bulletin Cultuur & SChool # 47 Mei 2007static.digischool.nl/mu/community/Geef kinderen de muziek...

13
BULLETIN CULTUUR & SCHOOL # 47 MEI 2007 Brede school zorgt voor sociale cohesie, opvang en gaat achterstanden tegen

Transcript of bulletin Cultuur & SChool # 47 Mei 2007static.digischool.nl/mu/community/Geef kinderen de muziek...

Page 1: bulletin Cultuur & SChool # 47 Mei 2007static.digischool.nl/mu/community/Geef kinderen de muziek terug col… · ProVinCie FleVolAnD Guy Smit ProVin Cie utre ht Mirjam Cloo mirjam.cloo@

bulletin Cultuur & SChool # 47 Mei 2007

brede school zorgt voor sociale cohesie, opvang en gaat achterstanden tegen

Page 2: bulletin Cultuur & SChool # 47 Mei 2007static.digischool.nl/mu/community/Geef kinderen de muziek terug col… · ProVinCie FleVolAnD Guy Smit ProVin Cie utre ht Mirjam Cloo mirjam.cloo@

3

4

7

10

16

19

21

22

24

2

Veel AAnVrAGen Voor SubSiDie Voor VernieuWenDe ProJeCtenCulturele instellingen kunnen subsidie aanvragen voor een vernieuwend educatief project voor het primair of voortgezet onderwijs. een greep uit de aanvragen. [Ao] PAboStuDent in De rol VAn CultuuroVerDrAGerPabo’s hebben dankzij subsidie van Cultuur en School cultuureducatie in het curriculum voor aanstaande docenten op kunnen nemen. Voor de komende subsidieronde zijn kwaliteit en verdieping de sleutel-woorden. [Ao]

CoVerStorYbreDe SChool AlS MiDDelPunt VAn De WiJKhet aantal brede scholen in nederland groeit hard. Maar ze zijn allemaal erg verschillend van opzet en ook hun functie verschilt. bij de een ligt de nadruk meer op het tegen gaan van achterstanden, bij de ander op het creëren van sociale cohesie en bij een derde op het zorgen voor opvang. [Ao]

uit het ProJeCtloKet VAn ZWArt-Wit KoPietJeS nAAr een ProFeSSionele SChoolKrAntDe Nationale Schoolkrantdag heeft als doel om schoolkranten te professionaliseren. en dat blijkt te lukken, ze zijn al lang niet meer de zwart-wit kopietjes van vroeger. [Vo]

CultuureDuCAtie VolGenS... JhM KinDerMuSeuMhet Joods historisch Museum in Amsterdam heeft sinds december zijn eigen Kindermuseum om kinderen te laten zien dat de Joodse cultuur springlevend is. [Ao]

ColuMnGeeF KinDeren De MuZieK teruG!Jochem van eeghen, directeur van het Prinses Christina Concours, betreurt het dat het vak zingen aan het verdwijnen is. Volgens hem heeft ieder kind recht op muziek. [Ao]

DitJeS en DAtJeS‘Weetjes’ voor en door de lezer. [Ao]

oPinieillustrator Jeroen de leijer reageert op het cover- artikel van Bulletin nummer 46 over het nieuwe leren. Guus reith, inmiddels gepensioneerd, maar voor- heen kunstcoördinator en winnaar van de utrechtse Cultuurprijs, reageert op de column uit datzelfde nummer van rein Willems, president-directeur van Shell nederland. [Vo]

inhoud

pagina 10

pagina 7

GrAtiS AbonneMent• Gratis abonnement Bulletin Cultuur & School: www.cultuurplein.nl, kies onderwijstype > tijdschriften > bulletin C&S > Aanvraag bulletin Cultuur & School• opgeven Katern Primair Onderwijs: mail uw naam, adres en telefoonnummer naar [email protected]• Adreswijzigingen kunnen ook naar bovenstaand adres gemaild worden.

het ProJeCt Cultuur en SChoolCultuur en School wil de samenwerking tussen culturele instellingen en scholen op het gebied van cultuureducatie een flinke impuls geven.

Cultuur en School beoogt:• leerlingen in contact te brengen met verschillende

cultuuruitingen;• scholen te stimuleren meer gebruik te maken van

hun culturele omgeving;• cultuur ook een plaats te geven in andere vakken

dan de kunstvakken, zoals in geschiedenis, techniek en de talen;

• culturele instellingen te stimuleren hun aanbod beter af te stemmen op de behoeften uit het onderwijs.

bulletin Cultuur & Schoolmei 2007, jaargang 10, nummer 47

Bulletin Cultuur & School wordt eens per twee maanden uitgegeven door Cultuurnetwerk nederland op initiatief van het project Cultuur en School. het Katern Primair Onderwijs wordt drie keer per jaar meegestuurd met het Bulletin Cultuur & School aan de doelgroep en aan geïnteresseerden die zich hiervoor hebben opgegeven.

hoofdredactie Marthe bauwenseindredactie Maaike Severijnen

Als u teksten uit deze uitgave wilt overnemen, neem dan contact op met de redactie van Bulletin Cultuur & School.

redactiesecretariaat Cultuurnetwerk nederlandPostbus 613500 Ab utrechtt 030 – 2361 200F 030 – 2361 [email protected]

Aan dit nummer werkten meeJochem van eeghen, Anja Geldermans, linda huijsmans, Dieuwertje Komen, bart Krieger, Jeroen de leijer, bea ros, Maaike Severijnen, Anita twaalfhoven.

pagina 16

het noorDen

ProVinCie Drenthe hanka otte [email protected]

ProVinCie FrYSlAn Mark Stuijt lamijne Plat [email protected]

ProVinCie GroninGen Anke romein a.romein@ provinciegroningen.nl

GeMeente eMMen Frans Meerhoff [email protected]

GeMeente GroninGen Douwe Zeldenrust d.zeldenrust@ ocsw.groningen.nl

GeMeente leeuWArDen luciënne ooijman [email protected]

het ZuiDenProVinCie liMburG Jos Stalmeijer jhm.stalmeijer@ prvlimburg.nl

ProVinCie noorD-brAbAnt Jeroen Mulder [email protected]

ProVinCie ZeelAnD nathalie Jansen [email protected] Jan leendert Verduijn [email protected]

GeMeente breDA Max van Alphen [email protected]

GeMeente ‘S-hertoGenboSCh rogier Gerritsen [email protected]

GeMeente einDhoVen hanneke Wiersma [email protected]

GeMeente heerlen Marie-José van der Weerden m.van.der.weerden@ heerlen.nl

GeMeente MAAStriCht Paul lambrechts paul.lambrechts@ maastricht.nl Jan bessems [email protected]

GeMeente tilburG edwin Koole [email protected]

het WeStenProVinCie noorD-hollAnD ellen Koning hAArleM [email protected]

ProVinCie ZuiD-hollAnD linde Gispen [email protected]

GeMeente AlKMAAr rob bangert [email protected]

GeMeente DelFt Josephine busch [email protected]

GeMeente DorDreCht Charlotte [email protected]

GeMeente hAArleM noortje benne [email protected]

GeMeente hAArleMMerMeer liesbeth Staal [email protected]

GeMeente leiDen Megchel van es [email protected]

GeMeente ZAAnStAD Karin Schuurman [email protected] robert oosterhuis GeMeente ZoeterMeer Marjo Worms [email protected]

het ooStenProVinCie GelDerlAnD Patricia van der haak p.vander.haak@ prv.gelderland.nl

ProVinCie oVeriJSSel rianne brouwers eenheid Zorg en Cultuur [email protected]

GeMeente APelDoorn Miranda van Drie [email protected]

GeMeente ArnheM Annemieke Vervoort Afdeling CeWeS [email protected]

GeMeente enSCheDe Gerrit Dogger [email protected]

GeMeente henGelo Klaske buis [email protected]

GeMeente niJMeGen Yvonne lindsen [email protected]

GeMeente ZWolle ruth Prummel [email protected]

GeMeente eDe Ankie van de Kruijs [email protected]

het MiDDenProVinCie FleVolAnD Guy Smit [email protected]

ProVinCie utreCht Mirjam Cloo mirjam.cloo@ provincie-utrecht.nl

GeMeente AlMere Saskia de Werdt [email protected]

GeMeente AMerSFoort Charles rijsbosch [email protected]

GeMeente utreCht liesbeth van Droffelaar [email protected]

AMSterDAMGeMeente AMSterDAM nico van rossen n.van.rossen@ dmo.amsterdam.nl

Den hAAGGeMeente Den hAAG Diane Scheenstra d.m.scheenstra@ ocw.denhaag.nl

rotterDAMGeMeente rotterDAM Sara van eijk [email protected]

Wilt u meer weten over de diverse activiteiten die bij u in de buurt worden ondernomen in het kader van het project Cultuur en School, dan kunt u contact opnemen met één van de volgende personen. Zij kunnen u naar de juiste instanties doorverwijzen. Voor algemene informatie kunt u bellen met het Ministerie van onderwijs, Cultuur en Wetenschap, directie kunsten, nellie broerse, t 070-4122 149.

