Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

download Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

of 12

Transcript of Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    1/31

    Capita selecta over de lössdepots en de Helwegen

    in het Frankenrijk van Clovis en Karel de Grote Joannes Richter /   jwr47 

    Inleiding

    Löss vormt een van de elementaire grondsoorten, die ook zonder kunstmest een hoogwaardigeakkerbouw toelaat. De eerste Europese keizerrijken zijn op de basis van lössgronden opgebouwd.

    De Helwegen hebben in deze keizerrijken (van Clovis en arel de !rote" een grote rol gespeeld enhebben vermoedelijk de lössgebieden met elkaar verbonden. Deze Helwegen vormden ook de#ommuni#atieverbindingen en heerbanen voor de oudste regeringen, keizers en hun gevolg.

    Dit do#ument anal$seert en do#umenteert het verband tussen de lössgebieden, de Helwegen en paltsen (van Clovis en arel de !rote".

    Daarbij wordt ook de rol van de voortzetting van de %ue de l&En'er (Helwegen" in elgie en)rankrijk onderzo#ht. *ok deze +%ues de l&En'er (Helwegen" voeren door lössgebieden, maar zijnkennelijk pas in veroveringsto#hten vana' -/0D door Clovis aan het Helweg1s$steem toegevoegd.

    De 2ederlandse paltsen 0sselt,  2ijmegen, 3tre#ht, en 4utphen zijn eveneens in de omgeving van(weliswaar minimale" lössgebieden geplaatst, maar vormden eveneens een onderdeel in hetHelwegs$steem. De aansluiting van de 2ederlandse paltsen op de Duitse Helwegen (bijvoorbeeldvia de +Hellweg unter dem erg" is alleen mogelijk door de overbrugging van enkele +lössvrije

    traje#ten.Het beri#ht levert een imposant en verrassend inzi#ht in de vormgeving van het )rankenrijk.

    https://www.scribd.com/user/12354922/jwr47https://www.scribd.com/user/12354922/jwr47https://nl.wikipedia.org/wiki/Asselthttps://nl.wikipedia.org/wiki/Asselthttps://nl.wikipedia.org/wiki/Asselthttps://nl.wikipedia.org/wiki/Valkhofhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Lofenhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Lofenhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_Zutphen#Middeleeuwenhttps://de.wikipedia.org/wiki/Hellweg_unter_dem_Berghttps://nl.wikipedia.org/wiki/Asselthttps://nl.wikipedia.org/wiki/Valkhofhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Lofenhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_Zutphen#Middeleeuwenhttps://de.wikipedia.org/wiki/Hellweg_unter_dem_Berghttps://www.scribd.com/user/12354922/jwr47

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    2/31

    Löss in het paltsenrijk van Clovis

    Löss

    De ontdekking, dat  Doesburg   vlakbij een lössa'zetting (bij Dieren" ligt, inspireert mij het

    Tuiscoburg Batavorum eens vanuit de lössa'zettingstheorie te anal$seren.Het andere Tuiscoburg   is immers Duisburg (Tuiscoburgum), dat eveneens vlakbij de lössgebiedenvan de grote Helweg ligt. *ok Doesburg hee't een, natuurlijk veel bes#heidener uitgevallen s$steemvan Helwegen.

    Löss was in de oudheid een van de grondgebieden, waar men zonder kunstmest granen konaanbouwen. De lössgebieden vormden dus begeerde akkers en landerijen. De these is nu, datoorspronkelijk alleen deze lössgronden intensie' bewoond werden. De omliggende grond was+onvru#htbaar naar de maatstaven van die tijd en dus vormde alleen lössgebied het +rijk. 5elli#htwas dit zel's ten tijde van arel de !rote nog het geval, die immers bij 0ken een #entrum hadopgeri#ht. Een tweede rijkskern ontstond gedurende *tto 6 in 7aagdenburg, waar zi#h ook een

    enorme lössa'zetting bevindt. 0ls men de kaart met de vele lössgebieden bekijkt kan het een a'beeldvormen van de eerste grote samenleving op basis van akkerbouw.

    1: Lss!e"ots (gee#) bij $roesbee% en Dieren (Doesburg)

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    3/31

    6k wil deze vru#htbare lössgebieden in kaart brengen en maak gebruik van een oeroude os#hatlasuit mijn s#hooltijd. Daarvan heb ik 8 stuks. De ene atlas is gedateerd op 9:;: en bevat ook eenkaart met de grondsoorten, waarop ook grote delen van de lössgebieden in Duitsland en elgi<aangegeven worden. De andere atlas is m.i. nog ouder, maar de detaillering van de grondsoorten isgear#eerd, wat niet zo goed a'leesbaar en ook onnauwkeuriger is.

    6k heb weliswaar de veel nauwkeurigere grote geologis#he kaarten van Duitsland, maar die zijn mijte pre#ies. 7en kan daarop nauwelijks de lössgebieden ont#ij'eren. De os#hatlas is goed genoegen pre#ies passend voor mijn anal$se. Een voorbeeld van een dergelijke anal$se wordt in eenhoo'dstuk bes#hreven.

    Het doel is de historie van de #ivilisatie op basis van lössgebieden te re#onstrueren.

    6n oude boeken9 (99/" vind ik enkele details over =eutoburger 5oud, dat het 7unsterland aan denoordzijde begrenst. Duisburg werd ook wel =eutoburgium genoemd. Het is nog steeds een rijk lössgebied, alhoewel er welli#ht al veel löss verloren is gegaan.

    6n 'eite is de elgis#he en )ranse Helweg minstens zo interessant dan het overbekende Duitsegedeelte, omdat er zoveel meer uitzonderingen en taalwisselingen plaatsvinden.

    9 urze 3ebersi#ht dessen was si#h unter den %ömern seit >ul. C?sar bis au' die Eroberung !alliens dur#h die)ranken am %heinstrome merkw@rdiges ereignete ... 4weite vermehrte ... 0u'lage (0ndreas artholomaeus 7inola".

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    4/31

    De paltsen van Karel de Grote

    6n de vroege middeleeuwen hadden de koningen geen vaste verblij'plaats, maar reisdenze het land rond, trekkend van palts naar palts. Een palts  is een niet verdedigbarekoninklijke verblij'plaats in een geheel van residenties dat als een netwerk over het)rankenrijk en 1later1 het Duitse %ijk verspreid lag. Het woord is a'geleid van hetLatijnse palatium (paleis". 8

    0ls zi#h het rijk (volgens mijn these" in 'eite #on#entreerde op de vru#htbare lössgebieden moestenzi#h de paltsen op een zinvolle wijze in de lössgebieden #on#entreren. *m dat te #ontroleren

     plaatste ik ook de paltsen in de kaart Der Hellweg als ALöBhaldenwegA 

    6n 2ederland hebben paltsen gestaan in 0sselt, 2ijmegen, 3tre#ht, en 4utphen.

