderechtshulpverzoekenisafkomstiguitdebuurlan-

denDuitslandenBelgië.InaanloopnaarhetEOBzaldeNederlandsepolitie

opstrategischniveauonderhandelingenmetdebuurlandenmoetenopstar-

ten.Opdezemanierkunnenoverenweerdeverwachtingentenaanzien

vanelkaarwordenuitgesprokenenkunnenafsprakengemaaktworden

overhoenaarelkaartoeomtegaanmethetEOB.

- Impactanalyse LaateennieuweimpactanalyseuitvoerenalshetEOBisaangenomenende

(deel)realisatieplannenvandeNationalePolitiegereedzijn.Deuitkomsten

resulterenineennauwkeurigerinschattingwatdeinvoeringvanhetEOB

betekentvoordebenodigdecapaciteit.

- Borgingindeplanningencontrolcyclus Zorgdatdeinternationalesamenwerkingen–inhetverlengdehier-

van–derechtshulpverleningintegraaldeeluitmaaktvandepolitietaak.

Operationaliseerdetebehalenresultatenenbrengdezeinsturing.Borgde

resultaatsturingindeplanning-encontrolcyclus.

- Commitmentvanhetbevoegdgezag Creëercommitmentvanhetbevoegdgezagopdeinspanningenenlaat

deresultatenmeetellenalspolitieprestaties.Maakdeprestatiesduidelijk

zichtbaarindeexterneverantwoording.

- Werkingnationalepolitie Draagzorgvooreengoedefunctionelerelatietussende(L)IRC’sendetacti-

schecapaciteit.ExpliciteerinderealisatieplannenderelatietussenhetLIRC

endeIRC’s.Voorkomookhierextracoördinatiemechanismenendaarmee

gepaardgaandeadministratievelast.

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 117

118 SchoolvoorPolitieLeiderschap

‘Het Europees Beschermingsbevel krijgt

meer toegevoegde waarde als we

samenwerken met brugorganisaties.

MariëtteChristophe

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 119

In 1970 stelde John Lennon met de song ‘Woman is the nigger of the World’ 1

al aan de kaak hoe vrouwen wereldwijd het slachtoffer werden van onder-

drukking en geweld. En nog steeds worden vrouwen geconfronteerd met

geweld, zeker ook in huiselijke kring. Hun bescherming wordt wereldwijd

gearticuleerd in wetten en verdragen. Zo kent de VS een voor alle staten gel-

dende, federale wet: the Act on Violence Against Women. Ook het Stockholm-

programma (2009) benoemde geweld tegen vrouwen als topprioriteit. Dit leid-

de tot een ‘Handvest Geweld tegen vrouwen en Huiselijk Geweld’. Nederland

bereidt zich voor om het handvest mede te ondertekenen.

OpinitiatiefvandetoenmaligeEU-voorzitterSpanjeisop6januari2010een

initiatiefingediendvooreenrichtlijn 2vanhetEuropeesParlementendeRaad:het

Europeesbeschermingsbevel(EBB).Dankzijditbevelkaneenslachtofferhaarbela-

gerontvluchtenennaareenanderelidstaatverhuizenen/ofdaartijdelijkverblijven.

Hetinitiatiefisop13december2011vankrachtgeworden.Derichtlijnlegteen

juridischebasisvoorwederzijdseerkenningvanstrafrechtelijkeenbestuursrechte-

lijkemaatregelen.Overdewederzijdseerkenninginburgerlijkezakenwordtnog

onderhandeld.Eind2012wordtderealisatiehiervanverwacht.Ditessayzalenkele

kantenvanhetEuropeesBeschermingsbevel(EBB)belichten:wathoudthetbevel

inenhoewerkthet,watzijndepro’sencontra’s,enhoekanhetEBBzonderteveel

bureaucratiewordentoegepast?

Het Europees beschermingsbevel

Mariëtte Christophe MPA

Beter mee verlegen dan om verlegen

1 www.youtube:womanistheniggeroftheworld;interviewJohnLennonindeDickCavettshow

2 Eenrichtlijnisverbindendvoorelkelidstaat,maardenationaleinstantieswordtdebevoegdheid

gelatenvormenmiddelenzelftekiezen(art.288alinea3EU-Werkingsverdrag).Eenverordening

isdirectvantoepassingopdenationalewetgeving

120 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Het Europees Beschermingsbevel nader beschouwdEenbeschermingsbevelbestaatmeestaluiteenverbodhetgebiedvaneenslacht-

offertebetreden,vaakincombinatiemeteenverbodom,aldannietviaderden,

contactoptenemenmethetslachtoffer.Europakentstrafrechtelijke,bestuurs-

rechtelijkeenadministratiefrechtelijkbeschermingsbevelen.Hetslachtofferkande

eigenlidstaatverzoekenomeenbeschermingsbevelalszijwilverhuizennaar–of

tijdelijkverblijvenin–eenanderelidstaat.Zekanookdelidstaatwaarzenaarzewil

verblijvenomeenEBBverzoeken.DezelidstaatisverplichtomeenbestaandEBBte

handhavenendehoogstegraadvanbeschermingtebieden.HetEBBgeldtvooralle

maatregelendienodigkunnenzijn(zoweljustitieelalsbestuurlijkofadministratief)

omdefysieke,psychischeenseksueleintegriteitenpersoonlijkevrijheidvaneen

persoontebeschermen.

Hetisvanbelangdatinhetnieuwelandeenrechtsgrondslagbestaatomeengelij-

kendbeschermingsbevelaantereiken.Debevoegdeautoriteitenvanbeidelidstaten

moetendirectcontactmetelkaaropnemen,endekostenvandeprocedureenhet

handhavenvandebeschermingsbevelenkomenvoorrekeningvandelidstaatwaar

hetslachtoffernaartoeverhuist.

Inaanloopnaarhetontstaanvanderichtlijnisonderzoekgedaannaardereedsbe-

staandebeschermingsbevelenindelidstaten.Hieruitbleeknietalleeneenenorme

variëteittebestaan,maarerkwamenookbezwarennaarvorentegenhetvoorstel.

Dezekwamenophetvolgendeneer:

• TeweinigslachtofferskomeninaanmerkingvooreenEBB;erisgeen(thuis)

landdatzelaatstikkenalszeingevaarzijn.

• Watisdetoegevoegdewaarde?EuropeseinstrumentenalshetFramework

DecisiononSupervisionMeasuresenhetFrameworkDecisiononProbation

Measureskunnendebeschermingsmaatregelenookdekken.

• Kandewederzijdseerkenningvaneenmaatregeldiealleenvoorstrafzaken

geldtookvoorcivieleenadministratievezakengelden,alleenmaaromdat

derichtlijndatvaststelt?

• Watbetekentdebeschermingsmaatregelvoordewerkdrukvanpolitieen

justitieenhetgevangeniswezen,enwatgaathetkosten?4

3 Dr.mw.S.vanderAa,ProtectionOrdersintheEuropeanMemberStates:wheredowestand

andwheredowegotofromhere,IntervictTilburg,EurJ.CrimPolicyResDOI10.1007/

s10610-011-9167-6

4 DemeldingbijAWAREkrijgteenprio1.Deovertredingvaneencivielrechtelijkbeschermingsbevel

kostdedadereenboete.Overtredingvanhethuisverbodisechtereenmisdrijfenduswerkvoor

depolitie

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 121

• Kanhetslachtoffernietgewoonmeteenbijaankomstindenieuwelidstaat

eenbeschermingsbevelaanvragen?Datkanbinneneenpaaruureenfeit

zijn.

• Hetslachtofferisnietgeholpenmetdeproblemendieontstaandoorde

verschillentussendeEuropeselidstaten.

Omvang aantal slachtoffers InNederlandmeldt20procentvandeslachtoffersvanhuiselijkgeweldzichbijde

politieofeenhulpverleningsinstelling.5Hetdarknumberisdus80procent.Spanje

heefteenimpactanalyselatenmaken;opbasisvanbekendecijfersisingeschatdat

binnende27lidstaten100.000slachtoffersbeschermdmoetenwordentegenhun

belager6.Maaralsweuitgaanvaneendarknumbervan80procent,danligtdat

aantalvelemalenhoger.IndeVSwarendieaantallenonbelangrijk;hetsimpele

feitdatvrouwen(enmannen)inlevensbedreigendesituatiesnaareenanderestaat

moetenverhuizenomhunbelagerteontvluchten,rechtvaardigdeeenfederaal/

nationaalbeschermingsregister.DeinitiatiefnemersvoorderichtlijnEBBhooptendat

Europanetzozoureageren.Diehoopisnognietbewaarheid.

Ontbrekende rechtsgrondslag voor stalking Veelgeweldtegenvrouwenwordtveroorzaaktdoorex-partners.Datiseenwereld-

wijdenEuropeesfenomeen.Hetonderwerpstalkingisechterin15lidstatengeen

formeeljuridischissue,terwijljuistdezeslachtofferseendergelijkbeschermingsbevel

kunnengebruikenomdatdekansaanwezigisdatdestalkerhenachternakomt.Al

zoumaaréénslachtoffergeholpenworden,danisdezerichtlijnernietvoorniets.7

Pro’s en contra’s EBBDr.SuzanvanderAaendr.JannemiekeOuwerkerkhebbeneenkritischebeschou-

winggeschrevenophetEuropeesBeschermingsbevel,gebaseerdopdocument-

studies.8KernvraaginhunstukisofhetEBBtoegevoegdewaardeheeftvoor

slachtoffersbovenreedsbestaandewet-enregelgeving.Zijkomenmetdevolgende

argumenten:

5 P.G.M.vanderHeijden,M.J.L.F.CruyffenG.H.C.vanGils,Bevolkingsonderzoek2010WODC:

OmvangvanhuiselijkgeweldinNederland,UniversiteitUtrecht,2010

6 Memorievantoelichtingophetinitiatiefvoorstel,pag.4

7 ExplanatoryMemorandumInitiativeforaDirectiveofanEuropeanProtectionOrder,Council

Document5677/10,22januari2010

8 Ph.D.mw.S.vanderAaenPh.D.J.Ouwerkerk,TheEuropeanProtectionorder:Notimetowaste

orawasteoftime?,DepartmentofCriminalLaw,TilburgUniversity.

122 SchoolvoorPolitieLeiderschap

1. EriseenoverlaptussenreedsbestaandeEU-beschermingsregelgevingop

dewederzijdseerkenningvanbeslissingenomtrenttoezicht(supervision)

envoorwaardelijkehechtenisvanbelagersdiehunslachtofferdreigente

volgennaardenieuwelidstaat.

2. Reclasseringstoezichtophetgedragvandepleger(straatverbod,huisver-

bod,contactverbod)voorennahetstrafprocesiswederzijdserkenddoor

delidstaten.

3. EenprovoorhetEBBisdathetartikel5cvanhetEBB(nietindebuurt

vanjeslachtoffermogenkomen)ookgeldtnahetproces,terwijlhet

FrameworkDecisiononSupervisionalleenvoorafgaandeaanhetpro-

cesgeldt.OpmerkelijkisweldathetEBBslachtoffergerichtis,enhet

Frameworkdadergericht.

BeideschrijverswijzenookopdeoverlapvanhetEBBmetdeCouncilRegulationno

44/2001,waarinstaatdaterwederzijdseerkenningisvanrechterlijkeuitsprakenin

civieleeneconomischezaken.DeCouncilRegulationschrijftvoordatrechterlijke

uitsprakenindeenelidstaatdirectenzonderprocedureerkenddienentewordenin

deanderelidstaat.Duseencivielebeschermingsmaatregelinhetenelandgeldtook

vooreenanderelidstaat.Art.38vandeCouncilRegulationzegtdateenslachtoffer

meteencivielbeschermingsbeveleenverklaringvanhandhavingkanvragenendat

ditbevelnaenkeleformaliteiten(art41)vankrachtkanzijn.Een(eerdere)gerechte-

lijkeuitspraakishiervoorduswelnodig.Deschrijversgaanookinophetstalking-

probleem.Stalkersachtervolgenhunslachtoffers,maarinde15lidstatenzonder

anti-stalkingswetgevingheefthetEBBgeenkansvanslagen:erontbreektimmers

eenrechtsgrond.

BeideschrijversconcluderenuiteindelijkdathetnieuweEBBwellichtnietveeltoe-

gevoegdewaardezalbieden,debureaucratiezalvergrotenenhetvoorslachtoffers

moeilijkerzalmakenomtoteenaanvraagtekomen.9DitweerhielddeRaadvande

EuropeseUnieenhetEuropeseParlementnietvanhetvaststellenvanderichtlijn

EBBindecember2011.10Hetofficiëlebesluitgeldtalleenvoorbeschermingsbeve-

leninstrafzaken.Overcivieleenadministratievebeschermingsbevelenwordtnog

onderhandeld.Determijnvan20-dagenisgeschrapt;elklandmagdeaanvraag

inbrengenindeeigenprocedures.Bureaucratiekosttijd.Kostbaretijdinditgeval.

9 Ph.D.mw.S.vanderAaenPh.D.mw.J.Ouwerkerk,TheEuropeanProtectionorder:Notimeto

wasteorawasteoftime?,DepartmentofCriminalLaw,TilburgUniversity

10 Richtlijn2011/99/EUbetreffendehetEuropeesbeschermingsbevel,PbEU2011.L338/2

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 123

Slachtoffersvanhuiselijkgeweldenstalkingzijnvaakuitgeput.Zehebbennietvaak

energieomtevluchtennaareenanderland.Dekansdatdebelagerhenachterna

komtvóórhetbeschermingsbevelisgehonoreerd,isdusaanwezig.

Hoe nu verder?Nadatderichtlijnisaangenomenkrijgendelidstatendriejaardetijdomhierhunei-

genwet-enregelgevingopaantelatensluiten.OmdathetEBBnognietgeldtvoor

civielebeschermingsbevelen,lijkendelidstatentewachtentotallesisgeratificeerd.

ClaudiaHahn,deputyheadofUnitCriminalProceduralLawsteBrusselgeeftaan

datveelvandepowereninspiratieinhetinitiatiefvoorstelis‘weggemasseerd’.Ze

achtdeimplementatieenuitvoeringvanderichtlijnahellofajob.OverNederland

iszepositief;onslandisgestartmethetinkaartbrengenvanhetwettelijkkader

vanbeschermingsbevelen,alsmededeaard,omvangenhandhavingervan.De

uitkomstenwordenbegin2013verwacht.

Dr.LiesPunselieisdejuridischadviseurbinnenhetdirectoraatWetgevingvanhet

ministerievanVeiligheidenJustitie.Zijvindtheteenbuitengewooningewikkelden

technischdossierdoordeveleverschillentussendelidstaten.Zerichtzichdanook

alleenophetcivielebeschermingsbevelenonderhoudtgeencontactmetcollega’s

vanhetzelfdedepartementdiemethetstrafrechtelijkebeschermingsbevelbezigzijn.

VictorJammers,plv.directeurSlachtofferhulpNederlandvindtdebeschermings-

maatregeleen‘kanondatopeenmugschiet’.Deuitwerkingisdermateingewik-

keldenbureaucratischdathetslachtofferernietmeegebaatzalzijn.

DavidMcKenna,deSchotsechairvanVictimSupportEurope(VSE)heeftookzozijn

bedenkingen.HijheeftveelvertrouweninhetStockholmprogrammawaarbinnende

wederzijdseerkenningvoordepositievanhetslachtofferinallelidstatenzalworden

gerealiseerd,enhetslachtofferrechtopbeschermingmoetkrijgenvoor,tijdensen

naeenprocesgang.Hijheeftgeenaanwijzingendatverhuizingnaareenandere

lidstaat(vaak)voorkomt.Hijiswelergblijdatdeawarenessvoorslachtoffersdoor

hetEBBzalwordenverhoogd.

RosaLogar,chairvanWomenAgainstViolenceEurope(WAVE)erkendedathetEBB

zoalshetnuisvormgegevendeechteslachtoffersmoeilijkzalbereiken.WAVEiseen

flexibelnetwerkvanvrouwenopvangorganisatiesdiesnelkunnensamenwerken.Dit

124 SchoolvoorPolitieLeiderschap

geldtookvoordeGlobalAssociationofWomenShelters(GAWS),eenwereldwijde

organisatievanvrouwenopvangdieookbreedgeorganiseerdisinEuropa.

Conclusie HetEBBlaatziendatookinEuropaeengedeeldeawarenessbestaatomgeweld

tegenvrouwen(ennatuurlijkmannenenkinderen)uittebannen,enhenbescher-

mingtebieden.HetEuropeesBeschermingsbevelvergtvaniederelidstaatdatde

nationalewet-enregelgevingmoetwordenaangepastomdewerkingtekunnen

realiseren.Eninelkelidstaatmoetnaardejuisterechtsgrondslagwordengezocht.

DatmaaktvanhetEuropeesBeschermingsbeveleenjuridischingewikkeldconstruct.

Dekostenvandeuitvoeringmoetelkelidstaatzelfdragen;erblijktgeenbereidheid

tezijnomcentraaleen‘potmetgeld’eneenjuridischadviespunttecreëren.De

handhavingvanhetEuropeesBeschermingsbevelzalcapaciteitvanpolitieenjustitie

gaankosten,maaronduidelijkishoeveel,eninhoeverrehetgevangenissysteem

verderzalwordenbelast.

TochmoethetEuropeesBeschermingsbevelweltoegevoegdewaardekunnen

krijgen.VoorslachtoffersisEuropa(ensomszelfsdelokaleoverheid)teverweg.

Daaromzijnbrugorganisatiesnodig.Pragmatiekenbureaucratiekunnenelkaar

vinden,zekerindehuidigenetwerksamenleving.

Aanbevelingen

Aanbeveling1:Breng experts van instituties en netwerken bij elkaar en ontwikkel geza-

menlijk een werkwijze die voor slachtoffers direct zichtbaar en merkbaar is.

WAVE,VSE,GAWS,SlachtofferhulpNederlandendeFederatieOpvang

(Nederlandsebrancheorganisatiediedemaatschappelijkeopvangenvrouwenop-

vangondersteuntvanmensenineenmaatschappelijkkwetsbareofonveiligesitua-

tie)zoudenelkaarnietalleenkunnenondersteuneninhetcreërenvaneenEuropees

netwerk,maarhierinooksamenwerkenmetdeambtelijkeinstitutiesvanEuropa.

Aanbeveling2:Er dient een initiatiefvoorstel te komen om de stalkingswetgeving voor álle

Europese lidstaten te harmoniseren. Dit levert meteen in alle lidstaten een

rechtsgrond op voor een EBB.

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 125

Aanbeveling3:Organiseer analoog aan de VS bij de EU een centraal bureau en centrale gel-

den om het EBB te bekostigen. Dat verlicht de weerstand en komt slachtof-

fers ten goede, ook al is het maar één.

Nulijktnogdatde100.000slachtoffersdieinaanmerkingkunnenkomenvooreen

EBBonzichtbaarblijven.TochkanhetEBBvooréénslachtoffereenoplossingzijn,

oféénlevenredden.Endusdemoeitewaardzijn.HetEBBismeerdanwathetop

ditmomentnoglijkt:eenrichtlijnwaarmenbetermééverlegenkanzijn,danóm

verlegen.

126 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Van de leersupervisors prof.dr. W. Bruggeman en M. Beuving:

Operationele internationale slagkracht; een paar thema’s verder uitgediept.

