C-..1...6

PLUS/4

2de jaargang nr. 5 - september 1988

DRUKWERK

. ,

met ditmaal onder meer.: • gebruikersifäg·~ -· · ·. eeproll5 • onze databanken • spellen iespeeld • veel listmgs

en natmutijk de gele pagina's

Beleef meer plezier met de komputer

JULIANADORP - unge vooral bezighoudt met het tijd hccrt de indruk bestaan u,twissclffl van ervaringen dat de Commodore C-16 en de verschillende soO-ccn IOCS1cl was met weinig wa~mogelijkheden. Wie mogclijkhc<kn. Nu blijkt de C-16 ~nig of onge-ochter dat dit apparaat, bruikt in ttn stoffig hoekje samen met de grote broer heeft staan wordt aangera-Pl_us/4 ~n grote populari- J:è.n te,t geniet. Om nog meer u Id :6 pleriervandittocstelteheb- "~ C.r ben is er een gebruiken- tl,, -Z.=i8 . groep opgericht, die zich ~~, _ es ......:......

den aktie te ondernemen en aansluiting bij de gebrui­kersgroep te overwegen. In de regio Alkmaar zijn er zelfs mensen die een C-16en Plus/4 bulletin uitgeven. In dit bulletin diverse verhalen van leden die niet allttn uit Nederland allcomstig zijn, maar zelfs uit Engeland, Belgii! en Duitsland. Simon Groothuis uit Hei­loo, tel. 072-336265.

Julianadorp Jj juli ' 38

Hallo,beste C16/plus4 vrienden,

Als deze brief afgedrukt wordt in het 3ulletin dan is de vakantie al weer voorbij.Ik schrijf dit stuk midden in de vakantieperiode,waarbij het echte zomerweer ons,in ~ederland,nog in de steek heeft gelaten. Nu overgeschakeld op ons computergebeuren.Zolang ik het Bulletin al mag ontvangen,ben ik daar heel tevreden over.Het geeft je apparatuur meer waarde,en daarbij het idee dat je toch veel plezier kunt beleven,met de voor de massa geflopte Commodores. Voor ons zijn het nog steeds toestellen met ruim voldoende mogelijkheden om basiskennis van computers aan te leren en uit te breiden,waarbij kinderen er ook een prachtige computerstart mee kunnen maken.Wil je moeilijker in de weer,dan kan dat,door in de MONITOR-assemblertaal te duiken. Het mooie van de club vind ik ook de mogelijkheid om langs deze weg je hoeveelheid nuttige programma's uit te breiden door uitwisseling daarvan. Iedere keer wanneer een Bulletin ons huis binnenrolt,verbaas ik me weer over het werk van vele van onze leden,die met de inzet van Simon c.s ,voor 32 pagina's intessante C16/plus4 lectuur zorgen.Daarbij hoop ik dat de echte diepduikers (in soft- en hardware )nog lang hun bijdrage blijven ~everen om meer mensen ook van hun kennis te laten meegenieten . De bijdrages die ik lever, moet ik eerlijk bekennen, zijn vaak afkomstig uit andere computerbladen.Ik ontdekte ze als ik naar iets speciaals zocht. Persoonlijk vind ik het ook pure onzin om voor een blad waar vaak maar 1 pagina over de C16/plus4 in zit, aan te schaffen voor 4 tot 8 gulden. liet opvallende/verrassende van deze club is het spontane kontakt dat ontstaat met computervrienden die verspreid wonen over het hele land, waarbij de rubriek ~AAG & AANBOD natuurlijk een grote rol speelt.

Naar aanleiding van de test die Patrick Schut heeft gelezen in een nummer van Personal Computer Magazine wil ik nog even vermelden dat ik in het bezit ben van een C16 testrapport dat stond in een nieuwsbrief van de HCC. Dit rapport geeft een reeel beeld van de C1 6. :1ocht je het willen hebben voor je C16 documentatie neem dan even contact op (het zijn 3 pagina's).

Op de computermarkt van Luc Sala (in het voorjaar gehouden) heb ik me laten verleiden tot het aanschaffen van een plus4 (ik heb ook 2x een C16),mede door de prijs van F 250,- ,waarbij dan ook nog een aantal spellen, een joystick en een datasette geleverd werden.Ik moet zeggen dat ik er nog geen moment spijt van heb.De ingebouwde software is ook heel aardig,al kan een tekstverwerker natuurlijk altijd beter.Maar toch,2 maal indrukken en direkt daarna schrijven bevalt mij uitstekend.Daarbij komt dat een minder bedreven computeraar ook snel aan de slag kan. Heel verbazend is ook de reactie van de PC gebruiker die zich verwondert over de ingebouwde software van de plus4.Is het niet zo,dat de PC gebruiker voorafgaand aan aan zijn tekstverwerker,heel wat met schijven en toestanden moet rommelen om tot het schrijven van zijn verhaal te komen? Nu ik enige tijd gewerkt heb met de plus4 moet ik zeggen dat het toetsen­bord een veel prettiger aanslag heeft dan dat van de C16.

Wel,C16/plus4 vrienden,ik stop met schrijven het was mij een waar genoegen ik groet U/jullie ,en schrijf zelf ook eens een brief/verhaal/ervaring aan onze leden via het BULLETIN,

P.J . Sieswerda uit Julianadorp aan ZEE.

1

bulletin 1

verschijnt 6 maal per jaar, halverwege de oneven maanden

. · . .

Redactiesecretariaat: Spelregels:

alle kopij sturen aan • de redactie gaat ervan uit, dat alle Simon Groothuis, Slimpad 34, kopij oorspronkelijk is en zonder 1851 LB Heiloo oogmerken die in strijd zijn met de

wet, zoals het te koop aanbieden van software

Redactie: • inzending van kopij betekent niet

Richard van Gelder (hardware) automatisch plaatsing, dit ter be-

Weiersweicl 12, 1831 BW Alkmaar oordeling aan de redactie die van

tel. 072 - 61 57 78 een en ander de inzender op de hoogte zal stellen

Simon Groothuis (markt, • listings worden in beperkte mate redactiesecretariaat, administratie)

Slimpad 34, 1851 LB Heiloo geplaatst, wanneer zij voldoen aan

tel. 072 - 33 62 65 de volgende voorwaarden: 1. zelf gemaakt zijn,

Arthur Muller (software) 2. kort zijn, Bregwaard 6, 1824 EK Alkmaar 3. nuttige aanvulling op bestaande tel. 072 - 61 09 71 programmatuur vormen

Ton Muller (redactionele adviezen, • het overnemen van artikelen uit dit bureauredactie) blad wordt toegejuicht, we reke-Bregwaard 6, 1824 EK Alkmaar nen erop dat steeds de bron wordt tel. 072 - 61 09 71 vermeld.

Betalingen:

per 2 bulletins f 6. - overmaken op giro 5180 van de Nutsspaarbank, zet erbij: t.g.v. rekening 82.88.77.173, t.n.v. S.Groothuis C16P4 voor oude nummers geldt: zolang de voorraad strekt

Ultgermt? Dan gaan we er weer lekker tegenaan. Eerst op de gebrnikers-dag daarna achter de tekstverwerker. Om het laaute Bulletin (van dit jaai; hopen we althans) te vullen. !9~ij vóór 15 oktober o~tlD'en. Op de gebruikersdag ter hand stellen aan Simon Groothnis mag ook. Joepielll

the Alkmaar-crew

1

GroteGebruikersdag88

zaterdag lSoktober • in het Recreatie-gebouw te Hoogvliet • aanvang 10.30 uur, einde ong,t~er 16.00 uur • corq,uters + toebehoren mee (denk aan verdeeldozen en verlengsnoeren) • als een haas bellen met Hans Kessels of Peter Vaessen wanneer je

interesse hebt om iets te laten inbouwen (in je computer uiteraard)! • gratis to~ang, wanneer je tenminste o~r een toegangd>ewijs beschikt -

en dat kriJg je alleen wanneer je je zes piek voor dit en het volgende Bulletin hebt gestort.

Heb jij ook je wagen volgeladen? Goede tip van Gerrit van Sluys uit Anmdam(weclteren):

"Hallo Sim:>n, \mldaag het nieuwe "Bulletin" ontvan­gen en gelezen van de gebruikersdag op 15 oktober a.s. Dat was voor mj aanleiding om twee clubleden op te bellen en uit te nodi­g,tn om deze dag met mij mee te gaan. Het zijn Beny Celie (17 jaar) en Mar­co Teunisse (15 jaar). Zij waren ver­baasd, dat ik ze opbelde, maar wilden beiden graag mee. (wij kennen elkaar niet) Ik meld je dit, omlat het nisschien een tip is aan oudere leden om niet al­leen naar Hoogvliet te gaan, m.1al' ook cnig,t jeugdleden mee te nemen." 'krvolgens zingt Gerrit van Sltl}'s nog de lof van zijn contacten binnen de ge-

2

bruikersgroep (met ~ met Wun Rijpstra). Uitstekend idee, dat meeneRn van anderen. Zowel wat de kosten als het milieu betreft! En: word je niet gebeld, dan zelf even bellen met iemand uit de humt.

Hardware­aanbiedingen 1. Printkit voor de MPS803 (zie Bulletin 198&/nr.3) - kost inge­bouwd op de gebruikersdagJ 45.­en toegestuurd f 50.-2. de goede ROM die bij ScripVPlus pan op eprom laten zenen (Sam Francke in 198&'nr.2). Ttjdig bestellen is de boodschap. Dus: bel snel naar Hans Kessels (04780-71208) of Peter Vclessen (04705-1708).

[MPl.t.C[M CHT

l IKANl[N OPG[LEI f'IJZ IKANTCN OPGCLEI f'IJZIKANICN OPGELET f'IJZ !KANTEN OPGEL : ::: : : :: : : = = == ::: :::c: =: = = = = = = = = == = = = = = = :: = = == = == = = = = = = = = = == =: ==== = = = = = = = = = === ===: = =

Voor or11e qebr uiken.dnq ben H< hezjq mel ce11 muzickproJecl met e l s doel een de­monstra t ie op louw Le 1etlen met beh•Jlp \fOn ce11 aantal +.11 's die de volgende pro­grammrl 'o gebruiken: Hush· Mar.ter, Dig1hl box 1, Oi9i lnl hox 2 en cnjgf' ::;pcechsam­p 1Ps. l\ls al1eR goed loopt, zal ik tevens gebr uik maken van een mengpaneel en een prorcssiooe}c qr luidnill!llnJlaUe, le\fcm, qcl, ruik ik \foor r i t111C en be1,elcidJnq een 't'amahe keyboard (me t uw wel11cmcn , 111w1l !.Ic C:16 nrn..:11d!l ujn net niet loercikr.nd)

Ik hod als te vertolken nltfflff'.cr Axel r . uit ve r koren, Ofndal dat or igineel ook een ~ynlhesizcr nr . is. lk kan echter n iet in n,îjn cen t je zoi,. ccJ corrpjoe l ers te ge­li j k be npeJen , dus ik heb da;ir ecu bec t Jr. hulp voor nodig \fan mede muzikanten die ervar ing h ebbc11 uiel hel we r ken met ern vm, bovc11!Jlaandr progro,m.a's.

levens is ern qoede t octscnrn."Jn ook ,..clcOO":c (die kon e . v. ook zijn keyboard fl'ICC­ncmr.n'.) en vl'?uler h; iede rnron u H cr:umJigd om zijn !;ynlhc~i1.ers of (let op BMC) :;amplers mee te 11cmc11, misscluen d:1t we d ie ook kunnen geb ruiken.

Mocht i em::u,d nog bes ch1kkpu over blocdsloJ lende synl hcni {erR of ondere muziek­prograrrma 's, don ver1.0(!k ik 1.e vr i endcliJk dc1c mij op l.e sturen zodnt ik ze nog ka11 gebru i ke11 in mij,, / onze dcmouslralic! !

Geinleresr.ecrden kunnen bed ll·n of schrîjvcn, e.v. !.uqgcsties (mils goede , du:; geen verzoek nr. ' s indienen s.v.p., ik hen geen di!.colheek! ! ) noar moi !

llenk - Pleun Vc r nieuJcn folhuis }524 nij~geu./Oukenhurg 080 - 445013 b . g . g . 00~70 - 12792

(leven!} voor bor kingcu van lhe Ror,kin' Crarkr., rcol SO-Uc~ rock b roll,

r ockabil l y}

/ GAOERING/

, /

de route Per auto vanaf Rotter­dam richting Euro­poort. Je rijdt dan op de A 15. Vcmaf de afslag Hoogvliet na het tweede verkeers­licht linksaf. Dan rechtdoor (denk om de wegversmalling). Bij het eerstvolgende

· verkeerslicht rechls­af Oet op de recht­doorgaande fietsers). Aan het be­gin van het kleine winkelcentrum Oude Wal zie je dan links het Recreatie-gebouw. Vt.elkom.

3

hardware

kernal-ROM-versies Zoal s bekend zijn er problemen met script/pl us wat betreft de diskrrode en

panmode . Deze problemen zijn ontstaan doordat script/plus ontworpen is vcx:,r een

andere KERNAL-ROM- versie dan die nu gebruikt wordt . script/plus werkt wel goed

op de eerste versie van de kernal- rom.

Ik ben er cx:>k achter gekaren dat er 3 KERNAL-RCM-versie ' s in anlcx:,p zijn. De

KERNAL-Ra-1 heeft het m.mrer 318004. Achter dit n1..1mrer staat een bijvoegsel ,

welk aangeeft wat voor versie de rom heeft. Dat kan dus zijn -01, -04 of -05 .

Door script/plus met de verschillende KERNAL-RCM's te gebruiken, ben ik erachter

gekaren, dat script/plus goed werkt met de -01 en de -04 versie van de

KERNAL-RCM. M:t de -05 versie van de KERNAL-ROM werkt script/plus niet goed.

Wil iemand een andere KERNAL-ROM-versie hebben, dan kan hij met mij kontakt

opnemen . Ik kan vcx:,r hem de andere versie in een 27128 epran zetten. Deze kan

dan op de plaats van de KERNAL-RCM gezet worden.

Hans Kessel s

modem op PlU5/ 4 Vcx:>r de mensen die graag met hun plus/4 een rrodem willen gaan gebruiken, heb ik

een goede tip. EL is een goedkope akoestische rrodem te kcx:>p. Het is de Tandy

i'C-3 rrodem. Hij staat beschreven in de HCC-Nieuwsbrief van Mei ' 88. Hij kan een

baudrate aan van 300 baud. De prijs van deze rrodem is 99 gulden en hij rroet te

krijgen zi jn via de Tandy-winkels . Het catalogus-n1..1mrer van Tandy is : 26-1174-a.

Zoals ik gehcx:>rt heb, blijft deze rrodem in de aanbieding bij Tandy zolang de

voorraad strekt. D..ts eerst even navragen vcx:,r het kopen of hij nog te leveren

is.

Vcx:>r deze rrodem is wel een aanpassing nodig vcx:,r de plus/4 . Deze aanpassing kan

bij mij besteld =rden vcx:,r ongeveer 40 gulden. Deze prijs kan nog teruglopen.

Dit in verband met het aankopen van de onderdelen in grotere aantalen .