    6n de kaart neem ik nu de lijst over uit 5ikipedia&s overzi#ht in palts

    • 0ken • azel, in 4witserland• Cheb, in =sje#hi<• Dahlum • Dortmund • Duisburg • )or#hheim • )rank'urt am 7ain • !elnhausen • !oslar  • !röna (ernburg"• Haguenau, in de Elzas• Herstal • 6ngelheim am %hein • aiserslautern • aiserswerth • eulen 

    • 7aagdenburg • 7ainz • 7emleben • 7erseburg •  2ijmegen •  2eurenberg • aderborn • öhlde • uedlinburg • Fpiers (Fpe$er"• =illeda • =ribur  • =ri'els • 5imp'en • 5erla • 5orms • 4@ri#h 

    8  palts

    https://nl.wikipedia.org/wiki/Palts_(verblijfplaats)https://www.google.com/maps/d/edit?mid=zC0T97darHxw.k9TSrKZF-q-E&usp=sharinghttps://nl.wikipedia.org/wiki/Asselthttps://nl.wikipedia.org/wiki/Asselthttps://nl.wikipedia.org/wiki/Valkhofhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Valkhofhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Lofenhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Lofenhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_Zutphen#Middeleeuwenhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_Zutphen#Middeleeuwenhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Palts_(verblijfplaats)https://nl.wikipedia.org/wiki/Akener_koningspaltshttps://nl.wikipedia.org/wiki/Bazel_(Zwitserland)https://nl.wikipedia.org/wiki/Chebhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Dahlumhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Dortmundhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Duisburghttps://nl.wikipedia.org/wiki/Forchheim_(Beieren)https://nl.wikipedia.org/wiki/Frankfurt_am_Mainhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Gelnhausenhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Keizerpalts_Goslarhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Gronahttps://nl.wikipedia.org/wiki/Haguenauhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Herstalhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Keizerpalts_Ingelheimhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Kaiserslauternhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Kaiserswerthhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Keulen_(stad)https://nl.wikipedia.org/wiki/Maagdenburg_(stad)https://nl.wikipedia.org/wiki/Maagdenburg_(stad)https://nl.wikipedia.org/wiki/Mainzhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Memlebenhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Merseburghttps://nl.wikipedia.org/wiki/Nijmegenhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Neurenberghttps://nl.wikipedia.org/wiki/Neurenberghttps://nl.wikipedia.org/wiki/Paderborn_(stad)https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=P%C3%B6hlde&action=edit&redlink=1https://nl.wikipedia.org/wiki/Quedlinburg_(stad)https://nl.wikipedia.org/wiki/Quedlinburg_(stad)https://nl.wikipedia.org/wiki/Speyerhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Tilledahttps://nl.wikipedia.org/wiki/Triburhttps://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Trifels&action=edit&redlink=1https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wimpfen&action=edit&redlink=1https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Werla&action=edit&redlink=1https://nl.wikipedia.org/wiki/Worms_(stad)https://nl.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich_(stad)https://nl.wikipedia.org/wiki/Palts_(verblijfplaats)https://nl.wikipedia.org/wiki/Palts_(verblijfplaats)https://nl.wikipedia.org/wiki/Palts_(verblijfplaats)https://www.google.com/maps/d/edit?mid=zC0T97darHxw.k9TSrKZF-q-E&usp=sharinghttps://nl.wikipedia.org/wiki/Asselthttps://nl.wikipedia.org/wiki/Valkhofhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Lofenhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_Zutphen#Middeleeuwenhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Palts_(verblijfplaats)https://nl.wikipedia.org/wiki/Akener_koningspaltshttps://nl.wikipedia.org/wiki/Bazel_(Zwitserland)https://nl.wikipedia.org/wiki/Chebhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Dahlumhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Dortmundhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Duisburghttps://nl.wikipedia.org/wiki/Forchheim_(Beieren)https://nl.wikipedia.org/wiki/Frankfurt_am_Mainhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Gelnhausenhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Keizerpalts_Goslarhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Gronahttps://nl.wikipedia.org/wiki/Haguenauhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Herstalhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Keizerpalts_Ingelheimhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Kaiserslauternhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Kaiserswerthhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Keulen_(stad)https://nl.wikipedia.org/wiki/Maagdenburg_(stad)https://nl.wikipedia.org/wiki/Mainzhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Memlebenhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Merseburghttps://nl.wikipedia.org/wiki/Nijmegenhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Neurenberghttps://nl.wikipedia.org/wiki/Paderborn_(stad)https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=P%C3%B6hlde&action=edit&redlink=1https://nl.wikipedia.org/wiki/Quedlinburg_(stad)https://nl.wikipedia.org/wiki/Speyerhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Tilledahttps://nl.wikipedia.org/wiki/Triburhttps://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Trifels&action=edit&redlink=1https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wimpfen&action=edit&redlink=1https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Werla&action=edit&redlink=1https://nl.wikipedia.org/wiki/Worms_(stad)https://nl.wikipedia.org/wiki/Z%C3%BCrich_(stad)

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    5/31

    De paltsen liggen op of nabij de Helwegen

    De paltsen #on#entreren zi#h inderdaad in de zones, die door de löss en de Helwegen wordengemarkeerd. 6n 2ederland heb ik ook de paltsen in 0sselt, 3tre#ht, en 4utphen toegevoegd.

    De palts bij 2ijmegen bevindt zi#h nabij het lössgebied van !roesbeek. Er bevindt zi#h ook een

     palts bij 0sselt in de omgeving van %oermond, waar zi#h eigenlijk op de Duitse lössgebieden eenlosse akker op 2ederlands lössgebied bevindt.

    De paltsen in 4utphen en 3tre#ht bevinden zi#h in de nabijheid van de Geluwe met delössa'zettingen bij 0mers'oort en Dieren. Er is ook een Helweg, die (vanuit Duitsland naar 0mers'oort met Helwegmarkeringen" 4utphen met 3tre#ht verbindt. 2ijmegen en 0sselt zijn op hetDuitse Hellwegnet aangesloten.

      &: De 'e!er#an!se "a#tsen

    https://nl.wikipedia.org/wiki/Asselthttps://nl.wikipedia.org/wiki/Asselthttps://nl.wikipedia.org/wiki/Lofenhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_Zutphen#Middeleeuwenhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_Zutphen#Middeleeuwenhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Asselthttps://nl.wikipedia.org/wiki/Lofenhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_Zutphen#Middeleeuwen

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    6/31

    Verbindingswegen tussen paltsen

    0ls wij de paltsen met elkaar willen verbinden moeten er etra Helwegen worden toegevoegd aande kaart. Een aantal van deze verbindingswegen vallen samen met de Helwegen.

    7erkwaardig is I ageien van *ersta#  I het ontbreken van paltsen in het elgis#he lössgebied

    !ezien de omvang van de elgis#he lössa'zettingen moest er minstens een etra palts in het westenidenti'i#eerbaar zijn.

