BUY SOCIAL REPORT 2019Excelleren in MVO en MVI door in te kopen bij sociale ondernemingen

‘Buy Social linkt je aan inkopende organisaties, bijvoorbeeld door hun pitch events’

Inhoud

Voorwoord ........................................................................................................................................................

Inleiding .............................................................................................................................................................

Best practice: SVB fleurt op samen met de Duurzame Bloemisten Groep .......................................

Buy Social Theory of Change ........................................................................................................................

Best practice: PwC en Lumeco stoppen energie in circulaire verlichting ...........................................

Resultaten: eerste stappen naar inkopen met behulp van de SDG’s ..................................................

Best practice: De Sign Language Coffee Bar bij ABN AMRO: meer dan een goed begin ................

Tips voor inkopende organisaties én sociale ondernemingen .............................................................

Best practice: Gemeente Utrecht en Cycloon gaan voor groen en inclusief .....................................

Onze ambities ..................................................................................................................................................

Conclusie ...........................................................................................................................................................

Nuttige links ......................................................................................................................................................

Best practice: Gemeente Amsterdam stimuleert zelfzorg met de VraagApp ....................................

Verantwoording ...............................................................................................................................................

In dit Buy Social report 2019 hebben we samen met onze partners voor de eerste keer in kaart gebracht hoeveel we samen inkopen bij sociale ondernemingen. Ook zetten we in dit report de voor-delen ervan op een rij. Hiermee willen we andere bedrijven en overheden inspireren om ook (meer) in te kopen bij sociale ondernemingen en om zich aan te sluiten bij het Buy Social partnernetwerk.

Valerie Hirschhauser, FRANK about tea

4

8

10

14

16

20

24

28

32

36

37

37

38

40

Foto: Jurre Rompa

3

“In de 17 Sustainable Development Goals (SDG’s, of Duurzame Ontwikkelingsdoelen) komt voor mij de wereld van inkoop mooi samen met de ambitie om onze planeet voor iedereen leefbaar te houden. SDG 12 heet officieel ‘Verantwoorde consumptie en productie’ en gaat over grondstoffen en het tegengaan van ver-spilling. Circulariteit, nieuwe businessmodellen en inkoop spelen daarin een cruciale rol. Want door het goed inkopen en her­gebruiken van grondstoffen en door afspraken te maken met de juiste leveranciers kun je de meeste impact maken om verant-woord met grondstoffen om te gaan.

De rode draad bij de SDG’s zit ‘m in de samenhang. Alle 17 SDG’s schetsen het totale plaatje waarop we actie moeten onder­nemen voor een betere wereld. Door verantwoord met grond-stoffen om te gaan heb je een positieve invloed op andere SDG’s. En andersom geldt: als je een circulair product inkoopt dat door kinderhandjes gemaakt is, schiet dat natuurlijk niet op. Daar-om zit de kracht voor mij in de samenwerking tussen de SDG’s, organisaties en inkopers.

Het mooie aan sociale ondernemingen is dat deze bedrijven vanuit een sterke intrinsieke motivatie de wereld verduurzamen. Daarbij is de businesscase van belang vind ik; die moet er goed uit zien.

Een marktconforme prijs, kwaliteit en continuïteit van levering blijven belangrijke randvoorwaarden voor inkoopprofessionals. Daarom zijn juist transparantie en samenwerking tussen opdrachtgever en sociale onderneming als opdrachtnemer van groot belang.In sommige sectoren kan ik me voorstellen dat de uitdaging voor sociale ondernemingen groot is. In bepaalde marktsegmenten hebben goedkope aanbieders veel marktaandeel door te stun-ten met prijzen die eigenlijk te laag zijn. Of zijn de gevestigde belangen heel groot. Transparantie is dan key.

Mijn wens voor de toekomst is dat maatschappelijk verantwoord inkopen (MVI) net zo normaal is als veiligheid. Ik vind het bijvoor-beeld een interessante gedachte om inkopers te belonen voor behaalde positieve impact op een of meer SDG’s. Daarbij hebben ze hun collega’s en leveranciers nodig, want MVI is niet alleen van inkopers, maar van de hele organisatie en de keten!”

VoorwoordDe kracht zit in de samenwerking

De SDG’s (Sustainable Development Goals of Duurzame Ontwikkelingsdoelen) zijn 17 doelen om van de wereld een betere plek te maken in 2030. De SDG’s zijn afgesproken door de landen die zijn aangesloten bij de Verenigde Naties, waaronder Nederland. Zie www.sdgnederland.nl. Op pagina 23 staan alle SDG’s.

ISO 20400 is de internationale richtlijn die publieke en private organisaties praktische handvatten biedt bij het in­richten en borgen van een maatschappelijk verantwoord inkoopproces. Zie: www.nen.nl of www.webtooliso20400.nl

Karin van IJsselmuide is manager Maatschappelijke Programma’s bij Nevi, dé vakvereniging voor inkoopprofessionals sinds 1956. Nevi is een vereniging zonder winstoogmerk, met een ideële doelstelling: het inkoopvak naar een hoger niveau brengen voor het individu, organisaties én de maatschappij. Vanuit die expertise is Karin coördinator van de SDG12 Alliantie in Nederland. Zij was van 2013 tot 2017 voorzitter van de Nederlandse commissie ISO 20400 en de internationale afgevaardigde voor IFPSM (International Federation of Supply Management).

54

Inleiding

Foto

: Gab

riel

a H

enge

veld

Waarom dit Buy Social report?Samen met onze partners hebben we voor de eerste keer in kaart gebracht hoeveel we samen inkopen bij sociale onder­nemingen. Ook zetten we in dit report de voordelen ervan op een rij. Hiermee willen we andere bedrijven en overheden in-spireren om ook (meer) in te kopen bij sociale ondernemingen en om zich aan te sluiten bij het Buy Social partnernetwerk. Dit netwerk van bedrijven en overheden koopt in bij sociale onder­nemingen om hun MVO ambities te realiseren en leert van elkaar door ervaringen en inzichten uit te wisselen.

De gegevens die voor dit report zijn verzameld bestaan uit de namen van de sociale ondernemingen waarbij de partners in 2019 hebben ingekocht en voor welk bedrag dit netwerk in totaal heeft ingekocht bij sociale ondernemingen. Experts van PwC hebben uitgezocht binnen welke SDG’s deze sociale onder­nemingen actief zijn. Bovendien hebben we met onze partners de voornaamste tips voor inkopende organisaties1 en voor sociale ondernemingen op een rij gezet, gebaseerd op onze ei-gen ervaringen.

Dit report is nadrukkelijk een nulmeting. Het kan nog een stuk beter, meer, groter. Juist daarom is het van belang om een eer-ste stap te zetten, op basis waarvan we de komende jaren nóg meer gaan inkopen bij sociale ondernemingen en andere orga-nisaties kunnen stimuleren hetzelfde te doen. Zodat de sociale ondernemingen meer omzet maken en dus meer impact kunnen maken, op weg naar een nieuwe economie die inclusief, circulair en armoedevrij is.

Wat is een sociale onderneming en waarom inkopen bij een sociale onderneming? Voor sociale ondernemingen is hun maatschappelijke missie leidend bij alles wat ze doen. Maatschappelijke meerwaarde is een integraal onderdeel van hun propositie. Daarom zijn deze

1 Onder inkopende organisaties wordt verstaan bedrijven en organisaties die inkopen bij sociale ondernemingen of hierin geïnteresseerd zijn.

Inleiding

• Buy Social publiceert jaarlijks een Buy Social report, waarin de inspanningen en resultaten van het netwerk zichtbaar worden. Hierin nemen we van iedere partner een best practice op.

• Partners kunnen hun deelname aan Buy Social gebruiken in hun in­ en externe communicatie.

• Buy Social kan eens per jaar deelnemen aan­ en presenteren op een bijeenkomst of event dat de partner organiseert om intern de zichtbaarheid van de Buy Social activiteiten onder de aandacht te brengen. Deelname versterkt het netwerk (het geheel is meer dan de som der delen) en daarmee de beweging naar een meer duurzame en inclusieve economie.