Incluster5komenwesteedsdichterbijdeoperatie.Intelligence,envooralrealtime

intelligence,neemthiereenbelangrijkeplaatsin.Welkerolspeelthetinbriefing

endebriefing?Watzijndekansenenvalkuilenvaninternationalerealtimeintel-

ligenceenhoegaanweommetcybercrime?Vooralhetlaatsteonderwerptoont

deonmachtvandehuidigeverdragen.Inmiddelswordtalteruggegrepenopeen

verdragvandeVNuit2000waarindegecontroleerdeleveringaandeordekomt.

Erstaatnietbeschrevendathetomdrugsmoetgaan,endusvormthetverdragop

ditmomentDEbasisvandeaanpakvanookanderevormenvanernstigeengeor-

ganiseerdecriminaliteitmetrepercussiesbuitendeEU.

KoosUrsembeschreefinzijnessayhoedeinternationaledimensiekanworden

meegenomenindedagelijksebriefing/debriefing.HijadviseerteenE-briefingte

ontwikkelendiegekoppeldismetnationale-eninternationalegeneriekesystemen.

Verderishijvanmeningdatdeeenhedenopstraat‘opmaat’bediendmoeten

wordenbijeenbevragingvanRealTimeIntelligenceCenters(RTIC’s),ongeacht

nationaliteitvanhetvoertuigofvandepersoon.Hierdoorgaatdeinternationale

dimensiepasechtleven.

WimvanHullesteltinzijnessaydateenpolitieambtenaaropstraatnietgoedge-

noeggeïnformeerdkanzijnoverdesituatiewaarinhijofzijzichbegeeft.Dehuidige

technologiestaattoedatinformatierealtimewordtopgehaald.Maarhetrisicovan

RealTimeIntelligence(RTI)isdatmenomwillevandesnelheidgenoegenneemt

metdeeerstontvangenresultatenendezeonvoldoendewordengetoetst.Hijstelt

ookdatsocialemediaalselementvanRTIgezienmoetenworden.Verderbepleithij

Operationeleslagkracht

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 127

hetontwikkelenvan‘SinglePointsofContact’(SPC)indeverschillendelidstaten,

maarook–overkoepelend–opEuropeesniveau.

FrankKornaatonderzochthetfenomeencybercrime.Hijsteltdevraagofcyber-

crimeeigenlijknietmeerisdanonsbekendecriminaliteitwaarbijhetgaatover

inbreken(hacken),frauderen,oplichtenenbedreigen.Ietsverderopvraagthijzich

afofhetlamleggenvanhetnetwerkvanbankencybercrimeis,ofeenterroristische

daadofmisschienweleenoorlogshandeling?Enwiepakthetdanop;depolitieof

hetleger?Eensuccesvolleaanpakvancybercrimeblijftverbondenmetdesuccesvol-

leinrichtingentoepassingvan‘virtuele’policingopalleniveausvande(Europese)

politieorganisatie.NederlandenEuropamoetendaaromsneleenhelderevisie

ontwikkelenopdepolitiefunctieindevirtuelewereld.

128 SchoolvoorPolitieLeiderschap

‘Internationale

slagkracht kan niet

optimaal worden

bereikt, als de

informatie op

nationaal niveau

ontoegankelijk of

te versnipperd is.’

KoosUrsem

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 129

Informatie en intelligence dragen bij aan overzicht op en inzicht in de (inter)

nationale veiligheidssituatie en aan intelligente sturing op het politiewerk.

Dit artikel beschrijft de betekenis van de internationale dimensie vanuit

het nationale intelligence model, ten behoeve van de dagelijkse briefing en

debriefing binnen de basiseenheden die belast zijn met de gebiedsgebonden

politietaak. Centraal staat de vraag op grond van welke internationale verdra-

gen er informatie wordt uitgewisseld, en volgens welke informatiekanalen

deze informatie wordt gedeeld met én vanuit de basiseenheden.

Informatiecoördinatie binnen de Nationale PolitieAlletienderegionaleeenhedenvandeNationalePolitiebeschikkenovereen

DienstRegionaleInformatieorganisatie(RIO).IndeLandelijkeEenheidiseenDienst

LandelijkeInformatieorganisatie(LIO)opgenomen.Zewerkensamenalséén

informatieorganisatieenhebbentotdoeluitvoerendpolitiemensenenbeslisserste

voorzienvanjuiste/passendeinformatieendeeenheidbinnendeNationalePolitiete

versterken.DeLandelijkeEenheid,diebelastismetdeuitvoeringvandeinternatio-

nalepolitiesamenwerking,vormthetcentralepuntvande(inter)nationaleinforma-

tieenintelligencebinnendeNederlandsepolitie.

Informatie-uitwisseling op grond van verdragenDeInformatie-enCommunicatietechnologie(ICT)eninformatiehuishoudingvan

deNationalePolitiemoetenvoordeintelligence-uitwisselinginovereenstemming

drs. Bc. Koos Ursem MBA

Van wereld tot wijkNationale Intelligence Agenda vertaald in

basiseenheidbriefings/de-briefings

1 OntwerpplanNationalePolitie,januari2012,pag.36

130 SchoolvoorPolitieLeiderschap

gebrachtwordenmetdeinhoudvanhetVerdragvanPrüm,hetVerdragvan

EnschedeenhetZweedsKaderbesluit,evenalsmethetEuregionaalPolitie

InformatieenCoördinatieCentrum(EPICC)teHeerlen.2InhetEPICCvindtdoor

Nederland,BelgiëenDuitslanduitwisselingvangegevensplaatsinhetkadervan

opsporingenrechtshulpverlening.

HetZweedsKaderbesluit3streefternaardeinformatie-uitwisselingtebespoedigen

tussenautoriteitendiebevoegdzijnophetgebiedvanvoorkomen,onderzoekenof

opsporenvanstrafbarefeiten.Hetvoorzietechternietindeuitwisselingvaninfor-

matietenbehoevevangebruikalsbewijsineenstrafzaak.DeDienstIPOL,diewordt

ondergebrachtbinnendenieuweLandelijkeEenheid,verrichthierineenondersteu-

nenderol.Samenhangtussendeverdragsvoorschriftenisinwerkinggetredenmet

deinvoeringvanhetVerdragvanLissabonop1december2009.Ditverdragwordt

welde‘EuropeseGrondwet’vandeEuropeseUniegenoemd.

Het Nationaal Intelligence ModelDeEngelsetermIntelligenceLedPolicing(ILP)isinNederlandvertaaldnaar

InformatieGestuurdePolitie(IGP).Hetgaatechterweldegelijkomintelligence

gestuurdpolitiewerk,medeomdathetgaatomdedaadwerkelijkebijdragevande

politieaanhetveiligermakenvandesamenleving.4HetProgrammaIntelligence

PolitieNederlandheeftdecomplexeopdrachtgekregenomdeNederlandsepolitie

verderteontwikkelennaaréénintelligencegestuurdeorganisatie.

Sinds2008geldthetNationaalIntelligenceModel(NIM)alsrichtinggevendconcern-

bredevisieopdeinformatiehuishoudingvandeNederlandsepolitie.HetNIMiseen

samenhangendstelselvandistrictelijke,regionaleennationaleinformatieknoop-

punten(DIK,RIK,NIK),stuurploegenenuitvoerendeeenheden.Hetstreeftnaareen

samenhangendeinformatiehuishoudingmetstandaardsvoorinformatie-uitwisse-

ling.HiermeeontstaatvolgenshetProgrammaIntelligencePolitiedoorzettingskracht

binnendeNationalePolitie.Ookkrijgthetbevoegdgezagzobeterinzicht.

Bekendeinformatieproductenzijncriminaliteitsbeeldanalyses(CBA’s)enhet

NationaalDreigingsbeeld(NDB).DelandelijkestuurploegsteltopbasisvanhetNDB

deNationaleIntelligence-Agenda(NIA)vast.Daarinzijn10thema’svastgesteld.Een

aantalthema’skomtterugindeAnalyticalWorkFiles(AWF)binnenEuropol.Opdie

thema’swordtintelligencegedeeldtussenNederlandendebetrokkenEurolanden.

2 MonicadeBoer,IsdeNationalePolitieklaarvoorEuropa?,DenHaag,februari2012

3 Staatscourant2008,nr.1079,28november2008,pag.3

4 N.KopenP.Klerks,Doctrineintelligencegestuurdpolitiewerk,Politieacademie,2009

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 131

HetpraktischmakenvandeNIA-thema’stotopbasiseenheidbriefingslooptnog

nietsoepel.Wellichtkunnende10thema’swordentoegewezenaandediensthoof-

denvande10dienstenRIO’s,evenalsaandecoördinatorenAWFvanEuropol.De

LIOvandeLandelijkeEenheidkandanzorgdragenvoordecoördinatie,medein

verbandmetdecontactenmetEuropol.Opdezewijzeiseengoedeborgingtussen

wijkenwereldgegarandeerd.

Debriefingiseenbelangrijkonderdeelvanhetsturings-eninformatieprocesrond

IGP.Ineenbriefingwordendeledenvandebasiseenhedengeïnformeerdoverde

problemenbinnenhungebiedendetrendsenontwikkelingenophetgebiedvan

openbareordeencriminaliteit.Hierbijwordtaangegevenwelkeinformatienog

ontbreektenwaarnogbehoefteaanis.Indedebriefingwordtdedoorhenverkre-

geninformatievastgelegd,opbasiswaarvanweervervolgactieskunnenworden

gepland.

De huidige praktijkIndedoordeRaadvanHoofdcommissarissenaangenomenvisieopdeinterna-

tionaliseringvandeNederlandsepolitie–‘Denormaalstezaakvandewereld’5–

wordtgestelddatinternationaliseringeninternationalepolitiëlesamenwerking

eenintegraalonderdeelzoudenmoetenvormenvanallewerkprocessenbinnende

politie.IndeNederlandsegrensstrekenvindenwediversevoorbeeldenvangrens-

overschrijdendesamenwerking.6ZomaaktMidden-enWest-Brabantdeeluitvan

eenzogehetenburenoverlegmetdrielokalepolitiekorpseninBelgië:depolitiezones

Turnhout,KempenNoord-OostenNoorderkempen.Zestrevennaarrechtstreekse

toegangsrechtentenbehoevevanelkaarssystemenénwillenkomentoteenge-

structureerde(engeautomatiseerde)informatie-uitwisselingvangewensteinforma-

tie.Noord-enOost-GelderlandmaaktgebruikvandetoolBriefing/Debriefinguitde

basissetIGP,endeeltdeoperationeleinformatiedagelijksmetdeDuitsecollega’s

uithetnabijgelegenSüderwick(NordrheinWestfalen)waarmeezegezamenlijkeen

politiebureaubemannen(Dinxperlo).

AnderevormenvansamenwerkingmetdeBelgischepolitiezijndezogenaamde

‘Hazeldonksamenwerking’enhetCross-Channel-Intelligence-Committeewaaraan

naastkorpsenuitFrankrijk,BelgiëenGroot-Brittannië,deNederlandsekorpsen

5 KLPD,DINPOL,Denormaalstezaakvandewereld.Visieopdeinternationaliseringvande

Nederlandsepolitie,2007

6 SignaleringsrapportagevandePolitieonderwijsraad,Zichtopinternationalisering,2009

www.politieonderwijsraad.nl/cms/publish/content/downloaddocument.asp?document_id=149,

22mei2012

132 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Zeeland,Rotterdam-RijnmondenZuid-Holland-Zuiddeelnemen.Onderwerpvande

samenwerkingishetgebiedgrenzendaanHetKanaal.7

Huidige situatie van real time informatieDoordemedewerkeropstraat24/7teinformeren,kanhijbeterekeuzesmaken

enveiligerwerken.Daarvoormoetenalleregionalemeldkamersdirecttoegang

krijgentotallebeschikbareinformatie.VoorhetbevragenvanhetIntegrale

BevragingssysteemDelta(bijvoorbeeldovermobielbanditisme)moetdemeldkamer

nunogspeciaalcontactmakenmetdeDeltadesk.

NogmaarweinigkorpsenhebbenhunGeïntegreerdMeldkamerSysteem(GMS)

verbondenmetGMS-KLPD.Ditisvanbelanginhetkadervan‘heterdaadkracht’.

HetKLPDkandanrealtimemeelezenmeteenmeldingineenandereeenheidenop

grondhiervandirectdeafwegingmakenofbijvoorbeelddeheliondersteuningkan

bieden.DaarnaastzijnsystemenalsdeBasisvoorzieningHandhaving(BVH)nietmet

elkaarverbonden.Internationaleslagkrachtkannietoptimaalwordenbereikt,alsde

informatieopnationaalniveauontoegankelijkofteversnipperdis.

Eenanderebelangrijkebijdrageaanhet(lokaal)integraalveiligheidsbeleidisdedoor

allepolitieregio’sverplichttehoudengebiedsscans8.Descanhelptallebetrokken

partijenbijhetstellenvandejuisteprioriteitenwaarmeeeeneffectieveaanpak

wordtbevorderd.Verschillendeinstantieswerkenbinnendezeaanpaksamenom

degeconcentreerdeproblematiekvancriminaliteit,schoolverzuimenoverlastaante

pakken.Vaakresulteertditineenpersoonsgebondenaanpakdiewordtopgenomen

ineenbriefing.Overigensbrengendegebiedsscansderelatiemetdeinternationale

dimensieonvoldoendeinbeeld.

Dejaarlijksecriminaliteitsbeeldanalyse(CBA)verschaftinzichtindeaard,omvang

entrendmatigeontwikkelingvandegeregistreerdecriminaliteitineenpolitieregio.

Dezeanalysekanteruggebrachtwordentotopgemeentelijkniveau.UithetCBA

2011vanLelystadblijktbijvoorbeelddatderegiolastheeftvanmobielbanditisme

vanuithetvoormaligOostblok.Zemoetenduszosnelmogelijkkunnenbeschik-

kenoverdatamateriaal,zodatzeANPRhiermeekunnenvullenenopgrondhiervan

informatiegestuurdecontrolesopverkeersstromenkunnenuitvoeren.Ookdeze

actieslevereninformatieop.Ditgeheelkanuitgewisseldwordenmetlandendie

7 PolitieZeeland,Jaarplan2012,pag.21

8 DegebiedsscanisgebaseerdopdegebiedsscanCriminaliteit&Veiligheid(ProgrammaPolitie&

Wetenschap)

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 133

aangeslotenzijnopEucaris9.Briefenendebriefenisookhierbijeenbelangrijk

aspect.

Gewenste situatieInternationalesamenwerkingdraaitomdriesporen:kennis,operationeleinformatie

encontacten.Kennis/informatiedeleniseenmust.Nogtevaakdraaithetomde

wiltotdeleninplaatsvandeplichttotdelen.Leiderschapkanhiereenbelangrijke

gedragsveranderinginbewerkstelligen.DeE-briefingiseenbelangrijkinstrument

omdiekennistedelen.Hetkanalsplenairebriefingen/ofalszelfbriefinggebruikt

worden,erzijnwerkopdrachtenaantekoppelenendeopbrengstkanwordente-

ruggegevenineendebriefing.E-briefingisgekoppeldaanBVH,datwordtgebruikt

alscentraalinformatiesysteemvoorhetmeldenvanincidentenenhetmakenvan

processen-verbaal.

OperationeleinformatiemoetgekoppeldzijnaanBVHenSumm-it(hetinfor-

matiesysteemvandeopsporing).Beidesystemenwordengekoppeldaande

BasisvoorzieningInformatie(BVI).MetBVIkunjeIntegraleBevragingdoeninregio-

nale,nationaleeninternationalestandaardregisters.Daarnaastisdekoppelingaan

hetdoelgroepensysteemAmazonebelangrijk:ditisspecifiekvoorhetmonitoren

vanverdachtepersonenenveelplegers.Amazoneiseennationaalsysteem,maar

kangemakkelijkgekoppeldwordenaaninternationalesystemen.Depolitiezouzich

moetenrichtenopgeneriekesystemenzodatnationaleeninternationaleinformatie

metelkaarwordenverbonden.

Contactenzijnzeerbelangrijk,ookbinnendeinformatievoorziening.Hetgaater

nietaltijdmeeromdatjedekennisinjehoofdhebt,maardatjeweethoejemet

behulpvananderendebenodigdeinformatieuitdesystemenkuntontsluiten.

Hetbovenstaandinachtnemend:alseenhedenopstraatopmaatwordenbediend

metinformatiedieevenmakkelijkeennationaleofinternationalecomponentbevat,

enzijopgrondvanhunbevindingendedebriefingkunnenvoeden,pasdangaat

deinternationaledimensieechtonderdeeluitmakenvandebriefing/debriefing

binneneenbasiseenheid,enpasdanrakenmedewerkersechtgemotiveerdvoorde

internationaledimensie.

9 Eucaris:Europeseauto-enrijbewijsinformatiesysteemdatautodiefstalenregistratiefraude

bestrijdt

134 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Conclusies en aanbevelingenNaaraanleidingvanditessayenonderliggendonderzoekzijndevolgendeconclu-

siesenaanbevelingenvantoepassing:

BinnendeNationaleIntelligenceAgenda(NIA)zijn10thema’svastgesteld.Opdie

thema’swordtintelligencegedeeldtussenNederlandendebetrokkenEurolanden.

Eenaanbevelingzouzijnomvoorde10NIA-thema’sdediensthoofdenvandenieu-

weDienstenRegionaleInformatieorganisaties(RIO’s)verantwoordelijktemaken,

evenalsdecoördinatorenAnalyticalWorkFiles(AWF)vanEuropol.Decoördinatie

kanliggenbijdeDienstLandelijkeInformatieorganisatie(LIO)vandeLandelijke

Eenheid,medevanwegehaarrechtstreeksecontactenmetEuropol.Zoiseengoede

borgingenuitwisselingvaninformatieverzekerd.

Aansluitendopdenationalebriefingopstrategischniveaugaatdevoorkeuruitnaar

eenE-briefingtenbehoevevandeRegionaleEenheden.Dezemoetmetbetrek-

kingtotdeoperationeleinformatiegekoppeldzijnmetnationale-eninternationale

generiekesystemenenmoetdemogelijkheidbevatteneengrensbriefingstoolte

integreren.

Deeenhedenopstraatmoeten‘opmaat’bediendwordenbijeenbevragingvan

RealTimeIntelligenceCenters(RTIC’s),ongeachtnationaliteitvanhetvoertuigof

vandepersoon.Hierdoorgaatdeinternationaledimensiepasechtleven.Terver-

derevormingenondersteuningzaleenspeciaalopleidingsprogrammaontwikkeld

moetenworden.HierbijiseenrolweggelegdvoordePolitieacademie.

RolvastheidmetbetrekkingtothetinformerenenconsulterenvanInterpol,Europol,

IPOLendeRegionaleEenhedeniseenvereistevoorhetuitwisselenenzoekenvan

informatie.Hierdoorvindteencorrecteborgingplaatsvanderelevanteinformatie.

Persoonlijkekennismakingisookbelangrijkvoorhetmakenvanonderlingeafspra-

ken.Enlaatdeoperationeleaspectenmetbetrekkingtotdeinternationaledimensie

vooraloveraandemedewerkersindeuitvoering.

Regio’shanterenverschillendesystemendienietopelkaarzijnaangeslotenenme-

dewerkerswerkeninworddocumentendienietintegraaltebevragenzijn.Hierdoor

kande(inter)nationaleslagkrachtnietaltijdoptimaalmeegegevenwordeninafwe-

gingenenaansturingvanmedewerkers.IPOLmisthierdoorookvereisteinformatie.