    *pvallend is ook de Helweg (+Hellweg unter dem erg", die vanuit Duitsland (kennelijk" ook naar de paltsen 4utphen en 3tre#ht voeren. 5ikipedia vermeldt daartoe

    Der Hellweg unter dem Berg (au#h Hellweg unterm erge" war eine, wahrs#heinli#h bereits zur %ömerzeit  benutzte, nördli#h des  5eserberglandes  und s@dli#h der ausgedehnten vermoorten )la#hzonen   2iedersa#hsens verlau'ende HandelsstraBe. Der von 7inden  zur Ems  und na#h Holland  '@hrende Hellweg wird au#h als Heerweg

     bezei#hnet. Die Eistenz dieser FtraBe spielt bei einigen =heorien der *rtsbestimmungder  Garuss#hla#ht eine bedeutende %olle. 6n 7inden s#hloss der Hellweg unter dem

    erg an den west'?lis#hen Hellweg und den Hellweg vor dem Fant'orde an, der bis indie !egend des heutigen Hildesheim '@hrt. (+iehe auch: Bun!esstra,e -. )

    *pvallend is, dat ook de Helweg1markeringen in 4witserland

    • samenvallen met de lössa'zettingen tussen asel en 4@ri#h• E samenvallen met de paltsen in 4witserland

      : 0erbin!ingswegen tussen "a#tsen

    https://de.wikipedia.org/wiki/Hellweg_unter_dem_Berghttps://de.wikipedia.org/wiki/R%C3%B6misches_Reichhttps://de.wikipedia.org/wiki/Weserberglandhttps://de.wikipedia.org/wiki/Weserberglandhttps://de.wikipedia.org/wiki/Moorhttps://de.wikipedia.org/wiki/Niedersachsenhttps://de.wikipedia.org/wiki/Niedersachsenhttps://de.wikipedia.org/wiki/Mindenhttps://de.wikipedia.org/wiki/Emshttps://de.wikipedia.org/wiki/Niederlandehttps://de.wikipedia.org/wiki/Varusschlachthttps://de.wikipedia.org/wiki/Varusschlachthttps://de.wikipedia.org/wiki/Westf%C3%A4lischer_Hellweghttps://de.wikipedia.org/wiki/Westf%C3%A4lischer_Hellweghttps://de.wikipedia.org/wiki/Hellweg_vor_dem_Santfordehttps://de.wikipedia.org/wiki/Hellweg_vor_dem_Santfordehttps://de.wikipedia.org/wiki/Hildesheimhttps://de.wikipedia.org/wiki/Bundesstra%C3%9Fe_65https://de.wikipedia.org/wiki/Hellweg_unter_dem_Berghttps://de.wikipedia.org/wiki/R%C3%B6misches_Reichhttps://de.wikipedia.org/wiki/Weserberglandhttps://de.wikipedia.org/wiki/Moorhttps://de.wikipedia.org/wiki/Niedersachsenhttps://de.wikipedia.org/wiki/Mindenhttps://de.wikipedia.org/wiki/Emshttps://de.wikipedia.org/wiki/Niederlandehttps://de.wikipedia.org/wiki/Varusschlachthttps://de.wikipedia.org/wiki/Westf%C3%A4lischer_Hellweghttps://de.wikipedia.org/wiki/Hellweg_vor_dem_Santfordehttps://de.wikipedia.org/wiki/Hildesheimhttps://de.wikipedia.org/wiki/Bundesstra%C3%9Fe_65

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    7/31

    De kern van het paltsenrijk 

    Deze reeks paltsen is reeds voor de veroveringen van arel de !rote tot stand gekomen. Clovishee't al s$stematis#h vana' -/ (de slag van Foissons" de lössgebieden aan het rijk toegevoegd.Destijds werd het gebied ten zuiden van de )ranse taalgrens veroverd.

    Door Foissons verliep de as (Cardo" van arijs. Foissons behoorde ook tot de route J8, die viaarijs naar 2antes voerde. 5ij moeten dus aannemen, dat het Helwegstelsel rond die tijd (-/0D"al gedeeltelijk moet hebben bestaan.

    4: vericht van !e "a#tsen in !e #ssgebie!en in Duits#an!2 Be#gi3 en 'e!er#an! 

    https://nl.wikipedia.org/wiki/Cardohttps://nl.wikipedia.org/wiki/Cardo

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    8/31

    Het Frankische Rijk 

    Het )rankis#he %ijk #on#entreerde zi#h aanvankelijk op het vru#htbare lössgebied rond elgie, het7unsterland en de lössgordel, die zi#h tot aan de Elbe uitstrekte. 7aagdenburg vormde deoostgrens naar het Flavenbereik. *ok naar het zuiden reikte het rijk in de lössgebieden.

    Clovis hee't al s$stematis#h vana' -/ de lössgebieden aan het rijk toegevoegd•  2eustri< (-/" met het wegenstelsel +%ue de l&En'er in de lössgebieden.• F#hwaben (;K8" met de lössgebieden tussen asel en 4@ri#h,• 0#uitani< (;KM" met de voortzetting van de verovering van het wegenstelsel +%ue de

    l&En'er in de lössgebieden.• oergondi< (;NN" met de lössgebieden in het dal van de %hOne.

    !as#ogne kwam pas ;N9 aan de beurt omdat er geen vru#htbare lössgebieden meer te veroverenzijn.

    )ile)rankish Empire -9 to 9-1de.svg, itsel' 'rom 'rom the Histori#al 0tlas b$ 5illiam %. Fhepherd (Fhepherd,5illiam. Histori#al 0tlas. 2ew Pork Henr$ Holt and Compan$, 9:99."

    li#ensed door Drui'kes under the Creative Commons 0ttribution1Fhare 0like N.K 3nported 

    .: aart van het 5ran%ische Rij% 

    https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Frankish_Empire_481_to_814-de.svghttps://commons.wikimedia.org/wiki/File:Frankish_Empire_481_to_814-de.svghttps://commons.wikimedia.org/wiki/User:Druifkeshttps://en.wikipedia.org/wiki/en:Creative_Commonshttps://en.wikipedia.org/wiki/en:Creative_Commonshttps://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.enhttps://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.enhttps://commons.wikimedia.org/wiki/File:Frankish_Empire_481_to_814-de.svghttps://commons.wikimedia.org/wiki/User:Druifkeshttps://en.wikipedia.org/wiki/en:Creative_Commonshttps://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    9/31

    De overzicht van de paltsen in het Helweg netwerk 

    0'gezien van de paltsen ten oosten van 2eurenberg liggen vrijwel alle paltsen binnen het Helwegnetwerk van lössgebieden. Dit geldt zel's voor de 2ederlandse paltsen, zodat wij mogen aannemen,dat de Helwegen in 'eite ook voor de onderlinge #ommuni#atie tussen de paltsen toegepast werden.

