INHOUD EN COLOFON ■

Afval! is een uitgave van U itgeverij Noordhoek B.V. en verschijnt 10 maal per jaar. Postbus 85189, 3508 AD Utrecht tel. (030) 254 70 00, fax (030) 252 30 62

17e jaargang, nummer 7, oktober 2013 ISSN 1385-7444

Hoofdredacteur: ir. F.K. Noordhoek

Redactie: A. van der Eijk, W. Geurtjens, Hellendoorn, L. de Leeuw MA, L. Schrijver, -

Idrs. S. in 't Veld en E. Verheggen MSc.

Met medewerking van: mr. S. Boot,W. van 't Geloof en M. Reijerkerk.

Redactieadres Postbus 85189, 3508 AD Utrecht tel. (030) 254 70 00, fax (030) 252 30 62 e-mail afvalredactie@noordhoek.nl

Afval! Online: www.AfvalOnline.nl SAbonnementen: € 154,70 voor negen num- mers van het vakblad en het jaarboek Afval! >| in het kalenderjaar 2013 in Nederland.Toeslag voor verzending naar België: € 22,50. Toeslag voor verzending in rest Europa:|€ 55,00. Toeslag voor verzending buiten M l Europa: € 75,00. Los nummer 22,50, voor verzending naar buitenland geldt een toeslag Prijzen exclusief BTW. Abonnementen kunnen ieder moment ingaan en kunnen uitsluitend schriftelijk to t u iterlijk 1 november van het lopende abonnementsjaar worden opgezegd.Bij n iet-tijd ige opzegging wordt het abonne­ment automatisch met een jaar verlengd.

Administratie:Postbus 85189, 3508 AD Utrecht tel. (030) 254 70 00, fax (030) 252 30 62

Advertenties: R. van Ruitenbeek Postbus 85189, 3508 AD Utrecht tel. (030) 254 70 03, fax (030) 25 70 04 e-mail r.vanruitenbeek@noordhoek.nl

Vormgeving en drukGBU grafici, Urk op Revive 100 white silk,100% recycled papier.

® Uitgeverij Noordhoek B.V.Niets u it deze uitgave mag worden overgenomen, verveelvoudigd, opgeslagen in een gegevensbestand ofopenbaar gemaakt zonder voorafgaande scbriftelijketoestemming van de uitgever.

Bij de omslagfoto:De vernieuwingen volgen zich in rap tempo op bij Geesinknorba. Lees het artikel op pagina 28.

UITGEVERIJN o o r D H O I

INHOUDSOPGAVEKETENREGI5SEUS

12 EEN PUZZEL VAN 408 STUKJESGemeenten krijgen vanaf 2015 de verant­woordelijkheid voor de sortering van het kunststo f verpakkingsafval. Er is echter nog veel onduide lijk over de invu lling van hun regierol.

18 EINDELIJK: AFVALBEDRIJF MET BEURSNOTERINGNiet van Gansewinkel o f AVR, maar Inverko zal het eerste Nederlandse afval­bedrijf met een beursnotering worden. Daarmee wordt de Vivenda Media Groep nieuw leven ingeblazen.

16 VAN PUIJFELIK VOER TE SCHERP AAN DE WINDDat het financieel slecht ging met Van Puijfe lik was al bekend. Toch kwam het faillissem ent van één van de grotere oud- papierbedrijven in Nederland als een ver­rassing voor de branche.

22 CIRCULAIRE ECONOMIE UIT DE STARTBLOKKENHelp het milieu, neem een nieuwe koel­kast. Het project 'Besparen in huis' moet met 'circulaire' huishoudelijke apparaten de kringloopeconomie een boost geven.