Onze partners:

Wat biedt het Buy Social partnernetwerk?Het netwerk bestaat uit een groeiend aantal publieke en private organisaties die hun maatschappelijke ambities mede willen realiseren via inkoop. Om die reden zijn sociale ondernemingen voor hen interessante leveranciers.• Het netwerk komt eens per kwartaal samen en wisselt tips

en ervaringen uit. In de komende jaren zullen we Buy Social als leernetwerk inhoudelijk verder ontwikkelen.

• Buy Social biedt een podium voor inspirerende voorbeelden van inkoopsamenwerkingen met sociale ondernemingen op events en op social media.

• Buy Social biedt haar partners een actueel en breed overzicht van innovatieve sociale ondernemingen die een match kunnen zijn met de eigen duurzaamheidsambities.

• Buy Social ondersteunt haar partners bij matching met deze sociale ondernemingen.

potentiele klanten. Hiermee is Buy Social een mooi voorbeeld van ‘samenwerking in de keten’.

Op de Social Impact Market (www.buy­social.nl) staat het aan-bod van meer dan 225 sociale ondernemingen met meer dan 360 producten en diensten. Daar verzamelen we ook onze best practices: voorbeelden waardoor inkopers uit de publieke en private sector scherper zicht krijgen op de voordelen die in­kopen bij sociale ondernemingen op kan leveren, voor henzelf én voor de maatschappij.

Buy Social PartnersOns Buy Social partnernetwerk bestaat uit ABN AMRO, PwC, Sociale Verzekeringsbank, gemeenten Amsterdam en Utrecht, De Nederlandsche Bank en de Hermitage. Dit netwerk komt regelmatig samen om van elkaar te leren door ervaringen uit te wisselen. Hun best practices krijgen een podium op onze social media kanalen en tijdens de Buy Social events.

Deze organisaties hebben al mooie zaken gedaan (zie de best practices in deze publicatie) en we breiden het netwerk graag uit.

ondernemingen de wegbereiders naar een nieuwe economie die inclusief, circulair en armoedevrij is. Net als elke andere onderneming levert een sociale onderneming een product en/of dienst met een verdienmodel als basis. Geld verdienen is voor sociale ondernemingen echter een middel om maatschappelijke meerwaarde (of impact) te creëren, en geen doel op zich.Inkopen bij sociale ondernemingen is dus een uitstekende manier om invulling te geven aan de MVI­ambities van een organisatie!

Buy Social Buy Social maakt inkopen bij sociale ondernemingen makkelijk. Dat doen we door bedrijven en overheden te informeren over de mogelijkheden, hen aan te sporen die mogelijkheden te ge-bruiken en ze daarbij te begeleiden. We laten hen kennismaken met sociale ondernemingen en hun aanbod, bijvoorbeeld door events te organiseren waarop sociaal ondernemers pitchen voor

98

geld ziet worden binnen de SVB. ”Het liefst alle-maal zo sociaal mogelijk. We heten niet voor niets de Sociale Verzekeringsbank.” De ambities van de SVB, uitvoerder van volksverzekeringen, zijn hoog. “Arbeidsparticipatie en milieuaspecten hebben raakvlakken met ons primaire proces. Op dit mo-ment wordt gewerkt aan een concreet beleid en visie op sociaal inkopen en SDG’s.

Deze samenwerking is vrij bottom­up ont-staan. “Yvonne, een medewerker van de SVB uit Rotterdam, heeft ons op het platform zien staan en wilde graag bloemen bestellen. Zo ben ik via haar in contact gekomen met de afdeling Inkoop bij de SVB en is het verhaal van bloemen bestellen met sociale meerwaarde verder in-tern verspreid”, vertelt Annelies.

“Als aandrager van de duurzame bloemisten­groep wil ik zeggen dat ik nog steeds enthousiast ben over de Duurzame Bloemistengroep. Het bestellen gaat makkelijk en op het door mij geko­zen tijdstip (dag/nacht). Ik kies het boeket dat bij de medewerker past, alles is mogelijk. Daarnaast kan je er terecht voor een fruitmand of cadeau­bon en je bepaalt zelf het bedrag dat je daarvoor wil uitgeven. De service is prima en de orders kan je altijd online terugkijken en wijzigen of annule­ren. Duurzaam en goed... Wat wil je nog meer.” – Yvonne Borsje, Management assistente SVB Rotterdam.

Het verhaal en bewustzijn verder brengen“Ambitie voor komend jaar is om meer mede­werkers van de SVB kennis te laten maken met de producten en diensten van sociaal ondernemers. Het bestellen van bloemen bij een sociale onderneming zoals de Duurzame Bloemisten Groep is daar een voorbeeld van.

Het is een alledaags product, maar dan met een mooie boodschap erachter. Dat bewustzijn willen we breder trekken en meer promoten”, aldus Flo. “De bewustwording is inderdaad belangrijk. Heel veel mensen weten niet dat veel bloemen uit het buitenland komen en ook niet dat er in de reguliere teelt veel bestrijdingsmiddelen worden gebruikt. Dat vertellen we mensen wel via het kaartje dat aan onze boeketten hangt. Zo kan de SVB uitdragen dat zij het belangrijk vindt en realiseert de ontvanger dat zijzelf hier ook een keuze in heeft”, voegt Annelies toe.

Veel zaaien en je verhaal doenIn de afgelopen twee jaar zijn er circa 55 gecertificeerde bloemisten bijgekomen. Door steeds meer vraag vanuit de overheid en organisaties kan de Duurzame Bloemisten Groep bloemisten enthousiasmeren. Annelies: “We benaderen zelf de organisaties. Via Linked­In probeer ik te zoeken naar duurzaamheids­managers of wie er verantwoordelijk is voor inkoop. En vaak is het ook heel veel zaaien en gewoon geduld hebben.” Op het podium staan van een Buy Social event heeft dan ook toegevoegde waarde vinden ze beiden. Flo: “Vertellen over een duur zame samenwerking is leuk en ik word altijd heel blij van deze events.” Annelies voegt toe: “Ook al is het een relatief kleine en vrijblijvende samenwerking, we bevestigen met ons verhaal dat het kwaliteit is en dat we het samen met een organisatie doen die het belangrijk vindt om sociaal in te kopen. Het is goed en het klopt.”

SVB fleurt op samen met de Duurzame Bloemisten Groep

Duurzaamheid als meerwaardeDe markt voor duurzame bedrijfsvoering groeit en als duurzame bloemist weet je dat daar de kansen liggen en daar zijn dus ook nieuwe klan-ten te vinden zijn. Annelies is aangesloten bij verschillende netwerken, waaronder Buy Social. “Om nieuwe klanten te bereiken moet je aan­wezig zijn op de plekken waar organisaties duur-zaamheid als meerwaarde zien en die bereid zijn om de extra stap te zetten”, vertelt Annelies. Medewerkers van de SVB zien die meerwaarde en dankzij de Social Impact Market wordt circa 1/3 van de bloembestellingen van de SVB ge-daan via de Duurzame Bloemisten Groep. Dit doen zij vanuit een intrinsieke drijfveer.

Duurzame bloemen uit Nederland De Duurzame Bloemisten Groep is sinds 2015 een coöperatie en een landelijk netwerk van gecertificeerde duurzame bloemisten. De Ba-rometer Duurzame Bloemist is een certificaat van Stichting Milieukeur, het is een bedrijfs-certificering. Het gaat niet alleen over het pro-duct. Annelies: “Het certificaat bestaat uit drie delen en als eerste gaat het om de inkoop van duurzaam gecertificeerde bloemen. Daarnaast zijn er ook eisen, zoals dat een verpakking niet chloor gebleekt mag zijn.” Op dit moment zijn er 135 gecertificeerde bloemisten, maar er is meer vraag van bovenaf nodig. “We mobiliseren de organisaties om duurzame bloemen te bestel-len en verzorgen via ons ordersysteem de pro-cessen. De bloemen worden verzorgd via een duurzame bloemist in de regio waar het boeket bezorgd mag worden.”