    -: vericht van !e "a#tsen in het *e#weg netwer% 

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    10/31

    !ver"icht van de #uisco$urgen

    Het overzi#ht van de =uis#oburgen omvat o.a. een #omplete route tussen Doesburg, Doetin#hem,Dinperlo, Dingden, Dinslaken, Duisburg, D@sseldor', Deutz, Duisdor'

    9. Doesburg, 2iederlande8. Doetin#hem, 2iederlandeN. MK:9 Dinperlo, 2iederlande-. Dingden, -/-:: Hamminkeln, Deuts#hland;. Dinslaken, Deuts#hland/. Duisburg, Deuts#hlandM. D@sseldor', Deuts#hland. Deutz, öln, Deuts#hland:. Duisdor', onn, Deuts#hland

    • ;;8; Duizel, 2iederlande• Duisstraat, N;N eringen, elgien• Disburg =urm, :/9M %hönbli#k, Deuts#hland• Diesburg, :/9M %hönbli#k, Deuts#hland• Dissen am =eutoburger 5ald, Deuts#hland• Duisenburg, -:-- awinkel, Deuts#hland

    • 4iesendor', Deuts#hland• 4iesl@bbe, 9:NM- Doms@hl, Deuts#hland• 4ieBau, N:/9: F#hrampe, Deuts#hland

    • 4iesar, Deuts#hland

    • Diusse, )rankrei#h

    7vericht van !e Tuiscoburgen

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    11/31

    Daarnaast vermeldt >a#ob !rimmN nog

    •  6iesburc2 Dius"urch2 Tusburg2 Diusburg Duisburg8

    •  9n $e#!ern #iegt ein Doesburgh2 Tussberg2 Tssenberg8

    •  Desberg bei 0#otho8

     Desenberg2 Diesenberg2 Tiste!e8• Tiisva!2 Tiisvath in J;t#an!8

    •  6ire#berg bei +chwat in Tiro#8

    •  6isa2 6isenberg8

    • Tive!2 Tisve!2 Tivebar%2 6i!e#bast2 6ige#inta8

    N Fiehe 2a#htrag, apitel 6Q, 4io in RDeuts#he 7$thologie+, >a#ob !rimm, 9M;19M

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    12/31

    Et%mologie

    De etymologie van Hellegat

    • Hellegat (2iel", een woonkern binnen de elgis#he gemeente 2iel• Hellegat (4undert", een buurts#hap in 4undert• Hellegat (water", een voormalige zeearm in de 2ederlandse provin#ie 4uid1Holland• Hellegat (&s1Hertogenbos#h", een watergang in de binnenstad van &s1Hertogenbos#h• Hellegat ('ilm", een 'ilm uit 9:K van atri#k Leon• Hellegat (bos", bos op de %ode erg in Loker, elgi<• nooppunt Hellegatsplein, een verkeersplein• Hellegat (4eeuws1Glaanderen", een voormalige zeearm in 4eeuws1Glaanderen-.

    De naam  *e##egat   is vermoedelijk enerzijds ontleend aan Hella, godin van deonderwereld. Het su''i 

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    13/31

    hellgate (n." 

    also Hell1gate, Athe entran#e to Hell,A *ld English hellegatU see hell V gate (n.".

    Deze uitleg is natuurlijk #ompatibel met %ue de l&En'er, o' liever gezegd orte d&En'er, diewerkelijk gevonden konden worden

    • orte d&En'er, M-:;K Le %eposoir, )rankrijk (in de 0lpen bij 0nne#$"• orte d&En'er, /;;9K Loudenvielle, )rankrijk (in de $renee

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    14/31

    Kaartenmateriaal

    Vergelijking der diverse lösskaarten

    =er bes#hikking staan drie bronnen

    • De bos#hatlas van 9:;: voor 2ederlandse lössbodems en de dire#te naburige regio&s.• De geologis#he kaarten (98KK.KKK" met een inde van 0ugsburg tot 4wi#kau:.• De kaart der Europese lössdepots, die door H00FE et al. 8KKM voor alle overige regio&s.• Lössverbreitung in 7itteleuropa na#h der arte in Löss 1 Entstehung und Gerbreitung 9K

    Goor de lössdepots in de buurt van orken en Dorsten[7arl werd de os#hatlas geraadpleegd.

    latt@bersi#ht zur !eologis#hen \bersi#htskarte 9 8KK KKK: enth?lt eine !eologis#he \bersi#htskarte 9 8KK KKK, mit den ?olis#he ildungen wie  Löss1 und )lugsande.9K gepubli#eerd door de universiteit van Ftuttgart

    http://www.bgr.bund.de/DE/Themen/Sammlungen-Grundlagen/GG_geol_Info/Karten/Deutschland/GUEK200/Indexkarte/indexkarte_node.hthttp://www.bgr.bund.de/DE/Themen/Sammlungen-Grundlagen/GG_geol_Info/Karten/Deutschland/GUEK200/Texte/Augsburg.html?nn=1840246http://www.bgr.bund.de/DE/Themen/Sammlungen-Grundlagen/GG_geol_Info/Karten/Deutschland/GUEK200/Texte/Augsburg.html?nn=1840246http://www.bgr.bund.de/DE/Themen/Sammlungen-Grundlagen/GG_geol_Info/Karten/Deutschland/GUEK200/Texte/Augsburg.html?nn=1840246http://www.bgr.bund.de/DE/Themen/Sammlungen-Grundlagen/GG_geol_Info/Karten/Deutschland/GUEK200/Texte/Zwickau.html?nn=1840246http://3.bp.blogspot.com/_tGHzOEp3UKA/S-bk9m4wj3I/AAAAAAAABSQ/9yhDcd7P108/s1600/HAASEetal_2007_LoessMapEurope.jpghttp://www.geographie.uni-stuttgart.de/seminare/lehrpfad/Pleistozaen/Loessseite.htm%20http://www.bgr.bund.de/DE/Themen/Sammlungen-Grundlagen/GG_geol_Info/Karten/Deutschland/GUEK200/Indexkarte/indexkarte_node.hthttp://www.bgr.bund.de/DE/Themen/Sammlungen-Grundlagen/GG_geol_Info/Karten/Deutschland/GUEK200/Texte/Augsburg.html?nn=1840246http://www.bgr.bund.de/DE/Themen/Sammlungen-Grundlagen/GG_geol_Info/Karten/Deutschland/GUEK200/Texte/Zwickau.html?nn=1840246http://3.bp.blogspot.com/_tGHzOEp3UKA/S-bk9m4wj3I/AAAAAAAABSQ/9yhDcd7P108/s1600/HAASEetal_2007_LoessMapEurope.jpghttp://www.geographie.uni-stuttgart.de/seminare/lehrpfad/Pleistozaen/Loessseite.htm%20

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    15/31

     >: Boschat#as voor !e #ss!e"ots

    bij Bor%en en ?ar# 

      @: abee#!ing voor !e #ss!e"ots

    bij Bor%en2 ?ar# en bij !e +thener *e##weg 

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    16/31

    De Sythener Hellweg

    Goor het lössdepot bij *a#tern was het nodig de geologis#he kaart D@sseldor'  te laden en *a#tern tezoeken. =en noorden van dit stadje ligt een wit gekleurd segment met de markering +Lo voor +Löss. De F$thener Hellweg loopt van D;#men naar  *a#tern am +ee.

    7en kan uit deze kaart a'lezen, dat het gebied door veel water omspoeld wordt.

    5ikipedia de'inieert de F$thener Hellweg als volgt 99 

    Der &%thener Hellweg  @ber F$then  ist die ?lteste Gerbindung zwis#hen D@lmen  undHaltern am Fee. Er diente jahrhundertelang als Heerweg  und HandelsstraBe, obwohlman ihn na#h heutigem Gerst?ndnis ni#ht als FtraBe bezei#hnen w@rde.

    Das =eilst@#k von F$then1Lehmbraken bis zur *rtsgrenze von D@lmen besteht no#h

    heute aus einem Fandweg, dessen F#hlaglö#her hin und wieder mit Fteinen au'ge'@lltwerden. Dieser 4ustand kommt der urspr@ngli#hen es#ha''enheit no#h am n?#hsten. 6n'r@heren >ahren wurden zu tie'e und nasse 5agenspuren mit Holzb@ndeln ausgebessertoder man @berwand sehr 'eu#hte 5egstre#ken dur#h den au eines n@ppeldammes.

