COLLOQUIUM DIRECTIES HOUFFALIZE · extatisch onstuimig voldaan futloos onthutst vredig geamuseerd...

16
COLLOQUIUM DIRECTIES HOUFFALIZE van woensdag 22 tot vrijdag 24 november 2017 Luisteren en spreken vanuit het hart VERBINDENDE EN GEWELDLOZE COMMUNICATIE (naar het model van Marshall B. Rosenberg) Uit het leerplan ZILL: Omgaan met gevoelens en behoeften (SEgb) Oplossingsgericht omgaan met conflictsituaties (SErv5) Inlevingsvermogen (SEiv) Hedwig Berghmans inspecteur-adviseur coördinator r.k.g. http://www.luisteren-en-spreken-vanuit-het-hart.com/

Transcript of COLLOQUIUM DIRECTIES HOUFFALIZE · extatisch onstuimig voldaan futloos onthutst vredig geamuseerd...

Page 1: COLLOQUIUM DIRECTIES HOUFFALIZE · extatisch onstuimig voldaan futloos onthutst vredig geamuseerd ontroerd vreugdevol geagiteerd ... Ik wil en kan met anderen samenleven, samenwerken

COLLOQUIUM DIRECTIES HOUFFALIZE

van woensdag 22 tot vrijdag 24 november 2017

Luisteren en spreken vanuit het hart

VERBINDENDE EN GEWELDLOZE

COMMUNICATIE (naar het model van Marshall B. Rosenberg)

Uit het leerplan ZILL:

Omgaan met gevoelens en behoeften (SEgb)

Oplossingsgericht omgaan met conflictsituaties (SErv5)

Inlevingsvermogen (SEiv)

Hedwig Berghmans

inspecteur-adviseur coördinator r.k.g.

http://www.luisteren-en-spreken-vanuit-het-hart.com/

Page 2: COLLOQUIUM DIRECTIES HOUFFALIZE · extatisch onstuimig voldaan futloos onthutst vredig geamuseerd ontroerd vreugdevol geagiteerd ... Ik wil en kan met anderen samenleven, samenwerken

2

Hedwig Berghmans - http://www.luisteren-en-spreken-vanuit-het-hart.com/

EEN GROTERE WOORDENSCHAT VOOR GEVOELENS

ademloos geschrokken smartelijk

angstig gespannen somber bang gevoelig sprankelend

bedroefd glorieus stil bedrukt jolig teder

behaaglijk kalm tevreden beverig levendig treurig

bevreesd koel triest bevredigd koud trots

bezield kwaad uitgelaten blij melancholiek uitgeput boos miserabel verbaasd

bruisend moe verbijsterd chagrijnig moedeloos verbluft

dankbaar nieuwsgierig verdrietig dolblij nerveus verrukt

doodsbang onbehaaglijk vurig eenzaam ongeduldig vervuld energiek opgelucht verward

erkentelijk ongelukkig verwonderd extatisch onstuimig voldaan

futloos onthutst vredig geamuseerd ontroerd vreugdevol

geagiteerd ontspannen warm gefrustreerd ontsteld wanhopig

geïntrigeerd ontzet weemoedig geïrriteerd onzeker zelfvoldaan

gekwetst opgetogen zacht gelukkig opgewekt zachtmoedig

gelukzalig overstuur zalig geprikkeld overweldigd zenuwachtig

geraakt perplex slaperig geschokt paniekerig

Page 3: COLLOQUIUM DIRECTIES HOUFFALIZE · extatisch onstuimig voldaan futloos onthutst vredig geamuseerd ontroerd vreugdevol geagiteerd ... Ik wil en kan met anderen samenleven, samenwerken