Contactpersonen bij u in de buurt

informantennetwerkDe redactie van Bulletin Cultuur & School wordt door een informantennetwerk op de hoogte gehouden van ontwikkelingen in de culturele sector en in het onderwijs. Dit netwerk bestaat uit mensen uit diverse doelgroepen, verspreid over het hele land. Mocht u zelf een interessant onderwerp weten voor het blad, dan kunt u zich wenden tot de hoofdredacteur: [email protected]

Aanduidingop verzoek van verschillende docenten staat in de inhoudsopgave achter elk artikel voor welke doelgroep in het onderwijs het artikel extra van belang is. Po staat daarbij voor primair onderwijs, Vo voor voortgezet onderwijs en Ao voor alle typen onderwijs (inclusief bijvoorbeeld PAbo) en bVe.

ontwerp en opmaak Kummer & herrman, utrecht

Druk libertas, bunnik

iSSn nummer 1387 – 6422

Foto cover: Dieuwertje KomenDramales in het Vestzaktheater in het kader van de V-uren van het Juniorcollege Zwering in enschede.

Page 3: bulletin Cultuur & SChool # 47 Mei 2007static.digischool.nl/mu/community/Geef kinderen de muziek terug col… · ProVinCie FleVolAnD Guy Smit ProVin Cie utre ht Mirjam Cloo mirjam.cloo@

4

Culturele instellingen kunnen subsidie aanvragen voor een vernieuwend educatief project voor het primair of voortgezet onderwijs. het Ministerie van oCW heeft hiervoor 1,2 miljoen euro per jaar vrijgemaakt. Dit bedrag valt in goede aarde.

Veel aanvragen voor subsidie voor vernieuwende projecten

Sinds september 2006 is het ‘subsidieloket’ geopend. De aanvragen voor cultuureducatieve projecten stromen binnen vertelt de directeur van De Mondriaan Stichting, Gitta luiten. Zij is, samen met het Fonds voor de Ama-teurkunst en Podiumkunsten (FAPK), verantwoordelijk voor de uitvoering van de subsidieregeling. “het zijn er al bijna honderd. De aanvragers variëren van instel-lingen op het gebied van podiumkunst of erfgoed, tot literatuur, architectuur of nieuwe media. Maar er zitten ook veel interdisciplinaire projecten bij.” het is duidelijk dat de behoefte heel groot is, zegt zij. “Dat verbaast me niet, want het meeste geld voor cultuureducatie is in de afgelopen periode naar scholen gegaan. nu is er ook extra geld beschikbaar om het aanbod verder te ontwikkelen.”Kunnen de culturele instellingen cultuureducatie niet financieren uit hun reguliere middelen? “Dat doen ze wel, maar dan blijft het meestal bij algemene lespakket-ten. er is te weinig ruimte om met een experiment aan de slag te gaan of een project op maat te maken. Deze regeling maakt de weg vrij om vernieuwende vormen van kunst- en cultuureducatie te ontwikkelen met een landelijke uitstraling die iets toevoegen aan het aanbod dat er al is.”om te voorkomen dat het aanbod de aansluiting mist bij de praktijk van het onderwijs, moeten de instellingen hun projecten samen met scholen ontwikkelen. Verloopt die samenwerking goed? luiten: “Ja, men realiseert zich dat het geen zin heeft om een ludiek project te ontwik-kelen waar scholen vervolgens niet mee uit de voeten kunnen.”

reiS Door De ruiMtehet museum voor kinderen, Villa Zebra, deed samen met een basisschool een aanvraag voor het project De kleine prins, met een tentoonstelling rond het bekende verhaal van Antoine de Saint-exupéry. “het project is voor ons een onderzoek naar de vraag hoe je kinderen

de ideeën van de kinderen, hebben de kunstenaars een serie ‘planeten rond volwassenen’ ontworpen voor de tentoonstelling. Marjolein thiele is leerkracht op basisschool De kleine prins in rotterdam. “omdat de school dezelfde naam heeft als het project, heeft Villa Zebra ons gevraagd om met de bovenbouw mee te doen. Wij hebben al eerder projecten met beeldende kunst van Villa Zebra gedaan, maar zelf een tentoonstelling maken was nieuw voor ons.” het heeft een grote impact op de leerlingen. “Ze zagen al hun ideeën weer terug, met een ‘idolenplaneet’ of een ‘grootouderplaneet’. ‘Dat heb ik bedacht’, roepen ze dan enthousiast. De kunstenaars hebben er echt werk van gemaakt. Ze maakten ook tekeningen of glamourfoto’s van de kinderen die in de tentoonstelling te zien zijn.”Zonder aanvullende subsidie zou Villa Zebra het inter-actieve project niet uit kunnen voeren, zegt Wartna. “het is kostbaar, maar de spin-off is groot. nu de expositie af is, komen veel andere scholen uit het land deze bekij-ken. en kinderen kunnen ook samen met hun ouders komen. toevallig reist er ook een theatervoorstelling over De kleine prins door het land, met acteur Peter Faber. Wij maken reclame voor hem en hij doet hetzelfde voor ons.”

ontWiKKelinG VAn bAnDSDe brabants organisatie voor muziek braM diende samen met Stichting Popmuziek limburg een aanvraag in voor PopSport, een samenwerkingsproject met het voortgezet onderwijs beneden de rivieren dat jonge-renbands de kans biedt om de vleugels uit te slaan. Projectleider van braM, Paul Moerel, vindt dit belangrijk, omdat het voor scholierenbands heel moeilijk is om een plek te veroveren in het popcircuit. “het duurt jaren om een bepaald niveau te bereiken en in de tussentijd valt de band vaak uit elkaar. PopSport biedt ze handvatten om zich in een rapper tempo te ontwikkelen.” hoe gaat dat in zijn werk? “De bandteams krijgen een fictief budget waarmee ze zelf workshops kunnen inkopen. Zo kunnen ze aan een eigen repertoire werken of podiumervaring opdoen, maar ze kunnen ook kiezen voor een workshop public relations om hun imago

tekst: Anita twaalfhoven

te leren versterken. De workshopleiders begeleiden ook bekende artiesten en zij kunnen de jongeren dan ook over alle ins en outs van het professionele popcircuit vertellen. het brengt relatief hoge kosten met zich mee, waarvoor we een beroep op de regeling moesten doen.”er is ook een professionele jury die het individuele traject van de bands beoordeelt. lijkt dat niet een beetje op televisieprogramma’s als Idols of de X-factor? “nee, bij ons ligt de nadruk op de ontwikkeling die ze samen als band doormaken, niet om de vraag wie het meeste talent heeft”, benadrukt Moerel. PopSport is geschikt voor alle schooltypes, want jongerenbands zijn zowel op het vmbo als havo en vwo te vinden. Wie geen muziek maakt, kan taken vervullen als management of public relations. baer hornix, CKV-docent van College Den hulster in Venlo, deed mee met de pilot van het project. “Veel van onze leerlingen zitten in een band en oefenen zowel thuis als tijdens de muziekles op school. onze muziekdocent stimuleert hen hierin en tijdens onze jaarlijkse theatershow treden ze op voor het school-publiek. Maar als ze een stap hoger willen, weten ze niet hoe ze dit moeten aanpakken.” Met hulp van PopSport timmeren de schoolbands nu aardig aan de weg. Als vervolg op het project wil hornix op school een klein popfestival organiseren.

MeerJAriGe ProJeCtenDe meeste projecten zijn ofwel voor het primair onderwijs, ofwel voor het voortgezet onderwijs. Maar het nationaal Monument Kamp Vught diende een aanvraag in voor beide groepen, omdat het belangrijk is om een doorlopende leerlijn te hebben. het project Kamp Vught in de klas, heeft voor beide niveaus een film en een lesbrief. Sanne van de Goor vertelt: “De rode draad hierin is een waar gebeurd verhaal over

5

Kleine prins 06-02-2007 12:24 Page 1

“nu is er ook extra geld beschikbaar om het aanbod verder te ontwikkelen.”Gitta luiten, directeur van de Mondriaan StichtingFlyer De Kleine Prins van Villa Zebra.

een rondleiding in nationaal Monument Kamp Vught, gegeven door één van de vrijwilligers (foto: Vanessa Kienzle).

kunt betrekken in het maakproces van een tentoon-stelling”, vertelt directeur Fred Wartna van Villa Zebra. in het boek maakt de kleine prins een reis door de ruimte en op elke planeet ontmoet hij een volwassene met een bepaald karakter. “naar analogie van dit verhaal bespreken we met de kinderen wie voor hen de belangrijkste volwassenen zijn, variërend van hun ouders tot de buurvrouw of de dokter. Daarna gaan ze in groepjes met een beeldend kunstenaar aan het werk, die hen vraagt welke beelden ze bij deze volwassenen hebben. ook kiezen ze in het nederlands Fotomuseum fotobeelden uit die hier bij passen.” Geïnspireerd door

Page 4: bulletin Cultuur & SChool # 47 Mei 2007static.digischool.nl/mu/community/Geef kinderen de muziek terug col… · ProVinCie FleVolAnD Guy Smit ProVin Cie utre ht Mirjam Cloo mirjam.cloo@

6

SubSiDie CultuureDuCAtieVe ProJeCtenoCW heeft een extra bedrag van 1,2 miljoen per jaar beschikbaar gesteld voor cultuureducatieve projecten van culturele instellingen. De voorwaarden zijn: samenwerken met scholen uit het primair of voortgezet onderwijs en het project moet van lan-delijk belang zijn en een voorbeeldfunctie vervullen. het extra budget is ondergebracht bij de Mondriaan Stichting en het Fonds voor Amateurkunst en Podi-umkunsten. Dit jaar kunnen nog steeds aanvragen worden gedaan. binnen drie maanden wordt de aanvraag al dan niet gehonoreerd.

