Circulair ondernemen in het Groene Hart...Kansen voor uw bedrijf in een circulaire wereld We gaan...

8
Circulair ondernemen in het Groene Hart Circulaire kansen en uitdagingen voor een veerkrachtige regio

Transcript of Circulair ondernemen in het Groene Hart...Kansen voor uw bedrijf in een circulaire wereld We gaan...

Page 1: Circulair ondernemen in het Groene Hart...Kansen voor uw bedrijf in een circulaire wereld We gaan met z’n allen toe naar een nieuwe economie, ook in het Groene Hart. Van lineair

Circulair ondernemen in het Groene Hart

Circulaire kansen en uitdagingen voor een veerkrachtige regio

Page 2: Circulair ondernemen in het Groene Hart...Kansen voor uw bedrijf in een circulaire wereld We gaan met z’n allen toe naar een nieuwe economie, ook in het Groene Hart. Van lineair

Kansen voor uw bedrijf in een circulaire wereld

We gaan met z’n allen toe naar een nieuwe economie, ook in het Groene Hart. Van lineair werken bewegen we ons in de richting van circulair werken, waarbij het afval van de één grondstof is voor de ander.

In delen van het bedrijfsleven werd deze ontwikkeling tot voor

kort met argusogen gevolgd. Ondernemers zagen vooral beren

op de weg: hogere kosten, strengere wet- en regelgeving en meer

bureaucratie. Gelukkig is er een kentering gaande. En het mooiste

is: die komt van bedrijven zelf. Steeds meer ondernemers zien in dat

circulair werken niet alleen beter is voor de aarde, maar dat het ook

waarde toevoegt. Het biedt nieuwe kansen op het gebied van in-

novatie, afzetmarkten en businessmodellen en het maakt hun bedrijf

minder afhankelijk van schaarse grondstoffen.

Door circulair te werken, zet u zich samen in voor een groter doel en

vindt u aansluiting bij de laatste ontwikkelingen in de samenleving:

het feit dat een groeiende groep consumenten en ketenpartners

zijn keuzes maakt op basis van duurzaamheid en de zoektocht van

de nieuwe generatie werknemers naar meer betekenis aan werk.

Door hierop aan te sluiten, versterkt u het toekomstperspectief van

uw bedrijf.

Voor de Rabobank, de Provincie Zuid-Holland en Heineken Nederland

heeft duurzaamheidsbureau Metabolic de materiaalstromen en circu-

laire kansen en uitdagingen voor het Groene Hart in kaart gebracht.

Het resultaat van deze studie is het rapport ‘t Groene Hart Circulair:

circulaire kansen voor een veerkrachtig Groene Hart. In deze folder

vindt u de belangrijkste conclusies uit dit rapport.

Onze mooie regio bezit diverse unieke eigenschappen die de regio

bij uitstek geschikt maken voor een voortrekkersrol in circulair onder-

nemen. In deze folder brengen we deze punten voor het voetlicht,

net als een drietal uitdagingen die het Groene Hart heeft. Het gaat

erom wat we daarmee dóen. Daarom worden er zes kansen uitgelicht

waar circulair ondernemen kan bijdragen aan deze uitdagingen en

gelijktijdig het bedrijf wordt versterkt.

De tijd van praten ligt achter ons. Als wij in 2050 evenveel energie,

water, voedsel en grondstoffen per persoon gebruiken als nu, dan is

de wereld straks niet groot genoeg. Iedereen moet zijn steentje bij-

dragen en daarom zijn de kansen van het Groene Hart, samengevat

in deze folder, van het grootste belang. Ze informeren, inspireren en

nodigen bedrijven, inwoners, overheden en andere belanghebbenden

uit om hiermee aan de slag te gaan.

Circulair ondernemenDuurzaam, of maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) – inmiddels weet het grote publiek wel wat dit inhoudt. Circulair

ondernemen gaat nog een stap verder. Bij duurzaam ondernemen ligt de nadruk traditioneel op de individuele ondernemer en

zijn energie- en materiaalgebruik. Bij het zo duurzaam mogelijk inrichten van de bedrijfsvoering en het directe productieproces.

Bij circulair ondernemen gaan we een stap verder: we kijken niet alleen naar de eigen faciliteiten en bedrijfsvoering (directe

activiteiten), maar ook naar de inkoop van grondstoffen en daaraan gerelateerde impacts, en de manier waarop reststromen

worden verwerkt en al dan niet hoogwaardig worden hergebruikt.