4 BERICHTEN11 DOOR DE OGEN VAN:

ARIE DE BODE15 JURISPRUDENTIE:

WERKEN ONDER HOOGSPANNING21 CONGRES:

VUISTREGELS DESIGN FOR RECYCLING24 BEDRIJF IN BEELD:

GROOTSTE TUNNELCOMPOSTERING STAAT IN HOEK VAN HOLLAND

27 HISTORIE:VAN BORG TOT POLITIEK INSTRUMENT

28 BIJ DE VOORPAGINA:GEESINKNORBA INNOVEERT MET TECHNOLOGIE

32 ARBO EN KWALITEIT:MILIEUSTRATEN ONVEILIG EN ONGEZOND

34 TRANSPORT EN LOGISTIEK: ONDERZOEK

35 AGENDA EN AANBESTEDINGEN

3 0 NIEUW IN NEDERLAND: LEASEN VAN CHEMICALIËNChemische bedrijven lenen chemica­liën u it aan hun klanten, in plaats van ze te verkopen. Goed voor produ­centen en gebruikers, maar wat bete­kent het voor de afvalsector?

VAKBLAD AFVAL! NR. 7 • OKTOBER 2013 • 3

■ DUURZAAM

CIRCULAIRE ECONOMIE UIT DE STARTBLOKKEN

Een lagere energierekening

voor huurders in de sociale

sector, milieuwinst en een

boostvoor de kringloopecono-

mie. Deze doelen hebben drie

samenwerkende partners met

de pilot ‘Besparen in huis’ voor

ogen. Het middel? ‘Circulaire’

huishoudapparaten.

"U vindt het belangrijk om energie te bespa­ren?", klinkt de zeurderige stem van de inter­viewer. Mellouki Cadat, bestuurslid van de Huurdersvereniging Amsterdam en huurder van een woning bij woningcorporatie Eigen Haard, wordt gefilmd* in zijn woning. De gelegen­heid is een bijzondere: vandaag arriveert op zijn adres de eerste 'circulaire koelkast' van het pilotproject 'Besparen in huis'. Het project biedt bewoners de mogelijkheid om oude, energieslurpende huishoudapparatuur te verruilen voor gloednieuwe, energiezuinige producten. Cadat: "Het is in economische zin een voordelige keuze. De kwaliteit. De verzekering da tje het beste krijgt. Dat is een aanbieding waar je geen 'nee' tegen kunt zeg­gen." Een kans dus voor Cadat om de kosten

GRENZEN ROND PRIVACY

van zijn energierekening omlaag te brengen. Zijn oude koelkast staat al op het balkon, zodat de mannen van Bosch die het nieuwe apparaat komen installeren, deze gelijk mee kunnen nemen. Om de waardevolle grondstof­fen die nog in het product zitten niet verloren te laten gaan, wordt de oude, lineaire koelkast volgens de Wecycle-procedure verwerkt. Dat houdt in demontage, een verantwoorde ver­nietiging van schadelijke stoffen en zo veel

mogelijk materiaalhergebruik van secundaire grondstoffen. "Krijgt u nog iets terug voor de koelkast?", vraagt de interviewer aan Cadat. "Een goed gevoel, voor een kleine bijdrage aan een beter milieu", antwoordt hij kordaat. Spreekt hier een idealist, die voorloper wil zijn in duurzaamheid? Of ju is t een realist die zijn winst heeft uitgeteld?

Laag houden van woonlasten

'Besparen in huis' is een project van woning­corporatie Eigen Haard, Turntoo en Bosch. In jun i 2012 tekenden deze partijen een inten­tieverklaring om huurders van Eigen Haard de mogelijkheid te bieden to t het huren van energiezuinige huishoudapparatuur. Het resultaat, een lagere energierekening voor de huurder en een lagere C02-uitstoot, zou b ij­dragen aan de duurzame ambitie van alle drie de partijen. Niet ieder denkbaar apparaat kan worden gehuurd; het project beperkt zich to t een koelkast, een droger en een wasmachine. Debby Beitsma van Eigen Haard licht toe waarom de woningcorporatie huurders deze mogelijkheid wilde bieden: "De energieprij­zen zijn de laatste jaren enorm gestegen