Intrinsieke drive bij de SVB, maar geen strikte doelenFlo vertelt dat ze het liefst 100% van de jaarlijkse bloembestellingen via sociaal onder nemers gere-

Voor meer informatie over het inkoopbeleid van de SVB: bekijk het partnerprofiel op www.buy-social.nl. Op de site vind je ook meer info over het aanbod van Duurzame Bloemisten Groep.

Best practice

Bloemen zijn altijd leuk om te krijgen, maar dubbel zo leuk als er een mooie duurzame boodschap aanhangt. Dat dacht een management­assistente van de Sociale Verzekeringsbank ook en het lukt haar om de rest van de organisatie te enthousiasmeren om bloemen te bestellen bij de Duurzame Bloemisten Groep. We spreken over deze samen werking met Flo Pelupessy, contractmanager bij de SVB, en Annelies Koch, mede­oprichtster van de Duurzame Bloemisten Groep.

1110

Buy Social Theory of Change

Foto

: Jur

re R

ompa

direct gericht op ondernemers gericht op bedrijven en overheid gericht op beide groepen

IMPACT

HOGERE EFFECTEN

DIRECTE EFFECTEN

OUTPUT

ACTIVITEITEN

De Nieuwe Economie:

Een brede groep organisaties (publiek en privaat) is beïnvloed door sociale ondernemingen en

door onze partners en handelt hierdoor ‘socialer’ (maatschappelijker / beter / duurzamer).

Inkopende organisaties vragen uit op maatschappelijke waarde en kopen in bij

sociale ondernemingen.

Inkopende organisaties zien in dat sociale ondernemingen hen kunnen helpen in het bereiken

van hun MVI / MVO doelen.

Partnernetwerk

Inkopende organisaties weten waar en hoe in

te kopen bij sociale ondernemingen.

Social Impact Market Buy Social events

Sociale ondernemingen en inkopende

Communicatie

Sociale ondernemingen weten meer over hoe en

waar ze kunnen verkopen (kennis).

Workshops

Sociale ondernemingen weten leads te converteren

in deals (vaardigheid).

Inclusief, Circulair en Armoedevrij

Sociale ondernemingen nemen een aanzienlijk deel van de economie in en leveren een concrete

bijdrage aan de economie.

Sociale ondernemingen hebben een grotere afzetmarkt en vergroten hun impact.

Buy Social Theory of ChangeMet welk doel is Buy Social opgericht en waarom doen we wat we doen? Om daar een antwoord op te geven hebben we onze Theory of Change ontwikkeld. Het geeft duidelijk aan welk maatschappelijk doel we voor ogen hebben en hoe we denken dat onze activiteiten daar een bijdrage aan leveren.

organisaties komen met elkaar in contact.

1514

PwC en Lumeco stoppen energie in circulaire verlichting

op energie. Het ging nu ook over gebruik van grondstoffen, over het volledige beheer en over waarom een lamp überhaupt kapot kan gaan.” Een mooie uitdaging voor duurzaam verlich-tingsbedrijf Lumeco. “Zoveel kritische vragen hadden we nog nooit eerder gehad tijdens een aanbesteding, maar we werden hierdoor ge-prikkeld om innovatief te blijven. We zagen gro-te potentie in dit project, ook voor de ontwik-keling van Lumeco als bedrijf”, licht Tommy toe.

Light as a serviceWat Lumeco biedt is een ombouwproduct om alle fluorescentie­verlichting (lees: TL en spaar-lampen) duurzamer te maken. In plaats van verlichtingsarmaturen weg te gooien, bouwen ze deze om naar LED. Het ombouwen van de lampen gebeurt met ondersteuning van men-sen met een afstand tot de arbeidsmarkt die bij Lumeco in dienst zijn. “Dankzij dit project zijn we ons product gaan doorontwikkelen en hebben we gekeken naar hergebruik, modulaire opbouw van het eindproduct, levensduur en light as a service”, vertelt Tommy.

Leer- en vertrouwenscurveOndanks de kritische vragen van Rob en zijn PwC collega’s kijken ze beiden terug op een

Geen lampen meer kopen, maar licht afnemen. Dat is het idee achter ‘light as a service’ in de parkeergarages van PwC waarvoor PwC samen met Lumeco een intensieve samenwerking heeft opgezet. In gesprek met Rob Klinkert, senior portfoliomanager bij PwC, en Tommy van de Giessen, marketing en communicatie bij sociale onderneming Lumeco leren we meer over hoe zij circulaire verlichting in de parkeergarages hebben gerealiseerd.

Best practice

Een aanbesteding met veel potentieUit de energiemonitoring van PwC bleek dat parkeergarages een enorme hoeveelheid ener-gie gebruiken en daar zag Rob toen een mooie kans. “Wat nu als we een tender eerst klein­schalig in de Rotterdamse garage uitzetten op basis van circulaire verlichting? De vraag ging daardoor over meer dan alleen besparen

lang maar leerzaam traject. Van publicatie tot gunning duurde het anderhalf jaar, maar dan mag het resultaat er wezen. “Gedurende het traject konden ze mij echt wel af en toe ver-vloeken, maar er zat ook zowel een mooie leer­ als vertrouwenscurve in. We gingen elkaar begrijpen, er ontstond verbinding en we kijken (nog steeds) hoe veel verder we kunnen gaan”, vertelt Rob.

Denk op de lange termijnWaar zit het knelpunt? Hoe kunnen we het probleem oplossen? Het kost tijd om dit soort vragen te kunnen beantwoorden. Tommy: “Om ons verder te ontwikkelen en de stap te zetten van duurzame naar circulaire verlichting hebben we ervoor gekozen om hier tijd in te investeren. We hebben de strategische afweging gemaakt en naar de lange termijn gekeken. En dat is wel de kunst, maar brengt een risico met zich mee.”

Neem de tijd voor innovatieNu 2,5 jaar later hangt in de parkeergarage van locatie Amsterdam de verlichting van Lumeco. In Rotterdam zit het er al een halfjaar in en Eindhoven staat op de planning. “Tijd nemen is ook de tip voor corporate organisaties. Een doorlooptijd van 3­4 maanden voor iets innovatiefs is niet handig. Een andere optie is om ook eerst te kijken hoe ver je komt met een kleiner projectbudget. Door bijvoorbeeld een eerste verkenning te doen voordat je een grote tender uitschrijft”, tipt Rob.

Oplossingsgericht denkenIn dit traject had Lumeco geen streepje voor omdat het een toevallig een sociale onder­neming is. Dus ze moesten echt aantonen dat ze een betere propositie hadden. Het programma

van eisen dat werd opgesteld was gericht op out come: welke effecten ga je leveren? Lumeco werd hierdoor op een prettige manier uit­gedaagd: “Je moet oplossingsgericht denken en zelf kritisch blijven maar ook innovatief zijn in het onderhandelen. Zo krijg je andere gesprekken waardoor je samen kunt groeien”, aldus Tommy.

Circulaire basisgedachte“Het mooiste van alles vind ik nog dat je het niet meer uit hoeft te leggen. Lumeco begrijpt het, we begrijpen elkaar. PwC collega’s komen zo nu en dan naar me toe en zeggen dat ze Lumeco met andere partijen hebben vergeleken en dan geven ze toch toe dat Lumeco 30­40% beter en kostenbesparender is. Er zijn dus nog mensen die twijfelen aan de basisgedachte van ‘kan hetgeen wat er is niet behouden worden’? Die gedachte zit erg verweven in Lumeco, terwijl traditionele projectleiders het over weggooien van het oude hebben. Wat er gebeurt is dat projectleiders door Lumeco anders gaan denken, hoe cool is dat!” vertelt Rob enthousiast.

