trim

estr

ieel

| P9

1114

7 | A

fgift

ekan

toor

: Gen

t x |

PB n

umm

er B

C31

383

JUNI 2016

vaartmet

DE VLAAMSE BINNENVAART IN BEELD

* Bron: Federaal Planbureau, 2015

2012 2030

65,4 miljard tonkm

63,4 % meer binnenvaart

miljard tonkm94,5

Evolutie goederenvervoer

+44,5 %

Beste lezer

Kan ons land tegen 2030 44,5 procent meer

vrachtvervoer aan en hoe? Dat is een cruciale

vraag die het Federaal Planbureau stelt in haar

nieuwe rapport ‘Vooruitzichten transportvraag’

(dec. 2015). De binnenvaart zal volgens het rap-

port, bij ongewijzigd beleid, met 63,4 % groeien

tegen 2030. In deze publicatie bieden we een

helder overzicht van de binnenvaart in Vlaande-

ren. Hoe zit onze kleine sector in elkaar? En welke

rol kan hij spelen om bijkomende congestie en

luchtverontreiniging te vermijden?

Veel leesplezier

Promotie Binnenvaart Vlaanderen, vzw

02 Welke schepen varen er in Vlaanderen?

Inhoud

binnenvaartuigen capaciteit van 1.861.548 ton Bron: ITB, 2016

=

+

+

PBV is een onafhankelijke vzw die de verschillende spelers vertegenwoordigt die betrokken zijn bij het vervoer over de Vlaamse binnenwateren. Het is een van de kerntaken van de vzw PBV om zo veel mogelijk mensen wegwijs te maken in de sector.Verantwoordelijke uitgeverPromotie Binnenvaart Vlaanderen vzw, Havenstraat 44, 3500 Hasselt. T 011 23 06 06 – www.binnenvaart.be Realisatie: Jansen & Janssen Creative Content,www.jaja.be – editie juni 2016

02 Fijnmazig netwerk

02 Welke schepen varen er in Vlaanderen?

04 Minder, maar grotere schepen

04 Wie staat er aan het roer?

06 Welke goederen op het water?

08 Maatschappelijk belang

11 De toekomst

01 Fijnmazig netwerk

Het aantal binnenvaart­

schepen en de totale

capaciteit van de

vloot daalt licht,

terwijl de gemiddelde

tonnenmaat stijgt.

Er zijn iets minder, maar

grotere binnenschepen.

colofon

1.221

drogeladingschepentotale capaciteit 1.508.090 ton

gemiddelde tonnage 1.568 ton

962

tankschepentotale capaciteit

350.370 ton

gemiddelde tonnage 2.086 ton

168

duwbotenvermogen46.501 kW

91

Aantal Belgische schepen

2

De EU telt 51.700 km aan

kanalen, rivieren en meren.

Daarvan ligt 20.000 km in

België, Nederland, Frankrijk,

Duitsland en Oostenrijk.

In Vlaanderen is 1.076 km

water weg geschikt voor beroepsvaart.

53 % daarvan is geschikt voor de

grootste scheepstypes (klasse IV

of hoger).

Voor bijna elk type vracht, voor grote en kleine water-

wegen, zijn er schepen op de markt.

=

=

=

=

==

=

= 1 vrachtwagen van 20 ton

KEMPENAAR Oorspronkelijk gebouwd voor de vaart op de

Kempische kanalen in Zuid-Nederland en België

L 50 × B 6,60 × D 2,50 m

Laadvermogen 600 ton of 20 TEU

D.E.K. (DORTMUND­EMS­KANAAL) U.N. Norm: Gustav Koenigs

L 67-80 × B 8,20 × D 2,50 m

Laadvermogen 968 ton of 28 TEU

GROOT RIJNSCHIP Van L 95 × B 11,40 × D 2,70 m tot L 110 ×

B 11,40 × D 3,50 m

Laadvermogen 2.160 ton of 165 TEU

GROOT CONTAINERSCHIP L135,00 × B 17,00 × D 3,00 m

Laadvermogen 470 TEU

SPITS Afgestemd op de smalle vaarwegen en kleine

sluizen in Frankrijk

L 38,70 × B 5,05 × D 2,20 m

Laadvermogen 350 ton

R.H.K. (RIJN­HERNE­KANAAL) U.N. Norm: Johan Welker/ Europaschip

L 80-85 × B 9,50 × D 2,50 m

Laadvermogen 1. 378 ton of 96 TEU

Brussel

DUWKONVOOI L tot 190 meter × B 11,40 (enkel konvooi) of

22,80 meter (dubbel konvooi)

Laadvermogen tussen de 800 en

de 12.000 ton of tussen 576 TEU en 654 TEU

Scheepstypes en capaciteit

2016 CIJFERS MET VAART 3

440 – 600

14

60

140

25030

42

Ons fijnmazige vaarwegennet verbindt

bijna alle grote industriegebieden

in West-Europa.