    Der F$thener Hellweg @beruerte an der $ro,en Teichsm;h#e in Hausd@lmen @ber einehölzerne r@#ke den Heuba#h, bis )riedri#h Christian von lettenberg sie 9MK; dur#heine Fteinbr@#ke ersetzen lieB. Fein 5appen ist au' einer Fandsteinplatte an demmittleren 'eiler der r@#ke stromau'w?rts angebra#ht.Y9Z

    Er wordt geen woord gezegd over het lössdepot, dat deze weg eenduidig domineert. 0ls handelsweg

    hee't deze verbinding geen betekenis, maar natuurlijk wel als lössdepot.

    99 F$thener Hellweg

      1A: De geo#ogische %aart D;sse#!or  (1:&AA8AAA) voor het Lss!e"ot bij *a#tern

    http://www.bgr.bund.de/DE/Themen/Sammlungen-Grundlagen/GG_geol_Info/Karten/Deutschland/GUEK200/Texte/Duesseldorf.html?nn=1840246https://de.wikipedia.org/wiki/Sythener_Hellweghttps://de.wikipedia.org/wiki/Sythener_Hellweghttps://de.wikipedia.org/wiki/Sythenhttps://de.wikipedia.org/wiki/D%C3%BClmenhttps://de.wikipedia.org/wiki/Haltern_am_Seehttps://de.wikipedia.org/wiki/Haltern_am_Seehttps://de.wikipedia.org/wiki/Heerweghttps://de.wikipedia.org/wiki/Kn%C3%BCppeldammhttps://de.wikipedia.org/wiki/Hausd%C3%BClmenhttps://de.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Christian_von_Plettenberghttps://de.wikipedia.org/wiki/Sythener_Hellweg#cite_note-1https://de.wikipedia.org/wiki/Sythener_Hellweg#cite_note-1https://de.wikipedia.org/wiki/Sythener_Hellweghttp://www.bgr.bund.de/DE/Themen/Sammlungen-Grundlagen/GG_geol_Info/Karten/Deutschland/GUEK200/Texte/Duesseldorf.html?nn=1840246http://www.bgr.bund.de/DE/Themen/Sammlungen-Grundlagen/GG_geol_Info/Karten/Deutschland/GUEK200/Texte/Duesseldorf.html?nn=1840246https://de.wikipedia.org/wiki/Sythener_Hellweghttp://www.bgr.bund.de/DE/Themen/Sammlungen-Grundlagen/GG_geol_Info/Karten/Deutschland/GUEK200/Texte/Duesseldorf.html?nn=1840246https://de.wikipedia.org/wiki/Sythener_Hellweghttps://de.wikipedia.org/wiki/Sythenhttps://de.wikipedia.org/wiki/D%C3%BClmenhttps://de.wikipedia.org/wiki/Haltern_am_Seehttps://de.wikipedia.org/wiki/Heerweghttps://de.wikipedia.org/wiki/Kn%C3%BCppeldammhttps://de.wikipedia.org/wiki/Hausd%C3%BClmenhttps://de.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Christian_von_Plettenberghttps://de.wikipedia.org/wiki/Sythener_Hellweg#cite_note-1

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    17/31

    Categorie' Belgi(

    De Belgische taalgrens

    3it de os#hatlas van 9:;: neem ik zo goed mogelijk de grenslijn van wat de os#hatlas alslössgebied vastlegt.

    Er is een klein bereik onder 0ntwerpen, wat mijn aanda#ht trekt. Hier ligt het Hellegat kort voor dede monding van de %@pel in de F#helde. De *e##egaten vormen zwarte sterren.

    Gerder liggen er vele  *e##estraten. Foms ook een  *e#straat   o'  *e#s%ensstraat . Deze Hel1markeringen vormen de rode #irkels. De zwarte ballonnen representeren vindplaatsen voor lössdepots.

    Dit gebied lijkt mij de +lösstuin als de bron van rijkdom voor het vroege 0ntwerpen te zijngeweest.

    De lössgrens hee't vroeger welli#ht iets noordelijker gelegen. =o#h vormen de + *e# 1markeringen,die in deze tekeningen als labels worden vermeld vrij goed de lössa'zettingsgrenzen als men het

    +#ssei#an!  ten zuiden van 0ntwerpen samen met het zuidelijke lössgebied als een groot geheelmag bes#houwen.

    6n 7aastri#ht (met de  *e#"oort   en de oude  *e##estraat " splitst de Helweg uit Duitsland in een 2ederlandse *e##estraat  (rode #irkels" naar 0ntwerpen en een Rue !e #Cner  (blauwe sterren" naar )rankrijk.

    De taalgrens verloopt tussen de *e#straat  en de Rue !e #Cner . Dit is het vru#htbaarste lössgebiedvan elgi

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    18/31

    De !id"#ederlandse en D!itse grensstreek

    0lgemeen kan men uit de kaart a'lezen, dat vrijwel alle markeringen binnen de lössgebieden veeltalrijker voorkomen dan daarbuiten.

    De Duitse zuidgrens vormt tevens vrij nauwkeurig de lössgrens. 0lleen in de omgeving van

    %oermond is de löss1a'zettingsgrens wat naar het oosten vers#hoven t.o.v. de *e##egaten.7an kan inzien, dat Duisburg (Tuiscoburgum o'  Teutoburgum" zel' niet tot het lössbereik behoort,maar wel vrijwel geheel door lössgebieden wordt omsloten.

    De estaa#se *e##weg  begint in 'eite bij D@sseldor', tenzij men a##epteert, dat er als  Rue !e#Cner  een voortzetting in ri#hting )rankrijk moet hebben bestaan.

    =ussen de 7aas en %ijn verandert de *e##weg  van naam en heet nu *e##stra,e o *e##enstra,e.Gana' de elgis#he grens wordt het dan Helstraat.

      1&: De overgang van *e##weg naar Rue !e #Cner in !e 6ui!

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    19/31

    Categorie' ederland

    De #oord"#ederlandse lössa$%ettingen

    De 2oord12ederlandse lössa'zettingen bevinden zi#h grotendeels op de grens met Duitsland en aan

    de rand van de Geluwe.De lössgrond bij Dieren wordt gemarkeerd door de Hellendaallaan. =egenover dit lössdepot bevindtzi#h Doesburg (Tuiscoburg Batavorum" aan de andere kant van de 6>ssel. De 6>ssel hee't e#hter nietaltijd tussen Doesburg en het lössgebied gestroomd.