3

Hedwig Berghmans - http://www.luisteren-en-spreken-vanuit-het-hart.com/

Lijst gevoelens als onze behoeften vervuld zijn Ik voel me… Ik ben…

behaaglijk betrokken bevredigd

blij bruisend dankbaar dolblij energiek enthousiast erkentelijk geamuseerd

geboeid gefascineerd geïnspireerd geïntrigeerd geïnteresseerd gepassioneerd gelukkig gelukzalig

geprikkeld

geraakt

gestimuleerd

gesterkt

hartelijk

hoopvol

jolig

kalm

levendig

liefdevol

mededogend

nieuwsgierig

onbezorgd

onder de indruk

ondeugend

onstuimig

ontroerd

ontspannen

opgelucht

opgetogen

opgewekt

optimistisch

sprankelend

stralend

stil

teder

tevreden

trots

uitbundig

uitgelaten

uitgerust

vastberaden

verbluft

verbonden

verlangend

verliefd

vernieuwd

verrast

verrukt

vervuld

verwachtingsvol

verwonderd

voldaan

vol vertrouwen

(vertrouwvol)

vredig

vreugdevol

vrij

vrolijk

vurig

warm

zacht

zalig

zeker

zorgeloos

Lijst gevoelens als onze behoeften niet vervuld zijn Ik voel me… Ik ben…

aarzelend afgemat afkerig afwezig alleen angstig apathisch

bang bedroefd bedrukt berouwvol beschaamd beverig bevreesd boos chagrijnig

depressief doodsbang eenzaam ellendig fragiel futloos

geagiteerd gealarmeerd

gefrustreerd geïrriteerd gekwetst gelaten

geschokt geschrokken gespannen hulpeloos koel koud koppig

kwaad leeg lusteloos melancholiek miserabel moe moedeloos nerveus nostalgisch

niet betrokken onbehaaglijk ongeduldig ongelukkig ongerust ontevreden onthutst ontmoedigd

ontredderd ontsteld onverschillig onzeker

ontzet op mijn hoede overstuur paniekerig perplex razend sceptisch

schuldig slaperig smartelijk somber stil teleurgesteld terneergeslagen

treurig

triest

uitgeblust

uitgeput

zenuwachtig

verbaasd verbijsterd

verbitterd verbolgen verbouwereerd verdrietig verlegen

verloren verslagen vervreemd

verward

wanhopig

weemoedig

weigerachtig

Page 4: COLLOQUIUM DIRECTIES HOUFFALIZE · extatisch onstuimig voldaan futloos onthutst vredig geamuseerd ontroerd vreugdevol geagiteerd ... Ik wil en kan met anderen samenleven, samenwerken

4

Hedwig Berghmans - http://www.luisteren-en-spreken-vanuit-het-hart.com/

LIJST BASISBEHOEFTEN WAT HEB IK NODIG?

We kunnen behoeften hebben op verschillende niveaus van het menselijk bestaan.

Fysiek Emotioneel Spel

Aanraking Acceptatie (aanvaarding) Humor

Bescherming Delen Plezier

Beschutting Erkenning Spelen

Beweging Geruststelling

Licht Mededogen

Lucht Nabijheid

Ruimte Ondersteuning

Rust Respect

Seksuele expressie Tederheid

Voedsel Veiligheid

Water Verbinding

Vertrouwen

Warmte

Zorg

Eigenheid Spirituele verbondenheid

Authenticiteit (echtheid) Beschouwing

Autonomie (zelfstandigheid) Betekenis

Creativiteit (scheppingsvermogen) Eenheid

Integriteit (onschendbaarheid) Harmonie

Zelfexpressie Heelheid

Helderheid

Inspiratie

Leren/groeien

Ordening

Schoonheid

Vervulling

(innerlijke) Vrede

Vieren van het leven

Vieren van verlies (rouw)

Page 5: COLLOQUIUM DIRECTIES HOUFFALIZE · extatisch onstuimig voldaan futloos onthutst vredig geamuseerd ontroerd vreugdevol geagiteerd ... Ik wil en kan met anderen samenleven, samenwerken