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 135

Indeverplichttehoudengebiedsscansvandepolitiekomendeinternationale

aspectenonvoldoendetotuitdrukking.Aandachthiervoorisechternoodzakelijkom

kennisvanwerkwijzen,verblijfplaatsenennetwerkenineeninternationalecontext

inzichtelijktemaken.

Inderespectievelijkejaarplannenvandepolitiewordttotophedennietaltijd

voldoendetotuitdrukkinggebrachtwatdeconcretebijdrageismetbetrekkingtot

internationalesamenwerking.

DehuidigeEuropesewet-enregelgevingbiedtvoldoendemogelijkhedenvoorhet

inEuropeesverbanduitwisselenvaninformatieoftoepassenvanbevoegdheden.

MedewerkersvandeRTIC’szullenechtergoedtoegerustmoetenwordenomde

juisteinternationaleinstrumentenenkanalentoetepassen.

136 SchoolvoorPolitieLeiderschap

‘Sociale media moeten gezien worden

als element van Real Time Intelligence;

ze zijn real time, er zijn veel gebruikers

en er is tweerichtingsverkeer.’

WimvanHulle

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 137

Wim van Hulle

Een internationale noodzaak!

Intelligence-Led Policing of Informatiegestuurde politiezorg (IGPZ) heeft de

afgelopen decennia heel wat aan belangstelling gewonnen in de moderne

politievoering. Dankzij de digitalisering van de wereld is informatie wijdver-

breid en laagdrempelig beschikbaar. Het is steeds eenvoudiger om infor-

matie op de digitale snelweg van de virtuele wereld te krijgen. Zelfs op het

moment dat feiten zich vormen of gebeurtenissen zich voltrekken.

Ditessaygaatover‘realtimeintelligence’(RTI).Politiedienstenvoelenhetalseen

noodzaakzichaantepassenaandedigitaleevolutie,maaraandestatusvaninstant

informatiezijnweleenaantalbedenkingentekoppelen.Welkemiddelenzijnwe

bereidintezetten?Staandaarbeperkingenop?Alswedanoverdeinformatie

beschikken,hoekrijgenwedietijdigverwerkttotwatbruikbaarsvoordeorganisa-

tie?Watisrelevantenwatniet?Moetenweindezegedachtegangdesocialemedia

betrekken?Zoja,watishierdandeimpactvanopdepolitiewerking?HoekanRTI

ingepastwordenindeinternationalesamenwerking?Bovenditalleshangtdevraag

hoerealtimeintelligenceervoorkanzorgendatdeslagkrachtvandepolitiediensten

wordtvergroot.

Intelligence: meer dan informatieIntelligenceisnietzomaargelijkaaninformatie.Wemakengebruikvanwatwe

waarnemenenervaren,webundelendezegegevens,deinformatiewordtgeana-

lyseerdennainterpretatieervanhalenwekennisopenbekomenwe‘intelligence’

waarmeewedepolitiewerkingen-organisatiekunnenaansturen,beslissingenkun-

nennemenenmededelingenkunnendoen.

Real Time Intelligence:

138 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Informatiedoorlooptdriefasen:inzamelen,analyserenengebruiken.Het‘real

time’-gegevenvaltuiteenintweedimensies:hetàlaminuteinzamelenvaninfor-

matie(preventiefofophetmomentdatietsaandegangis),enhetonmiddellijk

gebruikenofterbeschikkingstellenvaninformatieophetogenblikdatditrelevant

is.Elkestapvraagtinvesteringenvanzowelmateriaalalsmensen.Intijdenvanbe-

sparingenisditgeensimpeleopgave.Tweemechanismenlijkendantoepasbaar:het

makenvangoedeafsprakenovereenlastverdelingtussendebetrokkendienstenen

overhedenenhetopzettenvaneencentraledienstdiebelastwordtmetdergelijke

‘realtime’-taken.ZoweldeBelgischeZonaleVeiligheidsraad1alshetNederlandse

driehoeksoverleg2isalsterkingeburgerdindepolitiewerking.Hierkanbesloten

wordenwelkeenhoeveelmiddelenzullenwordeningezet,wiewatfinancieelzal

bijdragen,enhoeveelmensenmetwelkefunctiezullenwordenbelast(lees:niet

‘buiten’inzetbaarzijn).

InNederlandishetinrichtenvanRealTimeIntelligenceCentra(RTIC)meteendui-

delijkedoelstellingbeschreveninhetinrichtingsplanvandeNationalePolitie.Dete-

genhangerinBelgiëzijndeCentravoorInformatieenCommunicatie(CIC)3.Uittien

jaarpraktijkechterblijkthierteweiniglokaleen/ofgoedeinformatierondtegaan.4

HetCICblijftverstokenvanveelinformatiebronnendiepolitiezonesofgemeenten

aanboren(camerabewaking,e-loketvooraangiftes,etc).5DeCIC’swerenzelfs

dergelijkeinformatie.Daardoorrichtenveelpolitiezones‘seconddispatchings’in.

Gevolg:decoördinatieverdwijntendearbeidsintensiteitneemtenormeproporties

aan.Demeldkamerszullendusandersgeorganiseerdmoetenworden.Misschien

kanhetNederlandsefrontoffice/backoffice-concept(FOBO)hiervoormodelstaan.6

Ditconceptmaaktinformatie-uitwisselingmogelijkbinneneenaanvaardbaretermijn

eninrelevantevorm.Hetverminderttevensdeadministratievewerklastomdat

debackofficeonlinekanovergaantothetopstellenvanbijvoorbeeldeenproces-

verbaal,waardoordepolitieambtenaaroperationeletijdoverhoudt.

MaarRealTimeIntelligenceisnietvanallegevaarontheven.Eengrootnadeelvormt

dekansdatmenomwillevandesnelheidgenoegenneemtmetdeeerstontvan-

genresultatenendezeonvoldoendewordengetoetst.Ookdemanierwaaropde

1 Afdeling3,art.35tem37vandewettotorganisatievaneengeïntegreerdepolitiedienst(1998)

2 Artikelen14,20en27vandewettotvaststellingvaneennieuwePolitiewet(1993)

3 DeCIC’sinBelgiëzijnprovinciaalingericht.Erzijnerdustien

4 W.Bruggeman,E.Devroe,M.Easton(eds),Evaluatievan10jaarpolitiehervorming:terugblikken

naarhetverledenenvooruitkijkenindetoekomst,pag.55e.v.,2010

5 Ibidem

6 SchoolvoorPolitieLeiderschap,HoemaakjealspolitieleidervanFoBoeensucces?,2011

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 139

informatieverkregenis,kanhetresultaatongunstigbeïnvloeden.Zekerincombina-

tiemetdehierbovenaangehaaldesnelheidsfactor.Eenandernadeelisdeinveste-

ringinpersoneel.Hoemenhetookorganiseert,RTIblijftwerkgenereren.Halenwe

medewerkersuitdeoperatie,ofzettenweburgerpersoneelinzondernoodzakelijke

kennisvanhetpolitiewerk?

Sociale media en RTIDepolitiemaaktfundamenteeldeeluitvandemaatschappij.Hetisdanookevident

dateenhedendaagspolitiekorpseenkrachtigantwoordbiedtaanrelevantenieuwe

ontwikkelingen.Socialemediavormennietmeerdaneennieuwcommunicatiemid-

delbovenopklassiekemediaalskranten,radioentelevisie.Socialemediaonder-

scheidenzichechteropdrieeigenschappenvandeanderemedia:zezijnrealtime,

hebbeneengrootpotentieelaangebruikers,eneristweerichtingsverkeertussen

diegebruikers.Daarbijgooiendegebruikerszeersnelhunprivacyoverboorden

zettenveelvanzichzelf–ofzakenwaarzeweetvanhebben–online.Hetconcept

socialemediamoetdaarmeealseenelementvanRTIgezienworden.

Viasocialemediakandepolitieinformatiedelenmetdebuitenwereld,maarbur-

gerskunnenookhuninformatieenmotievenkenbaarmakenbijdepolitiediensten.

Buitenlouterespontaniteit,kandepolitieookgerichtvragenstellenomdeburger-

participatietestimuleren.Desocialemediakunnenverderwordendoorzochtop

bruikbareinformatie,zowelterpreventiealsreactie.Misdaadmetdesocialemedia

alsplaatsvanhetmisdrijf,ofalshulpmiddelenfacilitator.Indiezinspeeltheteen

onmiskenbarerolbijhetvergarenvanbewijsmateriaal.7

Hoedanook,desocialemediahebbeneennieuwelangegevenaanderelatietus-

senpolitieenbevolking.Doordegebodeninkijkindewerkingvandepolitie,wint

deorganisatieaanlegitimiteit.Tochzijnerookbedenkingenrondsocialemediadie

totvoorzichtigheidmanen.Wanneerietszovlugeenhypewordt,kanhetevenzo

snelverwateren.Eentweedeargumentisdatberichtenongefilterdrondgaan,en

mogelijkondervalseidentiteitzijngeplaatst.Verderverwachtdebevolkingdat

dedoorhengeplaatsteberichtenàlaminutegelezenworden.Doetdepolitiedit

niet,danheeftditnegatieveimpactophetimago.Doetmenditwél,dankosthet

eenflinkepersoneleinvestering.Verderisaandachtvoormedewerkersinrelatie

totsocialemedianoodzakelijk.Zowelprivé–watplaatstmen(overzich)zelf–,als

7 C.ConingsenPh.VanLinthout,Socialemedia:Eennieuweuitdagingvoorpolitieenjustitie,2012

140 SchoolvoorPolitieLeiderschap

beroepsmatig:incidentafhandelingkan–zekerinconflictsituaties–alvlugYouTube

halen.

Internationale samenwerking: instant of niet?DeopengrenzenenhetEuropeesfundamentelerechtvanvrijverkeervanperso-

nen,goederenendiensten,zorgennietalleenvooreenverbeterdemobiliteitin

grensstreken,maarzelfswereldwijd.Endecriminaliteitinternationaliseertmee.Het

spreektvanzelfdatpolitiedienstenzichdaaraanmoetenaanpassen.

SederthetontstaanvandeEUisdeaandachtvoorinternationalesamenwerking

binnenEuropastelselmatiggegroeid.Verschillenderegelgevendeinitiatievenhebben

dieevolutieindediversesamenwerkingsvormenmogelijkgemaakt.Voorbeelden

daarvanzijnonderanderehetAkkoordvanSchengen(1985),hetVerdragvanPrüm

(2005)enhetZweedsKaderbesluit(2006).EenbilateraalvoorbeeldishetBenelux-

verdrag(2004).DeoprichtingvanEuropeseinstellingen,zoalsdaarzijnEuropol

(1992),Eurojust(2002),Frontex(2004)enCOSI(2007),wareneenanderestapin

hetproces.Ookzijndiverseprojectenopgestart,denkaandeEMPACT8-projecten

waartelkenseenlidstaattrekkervanis,endeontwikkelingvanhetHarmony-

projectonderBelgischEU-voorzitterschapin2010.

WaarsamenwerkingsverbandentussenEU-lidstatenopgezetwordenofaanwezig

zijn,verlooptdeuitwisselingvangegevensvolgenseenhoogrealtimegehalte.De

meestevandiepartnerschappenzijnimmersgebaseerdoppersonelecontacten,

opnoodzakelijkeuitgewisseldemankrachtbinneneenbepaaldproject.Andere

hebbeninformatie-uitwisselingtotdoel,denkaandeCentravoorPolitie-en

Douanesamenwerking(CCPD’s).Noganderezijngebaseerdopeenindividueleinte-

resseenopenheidvanleidinggevendenvanpolitiekorpsen,denkaandeTaxandria-

werkgroep9.Zonderafbreuktedoenaandewaardevanbovenstaandeinitiatieven

isdeconclusiedatzijtepunctueel,tebeperkten/oftevrijblijvendzijn.

HetverderuitwerkenvanhetZweedskaderbesluitzalhetspontanekaraktervan

derealtimeuitwisselinginpositievezinsterkdoenevolueren.Menspreektvaneen

horizontaliseringvandeinternationalesamenwerking.Deprincipeséndevoorge-

schreventermijnen10zullenervoorzorgendatmendeuitwisselingbinnenafzienba-

retijdzaltoepassenindedagdagelijksepraktijk.11Immers,ookdeverantwoording

8 EMPACT:EuropeanMulti-disciplinaryProjectsAgainstCriminalThreats

9 EensamenwerkingsverbandtussendepolitiezonesTurnhout,NoorderkempenenKempenNoord-

OostlangsBelgischezijdeendepolitieregioMidden-enWest-BrabantinNederland

10 Artikel4vanhetZweedskaderbesluit

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 141

ingevalvannalatigheidisgeregeld.Alshetrealtimeelementaanbelangwintinde

internationalepolitiesamenwerking,zalookhierdeslagkrachtenheterdaadkracht

vandepolitietoenemen.

Deechteuitdagingzitineenpermanentsysteemmetvasteinvalspuntenvoor

deoverdrachtvankennis,gegevenseninformatietussenaldannietaangren-

zendelidstaten.InNederlandheeftmendaartoebijdereorganisatievoorzien

inInternationaleRechtshulpcentra(IRC’s).InBelgiëmoetmenterugvallenopde

ArrondissementeleInformatiekruispunten(AIK’s)dievooreenstukdezerolwaarne-

meninsamenhangmetdeCIC’s.InternationaalgezienvervultEuropoldierol.Men

wilvanEuropol‘thefirstchannelofchoice’makenendeinstellingomvormentot

eencentrumvoorrealtimeintelligence,inclusiefsocialemedia.Hetisechterniet

voldoendedatmenhiervanalleenbinnenEuropolovertuigdis.Veellidstaten,zeker

BelgiëenNederland,makennogteweiniggebruikvanhetpotentieeldatEuropolte

biedenheeft.LidstatenzullendeverplichtingmoetenimplementerenomEuropolte

voorzienvandenodigeinformatie.

Tot besluitEenpolitieambtenaaropstraatkannietgenoeggeïnformeerdzijnoverdesitu-

atiewaarinhijofzijzichbegeeft.Ofditnuheelspecifieknaaraanleidingvaneen

oproepmoetgebeurenofhetpastineenalgemeneaanwezigheidindeopenbare

ruimte,maaktgeenverschil.Evenminofhetgaatomwerkindewijk,ofopinterna-

tionaalniveau.Daarnaastkandieinformatienietvluggenoegbehandeldworden.

Dehuidigetechnologischemiddelenlatentoedatinformatieinrealtimewordt

opgehaald,verwerkteninbruikbarevormwordtmedegedeeld.Alleenmoetnog

afdoendebinnendepolitieorganisatiegeorganiseerdwordenwelketechnologie

wordtaangewendenwiewordtdaarmee–opwelkeplaats–belast.Quabronnen

kanmenzichdedagvanvandaagnietmeerbeperkentotdeeigenpolitiedatabases.

Menmoetoverhetmuurtjewillenendurvenkijken.Bijderealtimeinformatie-

huishoudingmoetheteigenpersoneelvannabijbetrokkenwordenbijdewerking

ervan,endaartoeookefficiëntwordenopgeleid.

Belangrijkisdecentralistischeopvolging,hetontwikkelenvan‘SinglePointsof

Contact’(SPC).Indeverschillendelidstatenafzonderlijk,maarook–overkoepelend–

opEuropeesniveau.Ditzorgtvooruniformecriteriarondhetinterpreteren,

11 BijvoorbeelddeplichttotuitvoeringvanEuropesebevelenalshetarrestatiebevel,opsporingsbevel,

bewijsverkrijgingsbevelenbeschermingsbevel.OfdeconsultatievanEuropesedatabasesalsECRIS

enEPRIS

142 SchoolvoorPolitieLeiderschap

verwerkenendelenvandeinformatie.Hetgrootstevoordeeldatmendooreen

centralistischeopvolgingkanbekomen,isdeverhoogdeslagkrachtendeheter-

daadkrachtvandeorganisatie.Zekeralsmendaarinookdecommandostructuur

vandeorganisatieintegreert;hetbeslissingsniveauvaltdansamenmethetinfor-

matieverwerkendeelementendecommunicatielijnen.Wanneeriederepartnerof

deelnemerinhetinformatienetwerkdezelfdeprincipeshanteert,wordthetmogelijk

netwerkenopelkaaraftestemmenendewederzijdsewerkinginelkaartelaten

vloeien.Informatiewordtopdiemaniereensolidebasisvoordegoedebriefings

endebriefingswaaropdestructuur,organisatieenwerkingvaneenpolitiekorps

draaien.Eengebrekaaninformatiebelemmertimmershetgehalteaankennisinhet

werkveld.Hoebrederdatwerkveldis,hoemeerlacunesenhiatenzullenworden

gevoeld.

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 143

144 SchoolvoorPolitieLeiderschap

‘Virtual Policing is

onderdeel van de

steeds veranderende

dimensies van het

politievak. Dit vraagt

een open blik op

de wereld om ons

heen, en bereidheid

tot internationale

participatie.’

FrankKornaat

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 145

Frank Kornaat EMPM

Virtual Policing:Something new?

WikiLeaks openbaart Amerikaanse staatsgeheimen. Nederlander in Tsjechië

opgepakt voor mega hack van Amerikaanse creditcards. Diginotar gekraakt.

VS achter Stuxnet aanval op Iraanse kerncentrales. Minister zegt 150 man

extra toe voor de aanpak van kinderporno op het internet. Eén ding kun je niet

ontkennen: cybercrime is hot. Maar is cybercrime eigenlijk niet meer dan

een verschijningsvorm van criminaliteit? Een vorm waarbij het gewoon gaat

over inbreken (hacken), frauderen, oplichten en bedreigen? Maar als dat zo

is, hoe zorgen we dan voor een effectieve en efficiënte (internationale) aanpak

van dit vraagstuk?

InleidingDecontextvanditartikeliscyberspace.Eenongekendewereldwijderuimtevanver-

bindingentussenenmetcomputersencomputernetwerken,waarbinnencommu-

nicatieendatatransportplaatsvindt.Ookincyberspacekennenweeenboven-en

onderwereld.Hetgewonezichtbareinternetzoalswijdatdagelijkszienenhetniet-

zichtbaredeelzoalsdezogenaamdeBOT1,TOR2enPeer-to-Peer3netwerken.Beter

bekendvanhetdownloadenvanillegalesoftware,muziekenfilms.Inmiddelsishet

internetuitgegroeidtoteenwerelddieineenrazendtempoeninveleverschijning-

vormendefysiekewereldbinnendringtendaarnietalleenvertierbrengt,maarook

bedreigingen.Hetisonderdeelgewordenvanonzevitaleinfrastructuur.