Meer inForMAtie• Mondriaan Stichting Joost Vrieler t 020-6762 032 www.mondriaanfoundation.nl• Fonds voor Amateurkunst en Podiumkunsten ron Visser t 070-4169 030 www.fapk.nl• Villa Zebra Fred Wartna t 010-2411 716 www.villazebra.nl• braM Paul Moerel t 013-5423 337 www.popsport.nl• nationaal Monument Kamp Vught Sanne van de Goor t 073-6587 064 www.kampvught.nl

tekst: bea ros 7

Dankzij subsidie van Cultuur en School hebben pabo’s werk kunnen maken van een serieus aanbod van cultuureducatie in het curriculum voor aanstaande docenten. Voor de komende subsidieronde zijn kwaliteit en verdieping de sleutelwoorden: wat moet een docent kunnen en kennen om een goede cultuur-overdrager te zijn?

Pabostudent in de rol van cultuuroverdrager

Pabo-studente bouwt de tentoonstelling op als afsluiting van de tweedejaars module Kijken is een kunst (foto: Mech benjaminsen).

een schoolklas uit het jaar 1940-1941. De twee speel- films gaan over het leven van de personages tijdens de tweede Wereldoorlog. leerlingen kunnen twee keer meedoen aan het project, op verschillende leeftijden. Dat verdiept hun kennis en ervaring. een klankbord-commissie met leerkrachten uit het primair en voort-gezet onderwijs adviseert ons hierbij en andersom adviseren wij scholen in de educatie over de tweede Wereldoorlog.” luiten van de Mondriaan Stichting vindt het belangrijk dat de culturele instellingen zich op verschillende leeftijdsgroepen richten. “ook hopen we op een groter aantal meerjarige projecten, zodat het niet bij een eenmalige gebeurtenis blijft.” heeft zij nog meer tips voor de subsidieaanvragers? “De kwaliteit is meestal goed, maar er zitten nog weinig projecten tussen die écht risicovol zijn. De instellingen mogen gerust de kans benutten om buiten de gebaande paden te treden. Daar is de regeling nu juist voor bedoeld.” •

tekenen, knippen, plakken en knutselen. Die associatie had lotte van Gogh bij kunst in de klas. “Maar er is veel meer mogelijk”, vertelt de derdejaarsstudente van de utrechtse Pabo Domstad. “Door de modules over cultuureducatie heb ik een veel beter beeld gekregen.” in het kader van het project Cultuur en School - Pabo’s ontwikkelde Pabo Domstad twee nieuwe modules over kunstbeschouwing en erfgoed en knoopte ze een samenwerking aan met culturele instellingen. bovendien, zegt docent beeldende vorming Mech benjaminsen, “krijgen we nu meer middelen en tijd van het management”. Dat draagvlak is de grote opbrengst van het project, zegt Paul Vogelezang, projectleider vanuit Cultuurnet-werk nederland. “Wat voorheen gedragen werd door het enthousiasme van enkelingen, heeft nu brede steun van collega’s en vooral ook het management.”

“De instellingen mogen gerust de kans benutten om buiten de gebaande paden te treden. Daar is de regeling nu juist voor bedoeld.”Gitta luiten, directeur van de Mondriaan Stichting

extra optreden van de schoolband innovate tijdens de middagpauze op het college Den hulster in Venlo (foto: bear hornix).

Page 5: bulletin Cultuur & SChool # 47 Mei 2007static.digischool.nl/mu/community/Geef kinderen de muziek terug col… · ProVinCie FleVolAnD Guy Smit ProVin Cie utre ht Mirjam Cloo mirjam.cloo@

8

voorstellingen te moeilijk zijn voor kinderen. leerlingen hoeven niet letterlijk alles te begrijpen om van een voorstelling te kunnen genieten.” om dat studenten te laten ervaren, is de samenwerking met de pabo geïntensiveerd. Ze draaien voortaan mee in de kunstprogramma’s, met workshops en een voorstelling, die het Filiaal in eigen huis voor basisscholen orga-niseert. “Ze zien wat de uitwerking op de kinderen en hun leerkrachten is”, vertelt Corvers, “en ze leren wat er allemaal mogelijk is”.

reFleCtieook bij het Wilde Westen ontdekken studenten wat er allemaal kan, in dit geval met beeldende kunst in de klas. een groepje studenten kiest een plaatselijke kunstenaar uit, verdiept zich in diens werk en bouwt rondom één schilderij of object daarvan een les voor leerlingen. Die les is een combinatie van reflectie (leren kijken) en zelf iets maken. Met name dat eerste is nieuw voor veel basisscholen. “leerkrachten slaan kijken naar en reflecteren over kunst vaak over”, zegt lucassen, “daarom is het zo mooi dat de pabo juist dit element eruit gepikt heeft”. Vorig jaar kozen studenten nog wel eens een object uit zonder gelaagdheid. niet handig voor een les kunst kijken. op de vraag: wat stelt dit voor? moeten wel meer antwoorden mogelijk zijn. Daar wordt nu in de student-lessen meer aandacht aan besteed. lucassen en pabo-docente benjaminsen wezen de studenten er verder op dat het handiger is eerst te praten over wat je ziet aan een kunstwerk en daarna pas over wat leerlingen ervan vinden. De studenten geven hun lessen op basisscholen in de wijk en het geheel wordt besloten met een tentoon-stelling van alle kunstwerken van kunstenaars en leer-lingen. Dit jaar doet ook een school uit lombok, een multiculturele wijk in utrecht, mee aan het kunstproject. Zo ervaren studenten dat cultuureducatie echt niet alleen iets is voor elitescholen. Sterker nog, zegt lucassen, “of een kunstproject slaagt heeft meer met de visie van de directie en het team op cultuureducatie te maken dan met de leerlingenpopulatie”. bij de tweedejaars erfgoedmodule tenslotte stuurt de pabo studenten zelf op pad. Ze kiezen een ‘typisch nederlands’ onderwerp uit en zoeken daar informatie

VerrASSinGhet project wil studenten voorbereiden op hun toe- komstige rol als cultuurdrager en -overdrager. Pabo’s leren hun studenten bovendien dat er voor leerkrachten veel te winnen valt als ze samenwerken met culturele instellingen. Daarbij geven ze zelf het goede voor- beeld. Zo ging Pabo Domstad samenwerken met wijkkunstcentrum het Wilde Westen en met jeugd- theater het Filiaal. Monique Corvers, artistiek leider van het Filiaal, is hier blij mee. Ze merkte hoe bepalend de rol van de docent is tijdens schoolvoorstellingen: het maakt nogal wat uit of die docent koffie zit te drinken en te kletsen met zijn collega’s of dat hij enthousiast meedoet. in dat laatste geval zijn de leerlingen ook veel gemotiveerder, vertelt Corvers. “Door de samenwerking met de pabo kunnen wij aan de basis beginnen en de nieuwe generatie leerkrachten leren van kunst te houden, zodat zij dat straks kunnen overdragen.” Voor Dorothé lucassen van het Wilde Westen geldt iets soortgelijks: “Wij merken dat kunst en cultuur in het onderwijs vaak gericht is op plezier en zelf dingen maken. Maar het is ook belangrijk om pabostudenten kennis te laten maken met hoe kunstenaars omgaan met kunst en welke aspecten een rol spelen in het maakproces.”Aanvankelijk bezochten de studenten voorstellingen bij het Filiaal en kregen ze daarna een gastles van Corvers. “De eerste verrassing bij studenten is dat ze zelf geraakt worden door onze voorstellingen”, vertelt Corvers. “De tweede verrassing is dat dat niet betekent dat onze

9

over door een bezoek aan een instelling en een interview met een deskundige. “Dat erfgoedonderwerp vatten we heel ruim op, het kan over molens gaan, maar ook over een thema als de nederlandse abortuswetgeving”, vertelt benjaminsen. “het is de bedoeling dat studenten leren nadenken over wat nederland tot nederland maakt.” Derdejaars studente Van Gogh koos als onderwerp de nederlandse gulden, ze bracht een bezoekje aan de nederlandse Munt. er ging voor haar een wereld open: “Van tevoren zou ik nooit hebben gedacht dat je een leuke les over de gulden zou kunnen geven. nu heb ik ontdekt dat als ik zelf even onderzoek doe en gebruik maak van instellingen om me heen, dat je je les enorm kunt verrijken. het onderwerp gaat voor leerlingen veel meer leven en ze zijn daardoor gemotiveerder. ik kan hier later zeker wat mee.”