De aanpassing vA::>rdt geleverd in een zwart kastje, dat in de user-poor t past van

de plus/4. Aan de andere kant zit een kabel, die direkt op de Tandy-rrodem kan worden aan geslot en.

Hêlns Kesse ls

eprom in cartridge Het is mij geluklcm een EPROM-oonk te maken in een bestaande spel--catridge. Ceze

EPRCM-bank ~schikt over 4 gedeelten van elk 32 kbyte groot.

In elk gedeelte kan dus een van de volgende prograrnna's gezet worden:

script/plus (32k) calc/plus (32k) 3 plus 1 (32k)

logo (32k)

pirate adventure (16k)

jack attack (16k)

turbo/plus/vl.02 ( 8k)

turbo/plus/vl.01 8k)

fast-tape 8k)

eprom 1 (32k)

eprom 2 (32k)

eprom 3 (16k)

eprcm 4 (16k)

In epran staat de austrospeed caipiler.

In eprcm 2 staan de volgende prograrrma's: duplicator 64kb, turbo-copy, diskrron,

super-ccpy, five-id, file-àurrp, oosic-conpressor en directory-sorter.

In epran 3 staan de volgende prograrrma's: turbo-copy, disk-àuplikate, basic -

packer, directory sorter, dos +4 / extra en farben wechseln.

In epran 4 staat de prograrrma' s supercopy en diskrron.

Ceze bank Ill3.ak ik vanuit een bestaande cátridge, maar het is ook mogelijk zo'n

bank in te boul.ien in de plus/4, 232 of c/16. Bij de c/116 zal het niet mogelijk zijn vanwege plaatsgebrek in de carçuter.

Nadere inlichtingen kun je krijgen bij: Ondersestraat 22

5988 EC Helden [

Hans Kessels

tel: 04760-71206 tussen 19.00 en 21.00 u p.s! ! ! ! Bewaar spelcátridge' s. Deze kunnen arqel:x:Ju,..rj worden tot een epran-bank.

Als een onderdeel verkeerd gemonteerd kan worden, zal iemand dat zeker doen.

5

6

Dt 1581 op dt C16 (of Plu1/4l ,,,

Toen ik k11k voor 11n 1571 vitl 1'n 009 op de 1581 ipv. dt 1571, deze 1581 w11 n11elijk fl, 1001- gotdkoptr ! Dt v1rkop1r was zo enthousiast en zeker over deze drivt dat ik '1 een w11k 1111ocht ne11n 01 '1 t, t11t1n, "acht it niet bevallen dan 101st ik 1001- 1etr betalen en de 1571 kopen,,,

Bij uitpakken vilt 11t11n op : htt is 11n byzondar klein drive-je (63x140x23011), tn ,, , er zit ten 10111 voeding bij (zodat ie nog kleiner kon), De (Eng1l1t1ligel h1ndleidin9 is 128 pagina's dik en g11t duidelijk en uitvoerig op alles in, de C16 en Plus/4 worden wel v1rg1t1n. De drive heeft 3 11nsluiting1n en 3 1ch1k1l1ar1 achterop, Dt 1• 2 11n1luitingen zijn galijk 1an die van dt 1541, dt derde aansluiting is voor (hot kan 't ook andtrsl voor de votding, Dt 1• 1ch1k1l11r is 1an/uit, dt 2 andere 1ch1kel11r1 kunnen de drlvt tot device 819110 of 111ak1n,

Bij het for11ttertn van 111 disk wordt het grootst, voordetl van de 15811111t11n duidelijk I er kan waanzinnig v11l infor11ti1 op 1 diskette. 3160 block1 fret !!! Dus 111 een 1581 op een standaard C16 wordt 11ng11loten, waarbij dt 111st, progr1111'1 49 blokken telltn, gaan tr rui1 64 progra111's op 1 schijfje ! (tegen 13 progr111a's bij een l54l-1chtig1l, Nat t, denken van bv, 11n 1lide-show 11t t 100 plaatjes??? Bij het warken 11t zo'n di1k-c1p1cit1it lijkt het al snel 1l1of je iet 11n 1 V1rwlss1lb1r1 h1rddi1k1 werkt ! Een drive als deze is hiel handig bij bulletin-boards waarbij er allerlei infor1atie door da gtbruikers op schijf kan worden achter gelaten. Voor de ware 1 d1t1holicu11 dit vin 11111 en nog wat in tekstverwerker, of databases zet is dit natuurlijk ook perfect (een tekst-filetje vin ten black of 1500 bv. is geen problee1, of een aardige to1p11sing is ttn 111ple-tj1 van 3000 blokken), Een andar opvallend ftit i1 dat de drive 1til werkt, als het h1l1111l stil in de 1 w1rkrui1te1 is hoor je af en toa etn hetl zacht rateltje (1tapp1n1otor ???l, S01s wordt er bij hit aanspreken van de drive hel111al niet, iet de diskette gedaan, er zit n111lijk ook een flink blok buffer g1h1ug1n in (8K),

De 1581 op de C16 doet er 24 seconden over 01 een file vin 49 blocks in te laden (t191n 30 seconden voor de 1541), Alle di1k-co111ndo's zoals I he1d1r, 1cr1tch, directory etc. werken perfect, Alle progra11a's dit geen speciale 1 for11ten 1 van de drive vragen werken er op. Progr1111's iet disk-turbo werken dus niet, 1a1r n11r 1ijn

weten zijn er geen progra11a's van dit soort voor de C16 of Plus/4, -Op de bijgeleverde test/de10 diskett, staat trouwens ten speciale 1581 diskturbo, 1aar helaas werkt dit niet op de C16 of Plus/4, Co11odore is duidel~jk weer een oroep co1puter-oebruikers vergeten

Een aardige ervaring : nadat de 1581 18 uur lang continu had de10 gedraaid was de schijf nog heel, de de10 liep nog perfect en hij dt drive was niets war1er dan voordat ie aan z'n de10 begon, De de10 bestond uit ten black of 2500 iet hires plaatjes en een black of 800 aan bewegende beeldjes, echt veel rust zal ie op die dag niet hebben gekend ! Bij de gedachte dat tr nu 3,5' di1k1 bruikbaar zijn op dt C16 • Plus/4 reist al snel het ver1oeden dat dit wel eens het zelfde for1aat zou kunnen zijn als dat van de A1iga. Helaas, ik heb 't 1et1en uitgeprobeerd 1aar het for1aat is niet het zelfde, de A1iga kan nog eens 352 blocks 1eer kwijt op 11n schijfje, Naar ••• op de A1iga zijn nu al 3 verschillende C64 e1ulators te verkrijgen. De 2-Readysoft e1ulator heeft een 1ooie optie: 1581 on Al010, wat si1pelweg wil zeggen dat de drive van de A1iga een 1581 e1uleert, En, het werkt perfect. De A1iga kan dus ook 1581 schijfjes inlezen, iets dat geweldige perspectieven biedt, want nu kan er data tussen de A1iga en C16 l Plus/4 worden uitgewisseld! (Heeft er ie11nd interesse 01 een 190 black hires plaatje (640x4001 iet 4096 kleuren te vertalen naar C16 for1aat ?I

Natuurlijk heeft de 1581 niet alleen 1aar voordelen; let er bijvoorbeeld wel op dat als geen van je contacten iet 3,5' disks werkt je wel ten super-drive hebt, 1aar dat je niet zo ge1akkelijk kan ruilen als iet 5.25" disks. Alles dan 1oet eigenhandig op 1581 disks worden gezet. Verder is het zo dat ik nog bij lang niet alle co1put1r winkels dt 1581 heb gezien, Nijn invloed op bepaalde co1puter winkels is echter voldoende geweest 01 er voor te zorgen dat een aantal winkels ze in ieder geval wel in huis hebben,

Conclusie: De 1581 werkt zeer prettig en zeker, er kan zeer veel data op ten schijfje, Alleen ontstaat bij het uitwisselltn van progra11a's wel een soort van isolatie, De uitwisselbaardheid iet de A1iga is hierintegen ten aardige co1pensatie (let er wel op dat er van beide co1puters wat (progra11eerl kennis nodig isl. De 1581 diskdrive is eigenlijk te laat door Co11odore op dt 1arkt gebracht, zt had dat 1oet1n doen toen de 3.5' disk in op1ar1 kwa1.

Ivo Kroone

7

vraag & aanbod

GEVRAAGD: Oplossing voor het werken met 1551 bij logo-cartridge op C-1b+b4K. Hoe kan ik een parallel printer aansturen met 1ijn C-1b+b4K? Wie helpt mij Shaper 1b/Sprites tb uit Co11odore Dossier lopend te krijgen? Di skuti l i ties. !wan de Graaf, De Blesse, tel. 05614-1398

AANGEBODEN: Originele diskette van Harkt~ Technik nr.B/1986. Seikosha gp100VC printer (f 300.- of rui l en tegen een Plus/4 - hoeft niets bij te zitten, wel voeding), !wan de Graaf, De Blesse, tel. 05614-1398

AANGEBODEN: Voor liefhebbers diskettes vol hires-beelden. Henk Heus, Rotterdam, tel. 010-4296087

GEVRAAGD: Handleidingen (niet bij Vliegers b.v. ) Calc+, Logo (+bijbehorende utility-schijf) en van Supercalc. Utilities aangepast voor gebrui k met 80-koioosprogramma Soft 80 van Kingsoft, Henk-P leun Vermeulen, Nijmegen, 080-445813 b.g.g. 08870-12792.

AANGEBODEN: 64 Kb RAM op insteekkaart voor f 45.-. Fred Drent, SteenMijk, tel. 05210-16273.

GEVRAAGD: Wie wil 1ij helpen bij het herschrijven var. basicprogra;ea ' s, zodat ze toch door Austrospeed kunnen worden gecomp ileerd !bijv. Wordpro-hi res l? Henk-Pleun Vermeulen, Nijmegen, 080-4458!3 b.g.g. 08870-12792. ------------------------------------------------------------------------------------AANGEBODEN: Partijtje originele soft- en hardware: Atomie mission-cartridge, interface om de '. 531 -datasette op de C-64 te gebruiken, spelcassettes 1601 en 1603 van Najestic (elk 5 games ), ve'.e spellen. Alle software in originele verpakking en in originele staat. Geen back-ups. Evt. vei li ghe idsback-ups verkrijgbaar bij aankoop originele cassette. Henk-Pleun Vermeulen, Nij~egen , 080-445813 b.g.g. 09870- 12792. ------------------------------------------------------------------------------------

LET OP! 1 BELANGRIJK Il 11

In het &nderha.lf jaar bes.taan van onze 9~bruikers9roe~ ziJn diverse Pogintan 9eda&n oin zo9an&a.mda' DATABANKEN' oP te zetten. Ondanks oProaPen in het bulletin om hier aan mea te w•rken, ziJn deze Poiin9en over l1et al9emeen mi:.lu.kt bïj iebrek &-.n medewarkin'il.

Sleehh de d&t&b&'l'lk voor HANDLE ID :I NOEN is v&n d• 9rond iakomen. In mijn kontakten mat Piet Vlia9ers, 9•estal1Jki vader van deze bank, verneem ik hel&&s dat d• vra&9

· naar en de toezendini v&n handlaidinien &&n hem hel•as minimaal is, Dat i~ jammer. De oPzat van onze 9ebru.ikers9roeP en het bullatin lenen zich bij uit.tek voor het vfrkriJ9en v&n handleidingen via zo'n databank,

XK ROEP DAAROM :IEDEREEN OP~ du~ öök J~J~ NA HET LEZEN VAN DXT BERICHT ONMIDDEL:IJK ZIJN HANDLEXD:INGEN OP TE ZOEKEN.

Als Je dat 9eda&n hebt, ~oPieer ze din en zand d•z• naar Piet VliR9ers of naar de redaktie,

Heb je 9een koPieermoieliJkhed•n in de buurt of vi·nd je het ~e duur, ~tu.ur dan d• or9inelen n&&r d• radaktie. Er wordt dan iezor9d voor koPien en doorzendin9 naar Piet. Voor retourzendini van de or9inelen wordt uiteraard ook zor-99edra'ilen.

D,nk nu niat. , •• DAT DOET EEN ANDER WEL,,,., w~nt d"n komt er nooit i•ta Qoads van da 9rond.

En wees ••ni e•rliJk en 9vef to• d~t er -.ltijd wel &~r,ii elin ProQratnM'- i~ wu.rbij Jf denkt : ••• SHi.t h.a.d t.k h:i.erv.an NOU MAAR EEN HANDLEIDING.

M fi N S E H

a P dus

Z K R J U L L :I

do• h•t. nu

Simon Groothub.

E K E~ 1 1 1

9

BIBLIOTHEEK VOOR ONZE COMPUTER KAN EEN SUCCES WORDEN !

In nummer 4 schreef ik een stuk over het opzetten van een bibliotheek die compatible is met de commodore +4/ C16. Voor de mensen die niet weten waar ik het over heb; BULLETIN nummer 4, blz 15 en 16. Ik heb al verschillende keurige bibliografieen toegestuurd gekregen, als het zo door gaat kan ik st1·aks al les in een bestand gaan invoeren en alles in gaan delen in groepen, net zoals in een gewone bibliotheek. Al leen deze bibliotheek heeft voor ons het GROTE VOORDEEL DAT DE INFRMATIE ERVAN OP ONZE COMPUTERSCHERMEN TE ZIEN ZAL ZIJN !

Dus nog even dit; ALS JE NOG NIET GEREAGEERD HEBT MET EEN LIJST VAN JOUW DATA LEES DAN BULLETUIN 4 BLZ. 15 EN 16 NOG EVEN EN STUUR OOK JE LIJST OP .

Mijn adres ; GM Schoneveld Dwarsstraat 35 3114 LB Schiedam

010-427 07 79

Tip: Patrick Schut schreef in nr 4 over een test: van onze computer. Ik ontdekte in commodo1·e info uit 1985 nr8 ook een leuk artikel over de plus 4 en C-16.

1 . 1:·ee l d,·, , nt:. .:. • \.'et"' t: ;1. :1 l d m 1,.:.: f'l·,o '°'ic:. i ï, r,,a.ch 11,E·t ~-~-! ... • El 1:=·,: t.roï11 ~ ,:h 1. • .1i; r·k b l :.1.d J PrG9r1m~~ 1~ Pro9raM~~ 5 . T·;Pe f·, 3,· .:Jdi2.k ,.. • Po=: r:;:;oc,.-, d1":' ,:0MP1.,_t.,: r b,:: d ii::r,t.

Î '..-f Pe i .. ,ti:·rf ~-,:~ ::: . ·:.chi .. ,f bi:~.t.1.u- 1 ï 19s-s~::t€"=·r,, F,·,;;·,:J Dt·e.-,t:.

!_,:i,:, 1 ·-' '= t· = ·=w :1 cht. ';:7 :;,;;]:31 G:: f, t.E E 1"11,11 J k T ,:· l · i,:15.~ J 13-16273

l ' :, •. L .J!~ ,•>? '·'"'= · .. ·}ri.3.b-=·le .-, h .;; b t . fl ,,n E: . f ~,.::rt: r.,o·~.:· ~ .,: i:,u, ,_'.'= 1~1:i .Jr ,ji:1) or,·, t-= ,.11:.:.:s.i?l ':Y, ::c1t1d,::.r"' 9'=br-·•.1.1~ t:a:? r"i="~·. •=r• .. Il ,c.~.-, ':: ,.· , · .. ·.;a,r 1::i b-=l~ ? tJ.;": r•, :'1.1.:. l ,l,J;l rd-=·(1 bt r · .. • • P.-=5 .:. t"I B= - :: .

