Cees de Jong: Het portefeuillerecht in het zuiver marktmodel

De verzekeringsportefeuille in het zuivere marktmodel Verzekeringsbranchedag, 27 november 2012 mr. dr. Cees de Jong

Amsterdam Centre for Insurance Studies

Even voorstellen…

2


Verzekeringsbranchedag, 27 november 2012

¢  5 jaar ona=ankelijk consultant ¢  40 jaar ervaring (Interpolis, NieuwRoHerdam, AXA) ¢  SpecialisaMe: intermediairs en gevolmachMgd agenten

Wat komt er aan de orde?

¢  Even voorstellen… ¢  Het vertrekpunt (1952) ¢  Van handelsagent naar het zuivere marktmodel ¢  Verzekeringstussenpersoon vs verzekeraar ¢  De verzekeringsportefeuille in de WB ¢  De verzekeringsportefeuille nader bekeken ¢  De zorgplicht in het zuivere marktmodel ¢  Portefeuilleoverdracht en intermediairwijziging

3



Het vertrekpunt (1952)

“Elke tussenpersoon, die zijn beroep goed uitoefent, ongeacht of hij al dan niet de premiën int of daarvoor verantwoordelijk is, zal al de door hem gesloten verzekeringen regelmatig toetsen aan de werkelijk-heid en daartoe de verzekeringnemers bezoeken; zijn taak is voor de belangen van deze verzekering-nemers te waken en zodoende de vertrouwens-positie, die hij behoort in te nemen, te bevestigen en te versterken.” 4




“Elke tussenpersoon, die zijn beroep goed uitoefent, ongeacht of hij al dan niet de premiën int of daarvoor verantwoordelijk is, zal al de door hem gesloten verzekeringen regelmatig toetsen aan de werkelijk-heid en daartoe de verzekeringnemers bezoeken; zijn taak is voor de belangen van deze verzekering-nemers te waken en zodoende de vertrouwens-positie, die hij behoort in te nemen, te bevestigen en te versterken.” 5



Zorgplicht


“Hij zal zich beijveren elk contact tussen de verzekeraar en de verzekeringnemer via hem te leiden. Het gevolg is natuurlijk mede, dat door de gevestigde relatie de verzekeringnemers vaak nieuwe verzekeringen door zijn bemiddeling zullen afsluiten. Het op deze wijze gevormde geheel van relaties en meer concreet van de bestaande overeenkomsten wordt in het spraakgebruik met het woord ‘portefeuille’ aangeduid.” 6




“Hij zal zich beijveren elk contact tussen de verzekeraar en de verzekeringnemer via hem te leiden. Het gevolg is natuurlijk mede, dat door de gevestigde relatie de verzekeringnemers vaak nieuwe verzekeringen door zijn bemiddeling zullen afsluiten. Het op deze wijze gevormde geheel van relaties en meer concreet van de bestaande overeenkomsten wordt in het spraakgebruik met het woord ‘portefeuille’ aangeduid.” 7



Van handelsagent naar het zuivere marktmodel

Verzekeringstussenpersoon: handelsagent ¢  Bemiddelen bij de totstandkoming van overeenkomsten ¢  Verzekeraar als principaal ¢  Recht op beloning (provisie)

§  TransacMea=ankelijk §  Volumegerelateerd

8




9



Verzekeraar

Tussenpersoon Klant

Agentuur-overeenkomst

Overeenkomst van verzekering


Verzekeringstussenpersoon: opdrachtnemer (1) ¢  Adviseren + Bemiddelen + Nazorg plegen ¢  Klant als opdrachtgever ¢  Portefeuillerechten

§  Recht op beloning (enkel provisie) §  Recht op beheer §  Recht op premie-‐incasso

10




11



Verzekeraar

Tussenpersoon Klant

Samenwerkings-overeenkomst


Zorgplicht


Verzekeringstussenpersoon: opdrachtnemer (2) ¢  Adviseren / Bemiddelen / Nazorg plegen ¢  Klant als opdrachtgever ¢  Portefeuillerechten

§  Recht op beheer §  Recht op premie-‐incasso

¢  Bonusverbod ¢  Provisieverbod

12




13



Klant

Tussenpersoon Verzekeraar

Overeenkomst van opdracht


Samenwerkings-overeenkomst


Kenmerken van het zuivere marktmodel ¢  Geen geldstroom tussen verzekeraar en intermediair

§  Klant betaalt beloning rechtstreeks aan intermediair §  AFM kan ingrijpen bij excessieve beloning

§  Recht op premie-‐incasso?

