Cocreatie of coöperatie? 4 - cocreatie of coöperatie.pdf · Deze presentatie is voor persoonlijk...
36
Cocreatie of coöperatie? Lieve Jacobs
Transcript of Cocreatie of coöperatie? 4 - cocreatie of coöperatie.pdf · Deze presentatie is voor persoonlijk...
Cocreatie of coöperatie?
Lieve Jacobs
Nota
Deze presentatie is voor persoonlijk gebruik van de deelnemers. Ze is
onvolledig zonder de mondelinge toelichting van de auteur.
Coopburo
advies en begeleiding, zowel aan nieuwe als bestaande samenwerkingsverbanden.
vorming en ontmoeting:
Coop Workshop
Coop Explore: BeauVent, 24 juni 2013
Coop Tour: Mondragon bis 15-19 oktober – Lille, november
Coop Event: 4 juni 2013. Verslag volgende Coop News
Op maat
onderzoek en ontwikkeling
Op de agenda vandaag...
... NIET
Een hapklare handleiding voor concrete samenwerking
Een duidelijke keuze voor de enige en juiste samenwerkingsvorm
... WEL
1. Een algemene en praktische verkenning van wat samenwerken kan zijn
2. Juridische organisatie van samenwerking
3. Coöperatief ondernemen
Klassieke hoofddoelen om samen te werken
1. Verbeteren van de efficiëntie en kostenbesparingen
– ... door schaalvoordelen te realiseren
2. Verbeteren van de bedrijfspositionering
– ... door het versterken van de marktpositie
– ... door het delen van risico
3. Benutten van complementaire competenties
– ... door uitwisseling van kennis en ervaring en
verdediging van gemeenschappelijke belangen
– ... met de nadruk op sociale motieven
Niveaus en intensiteit van samenwerking
Samenwerking kan betrekking hebben op verschillende niveaus:
Operationeel
Tactisch
Strategisch
Intensiteit van samenwerking en autonomie
Niveau van samenwerking en intensiteit zijn niet per se gecorreleerd
Is toenemende intensiteit gecorreleerd met afnemende autonomie?
Kritische succesfactoren van samenwerking
1. Overeenkomsten in de bedrijfscultuur: vertrouwen en betrokkenheid
2. Relatieve afhankelijkheid: belang en complementariteit
3. Coördinatie (wie doet hoe wat?) en motivatie (“wij-gevoel” en goesting)
4. Competenties en vaardigheden ondernemerschap is de gemeenschappelijke noemer
Risico’s aan samenwerking
Samenwerking mislukt – wie neemt wat over?
Juridische werkelijkheid: kartelvorming, mededingingsrecht, …
Concurrentiebeding en concurrentiepositie?
Samenwerking die lukt kan tot meerwaarden leiden, hefbomen geven, ...
Samenwerking die mislukt kan slechter uitdraaien dan wanneer je nooit had samengewerkt
Goede afspraken maken goede vrienden
Grote variatie in de organisatie van samenwerkingen: van zeer losse vormen via contractuele afspraken tot aan gezamenlijke eigendom
Afspraken formaliseren?
Formele afspraken maken of niet?
Nood aan een rechtspersoon?
Wat is de waarde van een overeenkomst?
Een overeenkomst is een rechtshandeling tussen twee of
meer personen waarbij een partij jegens een andere zich
verbindt iets te doen, iets niet te doen of iets te geven.
Gezien de overeenkomst gesteund is op de wil van de
partijen strekt de overeenkomst partijen tot wet.
Een contractpartij die haar
verplichtingen niet naleeft
pleegt contractbreuk.
Tips voor het opstellen van een
overeenkomst
Schrijf het in je taal, in eigen woorden
Beschrijf de contouren van de samenwerking:
wat wel, wat niet, wat wanneer het misloopt, wanneer iemand
zijn afspraken niet nakomt, …
Juridische afwerking kan een grote meerwaarde
hebben
Wettelijke vereisten om geldig te zijn
wilsovereenkomst van de partijen, partijen moeten bekwaam
zijn, geoorloofde oorzaak.
Feitelijke vereniging Rechtspersoon
Kan
rechtshandelingen
stellen
Neen Ja rechten en plichten, kan
verbintenissen aangaan
Bezittingen
Geen bezittingen
mede-eigendom van alle
leden of eigendom van
wie bewijst
Eigen vermogen,
afgebakend van het
persoonlijk vermogen
van de deelnemers
Aansprakelijkheid
Leden kunnen enkel in
eigen naam optreden
individueel aansprakelijk
Enkel rechtspersoon kan
aangesproken worden:
deelnemers zijn in eerste
instantie niet gebonden
in hun persoonlijk vermogen.
Structuur Vrij te bepalen Binnen het wettelijke kader
te bepalen
Is een rechtspersoon nodig of niet?