CoMPetentieSVoor Van Gogh staat het als een paal boven water: “taal en rekenen zijn belangrijk. Maar pabo’s moeten absoluut ook aandacht besteden aan cultuureducatie. Cultuur komt overal in terug en kun je overal bijhalen.” in een gezamenlijk advies zeiden de raad voor Cultuur en de onderwijsraad voorjaar 2006 iets soortgelijks: ‘studenten op de pabo’s moeten zich kunnen ontwikkelen tot leraren met ruim voldoende culturele bagage’.in de komende subsidieronde 2007-2009 zal dat begrip ‘ruim voldoende’ nadere invulling moeten krijgen, stelt projectleider Vogelezang. ofwel: na de kwantiteit is het tijd voor kwaliteit. “We hopen een standaard of streef-indicatoren te ontwikkelen en die te vertalen in compe-tenties waar een leerkracht aan moet voldoen”, zegt Vogelezang. “Wat zijn basiscompetenties voor elke student en wat hoort bij verdieping?”Pabo Domstad buigt zich daar momenteel, in het ver-lengde van de ontwikkeling van een minor (groot bijvak) Kunst & cultuur, volop over. benjaminsen: “basiscompe-tenties zijn bijvoorbeeld dat studenten condities kunnen creëren voor een optimale kunstbeleving, dat ze snel vertrouwd kunnen raken met de culturele omgeving van een school en dat ze kunstenaars kunnen inzetten.

“leerkrachten slaan kijken naar en reflecteren over kunst vaak over, daarom is het zo mooi dat de pabo juist dit element eruit gepikt heeft.”Dorothé lucassen, het Wilde Westen

Meer inForMAtie• www.pabocultuur.nl• Cultuurnetwerk nederland Paul Vogelezang [email protected]• Pabo Domstad Mech benjaminsen [email protected]• het Wilde Westen Dorothé lucassen www.hetwildewesten.nl• het Filiaal Monique Corvers www.het-filiaal.nl

eerDer VerSChenen oVer Dit onDerWerP in bulletin Cultuur & SChool• nummer 28: Pabo-studenten

ontdekken cultuureducatie voor primair onderwijs

• nummer 11: Mission impossible. Cultuureducatie op de pabo

Deze zijn te downloaden via: www.cultuurplein.nl > onderwijs-soort > tijdschriften > bulletin Cultuur & School.

PubliCAtieS• Cultuur aan de basis. Verslag

Paboproject 2001-2004. te downloaden via www.cultuurnetwerk.org/publicaties/pdf/cultuur_ad_basis.pdf

• Een rugzak gevuld met cultuur. Verslag Paboproject 2004-2006. Vanaf 23 april te downloaden via www.cultuurplein.nl/ho

• Cultuur InZicht van erni van Aerts e.a., thiemeMeulenhoff, 2007. iSbn 97890 06 95508 8.

Kosten 37,50. een handboek voor pabostu-denten over cultuureducatie, geschreven door pabodocenten die deelnemen aan het pabo-project.

“Wat voorheen gedragen werd door het enthousiasme van enkelingen, heeft nu brede steun van collega’s en vooral ook het management.” Paul Vogelezang, projectleider vanuit Cultuurnetwerk nederland

Voor de minor komt daar een laag overheen.” lucassen van het Wilde Westen vult aan: “Kunst is een vak apart. het is belangrijk om studenten te leren dat ze niet zelf kunstenaar hoeven te zijn, als ze maar weten waar en wanneer ze een kunstenaar voor hun lessen kunnen inschakelen.” Ze hoopt dat er straks meer leerkrachten zijn die van wanten weten als het over cultuureducatie gaat. Corvers van het Filiaal: “ik hoor wel eens van pabostudenten: heel prachtig allemaal wat jullie doen, maar dit zou op mijn stageschool nooit kunnen. Dan antwoord ik altijd: dan moet je daar later op je eigen school voor knokken. Jullie zijn de toekomstige docenten.” •

Studenten bekijken de folders van medestudenten tijdens de introductie van de tweedejaars module Cultureel erfgoed (foto Mech benjaminsen).

Presentatie naar aanleiding van de kunstenaar Degas als afsluiting van de eerstejaars module Leve-de-kunst! (foto: Mech benjaminsen).

tentoonstelling in de wijk als afsluiting van de tweedejaars module Kijken is een kunst (foto: Mech benjaminsen).

Cultuur en SChool - PAbo’Sin 2001 startte het project Cultuur en School - Pabo’s. er werd toen begonnen met 5 voorhoedepabo’s. het project werd in de periode 2002-2004 uitgebreid met 13 andere pabo’s en in de periode 2004-2006 met nog eens 10 nieuwe pabo’s. in totaal zijn dus 28 pabo’s aan de slag gegaan met het opzetten van structurele modules kunst- en erfgoededucatie. Voor de komende subsidieronde, 2007-2009, is 650.000 euro beschikbaar voor netwerkbijeen-komsten, ontwikkelgroepen (bij-voorbeeld rondom competenties) en uitwisseling met Vlaanderen. Vlaanderen is bijvoorbeeld verder in media-educatie en filosoferen met kinderen.

Page 6: bulletin Cultuur & SChool # 47 Mei 2007static.digischool.nl/mu/community/Geef kinderen de muziek terug col… · ProVinCie FleVolAnD Guy Smit ProVin Cie utre ht Mirjam Cloo mirjam.cloo@

10 Coverstory tekst: Maaike Severijnenfotografie: Dieuwertje Komen 11 Coverstory

het aantal brede scholen in nederland groeit sterk. in januari 2002 waren er ongeveer 450. inmiddels zijn er in het primair onderwijs meer dan 600 brede scholen en in het voortgezet onderwijs naar schatting ruim 300. en dan hebben veel gemeenten nog plannen voor brede scholen. het aardige aan het concept is dat dit niet door het Ministerie van oCW is gepland, maar dat het op lokaal niveau is ontstaan. “oorspronkelijk hadden wij als ministerie geen bedoeling met de brede school”, vertelt Joost Kuggeleijn, beleidsmedewerker Cultuur en School van oCW. “Zo’n tien à vijftien jaar geleden ontstonden er her en der brede scholen. Meestal werden deze geboren om achterstanden tegen te gaan. Ze werden toen vaak betaald uit de budgetten voor Gemeentelijke onderwijs Achterstanden.” inmiddels is er vanuit de politiek veel aandacht voor brede scholen. in het nieuwe regeerakkoord staat dat deze zullen worden gestimuleerd. Kuggeleijn: “het is nog onduidelijk hoe, dat zal de minister Plasterk moeten beslissen. Maar je ziet wel dat er in de politiek en op andere plekken veel draagvlak ontstaat voor de brede school. Wij zien vanuit Cultuur en School in elk geval nieuwe kansen, omdat dit concept ruimte biedt voor meer culturele activiteiten op school.”

MAxiMAle ontPlooiinGMaar wat is nu precies een brede school? De werk-definitie van oberon, een onderzoeks- en adviesbureau dat hierover diverse publicaties heeft uitgegeven, luidt: “brede scholen richten zich op maximale persoonlijke ontplooiing van hun leerlingen met het oog op optimale participatie in de samenleving. Daarvoor werken zij structureel samen met organisaties uit diverse disci-plines en bieden sociale, culturele en sportieve activi-teiten.”in praktijk blijkt er van alles onder het begrip brede school te vallen. Van scholen die een netwerk hebben opgebouwd met wat andere organisaties om buiten-schoolse activiteiten op te zetten, tot scholen die in één gebouw zitten met allerlei instellingen uit de wijk en zowel onder, als na schooltijd allerhande sportieve en culturele activiteiten organiseren. Maar het kenmerk is altijd dat er samengewerkt wordt met organisaties buiten de school. om een goede brede school op te kunnen zetten, is het volgens eeke Wervers, senior medewerker van Cultuur-netwerk nederland, van belang dat scholen weten waar ze staan zodat ze van daaruit verder kunnen werken. Daarvoor ontwikkelde zij drie scenario’s: Face to Face, Hand in Hand en Cheek to Cheek. Deze scenario’s kunnen worden gecombineerd met de profielen: het Kansenprofiel, het buurtprofiel en het opvangprofiel (zie kader). Wervers: “het profiel van de brede school is afhankelijk van de wijk waarin je zit. Dat wordt bepaald door school, ouders en wijkbewoners samen. het cultuurscenario is iets dat een school vervolgens kiest, daarmee bepaal je samen met je culturele partners de plaats en inhoud van cultuureducatie. Scholen blijken scenario’s prettig te vinden, omdat ze zo een richtlijn hebben hoe ze zich verder kunnen ontwikkelen.”