    Lang is geda#ht dat de 6>ssel ontstond rond 98 v. Chr. toen de %omeinse veldheer Drusus de %ijn met de *ude 6>ssel verbond. Het kanaal heette de )ossa Drusiana.%e#ent onderzoek van 5ageningen 3niversit$ laat zien dat de rivier waars#hijnlijk 

     jonger is en pas in de vroege 7iddeleeuwen water kreeg uit de %ijn. 98

    Daar waar de 6>ssel zolang hee't kunnen stromen is de oorspronkelijke laag löss vermoedelijk 

    geheel verdwenen. 7en kan het me#hanisme van de verdwijning hooguit vermoeden.

    ij 0mers'oort ligt ook nog een *e##estraat  en in De $#in!  een *e#weg , maar het lössgedeelte staatniet meer in de os#hatlas.

    ij !roesbeek bevindt zi#h een lössa'zetting tussen +!e *e#  en de + *e#weg , omdat de lo#atietussen twee bergen voldoende bes#hutting vindt om de löss te deponeren. Dit is welli#ht ook reden,waarom een lössdepot tussen twee bergen bij 0mers'oort is beland. Er is vanuit Duitsland een

     *e#weg  naar arneveld ] 0mers'oort getrokken, maar dat is m.i. sle#hts een s#hijn. De Helweg in De $#in!   is geen verlenging van het Duitse s$steem. Er is ter plekke toevallig een lössdepotontstaan en zulke depots werden traditioneel +Helweg genoemd.

    98 6>ssel ̂ %ijkswaterstaat

      1: De 'oor!

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    20/31

    De etymologie van &llecom

    !rote hoeveelheden zand en sto' werden door stormen in 2ederland en op de Geluwea'gezet. Deze zandduinen kan men op vele plaatsen nog zien, onder andere in het bosvan de 5eversbergen in Hagenau.

    Het 'ijnste zand (löss" werd het verst meegevoerd door de wind en in de luwte van dedalen a'gezet, op de overgangszone van hoog naar laag. Geel oude boerennederzettingenen landbouwgronden zijn gelegen op deze gronden omdat ze goede landbouwgronden

     bleken te zijn.

    Goorbeelden hiervan zijn de landbouwen#laves van Herikhuizen, Heuven, De Fteeg enElle#om op de overgangszone van het Geluwemassie' naar het 6>sseldal. 9N

    Elle#om is een van de oudste dorpen van de Geluwe9-. Het is de vraag o' deze naam op zi#h al een+Hel1naam is. De oorsprong is dan welli#ht Helle#om.

    9N Gorming van het lands#hap Eanon Rhe!en F Guteur: a#ter !e it9- Elle#om 

    https://nl.wikipedia.org/wiki/Veluwe_(streek)http://www.mijngelderland.nl/#/rheden/vorming-van-het-landschaphttps://nl.wikipedia.org/wiki/Ellecomhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Ellecomhttp://www.mijngelderland.nl/#/rheden/vorming-van-het-landschaphttps://nl.wikipedia.org/wiki/Ellecomhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Veluwe_(streek)

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    21/31

    Categorie' Frankrijk 

    De overgang van de Helweg naar de '!e de l(&n$er 

    De overgang van Duitse Hellweg naar Rue !e #Cner  in de 4uid12ederlandse en Duitse grensstreek 

    verloopt gaandeweg. Gana' russel is er naar het zuiden naast de Glaamstalige parallel ook een)ranstalige route.

    De Via Belgica

    De dunne lijn van ologne1sur17er naar eulen do#umenteert de Gia elgi#a, die gedeeltelijk metde Helstraat en de %ue del&En'er samenvalt

    +de belangrijkste %omeinse heerweg in de Lage Landen, welli#ht deels al van eltis#heoorsprong, gelegen tussen oulogne sur 7er  aan de 0tlantis#he kust en de stad eulen

    aan de %ijn.

    6n het vru#htbare Haspengouw werd de oudste stad van elgieker . Ganuit dit legerkamp werden de soldaten die de%ijngrens bewaakten bevoorraad met graan uit Haspengouw.

    oulogne1sur17er  was de belangrijkste haven om naar ritannia te reizen, eulen waseen belangrijke stad aan de %ijngrens9;.

    De huidige naam is in de 8Ke eeuw door ar#heologen  beda#ht. Hoewel 0ia Be#gicagrammati#aal #orre#t is, is het geen goed Latijn.

    9; Gia elgi#a

      14: De overgang van *e##weg naar Rue !e #Cner in !e 6ui!

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    22/31

    6n 'eite zou de naam %ue de l&En'er beter zijn, omdat ook deze weg oorspronkelijk als Helwegge#on#ipieerd werd.

    De voortzetting van de Via Belgica naar Amiens

    Een interessant verloop vertoont de Gia elgi#a alias Helweg in de Duitse bes#hrijving van de )ia

    Belgica (au#h 0ia Ggri""inensis" na de a'splitsing bij de %ue de l&En'er, te M9N9 in#he.)ia Belgica  (au#h 0ia Ggri""inensis" ist eine moderne ezei#hnung im %ahmen der %egionale 8KKY9Z Y8Z  '@r die  römis#he HeerstraBe,   die  öln  ( Eo#onia E#au!ia Gra

     Ggri""inensium ) mit der 0tlantikk@ste verband. Fie begann in öln als Gerl?ngerungder heutigen F#hildergasse ( !ecumanus maHimus )YNZ und '@hrte @ber >@li#h (9u#iacum)2Heerlen  (Eoriova##um)2  7aastri#ht  (Trajectum a! ?osam)2  =ongeren  (G!uatucaTungrorum)  na#h  ava$  (Bagacum)2 wo sie si#h verzweigte Ein 4weig '@hrte na#houlogne1sur17er   ( $esoriacum )  und ein weiterer @ber Cambrai  na#h  0miens(+amarobriva)8 4udem kreuzte in ava$ die HeerstraBe vom 7ittelmeer @ber L$on und%eims na#h =ournai die Gia elgi#a.

    6n ava$ heb ik geen %ue de l&En'er gevonden, maar wel in de naburige plaatsjes zoals bijvoorbeeld%ue de l&En'er, MNMK Dour, elgienU %ue de l&En'er, M98K Estinnes en %ue de l&En'er, M9N9 in#he,elgien.

    Deze hierboven ges#hetste voortzetting naar 0miens (gemarkeerd door de groene ballon" is e#hter de route 9 van de %ue de l&En'er naar )inist_re. Deze +%omeinse weg met de naam +%ue del&En'er is natuurlijk een Helweg (route J9". De di#htstbijzijnde %ue de l&En'er, ligt in het vlakbij0miens gelegen dorpje K-K Dur$, )rankrijk. Deze zijweg van de Gia elgi#a is dus in 'eite eenoude eltis#he weg.