10

software Enkele DISKdrive trucs

Directory uitprinten O?::J 1 , 4 C>ID 1 : DIR3CTIJ:l.'l D0 ?RI~T =1 : CLOSE 1

1571 D~IVE tweezijdig gehruikcn net C16/?lus4 OP:l:I 1 5, 3 , 1 5, ' ' U(Y )'.11 ' ' : CLOS2 1 5

1571 DR I VE in 1541 modus OPE~ 15,a,15,' 'UQ)M0 : CLOSE 15

de 1571 DRIVE weer terugschakelen van 1541- naar 1571 modus OPC.::: 1 5, 8, 1 5, "UQ} ;.11 " : CLOS2 1 5

Tekst 2.2 beoaalde olaats orinten 2.2 het scherm.

1 /l" SC>ICLR 2 rr ëTI:G";"T 9 , 1 2 3/l" P:l.I ' lT' 1 tekst Q.:?. kolom .!.1. regel .!1...'.....'._ 4Q' ;;:;:!) ---

char , x,y beoaalt de olaats ~ de navolgende tekst georint ~ordt . ~ van Q .=. 3~ ~ Q .=. ll

C16/~lus4 ook kleine l etters in de grafische stand

1 0 GRAPHIC 1 , 1 20 TS=' ' HOOFDLETTERS '' 30 x=O : y=O 40 POKE 740,203 50 GOSUB 200 60 FOR I=O TO 2000 : ilEXT 70 TS =' ' kleine letters' ' 80 x=O : y=O 90 POKE 740,212 100 GOSUB 200 110 E~D 200 CHAR ,x,y, T$ 210 RETURN

--HOOFDLETTERS m.b.v . C!!A.'.l. --kleine l etters ,,

BANKSWITCHING

poke 740,208 poke 740 , 212

staat in een programma van de C128 BANK 14 dan bereiken we bij de C16 hetzelfde met POKE 1177,62

C128 BANK 1 5 C1 6 POKE 11 77 , 6 3

overschakelen naar :-IONITOR

~ shift+O of SYS 4 (terug naar basic met X + RETURN )

Wie weleens een MS-DDS directerie heeft gezien, weet dat programma een drie-letterig achtervoegsel (of extension) achtervoegsel heeft z'n betekenis.

Iets dergelijks zou voor onze C-16 en Plus/4 programma's kunnen. Een directory zal veel beter leesbaar zijn , want je kunt zien met wat voor programma's je van doen hebt.

Daarom wil ik de volgende "kreten• voorstellen:

achter elk staat. Elk

ook moeten nu direct

.ASS

.HYP

.BAC

.BAS

.COM

.CRU

. PAC

.TXT

.SCP

.TXM

.MAC

.RUN

.BIN

.LOR

.DAT

.BOT

.PAS

.PIC

.FON

- programma's in source code bestemt voor een ASSembler programma - als boven maar voor HYPra-Assembler

BAsiCode programma in niet vertaalde versie - BASic programma (basic 3.5) - geCOMpileerd programma - geCRUnched of gePACked programma - zie boven - TeXT file voor ingebouwde tekstverwerker - text file voor SCript/Plus - text file voor TeXtManager - MAChinetaal programma te laden met LOAD"name",8,1 - idem maar te laden met DLOAD"name• - machinetaal prg te laden via de monitor - basic prg als LaDeR van een machtaal prg - DATa files van bv een databaseprogramma - BOoT programma laadt verschillende prg na - PAScal programma - PICture of plaatje - letterFONt of lettertype

Tot zover m1Jn voorstel, wellicht ben ik nog wat vergeten, maar dat hoor ik dan graag. Bel me even (03417 58458) dan komt dat weer in het volgende BULLETIN. Zo blijven we allemaal op de hoogte.

Een voorbeeld hoe je deze achtervoegsels zou kunnen toepassen:

MEMSPLIT .HYP - prg in source code MEMSPLIT .MAC hetzelfde prg nu in machine taal SPOTTER .RUN - prg in mach.taal maar te laden met DLOAO"SPOTTER" PLOPPER . LOR - prg in basic als lader UPPERLET .PAC - basic prg gecomprimeerd BRIEF/jan . TXM - document voor text,nanager CONTRACT/NMB. TXT - document voor ingebouwde textverwerker GROOT .FON - lettertype GROOT WINDOW .BOT - bootprogramma voor pgr WINDOW

Een normale dir- na am mag max 16 karakters lang zijn. Door de exentie gaan er 4 letters af, blijven er max 12 over. Wil je echter een dubbele punt achter je programma naam mee saven dan kost dat weer twee karakters, een voor de <shif)<space> en eentje voor de(:).

Hartel ijke groeten Sam Francke te Ermelo. _COM-BAS.TXT.RUN_SCP-FON_HYP.BIN-MAC_

12

Het zijn meestal vallen.

de breekbaarste spullen die

p AS adresbus bit C, ÇJ,

R A7 a.dr•sb~s bït 7. s 116 a.dr!labus bit 6. T A5 a.dresbus bit 5. u A4 adl"U,bUlr bit 4, V A3 &drHbU bit 3, IJ A2 adresbus bit 2, ;-< Al adresbus bit 1, y A0 adrnbus bit 0. z NC ni•t a.an9ealot•n, AA NC niet aa.nQesloten. BB NC niet a~n9estoten, cc OND S!l&.ttt111a&rde,

Vervolgen• nemen we een andere, veel 9ebruikte, connector onder de 1oeP. H•t ga.t waa.r je Je jovstickstekker inateekt : de JovstickPoort <of: controt­Port). Deze zitt!tn bi.i de C16 u.n d• rec:ht1rr%Uk&nt en biJ de PLUS/4 links­a.chter.

. Pen functie

7+ !5+ 6+ 8+ 4+ 3+

1+ 2+

01nsc:hri Jvi n9 ----------------------------------------------------------------------------1 2 3 4 !5 6 7 8

JOY0 JOV1 JOY2 JOY3 +3 V FIRE OND Dl of D2

bit 0 van de JovstickPoort, · bit 1 va.n de jo~stick~oort, bit 2 van de Jovstic:kPoort. bit 3 va.n de jovstickPoort. +!5 volt aansluiting, vuurknoP van de Jo!lstick. l!.!1 s teertta.a.rde. Poort 1: databus bit 2, Poort 2: databus bit 1,

De seriele bus is ook ••n z1rer belanQriJke 1.ans1uitin9, Hier sluit Je, een Plothr, Printer of diskdrive u.n {uit<aexor.derd 1~:11), Je kunt een a.a.rdi'ir aantal aPParaten oP deze bus aansluiten <sowi&so al 4 1!541 diskdrive's, 2 Printers ~neen Plotter ) , Deze Poort vi nd Je bij beide comPut•r5 aan de ac:h­tllrkant. .

Pen functie

!5+ +1 6+

4• +2 3+

0111achr i N i n9 ----------------------------------------------------------------------------1 SRQ 2 OHD 3 ATH 4 CLOCK 5 DATA 6 RESET

sari••l SRQ-si9naal in, s11 s tee111aardè. serieel ATN-siQn&al in/uit Chandshak•-si9naal), seriele klok in/uit, seriele data in/uit, r~s~t-si9naal <laa9 actief),

Al:. je e~n echte mani tor b&-zi t ( ik rliet, he laaz) moet. J;r deze a.a.na lui ten oP de sPec:iale audio/video uit9an9, Ook kun je via deze aansluitin9 J• comPuter heel makkelijk aan je stereotoren koPPelen. De aa.nsluitin9en zijn:

8+ +7 3+6+ +1

5+ +4 2+

.1-13

Pen functie omschriJvir19 ---------------------------------------------------------------------------1 2 3 4 5 6 7 8

LUM GND AUDIO COM E>ff COL NC +5 V

helderheids. u1t9an9 ·,1an TED, s~steemaardEt, audio uit, comPeratiefsi~naal van TED, audio in9an9, kleur uit9an9 van TED, niet 9ebruikt, +5 volt uit'ilan9,

VrijWel alle C16 & PLUS/4 bezitters hebb~n een cassetterecorder. De aan­sluit<at9•v.ns daarvoor ziJn als vol~t :

7+ 6+ 5+ 4+ 0 3+

2+ 1+

Pen functie omschriJvin9 -------~----------------------------------------------------------- ------1 2 3 4 ::, 6

7

GND +5 V l'ITR RD WRT SEHSE

GND

s;11ste•maarde. +5 volt uit9an9, cat.sette motor, cassette read (lezen), cassette write <schriJven), cast.ette schakelaar, hiermee kijkt de comPuter of er iets is in9edrukt, :s~i.teemaarde,

Tot slot een connector die all&en oP de PUJS/ 4 voorkomt : de ~bruikersPoort (userPort), Hili'r komt o.a. de RS232 naar buiten, maar dat komt in een van de vo19ende artikelen uit9ebreid aan de orde,

2 3 4 ~ 6 7 8 9 10 11 12 + + + + + + + + + + + +

-------------------------+ + + + + + + + + + + t A B C D E F H J K L M N ..

Pen funetie 0111schr1Jvin9 ---------. -----------------------------------------------------------------1 GND 2 +5 V 3 BRESET 4 P2 5 P3 i P4 7 P5 8 R-C 9 ATN 10 9 VAC 11 9 1/AC 12 OND A mm B P0 C R-D D RTS E DTR F P7 H DCD J P6 K Pl L DSR M T- D N G~lD

1-14

sv:.te&maarde. +5 volt DC ~ax 100 mA, BusRESET-si9naal <actief laag),

· bit 2 van de 8 bits i/o Poort. bit 3 van d& 8 bit~ i/o Poort. bit 4 van da 8 bits i(o Poort. bit~ van de 8 bit:i i/o Poort. R-C-si9naal van ACIA ATH-si9naal <zelfde .i.ls dat van se·riele buf. , :.:ie a.ldàar). 9 vo lt AC max 100 mA. 9 volt AC max lila mA, Sll!i.teemä.arda. s~ i; te•w,aarde, bit 0 van de 8 bits. ilo Poort. hierover komt de RS232 data bin·nen, req ues t to send < ha.r,dshak e) l i u, var, RS232·, da.ta ter~inal ro:ad::i (h.rndshal:e)l1 .i n ·,1an RS232 . bit 7 van de 8 bits i/o Poort, DCD-si9naal v.1n ACIA ( =RS232) . bit. 6 vu, de 8 bits i / o Poort.. bit 1 van de 8 bits i / o Poort. data set r eacl::i (handshak&HUn ·,1"n RS232. hierover wordt de RS2~2 data v..-rzonden. s::i s teefl'1aarde,

Huib Ma.aska:nt

TED NADER BEZIEN

Het li9t i·n de bedoelin9 0111 in dit artik€l enkelli vra9er, te bea.ntwoorde·,), die bU het lezen van het artikel over TED <het derde .~.rtikel van deze se­rie) ·ö1erez1rn kunnen zij·r,, maar dan voor.al vr.a·3en oP ·;cira.fi:;.ch 9eb1ed daar d1 d• i·nteressantste kant van TED is.

1. s111oothscro 11

Smooth:..crol 1 wi 1 ze99en dat je het hele scherm 1:en ,mkel Pun°tje (Pix6' D naai boven, beneden, links da·,) wel rechts schuift. Deze methode wcrdt vooral in 5P11 l letJe5 9ebruikt, . Je moet eer-st het scher-rn in,;.tellen oP 39 kolommen en 24 re9el:s en dari kun

j• naar hartelust 9aan scho.dven. Probeer h€t vol9ende Pro9ra111111aa.t je maar eens : 1 rem••* listin9 s111oothscroll +4/c16 *** 2 POKE65286,PEEKC65286)AND247 : rem 24 re9els i.P,'i1. 25 3 POKE65287,PEEKC65287iAHD247 ' rem 39 kolommen i.P.v. 40 4 X=0:Y=0're111 horiz. =0 e·n vertik, =0 5 I=PEEK(65286)AHD248 : POKE65286, 1 OR 'r : rem scro l lP.os. zetten oP ,.~aarde 'r 6 I=PEEK<65287)AHD248'P0KE65287,I OR x: rem idem voor X 7 GETKEY A$ : rem le~s toetsen uit 8 IF A$=CHRt< 145) THENY=Y-1 : IF Y<0 THEH 'r=0 9 IF F!S=CHR:t:(29) THENX=X+l : IF )07 THEN X=7 10 IF Ffl=CHRS< 17) THE~lY=Y+l: IF '07 THEN Y=7 11 IF A$=CHRS< 157) THEH;-(=X-1 : IF r:<0 THEN X=0 12 GOTO 5

Of de::::e: 1 FORX=1536T01605 : READA : POKEX,A=NEXT 2 PRINT'Cclr-ho111eJSMOOTHSCROLL PLUS/4 EN Cl6 ' 3 8YS1S36 4 DATA 173,6,255,41,247, 141 , 6,255,169,0,133,27,173,6,255 5 DATA 41,248,5,27,141,6,255,230,27,165,27,201,3,240 , 13 6 DATA 162,128,160,0,200,208,253,202,208,248,76,12,6,32,4 7 DATA 223,173,6,255,41,248,141,6,255,162,1 44,16a,0,200,20a 8 DATA 253,202,208,248,32,225,255,208,135,96

Het kar, r,atuurlijk allemaal veel mooier, maar ik wilde de Pro9rarr,111aatjes zo kor-t 11109e l Uk houden.

2, Extended color mode

Deze term ben je ook te9en9ek omen 1 n ,:Jat ar-tik e 1. Het houdt in dat .ie een letter vier verschillende achter9ror,dkleuren kunt 9even, Als we bUvoor-beeld de letter 'X' r,e111en, dan wordt 'X' rr,et de 9ewone achter9rondk leur af9èi:frukt, shift+'X' krU9t de karakterkleur- als achter9rond, reverse 'X'en revlir~e shift+'X' krij9en resPectieve\i jk multicolor 1 en 111ulticolor- 2 achter zich, Er zifo een Paar nadelen aan dit 9ra.Pje : 1. je hebt no>1 maar 64 karakters.

Tik het .. ,ol9ende Pro9ram111a.1tje rriaar in =

2. je bent je éûrsor kwiJt 3. Je moet -de kleuren met ' POKE'

instellen (bij 111U lukt& het .an­ders niet).

1 Poke65286,Peek(65286)or64 = rem zet extended color. roode aan 2 Poke65301,128=Poke6~302 ,229 ' Poke65303,137 ' Poke65304, 165 : rem zet kleuren Qoed 3 Printchr$(5) :re111 afdru.kken in ~,it 4 scnclr

5 Pr nt 'abc:def9hiJk ' 6 Pr nt ' ABCDEFGHIJK ' 7 Pr ..-,tc:hr$( 18:.' abcdef':lhi Jk ' 8 Pr ntc:hr$ ( 18) ' ABCDEFGHI.JK '

1-15

3. ZE'lf9edo:·finiee-rde karakters

Ja, je ku·,1t de comPuter je ei·:1en kar.i.kters leren! D1t undE·nJer·P 1s ,ll vele ma llrn voor de C64 i ·n Commodore-Info verschenen en 1 k za 1 1·,e-t heel k ~t~!=- ., ... ,.,.n herhalen.