CultuurVerSChillenDe afgelopen jaren zijn de meeste brede scholen vooral ontstaan vanuit het Kansenprofiel. Den bosch is hiervan een goed voorbeeld. Zo’n tien jaar geleden waren in de wijk De bartjes zoveel problemen, dat de leerkrachten en de schooldirectie niet meer wisten hoe ze verder moesten. Arnold reijnen, destijds schooldirecteur: “We stonden toen bekend als een school waar ouders met een pistool rondliepen. De helft van de instromende kinderen sprak geen nederlands. De schoolresultaten

brede School als middelpunt in de wijk

De brede school is in opmars. Maar er blijkt er geen één het-zelfde te zijn opgezet. in het ene geval is er wat contact met een enkele instelling, in het andere geval is het een school die samenwerkt met allerlei sport-verenigingen, zorg- en culturele instellingen in de wijk. Cultuur-netwerk nederland heeft scenario’s en een stappenplan ontwikkeld die scholen helpen te bepalen hoe ze zich kunnen ontwikkelen.

leerlingen van het Juniorcollege Zwering in enschede geven ouderen computerles.

De kracht van brede scholen is dat zij worden opgezet vanuit de lokale omgeving. hierdoor zijn alle brede scholen verschillend. toch kunnen verschillende profielen worden onderscheiden: • bij het Kansenprofiel dient de brede

school ter bestrijding van onderwijs-achterstanden.

• bij het buurtprofiel gaat het vooral om het verkrijgen van sociale cohesie in

de buurt. • bij het opvangprofiel draait het met name

om goede opvang na school en de sociale, sportieve en culturele ontwikkeling van kinderen.

Cultuurnetwerk nederland heeft een indeling gemaakt in scenario's. Dit is een combinatie van de scenario's die de commissie Wagenmakers bedacht voor cultuureducatie in het primair onderwijs, en een verdeling die is gepresenteerd tijdens een expertconsultatie door het niZW (nu nJi) en Sardes.• in het scenario Face to Face vormen

instellingen en school een netwerk, maar maken zij geen gebruik van elkaars fysieke ruimte. De culturele partners ontwikkelen en verzorgen het aanbod. De activiteiten zijn voor- al gericht op opvang en vrijetijdsbesteding.

• in het scenario Hand in Hand maken school en

instellingen gebruik van elkaars fysieke ruimte en heeft de school een doorgaande leerlijn kunst en erfgoed. het culturele aanbod is afgestemd op het onderwijsprogramma.

• in het scenario Cheek to Cheek delen de school en instellingen een gebouw en/of vormen zij een netwerk. er is een doorgaande leerlijn op basis van een gezamenlijke visie van alle partners.

Cultuurnetwerk nederland gaat een netwerk brede school en cultuureducatie oprichten. belangstellenden kunnen zich aanmelden bij eeke Wervers, [email protected]

ProFielen en SCenArio’S

Page 7: bulletin Cultuur & SChool # 47 Mei 2007static.digischool.nl/mu/community/Geef kinderen de muziek terug col… · ProVinCie FleVolAnD Guy Smit ProVin Cie utre ht Mirjam Cloo mirjam.cloo@

12 Coverstory 13 Coverstory

waren slecht, er was veel stress en ziekteverzuim onder de leerkrachten. We waren een echte achterstands-school.” reijnen en zijn team kwamen tot de conclusie dat ze de problemen niet meer alleen konden oplossen. “toen zijn we samen met andere organisaties als welzijnswerk, maar ook de pastoor om de tafel gaan zitten. om echt wat aan de situatie te veranderen, hadden we ook de gemeente nodig. Als je het ambtelijk apparaat mee hebt, gaat het allemaal veel gemakkelijker en sneller. De gemeente heeft toen besloten dat er in alle achterstands-wijken brede bossche Scholen zouden komen. ik ben vervolgens door de gemeente aangesteld als stedelijk coördinator. in 1998 begonnen we met de inhoudelijke voorbereidingen en in 2000 konden wij starten in een gloednieuw gebouw.”Volgens reijnen is de kracht van het concept dat het van onderop is ontstaan en uitgevoerd. “in eerste instantie wilde vooral het welzijnswerk mee doen, maar al snel sloten ook de GG&GD en de peuterspeelzalen zich aan en later kwamen daar de bibliotheek en muziekschool bij. inmiddels hebben 23 partners een gezamenlijk convenant ondertekend, waardoor ze een inspanningsverplichting hebben. We wilden voorkomen dat we afhankelijk waren van het enthousiasme van individuele mensen en de partners verplichten om echt wat bij te dragen.”Volgens reijnen was het een hele klus om die samen-werking goed op te zetten vanwege de cultuurverschillen binnen de verschillende organisaties. “Wij hebben dat opgelost door eerst een jaar te gebruiken om kennis met elkaar te maken. Vervolgens hebben we in het tweede jaar een aantal kleine projecten gedaan die niet stuk konden. Waarom zou je drie Sinterklazen de wijk in sturen, als je samen ook één goede neer kan zetten? het derde jaar hebben we gebruikt om te kijken wat we echt voor elkaar, de kinderen en de wijkbewoners konden betekenen.”

Cultuur AlS SPeerPuntinmiddels is de brede bossche School zeven jaar verder. Volgens reijnen heeft de aanpak veel vruchten afge-worpen. “Docenten komen veel meer aan hun kerntaken toe. Daar waar een docent voorheen een overspannen moeder te woord stond, terwijl de kinderen in de klas met stoelen aan het gooien waren, brengt hij of zij deze moeder nu direct naar onze maatschappelijk werker. en we hebben ook weer een vakdocent gymnastiek

aangesteld, die onder schooltijd lesgeeft, maar ook buiten schooltijd clinics geeft. Dat heeft als gevolg dat hij de kinderen kent en zij hem, waardoor het onderlinge respect groter is en de sfeer een stuk beter.”reijnen zou wel graag zien dat er meer aandacht was voor kunst en cultuur. “Dat is een van onze vijf priori-teiten, maar we merken dat dit speerpunt tot nu toe op de laatste plaats komt. We zijn nu hard bezig om dat te veranderen. Voor de leesbevordering hadden we een leescoördinator per school aangesteld. Datzelfde zijn we nu aan het doen met een cultuurcoördinator. ook hebben we een samenwerking met de Muzerije, centrum voor kunstzinnige vorming en kunsteducatie in Den bosch, maar de gemeente heeft hiervoor maar een beperkt budget beschikbaar gesteld. Verder zijn we gestart met wijktheaters, waar mensen uit de wijk gratis mogen optreden. Die gebruiken we als etalage voor de scholen, die hier kunnen optreden met bijvoorbeeld een musical. Maar het theater is ook bedoeld voor anderen in de wijk. Zo hebben we een avond gehad waarop er een Marokkaanse rapgroep optrad, een Antilliaanse streetdancegroep, een nederlandse volkszanger etc. Al deze mensen en hun aanhang zaten samen in één zaal. Dit is zo goed voor de sociale cohesie in de wijk.”

inSPirerenD MAteriAAlDaar waar in Den bosch op lokaal niveau de samen-werking met de culturele instellingen nog moet groeien, is er in Zuid-holland een samenwerking op provinciaal niveau. JSo, expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding, begeleidt scholen en gemeenten bij het opzetten van brede scholen. “Zij kwamen bij ons terecht omdat er behoefte bestond aan begeleiding bij het creëren van een structurele plek voor kunst en cultuur in de brede school”, vertelt Frank van der hulst van Kunstgebouw, de stichting kunst en cultuur Zuid-holland. “ook had men behoefte aan inspirerend materiaal dat zowel in school als in de kinderopvang als in vrijetijdssituaties bruikbaar was. een kunstenaar inhuren is erg leuk, maar dat kan financieel oplopen. Wij hebben geprobeerd hiervoor een oplossing te vinden.”hieruit is Kunstenmakers ontstaan. Voor dit project zijn drie kunstwerken gemaakt voor verschillende leeftijds-groepen en vanuit verschillende disciplines. Zo is er voor de leeftijdsgroep van zes tot tien jaar een grote theater-pop, genaamd Frot, voortgekomen uit het werk van theatergroep Gnaffel. Dit is een reuzenmuis die uit een vuilnisbak tevoorschijn komt. Wat is zijn verhaal? er is begeleidend materiaal waarin de disciplines drama, muziek en vormgeving verwerkt zijn. Scholen kunnen dit kunstwerk tijdelijk op school laten komen en het gebrui-ken in allerlei situaties binnen de brede school. Momen-teel loopt er een pilot met de drie kunstwerken. op 21 november 2007 zullen de resultaten hiervan worden getoond tijdens een werkconferentie. Dan wordt ook een handleiding gepresenteerd aan de hand waarvan scholen een structureel beleid kunnen opzetten. Volgens Wervers van Cultuurnetwerk nederland bieden de brede scholen veel kansen voor culturele instellingen

“Je moet eerst de samenwerking goed opzetten en dan pas kijken naar een nieuw gebouw, zodat je dat als het ware als een hand-schoen over de samenwerking heen kunt trekken.”Arnold reijnen, stedelijk coördinator brede bossche Scholen

leerlingen van het Juniorcollege Zwering in enschede oefenen met de schoolband (boven) en krijgen les in theatertechniek (onder).