12 containerterminals ontsluiten

het hele Vlaamse binnenland (zie p. 10)

4

2005 2007 2009 2011 2013 2015

aantal 1.265 1.208 1.119 1.038 997 962

gem ton 1.146 1.255 1.362 1.449 1.542 1.568

0100200300400500600700800900

100011001200130014001500160017001800190020002100

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

2005 2007 2009 2011 2013 2015

aantal 219 217 216 225 196 168

gem ton 1.313 1.538 1.577 1.662 1.822 2.086

0

500

1000

1500

2004200320022001200019991998 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Bron: RSVZ, 2016, eigen verwerking

Bron: RSZ, PC 139, 2016, eigen verwerking

(cijfers 2015: stand van zaken op 30.09.2015, overige jaren stand van zaken op 31.12)

700

750

800

850

900

950

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 20152014

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

1100

1200

1300

1400

1500

1600

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Zowel drogeladingschepen als tankschepen worden

alsmaar groter.

Er zijn in de binnenvaart 1.429 zelfstandige ondernemers

en 746 loontrekkenden actief.

aantal schepen

aantal schepen

gemiddelde tonnage

gemiddelde tonnage

Bron: ITB, 2016

03 Minder, maar grotere schepen

04 Wie staat aan het roer?

Evolutie drogeladingschepen (B)

Aantal zelfstandige binnenvaartondernemers (B) Aantal loontrekkenden in de binnenvaart (B)

Evolutie tankschepen (B)

2016 CIJFERS MET VAART 5

35

63

84

123

146

193

219212

168

133

18 / - 25 25 / - 30 30 / - 35 35 / - 40 40 / - 45 45 / - 50 50 / - 55 55 / - 60 60 / - 65 65+leeftijd

50

100

150

200

250De grootste groep varende ondernemers

zijn 45-plussers.

De sector heeft nood aan meer startende matrozen én aan werknemers die doorgroeien (door patenten te behalen.)

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 totaal

Praktijk examensmatroos

91 111 88 137 89 83 33 632

VaarbewijsA+B

18 26 59 47 33 38 23 244

Rijnpatent(nieuw)

36 26 29 28 38 27 8 192

Rijnpatent(uitbreiding)

36 38 31 30 30 37 6 208

Bron: FOD Mobiliteit en Vervoer, 2016

Noot: in de eerste helft van 2016 zijn er tijdelijk minder examens georganiseerd door de regionalisatie van de materie.

Bron: RSVZ, 2016. Cijfers 31.12.2014, eigen verwerking

Instroom: Aantal met succes afgelegde examen patent en matroos (B)

Leeftijd zelfstandige binnenvaartondernemers (B)

(tot 15.03.2016)

6

1999 20012000 2002 2003 20052004 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Tussen 1999 en 2015 is het aantal vervoerde

goederen, uitgedrukt in tonnage, toegenomen

met 19,2 procent.

Tussen 1999 en 2015 is het aantal vervoerde

containers, uitgedrukt in TEU, vervijfvoudigd.

1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015

tonnage 56.074.680 64.656.731 67.374.860 71.080.388 71.526.744 61.387.534 72.531.934 67.691.547 66.860.769

1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015

1000 tonkm 3.496.814 4.218.356 4.504.363 4.568.436 4.597.366 3.872.657 4.496.168 3.983.410 3.887.387

1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015

TEU 104.003 195.649 291.947 456.273 515.977 446.379 519.866 527.652 565.376

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

700000

800000

1999 20012000 2002 2003 20052004 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

in m

iljoe

n to

n

Tussen 1999 en 2015 is het aantal vervoerde

goederen, uitgedrukt in ton kilometer

(het vervoer van 1 ton over 1 km),

toegenomen met 11,2 procent.

in m

iljoe

n to

nkm

in T

EU

1999 2000 2001 2002 2003 20052004 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