    1. 0oortetting van !e 0ia Be#gica na !e as"#itsing naar Gmines (bij !e groene ba##on)

    https://de.wikipedia.org/wiki/Via_Belgicahttps://de.wikipedia.org/wiki/Via_Belgicahttps://de.wikipedia.org/wiki/Regionale_2008https://de.wikipedia.org/wiki/Via_Belgica#cite_note-1https://de.wikipedia.org/wiki/Via_Belgica#cite_note-2https://de.wikipedia.org/wiki/R%C3%B6merstra%C3%9Fehttps://de.wikipedia.org/wiki/R%C3%B6merstra%C3%9Fehttps://de.wikipedia.org/wiki/R%C3%B6merstra%C3%9Fehttps://de.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6lnhttps://de.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6lnhttps://de.wikipedia.org/wiki/Colonia_Claudia_Ara_Agrippinensiumhttps://de.wikipedia.org/wiki/Colonia_Claudia_Ara_Agrippinensiumhttps://de.wikipedia.org/wiki/Schildergassehttps://de.wikipedia.org/wiki/Decumanushttps://de.wikipedia.org/wiki/Via_Belgica#cite_note-3https://de.wikipedia.org/wiki/J%C3%BClichhttps://de.wikipedia.org/wiki/Heerlenhttps://de.wikipedia.org/wiki/Maastrichthttps://de.wikipedia.org/wiki/Tongerenhttps://de.wikipedia.org/wiki/Tongerenhttps://de.wikipedia.org/wiki/Bavayhttps://de.wikipedia.org/wiki/Bavayhttps://de.wikipedia.org/wiki/Boulogne-sur-Merhttps://de.wikipedia.org/wiki/Boulogne-sur-Merhttps://de.wikipedia.org/wiki/Gesoriacumhttps://de.wikipedia.org/wiki/Cambraihttps://de.wikipedia.org/wiki/Amienshttps://de.wikipedia.org/wiki/Amienshttps://de.wikipedia.org/wiki/Lyonhttps://de.wikipedia.org/wiki/Reimshttps://de.wikipedia.org/wiki/Tournaihttps://de.wikipedia.org/wiki/Tournaihttps://de.wikipedia.org/wiki/Via_Belgicahttps://de.wikipedia.org/wiki/Via_Belgicahttps://de.wikipedia.org/wiki/Regionale_2008https://de.wikipedia.org/wiki/Via_Belgica#cite_note-1https://de.wikipedia.org/wiki/Via_Belgica#cite_note-2https://de.wikipedia.org/wiki/R%C3%B6merstra%C3%9Fehttps://de.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6lnhttps://de.wikipedia.org/wiki/Colonia_Claudia_Ara_Agrippinensiumhttps://de.wikipedia.org/wiki/Colonia_Claudia_Ara_Agrippinensiumhttps://de.wikipedia.org/wiki/Schildergassehttps://de.wikipedia.org/wiki/Decumanushttps://de.wikipedia.org/wiki/Via_Belgica#cite_note-3https://de.wikipedia.org/wiki/J%C3%BClichhttps://de.wikipedia.org/wiki/Heerlenhttps://de.wikipedia.org/wiki/Maastrichthttps://de.wikipedia.org/wiki/Tongerenhttps://de.wikipedia.org/wiki/Bavayhttps://de.wikipedia.org/wiki/Boulogne-sur-Merhttps://de.wikipedia.org/wiki/Gesoriacumhttps://de.wikipedia.org/wiki/Cambraihttps://de.wikipedia.org/wiki/Amienshttps://de.wikipedia.org/wiki/Lyonhttps://de.wikipedia.org/wiki/Reimshttps://de.wikipedia.org/wiki/Tournai

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    23/31

    De )ranse '!e de l(&n$er respectievelijk '!e d(&n$er 

    De )ranse %ue de l&En'er respe#tievelijk %ue d&En'er wordt opgesplitst in twee lössstroken, die aanweerszijden van de (grijs gemarkeerde" gebergtes verlopen. De noordelijke route heb ik gemakshalve route J9 (van 7aastri#ht naar )inist_re" genoemd, de zuidelijke route J8 van7aastri#ht naar 2antes.

    Daarom lijkt het s$steem in twee wegen te op te splitsen, die naar de kust bij Cap )inist_re (geelgemarkeerd" respe#tievelijk bij 2antes naar de monding van de Loire leiden. Deze tweeledigewegvoering bestaat e#hter uiteindelijk sle#hts uit de markeringen van de lössgebieden.

    1-: De 5ranse Rue !e #Cner res"ectieve#ij% Rue !Cner 

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    24/31

    !id")rankrijk* !id"D!itsland en witserland

    6n 5est1)rankrijk eindigen de lössa'zettingen ongeveer bij La %o#helle. Dat men I a'gezien van het%hOnedal I ten zuiden van dit gebied geen löss en geen  Rue !e #Cner  meer vindt, is m.i. eenduidelijk teken, dat er een #orrelatie bestaat tussen de Helweg1namen en de lössdepots.

    6n het %hOnedal tussen gebergtes is de lösszone tamelijk smal. Er liggen sle#hts enkele %ue d&En'er1markeringen.

    Fle#hts enkele 4witserse regio&s waren in de ijstijd bevrijd de gletsjervorming. De lössdepotsworden dan ook alleen in de noordelijke kantons rond asel, aden en F#ha''hausen aangetro''en.6n de omgeving van asel vond ik vier Helweg1markeringen9/.

    De %aart !er Curo"ese #ss!e"ots, die door H00FE et al. 8KKM werd gepubli#eerd verduidelijkt, datde wind löss niet op grotere hoogtes vana' ongeveer NKK1-KKm kan a'zetten 9M. !edragen door dewind zullen de lösskorrels meestal aan een berghelling neerslaan, die a'hankelijk van degebruikelijke windri#hting meestal ten westen o' noorden van het lössdepot gelegen is. Er zijne#hter ook nissen tussen twee bergen waar de löss a#hter de bergrug bes#hutting zoekt.

    De elten hebben welli#ht deze me#hanismen gekend en bij de keuze van nieuwe akkergebiedenspe#iaal naar de lössdepots gezo#ht, die als basis voor de vru#htbaarste akkergrond (voor deaanbouw van bijvoorbeeld granen en suikerbieten" bekend staat. *p het Europese grondgebiedhebben de elten zi#h steeds beperkt tot de heuvela#htige regio&s in Duitsland, elgi< en )rankrijk.

    Het belangrijkste lössgebied was kennelijk het bereik van de 5est'aalse Hellweg, waartoe ook het7unsterland, het =eutoburger 5oud en Doesburg behoorden.

    9/ HellbergstraBe, M:;-9 Lörra#h (D"U F#hweizHellweg, -N9- 4einingenU Hellerstrasse, -/ EinsiedelnUHellerstrasse, :K9- Ft. !allen

    9M ronvermelding (Duits" Gom Eiszeitwind zur =r@''elknolle

      17: Lss!e"ots in 6ui!

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    25/31

    Categorie' *uitsland

    De D!itse Hellweg +west,

    6n het ?unster#an!  liggen ten noorden van de grote strook lössa'zettingen aan de noordzijde van de

    gebergtes ook in het midden verstrooid enkele Helwegen bij  *a#tern am +ee,  Bor%en en tussen ?ar#  en Rec%#inghausen. Deze lössa'zettingen werden in de os#hatlas a'gelezen en zijn miss#hieninmiddels veranderd o' verdwenen.

    De weg tussen D@lmen und Haltern am Fee verbindt twee lössdepots en hee't zel's een naam de+thener *e##weg   (tussen  D;#men  en  *a#tern am +ee". 6k geloo' niet, dat deze weg nog eldersverder loopt, omdat het lössgebied zo klein is. De weg verbindt gewoon twee punten, waartussenzi#h lössgrond bevindt.

    5elli#ht bestond er vroeger nog een verbinding met het lössgebied bij  ?ar#  en was er aanleidingom de +weg naar het zuiden door te trekken. =ussen *a#tern am +ee en  ?ar#  stroomt e#hter een'linke rivier, !e Li""e2 en waar een rivierdal ligt, verdwijnt de lössa'zetting.