Page 8: bulletin Cultuur & SChool # 47 Mei 2007static.digischool.nl/mu/community/Geef kinderen de muziek terug col… · ProVinCie FleVolAnD Guy Smit ProVin Cie utre ht Mirjam Cloo mirjam.cloo@

14 Coverstory

die meer willen samenwerken met onderwijsinstellingen. “Scholen moeten per 1 augustus bijvoorbeeld de naschoolse opvang gaan organiseren. Daar is ook geld voor. Dat betekent dat je als culturele instelling moet laten zien wat je meerwaarde is ten opzichte van al die andere aanbieders van activiteiten, zoals sportverenigingen. tijdens de opvang ligt de nadruk vaak meer op leuk dan op leren. en het is nogal een verschil of je van drie tot vier een keuzeactiviteit gaat doen op een school of een heel project via het Kunstmenu.”

VoortGeZet onDerWiJSook in het voortgezet onderwijs ontstaan steeds meer brede scholen. Zo heeft het Juniorcollege Zwering in enschede (voor de eerste twee klassen van het voortgezet onderwijs) er bewust voor gekozen om brede school te worden. De school zit sinds augustus in een nieuw gebouw, waarin ook de muziekschool en een dependance van de bibliotheek zijn gevestigd. bovendien heeft de school twee gymlokalen die onder andere worden gebruikt door sportverenigingen die daar ook na school- tijd terecht kunnen. De school past in het scenario Cheek to Cheek. locatiedirecteur Kees Zuidema: “Wij zijn zeven jaar geleden begonnen met het opstarten van een brede school, omdat wij leerlingen zo goed mogelijk willen voorbereiden op hun plek in de maatschappij. Maar dat kun je als onderwijsinstelling niet alleen bereiken. Daarom zijn we de samenwerking met anderen aangegaan.” het Zwering is een huiswerkarme school. leerlingen brengen relatief veel tijd op school door, maar hebben daarna weinig of geen huiswerk meer. Zuidema: “De activiteiten voor de brede school doen we dus ook onder schooltijd. Zo hebben we op dinsdag V-uren. Dit zijn verrijkingsuren, waarin we allerlei activiteiten aanbieden als koken, drama en toneel, circus Zwerini, sieraden maken en diverse sporten. We vinden het belangrijk om culturele activiteiten te organiseren, omdat ook dit een onderdeel is van de maatschappij. er zijn natuurlijk altijd leerlingen die hier van huis uit niet mee in aanraking komen.” het doel van de school is om het middelpunt in de wijk te zijn. “onlangs zijn onze leerlingen naar een woon- en zorgcentrum hier in de wijk gegaan. Deze instelling is net als wij lid van de brede schoolvereniging hier in enschede, waaronder verschillende scholen en instellingen vallen. er is daar een internetcafé ingericht, waarbij onze leerlingen de ouderen leren internetten en e-mailen. Dat is toch prachtig? Je ziet de leerlingen in zo’n situatie vaak helemaal stralen.”

VAn onDeroPhet klinkt allemaal prachtig, die brede school. Maar er kan ook van alles mis gaan. Wervers van Cultuurnet-werk nederland: “Zeker als je nauw samenwerkt en gebruik maakt van elkaars ruimte is het zaak om goede afspraken te maken. Je hoort soms dat de samenwer-king mislukt vanwege onbenullige dingen, zoals wie er afsluit of wie de vuilnis buiten zet. Dat mag toch niet de oorzaak zijn van het mislukken van prachtige initiatieven.” Volgens reijnen van de brede bossche Scholen is het vooral van belang dat de samenwerking niet op de tekentafel wordt verzonnen, maar van onderop groeit. “Je ziet dat de architect bij wijze van spreken het ge-bouw al ontworpen heeft, terwijl de school net van de gemeente gehoord heeft dat ze een brede school gaat worden. Dat werkt niet. Scholen moeten zelf eerst de samenwerking goed opzetten en dan pas kijken naar een nieuw gebouw, zodat je dat als het ware als een handschoen over de samenwerking heen kunt trekken. Als dat goed gaat, biedt de brede school een geweldige meerwaarde voor zowel de school, de wijk als alle instellingen erom heen.” •

leerlingen van het Juniorcollege Zwering in enschede krijgen les waarbij zij hun idool boetseren.

“Wij proberen leerlingen zo goed mogelijk voor te bereiden op hun plek in de maatschappij. Maar dat kun je als onderwijs niet alleen.” Kees Zuidema, locatiedirecteur van het Juniorcollege Zwering in enschede

Meer inForMAtie• www.bredeschool.nl• www.cultuurplein.nl• brede bossche Scholen Arnold reijnen t 073-5230 200 [email protected] www.bredebosschescholen.nl• het Stedelijk lyceum enschede locatie Zwering Kees Zuidema t 053-4821 376 [email protected] www.hetstedelijk.nl• Cultuurnetwerk nederland eeke Wervers t 030-2361 200 [email protected] www.cultuurnetwerk.nl• Kunstgebouw Frank van der hulst/Asta

biezeman t 015-2154 515 www.kunstgebouw.nl [email protected]

PubliCAtieS• Handboek Brede School,

oberon, 2004. oberon werkt in 2007 samen met Sardes aan een update van het handboek. Publicatie is voorzien in het najaar. bij oberon zijn ook diverse andere publicaties op het gebied van de brede school te bestellen of te downloaden.

www.oberon.eu

• Een brede school met een hart voor... cultuur? Beeldende vakken en dans. Praktijkvoorbeelden voor pabo-studenten. Gratis te downloaden op:

www.slo.nl• Zicht op … brede school en

cultuureducatie. Achtergronden, literatuur en websites. in pdf-formaat gratis te downloaden op: www.cultuurnetwerk.org

• Scenario’s en stappenplan brede school en cultuureducatie in pdf-formaat gratis te downloaden op: www.cultuurplein.nl

eerDer VerSChenen ArtiKel oVer Dit onDerWerP in bulletin Cultuur & SChool• nummer 29, 2003: Brede

school, nieuwe kansen voor cultuureducatie

Deze zijn te downloaden via: www.cultuurplein.nl > onderwijssoort > tijdschriften > bulletin Cultuur & School.

15 Coverstory

Page 9: bulletin Cultuur & SChool # 47 Mei 2007static.digischool.nl/mu/community/Geef kinderen de muziek terug col… · ProVinCie FleVolAnD Guy Smit ProVin Cie utre ht Mirjam Cloo mirjam.cloo@

tekst: Anja Geldermans

tijdens de Nationale School-krantdag leren mbo-, havo- en vwo-leerlingen de kneepjes van het mediavak van echte mediaprofessionals. De leer-lingen worden onder andere getraind in het afnemen van interviews, het schrijven van poëzie en het maken van cartoons.

studenten niet de belangrijkste reden om deze dag te organiseren, zegt Julian van der Kleijn, communicatie-medewerker. “De Schoolkrantdag is voor leerlingen een leuke manier om kennis te maken met de universiteit en het levert ons als onderwijsinstelling elk jaar positieve publiciteit op. Maar ook voor ons geldt vooral dat het een traditie is geworden, het evenement leeft inmiddels echt onder scholen.”

riChten oP leerlinGenelk jaar ontvangen alle mbo-, havo- en vwo-scholen een uitnodiging om mee te doen. het aantal deelnemers groeit elk jaar. Morssink: “Vorig jaar ontvingen we zo’n 370 leerlingen van 80 scholen. We hebben dit jaar veel meer aanmeldingen binnen gekregen. ik denk dat dat komt doordat we ons in de werving nu meer hebben gericht op de leerlingen. Voorheen stuurden we een nogal zakelijke brief gericht aan de docent, nu hebben we een krant gemaakt voor de schoolkrantredacties. Dat spreekt natuurlijk veel meer aan.”Dit jaar kunnen schoolkrantredacteuren meedoen aan dertien verschillende workshops, variërend van strips en cartoons maken tot het formuleren van een bladformule en het schrijven van poëzie. ook aan docenten is gedacht. Voor hen is er een workshop voor school-krantbegeleiders, waarbij ze ideeën en tips kunnen uitwisselen en kunnen discussiëren over dé grote struikelblokken bij de begeleiding van de schoolkrant: gebrek aan geld en tijd. De workshops worden gegeven door (hoofd)redacteuren, columnisten, cartoonisten en communicatieadviseurs. een enorme financiële ader-lating vormt de Nationale Schoolkrantdag overigens niet. De onderwijsinstellingen maken gebruik van hun eigen locaties, eigen mensen en contacten uit hun netwerk.

een eCht blAD MAKenAan het eind van de dag worden de awards uitgereikt voor onder andere de beste schoolkrant, website, cartoon en cover. Vorig jaar werd de prijs voor de Beste Schoolkrant gewonnen door het Gertrudis College uit roosendaal. Volgens de jury bood Gertrudisgeluid een perfecte mix van politiek, schoolnieuws en roddels. Kortom, een schoolkrant zoals een schoolkrant moet zijn. “ik was zo verrast dat onze schoolkrant vorig jaar werd uitgeroepen tot de Beste Schoolkrant, want de concurrentie was enorm groot”, vertelt redactielid rachelle van den brand, leerling uit 3-vwo. De redactie ontving een beker en een geldprijs van 1500 euro. Van het geld hebben de redactieleden onder andere een digitale camera aangeschaft en zijn ze een paar keer uit eten geweest. bovendien mochten ze een CJP XS maken, het minimagazine van CJP over jongerencultuur. Dit blad is bestemd voor alle scholieren in de leeftijd van 15 tot en met 18 jaar en komt uit in een oplage van 200.000 exemplaren. CJP is sinds enkele jaren sponsor van het evenement. hoofdredacteur van CJP XS Merijn henfing: “Wij vinden het een ontzettend leuk initiatief en het past bij onze doelstelling om jongeren op cultureel

Van zwart-wit kopietjes naar een professionele schoolkrant

17 uit het projectloket

De trotse redactieleden van Gertrudisgeluid na het winnen van de beste Schoolkrant van nederland 2006 (foto: hogeschool van Amsterdam).