1 BOTnetisjargonvooreencollectievansoftwarerobotsofbots,dieautomatischenzelfstandig

opereren

2 TOR(TheOnionRouter)iseenopennetwerkvooranoniemecommunicatiegebaseerdopeen

techniekgenaamdOnionRouting

3 Peer-to-peernetwerk(p2p)isdoorgaanseencomputernetwerkwaarindeaangeslotencomputers

gelijkwaardigzijn

146 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Cybercrime Indejaren80vandevorigeeeuwwerdenwevoorheteerstgeconfronteerdmet

computercriminaliteit.Cybercrimeisinmiddelseenbekendeterm,maarwatbete-

kentheteigenlijk?Dezevraagisurgent;hetbepaaltnamelijkwieverantwoordelijk

isvoordeaanpak,envoordemanierwaaropdeaanpakwordtvormgegeven.Is

bijhetlamleggenvanhetnetwerkvanbankensprakevancybercrime,eenterro-

ristischedaadofmisschienweleenoorlogshandeling?HetNederlandseOpenbaar

Ministerieomschrijftcybercrimealsvolgt:‘Ondercybercrimevallencrimineleacti-

viteitenwaarbijgebruikwordtgemaaktvanICT4.Decrimineleactiviteitenkunnen

zijngerichttegenpersonen,eigendommenenorganisatiesoftegenelektronische

communicatienetwerkeneninformatiesystemen.’

Cybercrime en juridische ontwikkelingenSinds1993kentNederlanddeWetComputercriminaliteit.In2006isdezewet

ingrijpendaangescherptophetgebiedvancybercrime.Dedefinitievanhacken

(inbreken)isflinkuitgebreidenookderegelsoverhetafluisterenenaftappenvan

communicatie,enhetkrakenofhackenvanbeveiligdedienstenzijnaangescherpt.

AanhetBelgischeStrafwetboekisin2001eennieuwhoofdstuktoegevoegd:Boek

II,TitelIXbis:misdrijventegendevertrouwelijkheid,integriteitenbeschikbaarheid

vaninformaticasystemenengegevensdiedoormiddeldaarvanwordenopgeslagen,

verwerktofovergedragen.

VerderkennenwehetVerdraginzakedebestrijdingvanstrafbarefeitenverbonden

metelektronischenetwerken,oftewelhetCybercrime-vedrag(Boedapest,2001).

OokkennenwehetVerdragvanLanzarote(2007),datkinderenwilbeschermen

tegenseksueleuitbuitingenmisbruik.BeideverdragenzijndoorNederlandgeratifi-

ceerdeninwetgevingopgenomen.

Cybercrime in internationaal en nationaal perspectiefJuridischekadersalleenzijnonvoldoendevooreeneffectieveaanpakvancyber-

crime.InternationaleorganisatiesalsdeG8,deVerenigdeNatiesendeOrganisatie

voorEconomischeSamenwerkingenOntwikkeling(OESO)erkennendegrote

politiekeeneconomischeafbreukrisico’sdieaanhetinternetkleven.DeOESOheeft

opgeroepentoteencultuurvanveiligheidininformatiesystemen.

DebasisvoordeEuropeseaanpakvancybercrimeistevindenindeMededeling

4 Informatie-enCommunicatietechnologie

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 147

‘Naareenalgemenestrategieinzakedebestrijdingvancybercriminaliteit’(Europese

Unie,2007).Inmiddelszijndiversesamenwerkingsverbandenontstaan,enonder-

steunenlandenelkaar24uurperdagindeopsporingvaninternetcriminelen.The

EuropeanNetworkandInformationSecurityAgency(ENISA)speelthierineenonder-

steunendeencoördinerenderol.

Inmiddelshebben200landenindewereldeenComputerEmergencyResponse

Team(CERT)datintijdenvancrisissnelkaningrijpen,enkanadviserenoverte

nemenmaatregelen.InNederlandisdeCERTopgegaaninhetNationaalCyber

SecurityCentrum(2012),eenvoortvloeiselvandeNationaleCyberSecurityStrategie

(NCSS)5.Diversesporenzijnuitgezetomtekomentoteenbetereaanpakvan

internetdreigingen.EenvandiesporenisdeoprichtingvandeCyberSecurityRaad6;

eenstrategischealliantietussenoverheid,wetenschapenbedrijfsleven,dieintijden

vancrisisderegeringkunnenadviseren.Eenanderspoorishetmakenvaneen

dreigingsanalyse.

Het verschilWatmaaktdeaanpakvancybercrimeandersdananderecriminaliteitsvormen?De

meestevanonzepolitieconceptenenstrategieënzijnookincyberspacevantoepas-

sing.PimTakkenberg,hoofdHighTechCrime,zietechtertweegroteverschillen:‘In

deeersteplaatsweetjebijeenonderzoeksomsnietwaareencomputerofserver

staat,waardoorhetinjuridischezinonhelderiswaarenwanneerietsplaatsvindten

welkewetgevingvantoepassingis.Indetweedeplaatsisdevirtuelewereldvaak

ongedefinieerdverbondenmetdefysiekewereld.Eeneenlingkanmetzijnactie

ergensindewereldgrote(maatschappelijkeénmateriële)schadetoebrengen.

De politiefunctie binnen cyberspaceDepolitiefunctiebinnencyberspacelijktopdeaanpakvangewonecriminaliteit,

maardangepleegdmeteenandermedium.Cyberspacewordtnietdirectals

mogelijkoorlogsgebiedervaren,eneengepleegdecyberaanvalwordtnietdirect

aangemerktalsoorlogshandelingofoorlogsmisdrijf,maareerderalscrimineel

handelen.Devraagisofdatzozalblijven.Eengrootprobleembijeenpotentiële

cyberoorlogisdatnietalleendemilitaireinfrastructuurwordtgetroffen,maarook

deinfrastructuurdieburgersgebruiken.HetAmerikaanseMinisterievanDefensie

heeftallatenwetendatcyberaanvalleninbepaaldegevalleneenmilitairevergelding

5 RapportvanhetMinisterievanVeiligheidenJustitie,22-02-2011

6 Ingesteldop30juni2011doordeministervanVeiligheidenJustitie,mr.I.Opstelten

148 SchoolvoorPolitieLeiderschap

rechtvaardigen.Hoedanookvraagthetomzoweleengoedenationalealsinterna-

tionaleaanpak,helderescheidslijneneneenvisieopdepolitiefunctieindevirtuele

wereld.

De aanpak in NederlandDehuidigeaanpakvancybercrimeligtineersteinstantieopregionaalniveau.Heeft

dezaakeengespecialiseerdkarakterofraaktdezehetmaatschappelijkbelang,

danwordtdezaakuitgevoerddoorhetteamHighTechCrimevandeNationale

Recherche,enkomtookhetNationaalCyberSecurityCentruminbeeld.HetCyber

SecurityCentrumiseensamenwerkingsverbandwaaraanookdepolitiedeelneemt.

HierwordtdebestrijdingvanCyberWarfare,CyberTerrorismeandActivisme,Cyber

SpionageenCyberCrimegecoördineerd.Deeersteprioriteitisheteliminerenvan

dedreiging,paslaterkomteeneventueleopsporingvandedader(s)aandeorde.

Hoewelhetbijdeaanpakvancybercrimemeestalgaatomeenreactieveaanpak,is

inhetgevalvankinderpornoveeleersprakevaneenproactievevormvanopsporing.

Nieuwe dimensie EennogonderbelichtdeelvanVirtualPolicingisdeOpenSourceIntelligence

(OSINT).Hierbijscannenveiligheids-eninlichtingendienstendeopenbronnenop

internet(Facebook,Twitter,etc)omnormafwijkendgedragtedetecterenofbewe-

gingenvanbepaaldegroepenenactiviteitenrondevenemententesignaleren.Dit

detecterenvannormafwijkendgedragiseennieuwevormvanpolicing.Binnende

NationalePolitiezullenRealTimeIntelligenceCentershierineenrolgaanvervullen.

HetEuropeseagentschapvoorderechtenvandemens(FRA)isbezorgdover

dezeontwikkelingen.InhaarMultiAnnualFramework(MAF)zijnnegengebieden

genoemdwaarinzijbekijktofdegrondrechtenvandeEuropeseburgergeschon-

denkunnenworden.Eenvandiegebiedenis‘InformationSocietyandPrivateLife’.

VirtualPolicingzal–netalspolicingindefysiekewereld–rekeningmoetenhouden

metdevraagwatethischverantwoordis.InNederlandheeftdezediscussieinhet

verledenbijvoorbeeldgeleidtotbeperkinginhetzomaardoorzoekenvanhuisvuil

vaneenmogelijkeverdachte.

Conclusies en aanbevelingenSnelheidisintoenemendematedebepalendesuccesfactorbinnendecriminali-

teitsbestrijding,enbegrippenalstijdenplaatsvervagensteedsmeer.Ditvraagtiets

vanzowelnationalealsinternationalepolitieorganisaties.Eenaantalconclusiesen

aanbevelingen.

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 149

ParadigmashiftininformatiedelingIndehuidigepolitiecultuurgaathetomhetafschermenvaninformatie;wedoen

heteerstzelfenbetrekkenerdaarnapasexpertsenburgersbij.Ineencontext

waarintijdcruciaalisenhetbegripplaatsverdwijnt,zaldeopsporingmoeten

meebewegennaareenopen,internationaalgeoriënteerdsysteemwaarinInterpol,

Europol,burgersenburgerexpertsmeerenmeereenrolkrijgen.Denationaleen

internationalepolitieorganisatieszullenzichmoetenrichtenophetbreedvergaren

endelenvaninformatieenkennis.Ondersteunddooreenmodernerevormvanop-

sporingsberichtgeving,opEuropeesniveauverzorgddoorEuropol.DeNederlandse

politiekaneentrekkersrolvervullendoormetdebuurlandenkleineEuropeseproef-

tuinenoptezetten.HetBeneluxsecretariaatzoudaareengeschiktplatformvoor

kunnenzijn.

VerbeterenoperationeleslagkrachtIndetweedeplaatsgaathetomhetverbeterenvandeoperationeleslagkrachten

sturingin(inter)nationaalverband.Demogelijkheidomvanuitdeoperatiedirectte

kunnensturenopde(inter)nationaleinzetvanmensenenmiddelen.Denieuwop

tezettenOperationeleCentrabiedenhiervooreenmooiekans.OperationeleCentra

zijneensoortcommandoruimtesvanwaaruitdebijzondereinzetvanmensenen

middelenwordtgecoördineerd.Dezecentrazoudenookhetschakelpuntmoeten

zijnvoorinternationaleinformatie-uitwisselingenhetcoördinerenvanspoedei-

senderechtshulpondersteuningdiebijdeaanpakvancybercrimenoodzakelijkis.

Vanzelfsprekendisdebeschreveninrichtingpasinternationaaleffectiefalsbinnen

deoverigelidstaten,EuropolenInterpoleenevenkniebeschikbaaris.

InternationaleopleidingenIndederdeplaatsisdesamenwerkingtusseninlichtingen-enveiligheidsdien-

sten,politieendefensienietvrijblijvend,maarnoodzakelijk.Ookininternationaal

verband.Ditbetekentdatermeergezamenlijke,internationaleopleidingenmoeten

komen.DezevisiewordtondersteundinhetdocumentvandeEuropeseCommissie

‘Naareenalgemenestrategieinzakedebestrijdingvancybercriminaliteit’(2007).

VolgensdeEUmoetenlandenenorganisatiesrelevanteopleidingsprogramma’s

metelkaarverbindenomdekwaliteitteverhogen.DerolvanzowelhetEuropean

PoliceCollege(CEPOL)alsdievandePolitieacademiezijnvancruciaalbelangvoor

hetcreërenvaneenduidigevaktaalenhetvergrotenvanhetkennisniveau,ookop

hetgebiedvancybercrime.Ookhetreguliere(leiderschaps)onderwijsmoetmeer

aandachtaanditonderwerpbesteden.

150 SchoolvoorPolitieLeiderschap

SolideintelligencebasisIndevierdeplaatsmoetdeaanpakvancybercrimekunnensteunenopeensolide

nationaleeninternationaleintelligencebasis.Datisnunogniethetgeval.Het

gaatconcreetomdeafstemmingtussendeEuropeseendeNationaleintelligence-

agenda,hettoewijzenvannationaleeninternationalemiddelen,hettoerustenvan

EuropolenInterpolophetthemaCybercrimeenhetverwervenvaninformatiepo-

sitiesopnationaaleninternationaalniveau.OpinternationaalniveauzouEuropol

eencoördinerenderolkunnenvervullenbijhetinkaartbrengenvandeinformatie-

behoefteenhetinvullenvandeinformatiepositie.Geletophetsoevereiniteitsbegin-

selkunneninformantengeworvenwordenbinnendebestaandenationalewet-

gevingen.VoorNederlandpastdezetaakbijdeCIE’s.Deprioriteringvandeinzet

vandeCIEzougelijketrenddienentehoudenmetdenationaleendeEuropese

Intelligence-agenda.

VisieopdevirtuelepolitiefunctieEensuccesvolleaanpakvancybercrimeblijftverbondenmetdesuccesvolleinrichting

entoepassingvan‘virtuele’policingopalleniveausvande(Europese)politieorga-

nisatie.ErisvoorNederlandenEuropaeenhelderevisienodigopdepolitiefunctie

indevirtuelewereld.HoeeerderweVirtualPolicingzienalsnormaalonderdeelvan

hetpolitievak,hoeefficiëntereneffectieveraanpakvancybercrimewordt.DeEU

zoueenEuropeseStrategiekunnenformulerenronddeveranderendepolitiefunctie

inEuropa,hetondersteunenvannationaleprogramma’senhetversterkenvanhet

onderwijsrondditthema.

Tot slotVirtualPolicingisindekernnietechtietsanders;hetmaaktonderdeeluitvande

steedsveranderendedimensiesvanonspolitievak.Ditvraagtvanonsommetregel-

maatandersnaardewereldomonsheentekijken.Nietindebeslotenheidvanhet

onderzoek,maarinopenheidenmeteenoriëntatieopinternationaleparticipatie.

Datisdenieuwesleuteltotsucces.

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 151

152 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Van de leersupervisors prof.dr. W. Bruggeman en M. Beuving:

Wat vraagt internationalisering aan structuurborging in een

politieorganisatie?

Indevoorafgaandeclusterswerdendiversezakenhelder.Mondialeproblemenzijn

vaninvloedopdeveiligheidinonsland.Dieproblemenkunnenhetbestbijdebron

wordenaangepakt.Nederlandheeftnoggeenvoldragenvisieopinternationale

samenwerking,enheeftdenationalecyclusronddreigingsbeeldenooknogniet

afgestemdopdeHarmony-cyclusrondhetEuropeanCrimeIntelligenceModel.De

samenwerkingmetonzebuurlandenlijkthogeprioriteittekrijgen,maarindeprak-

tijkontbreekthetnogveeldiendersaanrelevantekennis.Enopkorpsleidingniveau

isnoggeenactieondernomenombijvoorbeelddedreigingsbeeldennaastelkaarte

leggenofafsprakentemakenoverdeworkloaddiemetdediverseEuropesebeve-

lenoponsafkomt.RealTimeIntelligenceiseeninstrumentdatdeagentopstraat

kanhelpendejuistebeslissingentenemen,ookalszakeneeninternationaaltintje

hebben.Maarhoeborgenwealleinzichtenindebestaandeorganisaties?

DickdeBoerconstateertinzijnonderzoeknaardevraagwatinternationalesamen-

werkingaanstructuurenborgingvraagt,dathetnieuweNederlandseIPS-model

naarhuidigeNederlandseopvattingenoptimaalstructurerendisvooreeneffec-

tieveenefficiënteinternationalepolitiesamenwerking.Tochgelovenmaarweinig

respondentendatdestructuurbepalendis.Hetisdevraagofjekiestvoorkaartof

kompas.Voorietsdatvastligt,ofvoorietsdateenkoersaangeeft.

Borging in de structuur van de organisatie

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 153

UithetessayvanSimoneSmitblijktdatreputatiemanagementeenbelangrijke

bijdragekanleverenaandepositioneringvandeinternationalesamenwerkingdoor

hetconstruerenvaneenproactief,geloofwaardigverhaalovergoedpolitiewerkin

deinternationalecontext.ZesteltdatdevormingvandeNationalePolitiekansen

biedtvooreeneenduidigeenconsistentecommunicatie.Vanuitinternationaalper-

spectiefbezienishetzeerwenselijkdatdeNationalePolitiegaatwerkenmetéén

gezichtenéénloketvoorzoweloperationelealsstrategischevraagstukken.

Tot slotEenmooiaanbodvantekstendus,dielogischencoherentopelkaaraansluitenen

dieopdezewijzeookdestructuurvanhetColumbus-programmavolgen.Devoor-

naamsteconclusieblijftdatdepolitienogonvoldoendeisvoorbereidomvoluitop

denieuweontwikkelingenaantesluiten.Ditisnochtansnietalleennodigopbasis

vanmeerenmeerinternationale(zegmaarEuropese)bevelen,maarookophetfeit

datburgersactieverepartnersworden.Illustratiefhiervoorzijndeimpactvansociale

media(ookgrensoverschrijdend)endenieuwerechtenvanslachtoffers(endaders),

dieookopbasisvanrecenteverdragenafdwingbaarworden.

Prof.dr.WillyBruggeman

MinzeBeuving

154 SchoolvoorPolitieLeiderschap

‘Samenwerking is meer het

resultaat van een interactie van

politiemensen uit veelal verschil-

lende cultuurclusters, dan van

vertrouwen in de structuur van de

verschillende diensten.’

DickdeBoer

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 155

mr. Dick de Boer MPA

Kaart of kompas?

De impact van internationalisering en globalisering is onderkend. Nog niet

altijd is een optimale vertaling gevonden naar werkbare praktijken, maar

dat is gezien de diversiteit binnen de lidstaten niet zo vreemd. Er is gelukkig

ook veel dat ons bindt. Wie een veiligheid- of criminaliteitsprobleem heeft,

vraagt zo nodig hulp aan het buitenland. Wie een bijdrage kan leveren aan de

wereldvrede doet mee in peace-keeping missions of security sector reform

(SSR) initiatieven. Wat vraagt internationale samenwerking aan structuur en

borging, en hoe bepalend is de mate van centralisatie voor de effectiviteit en

efficiency van die samenwerking? Of is daarvoor wat anders nodig?

Structurele en culturele diversiteit Europeselidstatenzijnzeerdiversgeorganiseerd;erzijn(sterk)gecentraliseerdebe-

stellen,(sterk)gedecentraliseerdebestellenenbestellenmetkenmerkenvanbeide

vormen.Watkunnenwezeggenoverdezevormenalshetgaatomdeeffectiviteit

endeefficiencyvandeinrichtingenborgingvaninternationalesamenwerking?

Hoewelerweinigoverbekendis,zijnwelnotiestegevenoverwatiets‘effectief’en

‘efficiënt’maakt,enwatvooralookniet.Neembijvoorbeeldhetaantaldienstenin

eenland:naarmateermeerzijn,magjeaannemendatdecomplexiteittoeneemt

(inefficiënt).Zoisookhetaantalsturingsniveausophetterreinvangezagenbeheer

medebepalend,netalsdeschaalgroottevaneendienstendecultureleopvatting

overwatefficiëntisenwatniet.

Zoomenwewatmeerinopdeverschillendebestellen,danzienwedatbijlanden

metééncentralepolitiedienst(bvScandinavië)sturingenverantwoordelijkheden

Lopen in het landschap van de

internationale samenwerking

156 SchoolvoorPolitieLeiderschap

hoogbelegdzijn,waarmeeeenduidigheidvanbeleidenuitvoeringwordtbeoogd.