Mooie resultaten en volgende stappen“Inmiddels hebben we dankzij PwC, tot nu toe ongeveer 440 uur aan sociale werkgelegenheid kunnen creëren voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en gaan we voor komend jaar de volgende stappen bepalen”, zegt Tommy. “Er is nu een gunning gedaan voor locatie Eindhoven. We gaan daar een stap verder en werken met biodynamische verlichting dat zich aanpast aan daglicht. Dat wordt weer een heel gaaf project”, aldus Rob.

Voor meer informatie over het inkoopbeleid van PwC:bekijk het partnerprofiel op www.buy-social.nl. Op de site vind je ook meer info over het aanbod van Lumeco.

1716

Resultaten: eerste stappen naar inkopen met behulp van de SDG’s

Foto

: Gab

riel

a H

enge

veld

De data van onze Buy Social partners geven een mooi inzicht binnen welke SDG’s de sociale ondernemingen actief zijn waar-bij zij inkopen. Experts van PwC maakten hiervan een analyse. Hierdoor kunnen we voor dit deel van hun ‘spend’ (totaal aan uitgaven aan producten en diensten) een eerste projectie maken van hun bijdrage aan de SDG’s. Inkoop ter waarde van EUR 2,4 miljoenDe Buy Social partners die data leverden voor dit report (ABN AMRO, PwC, gemeenten Amsterdam en Utrecht, SVB en DNB) kochten in 2019 in totaal voor EUR 2.409.154,­ in bij sociale ondernemingen2. De manier waarop varieert: van eenmalige los-se inkoop tot meerjarige overeenkomsten en raamcontracten. Ook kan het gaan om directe inkoop bij de sociale onder neming en om inkoop via een grote leverancier, zoals een cateraar of facilitair dienstverlener, waarbij de sociale onderneming als ‘ onderaannemer’ fungeert.

EUR 113,6 miljoen aan social return In 2019 realiseerden de vier publieke Buy Social partners (gemeenten Amsterdam en Utrecht, SVB en DNB) in totaal EUR 113,6 mln aan social return. De inkoop bij sociale onder­nemingen door opdrachtnemers van de gemeenten Amsterdam en Utrecht bedroeg in dat jaar EUR 1,2 mln.

Voorkeur voor SDG’s 8, 10 en 12Van de 17 SDG’s wordt er door de Buy Social partners vooral ingekocht bij sociale ondernemingen die actief zijn binnen een of meer van de volgende SDG’s:• SDG 8 ‘Eerlijk werk en economische groei’;• SDG 10 ‘Ongelijkheid verminderen’;• SDG 12 ‘Verantwoorde consumptie en productie’.

2 Voor de gemeenten Amsterdam en Utrecht geldt dat zij hiernaast in kochten bij het SW­bedrijf (respectievelijk Pantar en UW). Voor Amsterdam gaat het om EUR 17,5 mln en voor Utrecht om EUR 6,4 mln.

Resultaten: eerste stappen naar inkopen met behulp van de SDG’s

Social returnInkopers van overheden kunnen bij het verstrekken van opdrachten, de opdrachtnemer stimuleren of verplichten om iets terug te doen voor de maatschappij. Vaak gebeurt dit door mensen met een arbeidsbeperking te betrekken bij de uitvoering van de opdracht. Overheden passen social return op verschillende manieren toe. Er wordt steeds meer geëxperimenteerd met verschillende vormen van social return, waaronder de mogelijkheid om in te kopen bij sociale ondernemingen. Hierdoor wordt ook impact op andere thema’s dan alleen arbeidsparticipatie gerealiseerd.

sociale ondernemingen zijn actief in 3 SDG’s en 21 in 2 SDG’s. Voorbeelden van sociale ondernemingen die in 3 SDG’s actief zijn:

• Moestuin Maarschalkerweerd, event­ en vergaderlocatie en lunch café met leer­werktrajecten voor mensen uit de psychia-trie en verslavingszorg. (SDG 8, 12 en 15);

• Fairphone, ’s werelds eerste ethische modulaire smartphone (SDG 8, 9 en 12);

• Lumeco, energiezuinige verlichting geïnstalleerd door mensen met een arbeidsbeperking (SDG 7, 8 en 10).

Verder valt op dat veel sociale ondernemingen actief zijn binnen SDG’s 8 en 10. Denk bijvoorbeeld aan sociale ondernemingen als Autitalent (detachering van medewerkers met autisme), Swink (IT­ondersteuning door mensen met autisme) en De Koekfabriek (koek gemaakt door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt).

Veel sociale ondernemingen combineren verschillende SDG’sMeer dan de helft (36 van de 61) van de sociale ondernemingen waarbij wordt ingekocht, is actief binnen meer dan 1 SDG. 15

De SDG’s waarbinnen de sociale ondernemingen actief zijn waarbij is ingekocht, zijn ingekleurd. In dit overzicht wordt geen onderscheid gemaakt in de mate waarin is ingekocht per SDG. Zie p.23 voor de volledige lijst van SDG’s.

Binnen welke SDG’s zijn de sociale ondernemingen actief waarbij wordt ingekocht?

Foto

: Jur

re R

ompa

2120

Horeca en voeding favorietDe branche waarbinnen het meest wordt ingekocht is Horeca & Voeding. Instock, dat aan chefs producten levert die anders verspild zouden worden, wordt meer dan eens genoemd als leverancier. Daarna komt Retail, met bijvoorbeeld Ecogiving en Geschenk met Verhaal die beide relatiegeschenken leveren. Ook zakelijke dienstverlening wordt veel genoemd. Dit gaat om uiteenlopende leveranciers als The Chairmen at Work (stoel­massages door visueel beperkten) en WasteWatchers (support bij het tegengaan van voedselverspilling), maar ook regionale netwerken als BlueCity010 en Impact Hub Amsterdam.

Binnen verschillende branches wordt volgens onze data (bijna) niet ingekocht, waaronder Facilitaire dienstverlening. Voor deze branche is dit te verklaren doordat dit vaak loopt via grotere fa-cilitaire dienstverleners met een compleet aanbod. Gezien het aanbod van meerdere goede facilitaire sociale ondernemingen liggen hier kansen en gaan we hier de komende jaren nadrukke-lijker op inzetten (zie ‘Onze ambities’ op pagina 36).

Resultaten van Buy Social in 2019

Events & workshopsIn 2019 organiseerden we 6 Buy Social events waarop 75 sociale ondernemingen een pitch gaven en waarbij 62 inkopende organi-saties aanwezig waren. Deze events leverden in totaal 382 leads op. Gemiddeld levert een Buy Social event 4,6 deals per event op; hoeveel er uit deze events komen weten we in mei 20203.

3 Zes maanden na ieder Buy Social event evalueren we of er deals uit voort zijn gekomen. De 11 events die van 2016 t/m 2018 hebben plaatsgevonden hebben in totaal 51 deals opgeleverd (4,6 gemiddeld).

We organiseerden twee workshops voor sociale onder nemingen: een sales workshop en een meet up met presentaties van PwC en Frank about tea over wat je moet weten wanneer je als sociale onderneming wilt verkopen aan een corporate.

WebsiteIn 2019 groeide het aantal sociale ondernemingen op de Social Impact Market (www.buy­social.nl) van 177 naar 204. Hun profielen werden bekeken door in totaal 10.470 bezoekers.