    De Lippe kan men op de kaart van de os#hatlas goed zien liggen. De Lippe hee't

    1>: $eIso#eer!e Lssgebie!en ten noor!en van !e estaa#se *e##weg

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    26/31

    De -est$aalse Hellweg

    *pvallend is, dat er in Duisburg zel' geen Hellweg te vinden is. *ok de os#hatlas is delössa'zetting in Duisburg a'wezig. Linksboven ziet men nu op de kaart van de os#hatlas Doesburgmet de gele lössa'zetting bij Dieren en re#htsonder ligt Duisburg aan de mond van de %uhr in de%ijn. 5aar zoveel water bijeenkomt kan zi#h gewoon geen löss meer bevinden. Duisburg lag dusniet op een lössbodem, maar werd links en re#hts door lössgebieden omringd.

    De 5est'aalse Hellweg begint o''i#ieel in Essen, waar zi#h een straatnaam +Hellweg bevindt. Hetdi#htstbijzijnde Helwegstation ten zuidwest is de Hellweg te %atingen.

    1@: Doesburg en Duisburg tussen !e #ssgebie!en

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    27/31

    Het .egin van de -est$aalse Hellweg

    De noorden1 en westenwinden hebben de löss aan de voet van de noordelijke 'lanken van hetHaarstrang en het Egge gebergte gedeponeerd.

    De 5est'aalse Hellweg begint o''i#ieel in Essen, waar zi#h een straatnaam +Hellweg bevindt.

    Het di#htstbijzijnde Helwegstation ten zuidwesten va Essen is de Hellweg te %atingen, dat binneneen lössdepot gelegen is.

     2aar het oosten verloopt de 5est'aalse Hellweg o''i#ieel tot aderborn. Er is minstens een a'slagmogelijk, die bij 3nna o' Dortmund kan worden aangenomen.

    &A: De estaa#se *e##weg van Cssen naar a!erborn

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    28/31

    De lössdepots rondom het /e!to.!rger -o!d

    De bergkammen van het =eutoburger 5oud hebben op zi#hzel' al diverse lössa'zettingengegenereerd. *ok hier geldt I analoog aan de elgis#he verdelingspatronen I dat de #on#entratievan de Hell1namen met de lössgebieden #orreleert.

    =en noorden van de lijn 0msterdam1erlijn zijn de lössa'zettingen uiterst gering, zodat het aantal+Hellmarkeringen daar ook sterk terugloopt. 0nderzijds zijn lössa'zettingen niet mogelijk vana'  berghoogtes van NKK1-KKm.

    &1: De estaa#se *e##weg in een overicht 

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    29/31

    0ver%icht van de D!itse Hellweg

    *ok hier geldt I analoog aan de elgis#he verdelingspatronen I dat de #on#entratie van de Hell1namen met de lössgebieden #orreleert.

    =en zuidoosten van 7aagdenburg bevindt zi#h de grote Lössvlakte die men örde noemt. 0la

    Hellwegen wordt nu weer het woord HellstraBe, HallestraBe o' HellerstraBe toegepast. Foms ook (bij !oslar" wordt het +helle FtraBe, d.w.z. +heldere weg, also' de heldere lösskleur ter plekke hetopvallende attribuut is geweest. De vru#htbare grond was e#hter meestal diepzwart...

      &&: De *e#weg bij ?aag!enburg 

      &: De *e#weg over !e gehe#e bree!te van Duits#an! 

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    30/31

    De Helweg naar het verre oosten111

    6n olen verloopt de löss1a'zetting als een smalle strook langs de noord'lank van de arpaten. Dit isgedo#umenteerd in De overeenkomst tussen de Helweg1markeringen en de lössdepots en is goeda'leesbaar op de geogra'is#he kaart met de lössa'zettingen in Europa9.

     2aar het oosten verloopt de Helweg in olen via de  Jasna1straatnamen (rode balonnen".  Jasna betekent +hel in de zin van +helder. De +ieklo1namen verwijzen naar de +onderaardse hel,maar liggen niet in een lössgebied o' op de route naar de 4warte 4ee. De in olen ingetekende routeis niet noodzakelijkerwijze een handelsroute het is sle#hts een s$mbool voor de keten vanvru#htbare akkers.

    6n 2oord16tali< kan men aan de voet van de 0lpen enkele namen +Gia 6n'eriore a'lezen, wat nietin'erieure weg betekent, maar duidt op de +onderweg.

    9 7oderne kaart der Europese lössdepots, naar H00FE et al. 8KKM. (gepubli#eerd in de blog !es#hi#hte der !eologie"

      &.: ?o!erne %aart !er Curo"ese #ss!e"ots2 naar *GG+C et a#8 &AA78 (ge"ub#iceer! in !e b#og $eschichte !er $eo#ogie)

      &4 De *e#weg van 5inistKre naar het verre oosten888

    https://www.scribd.com/doc/297736889/De-overeenkomst-tussen-de-Helweg-markeringen-en-de-lossdepotshttp://3.bp.blogspot.com/_tGHzOEp3UKA/S-bk9m4wj3I/AAAAAAAABSQ/9yhDcd7P108/s1600/HAASEetal_2007_LoessMapEurope.jpghttp://3.bp.blogspot.com/_tGHzOEp3UKA/S-bk9m4wj3I/AAAAAAAABSQ/9yhDcd7P108/s1600/HAASEetal_2007_LoessMapEurope.jpghttp://3.bp.blogspot.com/_tGHzOEp3UKA/S-bk9m4wj3I/AAAAAAAABSQ/9yhDcd7P108/s1600/HAASEetal_2007_LoessMapEurope.jpghttp://geschichtedergeologie.blogspot.com/2013/08/loss-geologie.htmlhttp://3.bp.blogspot.com/_tGHzOEp3UKA/S-bk9m4wj3I/AAAAAAAABSQ/9yhDcd7P108/s1600/HAASEetal_2007_LoessMapEurope.jpghttp://geschichtedergeologie.blogspot.com/2013/08/loss-geologie.htmlhttps://www.scribd.com/doc/297736889/De-overeenkomst-tussen-de-Helweg-markeringen-en-de-lossdepots

  • 8/20/2019 Capita Selecta Over de Lössdepots en de Helwegen in Het Frankenrijk Van Clovis en Karel de Grote

    31/31

    2nho!d

    6nleiding...........................................................................................................................................9Löss in het paltsenrijk van Clovis....................................................................................................8

    Löss.............................................................................................................................................8De paltsen van arel de !rote ...................................................................................................-

    De paltsen liggen op o' nabij de Helwegen............................................................................;Gerbindingswegen tussen paltsen.........................................................................................../De kern van het paltsenrijk.....................................................................................................MHet )rankis#he %ijk................................................................................................................De overzi#ht van de paltsen in het Helweg netwerk..............................................................:

    *verzi#ht van de =uis#oburgen.....................................................................................................9KEt$mologie.....................................................................................................................................98

    De et$mologie van Hellegat......................................................................................................98De et$mologie van Helweg T Helling.......................................................................................9N

    aartenmateriaal............................................................................................................................9-Gergelijking der diverse lösskaarten.........................................................................................9-

    De F$thener Hellweg................................................................................................................9/Categorie elgi