Bij circulair ondernemen draait het om – het woord zegt het al – een kringloop: het voorkomen van afval en het hoogwaardig

hergebruiken van reststromen door samenwerking binnen de keten staan centraal. Gedurende de hele levensloop, van productie

en gebruik tot het weggooien en hergebruiken van een product, worden schadelijke emissies naar land, water, en lucht,

systematisch aangepakt. Vaak vraagt dit om een nieuwe denkwijze, een nieuw verdienmodel zelfs. Een voorbeeld hiervan is de

overgang van een productie-economie naar een diensteneconomie; van bezit naar gebruik.

De consument geeft steeds minder om het zelf bezitten van producten, met bijbehorende verantwoordelijkheid voor onderhoud,

maar betaalt in plaats daarvan voor de prestaties van producten (het product als dienst). Producenten garanderen de prestaties

gedurende de levensduur, en nemen het product aan het einde van de levensloop terug om de materialen en componenten zo

hoogwaardig mogelijk in te zetten. Andere verdien modellen richten zich op het hoogwaardig hergebruiken en verwaarden van

reststromen en de deeleconomie.

Page 3: Circulair ondernemen in het Groene Hart...Kansen voor uw bedrijf in een circulaire wereld We gaan met z’n allen toe naar een nieuwe economie, ook in het Groene Hart. Van lineair

Duurzame energiebronnen in het Groene Hart

230 km2 =10% vh totale

oppervlak

Zon

De energievraag in het Groene Hart kan volledig worden ingevuld met lokaal opgewekte duurzame

energie en energiebesparingen.

Groen gas

Wind

15% + 21%

73,2 tot102,5 PJ per jaar

E 1,89 tot E 3,00p/wattpiek = totaal46 tot 102 miljard

> 60 meterhoogte

opbrengst

bebouwd gebied

opgewekt

kosten

< 1 km

13900 hectare

6,5 PJ per jaar

opbrengst

E 1,2 miljard

kosten

x 275van 3MW

mest reststroom

nu 95%

fossielebrandstof

verschuiving zonve

rsch

uivi

ng w

ind

1025 kWh p/m2

per jaar

opbrengst

wind = energie

vers

chu

ivin

g g

as

2,08 PJper jaar

opbrengst

moet

minder

Page 4: Circulair ondernemen in het Groene Hart...Kansen voor uw bedrijf in een circulaire wereld We gaan met z’n allen toe naar een nieuwe economie, ook in het Groene Hart. Van lineair

De kracht van het Groene Hart

Met zijn open weidelandschappen, de centrale ligging en de specialisaties in bedrijvigheid bevindt het Groene Hart zich in de unieke positie een voortrekkersrol te pakken op weg naar een circulaire economie.

Open weidelandschapHet Groene Hart heeft unieke cultuurhistorische waarde. De ont-

watering zorgde voor een geometrisch patroon dat op wereldniveau

zijn gelijke niet kent. De diepe polders, smalle slootjes, windmolens en

uitgestrekte weilanden zorgen voor een typisch Hollands landschap.

Het Groene Hart bestaat voor een derde uit agrarisch land. Deze

gebieden behoren voornamelijk toe aan melkveehouderijen en,

in mindere mate, de tuinbouw. Het weidelandschap middenin de

dichtbevolkte Randstad maakt het Groene Hart tot een waardevol en

gewaardeerd gebied om te wonen en te recreëren.

Centrale liggingHet Groene Hart neemt een centrale plek in binnen de Randstad,

een regio met meer dan 7 miljoen consumenten. Door deze centrale

ligging en de nabijheid van de internationale vervoersknooppunten

Schiphol en Rotterdam, en belangrijke water- en snelwegen, heeft de

regio een sterke positie ontwikkeld in de groothandel en logistiek.

Specialisaties in bedrijvigheidVeehouderijen, met de daaraan gelieerde kaas-/zuivelsector, zijn

sterk vertegenwoordigd. Ongeveer een kwart van de landelijke

werkgelegenheid in de kaashandel bevindt zich in deze regio. Ook de

tuinbouw speelt een belangrijke rol in het gebied met drie Greenports:

Aalsmeer, Boskoop en Westland-Oostland. Daarnaast kent het Groene

Hart specialisaties in de groothandel, de logistiek, de machinebouw,

de bouwsector en de voedings- en genotsmiddelenindustrie. Wat

opvalt, is het grote aantal familiebedrijven, waarbij – net als bij

circulair ondernemen – continuïteit en toekomstbestendigheid een

centrale plek innemen in de bedrijfsvoering.