TED bouwt zifr, karakter:.; oP uit 8 x 8 Punt jes, dat zijn 8 b~tes, I ·n fi·:1, 1

128 b't 32 16 8 4 2 1 • * * * 64+32+4+2=102 2 * * * * 64+32+4+2=Hl2 3 * * * * 64+32+4+2=102 4 * * * * * * 64+32+16.f8+4+2=126 5 * * * * 64+32+4+2"102 6 * * * * 64+32+4+2=102 7 * * * * 64+32+4+2=102 8 0

Dit ':leeft de data-re9e l : DATA 102, 102,102,126,102,102,102, 0 fi9, 1

zie je hoe de karakter-data van een ' H' zou kunnen zijn oP9ebouwd, Je karak­te-r~et bestaat norrr,a liter uit 128 ·::1e1,,one er. 128 reversi:> kar.i.kt..-rs. J'i' hoeft al lt?en maar de 128 9ewor,e karakters te definieerE'n en TED maakt hiliruit zelf de 128 ar,dere. Hoe ze-tten w;;, deî<"arakters aan ?

!•Je maken eerst de karakti:rdata en t~Pen dit i ·n als data-re9els. Al, we 11 dit 9e-daan hebbe-n, moeten l•Je deze data rr,et ' POl<E' in ·het ·:1eh,;u9en zetten, Dit zal rr,ee;tal vanaf :t3800 <=14336 decilriaal) of vànaf $3C00 <=15360 deci­maal) zifo. Daarna kunnen we het zaakje aanzett,n, door POKE65298,PEEK(652:38) A~lD251 en POKE65299, 57 ( •,1oor $3800 of POKE65299, 61 voor $3C00) ,

Dat wordt dan in eer, P.ro9ramrr,a : 5 POKE52,60:Poke56,60 ' clr 10 forx=15360to •• •• . 20 reada ' Pokex,a. :·next 30 Pok e652.98, P eek ( 65298) a:nd25 l : Pok e65299, 61 40 data •...••.• • • ,,.

enz.

re':lel 5 zor9t ervoor dat je karakterdata riiet kan word,;m overscr,re·Jen door variabele·,1. Ik heb oP deze manier enkele nieuwe k.3.raktersets sarr,en9esteld,

4, 256 verschillend<? karakters

l•Je hebber, ·net 9ezien dat een karakterset et9en1Uk uit 128 karakters be­staat. Het is echter rr,o9e lijk 0111 i ·n P taats va·n d,;, t~iee karaktersets van 128 karakters (een voor 9rote en een voor kleine lettersj een karaktérset 'Jan 256 karakters te 9ebruike1i.- Probi:ër POKE65287,PEEK<6528nOR128 ~\.U.r eens en tik dan een ri:verse ' A' in I Je moet dan een kleine letter krij9en. Je kunt ook dit i ntikken = l scnc\r :forx=0to255 =Poke3072+x,x: next 2 charl , 3,10,'druk oP een toets ' 3 9etke~a:$ 4 charl , 3, 10, ' 5 ç, ok e65287, P eek ( 65287 > or 128

Hier ~,orde·,, na het indrukken va·,1 de toets de 256 karakters in9E'sc:ha.ke ld,

5 . raster i ..-. t erruf·t ·

Hi;-t r•,ûi:·t rr1091:· l i J k :: i jl", ort, rru?t r~ . .:. t,:-r 111t-:-rru.Pt ,; E ï1 i'IE Ef ~. : i::u.r i -.;t ;.-=ht,:r ·~w-·)11

.:~

E-.-,.'of r··;; nd k lE•~r te kr··1J·:>E',1. t1 ij 1s d-3.l 1 ,, lEdo:r a11:·,: .;;_\ no-~ ,u>:t:. ·;-= t,.1.kt . i-Jie ~1elPt miJ .1an ee~ werk~nd Pro9ramm1?

6 . k le1;.r e·11

Ei9enl iJk o·.-erbodi.;i te noi:rrien. Je ku:nt behal·.1e fl'l.;-t het ' COLOR '· o:omfl'I.H,do o),~k de k l e 1.1.rET1 ve-r- .3. nderen .:foor dl? LJ.3.3.rde n r~E't ' POKE ' il:, d1: 9ef·,-.·1.1::1e ;·, t ,:,k 0. t 1 es :tFF15-:tFF15' te ::etten ( z1'=' het Pro9r-i~·,maa.tJ1:· ·,,an ·'e ;< t.; ,,d>?·d ,:o lor r~•) dE" 1 , J ,;; rr,oet -.r d .;rn ~,et 0P letto2n dat de kl-.·u.rkod>?s ,uet hE·tze lf,:J>: zi .,-.-,! D>: ,_.,a3_r-,:J,u,

1-16

l a

" D " u

i-~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~t-~~~~~c:::>c1L0111 ,-~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~-,-~~~~~-c:::>cru•

1. ,_.... 11U C1IOII ,._ lt- • .. ., .. , • • u11a. ,uie. 11'4

MOt[~ - t.Nl.l ~s o,t< ....... •11. 9P[ClfCO 1

,_ ____ J ___ ., 1 1 1 1 1 1

Ot1W

' f">N lln ,,n AS'•

0 0

~ "k

.r'I'

'" '""·' "n ,Ut

L--~-·· 1 S'tlt'JN 1 f'tn

J L----1~,~,

11·0"

L-----iDo•

,. Il ,, " ,,, ,, ,,, ,,. ,,, ,,. " IJ 14 IJ ,. IIJ

..JL._11.C.

,z JU ,~,,,,.,

GUSl"TTE

An'Ri/lT U

Ml

MUlt

MJ.C m Cl LIJW

Cl LIJW

~M4LW

Cl H/611

Cl HIGH

/. 'UNSPECIFl~D lfESISTOlf.S AIU y'4 ~ATT t S- 1'.

NorE-S·IJNi.ESS OVIE~WI.JE S"ECll'IED :

convnodore

SOIO.IATIC DIAGIUM, C - 16

2Sl7 L .8 MV

MJAIC ".n . , .,

(t,/sn1d) t,-AI

-~-, " lll.11

~----,-,,--~• 011----~~---i

1 ~ ._ __________ _,

---.....l...-J.-------------..1.....11---------''-------c=:>11•-~ ----~------------__:1,._ ___________ -C:=>&O ·«I

bij -' COLOR' va.rieren 'y'a\î 1 t / p·, 16, biJ het 9ebr1..1.1 k .. ,.ar, -' POf..E ·' van 0 t / r,, 15 · je moet er 1 v.u,af trekken. De- bereke-r,in9 ver·looPt als volgt : WJ.arde-=128+k le•J.r (0-15) +he lderheid*16

7. 9rafische scherm

Tot slot wilde ik no9 ever, kort dit onder~ierP aa.nstiPPo:·n . Het is ·nar~eli .ik een heel verhaal. Je kunt het beste eer, ' C64 Pro9rar,·,r,,er ' s referér,ce 9uide·' in de 1..1.itverkooP oP de k,jp tikken. Daarir, wordt ee1) cornPleet. hoofdstuk e-raar, •3ewijd.

H. Maaska:nt

1-17

DE RS232 VAN DE PLUS~4 EN ANDERE COMMODORE MACHXNES

RS232 is een veel 'ilehoord woord <of uitdrUkkin97) en Je zult Je mis.schien afvi"a9en wat dit bet•kent, Dat en no9 !!leer hierover in dit a.rtikel,

RS232 i6 de na.am die men u.n een :r.tandu.rd interface, a.&nsluitin9smo9el1Jk­heid, voor comPuters. heeft 9e9even, Het betreft hier een zo'ilenu.lllde 'aeri­ele interface', Een aeriel• interface wil ze99en dat alle bitjts een voor een over dezelfde dra.1.d ~,orden v•rzonden en niet zoalr. bij een P.arallelle interface alle bits te9eliJk over verschillende draden, Dit is ook de red~n waarom zo ' n seriele interface uitermate 9eschikt is om 9e~evens mee over de t1il efoon 11 Jn t• verzenden, RS232 is dus zo' Tl aar,s luit i n9 wu.rover ook no9 sPeci.ale afsPra.ken zijn 9emaakt, Zo wordt biNoorbeeld een lo9i:r.che nul voor9esteld door een sPannin9 tussen -12 en -3 volt en een lo9ische een door een t,Pa·nr1in9 tu:r.aen 3 en 12 volt,

Dat ook dit soort afaPraken aan inflatie onderhtvi9 ziJn, blijkt uit he·t feit dat veel cort,Puters met een sPar,nin9 van 0 volt voor· een lo9ische nul en een aPannin9 van +5 volt voor een lo9ische een werken. Zo ook CofllPIOdore. 0111 dit Probleem oP te lossen ziJn er ' driver ICs' in de handel die deze sPan­nin'iien omzetten, KoPPel je twee Cori-,Modore's aan elka.1r of 9ebruik Je een mo­de~i sPeciul voor 0 en +5 volt dan heb .ie deze ICs niet nodi9,

D• RS232 zit oP de connector die 'use-rPort' wordt 9tmoeMd, voor aan61Uit9e-9evens zie fi9uur 1,

.o.ansluit~4r9rtven• ond'!rzUde userPort tUdens RS232, voor vol ltrdi9e Pinout, zie artikel 5.

Pennr, PLUS/4 Penfunctie OMSC:hri Jvb19 -------------------------------------------------------------------A B C D E F H J K L M H

GMD P0 R-D RTS DTR P7 DCD P6 P1 DSR

- T-D GMD

fi9uur 1,

r.i1steefllaarde, bit0 van 6529 8 bits ilo Poort, inkori-,ende data-lUn <serial da.ta inPut), uit9aande handshakeliJn : Re'luest To Send, uit9aande ha.ndsha.keliJn : Data. Terfllinal Readll, bel indicatie <al leen 'Joor 9ebruik<:·r) , inkoMende t,andshakltliJr,: Received Line Si9nal. bit6 van 6529 8 bits i l o Poort. i nk om6'nde ha ndshak e 1 U n : C 1 e ar To Ser,d. b1korr,ende h,UidshakeliJn : Data Set Rea.d:,i. data verzendlijn <tr<1.r,sMitted data), si1s teeMu.rde,

Ah we hier i?e·n stekker voor koPen, kunnen w• er rt,ak kiil 1 Jk draden aan 15"e­vesti9en, Deze stekkers ziJn voor o·n9eveer een tientje te kooP in een elek­troiücazaak. De sPecificaties van de connector zijn: Printcoffnector , 2x12 Poli9, 3.96 mm, female,

De RS232 oP de PLUS/4 ~Jordt hard~,arema.ti9 9evorrt,d door e·en 6551 ACIA, BU de overi9e Comrr,odore horr,ecor~Puters l•.oordt RS232 sofhiarerr,ati9 9esirtolllF.:·erd; H.-t si1steem van de PLUS/4 biedt het voordeel dat sne lheden vai) r,ieer da.11 2400 baud <tot 19200 baud) kunnen worden 9ehaald, iets ~,at oP de rest van de coM­rr,odorefaMilie niet rrio9elUk i s . Het na.deel is echter dat e·r ·zo·nder extra ha.rdl•Jare 9een 2 baudrates ti.9elUk <1 voor de inkorriende li.in el1 1 ·.;oor de uit·;aand lUn) kun·nen worden 9ebruU:t. Dit is er9 jar,,Mer, l•Jant Viditel en een hooP andere databanken ~,erken ,~et een lUn v~.n 1200 baud (ir,k,:,mend<:· liJn) en Met retourlUn va.n 75 bau.d. - de te-rM ·' b~.1J.d·' betekent ' a .. 1-o1t~.l bits Per secor,de ' P.n is dus een rr,.~.at voor de zendsnelh<:·id, - De verschil ler, Vim

beide s:u,teMen zfjn voor ons nu niet be lanÇiri Jk,

1-18.

MEMORY MAP OF C16 & PLUS/4

La.t,el Hex. D-=·s•:riPtion ------------------------------------------------------------------------PAT $05EC-05EF 1516-1519 U~GJMP $05F0-El5Fl 1520-1521 FETAF:G $05F2 1522 FETl<RCi $05F3 1 c.-.. .... w~~· FETSRG $05F4 1524 AREAS $05F5-065D 1525-1629 AS PECH $El65E-06EB 1630-1771

STKTOP $06EC-07RF 1772-1?67 l·JROIJT $07B0 1968 PAF:I T'r $07Bl 1969 Tîl $07B2 1970 TT2 $07B3 1971

$07E:4 1972 RDBITS $07:E:5 1973 ERRSP $07B6 1974 FPERF::?, $07B7 1975 D:::RMPl :t:07E8-07B9 1'.;'76-1977 Ii::::AMP2 .t07J::A-O?E:B 1378-197;1 ZCELL $(17I:C-07BD 1980-1981 SRECQ\1 $07:EE 1982 DREC0'..1 $1.)?J::F 1933 TR:::A'·/E $07CD-(17C~: 1934-19ê:7 RDSH1P $07C4 1988 LDRSCM $07C5 1989 CDEF.:P.M $07C6 19:'0 '·/SR'·/E '.ffé:i?C7 1'.391 TlPIPE :f.07C8-07CB 1992-1995 ENE>(T $07CC 1996

RS-23Z '".ect10Ï1.

UOIJTQ :f.07CD 1997 UOIJTFG $07CE 1998 SOIJTQ $07CF 19'.?9 SOU~lFG $07D0 2000 HIQFPT !07Dl ;;::001 INQRF'T :i-[17D2 2002 IMQOff $07Ir3 20fJ3 RSTRT $07D4 2084 RHITMP :t:07D5 2(U35 ALS TOF' :t07D6 Z0[16 ARS TOP $07D7 2007 APR ES :t07D8 ~008 KLUDES :f07D9-E17E4 2005'-2020 SCP.OT $€f?E5 2021 SCTOP $07E6 2022 SCLF :f07E7 2 323 sc::::r $0/E:3 2E1~4 :::CRD I :3 :f07E9 20~5 WSFLG !07ER 2026 LSTCHR :t07EB 2027 LOGSCR $07EC 2023 TCOLOR :t07Eir 2029

Ph::i si c .,1, l a.dcire:ss tab l e. LO~lG JUMP .,.,:Jdre·ss . LOMG JUMF' .,.,:cur,·,u 1.,.tor . LOtfü JUMP x re·;)i:ster. LONG JUMP statr~s re9ister. RAM areas for bar,k i r ,·;:,, RAM a.rea for sPeech.

BASIC rur.-tir<,e sta.ck. B::ite to be r,iri tten c,n taPe. TemP for Parib ,:alcula.tions. Ti?r•,P fc•r 1.,Jri t.12 hea.de·r. Te~·,p fc,r ~iri t€· f·,o:·ad<:·r.