5

Hedwig Berghmans - http://www.luisteren-en-spreken-vanuit-het-hart.com/

Alfabetische lijst met behoeften Ik heb behoefte aan… / Ik heb …. nodig

aandacht

aanraking

aanvaarding

aanwezigheid

acceptatie

affectie

afstand nemen

alleen zijn

authenticiteit

autonomie

begrip

bescherming

beschouwing

beschutting

betekenis

beweging

bewustzijn

bijdragen aan welzijn

comfort

communicatie

creativiteit

daadkracht

deel uitmaken van geheel

delen

doeltreffendheid

dromen

drinken

eenheid

eenvoud

eerlijkheid

echtheid

efficiëntie

empathie

emotionele veiligheid

eigen plek

eigen waarden bepalen

erkenning

erbij horen

fantaseren

gelijkwaardigheid

gemeenschap

genegenheid

gezelschap

gezien worden

geruststelling

goedheid

groei/evolutie

harmonie

heelheid

helderheid

humor

hoop

innerlijke rust

inspiratie

integriteit

intimiteit

keuzevrijheid

leren/groeien

lachen

liefde

licht

loslaten

lucht

luisterend oor

mededogen

nabijheid

nederigheid

ondersteuning

ontdekken

ontspanning

ontladen

openheid

orde

ordening

participatie

plezier

rechtvaardigheid

respect

rituelen

rouwen

ruimte

rust

samenwerking

samenzijn

schoonheid

seksuele expressie

sereniteit

slaap

spelen

spiritualiteit

spirituele verbinding

spontaneïteit

stilte

structuur

tederheid

tijd

transparantie

troost

trouw

uitdaging

uitwisseling

van belang zijn

veiligheid

verbinding

verbondenheid

verdraagzaamheid

verscheidenheid

vertrouwen

vervulling

verzoening

vieren van het leven

vieren van verlies

voedsel

(innerlijke) vrede

vriendschap

vrijheid

waardering

warmte

water

wederkerigheid

wijsheid

zekerheid

zelfexpressie

zelfrespect

zingeving

zinvol bezig zijn

zorg

Page 6: COLLOQUIUM DIRECTIES HOUFFALIZE · extatisch onstuimig voldaan futloos onthutst vredig geamuseerd ontroerd vreugdevol geagiteerd ... Ik wil en kan met anderen samenleven, samenwerken

Hedwig Berghmans - http://www.luisteren-en-spreken-vanuit-het-hart.com/

6

LUISTEREN EN SPREKEN VANUIT HET HART

VIER STAPPEN

Eerlijk uitdrukken hoe ik ben

zonder te beschuldigen of kritiek te geven

Vol mededogen ontvangen hoe jij bent

zonder een beschuldiging of kritiek te horen.

1. Waarnemen

Als ik (zie, hoor, ruik, proef, voel/tast…

Als jij (ziet, hoort, ruikt, proeft, voelt/tast… Soms weglaten bij het geven van mededogen

2. Gevoelens

Voel ik me ….

Voel jij je …?

3. Behoeften

… omdat ik …. nodig heb.

… omdat jij …. nodig hebt?

4. Verzoeken

Ben jij bereid om … ?

Zou je willen dat … ? Soms weglaten bij het geven

van mededogen

Page 7: COLLOQUIUM DIRECTIES HOUFFALIZE · extatisch onstuimig voldaan futloos onthutst vredig geamuseerd ontroerd vreugdevol geagiteerd ... Ik wil en kan met anderen samenleven, samenwerken

Hedwig Berghmans - http://www.luisteren-en-spreken-vanuit-het-hart.com/

7

Dans “respect voor mezelf”

Luisteren naar mijn gevoelens en behoeften

ACTIE

Wat ik nu meteen ga doen.

VERZOEK

VRAAG die ik aan mezelf kan

stellen Klopt dit voor mij?

Hoe is dit voor mij? Ga ik … doen?

VERZOEK

VRAAG die ik aan iemand anders

kan stellen Hoe is dit voor jou ?

Is het voor jou mogelijk om…? Ben jij bereid om …?

VERZOEK

VRAAG die ik aan anderen kan

stellen Hoe is dit voor jullie ?

Is het voor jullie mogelijk om…? Zijn jullie bereid om …?

VERZOEK

BEHOEFTEN

IK VERTEL WAT IK NODIG HEB

Ik heb behoefte aan… Ik heb … nodig Ik wil graag …

GEVOELENS

IK VERTEL WAT IK VOEL

Ik voel me… ik ben …

WAARNEMING

IK VERTEL WAT ER GEBEURD IS

Wat heb ik gehoord, gezien …

JAKHALS

Ik vertel of luister naar wat spontaan in mij opkomt (oordelen, verwijten,…)

zonder mezelf schuldig te voelen

START

(hier twee voetstapjes tekenen)

Ik kijk naar de dansmat en

zet telkens 1 stap.