Unieke open landschap Groene Hart benutten

Page 5: Circulair ondernemen in het Groene Hart...Kansen voor uw bedrijf in een circulaire wereld We gaan met z’n allen toe naar een nieuwe economie, ook in het Groene Hart. Van lineair

De uitdagingen van het Groene Hart

CO2-uitstoot

reststromen

Het Groene Hart is nog te veel afhankelijk van fossiele brandstoffen en reststromen worden nog niet optimaal benut. De regio moet de vicieuze cirkel van ontwatering en bodemdaling zien te doorbreken.

Verbruik brand- en grondstoffenIn zijn energiebehoefte is de regio bijna volledig afhankelijk van fossiele

brandstoffen. Het grootste deel daarvan (45 procent) komt op het

conto van de sector mobiliteit. De oxidatie van de veengronden

zorgt voor zo’n 20 procent van de CO2-uitstoot. Daarnaast zijn in

de maak- en bouwindustrie veel materialen nog afkomstig uit ruwe

grondstoffen.

Benutting reststromen

Bij circulair ondernemen speelt het benutten van reststromen een

belangrijke rol. Op dit moment gebeurt dit in het Groene Hart nog

onvoldoende. Jaarlijks komt uit het gebied 148 kiloton ongescheiden

afval van huishoudens en bedrijven en 180 kiloton organische rest-

stromen uit de agrarische sector en landschapsbeheer. Het grootste

deel betreft groente-, fruit- en tuinafval (50 kiloton) en bermgrassen

en slootmaaisel (48 ton). Alle reststromen bij elkaar vormen genoeg

materiaal om achtduizend vrachtwagens te vullen – een aaneen-

gesloten file van Amsterdam naar Antwerpen!

Bodemdaling en waterbeheerHet veenweidelandschap kon ontstaan dankzij ontwatering. Maar

vanwege de drooglegging is er zuurstof in de bodem aanwezig,

waardoor het veen oxideert. Dit leidt tot CO2-uitstoot en tot bodem-

daling, waardoor het waterpeil opnieuw moet worden verlaagd. De

bodemdaling zit daarmee in een vicieuze cirkel. Door de lage ligging

van het Groene Hart en de voortgaande bodemdaling is ook water-

overlast na zware regenval een probleem. De verwachting is dat er

vaker zoute kwel zal opkomen, wat leidt tot ecologische schade en

verminderde gewasopbrengsten.

In een circulaire wereld bestaat geen afval meer

x 8000

restafval

Page 6: Circulair ondernemen in het Groene Hart...Kansen voor uw bedrijf in een circulaire wereld We gaan met z’n allen toe naar een nieuwe economie, ook in het Groene Hart. Van lineair

Wat zeggen ondernemers uit het Groene Hart?

“Wil een collega plastic weggooien, wordt nu eerst gevraagd: kunnen we hier nog wat mee?”Siem Hoogeveen

Hoogeveen Plants, Hazerswoude-Dorp

“Circulair ondernemen is geen kwestie meer van of, maar van wanneer.”Patrick Lek

Lek/Habo Installatietechniek, Ter Aar

“Ons nieuw te bouwen kantoor wordt duurzaam en energieneutraal.” Ruud Arntz

Eosta, Waddinxveen

“Deze tijd vraagt om andere oplossingen en als je weigert daarin mee te gaan, word je aan alle kanten ingehaald.”Peter Haveman

Spelt Bedrijven, Nieuwveen

Drijvende woningen in de Cattenbroekerplas in Woerden

Rabobank Gouwestreek | Rabobank Groene Hart Noord | Rabobank Krimpenerwaard | Rabobank Rijn en Veenstromen | Rabobank Utrechtse Waarden e.o.

Contact: [email protected] | Telefoon (0348) 42 70 30

Zonnepanelen op bedrijvenpark IJsselveld in Montfoort

Page 7: Circulair ondernemen in het Groene Hart...Kansen voor uw bedrijf in een circulaire wereld We gaan met z’n allen toe naar een nieuwe economie, ook in het Groene Hart. Van lineair

De kansen van het Groene Hart

Het open landschap van het Groene Hart leent zich uitstekend voor zonne- en windenergie. Met innovatie kunnen ondernemers vooruitgang boeken in circulair (ver)bouwen, produceren en handelen en gelijktijdig hun bedrijf versterken.