14




15



Klant

Tussenpersoon Verzekeraar

Nazorgopdracht

Bemiddelings-opdracht

Adviesopdracht


?


Kenmerken van het zuivere marktmodel ¢  Rechtsverhouding klant/verzekeringstussenpersoon

§  Overeenkomst van opdracht §  Adviesopdracht §  Bemiddelingsopdracht §  Nazorgopdracht (abonnement)

16




Kenmerken van het zuivere marktmodel ¢  Rechtsverhouding verzekeraar/verz.tussenpersoon ¢  Portefeuillerecht?

§  Voorlopige dekkingsbevoegdheid? §  Schaderegelingsbevoegdheid? §  Samenwerkingsovereenkomst?

17



Verzekeringstussenpersoon vs verzekeraar Verboden woorden ¢  Agent ¢  DistribuMe ¢  Eindklant ¢  (Verzekerings)tussenpersoon?

18



Verzekeringstussenpersoon vs verzekeraar Is een samenwerkingsovereenkomst nog nodig? ¢  Neen, want enkel relaMe met klant ¢  Ja, om vast te leggen van wie de klant is ¢  Ja, om dienstverleningsconcept vast te leggen ¢  Ja, om de werkwijze vast te leggen ¢  Ja, om vast te leggen wie zorgplichMg is ¢  Ja, om prestaMeniveau van verzekeraar vast te leggen

19



Verzekeringstussenpersoon vs verzekeraar Is een samenwerkingsovereenkomst nog nodig? ¢  Voor onder het provisieverbod vallende verzekeringen

§  Van wie is de klant? §  Welk dienstverleningsconcept?

§  Adviseren / Bemiddelen / Nazorg plegen §  Welke werkwijze?

§  Verplichte informaMe (art. 4:21 Wd) •  Precontractuele informaMe (art. 4:20 lid 1 Wd) •  Wezenlijke wijzigingen (art. 4:20 lid 3 Wd)

§  Onverplichte informaMe

20



Verzekeringstussenpersoon vs verzekeraar

Is een samenwerkingsovereenkomst nog nodig? ¢  Voor onder het bonusverbod vallende verzekeringen

§  Provisieregeling §  Rekening-‐courant?

§  Van wie is de klant? §  Welk dienstverleningsconcept? §  Welke werkwijze?

§  InformaMeverstrekking §  Voorlopige dekkingsbevoegdheid? §  Schaderegelingsbevoegdheid?

21



Verzekeringstussenpersoon vs verzekeraar Wie stelt de samenwerkingsovereenkomst op? ¢  De verzekeraar?

§  Provisieregeling §  Voorlopige dekkingsbevoegdheid §  Schaderegelingsbevoegdheid

22



Verzekeringstussenpersoon vs verzekeraar Wie stelt de samenwerkingsovereenkomst op? ¢  De verzekeringstussenpersoon!

§  Zijn klanten §  Zijn bedieningsconcept §  Hij onderhandelt het prestaMeniveau

23



De verzekeringsportefeuille in de WB

ArLkel 4:102 WB Een verzekering die door bemiddeling van een bemiddelaar tot stand is gekomen of naar de portefeuille van een bemiddelaar is overgeboekt, behoort in de relaMe tot de betrokken verzekeraar tot de portefeuille van die bemiddelaar zolang die verzekering daaruit niet is overgeboekt.

24




ArLkel 4:102 WB Een verzekering die door bemiddeling van een bemiddelaar tot stand is gekomen of naar de portefeuille van een bemiddelaar is overgeboekt, behoort in de relaMe tot de betrokken verzekeraar tot de portefeuille van die bemiddelaar zolang die verzekering daaruit niet is overgeboekt.