Proeftuin sociaal inkopen Noord-BrabantIn opdracht van de provincie Noord­Brabant heeft Buy Social een proeftuin sociaal inkopen voor 12 deelnemende (semi)­publieke instellingen georganiseerd. In totaal vonden vijf modules plaats over uiteenlopende onderwerpen als aanbestedingen, markt-consultatie, social return en impact meten. Op de slotbijeen-komst pitchten 16 sociale ondernemingen en werden de lessen uit de proeftuin aangeboden aan gedeputeerde Renze Bergsma. Zie deze online publicatie: publicaties.brabant.nl/inkopenmet­impact/sociaal­inkopen/

De 17 Sustainable Development Goals (SDG’s):

SDG 1: Geen armoede

SDG 2: Geen honger

SDG 3: Goede gezondheid en welzijn

SDG 4: Kwaliteitsonderwijs

SDG 5: Gendergelijkheid

SDG 6: Schoon water en sanitair

SDG 7: Betaalbare en duurzame energie

SDG 8: Eerlijk werk en economische groei

SDG 9: Industrie, innovatie en infrastructuur

SDG 10: Ongelijkheid verminderen

SDG 11: Duurzame steden en gemeenschappen

SDG 12: Verantwoorde consumptie en productie

SDG 13: Klimaatactie

SDG 14: Leven in het water

SDG 15: Leven op het land

SDG 16: Vrede, justitie en sterke publieke diensten

SDG 17: Partnerschap om doelstellingen te bereiken

BranchesBouw & Onroerend Goed; Deeleconomie; Energievoorziening; Facilitaire dienstverlening; Financiële dienstverlening;Horeca & Voeding; Logistiek; Media; Journalistiek & ICT; Mode; Onderwijs; Productie en assemblage; Reizen;Cultuur & recreatie; Retail; Technologie & Telecom; Zakelijke dienstverlening; Zorg & welzijn

2322

Circl gestart en staat het concept ook op ABN AMRO­vestigingen in Rotterdam, Den Haag, Groningen en Breda. Het proces is in samen-werking met de afdeling inkoop tot stand ge-komen, maar Sven was de drijvende kracht. Sandra: ‘Zonder Sven had de Sign Language Coffee Bar hier nu niet gestaan.’

Interne processenDe belangrijkste uitdaging om te overwinnen zijn de bestaande interne processen. Sandra: ‘Het belangrijkste is dat je met de cateraar in gesprek moet, want die levert de koffie. Ons concept is daarom zo flexibel mogelijk: wij leveren de geba-rista, de bar en het scherm met de filmpjes met alle bestellingen in gebarentaal. De koffie komt van de cateraar.’ Maar bij een bank spelen nog heel andere zaken, zoals de bankierseed die alle medewerkers moeten afleggen. En een voor­opleiding Wet Financieel Toezicht om contact met klanten te mogen hebben. De oplossing is om gewoon aan de slag te gaan en te accepteren dat je gaandeweg gaat leren hoe het beter kan. Sven: ‘Veel organisaties denken te lang na en blijven steken in beleid.’

Gebaar van de dagInmiddels is het een succes. De consumptie van koffie is vanaf de eerste week op een hoog niveau gebleven. Direct na de opening kwam het hogere management koffie halen en het hoofd HR maakte een vlog. En op schermen door het pand heen werd het ‘gebaar van de dag’ getoond. ‘Ik wist dat het aansloeg toen ik over de afdeling liep en collega’s onderling het gebaar voor koffie zag maken. En er komen nu zelfs mensen van buiten even snel een gratis kop koffie halen. Niet helemaal de bedoeling maar als het helpt om dit concept te versprei-den, is het OK’, lacht Sven.

Wereld te winnenAlhoewel er bij ABN AMRO en andere bedrijven mooie dingen gebeuren, is er tegelijk nog een wereld te winnen. Sven: ‘Slechts 14% van de werkgevers is actief op inclusie. Vaak is inspira-tie de eerste stap. Dus kom eens langs, ik vertel graag hoe je hiermee kan beginnen!’

De Sign Language Coffee Bar bij ABN AMRO: meer dan een goed begin

Sven Romkes is verantwoordelijk voor het B­Able project binnen ABN AMRO dat is gestart om mensen met een arbeidsbespreking aan te nemen. Er zijn nu (najaar 2018) 87 mensen geplaatst. ‘Het doel is om in 2025 in totaal 225 plekken duurzaam in te vullen.’

Hoge klanttevredenheidSven geeft aan dat B­Able voorloopt op tussen-tijdse targets. ‘Dat komt vooral omdat de top dit stimuleert en er duidelijke targets zijn ge-steld voor de verschillende business lines. Dus iedereen weet wat­ie moet doen.’ In de hele organisatie neemt het enthousiasme en het draagvlak toe. ‘Ze zien dat het werkt. Afdelingen die mensen met een arbeidsbeperking hebben geplaatst doen het beter: hogere cijfers voor tevredenheid van klanten en medewerkers en lager ziekteverzuim onder alle medewerkers van de afdeling. Ze zijn er trots op!’

HofleverancierCtalents is hofleverancier voor het B­Able pro-ject als werkende schakel tussen werkgevers en mensen met een zintuiglijke uitdaging. Dit zijn mensen die blind, slechtziend, doof of slecht­horend zijn. Oprichter Sandra Ballij: ‘We berei-den de kandidaten goed voor, zodat de kans op succes zo groot mogelijk is. Maar ook na de plaatsing moet je aandacht houden voor de kandidaten en hoe het met ze gaat. ABN AMRO heeft hierover veel geleerd de afgelopen jaren.’

‘Iets met inclusie’Het startte met het afscheid van Johan van Hall van de Raad van Bestuur. Hij wilde als cadeau ‘iets met inclusie’. Sandra: ‘Wij had-den toen net het idee ontwikkeld van de Sign Language Coffee Bar.’ Uiteindelijk is de eerste Sign Language Coffee Bar in februari 2018 in

ABN AMRO is launching customer van de Sign Language Coffee Bar, waar dove “gebarista’s” de lekkerste koffie en thee schenken nadat je besteld hebt in gebarentaal. De eerste bar staat sinds februari 2018 in CIRCL op de Zuidas en slaat enorm aan. Sven Romkes, medewerker Diversity en Inclusion, hoopt dat het concept wordt overgenomen door meer organisaties: ‘De Sign Language Coffee Bar is een ideaal begin om met inclusie aan de slag te gaan!’

‘Het belangrijkste is dat je met de cateraar in gesprek moet, want die ­levert­de­koffie’

Best practice

Voor meer informatie over het inkoopbeleid van ABN AMRO:bekijk het partnerprofiel op www.buy-social.nl. Op de site vind je ook meer info over het aanbod van Sign Language Coffee Bar. Inmiddels werken verschillende andere bedrijven waaronder PwC ook samen met de Sign Language Coffee Bar.

2524

Tips voor inkopende organisaties én sociale ondernemingen

Lees voor meer verdieping de best practices van • ABN AMRO en Sign Language Coffe Bar (steun van de Raad van

Bestuur); • de gemeente Amsterdam en VraagApp, en de gemeente Utrecht

en C ycloon (actief beleid dat inkoop bij sociale ondernemingen ondersteunt) en;

• de SVB en de Duurzame Bloemisten Groep (hoe samenwerking ‘ bottom up’ kan ontstaan).

2. Werk samen met grote leveranciers (facilitair, catering) en zorg ervoor dat zij de MVO en MVI ambities van de in­kopende organisatie vertalen naar het aanbod dat zij leveren. Grote facilitaire dienstverleners of cateraars kunnen door de producten en diensten van sociale ondernemingen op te nemen in hun totaalaanbod veel betekenen. Dit gaat niet altijd vanzelf en het kan lastig zijn om hier invloed op uit te oefenen. In de regel geldt dat dit beter gaat als de leverancier dezelfde (hoge) maatschappelijke ambities heeft als de in­kopende organisatie.

Bekijk de best practice van ABN AMRO en Sign Language Coffe Bar om te zien hoe er met de cateraar wordt samengewerkt.

3. Knip grote opdrachten zoveel mogelijk op in kleinere opdrachten. Binnen de context van aanbestedingen geldt sowieso het clusterverbod, waardoor opdrachten niet onnodig mogen worden samengevoegd om het MKB voldoende kansen te geven op het winnen van opdrachten4. Maar los van de wetgeving hebben inkopende overheden en bedrijven hier ook een eigen belang bij: op deze manier komen zij makkelijker in contact met kleinere innovatieve leveranciers die anders nooit zouden reageren op hun uitvraag.