3000

3500

4000

4500

5000

Bron: PBV, 2016

Bron: PBV, 2016

Bron: PBV, 2016

+19,2 %

+11,2 %

×5,4

05 Welke goederen op het water?

Evolutie tonnage (VL)

Evolutie tonkm (VL)

Evolutie containerterminals (VL)

2016 CIJFERS MET VAART 7

Landbouwproducten

Vaste brandstoffen

Voedingswaren

Ertsen

Meststoffen

Metaalproducten

Chemische producten

Overige goederen

Petroleumproducten

Bouwmaterialen

Het toegenomen aantal ladingen en lossingen wijst op het toenemend

belang van de binnenvaart voor de Vlaamse industrie.

De grootste categorieën blijven bouw materialen

en petroleumproducten, maar met het

container transport en andere producttypes is

de groep ‘overige goederen’ de sterkste groeier.

Het maritiem transport in de Vlaamse havens

groeit al een aantal jaar iets harder dan

het binnenvaarttransport.

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

1999 2000 2001 2002 2003 20052004 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

0

50000

100000

150000

200000

250000

300000

1999 20012000 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 20152014

in m

iljoe

n to

n

Bron: ITB, 2016

Bron: PBV, 2016

Bron: PBV, 2016

in m

iljoe

n to

n

Evolutie ladingen en lossingen (VL)

Maritiem en binnenvaartvervoer in de Vlaamse havens

Vervoerde goederen in 2015 (B)

1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015

lossingen 24.801.054 27.389.715 27.315.543 29.535.164 30.750.129 28.085.189 31.374.331 29.831.267 29.064.124

ladingen 5.799.752 6.343.481 7.017.377 8.046.039 9.164.633 7.849.199 9.827.446 9.561.484 9.385.958

binnenvaarttransport

maritiem transport

3%

3%

4%

4%

4%

6%

16%

17%

21%

23%

lossingen

ladingen

8

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

80

90

100

110

120

130

140

150

160

Duitsland en Nederland vervoeren nog

steeds de meeste goederen per kilometer

bevaarbare waterweg. De Rijn is en blijft

de belangrijkste binnenvaart verkeersas

in Europa. België kent echter de sterkste

groei per kilometer bevaarbare waterweg

sinds 2009.

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

2006 2007 2008 20102009 2011 20132012

Frankrijk

binnenvaart

Uit de evolutie sinds referentiejaar 2000 blijkt

dat de binnenvaart beter herstelt dan de

andere modi van de krimp in het goederen-

vervoer door de economische crisis.

in m

iljoe

n to

nkm

proc

ent

Bron: EC, DG MOVE, EU transport in figures, Statistical pocketbook 2015

Duitsland

Nederland

weg

totaal

België

EU­15

spoor

0

20

40

60

80

100

2002

11,06

12,23

76,71

2003

11,21

12,65

76,14

2004

11,23

12,25

76,52

2005

11,90

12,54

75,56

2006

11,99

12,46

75,55

2007

12,55

12,21

75,23

2008

12,68

12,42

74,90

2009

10,09

11,22

78,70

2010

11,08

13,50

75,42

2012

10,56 10,02

15,11 14,27

74,33 75,71

2013

10,86

13,17

75,97

2011

Het modaal aandeel van binnenvaart is in 2013

met 1,94 procent gestegen ten opzichte van

het crisisjaar 2009.

proc

ent

Bronnen: EC, DG MOVE, EU transport in figures, Statistical Pocketbook 2015 en FOD

Mobiliteit en Vervoer

Bronnen: EC, DG MOVE, EU transport in figures, Statistical Pocketbook 2015 en FOD

Mobiliteit en Vervoer

weg

spoor

binnenvaart

06 Maatschappelijk belang

Goederen per km waterweg

Modal split (B)

Evolutie goederenvervoer (B)

2016 CIJFERS MET VAART 9

Rechtsonder ziet u hoeveel CO2

elke vervoers modus uitstoot als

percentage van de totale uitstoot

in België. De CO2-uitstoot van alle

transport modi samen bedraagt

38,86 % van de totale CO2- uitstoot

in België.

Bron: EC, DG MOVE, EU transport in figures, Statistical Pocketbook 2014, cijfers 2012

Bron: Federaal Planbureau, 2015, cijfers 2012

Minder luchtvervuiling (B)

Uitstoot per modus (B)

3,27 %0,07 %luchtvaartspoor

g/tonkm

32g/tonkm

82

binnenvaart weg

Per gepresteerde tonkilometer

(het vervoer van 1 ton over 1 kilometer) is

de uitstoot van CO2 van de binnenvaart

twee derden minder dan die van

het wegvervoer.