16 uit het projectloket

gebied te activeren. Daarnaast hebben wij als CJP zelf ook een jongerenredactie, dus het sluit goed aan bij onze eigen activiteiten.” het viel henfing, die ook deel uitmaakt van de jury, op hoe professioneel school-kranten tegenwoordig zijn. “De meeste schoolkranten worden mooi opgemaakt, behandelen interessante onderwerpen, bevatten advertenties en worden fullcolour gedrukt. De tijd van zwart-wit kopietjes ligt echt achter ons.”

boVen De Pet“een CJP XS maken is een geweldige prijs, maar ook een ongelooflijk karwei”, zegt rené reijnders, docent economie aan het Gertrudis College en al twaalf jaar de drijvende kracht achter de schoolkrant. Volgens hem is het absoluut noodzakelijk dat een docent de redactie begeleidt. “er is altijd veel verloop. Sommige leerlingen stoppen er al na één artikel mee, omdat ze merken dat het toch wel erg veel werk is. ook ga ik altijd mee naar interviews met bekende nederlanders, omdat het kan gebeuren dat een leerling volledig dichtklapt tijdens een gesprek. Verder maak ik tijdens het interview de foto’s om de kwaliteit te garanderen. natuurlijk hebben de leerlingen ook vaak hun toestel bij zich en schieten ze ook nog enkele plaatjes. uit het totale aanbod van foto’s maken we dan een definitieve keuze van foto’s die worden geplaatst.”Volgens reijnders leren de jongeren enorm veel het maken van een schoolkrant. “Ze leren onderwerpen bedenken, hun mening verwoorden in columns, krijgen gevoel voor vormgeving en fotografie en leren zichzelf presenteren.” toch bleek het maken van een blad als CJP XS iets anders dan het maken van een school-krant. “nadat we voor de eerste keer bij de redactie in Amsterdam waren langs geweest, kregen we de opdracht om onderwerpen te verzinnen. Dat ging de meeste leerlingen toch wel een beetje boven de pet. behalve dat de onderwerpen alle leerlingen van het voortgezet onderwijs in nederland moesten aan-spreken, moesten ze ook nog cultuurgerelateerd zijn. ik heb toen een uitgebreide brainstormsessie gehouden met de redactie en daarna zat iedereen gelukkig weer op het juiste spoor.” redactielid van Gertrudisgeluid Van den brand: “We zijn vervolgens veel gaan surfen op internet, hebben boeken, kranten en tijdschriften doorgespit en met veel mensen gepraat. ik heb voor het blad een cultuurtocht door de verschillende provincies bedacht en uitgewerkt en een ander redactielid heeft er tekeningen bijgemaakt. ik heb veel van het werken bij CJP XS geleerd. Zo gaan we bij onze eigen schoolkrant nu veel gestructureerder

op 31 maart vond de elfde editie plaats van de Beste Schoolkrant van Nederland. het evenement was ooit opgezet om de toenmalige opleiding boekhandel en uitgeverij van de hogeschool van Amsterdam te promoten, vertelt hester Morssink, docent communicatie en coördinator van de Schoolkrantdag. “nog steeds is werving van studenten een van de doelstellingen, maar eigenlijk is het meer een traditie geworden. We vinden het gewoon heel leuk om bij te dragen aan de profes-sionalisering van schoolkranten en leerlingen aan te spreken op wat ze goed kunnen en waarin ze geïn-teresseerd zijn.” een aantal jaar geleden werd het evenement, dat inmiddels de Nationale Schoolkrant-dag heet, uitgebreid met workshops. Morssink: “De universiteit van Amsterdam organiseerde jaarlijks workshops voor schoolkrantredacteuren. omdat we ons op dezelfde doelgroep richten, was het eigenlijk niet meer dan logisch om deze evenementen aan elkaar te koppelen.” ook bij de universiteit is werving van

“De tijd van zwart-wit kopietjes ligt echt achter ons.” Merijn henfing, hoofdredacteur CJP XS

Page 10: bulletin Cultuur & SChool # 47 Mei 2007static.digischool.nl/mu/community/Geef kinderen de muziek terug col… · ProVinCie FleVolAnD Guy Smit ProVin Cie utre ht Mirjam Cloo mirjam.cloo@

18 uit het projectloket 19 Cultuureducatie volgens…

tien jaar geleden vroeg een meisje tijdens een rondleiding in het Joods historisch Museum: “Juf, bent u Joods?” toen Petra Katzenstein bevestigend ant-woordde, dacht het meisje even na en zei toen: “Maar alle Joden zijn toch dood?” Katzenstein: “Dat was het moment waarop ik dacht: het is onze taak om kinde-ren te laten zien dat de Joodse cultuur nog springlevend is.”

“We kozen voor de ‘Jeugd-journaalbenadering’. niet te kinderachtig, maar wel voor zoveel mogelijk leeftijden te begrijpen.”Petra Katzenstein, hoofd van het JhM Kindermuseum

Petra Katzenstein is hoofd van het net geopende Kindermuseum van het Joods historisch Museum (JhM). het resultaat van een lang proces dat met de vraag van dat ene meisje begon. het JhM is gevestigd in vier oude synagoges in hartje Amsterdam en beschikt over een grote collectie alledaagse en religieuze Joodse voorwerpen. toen Katzenstein daar door de ogen van een kind naar probeerde te kijken, viel het resultaat haar niet mee. “Voorwerpen stonden te hoog of de bijschriften waren te lang of te moeilijk geschreven. het was mij snel duidelijk dat we er niet zouden zijn met een simpele speurtocht door de vaste collectie.” in een leegstaande ruimte van het JhM maakte ze de als tijdelijk bedoelde expositie In Mokum staat een huis, speciaal voor basisschoolleerlingen. een selectie uit de vaste collectie werd in de vorm van een huis ge-presenteerd. “We kozen voor wat we de ‘Jeugdjournaal-benadering’ noemen. niet te kinderachtig, maar wel voor zoveel mogelijk leeftijden te begrijpen”, legt Katzen-stein uit. behalve kijken, konden kinderen ook zelf dingen doen, zoals hun naam schrijven in het hebreeuws. De expositie bleek een onverwacht succes. in plaats van de geplande drie maanden, bleef ze meer dan vijf jaar

geopend. Als het JhM nog twijfels had over een eigen Kindermuseum, waren die daarmee wel verdwenen. De educatieve afdeling begon serieuze voorbereidingen te treffen voor een permanente voorziening. Met name het Joods Kindermuseum in brooklyn, new York diende als inspiratiebron voor hoe het er wel en vooral niet uit moest gaan zien. niet te veel elektronica, niet te veel dingetjes, maar heldere en toegankelijke informatie was de conclusie.

MAx De MAtZeSinds december 2006 kunnen kinderen met hun klas, individueel of tijdens een verjaardagspartijtje aan de hand van de stripfiguur Max de Matze door het JhM Kindermuseum lopen. het idee van een huis uit In Mokum staat een huis, is vastgehouden en uitgebreid. De bezoeker loopt door de woning van de fictieve, eigentijdse Joodse familie hollander. in alle ruimtes, zoals de woonkamer, de keuken en de muziekkamer, hangen videoschermen, waarop de familie hollander laat zien wat ze in die kamers doen. iedereen mag overal aankomen.in de ‘woonkamer’ van het museum hangt een schilderij dat op een kopie lijkt van de platenhoes Sgt Peppers Loney Hearts Club Band van de beatles. Alleen staan er tientallen Joodse mensen op, zoals Mozes met de tien geboden, de burgemeester van Amsterdam Job Cohen en de schrijver Arnon Grünberg. “en ook Marilyn Monroe, waardoor veel mensen zich afvragen: hè, was die ook Joods? Ja, dat werd ze omdat ze trouwde met de toneelschrijver Arthur Miller”, legt Katzenstein uit. “Dit zoekplaatje leidt naar de algemene vraag: wanneer ben je Joods en wanneer niet? in de lades van het wand-meubel in de woonkamer zijn de antwoorden te vinden.”