L,:,c ... l index f or RERDB't'TE routine. P,:, 1 nter i nto the err,:,r :s tack. M•J.r•ibo:·r ,:,f first Pa.s;:; >:rror-:s. T i r1,12 1:0ï1:;. t .:1. rit . Ti~··-=· co..-,stant. TiC1,e con"tarrt. Stai:k r11arki:-r for st0Pk12::, rec,:,·v·i:r. St-3.ck rï1ë1.rk"=·r Tor droFki:~ r 1;"co·, .. ·€r. F'a.r .:u,,eto:·r:s p .~ssed to RDBLOK. Ter~P :status :save for RDBLOI(. # ç,:,ï,s.e·,:•J.ti ·,,.t:: sh•:•t·ts to fi 11d i ï1 li:·ader . # ert·ors f'~.t.-;i. l i 1, RI1 1:01.1·r,t,:k,1..r11. TeCl,P for ·.; er· i f:; cow,,a·nd. PiF·-=· t'='MP for Tl. F.:t??.•:J .;,rr,:,r F· roP 3.':fa t~ .

U:;':'r ,:hara.,:ti?r ti:• s"=nd. Fl.a9 O=t,uff-=r o:r,;Pt::i, l=buffer full. ~;:,1:;;ter,, character to send. Fl .;:;: IJ=bttff~r e~·,Pt::i, l=buffer full. Po i ·.-,ter : fr,:mt of inPut ·~ueue . Po 1 nti:-r : ri:·~.r of i nF' ut q l'.€U.e. M•.1.r,,ber ,:,f cli3.racters in i nPut ql\el•.e. TeMP :statrJ.S for ACIA. TeMP for 1nPut routiÏle. Fl.;;.9 : loca l P.rns'=', Fla9 : r emote Pause. FlJ.9' 0=no RCIR ., l=ACIR. Indirect roltti ne i:fowr, l oadecl.

11-9

M EMOR'T' MAP OF c1·6 .~ PLUS.--··4

Hex.

BITA.BL !07EE-07Fl 2fêt3@-23'.::3

:::AREG :?:07F2 2é:t34 SXREG $07F3 2035 SYR EG $1::t7F4 2036 SP REG $07F5 2037

LST~{ $07F6 2038 STPD:::r, $û7F7 20::::9 RAMF;OM $07FS 2040 COLSl-l $07F9 2041 FFRM:::K :f07FA 2042 \ltt!::l!SK ..:07FB 204:::: LSEM l'07FC 2044 PALCMT $07FI1 2045

S07FE-07FF 2346-2047 TEDATR J::)800- ül::FF 204:C:-'.;:071 TEil'3CN $1JC:!::t0-0FFF 3072-4095 BASBGN s10e:10- 4096-:BMLIJM U801ë1-U:FF 6 144-7167 I:MCOLOR Z 1 C!)0-1 FFF 71 :S8-C:: 191 GF.:I:A:::E $2000-:ö:FFF 8192-16383 I:ASBGN $40(10- 16384-

11-10

Des,:r i P t ion

Rcc1.1r,iu la tor. X index re9ister. 'i index r€9ister. Status re9ister.

K>:· :.:, SC.H1 : l J.S t k e:J • F 1 a9: ,:J i s.ab l e COt·ffROL-S P .;,.,~:ä>e . MSB f or r,1,::m i tor f"etche-:s fr,:;r,, 0=F:OM, 1 =F:At1. MSB fc,r ,:,:, lc•r/lur,, t.,.b le : ~1=RRM, l=ROi'l. ~JJi·l r11a.sk for ~.p l 1 t s•:ree-11. Vt-1 base r,1.3.sk for sP l 1 t s ,:reen. Motor l c,çk .=.e·i.-,~p he•·'=' f•:ir i:as.:-~·t to: . PAL, co1J_.,.,t,x,, .. m f,~ ·- ,:1,:,uol-=· TI ::".W1P,

Sereen i:o lor rr,er,·,or~. ChJ.racte-r =-Cre-e-·,1 r,,e-r,1or:ci • Sta.rt i:,f E:P.SIC ti:·x~ .;.re·~ .. L 1J.r•11 r,anct tab li:· fc,r b1 t:.-r,1~.P ~.ci··eo?ÏI. Ci:il,:,r tabli:· f,:,r bit-rriaP scr-=·en. Bi t-r,1.;;.P scri?i?'r" St.:1.rt ûf' BA:.::rc 1.,.1her1 bit-rr,a.P ÛÎI (i='l us/4 -:iJ1d) ( e xF~~ded cl~ onl~! ) .

J.Ji zzard -'s Drul'"lk i-1;. , UAARSC HIJNLIJK HEBBEN UE ALLEHAAL UEL EENS GEHOOR O VAN UIZZARO SOFTUARE. EEN KLEIN ENGELS SOFTUARE BEORIJFOE OAT UTILITIES PROOUCEERT UOOR OE C - 16 EN PLUS Y (U.J . S.P. THE HIRROR ETC. ETC.) NU HEEFT UIZZARO OOK <EINOELIJK) EEN ORUHKIT VOOR OE C - 16 OPOE HARKT GEBRACHT!

A 11 er eerst het vol ctende : binnen zeer korte t i . id kr i .i<1 ik van "i . in enae l se PenneNaat . ie ( ook +4 qebru­i ker) de orictinele tape-versie van deze dru..,kit. ik zou heel erct ctraaq van deze tape versie een disk 'veilictheids ' back uP willen Naken. en ik nee.., aan dat er heel wat druNNers In sPee ..,; . i ..,; ssc ­h i en hierNee kunnen helPen! <tel. 08870 - ~2792) (f"loPP4 robb4. a ... erican piq. rliP rloP. Podbrectarso­f"t. call ..,e Please!> enf"in . . iullie beqri . iPen wel wat ik bedoel. iedere hacker Is welko ... (heb ik nou Iets illectaals qezectd? Ik dacht het niet! het ... aken van een veilicthelds back UP voor elcten qebruik is toeqestaan!> <lekker Puh!)

MRRRJR , NU EUEN HEEf'T IE:l:IEREEN EEEEEH . . . NOUJR .. RD DRT DIGITALE KUNNEN ZIJN <IK

OUER DE DRUMKIT! WAARSCHIJNLIJK INMIDDELS DE SPEECHSRMPLES , URN DINGENSSOf'T. EN JE HeDT WEL GEHOO­

SOUNDJES OP DE C - ~6/+~ DEST MOOI UERWIJS MRRR NRRR JANET JACKSON

MET ' DOEM . GIMME R BERT! DE DRUMKIT URN WIZZRRD IS EEN UERZRMELING URN GEDIGITALISEERDE DRUMGELUIDE­N - <DIE HEEL KORT ZIJN DUS WEINIG GEHEUGEN IN BESLAG NEMEN!) DIE MEN KRN PRO~RRMMEREN IN EEN Z . G. RHYTHM­PRTTERN Of'TEWEL RITMEPRTROON. RRNGEZIEN DE DRUMSOUN­DJES WRRRSCHIJNLIJK NIET ZOUt:lEL GEHEUGEN GEDRUIKEN (ZIJN HEEEL KORT> IS ER U~IJ UEEL PLRRTS OUER UOOR

HET RRNWENDEN URN DEZE SOUNDS IN EEN DEP. UOLGORDE , c.q . JE KUNT JE EIGEN (URIJ LRNGE) DRUMSOLO PROGRAM-MEREN ! <DENK :ORT IS OOK COMBINEReN IN GRRT ! (JOEP Ie)

MRRR eeNs RRIH FLRSH UOOR f'RNTRSY , MRRR EEN KORT STUKJE MUZIEK. :ORT DOOR

eeN BEP. UOLGORDE OOK EINDELOOS DOOR

OE ORUl·l t--: % T ROM. TOl·l C ':H1 E:AL.S ! SMAART ROl·1. s ! )

HEE~T VEL.E SOUNOS. N.L.. E:ASEORUM. ~L.OORT ­TOM. SNAREORUM. HANOCL.AP. H%-HAT & EN

(O~TEWEL. E:ASTROM. CROTE TROM. TOM TOM. HA N OCE KL.AP. OUE:E:EL.E OE KSEL.TSES EN E:EK K EN-

nc MOe"T NTe"T TN eN He"T HTJ TS HOU Je 'ICUNNeN

NOG MP~LS ZCGGeN OP"T T'K OT"T PROGRPMMP NOG HUTS Hea. MP~R De ReCeNCTeS ZTJN VRTJ GOeD. TS oe eNTGe DRUM'KT"T VOOR De C-16 eN +<I DUS OP ZTJN MPNTeR PL UNTe'IC TN 2TJN SOOR"T! T'I< OP DC HOOG"Te. De HCReN VPN De 'l<R~P'l<BCWCGTNG

Pl.VPS"T aet.t.eN. T'K NO"TeeR HUN "Tel. . NR. eN ,,c eet. ze ZOG~UW T'IC De ORTGTN. "TPPe Hee!

T'IC MeLD "TeVCNS He"T BUt.Le"TTN Me Gel.U'IC"T TS CCN VCTl.TGHeTDS !)T"T PROGR~MMPPTJe. WPN"T T'I( !>PPR WCL TN GCTN"TeResseeRD TS

WCL eveN WPNNeCR HC"T BPC'K UP "TC MP'KCN VPN

NCCM PPN DP"T TCOeRCCN (UT"T PURe aet.PNGS"TCl.L-

T NG NP"TUURL T J'I< ! >

GROC"TJCS. HCN'I< PLCUN 08870 - ,2792

13

Laatst k1•ee{! ik wcex> eens een <'\iskjc thuis, en x>aad eons wat Cl' op stond? Eon p1•0{!1•ammaatjo van Khiè­

Sol't? Nou wil dat no{! niet zoveel :ic{!{!cn, mam• dit p1•0{!1•amma is oen p1•0{!1•amma dat op je monito1• 80 kolommen te voo1•schijn tovm•t, tcx>wijl al je èewonc basic commando's blijven wc1•kcn? Dat 1,vil dus :ic{!{!cn

dat je een basic px>o{!x>amma (b.v. l'llox>d P1•0) Kunt laden en x>t1nncn, en dat het dan dus in tachti{! kolommen

vcx>schijnt? (haha? mooi niet, het vc1•schijnt in 40 kolommen, maai• dan op do hcll't van jo sc;hc1•m, maal' dat moot in het px>o{!1•amma simpel to vc1•hclpcn ûjn!

Dit biedt tenminste wcc1• ivat mo{!elijkhedcn om te p1•0{!1•ammc1•cn, want icdm•ocn kan nu dus 80 koloms

px>o{!x>amma's maken? Joopic ! (Huib, :ict 'm op job! l'llat dacht je van oen 80 koloms spPcadshcot?)

In do demo staat dat alle 'Tcdmou commando's ook :iou­dcn moeten blijven wm•kcn, echtei• een machinetaal p1•0{!1•amma (b.v. {!ccompHccPdc tt1x>bobase) wil niet in

80 kolommetjes x>minen! (Klusje voo1• Huib!)

Enfin, ik :iou xc{!{!en Joepie (ahvem•??> enne, .• moc;ht je hitc1•esso hcl>bcu, mijn naam is .....

Henk Pleun \lc1•mctdcn 080 - 445813

Nu ik op kamers zit in Nijmegen, en niet meer m1Jn administratie en cor­respondentie kan bijhouden op mijn pappies P.S. (spreek uit: pee see) ben ik dus voor 100 % aangewezen op mijn oude trouwe C:16 + 64K systeempje, Nu ben ik van nature een nieuwsgierig persoon (op mijn 4e ondernam ik al zwerf­ondernemingen en survivaltochten!! ) en ik wil dus alles, en dan bedoel ik ook ALLES te weten komen van de serieuze gebruikerskanten van de +4!! Nou zal je zeggen, informeer eens wat om je heen, maar dat is niet genoeg! Ik kan er niet tegen dat er nog steeds dingen bestaan op +4 gebied waar ik nog geen weet van heb, terwijl anderen mij daar alles over zouden kunnen vertel­len door een stuk te schrijven in het bulletin. Zo wil ik b.v. heel graag informatie over de volgende dingen: De Fasttext cartridge (wie durft er een s tukje over te schrijven???) Packet Radio (Ik ben ook een zendamateurtje op de C.B. en FM 101.4 maar ik zou voor X-sake niet weten waarvoor ik een computer nodig zou hebben, andere zendamateurs kunnen mij dat ongetwijfeld vertellen) idem dito voor Comrex Weet een hardware freak misschien of het moge l ijk is of er een lijns ignaal te onttrekken is uit een C:16 + 64 voor aansluitdoeleinden op s tereo of P.A. installaties Ik heb geen flauw benul van wat er allemaal mogelijk is met een modem, of wat het doel ervan is, hoeveel het kost, wat het voordeel er van is, etc. Weet iemand van het bestaan van Des ktoppublishing op de +4, of het bestaan van WYSHJYG tekstverwerkers voor de +4??

Gaarne respons in he t bulletin, zodat alle andere nieuwsgierigen ook mee kunnen genieten! ! !!!

Groetjes, Henk - Pleun

14

BESTE C-~6 EN+~ URIENDEN , ,uLLIE HEBBEN MIJ WRRRSCHT.JNLIJK EEN TIJDJE GEMT.s, IN ONS FABULEUZE BULLETIN, MARR DAT KWRM OMDAT IK (EN GERT-,RN TROUWENS OOK) IN DE EXAMEN PERIODE ' S UERKEERDEN! (BEIDE MET SUCCES DOORSTAAN, RESP. H.A.U.O. EN U.W.O.) (YOU SAY: GEFELICITEERD. I SAY: THRNK YOU!) MRARJR, NA DE ULRG EN SCHOOLTAS UITGEHANGEN TE HEBBEN, UOND IK HET WEER EENS TI,D UOOR EEN STUKJE COPY URN MI,N HAND! ZOALS ,uLLIE ZIEN IS DIT STUKJE NIET GEPRINT IN STANDAA­RD (I HRTE THIS 'WORDWRRP'!!) KARAKTERS. MRRR IN EEN URN DE UELE HI-RES TOOLKIT KARAKTERS! HET LEUHE URN OIT STUHJE IS DAT IH DIT NIET GEPRI ­PRINT HEE mET DE SYS - commANDl'J'S UIT DE Tl'JDLHIT mAAR mET EEN HULPACCESDIRE EIJ DE HI-RES TDDLHI T, ONTW%KKE~O OOOA REMCO HOEVEAS CRPP~AUS) WAT HEEFT REmco GEDAAN ? HIJ HEEFT HET PPDGRAmmA WORD PRO 16 URN HDmE-DFFICE EENS GRONDIG ONDER HANDEN GENDmEN , EN DIT omGEDDl'JPT TOT WORD PPD HIRES! ! HET IS mDGELIJH om EINNEN DE NDRmALE WDP. DPR.D 1 S ALLE H I - RES TDDLH IT comPAT I BLE CHA P. ACT­EPSETS OP JE PRINTER TE UDDRSCHIJN TE TDUE REN TEUENS EESCHIHT HET WDPDPRD HIP.ES DUER EEN EXTRA mENUPLINT WAT BIJNA ALLE HIP.ES TDl'JLHIT com~ANDD'S HAN AANROEPEN ZONDER ENIGE S YS commANDD'S. DOOR HET PLAATSEN URN HET co~mRNDD 'HAR.SET .. • GEUDLD DOOR RETURN IN DE TEHST ( .. START UDDR EEN GETAL URN 61 TOT 3~) HAN ~EN ALLE CHAPRCTEPSETS OP DE PR.I l·lTER. LATEN l. 1EPSCHI JNEN. EEl·I TWEEDE com~ANDD Dl E mEN TUSSEN DE TEHST HA~I PLAATSEN IS HET com~A ­~ml'J 'HIP ES P RINT' EN ORT ZORGT EP l.'l'JDP DAT HET OPDAT mom ENT AANWEZIGE H I -R. ES PLAATJE TLISSEII DE TE HST GEPRINT WORDT! ! TEl.'EN HUN JE mET HET EXTRA mENLI PLINT OOH IIOG EENS EEN HEEP HET HELE Hl PES PLAATJE l)ERAl•IOEP. EN DOOF DE Hl -PES TODLHIT commANDO • S AAN TE WEI IDEM! EEl·I HELE moo IE TE HST 1.'EPWER.HER DUS!! ccomPLimEIITJES PEmCO! !)1 (UOLG'ENS Mt.J tS OtT l>'E Cf-ll')Rl')CT'ERS'ET Ur.>N ',,l()Y 01'" TH'E TTG'ER 01'" Nt'ET?) 'ER MO'ET G'E:Z'EGD WORO'EN onT 'ER Nl')TUURLT.JK OOK MTNPUNT.J'ES l')l')N O'EZ'E T'EKSTU'ERW'ER­K'ER ZtTT'EN. Nl')M'ELtJK O'E Z'EL~O'E OT'E OOK nnN O'E NOP.Mr.>L'E WOROPRO 16 :ZtTT'EN. N(.)M'ELTJK !>i<)T t'E 'E'EN B'E'ET.J'E Ll')NG:Z(.)(.)M 'EN OMSL(.)CHTTG tS. M(.)()R l')(.)NG'EZt'EN OTT !>'E 'ENtG'E tS Wl')l')RtN M'EN V'ERSC'HT'l.L'END'E L'ETT'ERTY­P'ES Kl')N l')l')NW'ENO'EN tS H'ET 'E'EN H'EL'E ~tJN'E l')l')NWTNST Wl')T Z'EK'ER tN G'E'EN 'EN'EK'EL'E PRtNT'ER M(.)Ntl')C' SOl'"TW'ER'E U'ERZl')M'ELTNG M()Q ONTBR'EK'EN! !