25




ArLkel 4:103 lid 1 WB Een verzekeraar boekt niet zonder toestemming van de bemiddelaar of diens rechtverkrijgenden een deel of het geheel van diens portefeuille over naar de portefeuille van een andere bemiddelaar.

26




ArLkel 4:103 lid 1 WB Door de overboeking wordt de overdracht naar de portefeuille van een andere verzekeringstussenpersoon een feit en ontstaat een rechtsverhouding tussen de overboekende verzekeraar en de verzekerings-‐tussenpersoon naar wiens portefeuille de verzekering is overgeboekt.

27




ArLkel 4:103 lid 2 WB In afwijking van het eerste lid boekt de verzekeraar op schridelijk verzoek van een cliënt diens verzekering uit de portefeuille van een bemiddelaar over naar die van een andere bemiddelaar, tenzij de verzekeraar gegronde bezwaren heed tegen die bemiddelaar.

28




ArLkel 4:103 lid 2 WB In civielrechtelijke zin kan het verzoek tot intermediair-‐wijziging worden opgevat als (een uitvloeisel van) de door de verzekeringnemer gedane opzegging van de met zijn verzekeringstussenpersoon gesloten overeenkomst van opdracht.

29




ArLkel 4:103 lid 3 WB Het eerste en tweede lid zijn van overeenkomsMge toepassing op het door een verzekeraar in eigen beheer nemen van een verzekering.

30




ArLkel 4:103 lid 4 WB De verzekeraar verleent op schridelijk verzoek van een bemiddelaar zijn medewerking aan de gehele of gedeeltelijke overdracht van de portefeuille van die bemiddelaar aan een andere bemiddelaar, tenzij de verzekeraar gegronde bezwaren heed tegen die bemiddelaar.

31




ArLkel 4:103 lid 4 WB De verzekeraar verleent op schridelijk verzoek van een bemiddelaar zijn medewerking aan de gehele of gedeeltelijke overdracht van de portefeuille van die bemiddelaar aan een andere bemiddelaar, tenzij de verzekeraar gegronde bezwaren heed tegen die bemiddelaar.

32



De verzekeringsportefeuille nader bekeken

Waaruit bestaat een verzekeringsportefeuille? ¢  Klantenkring ¢  Verzekeringen

33




Geen definiLe, maar spraakgebruik Hij zal zich beijveren elk contact tussen de verzekeraar en de verzekeringnemer via hem te leiden. Het gevolg is natuurlijk mede, dat door de gevesAgde relaAe de verzekeringnemers vaak nieuwe verzekeringen door zijn bemiddeling zullen afsluiten. Het op deze wijze gevormde geheel van relaAes en meer concreet van de bestaande verzekeringsovereenkomsten wordt in het spraakgebruik met het woord “portefeuille” aangeduid. 34




Waaruit bestaat een verzekeringsportefeuille? ¢  Klantenkring ¢  Verzekeringen ¢  Overeenkomsten van opdracht

35




Twee verschillende rechtsverhoudingen Bij een portefeuilleoverdracht gaat het om het overdragen van twee verschillende rechtsverhoudingen: enerzijds de in art. 4:102 WK bedoelde rechtsverhouding, die een weLelijke basis heeK, en anderzijds de op de overeenkomst van opdracht gebaseerde rechtsverhouding tussen de verzekeringstussenpersoon en de betreffende cliënten.

36



De zorgplicht in het zuivere marktmodel

Door de Hoge Raad geformuleerd zorgplichtkader: ¢  HR 9 januari 1998, NJ 1998, 586

De belangen van de verzekeringnemers bij de tot zijn portefeuille*) behorende verzekeringen.