4 Zie ook 'Aanbesteden en MVI: kansen genoeg!' bij Nuttige links op p.37.

Tips voor inkopende organisaties én sociale ondernemingen

Uit de best practice van PwC en Lumeco blijkt hoe je innovaties sti-muleert door een opdracht in kleinere stappen onder te verdelen.

4. Binnen het kader van aanbestedingen kunnen overheden vaker gebruik maken van artikel 2.82 van de Aanbestedingswet en zo opdrachten voorbehouden aan sociale ondernemingen waarvan minimaal 30% van de medewerkers een arbeids­beperking heeft. Maar ook private inkopers kunnen deze gedachte prima toepassen. In dat geval zijn ze niet gebonden aan een harde wettelijke grens van 30%, maar kunnen zo wel bijdragen aan de inclusiviteitsdoelen van de organisatie.

5. Transparantie in plaats van keurmerken. Grote inkopers willen niet het risico lopen om ‘issues’ binnen te halen in hun inkoopketen en spelen dus erg op safe. Gevolg is dat de kwaliteitseisen en richtlijnen voor sommige relatief jonge sociale ondernemingen een onoverkomelijke drempel zijn. Als een sociale onderneming op een andere manier kan aantonen

een bepaalde kwaliteit te handhaven en daarvoor geen duur stempeltje van een keurmerk of richtlijn hoeft te halen, kan dat ook voldoende zijn.

6. En tot slot, ga actief op zoek naar innovatieve leveranciers die kunnen helpen bij het realiseren van de MVO en MVI ambities van de organisatie. Bij arbeidsparticipatie gaat dit steeds beter, maar ook bij andere impactgebieden (zoals circulaire en duurzame productie, voedseltransitie) liggen volop mogelijkheden. Een netwerk als Buy Social kan hierbij enorm helpen. In ‘Nuttige links’ op pagina 37 staat een overzicht van andere relevante netwerken van sociale ondernemingen.

Uit de best practice van de gemeente Amsterdam en VraagApp blijkt hoe de gemeente actief op zoek is gegaan naar innovatieve leveranciers.

De voordelen van inkopen bij sociale ondernemingen op een rij: • het is een goede manier om maatschappelijke ambities

(in de context van MVO, MVI en/of SDG’s) te realiseren;• huidige medewerkers én potentiële nieuwe werk nemers

werken graag bij organisaties die ambitieus zijn en resultaten boeken op MVO gebied;

• sociale ondernemingen kijken op een verfrissende manier naar maatschappelijke uitdagingen. Door met een sociale onderneming samen te werken haal je die innovatieve blik als het ware naar binnen die de eigen innovatie ten goede kan komen;

• samenwerken met een sociale onderneming levert aan-sprekende projecten op, die goed zijn voor de PR van de organisatie.

Steeds meer bedrijven zien het belang in van inkoop en op-drachtgeverschap om duurzame en inclusieve doelstellingen te bereiken. Goed nieuws voor sociale ondernemingen die hier-door hun omzet en hun impact zien groeien. Toch is er nog een wereld te winnen op dit gebied. Hieronder de voornaamste tips van Buy Social om van inkopen bij sociale ondernemingen een succes te maken.

Tips voor inkopende organisaties1. In de eerste plaats is het van belang dat de top van de orga-

nisatie zijn steun uitspreekt. Dat geldt voor zowel publieke als private organisaties. Houd het niet bij woorden alleen: maak dit belangrijk binnen de organisatie door de voordelen te benoemen en zorg ervoor dat er concrete doelen worden gesteld die kunnen worden gemonitord. Anders kost het be-trokken medewerkers onnodig veel moeite om collega’s mee te krijgen wanneer ze wél met een sociale onderneming in zee willen.

2928

Tips voor sociale ondernemingen1. Maak het zo makkelijk mogelijk voor grote organisaties om

met jouw sociale onderneming in zee te gaan. Dat doe je in de eerste plaats door je voor te bereiden op het gegeven dat veel opdrachten in de markt groter zijn dan je alleen aankunt. Samenwerken met andere sociale ondernemingen is een goe-de manier om dit te ondervangen. Samenwerken met grotere aanbieders in jouw branche (facilitair, horeca, ICT), waarvoor je als onderaannemer kan optreden, is ook een optie.

In de best practice van ABN AMRO en Sign Language Coffee Bar (SLCB) lees je over hoe SLCB flexibel inspeelt op interne processen bij de klant.

2. Zorg dat je voldoet aan gangbare richtlijnen en/of keurmerken in jouw branche, of zorg ervoor dat je op een andere manier kunt aantonen dat je aan de gestelde eisen voldoet. Grote in-kopers willen niet het risico lopen om ‘issues’ binnen te halen in hun inkoopketen en willen hier dus geen risico lopen.

Lees in de best practice van de SVB en de Duurzame Bloemisten Groep hoe deze laatste samenwerkt met gecertificeerde bloemisten.

3. Maak het makkelijk om over jullie samenwerking te commu-niceren. Bijvoorbeeld door je eigen impact te meten en te laten weten hoe jouw klanten hieraan bijdragen. Dat helpt het draagvlak intern te vergroten, altijd handig voor eventuele vervolgorders. Maar logischerwijs is dit ook voor de externe communicatie van je klanten van belang.

Zie de best practices van • de SVB en de Duurzame Bloemisten Groep om te zien hoe de

Duur zame Bloemisten Groep de SVB helpt om te communiceren over de impact van een bos bloemen.

• PwC en Lumeco om te zien hoe het bereken van de impact helpt om intern draagvlak te vergroten.

4. Het kan zijn dat je duurder bent dan concurrenten, omdat jouw prijs ‘eerlijker’ is. Maak duidelijk waarom en wat in kopers daaraan hebben. Ook hier helpt het om je impact goed te meten zodat je de meerwaarde duidelijk voor het voetlicht kan brengen.

5. Zorg dat je vindbaar bent. Voor inkopende organisaties is het vaak het makkelijkst om met bekende leveranciers samen te (blijven) werken. Onbekend maakt immers onbemind. Dit kan je oplossen door je aan te sluiten bij netwerken die makkelijk gevonden worden, zoals Buy Social.

Bekijk de best practice van de gemeente Utrecht en Cycloon om te zien hoe Cycloon actief de gemeente benaderde om hun duurza-me en sociale impact onder de aandacht te brengen.

6. Tot slot is het van belang je te blijven beseffen dat inkopen-de organisaties niet per se op zoek zijn naar een type bedrijf, maar naar een oplossing voor een probleem. Te eenzijdig communiceren over impact kan dan contraproductief zijn: wat is je product of dienst en wat lost het op?

In de best practice van PwC en Lumeco lees je hoe Lumeco werd uitgedaagd om oplossingsgericht te denken.

‘Maak het zo makkelijk mogelijk voor grote organisaties om met jou in zee te gaan’

Foto

: Jur

re R

ompa

30

Gemeente Utrecht en Cycloon gaan voor groen en inclusief

Niet vanzelfsprekendToch was het volgens Femi bij het aan­bestedingstraject rondom de postbezorging niet vanzelfsprekend dat er aan een sociale onderneming zou worden gegund. “In de aanbesteding konden alleen punten worden gescoord op duurzaamheid, niet op het sociale aspect van de opdracht.” Maar daar was Cycloon het niet helemaal mee eens. Zij namen daarom het heft in eigen handen. Marike: “We hebben de aan dacht van de gemeente getrokken met ons groene én inclusieve verhaal. En met succes! We hebben het contract voor drie jaar gegund gekregen, met twee keer de mogelijkheid om het met een jaar te verlengen.”

Femi ziet deze samenwerking als een goede stap in een grotere beweging die gaande is binnen de gemeente. “Het is een heel bewustwordingsproces om ons meer te richten op inkopen met impact. We zijn nog aan het aftasten wat er wel en niet kan. Maar mijn tip is: zeg niet te snel dat het niet mogelijk is. Er zijn zeker contracten waar het echt lastig is, maar als je samen kijkt wat er wél mogelijk is kom je al een heel eind. Als deze aanbesteding nu weer op de markt zou worden gezet, krijgt het sociale aspect sowieso een plek!”