Ik kan ook altijd een stap

terugzetten…

Page 8: COLLOQUIUM DIRECTIES HOUFFALIZE · extatisch onstuimig voldaan futloos onthutst vredig geamuseerd ontroerd vreugdevol geagiteerd ... Ik wil en kan met anderen samenleven, samenwerken

Hedwig Berghmans - http://www.luisteren-en-spreken-vanuit-het-hart.com/

8

Dans “Respect voor de ander”

Luisteren naar de gevoelens en behoeften van anderen Empathisch luisteren

VERZOEK Ik vraag:

Klopt dit voor jou? Hoe is dit voor jou?

Wat ga je doen? Wat zou je graag hebben dat ik

of iemand anders doe?

BEHOEFTEN Ik vraag:

Wat heb je nodig? Heb je … nodig?

Zou het kunnen dat je graag …

GEVOELENS Ik vraag:

Wat voel je? (Boosheid, verdriet,

angst …) Voel je je…?

WAARNEMING

Ik vraag: Wat is er gebeurd?

JAKHALS Ik luister naar wat spontaan

opkomt bij de ander (oordelen, verwijten,…)

zonder mezelf aangevallen te voelen

Begin hier…

Page 9: COLLOQUIUM DIRECTIES HOUFFALIZE · extatisch onstuimig voldaan futloos onthutst vredig geamuseerd ontroerd vreugdevol geagiteerd ... Ik wil en kan met anderen samenleven, samenwerken

Hedwig Berghmans - http://www.luisteren-en-spreken-vanuit-het-hart.com/

9

Socio-emotionele ontwikkeling

Ik kan op een warme en communicatieve wijze in relatie treden met mezelf en met anderen.

De socio- emotionele ontwikkeling speelt in op de basisbehoefte van mensen tot

verbonden leven. Bij de kinderen in de basisschool streven we enerzijds een

ontwikkeling (een groei) in de breedte na: van ‘ik’ naar ‘jij’, van ‘jij’ naar ‘wij’ (en vice

versa), anderzijds van een groei in de diepte waarbij kinderen gaandeweg meer en

genuanceerder zicht krijgen op zichzelf, de andere en de anderen. De verwachte

leeruitkomst van dit ontwikkelveld is dat kinderen met zichzelf, met elkaar en met de hun

omringende mensen op een warme en communicatieve wijze in relatie kunnen treden.

Misschien klinkt het element ‘in relatie treden met zichzelf’ wat vreemd. Toch doet het er

toe. Door contact te maken met de eigen unieke binnenkant ontdekken kinderen wat in

henzelf leeft. Die bewustwording oriënteert hen in hun relaties met de anderen en de

buitenwereld.

Leeruitkomst

Ik kan op een warme en communicatieve wijze in relatie treden met mezelf en met

anderen.

Relationele vaardigheden

Ik wil en kan met anderen samenleven, samenwerken en communiceren.

Omgaan met gevoelens en behoeften

Ik kan omgaan met gevoelens en behoeften van mezelf en anderen.

Inlevingsvermogen

Ik kan me inleven in anderen, in andere standpunten en situaties.

Seksueel bewustzijn

Ik word me bewust van mijn seksuele ontwikkeling. Ik respecteer mijn seksuele identiteit en die van anderen.

Page 10: COLLOQUIUM DIRECTIES HOUFFALIZE · extatisch onstuimig voldaan futloos onthutst vredig geamuseerd ontroerd vreugdevol geagiteerd ... Ik wil en kan met anderen samenleven, samenwerken

Hedwig Berghmans - http://www.luisteren-en-spreken-vanuit-het-hart.com/

10

Relationele vaardigheden

Ik wil en kan met anderen samenleven, samenwerken en communiceren.

