Erfgoedwerking en

bewaarbibliotheek in het

digitale tijdperk

VRB-VVBAD studiedag, 6 mei 2015

Carine Dujardin (KADOC-KULeuven)

Erfgoedwerking en Bewaarbibliotheek

• I. Maatschappelijke veranderingen

uitdagingen voor de bibliotheek- en erfgoedsector

• II. Case KADOC

• III. Ook voor mij?!

Maatschappelijk

veranderingsproces

Uitdagingen voor de bibliotheek- en

erfgoedsector

Maatschappelijke Verandering

“We leven niet in een tijdperk van

verandering, maar in een

verandering van tijdperk” (Jan Rotmans, 2014)

Maatschappelijke Verandering

Uitdagingen voor erfgoed en bibliotheek

“Wie niet

digitaal is,

is niet”

Uitdagingen voor erfgoed en bibliotheek

• Erfgoed – Grijze literatuur

papier digitaal

• Basisfuncties

1/ Verzamelen

2/ Bewaren

3/ Ontsluiten

4/ Onderzoek &

Publieksgerichte

valorisatie

• Gebruiker

Oplossingen?!

• Geloof

• Creativiteit

• Pragmatisme

Case KADOC

Documentatie- en

Onderzoekscentrum voor Religie,

Cultuur en Samenleving

Digitaal beleid - Globale strategie

Kerntaak - bewaren en ter beschikking stellen van religieus erfgoed –

vertalen naar de 21ste eeuw // verwachtingen gebruikers

erfgoedgemeenschappen

Doelstelling

-verzamelen – Harvesting – Digitaal archief

-duurzaam bewaren - Digitaal depot (LIAS)

-gebruikersschade vermijden – Preservatie

-ter beschikking stellen – Virtuele leeszaal

Tweesporenbeleid

1/ Retroactief: kerncollectie – “scan on demand”

2/ Actueel – e-born (archief, tijdschriften, websites, sociale media)

Stappenplan

Eigen middelen (digitaliseringsplan)

Projectmiddelen (externe middelen)

Digitaal beleid - Globale strategie

Casus 1: “Scan on demand”

• Fotokopie Scan

• Vraag gestuurd

• Terugverdieneffect

• Stappenplan

digitalisering van

bewaarcollectie

• Duurzaam bewaren

“Waar Abraham de mosterd

haalde”? (stadsarchief Amsterdam)

Casus 1: Virtuele Leeszaal

• Inventarissen online

• Verzoekprocedure online

• Gebruiker betaalt50 cent - gebruikerskopie watermerk (JPEG)

30 Euro - kwaliteitsvolle kopie (TIF)

• Ter beschikking stelling digitaal depot – LIAS

paswoord

tijdelijke toegang (3 weken)

beperkte toegang (scans)

beveiliging (watermerk)

• Duurzaam bewaren

digitaal depot - LIAS

Casus 1: Demo

• Demo LIAS:

“zoeken in digitale

collecties”

• Zoeken naar informatie

<>bron

(archief, AV, boek, ICE)

context (ODIS)

• http://kadoc.kuleuven.be

Casus 1: Demo

Casus 2: Kerk en Leven

• Meest gelezen weekblad

van Vlaanderen

• Meer dan een

parochieblad

• Kerk en Leven en zijn

voorlopers (1910-nu)

• Nationale pagina’s

• Bisdomsedities

• Lokale edities

• Lokale Geschiedenis

Casus 2: Projectomschrijving

• Twee digitaliseringstrajecten

Nationale pagina’s

Bisdomsedities

Voorlopers van Kerk en Leven

externe firma

Lokale parochiebladen

via oproep KADOC-nieuwsbrief

“laat je lokaal parochieblad digitaliseren”

intern m.m.v. vrijwilliger

• Presentatietraject

Tijdschriftenviewer

Casus 2: Resultaten

• Project in cijfers

-Nationaal + Bisdomstraject

35 + 40 titels

763.000 scans

2,78 Terrabyte

PDF + JPEG + OCR

-Lokale traject

12 titels

25.000 scans

86,9 Gigabyte

JPEG + OCR

Casus 2: Demo

Casus 3: Harvesten van e-periodieken

Casus 3: Beleidsopties

• KADOC-KU Leuven wil voor en met u

verantwoordelijkheid opnemen in de zorg voor, het

onderzoek en de waardering van het erfgoed dat de

wisselwerking tussen religie, cultuur en samenleving

in Vlaanderen (1750-) weerspiegelt.

• Zorg voor erfgoed in context

Materieel – Immaterieel

Analoog – Digitaal

Archief – Audiovisueel – Erfgoedbibliotheek

Collectieplan

zowel historische als actuele kernpublicaties

Casus 3: Beleidsopties

• Kenmerken van digitale erfgoed

-Diversiteit(E-periodieken, E-boeken, E-congressen, E-jaarverslagen, E-persberichten)

-Onderscheid archief/bibliotheek?(websites, blogs, sociale media, mails, Youtube-filmpjes)

-Exponentiële groei (online vs. fysieke drager; ”born-digital” vs. gedigitaliseerd; (commerciële uitgever vs.

internet)

-Volatiliteit Gevaar voor “digitaal zwart gat”

Nood aan beleid

• KADOC – beleid = STAPPENPLAN

harvesten van E-periodieken

Casus 3: Harvesten van E-periodieken

• E-periodiek : operationele definitie

Een periodieke publicatie die digitaal ter beschikking wordt gesteld-digital born

-papier/digitaal

-online of op fysieke drager

Minimale vormvereisten-terugkerende titel

-periodiciteit (min. 3X/jaar)

-geen verzameling van links

• Er wordt gestreefd naar een duurzame verwerving, bewaring en ter

beschikking stelling van een representatieve kerncollectie van E-

periodieken waarin elk themaveld waarop KADOC actief is,

vertegenwoordigd is.

Casus 3: Digitaal erfgoed

• E-periodieken (KYE)

1636 titels

669 titels actief beheer

• E-books (KBE)

1366 titels

• E-congressen/jaarverslagen

(KXE)

62 titels

• Digitale kopieën

257 titels

Casus 3: Harvesting in de praktijk

• Collectieve verantwoordelijkheid

• 13 themavelden (veldconsulenten)

• Beheersinstrument - “Harvestbox”

• Handleiding

• 4 harvestingmethodes

Mailbox e-pub@kadoc.kuleuven.be

Organisatiewebsites

Digitale platform http://issuu.com/about

Netwerking – contact met organisatie

ga op zoek naar minst arbeidsintensieve methode

Casus 3: Demo

8-5-2015 32

Casus 3: Demo

Ook voor mij?!

Tips en trics voor kleine instellingen

Ook voor mij?!

• Stappenplan – toetsen op haalbaarheid

• Bescheiden middelen – vrijwilligers

• Dienstverlening

scannen ipv fotokopiëren

mail

website

• Informatie: gratis databanken

• Digitaliseringsprojecten

• Samenwerkingsverbanden / projecten / vorming

digitaal depot

Ook voor mij?!

“The mission of librarians is

to improve society through

facilitating knowledge

creation in their communities”

(David Lankes)