Cycloon bezorgt sinds september 2019 voor gemeente Utrecht alle pakketten en aangetekende brieven. En dat zijn er nogal wat! Ter referentie: in 2018 heeft de gemeente maar liefst 675 pakketten en 4.975 aangetekende brieven verzonden. Femi van Halen, contractmanager bij gemeente Utrecht, en Marike ter Pelle, klantmanager bij Cycloon, vertellen over deze impactvolle samenwerking.

Best practice

Duurzame én sociale bezorgingCycloon bezorgt post en pakketten. Zoveel mogelijk op de fiets, dus puur op bruine boterhammen met kaas! Alleen bij bezorging op grote afstanden stappen de postbezorgers in de auto. Die op groengas rijdt, dat dan weer wel. En Cycloon heeft niet alleen aandacht voor het milieu, maar zeker ook voor de mens. Maar liefst 60% van de 900 medewerkers van Cycloon heeft een afstand tot de arbeidsmarkt. Verspreid over 31 vestigingen bieden zij aan 2500 klanten een landelijk dekkend bezorgnetwerk. Nu dus ook in Utrecht.

Utrecht koopt in met impactFemi vertelt dat de uitgangspunten van Cycloon goed aansluiten bij de doelstellingen van gemeente Utrecht. “Sociaal ondernemerschap is in Utrecht de norm voor gezond stedelijk leven voor iedereen.” Ondernemingen die producten en diensten maken die bijdragen aan een betere wereld, geven meer waarde aan de stad. De gemeente stimuleert medewerkers daarom om in te kopen bij deze sociale onder nemingen. Zowel voor kleine bedragen als in grotere aan­bestedings trajecten. “Er is bijvoorbeeld laatst een brochure gemaakt met producten en diensten van lokale sociale onder nemingen, om collega’s te inspireren om meer bij hen in te kopen.”

Voor meer informatie over het inkoopbeleid van de gemeente Utrecht:bekijk het partnerprofiel op www.buy-social.nl. Op de site vind je ook meer info over het aanbod van Cycloon.

32 33

Onze ambitiesConclusieNuttige links

Internationaal netwerkSamen met Euclid5 en Buy Social UK gaan we verkennen of we een internationaal netwerk van Buy Social organisaties kunnen vormen. Dit biedt internationaal opererende inkopende bedrijven de mogelijkheid om in verschillende landen te profiteren van een lokaal netwerk van sociale ondernemingen waarbij ze in kunnen kopen. Ook biedt dat voordelen aan de betrokken support organisaties omdat we zo makkelijk inzichten en ervaringen uit kunnen wisselen over het bouwen van sterke ecosystemen die inkopen bij sociale ondernemingen makkelijk maken.

Verdiepen­om­specifieke­kansen­te­verzilverenNaast de verbredende activiteiten die hierboven zijn geschetst, willen we de komende jaren ook bepaalde onderwerpen of thema’s gericht op de agenda zetten. Zoals een focus aanbrengen binnen specifieke sectoren, om daarbinnen te kunnen matchen tussen vraag en aanbod. Ook willen we verdiepen op de rol van sociale ondernemingen als onderaannemer, bijvoorbeeld door in gesprek te gaan met grote cateraars, facilitaire dienstverleners waarvoor sociale ondernemingen goede leveranciers kunnen zijn.

5 Euclid is een Europees netwerk van organisaties die sociaal ondernemer-schap steunen euclidnetwork.eu

Onze ambitiesDit is onze agenda voor 2020 inclusief een doorkijk voor de jaren daarna.

Meer sociale ondernemingen op de Social Impact MarketOm te beginnen willen we meer sociale ondernemingen met hun aanbod op de Social Impact Market (www.buy­social.nl) hebben staan. Hoe groter het aanbod, hoe interessanter dit platform is voor inkopende organisaties.

Meer bedrijven en overheden die zich ­verbinden­aan­Buy Social­In 2019 zijn we gegroeid van 3 naar 7 partners en die groei willen we doorzetten. Meer partners betekent meer inkoopkracht, meer omzet voor sociale ondernemingen en dus meer impact! Ook biedt een groter en diverser partnernetwerk meer mogelijkheden om van elkaar te leren en deze lessen te delen. Hiermee blijven we andere organisaties inspireren om hun MVI ambities te realiseren door in te kopen bij sociale ondernemingen.

Expertise van partners inzettenIn 2020 starten we met het inzetten van de expertise van onze partners om de sales van sociale ondernemingen te verbeteren. Denk aan een procurement workshop van PwC, een pitch training door ABN AMRO, een workshop over aanbestedingen en Tenderned door Sociale Verzekeringsbank en De Nederlandsche Bank en ‘inkoop door de gemeente’ door de gemeenten Amsterdam en Utrecht.

ConclusieBeter in kaart brengen wat we doenOm te beginnen met een intern inzicht: uit deze nulmeting is gebleken dat het nog best lastig kan zijn om vergelijkbare data te verzamelen over uitgaven bij sociale ondernemingen van uit-eenlopende organisaties. Dit willen we de volgende keer beter in kaart brengen, zodat we nog meer inzicht krijgen en wellicht ook betere of genuanceerdere conclusies kunnen trekken.

Nog een wereld te winnenDe totale spend van EUR 2,5 mln bij sociale ondernemingen is natuurlijk niet niks. Tegelijkertijd is het slechts een fractie van de totale economische taart die we ieder jaar verdelen met elkaar, als je bedenkt dat het BBP van Nederland EUR 725 mld bedroeg in 2017. Nu is het aanbod van sociale ondernemingen nog lang niet groot en gevarieerd genoeg om aan de gehele vraag van overheden en bedrijven te voldoen, maar het is onze ambitie dat sociale ondernemingen in de toekomst een aanzienlijk deel van de economie innemen en een concrete bijdrage leveren aan de economie.

Doe mee!Begin 2021 zijn we van plan een nieuw Buy Social report te maken, met hopelijk meer partners en vooral meer inkoop bij sociale ondernemingen. Ben je benieuwd naar het Buy Social partnernetwerk en hoe dat jouw organisatie kan ondersteunen om via inkoop maatschappe-lijke ambities te realiseren? Neem een kijkje op www.buy­social.nl en neem contact met ons op.

Nuttige linksBuy Social website• Overzicht sociale ondernemingen met B2B aanbod ­

www.buy­social.nl/market/zoek­producten­diensten • Profielpagina’s van de Buy Social partners ­

www.buy­social.nl/partners/partners• Best practices - www.buy­social.nl/nieuws/blogs

Waar vind ik verder sociale ondernemingen?• Code Sociale Ondernemingen ­

www.codesocialeonder nemingen.nl • Social Enterprise NL ­ www.social­enterprise.nl/onze­leden • PSO Nederland ­ www.pso­nederland.nl/ > gecertificeerde

organisaties > zoek op ‘trede 3 & 30+ ABW’) • ‘Be social, buy social’. Inspiratie voor duurzame en sociale

cadeaus, locaties, bedrijfsuitjes, borrels, lunches en meer van de gemeente Amsterdam ­ issuu.com/amsterdam impact/docs/flyer_buy_social_digitaal

• ‘Zo koop je in met impact’. Tips voor horeca, team activiteiten, cadeaus en vergaderlocaties van de gemeente Utrecht - www.buy-social.nl/partners/partners/partnerprofiel- gemeente­utrecht

Informatie en tips• Lessen uit de proeftuin sociaal inkopen van de provincie

Noord­Brabant ­ publicaties.brabant.nl/inkopenmet­impact/sociaal­inkopen/

• ‘Aanbesteden en MVI: kansen genoeg!’ Tips van advocatenkantoor CMS ­ www.buy­social.nl/nieuws/blogs/aanbesteden­en­maatschappelijk­verantwoord­inkopen­ mogelijkheden­te­over

• MVI informatie voor overheden ­ www.pianoo.nl/nl/themas/maatschappelijk­verantwoord­inkopen­mvi­duurzaam­ inkopen

• MVI­richtlijn ISO 20400 ­ www.webtooliso20400.nl

3736

Uit het onderzoek bleek dat de app zelf hartstikke goed werkt: tevreden gebruikers en betrokken ondersteuners. De drempel zit hem bij de professionals die de meerwaarde er nog niet van inzien. Johan: ‘Wij kopen zorg in bij gro-te zorgverleners. Zij zouden VraagApp moeten gaan opnemen als onderdeel van hun zorgpak-ket aan de uiteindelijke doelgroep, maar dat kunnen we niet verplichten. We kunnen wel die wens uitspreken, maar ze moeten het uiteinde-lijk zelf willen.’