Landenmetmeerderecentralediensten(bvSpanje)kenmerkenzichdoorhogecul-

tuurverschillentussendiediensteneneensterkedomeinscheidingmeteenrisicoop

‘stammenstrijd’.Landenmeteensterkgedecentraliseerdbestel(bvEngeland)ken-

nengeennationaledoorzettingsmachtendefragmentatieinwerkwijzelevertveel

versnipperingop.Het‘gemengdemodel’(bvBelgië)suggereerthetbestevanbeide

tehebben.Erisechterveelinspanningnodigomtotgezamenlijkheidtekomen,en

deinformatiedelingwordtdoorgaansalsgebrekkigervaren.

Inrichten en borgen voor internationale samenwerkingOmaaninternationalesamenwerkingefficiënteneffectiefuitvoeringtekunnen

geven,moetiederbestelvoldoenaaneenaantalvoorwaarden:

- eenvastgesteldenationalevisiedieblijkgeeftvangevoeldeurgentieendie

vertaaldisineenbeleidskadervoorpolitiediensten.

- eenadequaatbesturingsmodelwaaruitblijktwiegeachtwordtwatte

doen,waarvoormenverantwoordelijkisenwelkeplanning-encontrol

instrumentenwordeningezet.

- hetinrichtenvaneeninformatieorganisatiemet‘technischverbonden’

informatiesystemen.

- deaanwezigheidvaninstitutiesdiehetprocesvaninternationalepolitiesa-

menwerking(IPS)uitvoerenoffaciliteren.

- medewerkersenleidinggevendendieblijkgevenvaneengeïnternaliseerd

IPS-leiderschapenIPS-medewerkerschap,metinternationaalbewustzijnals

belangrijkecompetentie.

EfficiencyWatbepaaltofverhoogtdeefficiencyvaninternationalesamenwerking?Desugges-

tiewordtgewektdatinformatie-uitwisselingviaEuropol,Interpol,Sirene,deIRC’s

enliaison-officersdeenigeefficiëntewegis.Verderwordtdeefficiencyvergroot

doortevoorzienineenonderliggende,samenhangendevisieendeoperationali-

seringdaarvan.Hetmoetvoor(buitenlandse)politiedienstenvolstrektduidelijkzijn

welkeinformatievraagwaargeadresseerdwordt,meteenvoorkeurvooreen‘single

pointofcontact’.Tenslottewerktmenookdaadwerkelijkovereenkomstighetinge-

richteproces,metbijzondereaandachtvoordeinformatiegebruiker.

Maarwatalsdeinformatie-uitwisselingnietovereenkomstighetvastgesteldewerk-

procesplaatsvindt?Signalerenwedat?Isalleinformatie-uitwisselingtraceerbaar?

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 157

Enwijzenwede‘overtreders’danophunverzuim?Enhoezithetmetkwaliteits-en

prestatie-indicatoren;zijndiegeformuleerd?

Voorwatbetreftdeinzetvanliaisonsligtefficiency(verhoging)beslotenineen

versterktematevansamenwerkingenflexibiliseringvandefunctie,alsmedeinzet

opbasisvaneenveiligheidsanalyse.Voorinternationalerechtshulpgeldtdateen

helderetoedelingvanverzoeken,duidelijkheidoverwiehetverzoekuitvoertenhet

garanderenvanuitvoeringscapaciteitergbelangrijkzijn.VoorJointInvestigation

Teams,landenprogramma’s,SSR-projectenendagdagelijksegrensstreeksamen-

werkinggeldenefficiencycriteriaalseenduidelijkevisie,helderedoelstellingenen

concreteuitvoeringsactiviteiten.Opbestuurlijkvlakzijnkritiekesuccesfactoren:de

intensieveverbindingtussenbestuurders,departementaleambtenaren,korpslei-

dingenpolitie-experts,eneenpositioneringvanstrategischeliaisonsbijrelevante

Europesepartners.

Hollandse verankeringHetconceptInrichtingsplanNationalePolitieschetstgedetailleerdhoedeambitie

envisieeruitzien,evenalshetsturingsconcept.Denationalepolitiechefiseindver-

antwoordelijkvoorderesultatenophetgebiedvaninternationalepolitiesamenwer-

king.HijisverantwoordelijkvoorhetnakomenvanEU-wetgevingeninternationale

verplichtingen.Devoortgangenderesultatenvandeinternationalesamenwerking

wordenjaarlijksgemonitord.Denationalepolitiebaassteltookdeuitvoeringskaders

vastbetreffendeoperationelesamenwerking,informatie-uitwisseling,rechtshulpen

niet-operationelesamenwerking.Hetisduidelijkdateenconcernbenaderingwordt

voorgestaan.Overdepraktischeinvullingisinhetconceptvanhetinrichtingsplan

nauwelijksietsterugtevinden.

Cultuurelementen bepalen succes internationale politiesamenwerkingOrganisatiestructurenbepalenechternietalleendeeffectiviteitenefficiencyvan

internationalesamenwerking.Aaneeneffectieveenefficiënteinternationalesa-

menwerkingligtaltijdeenbestendigerelatietengrondslag.Cultureleaspectenzijn

belangrijkinhetaangaanvaneendergelijkerelatie.GeertHofstede1identificeerde

vijfclustersvanlandendieelkeenbepaaldecombinatievan‘Hofstede-dimensies’

1 G.Hofstede,AllemaalAndersdenkenden,Omgaanmetcultuurverschillen,AtlasContact,

juni2005

158 SchoolvoorPolitieLeiderschap

vertegenwoordigen.Ineenkruistabelisaftelezenwatverwachtmagwordenalsop

dezedimensieswordtgeanticipeerd.ITIM-Internationalborduurtvoortopdedimen-

siesvanHofstedeenhangtlabelsaandelanden.Scandinavischelanden(metéén

politiedienst)functionerenals‘Network’,gekenmerktdooreenlagemacht-afstand,

eengrotematevanindividualiteitenfeminiteit.‘Solar’landenalsItaliëenSpanje

(meerderepolitiediensten)lateneenhogemacht-afstandziengecombineerdmet

eengrotebehoefteaanonzekerheid-vermijdingeneengrotematevanindividua-

liteit.HetVerenigdKoninkrijk(decentraalbestel)krijgthetpredikaat‘Contest’met

eenrelatieflagemacht-afstandeneengeringebehoefteaanonzekerheidvermij-

ding.Individualiteitenmasculiniteitscorenhierhoog.België(gemengdbestel)heeft

kenmerkenvaneen‘Solar’,maarookvaneen‘Network’.

Deinternationalepolitiesamenwerkingkomthetgemakkelijksttotstandtussenlan-

denuiteenzelfdeITIM-cluster,endiesamenwerkingzalookrelatiefsnelbestempeld

wordenalsefficiënt.Samenwerkingmetlandenuiteenanderclustervereisteen

intensievereinlevingindecontextvandatland.

Werken in internationale samenhang: frontline politiewerkOmdeefficiencyeneffectiviteitinrelatietotdeinrichtingvanhetpolitiebestelte

beoordelen,ishetgoedomtekijkennaardeinbeddingvandeinternationaledi-

mensieinhetdagelijksepolitiewerk.Sneloverdejuisteinformatiekunnenbeschik-

keniscruciaalvoorhetwerkeninnationaal,maarookininternationaalverband.

HetNederlandseantwoordopdetoenemendeeisenaandezeinformatieligtinde

inrichtingvanRealTimeIntelligenceCenters.Momenteelwordendenationalein-

formatiekanaleninNederlandregelmatigvermeden.Teveelpolitiemensenproberen

informatieviaanderekanalentekrijgen,somsrechtstreeksbijbuitenlandsecollega’s

diezeooithebbenlerenkennen.Zebeschouwenzichzelfalsinformatiemonopolist.

Informatiedelendoenzeooknauwelijks;hetontbreekthenaanvertrouweninde

afnemerenzezijnbanghunmonopolieteverliezen.

Danisernogderechtshulp.DeregionaleIRC’sverzorgendeintakeencoördineren

deuitvoeringvanrechtshulpverzoekenuithetbuitenland.Eenvoudigeverzoeken,

waarbijgeenspecifieketactischeopsporingsactiviteitenofopsporingsbevoegdheden

nodigzijn,wordenbinnenhetIRCafgedaan.Verzoekendiedeinzetvantactische

opsporingofopsporingsbevoegdhedenvergen,wordenuitgezetbijhetTeam

Rechtshulpdatopregionaalenlandelijkniveauisingericht.HetLandelijkIRC(LIRC)

heeftinzichtindeaantallen,kwaliteitenafdoeningvandeinkomendeenuitgaande

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 159

rechtshulpverzoekenenstuurthierop.DeLandelijkeEenheidfungeertvoorinterna-

tionalepartnersalsééncentraalaanspreekpunt(‘singlepointofcontact’).Deflexi-

biliteitendecapaciteitvoordebehandelingvanrechtshulpverzoekenisdaarmee

(veel)beterdanvoorheengeborgd.

ConclusieHetwerkenininternationalesamenhangkomtoptalvanmanierentotuiting.

Steedsvakerzienwegemeenschappelijkgebruikvanvoertuigen,opleidingenen

trainingenwordenininternationaalverbandgezamenlijkgeorganiseerd,handha-

vingencontroleswordenhandinhanduitgevoerd.Indepraktijkvindtmenelkaar.

Maarerisooknogveeltewinnen!Veelinitiatievenzijnsterkpersoonsafhankelijk.

Erzitveelkwetsbaarheidindebeperktekennisvandeinternationaleregelgevingen

devaakergbeperktetaalbeheersing.Erisnogmaarweinigafstemmingovergeza-

menlijkervarenveiligheidsrisico’s;gemeenschappelijkeveiligheidsplannenzijneen

unicum.Eenvoudigewerkinstructies(FAQ’s)ontbrekennogtevaakenhetthema

‘internationaal’komtnogveelteweinigteruginbriefings.Enwelkemethodiek

hanterenwevoorhetuitventenvande‘lessonslearned’?

Naliteratuurstudieendiverseinterviewsblijkthetvrijwelondoenlijktezijnomde

onderzoeksvraagtebeantwoorden,zekerwanneereenbijnawiskundigecausaliteit

wordtverondersteldtussendeinrichtingenborgingvanelementenvaninternatio-

nalepolitiesamenwerkingenderesultatenintermenvaneffectiviteitenefficiency.

Maaraltevaakwordeninteractiestussenindividuenvertaald/opgeschaaldalsware

hetinteractiestussendienstenofzelfslanden.Hoewelbegrijpelijkleverthetnietde

meestverantwoordeinputvooralgemeneconclusies.

AanbevelingenHetnieuweNederlandseIPS-modelisnaarhuidigeNederlandseopvattingenopti-

maalstructurerend(enwellichtookcultiverend)vooreeneffectieveenefficiënte

internationalepolitiesamenwerking,wanneerwedeinrichtingscriteriatotuitgangs-

puntnemen.Detendensisvoorlopig‘centraliserenenstructureren,dankomt

hetwelgoed!’Hetgeloofincultiverenendifferentiërenlijktminderontwikkeld.

Tochgelovenmaarweinigrespondentendatdestructuurbepalendis.Zijvinden

datdeeffectiviteitenefficiencyvaninternationalesamenwerkingvooralwordt

bepaalddoorwaardenenpercepties.Hetisdevraagofmenkiestvoorkaartof

kompas.Voorietsdatvastligt,ofvoorietsdateenkoersaangeeft.Samenwerking

ismeerhetresultaatvaneeninteractievanpolitiemensenuitveelalverschillende

160 SchoolvoorPolitieLeiderschap

‘cultuurclusters’,danvanvertrouwenindestructuurvandeverschillendediensten.

Op‘cultuur’kunnenwijdushetverschilmaken!

Vaakwordtgesprokenoverhetfeitdatwijafmoetenvan‘vrijblijvendheid’.Maar

hoebereikjedatdan?Voorallepolitieorganisatiesgeldtdatzijopdeeenof

anderemaniersterkdoorwaardengedrevenworden.Richtinggevende,funda-

mentelewaardenalsRespect,Transparantie,Verantwoordelijkheid,Betrokkenheid,

Betrouwbaarheid,RechtvaardigheidenBalans.Waardendieookinternationaalvan

grotebetekeniszijnendaarmeeookhetaangaanvanrelatiesbeïnvloeden.

DegrootstekatalysatorvooreenefficiënteIPS-uitvoeringzouweleensgelegen

kunnenzijninhetafscheidnemenvandeperceptiedatNederlandgestructureerd,

kwalitatiefhoogstaandenplanmatighandelt.Onsimagoisnamelijkdatwezelfin-

genomenzijn,niet-flexibelendatwelijdenaaneengebrekaaninlevingsvermogen.

Hetloslatenvandevermeendecultureledominantie,deperceptiedatresultatenvan

IPStot‘eenkruisjeinNederland’moetenleiden,enhetversterkenvanderecipro-

citeitzoudenweleensvelemalenzwaarderkunnentellen.Waardeneducatieen

leiderschapdienenmeerinditlichttekomenstaan.

Hetstrevennaareengroterematevaneffectiviteitenefficiencyindeinternationale

samenwerkingisalomzichtbaar.Maargadaarinniet‘overthetop’.Persoonlijke

relatiestellennogsteedszwaarwanneerhetgaatomeenefficiënteinternationale

samenwerking.DoorICT-innovatiesdreigtditrelationeleaspectverdrongentewor-

den.Eenpleidooivooreenomgekeerddienstverleningsconceptals‘face-click-call’2

misstaathierniet.

RondIPSligtnogveelbeslotenindegeheugensennotitieblokjesvanveelcollega’s.

Eenoverzichtindevormvaneencatalogusmetopbrengsten,resultaten,ervaringen

vanenmetinternationaliseringontbreekt.Een‘lerendeorganisatie’zoudaaranders

meeommoetengaan.

PaulPonsaers,hoogleraaraandeuniversiteitvanGent,waarschuwtdateenaan-

houdendstrevennaargrotereeffectiviteitenefficiencyuiteindelijkdelegitimatievan

depolitiefunctieonderdrukzet.Hetpragmatisme,opportunismeendecreativiteit

2 Binnendedienstverleningwordtvaakhetclick-call-face-principetoegepast.Klantenworden

gestimuleerdeerstzélfopinternettezoekennaarantwoordenophunvragen(‘click’).Luktdit

nietdankunnenzetelefonischhulpvragen(‘call’),enalsookdatnietvolstaat,isfysiekcontact

mogelijk(‘face’)

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 161

dieveelpolitiemensenkenmerktmogenerniettoeleidendatslechtsdepapieren

werkelijkheidzichplooitnaardenationaleenEuroposeregelsenrichtlijnenende

operatiedaarbuitenommanoeuvreert.Voorwaareenmooieuitdaging!

Zowelvoorbuitenlandsedienstenalsvooreigenmedewerkersdiemoeten(leren)

lopenopdelandkaartvandeinternationalesamenwerking.Indezefasebegrijpelijk

maarhetkompaswijstineenandererichting.Borgingeninrichtinghebbenvoormij

veelmindereeninstrumenteelkarakter;hetisbeteromopdelijn‘watmaaktdat

netwerkenwerken’tekoersen.

162 SchoolvoorPolitieLeiderschap

‘Voor internationale samenwerking is het

cruciaal dat de Nederlandse politie gezien wordt

als 24/7 bereikbaar, met één gezicht naar buiten,

in dialoog en effectief opererend.’

SimoneSmit

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 163

drs. Simone Smit, politie Haaglanden

Grenzeloos goed politiewerk

Nederland heeft geen al te beste reputatie opgebouwd als het gaat om de im-

plementatie en uitvoering van EU-afspraken. De echte achilleshiel van onze

betrouwbaarheid is de afhandeling van rechtshulpverzoeken. Het systeem

van weeg- en stuurploegen kan op weinig begrip rekenen in het buitenland

en verschaft Nederland het imago van ‘bureaucratisch’ en ‘traag’. We lijken

ons onvoldoende te beseffen dat Europa steeds dwingender eisen stelt aan de

Europese politiesamenwerking. In 2012 is de EU-beleidscyclus ingevoerd met

als doel meer gezamenlijke focus binnen de internationale (politie)samen-

werking en daardoor meer veiligheid binnen de Europese Unie.1 Nederland

heeft zich gecommitteerd aan zes zogenaamde SOCTA2-prioriteiten en zich

daarmee ook gepositioneerd als samenwerkingspartner binnen de EU.3 Het is

dus niet zozeer de vraag meer of de politie internationaal wil samenwerken.

Watwéldevraagis,ishoedeNationalePolitiezichpositioneertophetterreinvan

internationalesamenwerking.InhetOntwerp-enInrichtingsplanNationalePolitie

lijkthetthemaafgedaantewordenalssturings-encoördinatievraagstuk.Terwijl

hetverbeterenvandesturingencoördinatiealleennietvoldoendeisvoorhet

Over reputatiemanagement in relatie tot

internationale politiesamenwerking

1 Harmony,2010

2 SeriousOrganisedCrimeThreatAssessment

3 P.Bakker.EUbeleidscyclusinterneveiligheid2012.ParticipatiedoorpolitieNederland,reader

ColumbusIV,2012

164 SchoolvoorPolitieLeiderschap

verbeterenvandehuidigereputatie.Watontbreektiseengeloofwaardigverhaal

overdepositievandeNationalePolitieindeinternationalecontext.Waaromwerkt

deNationalePolitieinternationaalsamenenwatzijndeambitiesvoordetoekomst?

AlsNederlandernietinslaagtdeEuropesepolitiekeambitiestijdigtevertalennaar

depolitiepraktijk,danraaktditnietalleende(inter)nationaleveiligheid,maarver-

slechtertookdereputatievandeNederlandsepolitie.

Corporatecommunicatiespeelteenessentiëlerolindebeïnvloedingvanderepu-

tatie.4Devraagdieditartikelwilbeantwoorden,is:‘Opwelkewijzekanreputa-

tiemanagementeenbijdrageleverenaandepositioneringenlegitimeringvande

Nationalepolitie,waarhetgaatominternationalesamenwerking?’

Corporate communicatie en reputatiemanagementCorporatecommunicatiebetreftdeinzetvanallecommunicatieactiviteitenen–mid-

delenvoorhetverkrijgenvangoedeverhoudingenenverstandhoudingmetgroepen

vanwiensoordeeldeorganisatieafhankelijkis.Corporatecommunicatieverhoogt

zowelnaarbuitenalsnaarbinnendezichtbaarheidvandeorganisatieenspeeltin

opbeeldenenverwachtingendiestakeholdershebbenvandeorganisatie.5

Dewereldisopenengrenzeloos.Mensenzijnkritischer;zegjehetalleenmaar,of

geloofjeerookinendóejehetook?Alsjenietkuntwaarmakenwatjevertelt,als

jehetnietkuntbewijzen,danverliesteenorganisatiezijngeloofwaardigheid.Datis

waarreputatiemanagementovergaat:hethebbenvaneengeloofwaardigverhaal

endatverhaalkunnenbewijzen.

DecorporatecommunicatiefunctievandeNationalePolitierichtzichonderandere

ophetwerkenaanvertrouwendoordeverwachtingenvandeomgevinggoedaan

telatensluitenopdeprestaties.Tevensdraagtcorporatecommunicatiebijaande

versterkingvandefeitelijkeprestatiesenhettransparantmakenervan.6Decom-

municatieambitievandeNationalePolitieisgerichtophetdoordachtbouwenaan

dereputatie.Ditiseenbelangrijkaangrijpingspuntvoorderelatietotinternationale

samenwerking.7Hieronderwordenvierbelangrijkebouwstenenvoorreputatiema-

nagementuitgewerkt,inrelatietotinternationalesamenwerking:

- identificeerdegewenstereputatie(hoewiljegezienworden?)