0,15 %ander transport

19,22 %weg

0,37 %binnenvaart

38,86 %totaal transport

61,14 %niet-transport geralateerd

15,77 %maritiem transport

10%

20%

Klasse I 300T

Klasse II 600T

Klasse III 1350T

Klasse IV 2000T

Klasse V > 2000T

Verbod door te varen

Sluis

Om zo veel mogelijk Vlaamse bedrijven gebruik te laten maken van de waterweg, zijn tussen 1998

en mei 2016 via publiek-private samenwerking 100 kades en 14 containerterminals gebouwd.

1

2

6

48

31014

15

5

7

13

9

PPS-laad- en losinstallaties & Binnenvaartcontainerterminals in Vlaanderen

1 AVTC

2 Batop

3 BLC (Groep Gheys)

4 ESG (Euro Shoe Group)

5 GCT (Gosselin

Container Terminal)

6 Haven Genk

7 TCT Belgium

8 BCTN Meerhout

9 Multimodal Inland Container

Terminal Vilvoorde

10 BCT (Beverdonk

Container Terminal)

11 RWT River Terminal Wiels

beke

12 Alpro Wevelgem

13 Euroports Container

Terminal

14 Ghent Seaport Container

Barging

Ghent Container Terminal

VOLVO Logistics

15 PortConnect nv

Binnenvaartcontainerterminals

Containers

Vloeibare producten

Bulk

Stukgoed

Afval

Ondeelbare stukken

Aangevraagd

In bedrijf

PPS-laad- en losinstallaties

11

12

10

Slimme infrastructuur

2016 CIJFERS MET VAART 11

Bij ongewijzigd beleid, dus zonder extra investeringen in

duurzame transportcapaciteit, nemen de nu al aanzienlijke

milieu- en congestiekosten tegen 2030 drastisch toe.

Bron: Federaal

Planbureau, 2015

9.582.709 vermeden vracht wagen ritten (1998-2015)

1 Marginale externe kosten zijn extra kosten die een

bijkomende weggebruiker veroorzaakt voor de

maatschappij, bv. door extra files te creëren.

2 Berekend o.b.v. de marginale externe kost van 2012.

3 Uitgedrukt in euro uit 2012, uitgaande van de door

het Federaal Planbureau voorspelde externe kost

in 2030, en uitgaande van een status quo van het

aantal vermeden tonkm.

Bron: Federaal Planbureau en Commissie Kaaimuren,

eigen verwerking

PPS-maatregel waarbij de Vlaamse overheid sinds 1998 tot eind 2015 al voor meer dan

78 miljoen euro investeerde.

Tegen 2030 lopen de externe marginale kosten3 voor de in 2015 vermeden

vrachtwagenritten op tot

€ 73.936.238

Er zijn intussen

104 projecten operationeel.

ResultatenKaaimurenprogramma1998-2015

ROI overheidsmaatregel

Transportgroei in België

07 De toekomst

966.233 vermeden vracht wagen ritten

in 2015

772.737.884,87vermeden tonkilometer

over de weg in 2015

€ 40.300.734 euro vermeden marginale externe kosten1

in 20152

In 2030 doe je over 50 km

tijdens de daluren

tijdens de spitsuren

Gemiddelde snelheid op Belgische wegen

25 minuten

5 minuten

24 % extra reistijd

10 % extra reistijd

+

+

=

=

2012

2030

verwachte transportgroei

in België

+ 44,5 %

Ontdek alles over het

goederentransport op

de Vlaamse binnenwateren.

Waar staat de sector

vandaag? Hoe pakken

we de uitdagingen van

morgen aan?

Binnenvaart van bovenaf

Havenstraat 44 – 3500 Hasselt

T +32 (0)11 23 06 06 – F +32 (0)11 23 06 09

www.binnenvaart.be

32 g/tonkm co

2-uitstoot

1.376 zelfstandige

ondernemers720 loontrekkenden

1.221 binnenvaartuigen

1.861.548 ton totale capaciteit

14,27 % van het goederenvervoer gaat over water

3.887.387.330 tonkm in 2015

104 PPS-kaaimuren in gebruik

al 9.582.709 vrachtwagenritten vermeden