Identiteit en continuïteit + nood aan een eigen en afgelijnd vermogen (investeringen, personeel, ...)
rechtspersoon
In hoofdzaak commerciële of handelsactiviteiten?
vennootschap in plaats van vzw
Risico op extra of bijkomende aansprakelijkheid
beperkte aansprakelijkheid
Samengevat
Een vzw mag enkel bijkomstig
handelsactiviteiten stellen
Een vzw mag geen direct of
indirect voordeel nastreven
voor haar leden
Een vzw werkt niet met
inbreng van eigen kapitaal
Een vzw kan geen vermogen
opbouwen ten voordele van
haar “leden”
De grenzen van de vzw
Een vennootschap kan
handelsactiviteiten stellen
Een vennootschap streeft een
direct of indirect voordeel na
voor haar leden/vennoten
Bij een vennootschap brengen
vennoten kapitaal in
Een vennootschap kan
vermogen opbouwen ten
voordele van haar vennoten
OF
OF
OF
VSO Overheids-
instelling
VZW
Non-profit Profit
Vennootschappen
CVBA BVBA NV
Vennootschap met sociaal oogmerk is
een vennootschap…
… met uitzondering van 9 bepalingen:
1. Nauwkeurige omschrijving sociaal oogmerk
2. Bijzonder jaarverslag
3. Geen of beperkt vermogensvoordeel nastreven
4. Beperking vermogensvoordeel NRC
5. Hoe wordt de winst besteed?
6. Besteding van overschot na vereffening
7. Hoe kan personeel vennoot worden?
8. En opnieuw uittreden indien niet langer personeel?
9. Niemand meer dan 10% van aanwezige stemmen in de algemene vergadering
Zie de artikelen 661 – 669 Wetboek Vennootschappen
S.O.
Parti- cipatie
Winst- oog- merk
Perso- neel
Welke vennootschapsvorm kiezen?
VOF: geen beperking van de aansprakelijkheid
BVBA: besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
NV: naamloze vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
CVBA: coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
Coöperaties zijn…
“…jointly owned and democratically controlled organizations, designed to meet the socio-economic needs of their members (ICA, 1995).”
Drievoudige relatie van de aandeelhouders:
1. Focus: verstrekken van voordelen aan haar gebruikers
2. Eigendom van haar gebruikers
3. Wordt gecontroleerd door haar gebruikers
Wat zijn coöperaties?
„Doelmaximalisatie‟: gemeenschappelijke behoefte
3-voudige relatie van de leden/vennoten/coöperanten/ aandeelhouders:
Samen gebruikers
Samen eigenaars
Samen (be)stuurders
Variabel naast vast kapitaal:
Behoefte => vrije toe- en uittreding
Verschil met andere ondernemingen?
1. gebruikers participeren economisch in de coöperatie
2. de coöperatie wordt democratisch bestuurd door haar leden
3. het sociale doel kan verankerd worden in de statuten
4. zeggenschap kan losgekoppeld worden van financiële inbreng
5. het eigenaarschap is gericht op de realisatie van de
doelstelling, eerder dan op het winstoogmerk: marktniches
6. het verzamelde kapitaal is lokaal verankerd
7. je kan samenwerken (schaalvoordelen en marktmacht) met
behoud van je identiteit
8. een coöperatie opereert binnen een internationaal gedragen
kader van waarden en normen
9. je hebt veel juridische vrijheid maatwerk
Troeven die bij uitstek voorbehouden
zijn aan de coöperatie
• Milcobel is een coöperatie van melkveehouders
• 3.300 vennoten 1,1 miljard liter melk per jaar boter, kaas,
ijs, melkpoeder en consumptiemelk 884,5 miljoen euro omzet
(2011)
• vennoten 9 regionale ledenkringen algemene vergadering
raad van bestuur = 14 verkozen leden + 1 externe bestuurder
• Doel: “als coöperatie van melkveehouders, de door de
melkveehouders geproduceerde melk af te nemen en activiteiten te
ontwikkelen met betrekking tot de verwerking en commercialisering
van zuivelproducten met als oogmerk een duurzame afzet van de
melk te garanderen aan de melkveehouders (…)”
1. Gebruikers participeren economisch
in de coöperatie en 2. besturen
democratisch
Doel van Streetwize CVBA-SO:
• Ontwerp, ontwikkeling, productie, marketing, aankoop, verkoop, opvolging,
begeleiding, reparatie, verbetering, optimaliseren en maximaliseren van
mobiele schoolborden voor straathoekwerk wereldwijd (…)
• (…) alle commerciële, industriële, financiële, roerende of onroerende
handelingen verrichten in rechtstreeks of onrechtstreeks verband (…)
Het sociale oogmerk dat de vennootschap nastreeft bestaat in:
• Maximale financiële en materiële ondersteuning te geven aan projecten die
voor straatkinderen worden opgezet en voor mensen in noodsituaties in het
algemeen
• (…)
• De winst die voortvloeit uit de activiteiten van de onderneming zal als middel
beschouwd worden om het vooropgestelde doel te realiseren.