•,c: HT ... }.}I, Go.-::• \\$1tl~ ,·AN lt•,.\,c:o. NOG G•:•,N G•: os. ~,AAit ·1·oc: H .,.:N ON'l'7..}T'l'•:N:• Go•::• . I' ltOGIU\.\,,\,A. WA'I' ·1·1to•,w•:Ns G•:1.•:,••:1r:• won:•·1· ~,•:T ,\,IN. 30 v,-:,rsc:H 11.1.•:N:H: l~AltAl~Tl.lt St,,'l'S ! ! ,\,oc:t1·1· .n, =• 1'1' l'ltOC.itA,\,,\,A OOI~ \\' 11.1.•:N tlll-~11 n •:N • ,\, 1 .1 ! GltOWl'.U}S.

1 ,0,:'1'."I .. ... ..... ....... "'li .. .

1 1 "ll."111 .... ,.,. 1 .. - r ..

08870 - J.2792

• 1

.:3~~-i=~·-l~•-J_._~~-~-:t-·~~·-=-·-i=~·~-·-~~-=~·~-!=~·-l~-·--··_'-_=_·~-.c.;.--- -~:~ J E E~ YI ~drEs;en bE~t~~d GP Wll~ =e~~~ Y1 dan l~ OOK do: pl l~~ 4 1·,1er 1,.,1.;>:·r 9oe-d 1Y1 t_.h1J.1:.:. ~ Qr1, t .,.'=' bo:91,Yc1en i. ·3 ~11:·t ... vet··=-f .... :ix1,~ :ï.3

e~r·~~ op p~p1er d€ 1ndel1~9 ~ ~TI de v eldeY1 ~~ verdel-:n 1n t12~ ~~n~~l K~rakte,~s. P~rsoonl1Jk SF•l1ts 1k de na~m ',h:11:,t· l i:.·t_.f_.>2r 1.: s ) e1, .~.,::t-., ... €rï1-:i •. :1.rci .01 t..,

f1 i ": t. l ÏI ij': \.:: 11i:11:,;:, f.., J:· \.·.,:•ri't'::. l t ff1E T_ (.:IE '•.•'Qûl"' l " ~:,;: -- •-·.f'= O:::C'.E .:1 . .;.ï11»1...1z1ng ,:-:rn ,:J1o:· ',/e li:.ie'ti zove~l 0·1,:i90:: l «...Jk ·r.,.1=·-1e rde l1: ·,-, i.s

e1: ·.-, j E E >:·ï1fi1-~.-:l. l Z.Ct',/E r OF P~.P l er 1:J.~. \t =~:•r'::1i.., dt: F· l IJ . .::: 4 ',/1:n:,\- (lt:

1ndi: 1 iï,·3 . I::. dir" E":·nm.:, .. ;.i ·~eb1o:1_1.r·i:::1 d-:i.n 1'-~.1.1.n .J ie r,,e, ... je >:·er::.T" e .:,,.1~rE-s b~91nnEn . Als Je een ~ou ~Je l1eb~ 9"=ma~k~ klin JE ~1Jn heen er1 ,,;Eo:r ·.=pt·1y,90:·1i zonder he-t_. pr ... o •;r-:0.mm.:1. T,..":' be1n·,,.l1:t':'1:te·11.Heb .Je .:i. lle·5

,;i;.s.3i: ,/ed n.:'.,:'.r •::11::'"' . • (u.i:J=o?i:nr.-1.:f .. ~. l en Op i:ii:zi:- ff1.:f.ï11ia· r k1J.Y1 ._ie r1;.;..T__.1g 1~1(1û

1:cl1~ n1e~ op een veld ~e Kijken.

IJ.d l nge '·/~:)"1 io?Y1 hE·f.,. ·:l.(.ire·:: 1,JC•t-dT_.

nr=',/IJ l ·~eYv:i':' .~.1-;jre::> } • n::o.me·r, 1 Y19~'./0::n. En .::J.~.Y1 ho1: f Je

Mu. hE E -f"1_. '= l k :E-':(S f,..E:':'m h ,~.k.ET1 E ·r. 09e·Y1 E Yt ,:ju.::. i:11:,k onzi: p 1 iJ.::. 4. He·b Je n.l . Een gt ... oo~ aat·e~sen bes~an1~ 1~aat-b1~ je e,=h~ ,~v~r enKEle h1:,n.::11:rd<: "(1 '(1 .:'. rftEYI g.:'. -:'.f •. SF•rEKEYI d=1:11 l:ill .JI-".!.., et· .:f. l ~- .Je h>: t. IJ.l. f ., ,,.11 lT_.

.=,r1·.-,'f_.e·c1" Y,:o. 125 n.;.rf1i?n h1 J Y1et" J eE- •:J>-? .!.25·,:.'f_.O:- Y1,3.-3i.fil :..J l 1 . .,.1ft-.,. 1~1~pr1n~en. 01~ 1~ eenv oudig op ~e los.:-i:n door op ad,-es 511 een ~cur-1r·1~l,.. r':'cot·d t_.e zi;.·t_.t .e·11 en d.~.ï, 1:: .. Je problt?ern · ... ·oorb1,j. A 1.:- .Je· 1 n h,;; T_. bez 1 t_. bent... ',/.~ . ..-. d'=· C ::i.1· t-•. r · 1 ,::1go: T1.1.1 --bo P l 1.1.::. d.:1.ï1 1 :.:.. d 1 '"-·

c, 10: T.. r-,t?t_. ·;1ev -3. l 1.,J.:,.Y1T., ,::J .~ .. :4,r c·,-= ":'·ft., ,je rn.:,.k.er r1:4'.eï, 1 rr:1 mee ·:ti:: ho1.u:ie l t .. ,:,or-. k•J.n .j o:· ,:.:t.~. ï, ,.b:::.,:, l 1_1.1J. T.., n 1 e T.., \..: .• :,. ·n •

.:,.ls .Je 1JY1·;lE',/ E·1:·t· 5(11-J ~.i:'.':lr':' ·.= . ..:.e· .. , t·.i:t,r" en ,Je s,:,rt.,.eerd" d-=nt-,:. d:;:n ·li lE·T_. ,:::1.:0. t_. .Je

~icr11ne st•Ak i~ ma~r klJ~ oo~. n1e~ op eeY1 ~urtJe.H1._1 doet er d -:'.n zo 0Y1·;1to:·,.1 -:·er 3\,J uren ,:,-.;8-r.

~1~ w~~ he~ ~ot··~eren o?Y\ hi: b .::1.~:cl een .3,_p.:or·t_.

k_.;.,··.;.1-:.t •. o:·t··::- . E: . \-'.

Al.;. ,1'=

ber .. t·,;: ·f r .. :o 1 J.:. •,1i:::: l d OF"3ezet.,

s.,:,rt.E i:·r ,:ip

•.; ::,.ï\ m.:,.~< . 5

•.·J•:i t"'d-1=·r•:.•=es-:=,-:)r e·,1 .Je i..:.1.1.n t " hier 1 Y, , .. .1er;..:.e l 1..i4' .. :,. l le •,1.::: li::len d.:, .. :.t.r eïi

waar JE maar wil~ u1tp t~1 n~en . Als Je e-:nm~al aan de leng~e en re·:1~·ls eïïz. b~ï"rt" 9e•,>E-nt ... z1J. l ._ie z i e n i:t:,. t_. het-_. •. ,.,J,:)rt .... ref't'eli.JI,,,:. 1,.1e·rJ.:. r.. • O,:,k. .-J':' i:·;,,.g 1 n .:,. ,·1•J.mr.·,1o;·r 1 n g .,,.,:, l ;j,:,6·1'_. i::·r 1 ri'i ,:t . •

H-et-.. e n19st-.. i: ,!,-3' .. ~.r 1k ,1i::>·3 n1t:t.. .. ;,,.,=h.,._.er b,ey, gi:k.,:)n"t~ï'I is ,:i .3. t .,. ï1-:t. •·,et"_.

inde· L ,;;·n ':"Y, 1.1.1 t .. ~·r 1 nr ... i:-n ',/,~ . ..-. '=''=' ït ~.dr-?:.:.-1 i .J,;. t . ,je '•/':· i •:ie,1 -?\·1 ,31.dr':·:!>$'= n Tilet netJes onder elkaar ~e pr1n~en Z iJn . Ik ge~~ ~, iet'onder h":·T., ',/1:,,:,rbi:·1= 1-:j ',/ .}.)°l T •. l,J-.?E· .:,.dr·O:·$$':"Yt;

L •. J. 81~~et"' 8oans~t~. 28 3195 8A Pet ... ni~. H" M.) .. ; . .=.K~.n r... G,:,1.1.1jho1:~:.1JJ0:·g 11 . .:,.::...:,~1 f"lftl l),:1$T.'./1J•:•rn>?.

16

TIPS & TRUCS

De tekstverwerker van de olus 4 met gebruik van de cassetterecorder. 1 . schrijf een stuk tekst ~-2.schakel over naar de soreadsheet O'+c \·/'), te 3.druk op RUN/STOP en RÈSET ( let op eeeerst ~ESET loslaten!!!) 4. zet in addres $07F8 het getal 80, te bereiken door :1 i!'7F8 + RBTUR~l. 5. save de tekst in de :·IONITOR-mode door S ' 'tekst' ' , 1 , Cl Ci0, DEF3 + RETURN

als je 99 regels hebt volgeschreven. Aantal regels L= (C=77) opdracht S' 'tekst' ' , 1 , Cl Q'Ci , • •••

C540 C74Q' CA4Ci CD4Ci D048 D2F8 D5F8 D9a11 DCG'Q' DBF3

+ RETURN 1Q 1Q 20' 2.0 30' 30' 40' 4.0 50 5~ 6.0 6C 70' 70 80 811 90' 9.0 99 99

6.bij het laden van de op de band opgeslagen tekst herhaal je punt 2 - 3 - 4

7.laad daarna in de Z·IONITOR-mode de tekst met L' 'tekst' ' , 1 + RETURN of a l leen L (let er wel op dat je band op de juiste plaats staat

8.TERUGKEREN vanuit MONITOR naar de TEKSTVER\·/E'.<KER 3+1 * druk op X en 2 maal RETUR~ * je komt dan in de spreadsheet * geef opdracht G+c (command stand) * typ in TW + RETURN en je bent weer in de tekstverwerker.

Ba.* Dit terugkeren kan ook als je een stuk tekst net hebt 'gesaved'. Hef Sïe.SWe.rda

Met zonder heft

• De nieuwe Coclpute Mit Sonderheft is weer binnen. In dit numner staat een

bespreking van het CAD 123 prograrnna, van de DATEX-tekstverwerker, een

verzarreling van vier spellen , van het besturen van de star nl-10 printer vanuit

script/plus, het aansluiten van een muis op de c/16 en om een karakterset t 2

kunnen veranderen.

Verder staat er een aanpassing op de soundsaJ!Pler uit eerdere numner in , een

rrodem-prograrrm3. plus aanpassing, een prograrnt\3. dat de beginadressen aangeeft van

prograrrm3.'s, een kleine tekstverwerker, een eenvoudige SaJ!Pler e n een

lichtkrantgenerator .

De volgende spellen staan ook in dit sonderheft: fight in space, scramble,

kiks tart e n fussball -manager.