Bij de ontwikkeling van relationele vaardigheden staan drie elementen centraal:

samenleven, samenwerken en communiceren. De schoolgemeenschap en het

schoolgebeuren bieden daartoe volop kansen. De verscheidenheid van mensen,

zoals die zich in elke school aandient, zien we als een te benutten rijkdom. Het

samen leven en leren op school daagt kinderen immers voortdurend uit tot

perspectiefwisseling en nodigt hen uit tot het opnemen van diverse sociale rollen. Dat

maakt de school tot het ideale oefenveld om, met respect voor de diversiteit, met

elkaar harmonieus samen te leven, te werken en te communiceren. Kinderen leren

hier de sociale wereld kennen en oefenen de interactie die leidt tot een verbindende

en opbouwende communicatie.

SErv5

Oplossingsgericht omgaan met conflictsituaties, in respect voor zichzelf en

de ander(en).

2.5 - 12

Via ervaringen en belevingen inzien dat gedragingen als mekaar pijn doen, beschuldigen,

veroordelen, vechten, iets stuk doen van een ander, pesten ... niet aangenaam zijn voor degene die

dit ondergaat en niet bijdragen tot een fijne sfeer in de groep

Gevoelens van boosheid (h)erkennen en aanvaarden bij zichzelf en anderen - verschillende

manieren ontdekken en toepassen om bij boosheid en agressie tot rust te komen - bij boosheid

vertellen wat er gebeurd is, zonder de ander te beschuldigen of te verwijten - luisteren naar het

verhaal van de andere en aanvaarden dat dit verhaal anders kan klinken dan het eigen verhaal -

eventuele misvattingen en verkeerd begrepen situaties bijsturen

Beroep doen op een derde wanneer een conflict uit de hand loopt of escaleert tot een pestsituatie -

met behulp van een volwassene de reden van eigen boosheid ontdekken en verwoorden wat men

nodig heeft om weer tot rust te komen - luisteren naar wat de andere nodig heeft - met behulp van

een volwassene verschillende strategieën (mogelijkheden) ontdekken om tegemoet te komen aan

eigen behoeften en deze van de andere

In staat zijn een conflictsituatie op te lossen zonder de aanwezigheid van een volwassene - kiezen

voor geweldloze oplossingen voor conflicten

6 - 12

Inzien dat elk kind/volwassene een conflict beleeft vanuit zijn eigen ervaring en beleving en

bereid zijn te luisteren naar elkaars ervaring - bereid zijn om eigen boosheid te uiten op een

manier die niet schadelijk is voor zichzelf of anderen - boosheid duiden als een positieve emotie

die zegt dat men verandering wil en onderscheiden van agressie waarbij het gaat om gedrag dat

schade berokkent

Page 11: COLLOQUIUM DIRECTIES HOUFFALIZE · extatisch onstuimig voldaan futloos onthutst vredig geamuseerd ontroerd vreugdevol geagiteerd ... Ik wil en kan met anderen samenleven, samenwerken

Hedwig Berghmans - http://www.luisteren-en-spreken-vanuit-het-hart.com/

11

Bereid zijn met mekaar in interactie te gaan op basis van gelijkwaardigheid en niet in de positie

van ‘meerdere’ of ‘mindere’ - het onderscheid kunnen maken tussen wat men waarneemt en de

oordelen die men uitspreekt - ontdekken dat er een verschil is tussen een feit, een mening, een

oordeel en een vooroordeel - inzien dat oordelen de communicatie vaak verbreken omdat de ander

zich aangevallen voelt terwijl objectieve waarnemingen de communicatie open houden

Eigen gevoelens bij een conflict uitdrukken - empathisch luisteren naar de andere zonder zichzelf

schuldig te voelen - eigen behoeften bij het conflict uitdrukken en ook luisteren naar de behoeften

van de ander(en) - zoeken naar mogelijkheden om tegemoet te komen aan de behoeften van alle

betrokkenen - zelf een concreet verzoek doen aan de ander of vragen wat de ander nodig heeft om

zich opnieuw goed te voelen

8 - 12

Gepast omgaan met een meningsverschil - een verschil van mening kunnen aanvaarden -

aanvoelen en benoemen dat een meningsverschil niet tot ruzie hoeft te leiden - bereid zijn

eventuele ruzies en conflicten op te lossen

Bij ruzie en conflicten uitdrukken wat voor hen belangrijk is zonder te beschuldigen of te

verwijten - luisteren naar de beleving van de ander(en) - oog hebben voor oorzaak en gevolg