Energie-onafhankelijkDe totale energievraag van het gehele Groene Hart kan volledig

worden ingevuld met lokaal opgewekte schone energie. Het open

landschap leent zich uitstekend voor de opwekking van zonne- en

windenergie. Hierin kunnen ondernemers een belangrijke rol spelen,

bijvoorbeeld door het energieneutraal maken van bedrijventerreinen.

Dit kan onder meer door koeling uit oppervlaktewater, zonnepanelen

en de realisatie van windmolens, bijvoorbeeld via energiecoöperaties.

Wateradaptief bouwenBouwen op natte bodem kan zorgen voor schade en leidt tot relatief

hoge kosten. Bedrijven uit de bouwsector kunnen door middel van

advisering, engineering en innovatie circulaire en klimaatbestendige

woningbouw realiseren. Door niet alleen te kijken naar de investerings-

kosten, maar naar de totale levenscyclus van een gebouw of van de

infrastructuur, komen nieuwe mogelijkheden in beeld.

Circulaire maakindustrieBedrijven uit de maakindustrie van het Groene Hart kunnen toewerken

naar meerdere gebruikscycli van producten. Ook kunnen traditionele

grondstoffen vervangen worden door hernieuwbare ‘biobased’

grondstoffen. Zo zou de voedings- en genotsmiddelenindustrie

gebruik kunnen gaan maken van verpakkingsmateriaal van vezels

die teruggewonnen zijn uit gewassen of organische reststromen. De

machinebouwindustrie kan hierop inspelen door het ontwikkelen

van nieuwe verpakkingsmachines. Samenwerkingsverbanden zijn

cruciaal in het versterken van circulaire waardeketens.

Duurzame handelDe in het Groene Hart sterke logistieke en handelssector zou nationaal

en internationaal het voortouw kunnen nemen in het verduurzamen

van de regionale economie. Kansen liggen onder meer in het ver-

duurzamen en recyclen van verpakkingsmateriaal. Ook op het gebied

van schoon vervoer kunnen grote sprongen worden gemaakt: met

voertuigen op biogas, elektriciteit en waterstof kunnen de CO2-

emissies van wegtransport met 80 procent worden gereduceerd.

Duurzame landbouwHet Groene Hart kan toewerken naar een situatie waarin landbouw-

activiteiten bijdragen aan een vermindering van veenoxidatie, de

veroorzaker van bodemdaling en CO2-uitstoot in het gebied.

Hiertoe zal het gebruik van natte veenweidegronden moeten worden

verbeterd. Daarnaast zal de draagkracht van de bodem van natte

veeweidegronden vergroot moeten worden, onder meer door

onderwaterdrainage. Het omschakelen naar nattere vormen van

landbouw en het toekennen van nieuwe functies aan veenweide-

gebied behoren ook tot de mogelijkheden.

Circulaire sierteeltOndernemers uit de sierteelt kunnen nieuwe inkomstenstromen

realiseren en de aarde een stukje beter maken door polycropping.

Door combinatieteelt en gewasrotatie toe te passen, ontstaat er

diversiteit zoals in natuurlijke ecosystemen. Omdat bij polycropping

veel minder energie, kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen

nodig zijn, levert dit een lagere milieudruk én lagere kosten op.

Daarnaast zijn gezamenlijke wateropslag (als antwoord op de zoute

kwel) en energieopwekking uit organische reststromen kansrijk.

CO2-emissies in Groene Hart met 80 procent reduceren

Page 8: Circulair ondernemen in het Groene Hart...Kansen voor uw bedrijf in een circulaire wereld We gaan met z’n allen toe naar een nieuwe economie, ook in het Groene Hart. Van lineair

Groene Hart stofstromen*

woningen/huishoudens

industrie/bedrijfsleven

natuur/landschap

dri

nkw

ater

& o

pp

ervl

akte

wat

er e

n

and

ere

bro

nn

en

voed

sel

& g

ron

dst

off

en

elec

tric

itei

t &

war

mte

& b

ran

dst

of

water

materialen

energiehuishoudelijke rest-

stromen gescheiden

huishoudelijk

restafval

reststromen

bedrijfsleven

afvalwater

CO2-emissies

mest

organische

reststromen uit

(natuurlijk) landschap

reststromen

verkeersterrein

agrarische

reststromen

verbranding en energieproductie

hergebruik

bodem-verbeteraar

uitrijden/afvoeren

onbekend

composteren en vergisten

* Dit is een vereenvoudigde weergave van de stofstromen in het Groene Hart.

Het volledige overzicht vindt u terug in de regiostudie Het Groene Hart Circulair.

mobiliteit

landbouw