4 CommunicatiebeleidsplanNationalePolitie,BusinessCaseCommunicatie,2011,2012

5 C.B.M.vanRiel,Identiteitenimago,DenHaag,SDU,2008

6 ConceptkadervoorcorporatecommunicatieNationalePolitie,13april2011

7 BusinessCaseCommunicatie,2011enCommunicatiebeleidsplanNationalePolitie,juli2012

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 165

- identificeerpositieenthema’s(watgajecommuniceren)

- identificeerderelevantedoelgroepen(metwiecommuniceerje?)

- identificeerdeindicatoren(bewijskracht)

Gewenste reputatieDebeeldvormingoverdepolitie–endaarmeehaarreputatie–iskwetsbaar.De

politieisalsoverheidsinstantieergzichtbaaropstraatenwordtinhogemate

verantwoordelijkgehoudenvoordeveiligheidindesamenleving.Deverwachtingen

zijnhoog.Prof.dr.C.vanRielschrijftin2004aldatwe‘ineenveeleerderstadium

actiefverwachtingenmoetenmanagen’.8Debeeldvormingwordtverderinbelang-

rijkematebepaalddoordespanningdiebestaattussenderolvan‘crimefighter’

enerzijdsen‘verbinder’anderzijds.Dematewaarindepolitieerinslaagtomtussen

derollenteschakelen,draagtbijaandereputatie.

Als‘crimefighter‘heeftdeNationalePolitiedeambitieomzichtbareoperationele

doelentebereikeninhetbestrijdenvangrensoverschrijdendecriminaliteit.

Tegelijkertijdwilzezichpositionerenalsbetrouwbare(inter)nationalesamenwer-

kingspartner:derolvan‘verbinder’.Ophetterreinvandeafhandelingenstroom-

lijningvanrechtshulpverzoeken(‘crimefighter’)zoudeNationalePolitiede

betrouwbaarheidvandeorganisatiekunnenvergroten(‘verbinder’)doorvroegtijdig

enactiefdeverwachtingentemanagen.

Zoookbijdelandenprogramma’s.Iederepolitieregioheeftdeafgelopenjareninter-

nationalecontactenopgebouwd(‘verbinder’).Hetontbreektechteraaneenlande-

lijkoverzichtvandeopbrengstenenhetvertrekpuntwasgeengemeenschappelijke

visie,maareengeografischeoriëntatie.InhetInrichtingsplanNationalePolitiestaat

datdekorpsstafderegieoplandenprogramma’sgaatvoeren,maarhetontbreekt

aanhelderekeuzeseneenhelderstandpuntomtrentdedoelendiemenperland

nastreeftenwelkeinterventiesdaarlogischerwijsuitvolgen.

Indecontextvaninternationalesamenwerkingishetvancruciaalbelangdatde

Nederlandsepolitiegezienwordtals24/7beschikbaarenbereikbaar,metéénge-

zichtnaarbuiten,indialoogeneffectiefopererend.

Positie en thema’sDecommunicatieoverinternationalepolitiesamenwerkingmoetheldermakenop

welkemanierheteenbijdragelevertaaneenveiligersamenleving.Argumenten

4 C.B.M.vanRiel,Reputatiemanagementvergtmeerdaneengoedpersbeleid,Tijdschriftvoorde

politie,2004

166 SchoolvoorPolitieLeiderschap

voorzijnonderanderehetgezamenlijkestrevennaareen‘areaoffreedom,security

andjustice’9doordatdiversevormenvancriminaliteitdaadkrachtigeraangepakt

kunnenwordendankzijinternationalesamenwerking.Boevenhoudenzichim-

mersnietaanlandsgrenzen.Samenwerkinglevertduseendirectebijdrageaande

kwaliteitvandedemocratieenmondialeveiligheid.Erzijnookargumententegen

internationalepolitiesamenwerkingtebedenken:

- Hetgaattenkostevanlokalecapaciteitendaarmeeveiligheid.

- Hetkostveel,maarlevertweinigop.

- Hetrisicovanillegaleopsporingsmethodenalsgevolgvaneengrotediversi-

teitaanrechtsstelsels.

Voordevraag‘wat’jegaatcommuniceren,isdusvangrootbelangdatdepolitie

haarpositioneringheldermaaktentelkensaangeeftwaaraaninternationalepoli-

tiesamenwerkingeenbijdragelevert.

Relevante doelgroepen Wiewillenwebereiken?Voorwatbetreftdeindividuelemedewerkergeldtdatop

alleniveausenbinnenalleeenhedeneenpositievehoudingtegenoverinternatio-

nalesamenwerkingmoetzijn,eneenzekerbewustzijntenaanzienvandeinterna-

tionaledimensieencontextvanhetpolitiewerk.10Doenwatjezegtisbelangrijk.

Ookbestuurdersengemeenteraadsledenvormeneenrelevantedoelgroep.Zijzor-

genvoordraagvlakindewijk,enzullenzeerkritischzijnoverdeinzetvanmensen

enmiddelentenbehoevevaninternationalepolitiesamenwerkingalsniethelderis

inwelkematedeinternationalegeorganiseerdecriminaliteitdeveiligheidoplokaal

niveauraakt.

SamenwerkingspartnersalshetLandelijkenFunctioneelParket,deKoninklijke

Marechaussee,deministeriesvanBuitenlandseZakenenDefensie,Europol,Interpol

enEurojusthebbengroteinvloedopdeefficiëntewerkingvanendusbeeldvorming

overdepolitie.DevormingvandeNationalePolitieiseennatuurlijkmomentom

keuzestemakenwieinwelkinternationaalgremiumvertegenwoordigdis,enaan

welkeonderhandelingstafelwezitten.11

Opnationaalniveauzijndiverseministersverantwoordelijkvooraspectenvanin-

ternationalepolitiesamenwerking.DeministervanVeiligheidenJustitiekrijgtinhet

nieuwebestelmeergelegenheidomvanuitpolitiekeoverwegingeninzetteeisen.

9 StockholmProgramme,OfficialJournaloftheEuropeanUnion,2010,C115/4

10 J.Candel,Denormaalstezaakvandewereld?HetEuropeesdenkenvanpolitiefunctionarissen.

MasterscriptieBestuurenbeleid,UniversiteitvanUtrecht,2011

11 M.denBoer,IsdeNationalePolitieklaarvoorEuropa?,readerColumbusIV,2012

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 167

Hetzouenormhelpenalshijhetbelangvaninternationalepolitiesamenwerkingzou

onderstrepenendaaraanbeleidsactieszouverbinden.Diepolitiekedrukistotop

hedennognauwelijksaanwezig.

Hetbuitenlandisalsdoelgroepeencontainerbegrip,maarwordtgenoemdom

heldertemakendathetbuitenlandbehoefteheeftaaneensnelleenzorgvuldige

afhandelingvanrechtshulpverzoekeneneenhelderaanspreekpunt.Zoalsgezegd

dientdeNederlandsepolitiebereikbaar,beschikbaarenbenaderbaartezijnen

effectiefinhaaroptreden.

Entotslotdesamenlevingalsdoelgroep.Internationalepolitiesamenwerkingmoet

eenbijdrageleverenaanmeerveiligheidenvertrouwen.Hetpubliekedraagvlak

voorEuropesesamenwerkingneemtaf,endusmoetzichtbaarwordenwathetde

burgeroplevert.12

Dezeverkenningvandoelgroepenisnietuitputtendenzalverderverkendenbe-

schrevenmoetenworden.Geziendedynamischepolitiekbestuurlijkecontextzullen

derelevantedoelgroepenookdoorlopendveranderen.Hetisbelangrijkteconstate-

rendatverschillendedoelgroepenverschillende(entegenstrijdige)belangenhebben

waarhetgaatominternationalepolitiesamenwerking.

IndicatorenHetzichtbaarmakenvanprestatiesisbelangrijkomdatdepolitiezokanlatenzien

datzedegoededingendoet.Hetisnoodzakelijkdatvoorafnagedachtwordtover

deprestatie-indicatorenwaardeNationalePolitieinhetkadervaninternationali-

seringopstuurt.Doorzowelinternalsexternaantegevenwatmenvandepolitie

kanenmagverwachten,kunnenverwachtingengemanagedworden.Ditkomtde

reputatietengoede.Deindicatorenmoeteninzichtelijkmakenhoehetstaatmetde

implementatievanverdragsrechtelijkeafsprakenintermenvantempo,tijdigheiden

kwaliteit.Denkbijvoorbeeldaanindicatorenmetbetrekkingtothetvullenvande

informatiesystemen,hetaantalonderzoekendoorjointhitteamsendeafhandeling

vaninternationalerechtshulpverzoeken.HiermeekunjelatenziendatNederland

eenbetrouwbaresamenwerkingspartneris.Ookdoorhetzichtbaarmakenvan

successen(bijvoorbeelddeinzetvanjointhitteams)legitimeertdeinspanningenop

hetvlakvaninternationalepolitiesamenwerking.

12 Zieook:J.Rood,DemocratieinEuropa:tussendemarktendestraat,InternationaleSpectator,

readerColumbusIV,2012

168 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Conclusie en adviesVoordepositioneringenlegitimeringvaninternationalepolitiesamenwerkingis

hetessentieelomproactiefheldertemakenwaarominternationaalmoetworden

samengewerkt,enwatdeopbrengstenervanzijn.Reputatiemanagementkaneen

belangrijkebijdrageleverenaandepositioneringvandeinternationalesamen-

werkingdoorhetconstruerenvaneenproactief,geloofwaardigverhaalovergoed

politiewerkindeinternationalecontext.Datverhaalmoetbewijskrachthebbenen

moetzowelinternalsexterngecommuniceerdworden.

DevormingvandeNationalePolitiebiedtkansenvooreeneenduidigeenconsisten-

tecommunicatie.Vanuitinternationaalperspectiefbezienishetzeerwenselijkdat

deNationalePolitiegaatwerkenmetééngezichtenéénloketvoorzoweloperatio-

nelealsstrategischevraagstukken.Concreetzijndevolgendeadviezentegevenaan

denieuwekorpsleiding:

- MaakhelderhoedeNationalePolitiegezienwilwordendoorhetbuiten-

land,enverbindhieraanconsequentiesvoorinrichtingenaansturing.

- FormuleerhelderwaaromwealsNationalePolitieinternationaal

samenwerken.

- Identificeerdoelgroependieproencontrainternationalepolitiesamenwer-

kingzijn.

- MaakhelderwelkebijdragedeNationalePolitielevertaaninternationale

politiesamenwerking.

- Communiceerdezeboodschapproactief,zowelinternalsextern.

- Zorgvoorinterndraagvlakdoorheldertemakenwelkebijdrageinternatio-

nalepolitiesamenwerkinglevertaandeveiligheidindewijk.

- Maakhelderwatdeindividuelebijdragevaniederepolitiemedewerkerzal

zijn.

- Formuleertebehalenindicatorenenstuurdaarop.

- Communiceeroverbehaaldesuccessen.

Tot slotReputatiemanagementkaneenbelangrijkebijdrageleverenaanhetverbeterenvan

dereputatievandeNationalePolitiealshetgaatominternationalepolitiesamen-

werking.Inessentiegaatheteromdatiederepolitiemedewerkerzichbewustisvan

hetfeitdathijofzijwerkzaamisineeninternationalecontext.Ditmoetzichtbaar

zijningedragencommunicatie.Hetdraagtbijaaneengeloofwaardigeeneffec-

tieveNationalePolitie,enisdebasisvoorgrenzeloosgoedpolitiewerk.

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 169

170 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Nicoline Bos (pag 15 - pag 21)

- AmnestyInternational’sIntegratedStrategicPlan2010-2016,www.amnesty.org/en/integrated-

strategic-plan

-Bruggeman,W.(2012),InternationaleSamenwerking,Maku

- DenBoer,M.G.H.,IsdeNationalePolitieklaarvoorEuropa?Strafbladnr.1,2012

- FederalePolitieBelgië(2011),NationaalVeiligheidsplan2012-2015:Samenzorgenvooreenveilige

enleefbaresamenleving,www.polfed-fedpol.be/pub

- InstituutClingendael,ContinuïteitenOnzekerheidineenveranderendewereld,Strategische

Monitor2012,DenHaag

- INTERPOL(2011),EnvironmentalScan2011,StrategicPlanningDirectorate,www.interpol.int/

News-and-media/Publications#n627

- KoninklijkeMarechaussee(2007),HetWapenvandeToekomst,DenHaag

- MinisterievanDefensie(2010),HouvastvoordeKrijgsmachtvandetoekomst,Eindrapport

Verkenningen,DenHaag

- MinisterievanVeiligheidenJustitieenMinisterievanBinnenlandseZakenenKoninkrijksrelaties

(2012),StrategieNationaleVeiligheid,DenHaag

- MinisterievanVeiligheidenJustitie(2012),Concept-InrichtingsplanNationalePolitie,DenHaag.

www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2012/06/27concept-

inrichtingsplan-nationale-politie

- PearlsinPolicing,ExecutiveSummaries2012,2011en2010,www.pearlsinpolicing.com

- TheMilleniumProject,GlobalFutures,Studies&Research,FifteenGlobalChallenges,

www.millennium-project.org/millennium/challenges

- UnitedNationsonDrugsandCrime(2010),TheGlobalizationofcrime:atransnationalorganized

crimethreatassessment,www.unodc.org/unodc/en/data-and-analysis/tocta-2010

- Voorhoeve,J.J.C,(2011),Negenplagentegelijk:hoeoverlevenwijdetoekomst?,Contact,

Amsterdam

- WetenschappelijkeRaadvoorhetRegeringsbeleid(2010),AanhetBuitenlandgehecht:Over

verankeringenstrategievanNederlandsbuitenlandbeleid.AmsterdamUniversityPress,Amsterdam

- WetenschappelijkeRaadvoorhetRegeringsbeleid(2011),VertrouweninBurgers,Amsterdam

UniversityPress,Amsterdam

Bijlagen

Literatuur en bronnen

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 171

- WorldwatchInstitute,StateoftheWorld2012:MovingtowardSustainbleProsperity,www.world-

watch.org/stateoftheworld2012

Machiel Oeloff (pag 23 - pag 29)

- Bakker,P.(2012),EUbeleidscyclusinterneveiligheid2012–ParticipatiedoorPolitieNederland,

DenHaag/Brussel

- CounciloftheEuropeanUnion(2010),Councilconclusionsonthecreationandimplementationof

aEUpolicycyclefororganisedandseriouscrime,Brussel

- CounciloftheEuropeanUnion(2010),Firstmainassessmentanddescriptionreportforinternal

debate(M.A.D.R.I.D.Report),Brussel

- CounciloftheEuropeanUnion(2011),OperationalActionPlantemplate,Brussel

- DienstInternationalePolitiesamenwerking(IPOL)-Korpslandelijkepolitiediensten(2007),Denor-

maalstezaakvandewereld,VisieopdeinternationaliseringvandeNederlandsepolitie,Zoetermeer

- DienstIPOL-Korpslandelijkepolitiediensten(2010),CriminelerelatiestussenNederlandenandere

landen:updateenanalysevandeintensiteitentrend,Zoetermeer

- DienstIPOL-Korpslandelijkepolitiediensten(2008),Nationaaldreigingsbeeld2008:Georganiseerde

criminaliteit,Zoetermeer

- DienstNationaleRecherche-Korpslandelijkepolitiediensten(2012),InternationaleAgenda,Woerden

- DienstNationaleRecherche-Korpslandelijkepolitiediensten(2010),Overall-beeldAandachts-

gebieden,Woerden

- Europol(2011),OCTA2011:EUorganisedcrimethreatassessment,DenHaag

- Kansil,T.,Vleesenbeek,V.,deWitte,N.,vanKempen,G.(2011),KwartiermakenNationalePolitie

-Internationale(politie)samenwerking&Rechtshulp,DienstIPOL-Korpslandelijkepolitiediensten,

Zoetermeer

- KwartiermakerNationalePolitie(2012),InrichtingsplanNationalePolitie(Concept),DenHaag

- KwartiermakerNationalePolitie(2012),OntwerpplanNationalePolitie,DenHaag

- ProjectgroepVisieopdepolitiefunctie,Raadvanhoofdcommissarissen(2005),PolitieinOntwikkeling,

NederlandsPolitieInstituut,DenHaag

- UnitedNationsOfficeonDrugsandCrime(2010),Theglobalizationofcrime:atransnationalorgani-

zedcrimethreatassessment,UnitedNationsOfficeonDrugsandCrime,Wenen

Ilana de Wild (pag 31 - pag 38)

- Dr.Platzer,M.,Dr.Stummer-Kolonovits,J.,HofratKuhn,C.(2006),AfricansinAustrianDetention

Facilities:Criminalsand/orVictims?,InstituteofCriminology,UniversityofVienna,AustrianMinistryof

Justice

- BesluitvandeMinistervanBuitenlandseZakenvan5december2011,totvaststellingvanbeleids-

regelseneensubsidieplafondvoorsubsidiëringopgrondvandeSubsidieregelingMinisterievan

172 SchoolvoorPolitieLeiderschap

BuitenlandseZaken2006(Wederopbouw2012-2015).