Als het project 'Besparen in huis' wordt opgeschaald, dan heeft Eigen Haard nog ideeën voor het inbrengen van extra factoren. "Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van smartgrids of het monitoren van energieverbruik door de consument. Maar ook de fac­tor gedrag willen we nadrukkelijker betrekken in het proces." Hoewel het vergezich­ten zijn waar Debby Beitsma over spreekt, rijst de vraag of de betrokkenheid van de woningcorporatie bij de huishoudportemonnee van de huurder niet als beklemmend kan worden ervaren. Een soort 'Big Brother is watching me'-gevoel. Beitsma reageert verbaasd: "Dan zouden mensen met een leasewagen of een mobiele telefoon ook zo'n gevoel moeten hebben. Voor zover ik weet, is dat niet zo. Mensen reageren juist heel positief op dit project. En het inbrengen van zo'n gedragsfactor gaat niet over Big Brother, maar eerder over een positieve beloning. De belangen van onze huurders staan voorop, maar de grenzen rond de privacy van mensen zijn heel duidelijk."

22 • VAKBLAO AFVAL! NR. 7 • OKTOBER 2013

DUURZAAM ■

ENERGIEBESPARING

De koelkast voor Mellouki Cadat was het eerste apparaat in het kader van de pilot. Inmiddels heeft Bosch zo'n dertig nieuwe huishoudapparaten geleverd. Een vergelij­king met de oude apparaten die retour komen, biedt inzicht in de energiebesparing die is gerealiseerd. Drie maanden na de start van de proef is Bosch echter nog bezig met de inventarisatie en geeft aan dat het te vroeg is om daarover al een uitspraak te doen. Volgens schattingen van Milieu Centraal kan de vervanging van een koelkast met een energielabel C door een A+++ apparaat een jaarlijkse besparing van 30 tot 50 euro opleveren. Gezien de looptijd van het contract voor de huur van de circulaire koelkast, zeven jaar, kan de totale besparing dus oplopen tot 350 euro.

en mensen die in het sociale huursegment wonen, voelen die stijging als een van de eersten in hun huishoudbudget. We willen hen faciliteren in het laag houden van de woonlasten. Zo blijven ze ook op lange ter­mijn in staat om hun huur te betalen." Geen rare gedachte. Mocht het huishoudbudget tekortschieten aan het eind van de maand, dan is de kans dat de huur niet wordt betaald groter dan dat de energierekening b lijf t lig ­gen. Bij wanbetaling lopen huurders immers sneller het risico te worden afgesloten van energie dan u it huis te worden gezet. Daarbij jaagt een huisuitzetting ook een woningcor­poratie op kosten. Voldoende reden dus om als corporatie te willen meedenken over het verlagen van de lasten van huurders.Al redelijk snel kwam de woningcorporatie in contact met fabrikant Bosch. Naast de invul­ling van duurzaamheidsambities zag Bosch in het idee een kans om apparaten te leveren aan een doelgroep die daarvoor normaliter niet de financiële middelen heeft. De geza­menlijke wens om deze energiebesparende apparaten in te zetten voor huurders ging al snel gepaard met de vraag: hoe? Op die vraag wist Turntoo, het bedrijf dat architect Thomas Rau in 2011 startte, een creatief antwoord: verhuur de apparaten op presta- tiebasis. Volgens Turntoo is het idee dat pro­ducten altijd het eigendom moeten worden van consumenten niet meer van deze tijd .Het bedrijf heeft een circulaire economie voor ogen waarin het behoud van grondstof­fen voor de producent is gewaarborgd. Een interessante oplossing, maar duidelijk één waarvoor een nieuw businessmodel zou moe­ten worden ontwikkeld.

Meerkosten van de circulaire cyclus

"Volgens het businessmodel van Turntoo betaalt een producent eenmalig de kosten voor grondstoffen. Deze kan hij vervolgens oneindig blijven inzetten voor nieuwe produc­ten, omdat hij er eigenaar van b lijft. Gevolg is dat die grondstoffen ook niet hoeven te worden doorberekend aan de eindgebruiker van een product", vertelt Debbie Appleton van Turntoo. Vertaald naar de nieuwe koelkast van Cadat met een winkelprijs van 749 euro waar­van de grondstofkosten ongeveer 10 procent van de waarde bedragen, zou de 'circulaire' koelkast hem dus zo'n 674,10 euro moeten kosten. Maar in het filmpje vertelt Cadat dat hij gedurende zeven jaar ongeveer een tientje