Uitdrukken wat er in hen leeft in geval van een conflict en daarbij:

waarnemen: zo objectief mogelijk vertellen wat er gebeurd is

gevoelens en behoeften uitdrukken

mogelijkheden tot oplossing formuleren: overwegen wat men zelf wil doen en wat men

aan de ander wil vragen om aan de behoeften te voldoen

Aandacht hebben voor wat er bij de ander leeft in geval van een conflict en daarbij:

waarnemen: luisteren of informeren naar het verhaal van de ander

luisteren naar de gevoelens en behoeften van de ander

samen mogelijkheden tot oplossing formuleren: overwegen wat men zelf wil doen en wat

men aan de ander wil vragen om aan de behoeften te voldoen

10 - 12

Met leeftijdsgenoten onderhandelen over de oplossing van een conflict - kunnen optreden als

bemiddelaar bij conflicten in de klas, de school - luisteren naar de verschillende partijen:

waarnemen: luisteren of informeren naar het verhaal van de verschillende partijen

luisteren naar de gevoelens en behoeften van de verschillende partijen

de verschillende partijen uitnodigen om uit te drukken wat zij van de ander gehoord

hebben (hun ervaringen, gevoelens en behoeften) en bij elkaar nagaan in welke mate de

toelichting klopt met de eigen beleving

Samen mogelijkheden tot oplossing bedenken

Inschatten wanneer het wel of niet aangewezen is om in een conflict tussenbeide te komen -

overwegen op welke wijze dat het best kan gebeuren en daarbij rekening houden met de gekozen

sociale rol en eigen behoeften zoals behoefte aan veiligheid, bescherming en ondersteuning

nagaan in welke mate de interactie het gewenste effect heeft

Page 12: COLLOQUIUM DIRECTIES HOUFFALIZE · extatisch onstuimig voldaan futloos onthutst vredig geamuseerd ontroerd vreugdevol geagiteerd ... Ik wil en kan met anderen samenleven, samenwerken

Hedwig Berghmans - http://www.luisteren-en-spreken-vanuit-het-hart.com/

12

Omgaan met gevoelens en behoeften

Ik kan omgaan met gevoelens en behoeften van mezelf en anderen.

Gevoelens en behoeften zijn inherent met elkaar verbonden. De mate waarin aan

behoeften is voldaan bepaalt namelijk in sterke mate die gevoelens. In Zin in leren! Zin in

leven! willen we dat kinderen zich bewust worden van die behoeften en gevoelens, dat

ze die aanvaarden en durven uiten. Bovendien willen we samen met hen onderzoeken

op welke manier ze er, in respect voor de anderen en op een verantwoorde manier, mee

kunnen omgaan.

SEgb1

Gevoelens en behoeften bij zichzelf en anderen beleven, aanvaarden,

herkennen en in taal uitdrukken

2.5 - 12

De basisemoties ontdekken in de eigen lichaamsexpressie en lichaamshouding en deze op een

eenvoudige wijze uitdrukken - lichaamstaal die emoties uitdrukt herkennen bij zichzelf en de

ander - taal geven aan (de gradatie) van deze emoties

De basisgevoelens: blij, bang, boos en verdrietig beleven, bij zichzelf en anderen (h)erkennen en

benoemen - aanvoelen hoe gevoelens elkaar kunnen opvolgen onder invloed van veranderende

omstandigheden - ervaren hoe eenzelfde situatie verschillende gevoelens kan oproepen - de

behoeften achter emoties en gevoelens herkennen en benoemen

In dialoog met een vertrouwde volwassene, in een eenvoudige taal beschrijven hoe men bepaalde

situaties beleeft en hoe men zich daarbij voelt

De eigen fysieke, emotionele, sociale en spirituele basisbehoeften ontdekken

4 - 12

Zich bewust worden van de eigen kwetsbaarheid en die van de ander - begrijpen dat al dan niet

voldane behoeften aan de basis liggen van gevoelens

6 - 12

Nuances van de vier basisgevoelens bij zichzelf en anderen waarnemen en benoemen - bewust

omgaan met gevoelens en behoeften en deze voor anderen begrijpelijk uiten - in een niet conflict-

geladen situatie eigen indrukken, gevoelens, verlangens en waarderingen spontaan uitdrukken