Overeenkomstig de wet zullen de vennoten geen of een beperkt
vermogensvoordeel nastreven.
3. Het sociale doel kan
verankerd worden
4. Zeggenschap kan los
van financiële inbreng
1 mandaat
2 mandaten
4 mandaten levert voorzitter
SPONSORS
1 onafhankelijk
geen mandaat
geen mandaat
KAPITAAL
Financiers van de vennootschap
Bezielers van de vennootschap
Personeel van de vennootschap
Investeerders van de vennootschap
RAAD VAN BESTUUR
x D
x C
2.500 A
200 B
• Startkapitaal:125 aandelen van 150 EUR
• Vennoten brachten 748 aandelen in van 150 EUR
heeft voor GEC een hefboomfunctie gehad
• Onbeperkt aantal personen – vandaag 200 coöperanten
• Initiatief kan niet enkel vrijblijvend gesteund worden
• Waarom zou je vennoot worden?
• Geen dividend - nieuwe vennoten zijn altijd welkom!
• Uittreding mogelijk
• Statuten voorzien mogelijke wachttijd van twee jaar
• Wat je terugkrijgt = nominale waarde
5. Eigenaarschap is gericht
op realisatie doelstelling:
marktniches
6. Het verzamelde kapitaal is lokaal
verankerd
• Overname van een bedrijf akkoord nodig van de eigenaar(s)
• Eigenaar = 43.000 vennoten; dit zijn mensen die gaan voor “samen investeren in hernieuwbare energie”
• Hoe wordt de stem van deze eigenaars gehoord?
via de algemene vergadering
komt geldig samen ongeacht het aantal aanwezigen
beslissen met ¾ meerderheid
300 vennoten is een pak volk !
7. Je kan samenwerken – marktmacht en
schaalvoordelen - met behoud
van je identiteit
• 3 organisaties uit de gehandicaptenzorg en één
gespecialiseerde opleidings- en begeleidingsdienst
• Spreken af rond welke aspecten van hun werking
ze gaan samenwerken: administratieve en logistieke
processen, onderzoek en ontwikkeling, diversiteits-
beleid en zorgstrategische commissie
1. Autonomie en onafhankelijkheid
2. Aandacht voor de gemeenschap
3. Vrijwillig en open lidmaatschap
4. Economische participatie door de leden
5. Democratische controle door de leden
6. Onderwijs, vorming en informatieverstrekking
7. Coöperatie tussen de coöperaties
8. Een coöperatie opereert binnen een
internationaal gedragen kader van
waarden en normen
# categorieën
aandeelhouders Één categorie
Vier categorieën: A, B, C
en D Één categorie
Aanvaarding
nieuwe vennoot
Door de raad van
bestuur (storting)
Door de raad van
bestuur (brief)
Door de algemene
vergadering
Uittreden kan Per periode van
6 jaar
Na minstens 3 jaar +
opzeg 1 jaar - niet voor
C vennoten - max.1/10
netto actief/jaar
Aangetekende brief
naar AV – specifieke
regeling
Kapitaal terug na
uittreding
Nominale
instapbedrag
Waarde kapitaal
Aantal aandelen
min reserves
Waarde kapitaal
Aantal aandelen
Vergoeding op
kapitaal
Beperkt tot max.
rentevoet KB -
erkend voor NRC
Beperkt tot max.
rentevoet KB – sociaal
oogmerk
Niet beperkt
Stemrechten A.V. 1 vennoot = 1 stem
1 aandeel = 1 stem
niemand meer dan 10%
aanwezige stemmen
1 vennoot = 1 stem
9. Maatwerk
Volgens een econoom…
…leent een coöperatie zich in het bijzonder om:
persoonlijke betrokkenheid te realiseren
te reageren op een falen van de markt
te zorgen voor een lokale verbondenheid
met het aandelenkapitaal
schaalvoordelen te realiseren
om te ondernemen met een
bekommernis in de breedte en
een trouw in de tijd
Volgens een socioloog…
… is coöperatief ondernemen een manier van
ondernemen, gebaseerd op het coöperatieve
gedachtegoed:
samen sterk, samen kunnen we meer
dan alleen
een vrijwillige toetreding en open
lidmaatschap
een organisatie met medezeggenschap,
democratisch bestuurd
een organisatie waar kapitaal beperkt vergoed
wordt…
Volgens een jurist…
… is een coöperatie:
één van de vennootschapsvormen uit het
Wetboek van Vennootschappen
een vennootschap met als voornaamste
kenmerk het variabel kapitaal
een eerder onbekende rechtsvorm
een ondernemingsvorm met een
grote statutaire vrijheid
[email protected] 016/27.96.88 www.coopburo.be