per maand betaalt voor het gebruik van de koelkast. Dat levert een totaalbedrag van 840 euro op. Appleton verklaart het verschil: "De grondstofkosten zijn weliswaar u it de prijs gehaald, maar daar komen de meerkosten van de circulaire cyclus nog bij. Denk aan de retourlogistiek wanneer het product weer naar de producent teruggaat, een rentecompo- nent omdat er in termijnen wordt betaald in plaats van in een keer, een gedeelte risico- en ongevallenverzekering, en een service- en onderhoudscomponent. Bosch b lijft namelijk verantwoordelijk voor de prestatie van de koelkast." Het is dus niet per definitie zo dat een circulair product goedkoper is dan een 'lineaire' equivalent. Wel benadrukt Appleton dat bij de winkelprijs van het lineaire model niet de verborgen kosten voor de consument zijn meegerekend, zoals demontage-, onder- houds- of logistieke kosten. Reken je die mee, dan is haar ervaring dat de circulaire koelkast zeker niet duurder is.

Van wie is deze koelkast?

Om een circulair apparaat op prestatiebasis te huren, betalen de bewoners een maandelijks bedrag aan woningcorporatie Eigen Haard. Deze betaalt het bedrag op haar beurt aan Turntoo, het bedrijf dat het apparaat heeft gekocht bij Bosch. Dus de koelkast is van ...? "Bosch", antwoordt Appleton. "Turntoo is de contractant voor de huurder en draagt risico wanneer het apparaat bijvoorbeeld gestolen wordt, of wanneer we binnen het project ergens niet uitkomen over de berekeningen. Maar Bosch is eigenaar van het product en verantwoordelijk voor de prestatie ervan, zodat er een verandering in economische zin teweeg kan worden gebracht. Als wij eigenaar zouden worden, dan is er voor Bosch geen prikkel om hun producten slimmer te gaan ontwerpen." Klinkt logisch, vooral ook omdat

de grondstoffen weer teruggaan naar de pro­ducent. Maar bij Bosch klinkt onverwachts een iets ander antwoord: "Turntoo is eigenaar van de apparaten. Bij Bosch lig t het risico met betrekking to t garantie en service", aldus een schriftelijke reactie. Bij navraag laat Bosch weten dat de uitspraak van Turntoo "inder­daad is waar we naartoe willen". Gedurende deze pilot gelden echter afwijkende afspraken. Turntoo is nu eigenaar van de apparatuur en aan het einde van de levensduur neemt Bosch de producten terug om zodoende weer eigenaar te worden van de grondstoffen. "Omdat de schaal nog niet groot genoeg is, is het logischer om het op dit moment op deze manier (juridisch en financieel) te organise­ren. In een later stadium, als we zijn opge­schaald, dan koopt Turntoo de apparatuur bij Bosch minus de grondstofwaarde. Bosch b lijft dan meteen eigenaar van de grondstof', luidt de verklaring.Eigendom brengt rechten, plichten en verant­woordelijkheden met zich mee. Maar wanneer ben je eigenaar van een product? Wanneer je het geproduceerd hebt, of wanneer je ervoor betaald hebt, het gebruikt, of verantwoorde­lijk bent voor de latere verwerking ervan? De kwestie van eigendom kan behoorlijk lastig zijn. Niet meer dan logisch dat partijen in de overgang van een oude, vertrouwde econo­mie naar een nieuwe voorzichtig zullen zijn. Appleton erkent dat de eerste schreden span­nend zijn: "Je moet nu veel meer op vertrou­wen en gezamenlijke verantwoordelijkheden gaan handelen en niet alleen maar op de angst dat iemand je gebruikt. Dat kan in de tussen­fase best weleens misgaan." Nog even wennen dus, die nieuwe circulaire economie. ■

‘ Wet filmpje van Cadat is te zien op:http://cadat.wordpress.com/2013/07/16/mijn-circulaire-koelkast/

Senta in 't Veld

VAKBLAD AFVAL! NR. 7 • OKTOBER 2013 • 23