Nadenken over de oorzaak van die gevoelens - gedragsuitingen van zichzelf en anderen verbinden

met gevoelens - concreet beschrijven wat men bij zichzelf en anderen waarneemt - zich bewust

zijn van ervaringen waarbij meerdere gevoelens en behoeften in het geding zijn - kunnen omgaan

met wisselende stemmingen van zichzelf en anderen

Page 13: COLLOQUIUM DIRECTIES HOUFFALIZE · extatisch onstuimig voldaan futloos onthutst vredig geamuseerd ontroerd vreugdevol geagiteerd ... Ik wil en kan met anderen samenleven, samenwerken

Hedwig Berghmans - http://www.luisteren-en-spreken-vanuit-het-hart.com/

13

Met voorbeelden uit de eigen leefwereld illustreren dat gedrag en gevoelens situatiegebonden zijn

8 - 12

Inzicht krijgen in complexere gevoelens zoals verliefdheid, verwarring, gespannenheid,

eenzaamheid, schuld, schaamte, jaloersheid …

10 - 12

Zoeken hoe eigen en andermans behoeften op middellange termijn kunnen ingelost worden - voor

zichzelf bepalen welke behoeften op een bepaald ogenblik het belangrijkste zijn

Aanvaarden dat eigen en andermans behoeften niet altijd (meteen) kunnen ingelost worden -

zichzelf toelaten om te rouwen wanneer bepaalde behoeften niet kunnen ingelost worden en dit

ook bij anderen respecteren

Bewust omgaan met gevoelens die voortkomen uit fysieke veranderingen

SEgb2

Bewust omgaan met gevoelens en behoeften en deze binnen aanvaardbare grenzen

uiten. Zelfbeheersing ontwikkelen

2.5 - 12

Verschillende manieren ontdekken om op een respectvolle wijze om te gaan met eigen gevoelens

en behoeften

Behoeften en gevoelens bij zichzelf bewust ervaren - bij eigen belevingen of verhalen vertellen

waarom iemand zich blij, bang, boos of verdrietig voelde - vaststellen hoe gevoelens een impact

hebben op het lichaam en daar op een zorgzame manier mee omgaan

Gepaste interne regulatie van gedrag

4 - 12

Kunnen wachten, een activiteit opschorten, bevrediging uitstellen - verleidelijk, maar verboden of

ongepast gedrag onderdrukken - emoties en gedragingen onder controle kunnen houden

Ervaren hoe eenzelfde situatie verschillende gevoelens en reacties kan uitlokken - met die

verscheidenheid respectvol omgaan

Een onderscheid kunnen maken tussen wat men waarneemt (wat men objectief ziet, hoort, voelt,

ruikt ...) en wat men er van vindt (oordeel)

8 - 12

Page 14: COLLOQUIUM DIRECTIES HOUFFALIZE · extatisch onstuimig voldaan futloos onthutst vredig geamuseerd ontroerd vreugdevol geagiteerd ... Ik wil en kan met anderen samenleven, samenwerken

Hedwig Berghmans - http://www.luisteren-en-spreken-vanuit-het-hart.com/

14

Aangepast aan een situatie inschatten en beslissen op welke wijze men al dan niet uitdrukking

geeft aan gevoelens en behoeften - beschrijven hoe men op een sociaal aanvaarde manier met

gedrag en emoties omgaat

SEgb3

Zoeken naar mogelijkheden om, in respect voor zichzelf en de ander, aan eigen behoeften en die van anderen tegemoet te komen

2.5 - 12

Opkomen voor eigen behoeften - afwegen in welke mate de eigen behoeften die van anderen

respecteren of geweld aan doen - in respect voor zichzelf en anderen handelen

Meerdere oplossingen bedenken om in een bepaalde situatie aan eigen behoeften en die van

anderen tegemoet te komen

Wensen op een concrete wijze uiten - verzoeken en eisen van elkaar onderscheiden - ‘neen’ van

anderen kunnen aanvaarden en daar gepast mee omgaa

Page 15: COLLOQUIUM DIRECTIES HOUFFALIZE · extatisch onstuimig voldaan futloos onthutst vredig geamuseerd ontroerd vreugdevol geagiteerd ... Ik wil en kan met anderen samenleven, samenwerken

Hedwig Berghmans - http://www.luisteren-en-spreken-vanuit-het-hart.com/

15

Inlevingsvermogen

Ik kan me inleven in anderen, in andere standpunten en situaties.