¢  HR 29 januari 1999, NJ 1999, 651 En van degenen die door premie te betalen na een offerte te kennen geven zich tegen bepaalde gevaren te willen verzekeren. *) Het geheel van relaMes van een verzekeringstussenpersoon met de verzekeringnemers, die hij als zijn klanten beschouwt (HR 15 november1969, NJ 1969, 25)

37




Tot zijn portefeuille behorende verzekeringen ¢  Door de verzekeringstussenpersoon gesloten

¢  Door intermediairwijziging verkregen ¢  Door de verzekeraar overgeboekt ¢  Onder algemene Mtel verkregen

§  Erfopvolging, Juridische fusie, Juridische splitsing

¢  Onder bijzondere Mtel verkregen §  Overname vennootschap, Overname onderneming, Portefeuilleovername

38




Bezwaren tegen dit zorgplichtkader: ¢  Enkel bestaande verzekeringen ¢  Rechtsverhouding tussen verzekeraar en

verzekeringstussenpersoon (art. 4:102 Wd) ¢  Sluit niet aan op verhouding tussen (kandidaat-‐)

verzekeringnemer en verzekeringstussenpersoon

39




Andere invulling voor het begrip portefeuille: Het geheel van relaMes van een verzekerings-‐tussenpersoon die hij adviseert en/of voor wie hij bemiddelt en/of nazorg pleegt op grond van een met hen gesloten overeenkomst van opdracht ter zake van een of meer verzekeringen.

40



Portefeuilleoverdracht en intermediairwijziging

Gaat de aansprakelijkheid bij portefeuilleoverdracht over? ¢  Ja, indien onder algemene Mtel

§  Erfopvolging §  Juridische fusie §  Juridische splitsing

41




Gaat de aansprakelijkheid bij portefeuilleoverdracht over? ¢  Ja, indien onder bijzondere Mtel

§  Overname vennootschap

42




Gaat de aansprakelijkheid bij portefeuilleoverdracht over? ¢  Bij verkoop van de onderneming

§  Ja, maar koper wordt enige Mjd gegund voor controle/aanpassing gegund

¢  Bij verkoop van de portefeuille §  JurisprudenMe is niet eenduidig:

§  Zorgplicht blijd bij overdragende verzekeringstussenpersoon §  Zorgplicht gaat over op overnemende verzekeringstussenpersoon §  Overdragende en overnemende verzekeringstussenpersoon zijn

hoofdelijk aansprakelijk

43




Gaat de zorgplicht bij portefeuilleoverdracht over? ¢  Bij verkoop van de portefeuille

§  De overnemende verzekeringstussenpersoon kan door hem vergoede schade verhalen op de overdragende verzekeringstussenpersoon

44




Gaat de aansprakelijkheid bij portefeuilleoverdracht over? ¢  Bij verkoop van de portefeuille

§  Ingevolge art. 6:159 BW (contractoverneming) gaan alle rechten en verplichMngen over, tenzij anders overeengekomen

§  Deze uitzondering geldt enkel voor bijkomsMge of reeds opeisbaar geworden rechten

45




Standpunt Ombudsman Ik zie dat bij de verkoop van de portefeuille vaak onduidelijk is wie aansprakelijk is/blijd/wordt voor eerdere onjuiste dienstverlening. Deze onduidelijkheid leg ik in principe uit in het voordeel van de consument. Omdat de verkopende dienstverlener veelal niet meer is aangesloten bij Kifid, houd ik de kopende parMj aansprakelijk voor het toerekenbaar tekortschieten van de verkoper, ook in geval daarover bij de verkoop andersluidende afspraken zijn gemaakt.

46




Standpunt Ombudsman Het overnemen van een portefeuille kan immers worden beschouwd als overgang van een onderneming. De verkrijger van de onderneming moet eventuele schade die ontstaat doordat hij aansprakelijk wordt gehouden voor fouten van de verkoper, maar zelf verhalen op die verkoper.

47




Gaat de aansprakelijkheid over bij intermediairwijziging? ¢  Nee, als de opdracht enkel bestaat uit het in portefeuille

nemen van de verzekeringen §  Echter, in de jurisprudenMe wordt veelal aangenomen

dat intermediairwijziging de verplichMng tot controle en zo nodig aanpassen met zich brengt

¢  Ja, als de opdracht mede bestaat uit het controleren en zo nodig aanpassen van de betreffende verzekeringen

48



Cees de Jong: Het portefeuillerecht in het zuiver marktmodel

Economy & Finance

Transcript of Cees de Jong: Het portefeuillerecht in het zuiver marktmodel