- Europol(2011),EUOrganisedCrimeThreatAssessment(OCTA)

- INTERPOL(2011),EnvironmentalScan

- TheFundforPeace(2012),FailedStatesIndex

- AdviesraadInternationaleVraagstukken,Falendestaten,eenwereldwijdeverantwoordelijkheid,

nr.35,2004

- DienstJustitiëleInrichtingen(2012),Gevangeniswezeningetal,2007-2011,ministerievanVeiligheid

enJustitie

- GenevaDeclarationonArmedViolenceandDevelopment,GlobalBurdenofArmedViolence2011,

CambridgeUniversityPress

- TheOrganisationforEconomicCo-operationandDevelopment(2011),InvestinginSecurity,aglobal

assessmentofarmedviolencereductioninitiatives

- Scherrer,V.(2012),MeasuringtheImpactofPeacekeepingMissionsonRuleofLawandSecurity

Institutions,DCAF

- RotterdamsInstituutvoorSociaal-wetenschappelijkBeleidsOnderzoek(2000),Migratie,integratieen

criminaliteit,migrantenuitvoormaligJoegoslaviëendevoormaligeSovjet-UnieinNederland

- DienstIPOL-Korpslandelijkepolitiediensten(2008),Nationaaldreigingsbeeld2008:Georganiseerde

criminaliteit,Zoetermeer

- RaadvandeEuropeseUnie(2010),OntwerpvaneeninterneveiligheidsstrategievoordeEU‘Naar

eenEuropeesveiligheidsmodel’,Brussel

- Ioannides,I.,Collantes-Celador,G.(2011),Theinternal-externalsecuritynexusandEUpolice/ruleof

lawmissionsintheWesternBalkans,Conflict,Security&Development11

- UNHCR(2012),Globaltrends2011

- Veiligheidenontwikkelinginfragielestaten,document2007-2011Rijksoverheid,TweedeKamer,

2008

- Commissieburgerlijkevrijheden,justitieenbinnenlandsezaken(2012),Verslagoverdeinterne

veiligheidsstrategievandeEuropeseUnie,EuropeesParlement,24april2012

- VerslagoverdetoepassingvandeEuropeseveiligheidsstrategie,Veiligheidineenveranderende

wereld,Brussel,11december2008

- VerslagoverVeiligheidenOntwikkelinginFragielestaten,verslagvaneenalgemeenoverleg,vaste

commissievoorBuitenlandseZaken,12maart2009

Arnoud van den Bout (pag 41 - pag 47)

- AdviesraadInternationaleVraagstukken(2009),Crisisbeheersingsoperatiesinfragielestaten:de

noodzaakvaneensamenhangendeaanpak,DenHaag

- ComprehensiveMissionDesignforIntegratedPolicetrainingMissioninAfghanistan(restricted),

2011

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 173

- ConflictResearchUnit(2012),CRUPolicyBriefnr.20,www.clingendael.nl/publications/2012/

20120300_cru_brief_nr20.pdf

- DepartmentforInternationalDevelopment(2002),Understandingandsupportingsecuritysector

reform,UK

- OrganisationforEconomicCo-operationandDevelopment(2007),TheOECDDACHandbookon

SecuritySectorReform(SSR)

- MinisterievanBuitenlandseZakenenministerievanDefensie(2012),Tussentijdseevaluatiemissies

enSecuritySectorReformenDevelopmentactiviteiten2011www.rijksoverheid.nl/documenten-

en-publicaties/rapporten/2012/05/16/

tussentijdse-evaluatie-missies-en-security-sector-reform-en-development-activiteiten-2011

- Voorhoeve,J.(2007),FromWartotheRuleofLaw.PeaceBuildingafterViolentConflicts(WRR),

AmsterdamUniversityPress

Peter van Dalen (pag 51 - pag 57)

- Dekker,H.C.(2004),Controlofinter-organizationalrelationships:evidendeonappropriation,

concernsandcoordinationrequirements,AccountingOrganizationsandSociety,2004-29,p32-33

- EuropeseCommissie,TowardsaEuropeanSecurityModel,548/2/10REV2,2010,p2

- EuropeseCommissie,DeEUinterneveiligheidsstrategieinactie:vijfstappenvooreenveiligerEuropa,

MededelingvandeCommissieaanhetEuropeesParlementendeRaad,COM2010/673def,p2

- Evers.T.C.P.F.(2005),VertrouwenenControlebinnenInter-OrganisatorischeRelaties.Eencasestudy

binneneenegocentrischnetwork,TilburgUniversity,p41-44

- Fukuyama,F(1995),Trust;thesocialvirtuesandthecreationofprosperity,NewYork,FreePress

- Janowicz,M.,enNoorderhaven,N.G,(2006),Levelsofinterorganizationaltrust:Conceptualization

andmeasurement,in:R.BachmannandA.Zaheer,Handbookoftrustresearch,Cheltenham,UK,

p264-279

- Kasper-Fuehrer,E.V.,Ashkanasy,N.M.(2001),Communicatingtrustworthinessandbuildingtrustin

interorganizationalvirtualorganizations,JournalofManagement,2001-27,p235-254

- KleinWoolthuis,R.J.A.(1999),Sleepingwiththeenemy-Trust,dependenceandcontractininteror-

ganisationalrelationships,proefschrift,UniversiteitTwente

- Knights,D.E.,Noble,F.,Vurdabakis,T.&Wilmott,H.(2010),Chasingshadows:control,virtuality,

andtheproductionoftrust,OrganizationStudies,2001-22,p311-313

- Rousseau,D.,Sitkin,S.B.,Burt,R.S.&Camerer,C.(1989),Notsodifferentafterall,Academyof

ManagementReview,23-1998;p393-404

- Stone,C.,TravisJ.(2011),Towardsanewprofessionalisminpolicing,HarvardKennedySchool,

www.hks.harvard.edu/var/ezp_site/storage/fckeditor/file/pdfs/centers-programs/programs/criminal-

justice/ExecSessionPolicing/NPIP-TowardsaNewProfessionalisminPolicing-03-11.pdf

- Vlaar,P.W.L.,vandenBosch,F.A.J.,Volberda,H.W.(2006),Vertrouwen,formaliseringenprestaties

174 SchoolvoorPolitieLeiderschap

ininterorganisationelerelaties,MABjan/febr2006,p18

- SolanaJ.(2003),AsecureEuropeinabetterWorld:EuropeanSecurityStrategy,Brussel

- Harmony;agenericEuropeanCriminalIntelligenceModel;bringingtogethertheexistinginstru-

mentsandstrengtheningEuropol’scentralrole,Brussel,2010

- EuropeseCommissie(2010),DeEU-interneveiligheidsstrategieinactie:vijfstappennaareenveiliger

Europa,COM(2010)673def,Brussel

- EuropeseCommissie(2010),InternalSecurityStrategyfortheEuropeanUnion,TowardsaEuropean

SecurityModel,5842/2/10Rev2,Brussel

- KwartiermakerNationalePolitie(2012),InrichtingsplanNationalePolitie(Concept),DenHaag

- PearlsofPolicing,ExecutiveSummaries2012,Singapore,www.pearls-inpolicing.com

Jos van der Heijden (pag 69 - pag 74)

- AdviesraadInternationaleVraagstukken(2007),Benelux,nutennoodzaakvannauweresamenwer-

king,no53,p4

- HetComitévanMinistersvandeBenelux(2011),BeneluxJaarplan2012

- Coelmont,J.(2012),AnEUsecuritystrategy:AnattractiveNarrative,SecurityPolicyBrief,no.34

- Couwenberg,S.W.,Gysels,H.(2005),NaareennieuweBenelux,www.benelux2010.eu/nl/data/

manifestNL.htm,gezien3-8-2012

- Dejongh,M(2007),Benelux:proeftuinofspeeltuingedachte,‘Nederlandisklein,denkgroot’,

InternationalePolitiesamenwerking,Politieacademie

- Homan,K;Rood,J.Q.T.(2011),NieuwlevenvoordeBenelux-landen,DeMorgen,16juni2011

- Lansloot,T.(2005),BeneluxnogeenmeerwaardevoorVlaanderen?,InternationaleSpectator,nr.5

p259-262

- BelangvandeBenelux,VlaamsParlement,www.vlaamsparlement.be/vp/informatie/pi/informatie-

dossiers/benelux/Benelux_belang.htm,gezien4-6-2012

- Baldewijns,E.,(2006),LiberAmicorum:BenHennekam,p50

- Rood,J.Q.T.(2011),Benelux-samenwerking:Hopentegenbeterwetenin?,InternationaleSpectator,

vol.65(5),p260-263

- Rood,J.Q.T.(2011),DekrachtvandeBeneluxinhetEuropavandetoekomst,www.benelux-parle-

ment.eu/docs/documenten%20voor%20nieuwsberichten/kracht_van_de_benelux.pdf

- Rood,J.Q.T.(2010),EennieuwBenelux-verdrag:eennieuwelanvoordesamenwerking,SEW,nr5

- Vos,H.&DeRidderE.(2007),CalimeroinEuropa.OverdetoekomstvandeBeneluxindeEuropese

Unie,InternationaleSpectator,Vol.61(11),p530-532

- Verdragtotherzieningvanhetop3februari1958geslotenverdragtotinstellingvandeBenelux

EconomischeUnie,2008

- VanRompuy,H.A.(2012),BeneluxNewsletter,februari2012,nr.1

- FehlingerG.,KrasniqiE.,Balkan‘Benelux’wouldspeedupEUentry,http://euobserver.com/opi-

nion/116669,19juni2012

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 175

Johan van Lare (pag 77 - pag 83)

- VandenBosch,M.,Zorko,P.(2008),TijdschriftvoordePolitiejrg.70,nr.11,p28-32

- Prof.dr.Bruggeman,W.(2011),TijdschriftvoordePolitie,jrg.73,nr.3,p24-27

- Beneluxpolitiesamenwerkingsverdragartikel25en26lid1t/m3

- KaderbesluitvandeRaadvanEuropainzakegemeenschappelijkeonderzoekteams(2002),

2002/465/JBZ,13juni2002

- Sollie,H.,Kop,N.(2012),JointInvestigationTeams,Lessonslearned

- KwartiermakerNationalePolitie,Internationale(politie)samenwerking&rechtshulp,p1-2

- JaarplanSchoolvoorGevaar-enCrisisbeheersing(2012-2013),Politieacademie

- VanDuin,M.,Tops,P.,Wijkhuijs,V.,AdangO.enKop,N.(2012),Lessenincrisisbeheersing,p45

- ReferentiebrochureinternationalepolitiesamenwerkingbasisopleidingINPenHINP,2011

- PolitieZeeland,Jaarplan2012

- Politieonderwijsraad(2009),Zichtopinternationalisering

- NationaalVeiligheidsplanBelgië2012-2015

- EuropeseUnie,VerdragvanMaastricht,7februari1992

- VanMiddelaar,L.(2011),DePassagenaarEuropa,ISBN978-90-6554-236-6

- VerslagoverdetoepassingvandeEuropeseveiligheidsstrategie,Veiligheidineenveranderdewe-

reld,Brussel,11december2008

Iwan Doude van Troostwijk (pag 85 - pag 90)

- VanderBel,mr.D.,VanHoorn,mr.A.M.,Pieters,mr.J.J.T.M.(2009),InformatieenOpsporing:

Handboekinformatieverwerving,–verwerkingen–verstrekkingtenbehoevevandeopsporings-

praktijk,Zeist,KerckeboschUitgeverij/Studiecentrum

- MinisterievanBinnenlandseZakenvandeBondsrepubliekDuitsland(2009),Evaluatievanhet

VerdragtussenhetKoninkrijkderNederlandenendeBondsrepubliekDuitslandinzakedegrensover-

schrijdendepolitiëlesamenwerkingendesamenwerkinginstrafrechtelijkeaangelegenheden

- Kamerstuk30407,vergaderjaar2005-2006,Goedkeuringswetvanhetop2maart2005teEnschede

totstandgekomenVerdragtussenhetKoninkrijkderNederlandenendeBondsrepubliekDuitsland

inzakedegrensoverschrijdendepolitiesamenwerkingendesamenwerkinginstrafrechtelijkeaange-

legenheden,DenHaag,SDU

- LandenprogrammaDuitsland,2011-2012

- MinisterievanBinnenlandseZakenenKoninkrijksrelaties(2009),ResultatenInventarisatievan

deknelpunteninzakedepolitiesamenwerkingNederland-DuitslandbetreffendehetVerdragvan

Enschede

- Sollie,H.enKop,N.(2012),JointInvestigationTeams:LessonsLearned,DenHaag,BoomLemma

Uitgevers

- TraktatenbladvanhetKoninkrijkderNederlanden(2005),VerdragtussenhetKoninkrijkder

176 SchoolvoorPolitieLeiderschap

NederlandenendeBondsrepubliekDuitslandinzakedegrensoverschrijdendepolitiëlesamenwer-

kingendesamenwerkinginstrafrechtelijkaan-gelegenheden,jrg.2005,nr.86

Leander Witjes (pag 93 - pag 99)

- Cachet,L.,Sluis,A.ea(2009),Hetbetwistepolitiebestel:eenvergelijkendonderzoeknaardeont-

wikkelingvanhetpolitiebestelinNederland,België,Denemarken,Duitsland,VerenigdKoninkrijk&

Wales,Apeldoorn,PolitieenWetenschap/ErasmusUniversiteit

- Driessen,T.(2012),Internationalepolitiesamenwerking,readyforthenextstep,internbeleidsdocu-

mentKorpslandelijkepolitiediensten

- Sollie,H.enKop,N.(2012),JointInvestigationTeams:LessonsLearned,DenHaag,BoomLemma

Uitgevers

- HomeOfficeUK(2012),Backgroundbriefingandanswerstoyourquestions,NationalCrimeAgency

- HomeOfficeUK(2011),TheNationalCrimeAgency,aplanforthecreationofanationalcrime-

fightingcapability

- HomeOfficeUK(2012),NationalCrimeAgencyProgramme,version1.4,30juli2012

- HomeOfficeUK(2010),Policinginthe21stcentury:Reconnectingpoliceandthepeople,London,

TheStationeryOfficeLtd

- Harmony,AgenericEuropeancriminalintelligencemodel,Bringingtogethertheexistinginstruments

andstrengtheningEuropol’scentralrole,Belgianfederalpolice,2010

- KwartiermakerNationalePolitie(2012),conceptInrichtingsplanNationalePolitie,versie1.3,25juni

2012

Henk Lindt (pag 103 - pag 109)

- AnderssonElffersFelix(2010),ImpactanalyseEuropeesOnderzoeksbevelvoordeNederlandse

Politie,Utrecht

- VanderBel,D.,VanHoorn,A.M.,Pieters,H.(2008),InformatieenOpsporing,Zutphen,

StudiecentrumRechtspleging

- Bressers,J.A.enKlok,P.J.(2004),Referentiekaderbeleidsontwikkelingeninstrumentenkeuze,

Enschede,MPMuniversiteitTwente,leergang15

- BureauEuregionaleSamenwerking(2008),Praktischehandleidinginternationaalstrafrechtin

hetNederlandsgrensgebied,Maastricht,OpenbaarMinisterieNederlandenBureauEuregionale

Samenwerking

- BureauEuregionaleSamenwerking(2011),Handboekregelgevingvoorpolitiëleenjustitiëleinforma-

tieuitwisseling,Maastricht,OpenbaarMinisterieNederlandenBureauEuregionaleSamenwerking

- EuropeseUnie(1992),VerdragbetreffendedeoprichtingEuropeseUnie,Maastricht

- EuropeseUnie(2002),KaderbesluitvandeRaadvandeEuropeseUniebetreffendehetEuropees

AanhoudingsbevelendeproceduresvanoverleveringtussenlidstatenvandeEuropeseUnie,

2002/584/JBZ

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 177

- Hoogerwerf,A.Prof.dr.(1992),Hetontwerpenvanbeleid,Groningen,SamsonSijthof,ISBN

9060926048

- Hoppe,R.enPeters,A.(1998),Bouwstenenvoorargumentatievebeleidsanalyse,DenHaag,Elsevier,

ISBN9057491524

- Justitiëleinformatiedienst(2012),GegevensuithetsysteemLuris.Almelo,OpenbaarMinisterie

- KwartiermakerNationalePolitie(2012),InrichtingsplanNationalePolitie(concept),versie1.0

- MinistervanJustitie(2009),BriefEUevaluatieverslagoverNederlandbetreffendedetoepassingvan

hetEuropeesaanhoudingsbevelendebijbehorendeproceduresvanoverleveringtussendelidstaten

/evaluatieOverleveringswet,DenHaag,kenmerk5585301/09/6

- Nederlandsestaat,Wetvan29april2004totimplementatievanhetkaderbesluitvandeEuropese

UniebetreffendehetEuropeesaanhoudingsbevelenproceduresvanoverlevingtussendelidstaten

vandeEuropeseUnie(Overleveringswet)

- OpenbaarMinisterieAmsterdam(2010),JaarverslagEuropeesAanhoudingsbevel,Amsterdam,

OpenbaarMinisterie

- RaadvanEuropeseUnie(2008),Evaluatieverslagvandevierderondevanwederzijdseevaluatiesvan

depraktischetoepassingvanhetEuropeesAanhoudingsbevelendebijbehorendeproceduresvoor

overleveringtussendelidstaten,Brussel,15370/1/08

Karin Krukkert (pag 111 - pag 116)

- AnderssonElffersFelix(2010),ImpactanalyseEuropeesOnderzoeksbevel(EOB)voordeNederlandse

Politie,Utrecht

- Boer,M.den(2012),IsdenationalepolitieklaarvoorEuropa?

- KabinetsreactieophetGroenboekvandeCommissieoverdebewijsverkrijginginstrafzakentussen

lidstatenenhetgaranderenvandetoelaatbaarheidvanbewijs,COM(2009)624

- Marchand,M.enOut,R.(2010),HetEuropeesOnderzoeksbevel,Hoofddorp/

DenHaag

- MinisterievanVeiligheidenJustitie(2011),BriefoverenkeleEuropeseinstrumenteninwording,Den

Haag

- RaadvandeEuropeseUnie(2010),InitiatiefvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementende

RaadbetreffendehetEuropeesonderzoeksbevelinstrafzaken,Brussel,9288/10

- RaadvandeEuropeseUnie,(2011),InitiatiefvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementende

RaadbetreffendehetEuropeesonderzoeksbevelinstrafzaken,tekstdieisovereengekomenals

algemeneoriëntatie,18918/11Brussel.

- Vermeulen,G.enVanDamme,Y.(2010),NederlandseafhandelingvanBelgischerechtshulpverzoe-

ken,Antwerpen/Apeldoorn/Portland,Maklu

178 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Mariëtte Christophe (pag 119 - pag 125)

- Sack,E.J(2004),Domesticviolenceacrossstatelines:thefullfaithandcreditclause,congressional

power,andinterstateenforcementofprotectionorders

- VerdragbetreffendedeWerkingvandeEuropeseUnie,titelv:deruimtevanvrijheid,veiligheiden

recht(art.67-89)entitelxxiii:civielebescherming(art.196).www.europadecentraal.nl/menu/538/

Stockholm_Programma.html

- Aa,S.vander(2012),ProtectionOrdersintheEuropeanMemberStates:wheredowestandand

wheredowegotofromhere?,EuropeanJournalonCriminalPolicyandResearch,june2012,

volume18,issue2,p183-204

- Heijden,P.G.M.vander,Cruyff,M.J.L.F.enGils,G.H.C.,Bevolkingsonderzoek2010WODC:Omvang

vanhuiselijkgeweldinNederland,UniversiteitUtrecht,memorievantoelichtingophetinitiatiefvoor-

stel,p4

- CounsiloftheEuropeanUnion(2010),ExplanatoryMemorandumInitiativeforaDirectiveofan

EuropeanProtectionOrder,CouncilDocument5677/10,22januari2010

- Aa,S.vander,dr.Ouwerkerk,J.(2011),TheEuropeanProtectionorder:Notimetowasteorawaste

oftime?,EuropeanJournalofCrime,CriminalLawandCriminalJustice19/2011,p267-287

- Richtlijn2011/99/EUbetreffendehetEuropeesbeschermingsbevel,PbEU2011.L338/2

- Aa,S.vander(2012-2013),OnderzoekinopdrachtvanhetWODCnaarhetwettelijkkadervan

beschermingsbevelen,deaardenomvangendehandhavingvanbeschermingsbeveleninNederland

(nognietafgerondophetmomentvanpublicatie).

Koos Ursem (pag 129 - pag 135)

- Beke,B.M.W.A.(2009),GebiedsscanCriminaliteit&Overlast,eenmethodiekbeschrijving,DenHaag,

ReedeBusiness

- Boer,M.den.(2012),IsdeNationalePolitieklaarvoorEuropa?

- Bruggeman,W.(2011),InternationaleSamenwerking

- DenHengst,M.&Commissaris,D.(2007).Informatiegestuurdepolitie,TijdschriftvoordePolitie,

jrg.69,nr.7/8.