Het is belangrijk dat kinderen de sociale wereld die hen omringt begrijpen. Dat houdt in

dat ze betekenis kunnen geven aan de communicatie en het gedrag van anderen en

veronderstelt een groot inlevingsvermogen. In het ontwikkelthema inlevingsvermogen

versterken we het empathisch inlevingsvermogen van kinderen. We leren ze om het

gedrag van anderen, hun standpunten en situaties vanuit het perspectief van die

anderen en vanuit de context waarin die anderen zich tonen te begrijpen.

We nodigen de kinderen uit om in de schoenen van iemand anders te gaan staan. Dat

leidt tot een bewustwording van en respect voor andere standpunten en tot een gepast

inspelen op elkaar.

SEiv1

Zich empathisch inleven in anderen, andere standpunten en situaties, zonder de eigen identiteit te verliezen

2.5 - 12

Zich inleven in anderen in situaties die dicht bij de eigen belevingswereld liggen - ervaren hoe

men eenzelfde situatie op dezelfde wijze of anders kan beleven en er verschillend op kan reageren

4 - 12

Ervaren hoe eenzelfde situatie verschillende gevoelens en gedachten kan oproepen - zich

verplaatsen in het standpunt van een ander - meeleven met een ander - zich inleven in de ander

Ervaren en benoemen hoe eigen handelen gevolgen kan hebben voor anderen

Zich voorstellen wat de ander ziet, hoort, (aan)voelt , ruikt, proeft

6 - 12

Zich inleven in de gedachten en gevoelens van anderen - ervaren en inzien hoe anderen handelen

vanuit eigen motieven en verwachtingen - een emotionele reden kunnen achterhalen voor iemands

gedrag

Zich voorstellen en beschrijven wat een ander waarneemt vanuit een andere positie

8 - 12

Belangstelling tonen voor anderen, hun standpunten en voor andere situaties - oprechte

empathie tonen

Page 16: COLLOQUIUM DIRECTIES HOUFFALIZE · extatisch onstuimig voldaan futloos onthutst vredig geamuseerd ontroerd vreugdevol geagiteerd ... Ik wil en kan met anderen samenleven, samenwerken

Hedwig Berghmans - http://www.luisteren-en-spreken-vanuit-het-hart.com/

16

Gebeurtenissen, contexten en personen vanuit verschillende perspectieven bekijken - in iemand

anders’ schoenen stappen en zich inleven in diens gedachten, gevoelens, behoeften, standpunten

en gedrag

10 - 12

Rekening houden met andere standpunten en daarbij meer dan één perspectief in rekening nemen

- empathie ontwikkelen voor anderen dichtbij en veraf - in het eigen gedrag rekening houden met

de gevoelens en de behoeften van anderen zonder zichzelf te verliezen

In de schoenen van iemand anders gaan staan en zo diens situatie en context juist inschatten

SEiv2

De eigenheid en grenzen van anderen respecteren

2.5 - 12

Onbevangen en respectvol omgaan met elkaar - wanneer iemand zijn grenzen aangeeft, deze

respecteren

6 - 12

In het eigen gedrag rekening houden met de gedachten, gevoelens, behoeften, standpunten en

gedrag van anderen - daar respectvol mee omgaan - eigen gedrag afstemmen op de bedoelingen

van anderen - zich verplaatsen in de gedachtegang, gevoelens en behoeften van andere kinderen

Aanvoelen wat voor iemand gevoelig ligt of belangrijk is en daar spontaan rekening mee houden

SEiv3

In het eigen gedrag rekening houden met de gevoelens en de behoeften

van anderen zonder zichzelf te verliezen