De sonderheften zijn t e verkrijgen voor 7,50 gulden zonder verzendkosten of

'10,50 met verzendkosten bij:

w ;"'.,....; clcte. l s t e.r "Z..~~ le.,

Hans kessels

Ondersestraat 22

5988 EC Helden

tel : 04760-71206

tussen 19.00 en 21.00 uur

17

listings Adventure maken met Andreas Stremler (slot) % nint." . .1e 0Pt?r1t ,je deur: ":9,::s1.ib:3

':il.3 Pr rnt.".ie vm:1 d>? sch.:11- 1 : 1 ": ·:1osut,;;

100 Pr rni"hient1ee r;eb ._ie deze ad• .. ient1.T,;;-

9ee i nd i 9,1 1 1 ! ": ·:1,:,sub:3

:end

r119el 41

1005 data pc,,:,rt.,brnn>?r1Plaat.s,st.ailen,:,.,m

:i, kerker,9.:1rderobe,1,.rcç,nkamer, loseerk.jmer

mm dat.a o•._.1erk,,:,p,9rote 2.a.~1, toren

W15 rt?m t,.iat ..ie ziet. P>?r Pia:s t.-; [,:~·>"°ii

s bUzondE-rs,nit?ts bi._izonüets

ers, niet.s bLizon,1ers, niets bi..iz,:•nd,;,,··:: 1027 dat.a ni>?t.s bi.iz,:,n,jers, r:J>?E t,i.Jzr,,,,:,

i138 it•.1i..i$(D=""t.r,>?nnint.:nlnt."._ie k-:!n ,: e 1635 datl2,H,û,û,4,Ü, 1, 3,5,2,,3-i},?",,: .. ,::.ij nii?t verdeijigen:: ":~,:is,_ib:?:-::;,:,t.Q!:W ,0,iJ,.3,ü,IJ,ü,6,4,'9,ü,4,:3,û, ?,,),h

111.3 Fnnt:nint."._ie 9aat OP een tesena.:irw 1i34€t dar.a0,i0,?,i3,0,û,ij;3, 1~ ,t1,0, 1:,

î ot 2 ... 114 itb=ithenn1ni 11aaaaah 11 : .je ,~or"cî ·:.ieo

116 ifb=2thennint."..i>? ,Ji?fslaat. de rid;jer

i 21} rern dood

î 23 n 1 m." een :: l ech tr? :,.,r?r1d i r;-3 ger;ad ' : ''

L'.4 Prim.:prrnt."drui, oi:- 'sPA.t.ir?' . •. '' L:6 9r?t.ai: 1 t.;,:t(>" "t.hen.: 2f.;,::.[se3"2: rew r,:;, st.an:: W6û r1cm lj.:1t.;, PÎi:itsen [ k!i";:) ]

·3etai len z1-.in ti i._i de r i ·::-itin:>ff,

in re9e i H.135/1041~. (i.;it zullen 1,.1e iat.,;,r, z1er!1

~Plaats 1,2,3,4)

Er ziJn 4 ridn.rnger; n.m , n<,z, 1., ,,

zUn: 2,4,3,0,0,8,1,0,i,0.a.0,J.f.G, i L_J L-1 L_J LJ I ,1 \/ \I \ P iaaî.si-i:· i aat.<·-pj ë<E!t.::.3-P i a,=,r-:<.i

L 1 j C1e 2 !Jl,?nt. 1.'l:t1)r ;,is ..iEt nüe:r,: ·=-~·==: eru Pia.:it.s !. (.ga maar no,:,,-,J bt "

Plaat.s 1,d.;m Zie ..ie ,Jat _: ;;, r.n..: P iaat.s ·,2 1.11 t.Ki:,mt:)

•

[ 21 De 4 dient. t,~xir als .Je ,:,,:r:;-t ':.laat bij Pla.:its 1. (sa rP.iê!r oost oi..i

Plaais i,,jan zie . .ie .-1,;1t. ,,e bi.j

Plaats 4 u1t.i.'.r;mt~)

[ 31 [ie 3 di1?r1i •.1oc,r .;,is .ie zuiö ·3a.:1t

bij Plaais i. ~sa maar z1_1id bi..i Plaats 1,dan ZlP ..ie ,jat. ..ie bi.j

Plaats .3 uit-komt.: )

[4J rie e dient 1,oor als ..ie ,,.:est 9a.;;t.

t,i..i Plaais i. t'B maar 1.t~::t bi .J

P iaat.s. î, dan z1i? ,il? ,i.3r. er ·3ei?r•

Plaats is ; tn ,1i r. %ua i scm, ._;,1,;,r,

:..,e 9e1.~oon een ti ' ·;

De dat..a' s ,,,orden hil?nn;,,,;, in-~'=' iezen;

-,11rn r1(aani.:1l Plaa1-::.>?rj, a.,in..a i

r1cnt.1nsen)

[)1 t riicieT. ais ,"= me;,,r ,1:1n lü Piaat.ser, ot r1,:tnrnsff1 , .. !em.'

t.'e richt.lnsen Kt1nnen oot, 1:ieiër ,j.;;-n

4 z 1.jn, ,j.:1,:,ro1.Jt?f strat:s 1.·2r,1er.

-tor . .1=11.04: tor1=î t.o4: r"t?jGr1 : . .1: t ·!;

Plaatsen 1)

i:i1s .je zei i 1?er1 aouem.1.1r2 ·,: ; t

r,1E'l?r 1_11 mri;, i tJen.

f:. t,. 6 ricrit.rns;:,n.

Je kunt d.an o.v. de li1Si.n.1c tie ~0

' open @1.1r' E-r, 'sa t.rap ' erbi..i ,joen•

Hieröi.j 1t1•Jet. Je op iE-t.t.en,d.;;t

·-'"' in de dai.a' s SS:en 4 set.ai ien ~ n,:ht.inge1ü P>?r P iaat.s lrir.i i,:t, maar ~ n.m t.nocrd,erost., zu1a,:,.h?S1.,

DPen deur,9a trap:) Een voorbeeld atb •. 3. Hiert11 . .! zul ien Ge ,Jat.:l s 1/an c~ nr:htrnsen 1~,:)rden:

~,0~2,0,3,~,1,~,~,~,A,4, l• 1 111111it ,,;: : :~;:;, ·

\ I \ I Plaats i - Plaats 2

0,6,0,0,1,0,0,~,8,0,0,2 l111 "' i ' I\ llil ' ll " I' \ I \ I F-l:1-,:its .5 - F'laat.s 4

r1,;,n moeI niet. verseien,,j.:ft. .je tn

eiser, aooer,v.ire .ais .JE- Cr,' . .!, 1;.

ric!üinsen r:eoi. ou 'i tr,··~., - )

ltr"l'~::<, -)t.ri':'n rtl ~ ert!1._i ri:- i~(ll::'"1,

Dus~ 1t r11..1:: :- 5 ) t.rit:r.Pr1 n1.~t=r ts h 1:-? r

me1. ,je (.rac·'

tn: 1 rr1 ! .. x.~:S) r.henx=r-1 ! ·::·,'5): :101-e=: .

1 + r 1( .x., r::) t.henx=r 11.'): , .7.-,; '?=)i.(1f .

19

Het zel f·3i?t11aakte alfabet. A •• l,2,4,8,24,40,73,74, 76,72,&'0,96,64 B 1,3,5,9,25,41,73,73,74,76,80,80,32 C 1,3,5,9,17,33,66,68,64,64,80,32,0 D 1,3,5,9,17,33,65,65,66,70,72,80,32 E 1,3,5,9,25,41,73,72,64,64,64,64,64 F l,2,4,8,24,40,72,72,64,64,64,64,64 6 1,3,S,9,17,33,73,73,78,64,64,80,32 H 1,2,4,S,24,40,73,10,12,8,16,32,64

1,2,4,8,16,32,64,0,0,0,0,0,0,0 .J 6,9,2,4,8,16,32,64,0,0,0,0,0 K 1,2,4,8,24,40,84,34,65,0,0,0,0 L 1,3,5,9,17,33,65,0,0,0,0,0,0 M 1,2,4,8,16,32,65,114,20,40,80,96,64 N 1,2,4,8,16,32,127,2,4,8,16,32,64 0 1,3,S,9,17,33,65,66,68,72,80,96,0 P 1,2,4,8,24,40,72,72,72,72,X0,32 Q 1,3,5,9,17,33,65,69,66,69,72,80,32 R 1,2,4,8,24,44,74,73,72,72,72,80,32 S 1,1,1,9,25,41,73,74,76,72,64,64,64 T 1,2,68,72,S0,96,64,64,64,E,4,0,0,0 LI 1,3,5,9,17,33,6.5,2,4,8,16,32,64 V 0,0,0,0,0,0,127,2,4,8,16,32,64 ~-' 127,2,4,8, 16,32, 127,2,4,8, 16,32,64 X 0,0,0,1,66,36,24,24,36,66,1,0,0 V 0,0,0,1,66,36,24,16,32,64,0,0,0 Z E.4, 64, 65, 76, 73,81, 97 ,E,5, 13, 0, 13,0

Mocht het niet allemaal klüPPen ,~n is het eerwoudig te verandet·en dc•)r het volsende te doen.,.,., 64 3'.i

1t 8

4 .-. i.

1 -1 2 4 B 16 32 64 2 4 ö 16 32 b4

als u een hobe 1 in~sonder zwart.

maakt dan is dat een 1. Zo ~at u dus hokje voor hok,ie 1.'ül

naken en tel dan de waarde van het ~p)Kje OP,

Een streep vertikaal is dus 127. '-<~~~ v~C!.r""'•~

miniatuurtje

soundzweving 1 FOR P=O TO 8 2 VOL p 3 SOUND 2,900,0.05 4 NEXT p 5 GOTO 1

'P,'-f S re~we-rc<a

1 I"'.'~ i:-:· I

;. ·,-• • • ,• 1,

Vr-~~ "f)W\

Vahïc..k ,:,o.l.c..L<,r : :.~- .. k 1,,1 !"'.- i::°; i::: :: ,.:_:· .. :11/1!.:.,_~•~)i' •:: ::::,·;. ;) :i.lJ ·~)J:~:;;;.} Jl_,"..:·1'1

: ... •. _. · .J ,:::· ·1 ·! .-. ~ c:; r t :~. : .. ~ ·.:1. ). , ••• :':· ~::· ·, ï .:-: r- ... -~~ .t .:.·. 1 ~: >:.::1.r ,..::h;.1.:1.;·" 1;:· u J ·:::.i: .. 1: ·(:~· i .. :J .i. ·,ï ·:0 . .: ,: .. ..:.!··· ·;--!(> .. ! .L ·:) ::::: :.:.· . .J -3. :.1.1.:1. i.i. ! · .. .:. · .. -, :.1 i. ;. : •.~ i ,.: :-:. :..!. tt !. 1 ·:=··! ·: : . r-· i .. ! ·i) ,-:· f! .• =~.:: ~- .. :. (. :-·· ~ ~-r.~-:. t1!:1 1 ... 1·1:(:!_·r·· :::1 n~=- ,.J :i .. :~· :.::::, .1. i:: 1 .. .• ::

-:: -~ f·i::: ~.:·f t... C1f' t .1.; ·~~,:.: ' . .-.~::·: ·. ~~!:~~,(: ._; i ï: ·~: · ... '. · -1 ; .... _ ... :: 1: •:. !: .~ ·_ ·:·1 ·./•::.::-!· :·: 1 . =·i :t 1. r .. . :.1.:-.: ·:~· i 1,.

20

----------------------------------------------------------------HANS VOERMAN BR I L-IANTLAAN 82 3523 CH UTRECHT

- ********* TEL:OJ0--523176 DATUM: _____ _ UTRECHT• **************************************~************************************ (N)ERIOP:

1M REF: OOE REF:

READY.

1 l!9t •Hffff4H Bl!IEFIWD lffHHH

2 l!9t •HH VOl! Bl!OTIER H1 5 --3 REN •- IWIS V!ERl!AN UTRECIIT tffff 10 SCi«:LR 20 PRINT" IK 2ft. >ET Bl!IEFIOlfD 1/00l .I: NAKEH

MAM DE ID:ST DIE ER IN"

30 PRINT" PG:î,OJE 01:E .I: ZELF~ ! !1"

100 tffNl,4 109 PRINTCH1S l27l "F" 119 FCl!l=ITD79:PRINTl1, ·-·;:NEXT l:le PRINTl1,~<27l;T 139 PR INTI 1, "HAHS";Clf1$ 1271; T; 1'3 PRINTll, .. VOERMH" 1se PRINT11, "BRILXWTLMN 92· lE.e PRINTll, ·3523 Dl UTRECHT"TAe!SSl ·-·

199 PRINTll,~ llSl;" l)()ERIIERP: • 200 PRINTll, "IM REF: • 219 PRINTll, "OOE REF: " 2:l9 PRIHTll,Ob<el ;Clti<27l TTA81'3l "NIH IEREM, • 500 CI.OSEJ S01 PIUNT"EH 11.1 1V16 JIJ >ET ZELF ~-562 PRINT" ll.S .I: fET IIXlI Vlt4J VEP.IIAOfT IK EEN KLOP.!:!!!!!• 500 FIRI=IT040:PRINT"·"; :IEXT 5&4 PRINT"twiS \ltER!Wj "

595 PR! NT"BR IL.wmMN 32" 5e6 PRINT":3523 CH UTRECHT .. _._. S07 PRINTïEL: 0:Je-·523176 DATU1: ..•• UTRECHT" 503 FCl!l=IT049:PRINT"+·;:IEXT 599 PRINT"IJNDERIERP: • 519 PRINT"IM REF:. 511 PRINT"C!NZE P.EF: • 512 PRINITA812el "NI-KIEREN, •

l 'IG PRINTll , "TEL:93e··523176"TAB 143) "DA11Jt: ...... UTREDiî<" 100 FCl!!=IT079:PRINT11, ·1·;:NEXT REAOY.

Dit programmaatje berekent p1 (w) op zoveel decimalen als je maar wilt. Het gaat niet erg snel, maar als je een dag de tijd hebt, krijg je ongeveer 2000 decimalen.

1 rem Er ik Vermaas 2 rem Bähler Boermal aan 3 rem 9765 AP Paterswolde 4 rem Tel': 05907-1031 5 rem 10 input"(clr-home) hoeveel

decimalen"·de 15 t1$="000000" 20 ifde<2thenl0 30 b=intC(dezl/3)+1 40 dima(b) 50 c=1nt<b*3*log(l0)/log(2))-l 60 fori=ctolstep-1 70 d=O:a(1):a(l)+200 80 p=2*i+l 90 forJ=ltob 100 d=d*lOOO+a<Jl*i 110 a(;l=int(d/p) 120 d=d-Ca*Jl*p 130 next_1 :nex t1

140 for1•btolstep-l 150 ifal1))=1000thenali-1l•a(i-1)+1 160 next1 170 a$ <O> ="3 , 14" 180 fori=2tob 190 iflen(a$(q)) ) 250thenq=q+l 201) nexti 210 w=q 2 15 t$•ti$:print"<c lr-home>"t$ 220 fort=Otow : printa$( t)::nextt 230 print:print 11 wilt u dit op de pr1nter? 11

24(1 geta!f 250 ifaS=''j 1•then31)0 260 ifa$="n " thenend 270 goto240 300 openl,4 31(1 fort=Otow : pr1 nt#l,a$(t);:nextt 320 closel 330 end

Elektrische stroom kan men voelen en niet zien. Als je stroom kan zien, zul je hem nooit meer voelen. Ch• sullln9 van l'lurony)

21

spellen AIR COMRAT E1'fULATOR II / CASCADE GAMES

Lang verwacht maar dan toch gekon,en : Air Combat ~mulator II.Het vervolg op ACE.Deze versie is alleen met 64K te spelen.Na onge­veer J/4 jaar is ACE nog steeds één van ruijn favorieten . Dus toen het bericht van ACE II k~am,•as ik door het dolle heen.~chter het bleek een grote teleurstelling.Na het pro­gramma te hebben opgestart verschijnt ee1, menu . Hier kun je hetvolgende allemaal kie­zen: de computer als tegenstander of iemand anders;het intellegentieniveau van àe CB}'.; het aantal Vliegtuigen;het aantal tref1ers voordat je vernietigd wordt;in- of uits<;i.a­kelen van een crash-detector; 'full scale aerial corubat' of 'close range dogfight: 1evens is er een save-optie voor disk. Als je 'f.s,a,c.· kiest mag je eigen toes tel bewapenen met anti-Vliegtuig raketten en/of anti-~rond raketten.De schaarse grondobjecten bestaan uit 1 radarstation en 1 schip.va's al­les op de grond,ve cockoitjes zijn sober en klein,vrij onoverzichtelijk . Enige leuke aan dit spel is dat als de een de ander vernietigd er een leuke explosie te zien is.Landen en op­stijgen krijg je niet te z ien,doet de computer allemaal voor je (in feite gewoon weg gelaten). Kortom een grote tegenvaller na het zo goed geschreven en ontvangen ACE.Helaas .. •.•