- GemeenteLelystad,Criminaliteitsbeeldanalyse2011

- GemeenteLelystad,Gebiedsscan2010,Criminaliteit&Overlast

- Hobbs,D.(2002),GoingDowntheGlocal:ThelocalContextofOrganisedCrime,TheHoward

JournalofCriminalJustice,37,p407-422

- Intelligence;24uurperdaggeïnformeerd,HetPolitievakbladBlauw,nr.7/2012

- KLPDDienstInternationalePolitiesamenwerking(2007),DeNormaalsteZaakvandeWereld:Visieop

deinternationaliseringvandeNederlandsepolitie

- Jong,J.de(2012),Midden-enOost-Europeseinbrekersoppad:Inzichtindeaardenomvangvan

mobielbanditismeinNederland[Vertrouwelijkdocument],Driebergen:KLPD-DOS,KamerstukkenII

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 179

2010/11,29628,nr.256

- Kop,N.&Klerks,P.(2009),Doctrineintelligencegestuurdpolitiewerk,versie1.0,Apeldoorn,

Politieacademie

- Vrijspelvoorinbrekers,“Crimineelamperbestraft,constaterenanalistenvanhetKLPD”,

NoordhollandsDagblad,20juli2012

- OntwerpplanNationalePolitie,januari2012.

- Paulus,T.(2007),Bigbrotheriswatchingyou:succesvolleafrondingAmazone,Tijdschriftvoorde

Politie,jrg.69,nr.12,p17-18

- PolitieZeeland,Jaarplan2012

- PolitieFlevoland,Diendersindepolder,Jaarplan2011

- Politieonderwijsraad(2009),Signaleringsrapportage:Zichtopinternationalisering

-StichtingMaatschappij,VeiligheidenPolitie(SMVP),Nationalepolitievanwijktotwereld?

StandpuntvandeStichtingMaatschappij,VeiligheidenPolitie,Dordrecht,2005

- Strijards,G.(2008),VanSchengenoverSenningennaarEnschedéenPrümmetLissabonalseindsta-

tion:eenongedachtereisroute.TijdschriftvoordePolitie,2008,jrg.70,nr.10,p9-15

- www.bndestem.nl/algemeen/brabant/blauwinbuitenland/7810723/-Internationaal-is-de-gewoonste-

zaak-van-de-wereld.ece,gezienop22mei2012

- http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:115:0001:0038:nl:PDF,gezienop

18mei2012

- www.forensischinstituut.nl/dna-databank/dna-themas/verdrag_van_prum/#paragraph1,gezienop

5juli2012

- http://europa.eu/agencies/regulatory_agencies_bodies/policy_agencies/frontex/index_nl.htm.,gezien

op6juli2012

- www.polfed-fedpol.be/pub/archief/pol10/infoKruispunt_nl.pdf,gezienop18mei2012.

Wim van Hulle (pag 137 - pag 142)

- Bacon,F.(1597),MeditationesSacraeDeHaeresibus

-Bacon,F.(1620),NovumOrganum

- Beirens,L.(2010).Depolitie,uwvirtuelevriend?Nadenkenovereenbeleidsmatigeaanpakvan

criminaliteitinvirtuelegemeenschappenincyberspace,Ordevandedag,p13(49),p51-68

- Benelux-verdragvan8juni2004betreffendegrensoverschrijdendpolitieoptreden,Besluitvande

Raad2002/187/JBZvan28februari2002betreffendedeoprichtingvanEurojust

- BesluitvandeRaadvan6april2009totoprichtingvandeEuropesepolitiedienst(Europol)

- Bruggeman,W.,Devroe,E.,EastonM.(eds)(2010),Evaluatievan10jaarpolitiehervorming:terug-

blikkennaarhetverledenenvooruitkijkenindetoekomst

- Conings,C.&VanLinthout,Ph.(2012),Socialemedia:eennieuweuitdagingvoorpolitieenjustitie

- ConceptInrichtingsplanNationalePolitie(2012)

180 SchoolvoorPolitieLeiderschap

- Frans,B.(2010),Harmony.AgenericEuropeanCriminalIntelligenceModel.Bringingtogetherthe

existinginstrumentsandstrengtheningEuropol’sCentralRole

- HoogAntink,A.(2012)Politie&socialmediainNederland

- Kaderbesluit2006/960/JBZvandeRaadvan18december2006betreffendedevereenvoudiging

vandeuitwisselingvaninformatieeninlichtingentussenderechtshandhavingsautoriteitenvande

lidstatenvandeEuropeseUnie

- Kaplan,A.enHaenlein,M.(2010),Usersoftheworld,unite!Thechallengesandopportunitiesof

socialmedia

- MFO-3(14juni2002),GemeenschappelijkerichtlijnvandeMinistersvanJustitieenvan

BinnenlandseZakenbetreffendehetinformatiebeheerinzakegerechtelijkeenbestuurlijkepolitie

- MFO6(9januari2003),GemeenschappelijkeendwingenderichtlijnMFO6vandeministersvan

JustitieenBinnenlandsezakenbetreffendedewerkingenorganisatievandearrondissementele

informatiekruispunten(AIK)

- NationaalVeiligheidsplan2012-2015(B)

- Roelofs,A.(2011),Intelligence,demeldkamerendediender

- Puyvelde,S.van(2010),MeerwaardevanEuropolkannunógbeter,InforevueEuropol,p26

- VerdragvanMaastrichtvan7februari1992betreffendedeEuropeseUnie

- VerdragvanPrümvan27mei2005

- VerdragvanLissabonvan13december2007betreffendedewerkingvandeEuropeseUnie.

- Vermeulen,M.enDeHert,P.(2012),Toegangtotsocialemediaencontroledoorpolitie:eeneerste

juridischeverkenningvanuitmensenrechtenlijkperspectief

-Verordening(EG)nr.2007/2004(26oktober2004)totoprichtingvaneenEuropeesagentschap

voorhetbeheervandeoperationelesamenwerkingaandebuitengrenzenvandelidstatenvande

EuropeseUnie

- Wetvan9december1993totvaststellingvaneennieuwePolitiewet

- Wetvan7december1998totorganisatievaneengeïntegreerdepolitiedienst,gestructureerdop

tweeniveaus

- Zouridis,S.&Tops,P.(2012),Socialemedia:vehikelsvoorcollectievewijsheidofsocialeverstoring?

Frank Kornaat (pag 145 - pag 150)

- ConventiononCybercrime,Boedapest,23-11-2001

- MinisterievanVeiligheidenJustitie(2011),CybersecuritybeeldNederland

- MinisterievanVeiligheidenJustitie(2011),DeNationaleCyberSecurityStrategie,slagkrachtdoor

samenwerking

- Smet,S.de,(2010),Eensocialemediastrategievoordepolitie

- Europeanintellingencemodel,EuropeanintelligenceagendaenNationalIntelligenceagenda

- InrichtingsplanNationalepolitie

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 181

- StockholmProgrammaenVerdragvanLanzarote(2007)

- MagazineNationaleVeiligheidenCrisisBeheersing,aug.2011

- HoogAntink,A.(2012),Politie&socialmediainNederland

- ConingsC.,VanLinthoutPh.(2012),Socialemedia:Eennieuweuitdagingvoorpolitieenjustitie

- ZouridisS.,TopsP.(2012),Socialemedia:vehikelsvoorcollectievewijsheidofsocialeverstoring?,

Maklu,Panopticon,3/2012

Dick den Boer (pag 155 - pag 161)

- HofstedeG.(2005),AllemaalAndersdenkenden,Omgaanmetcultuurverschillen,AtlasContact

- KwartiermakerNationalePolitie(2012),Concept-Inrichtingspland.d.25juni2012,versie1.3

- FijnautC.,DeorganisatievandepolitieinZweden,TijdschriftvoordePolitie,4/2000

- JochomsT.,CachetL.,SluisA.van,SeyA.enRingelingA.,Hetpolitiebestelbetwist(reeks),

TijdschriftvoordePolitie,jrg.71,2009/8,9en10

- FijnautC.(1990),HetprobleemvandeinternationalepolitiesamenwerkinginWest-Europa,in:

Politieinbeweging

- BoerM.den(1999),Internationalepolitiesamenwerking,in:Politie,studiesoverhaarwerkingen

organisatie,onderred.Fijnaut,Muller,Rosenthal,Samson

- SollieH.,KopN.(2012),JointInvestigationTeamsindeNederlandseopsporingspraktijk,Tijdschrift

voordePolitie,jrg.74,2012/2

- SchansW.vander,BuurenJ.van(2003),Keizerinlompen,politiesamenwerkinginEuropa,Dossier

Europa2,UitgeverijPapierenTijger

- NationalPoliceDirectorate(2010),ThePoliceinNorway,PDDpublicatie2010/07E

- HolstL.,RaaijmakersN.,GriensvenS.van(2012),Thinkglocal,actglocal,Heterdaadkrachtininter-

nationaalperspectief,TijdschriftvoordePolitie,jrg.74,2012/6

Simone Smit (pag 163 - pag 168)

- Bakker,P.(2012),EUbeleidscyclusinterneveiligheid2012,participatiedoorpolitieNederland,reader

ColumbusIV

- Boer,M.den(2012),IsdeNationalePolitieklaarvoorEuropa?,readerColumbusIV

- Bruggeman,W.(2011),InternationaleSamenwerking,Maklu

- Bruggeman,W(2011),HetBelgischeEU-voorzitterschap,TijdschriftvoordePolitie

- Candel,J.(2011),Denormaalstezaakvandewereld?HetEuropeesdenkenvanpolitiefunctionaris-

sen,MasterscriptieBestuurenbeleid,UniversiteitvanUtrecht

- NationalePolitie(2011)Conceptkadervoorcorporatecommunicatienationalepolitie

- NationalePolitie(2012),Communicatiebeleidsplan2012-2017

- NationalePolitie(2012),Inrichtingsplan(concept)

- EuropeseCommissie(2010),Harmony.AgenericEuropeanCriminalIntelligenceModel,Brussel

182 SchoolvoorPolitieLeiderschap

- KwartiermakerNationalePolitie,Internationale(politie)samenwerking&rechtshulp,reader

ColumbusIV

- OntwerpplanNationalePolitie(concept),d.d.17oktober2011

- RaadvanEuropeseUnie(2010),NaareenEuropeesveiligheidsmodel,Brussel

- Riel,C.B.M.van(2004),Reputatiemanagementvergtmeerdaneengoedpers-beleid,Tijdschrift

voordePolitie

- Riel,C.B.M.van(2008),Identiteitenimago,DenHaag,SDU

- StockholmProgramme,OfficialJournalEuropeanUnion(2010),C115/4

- Rood,J.(2012),DemocratieinEuropa:tussendemarktendestraat,InternationaleSpectator

(readerColumbusIV)

- Sollie,H.,KopN.(2012),JointInvestigationTeams.Lessonslearned,Lectoraat

Criminaliteitsbeheersing&Recherchekunde,DenHaag,BoomLemma

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 183

• AalbersbergEMPM,P.J.,politiechefeenheidAmsterdam

• Adang,prof.dr.O.,lectorOpenbareOrdeenGevaarbeheersing,Politieacademie

• Ark,vanderM.,dienstIPOL,unitBuitenland,LandelijkeEenheid

• Asbeek-Brusse,dr.W.,secretarisWetenschappelijkeRaadvoorhetRegeringsbeleid,DenHaag

• Assen,H.J.van,majoor,KMarstafmedewerkerdistrictcommandantdistrictNoord-Oost

• Bakker,P.,commissarisvanpolitieEU-aangelegenheden,LandelijkeEenheid

• Bax,S.,senioradviseurdienstIPOL

• Bemmel,L.van,seniorbeleidsmedewerkerFederatieOpvang

• Bik,R,plv.korpschefNationalePolitie

• Boer,prof.dr.M.G.W.den,wetenschappelijkdecaanPolitieacademieenbijzonderhoogleraar

VrijeUniversiteit

• Boer,N.den,SecurityStrategy&Assurancemanager,ShellCorporateSecurity,DenHaag

• Bok,K.,coördinatorinternationalebetrekkingeneenheidUtrecht

• Buysscher,P.De,BelgischeFederalePolitie,DirecteurInternationalPolicecooperation(CGI)

• Charlier,T.,hoofdteamJustitie&Binnenlandsezaken,SecretariaatGeneraalBenelux

• Coppens,E.,verbindingsambtenaarIRCDenHaag

• Driessen,T.,LandelijkeEenheidNationalePolitie

• Esch,R.van,teamleiderOperations,LandelijkeEenheid

• Essen,mr.H.P.van,politiechefDenHaag

• Früchtl,S.,Polizeihauptkommissar,verbindingsambtenaarBundespolizeiinNederlandenBelgië

• Gelz,U.,KriminalhauptkommissarDuitsepolitieliaisoninNederland

• Haemers,mr.P.J.G.,hoofdEPICC

• Hahn,C.,deputyheadofUnitCriminalProceduralLaws,Brussel

• Hazel,B.vanden,commissarisvanpolitie,DirectoraatInternationalPoliceCooperationDivision,

federalepolitieBelgië

• Heeres,F.,politiechefOost-Brabant,lidStrategischBeneluxOverleg

• Hoefnagel,C.,deelprojectleiderNationalePolitie,eenheidDenHaag

• Hooge,B.d’,diensthoofdInternationalenEuropeanInstitutionsDepartment,federalepolitie

België

• Hoogeboezem,D.,unithoofdInformatie,NationaleEenheid

• Hulle,W.van,plv.korpschefGent(B)

• Jammers,V.,plv.directeurSlachtofferhulpNederland

• Kansil,T.,hoofdStrategie&Beleid,LandelijkeEenheid

• Kempen,G.van,beleidsadviseurLandelijkeEenheid

• Kerstens,E.,teamchefrechercheOost-Nederland

Verzamellijst geïnterviewden

184 SchoolvoorPolitieLeiderschap

• Kommer,dr.M.,coördinatorStrategieontwikkeling,DirectieAlgemeneJustitiëleStrategie,

ministerievanVeiligheidenJustitie,DenHaag

• Koninsx,M.,presidentEurojust

• Kuijl,E.,digitaalexpertLandelijkeEenheid

• Kuik,H.,wijkagentKlazienaveen,eenheidOost-Nederland

• Lamine,L.,Secretariaat-GeneraalBeneluxteBrussel

• Lasschuit-Lavalaye,S.,seniormanagerprevention,departmentSOCA

• Leijs,R.,korpschefLokalePolitieTurnhout

• Logar,R.,chairWAVE(WomenAgainstViolenceEurope),Wenen

• Lolkema,R.,teamleiderLandelijkeEenheid

• Lonink,J.A.H.,burgemeesterTerneuzen

• Lunshof,I,stafjuristOpenbaarMinisterieAmsterdam,belastmetcoördinatiebinnenkomende

EuropeseAanhoudingsbevelen

• McKenna,D.,chairVictimSupportEurope

• Meertens,F.,seniorbeleidsmedewerkerDirectoraatGeneraalpolitieinternationaal,ministerieV&J

• Meij,P.de,directeurOnderwijsPolitieacademie

• Nauta,S.,unithoofdIRC,BRNON

• Nazarski,drs.E.,directeurAmnestyInternationalNederland

• Oosterveld,mr.G.,officiervanJustitie,LandelijkInternationaalrechtshulpcentrum(LIRC)

• Paulissen,W.,LandelijkeEenheid

• Ponsaers,prof.dr.P.,hoogleraar,UniversiteitvanGent

• Port,C.,ChiefConstable,AvonandSomersetPolice

• Punselie,dr.L.,juridischadviseur,DirectoraatWetgevingvanhetministerievanVeiligheiden

Justitie

• Raemdonck,D.van,FederalePolitie,CGI,werkzaambijSecretariaatGeneraalvandeBenelux

• Reiff,majoorM,KMarliaisonbijdeNederlandseVertegenwoordiginginDuitsland

• Riel,prof.dr.C.B.M.van,hoogleraarCorporateCommunications,RotterdamSchoolof

Management

• Rood,prof.dr.J.,seniorwetenschappelijkmedewerkerEuropeseIntegratie,GlobalGovernance

vanInstituutClingendael,DenHaag

• Scheffer,G.,ambassaderaadVeiligheid&BestuurvandeNederlandseambassadeinBelgië

• Schouten,D.,hoofdOperatiëneenheidZeeland-West-Brabant

• Schumacher,P.,ambassaderaadJustitie&BinnenlandseZakenvandeLuxemburgsevertegenwoor-

digingbijdeEuropeseUnie)

• Soest,R.van,verbindingsambtenaarIRCDenHaag

• Steenpaal,J.W.van,coördinatorinternationalebetrekkingen,Oost-Nederland

• Stoffer,J.,teamchefIRCDenHaag

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 185

• Takkenberg,P.,hoofdHighTechCrime

• Tally,A.,liaisonofficerBritseambassade,DenHaag

• Tamerus,J.,unithoofdBuitenland,LandelijkeEenheid

• Thomissen,P.,wnd.hoofdCommunicatie,eenheidDenHaag

• Tops,prof.dr.P.,lidCollegevanBestuurPolitieacademie

• Trommelen,E.,Nederlandsliaisonofficer,VerenigdKoninkrijk,London

• Ursem,K.,voormaligplv.districtchefFlevoland,Midden-Nederland

• VanderVelde,K.,Benelux-secretariaat,Jeugdbeleidenmaatschappelijkesamenhang

• Veld,S.in’t,parlementslidD’66,EuropeesParlement

• Veldhuis,G.,politiechefLimburg,portefeuillehouderDuitsland

• Vermeulen,prof.dr.G.,hoogleraaruniversiteitvanGent(België)

• Verrest,mr.P.,wetgevingsjuristDirectoraatGeneraalPolitieInternationaalteDenHaag,endele-

gatieleiderEuropeesOnderzoeksbevel

• Vleesenbeek,V.,coördinatorInternationaleBetrekkingen,eenheidRotterdam

• Vos,L.,officiervanjustitie,IRCDenHaag

• Weireld,mr.P.De,ministerievanBinnenlandseZakenBelgië,directoraatInternationaleRelaties

• Wijffels,drs.H.,hoogleraarDuurzaamheidenmaatschappelijkeveranderingRijksuniversiteit

Utrecht

• Weille,G.de,unithoofdDutchDeskEuropol,LandelijkeEenheid

186 SchoolvoorPolitieLeiderschap

ColumbusIV-Devrijblijvendheidvoorbij 187

188 SchoolvoorPolitieLeiderschap

Colofon

‘Devrijblijvendheidvoorbij’iseenuitgavevandeSchoolvoorPolitieLeiderschap

vandePolitieacademieenbevatdeessaysvandedeelnemersaanColumbusIV.

Dezeweergavemaaktdeeluitvandereeks‘BlauweDenkers’;eenpodiumvoor

leerervaringendiebinnenSPL-programma’szijnopgedaan.ColumbusIVisverzorgd

innauwesamenwerkingmetInstituutClingendael.Deverantwoordelijkheidvoorde

inhoudendeingenomenstandpuntenligtbijdeauteurs.

April2013

Politieacademie-SchoolvoorPolitieleiderschap

Postbus834

7301BBApeldoorn

TheNetherlands

Telefoon:(0575)580057

Fax:(0575)580099

E-mail:[email protected]

Internet:www.spl.politieacademie.nl

Eindredactie:drs.AnitaHazenbergMCM

Interviewsenbewerkingteksten:AngéliquevanCampen(Totaaltekst-Stolwijk)

Correcties:SylviaRietman

Vormgeving:PieterPijlman(b.ont-DenHaag)

Foto’s:SchoolvoorPolitieLeiderschap

Drukwerk:Tuijtel(Hardinxveld-Giessendam)

www.politieacademie.nl13-033

Columbus IVDe vrijblijvendheid voorbij

Colu

mb

us IV

D

e vrijblijvend

heid voorb

ij