DrempelsEen grote drempel blijkt te zijn dat zorgprofes-sionals in eerste instantie zorg willen verlenen, terwijl VraagApp juist zelfzorg stimuleert. Ook wordt eerder in professionele dan in informele oplossingen gedacht. Johan: ‘Om dit te verande-ren zou er echt op zelfzorg en dus het gebruik van bijvoorbeeld VraagApp gestuurd moeten worden. In situaties waar wel met dit soort inno-vaties gewerkt wordt, is men over het algemeen erg positief!’ Een andere drempel is dat prikkels binnen het zorgsysteem niet meewerken. Zorg-verleners bieden het liefst zoveel mogelijk zorg tegen zo laag mogelijke kosten. ‘Zorgverleners innoveren wel, maar lijken dat vooral zelf te willen ontwikkelen’, aldus Johan. In 2020 wordt onderzocht hoe Vraagapp aan het verplichte instrumentarium van de klantmanagers van de gemeente kan worden toegevoegd.

Meer samenwerken met sociale ondernemingen!Johan is te spreken over de persoonlijke be-trokkenheid bij VraagApp. ‘Er zijn veel apps die zelfzorg willen vergroten en het is lastig voor gemeenten om door de bomen het bos te zien. Door de samenwerking die voortkwam uit de Amsterdam City Fellowship konden we bij

VraagApp zien dat ze echt betrokken zijn bij de inhoud, er is een sterke “het moet toch anders kunnen”­houding.’ Johan kan het andere organisaties aanraden om bij sociale ondernemingen in te kopen. ‘Het is een kwestie van gewoon doen en ner-gens bang voor zijn. En als je het omdraait: als je “blauw” inkoopt in de reguliere markt, krijg je wat je vraagt. Bij sociale ondernemingen zit beweging, die zitten dichter bij de bedoeling. Die intrin sieke motivatie krijg je erbij. Het maat-schappelijk effect is dus groter.”

Gemeente Amsterdam stimuleert zelfzorg met de VraagApp

Waarom is VraagApp nodigVraagApp is er speciaal voor mensen die onze samenleving complex vinden, zoals laaggelet-terden of mensen met een lichtverstandelijke beperking. Door hen op een laagdrempelige manier de mogelijkheid te geven simpele vra-gen beantwoord te krijgen via een app, zorgt VraagApp ervoor dat dit niet leidt tot stress, het vermijden van situaties en uiteindelijk tot grote problemen. Johan: ‘Als je kijkt naar onze statis-tieken over schuld, werkloosheid en het in aan-raking komen met justitie, dan zie je dat 40% van die groepen cognitieve beperkingen heeft.’

Meer dan gewoon inkopenDe gemeente Amsterdam heeft actief beleid om impact ondernemers te ondersteunen via Amsterdam Impact6, organisator van het fellowship programma. Doordat de fellowship als inkoopprocedure was uitgezet kon de ge-meente als een van de launching customers optreden van Vraagapp. Mede om deze reden wilde Johan wel wat ver-der gaan dan gewoon een aantal abonnemen-ten afnemen. ‘Ik wilde liever gerichter onder-zoeken hoe dit optimaal zou kunnen werken binnen de Amsterdamse zorgcontext.’ De ge-meente heeft toen besloten 200 abonnemen-ten in te kopen en daarnaast een monitoring op uitgifte, implementatie en gebruik te starten. Dit bood tegelijkertijd podia waarop VraagApp zich kon introduceren bij relevante netwerken van zorgaanbieders.

6 De gemeente neemt daarnaast diverse initiatieven om intern en extern sociaal inkopen te stimuleren en is part-ner van Buy Social. De gemeente is een van de onder­tekenaars van het manifest Maatschappelijk Verantwoord Inkopen en heeft een aanpak Maatschappelijk Verant-woord Opdrachtgeven en Inkopen.

Voor meer informatie over het inkoopbeleid van de gemeente Amsterdam: bekijk het partnerprofiel op www.buy-social.nl.

Toch nog moeite om de weg te vinden binnen de gemeente? Geen nood! Het programma Amsterdam Impact vervult een loods-functie voor impact onder-nemers die hen binnen en buiten de gemeente op weg helpt: impact@amsterdam.nl.

Best practice

Johan de Vries (beleidsadviseur zorg bij de gemeente Amsterdam) gelooft in innovaties die zelfzorg stimuleren. Mede daarom is hij binnen de gemeente Amsterdam ambassadeur van sociale onderneming VraagApp. ‘We hebben echt de keuze gemaakt om VraagApp zoveel mogelijk te ondersteunen in het traject van startup naar scale­up.’

Hoe is de samenwerking begonnenHet begon allemaal bij het Amsterdam City Fellowship. Johan de Vries vertelt: ‘Ik werd uit-genodigd voor het slotevent waar VraagApp werd uitgeroepen tot een van de winnaars. Deel van de prijs was ikzelf, om VraagApp in de rol van ambassadeur wegwijs te maken binnen de gemeente. Maar ik vond het wel zo leuk om te kijken of de gemeente ’launching customer’ zou kunnen worden.’ Daar had Frank Schalken (oprichter VraagApp) een goede partij aan: ‘Je hebt echt iemand nodig binnen de gemeente die zegt “ik neem jullie mee onder m’n arm, ik ga zorgen dat het wat wordt want ik geloof hierin.” Je kan zeggen dat Johan onderdeel is geworden van ons team.’

Het Amsterdam City Fellowship was een Europese openbare aanbestedingsprocedure waarbij de gemeente Amsterdam op diverse gezondheids­uitdagingen via een inkoopvraag sociaal onderne­mers uitnodigde om oplossingen te formuleren. Na een eerste selectiefase kregen ondernemers een business development programma aangebo­den waarbij iedere ondernemer toegang kreeg tot het netwerk van Impact Hub Amsterdam en de gemeente met tal van introducties en momenten om waardevolle contacten op te doen.

3938

Colofon

Het Buy Social report 2019 is een uitgave van Buy Social en haar partners.Buy Social is een programma van Social Enterprise NL en (tot en met maart 2020) Stichting Social Impact Factory.

Vormgeving: Studio IlseDrukker: Juist! Druk en PrintApril 2020www.buy­social.nl

Onze partners:

VerantwoordingVoor dit Buy Social report hebben we de gegevens gebruikt van de volgende partners: ABN AMRO, PwC, Sociale Verzekeringsbank, gemeenten Amsterdam en Utrecht en De Nederlandsche Bank.

De analyse in het hoofdstuk Resultaten (p. 20­22) heeft betrekking op de activiteiten van 61 sociale ondernemingen waarbij deze Buy Social partners in 2019 inkochten. Er is in totaal bij een stuk

meer sociale ondernemingen ingekocht, maar daarvan hebben we niet alle gegevens. PwC voerde de check uit van de SDG’s waarbinnen deze 61 sociale ondernemingen actief zijn.

De tips voor inkopende organisaties en sociale onder nemingen (p. 28­30) zijn tot stand gekomen met input van onze partners.

40