Graphics Sound Playability Presentation: Value Pri,i s

6 2 5 4 5 te duur

( g één spraak

Gert-Jan van Vorst {"Maverick")

22

Elektriciteit moet geaard worden, behalve bij vliegtuigen. ( " l• ••' YOl'I l'lurpny)

PROFES~: I Ot·lFIL BOULDEF:DA::H I ( +4)

Ee·n •=H.ssi,: die· o·,,er9E·ZE·t. is v.rn de CBM 64 ·r,;,_.Ir d1:· PLUS/ 4. De be&,elin9 v.;,.n het sPe l is orq a. ll '? di .~.r,,a:r,t.e-..-, te ·,,erz-:1.1,;e· l ;,n en da.~rbi..i de· ·J;, l 1:· ·.,~. llendE· st.e·nen te onhJi .ikE·n, dit r,,oet 1,.1e l bi nnE-n d>< ti Jd 9eb'='•.o.r·E·ï, .u,dEr·.; kost hE·t. ,ie E·l:'ro le,.1Eï1. Ite vers ie die ik ondi:r o9en kr1:i:9 h~.d .3. l '?ef1 i n91:·bo1.1.1,.1de:· che.:1.t-"'odt? (ont?i ndi 9e 1 eve-..-,s) ZQd:1.t het sPe l ..-, .;1.1.1.1 . ..i~ l i "ik:=. ri101:·i t'E' k .~.11 v1:reiorz.~.k€'n. Er zi .. in a.1 ve!o'E'l clone::. ·,..· .:1.·o dit sf'el i-r1 i:w,lCJc,P zei.:1.l::; rockr·,.:1.,, en rr1c • .:.to·f1E·'.." r,)~.-:1.r e·r·· is r,·,-:1.a.r een ,:,r9ine·le ·.ersie en d.it. is. BOIJLIIEF.:DFISH. GRFIPH Ic:; 6 ~:out ID 6 F'LA'r'AB I LI T't' 7 VALUE . 6 ORIGIMALITEIT 5 ) O'v'EF.:ALL 6(

SUPER COBRA (+4)

Ee)·1 s.hoot.-er,) •.1.P var, di:? bo·,,.i:··nsti:· Pla.nk. Oïet.1.~1i "ik r.-.et ,il:' h1:·lik0Pter d1:· l:11Jr.-,1111:·n , r,·1eb:or i te·r1., r.a.kette·r. en rr,i: ,e-r v.:1.n cl~.t s •:ic•rt di n9e·r, en •,;e·rnie·t. i 9 da .. irbi .. i z•:.1

.. :ee· l MC•9': 1 i "ik V3.ï1 .j "=' v i "i.:t.f1d1::··n r1,et. k ,:.9E· l ::. of bor11r•"tt?ï1. Ond~.nk :; d.~. t . het sP -a· l v;;·rd-:a.cht. ve~· l \Likt ,:,p skrar,,b \ e z .Il . .ie E-r nie t. 9<".•.o.•,J ,:;p 1J.it9ekeken zi .in. GRAF'H I C:3 8 SOUt·ID 5 PLA','Rf: I LI T't' B+ './AUJE 7 OF: I 13 f I tfll I i'E IT 6 :: O'v'ERffll 7 < TIJBERUMHER (C16/+4)

Zoek . .ie 1 •• .1':'9 door hi.::·t 9a.n9>=-r,~.t€· l se l eri •,.:er z 3.r1,e 1 d ~ .. :1.rbi .. i dE' di .:u,·,.:1.ï'lten , s l'=•.1.t.e l s .• fu.e l E' ï "I f i rt:· Po1.,.11:·t·· . It, .. i,:· r•-.i ·nP1.1:ntt: n ,3_.:1.n dit. =-~-= 1 .: - D-:· t i "id l,.1:1.~.rbi ..-,n':'n dit r,ioet 9 El,• ·: ren is. tt? kraP , ... ,.:1 .. :1.rd,:11:.r h1:·t t:·i:·n -"zi:·riu•.·.h?'flSPEl ~ i :: .. - Als .. ie· .. iE l ~ .. :1.t...s ti:· leven k, ... ,i .. it:. be-·nt. kri ,i·~ .. i e 0J1ri1iddi:·li .ik he·t. t .itel::.i:ht r r,, , ... •.=:'=·t·· ti:· zii:··n en .ie score zit:· .. ii:· d .I .~.r,:J,:;,:,r n.:,o it. r,;e,;-r tE·ro_o.9. -Iti t. ,;.Pel l i..ik t. ',,'E rd.1,:ht 'v'E e· l ,:,p ~:UORD OF DESTHl'r'. Kort.or•, .: eer, z1.,.1a.re- t.,:,9e,,·,/~. l ler ',/3.ïi Gr..;rr1 l i ï1 Soft.1,..1.~.t-1: • •• GRAPHICS 8. 5 soutm 2 PLAYABILITY 5 './ALI.IE ORiûHIALITEIT 5 ) 0'./EF:ALL

HIJHGAROR HIG FORMR- 1 CRF.: F:ACE ( +4 ) -----) GAME OF THE MOIHH ·'"-----

C'

·-' c- ,· ._, ... _

fll s er ie-ts , ... 1.:1.s t,J.a.3.r dE:- 0 "i c.::i s t i ,:k - ,· u.kket"':;. 11 -3. l "i .~.r i:- 11 oP :z.:1 te-ïi t.i: •,.1.:1.chti; n d .:1.ï1 1).1~.=­d .3.t 1".1e l t:·-?n ·:Ku:·d race--sP~· 1 , E·r, .;· i ï1di? l i .. ik is orizE 1.,.,i? n::. t•.1€rk E' 1 i .. ikhE id 91:·1",1,:.rden ,.,1.3.nt HUt·lGRROF.:IMG r,1~.9 er zU.-,. OP het. tit.el;.i:her·rr, kri "i·~ .Ji:· d€ k euz-:· uit. st..:1r t. i:1f tr.:1ir1iïl';. .. dE· lJ.at . .:.t,:· is ûfi'I ht·t. circ1.1.i t ti? •,.:erkt:·nni:·n ( i ·,-, 1.,.1.-::· ll~i:· l:11:o:htt:·ï1 ..ii:· ,r,i:i.::·t. t t: r 1.1 9:: i:h~J'E l.;·.-1 .;· t.c. ) '·/oor de r .:1.•:e- zelf kan ..ie ·no9 ki ezE·n 1-1. it het r.1 .. :1 ·.-,t .;11 ro11dE·ï1 ( 1-16) E'ï1 he t. .:1 .• :1.ï1t.:1.l .3.uto"s oP dï: ,.,.,e9 (1 - 16 ). Zo9~.1.1.1.,J "ie bE9iot l< r i . .i 9 ,i ..; .; ,:·r1 -~ .. :1.r1t .:1. l P•).nf:.E·,·, <.:1.fh~ . ..-,ke-li .. i k ...... ~.ït hi?t. .:1 .• :1.1,t.:1.l roï,d1:·n d:~.t. ,ii? ·~.::·J"OZ.E' il hi:bt ) .. d .~.t . ,:1 . .:1.nt :1. l P1.1.nt.i:1, loi:iPt t.E·r-1.1.9 i:·n .:1. l :: . .. iE finisht i :: dJ.t 1.,.1.=1. f: •. i e- ( 1\u :r h t::·bt. . .i i:· si:or ·e. A l =. ,i i:- hi:·t. nit:·i:. h-:1 .. :1.l t. v,: .. :,r d.~.t. dE· tel lE-r ,:,F· n•.o.l .st .I -~. t. i s f·,-=t GflME 0'·:'EF: ••• GRAPH I es 8 SOUi lD F'Lft','AB I LI T',' 8 './ilLUE OR IIJ Ulffll TE IT 7 ) 0'./EF:flll

0 C' 'J• .J

8(

B.11.CELIE 8808 13

23

p1_1RPLE TURLES

,ji t. s;:-el be;.11.1::i maar eens ,tit. de ct-4

nie1 eens zo 1 •• 1eel seheuser: heeft.

%iit dit. sPel is over·3ezet. van de C64 n,Hr de cî6 er: al les is Precies het

ien.;j..i i het. ,:,p de cEA 121 biock' s t,!aS

en dat P-Et ·3e,,.;ec,n!Uk n1E-t in het ·;ehE-uhen ,,,an de C16.

PLAVABIL!TV i.iAl UE 6

ze hebben het. dus verkleind. leuk, m:ïar hei SF-ei tJersdüld no·:1 al

met de T.U. serie. f;l-:1,H· .;,iles bleE-t hE-r zel tde- ,:!e muzief::,

de sr.;,pr:1,:s en het spel c,p dE- Cîf. krees de bedoeiin9 is r:1et. super·:ïran rn een vliesende t 1eis :ir:dere vl1E-·:'-en<le i ier.sE-n neer te halen . m.::.jr 3üer:J, de be!jottlin·:1 1s met 8i?n

a!anr:et..ie j.jn de c-i.}erk.ant l-'-3n het !;J.::ter de Pla.~r)es s.:1.;;n er:: schür.:ken·:ï r:;1.J€'r her

tt'ru-:t ti? komen m~.:sr tiel ü'Hir 4 -=·:hi!,j-

1.-.t.iter komen. iJRAF+iIC:5 5

onder ht? t SPe i ·2n bi!._: t t 2r ':'E=n l 2i)k

0 :u::-t * : tExGE P!:WG:tA:1:~A * 1 RE:1 * PROGR!\M!·!A' S AA~I ELKAAR 3REIEtl * 2 RE~* 1 RUN DI T PROGR~mA *

S0UHö5 3 PLi4VA8iLITV 4 liCiLUE 4

iJi}ERALL 4

'?eJ er ~1 e'jv, Al""' ere.

3 REM* 2 LOAD EERSTE PROGR. & TYP SYS 16331 * 4 RE:-t * 3 LOAD T'.·/EEDE PROGR.:\:-t:Ll\ ( REGi!:L-:.O HOGER) ! TYP SYS 16 355 ****** 5 POKE55 , 202 : POKES6,63 :CLR 10 FORI =1 533 1T016331+34: READA : POKEI , A: C=C +A: NEXT 20 IFC ()4 094THENPRINT"CHECKSU:Ot , ERROR ": STOP 1 0 0 DATA 1 6 5 , 4 3 , 1 4 1 , 2 3 3 , 6 3 , 1 6 5 , 4 4 , 1 4 1 , 2 3 9 , 6 3 , 5 6 , 1 6 5 , 4 5 , 2 3 3 , 2 , 1 3 3 , 4 3 , 1 6 5 110 DATA46 , 233 ,0,1 33,44,96, 173 ,23 8 , 63 ,1 33,43 , 173 ,23 9,63,133,44,96 120 NE;·/ 1 30 R::::-! DIT PROGRAl-t:,tA ST.'\AT IN HET BOEK EXPOSë:D Cl 6 * 1 3 1 :tE:-t * JE KUNT NA !!ET LADEN VA:1 HET T:-/EEDE PROGRA!-1,tA * 1 32 REM * DE REGEL NUM:•!ERS VERHOG EN , DIT HEEFT GEEN * 1 33 :rn:t * !)!VLOED OP HET /\ L EERDER GELADEtJ EERSTE * 1 3 4 R::;:.1 * PROGRA:-t:.tA * 135 RE:-1 * DOORGEGEVE)I DOOR P . J . S I ES:'/ERDA. *

24

NIEUWE LEDEN Ronald Jasper de Bruin, Hyacinthstraat ai 3261 XD Oud-Beijerland, tel. 01860-14574, geb. 24-10-73, co1puter 11, dataopslag 2, randapp. 33, 50 1nteressen: progra11eren, spellet jes, modelspoorwegen

Geert & Carla Hakze, Renatusstraat 4, 6444 XE Brunssu1, tel. 045-253225, geb. 02-04-45 /03-10-48 co1puter 14, dataopslag 21, 23, randapp. 37 44 speciale kennis: vertal en Duits-Nederlands, interessen: tekstver•er~ing, spreads­heets, denkspellen

Paul van Schendel, Binnen 3 A, 4271 BV Dussen, tel. 04169-1343, geb. 19-04-72 co1puter 12, dataopslag 21, interessen: alles -------------------------------------------------------------------------~---------A NVU LIN6 N EN NIJZ161N6EN re ren , 001Jersgracht ~7 8331 6X Steenwij k, tel . 05210-16273 1 geb. 27-10-66

computer 14, dataopslag 21, 2~, randapp. 31, 37, 48, specia le kennis: conversie C64-C16, interessen: algemeen -------------------------------------------------------------------------------------Koos van Esch: postcode moet zijn 9351 RH Leek Iwan de Graaf: computer 14, dataopslag 21, 23, randapp. 37, 45 46, 50, interessen machinetaal 1 ldisklutilities, araf ische tekeningen, d1g. en filmmuziek Henk Heus: tel.nr. moet zijn Of0-4296087 Peter Heijer: geb. 10-03-75, computer 12, 14, dataopslag 21, 22, randapp. 32, 32, 35, 50, interessen alles Jacob Ploeg: computer 11, 14, dataopslag 21, 23, randapp. 37, 42, 46, 48, 49, 50, interessen modem, eprom Piet Sieswerda: computer 11, 12, 12, dataopslag 21, 21 randapp. 34, 37 Peter Vaessen: randapp. 32 schrappen, toevoegen 37, interessen hardware bij -------------------------------------------------------------------------------------André Vermaat

1 Royaardsplein 164~ 3123 AS Schieda11 tel. 010-4701140, geb. 16-02-48

computer 1~~ .2, dataopslag 21, L3, randapp . 321 3b, 43, interessen: operating system, RS L32, graphics, schema's, modem, lichtpen

-Top 10 Jul/Aug- OPL o~s I rv Gi Pu Z.'Z.tL s. RV. BMC

1· 5 Rebound 4 2 2· 7 Summ11 Ewntll 10 S· 1 lk.ari Wanio" 1 4·REAutozone 5·RE Demolition 8·NE Super Cobra +4 7·10 Dooly B·NE Hungarorlno +4 9· 8 Formula l aim. lO·NE MIHion A·IT7 +4

-Recordt-

S.E.Butttlll), • S.E.SkHt Shooting · S.E~ing· S.E. W1ight Uftlng · W.E.Speed Sklting • SpHd King·Monu · lkari Wanio11 • Rebound ·

2 s

s 4 5

5 • 8

58.9·RV. '400-RV. 29.S·RV. 4-W·RV, 18.3·RV,

S:46:16-RV. S4000·BMC

108ffl·BMC

B. M. CEL! E +R I Et l '•/LETTER .

11 : 1 F'i :(€ l ~ 11.;.;-:1"blo:r "'· 3" ·;~-r<;: J.dsh-: '= t ~. ::.,_1br,:o•.•.t. 1r1'É

C: -·· t,J l ,-,,:h,:::: tt: t-~. O~·o:r ~.t,Jr - F's-232 ,•,

-=·· ri,.:,s

D 10 LET A=5 :o LET I:=-3 : :,:, LET fr:A-E: 40 LET B=--B+A 50 LET A=B-A ,3(1 PF'l :!T A, E: ;'(t L f ;[I