in Uit het projectloket komt elke keer een succesvol project aan bod. Wat maakt zo’n project succesvol? en wat zijn de valkuilen? De Nationale Schoolkrantdag en vele andere projecten zijn te vinden in het Projectloket op www.projectloketcultuur.nl

te werk. ook het afnemen van interviews gaat me nu veel beter af. De workshop interviewtechnieken die ik tijdens de Schoolkrantdag heb gevolgd, heeft echt zijn vruchten afgeworpen. en inmiddels ben ik van ver-schillende kanten benaderd om verslaggeving te doen, zoals door zwemvereniging hieronymus en radio stad FM in roosendaal.”Volgens hoofdredacteur henfling van CJP XS verliep het hele proces boven verwachting. “We hebben de redactieleden een paar keer ontvangen en ze daarbij vooral getraind in journalistiek denken. hoe wil je leerlingen aanspreken? hoe maak je een goede selectie uit het enorme culturele aanbod? na enige weken kwamen ze met een hele waslijst aan ideeën. ook de teksten en foto’s die ze aanleverden waren goed. Ze hielden zich zelfs strikter aan de deadlines dan onze reguliere freelancers. het is ons honderd procent meegevallen. ik verheug me nu al op de samenwerking met de winnaars van dit jaar.” •

De nAtionAle SChool-KrAntDAGDe Nationale Schoolkrantdag wordt jaarlijks georganiseerd door het instituut voor Media en informatie Management van de hogeschool van Amsterdam en de universiteit van Amsterdam voor schoolkrantredacteuren van mbo-, havo- en vwo-scholen. Deelname is gratis.

DoelDe doelstelling van de Nationale Schoolkrantdag is het professionaliseren van schoolkranten. De leerlingen worden gestimuleerd om hun talenten op het gebied van onder andere schrijven, foto-graferen en vormgeving verder te ontwikkelen.

ACtiViteitenDe leerlingen kunnen deelnemen aan twee verschillende workshops, zoals fotografie, scenarioschrijven, het ontwikkelen van een bladformule of websites bouwen die worden gegeven door mensen uit het vak. Aansluitend vindt de uitreiking van de Schoolkrant Awards plaats door bekende nederlanders als Aaf brandt Corstius, bert Vuijsje en Peter van Straaten.

tiPS Voor beGeleiDenDe DoCenten• het is belangrijk dat de redactie van de

schoolkrant gevarieerd is samengesteld. behalve dat een brede redactie een breed bereik stimuleert, garandeert het ook de continuïteit van de redactie.

• om inspiratie op te doen voor het blad is het een goed idee om jongerenbladen door te spitten.

• Maak duidelijke werkafspraken en geef elk redactielid een duidelijke taak, waarbij ook zaken als kopiëren, nieten en verspreiden in de takenlijst worden opgenomen.

• Probeer extra geld te genereren door advertenties te werven.

• Geen geld voor de opmaak en drukkosten? Probeer een deal te sluiten met de plaatselijke drukker. of besteed deze taken uit aan Schoolmagazine.nl. in ruil voor de plaatsing van een aantal advertenties, onder andere van onderwijsinstellingen, wordt het blad fullcolour gedrukt.

• houd je uren bij en laat de schoolleiding na een jaar zien hoeveel uur je werkelijk aan de begeleiding van de schoolkrant hebt gewerkt.

Meer inForMAtie• hogeschool van Amsterdam

instituut voor Media en informatie Managementhester MorssinkCoördinator Schoolkrantdag t 020-5951 [email protected]

De winnaar van 2007 is het Amsterdams lyceum met de schoolkrant: Halo.

“We gaan bij onze eigen schoolkrant nu veel gestructureerder te werk.” rachelle van den brand, redactielid schoolkrant Gertrudisgeluid

tekst: linda huijsmans

Max de Matze, 2006 (illustratie: Studio ram Katzir).

JhM Kindermuseum

Page 11: bulletin Cultuur & SChool # 47 Mei 2007static.digischool.nl/mu/community/Geef kinderen de muziek terug col… · ProVinCie FleVolAnD Guy Smit ProVin Cie utre ht Mirjam Cloo mirjam.cloo@

20 Cultuureducatie volgens… 21 Column

GeeF KinDeren De MuZieK teruG!

Jochem van eeghen is directeur van Prinses Christina Concours. hij begon ooit in het Amerikaanse bedrijfsleven en was voor zijn huidige functie orkestdirecteur, muziekprogram-meur en beleidsambtenaar van Den haag met Cultuur en school in zijn portefeuille. in zijn vrije tijd speelt hij kamermuziek. (foto: Prinses Christina Concours)

tekst: Jochem van eeghen

“Vanuit de Joodse levenswijze leggen we verbanden met andere levensbeschouwingen. Van koosjer eten is de stap naar halal eten van moslims zo gemaakt.” Petra Katzenstein, hoofd van het JhM Kindermuseum

hAlAl hoewel de Joodse cultuur centraal staat, besteedt het JhM Kindermuseum ook veel aandacht aan andere culturen. een belangrijke regel uit de tora is bijvoor-beeld: heb uw naaste lief zoals u zelf. Dat komt in vele andere culturen terug, zegt Katzenstein: “Vanuit de Joodse levenswijze leggen we zo ook verbanden met andere levensbeschouwingen. Van koosjer eten is de stap naar halal eten van moslims bijvoorbeeld zo gemaakt.” Max de Matze is in het hele huis aanwezig, hij stelt vragen en in een werkblad dat voor iedereen verkrijgbaar is, staan opdrachten. ook zijn er altijd educatief medewerkers aanwezig die individuele bezoekers bijvoorbeeld in de keuken helpen met het bakken van challes, kleine gevlochten broodjes.

eDuCAtie naast het Kindermuseum, dat zich in de eerste plaats richt op groep 5 van de basisschool tot en met de brugklas, kent het JhM vele andere educatieve programma’s voor alle leeftijden en doelgroepen. Voor groep 7 en 8 is het bijvoorbeeld mogelijk om het Kindermuseum te combineren met een bezoek aan de hollandsche Schouwburg. Dit was in de oorlog een belangrijke deportatieplaats van Joden in Amsterdam. “We hebben een dvd gemaakt waarin onder de titel Geen voorstelling van te maken drie uur lang onder andere getuigenissen van overlevenden te zien zijn”, vertelt Katzenstein. De lesbrieven en het begeleidend materiaal zijn afgestemd op wat de kinderen op school leren over het Jodendom. “We merkten dat het lesmateriaal bijna uitsluitend in de verleden tijd is gesteld. Alsof er geen Joden meer bestaan. Daarom is onze familie hollander een hedendaagse nederlandse familie die je gewoon op straat tegen kunt komen”, zegt Katzenstein. en dat is belangrijk, want dat meisje dat dacht dat alle Joden dood waren, is bepaald niet de enige. • Meer inForMAtie

• JhM Kindermuseum Petra Katzenstein t 020-5310 310 [email protected] www.jhm.nl

het JhM Kindermuseum is geopend in december 2006 en richt zich op kinderen vanaf groep 5 van de basisschool tot en met de brugklassen van het Vo. ook individuele bezoekers kunnen aan de hand van werkbladen de route volgen.

een greep uit het overige aanbod: • Wat jij niet wilt dat jou geschiedt, doe

dat ook een ander niet. een combinatie-programma met de hollandsche Schouwburg, voor groep 7 en 8 (Po).

• Joods?! een programma rond de tentoonstellingen Religie en Geschiedenis 1600 – 1900 (Vo).

• hollandsche Schouwburg: Kwaad in eigen straat. leerlingen denken na over hun eigen verantwoordelijkheid in de samenleving.

• Groeten uit 1900 (Vo). een geschiedenisles voor het vmbo over

sociaal-economische veranderingen in nederland rond 1900, een verplicht onderdeel van het eindexamen (Vo).

Muziek moet je jong leren, net zoals lezen en schrijven, liefst door het zelf te maken. Vooral als je weinig mee krijgt van huis, moet je het van je school hebben. Maar wat is het daar nu droevig gesteld! het vak zingen is aan het verdwijnen. Plato wist al dat muziek gelukkig maakt. Maar er zijn ook concrete argumenten voor een muzikale opvoeding. Stapels onderzoeken wijzen uit dat een klas, dankzij samen zingen, meer sociale cohesie krijgt en dat vakken als lezen, schrijven en rekenen beter gaan als kinderen via muziek hebben geleerd zich te concentreren. onze kinderen lijken nu alleen in staat te luisteren naar de meest simpele populaire muziek. De vergrijzing van het concertpubliek is ook zo’n symptoom. onlangs vergoelijkte Jaap van Zweden bij Pauw en Witteman de vergrijzing met “dat zijn ook mensen”. Maar zal de huidige jonge generatie later, bij het grijzen der slapen ineens geneigd zijn om naar die ‘moeilijke’ klassieke muziek of jazz te gaan luisteren? Allereerst zullen de onderwijzers weer moeten leren zingen en op school ruimte moeten krijgen om dat over te brengen. Daarnaast moet het vak schoolmuziek op de conservatoria prioriteit krijgen, zodat grote aantallen vakmusici op zowel de pabo’s als de basisscholen kunnen worden ingeschakeld. ik hoor in mijn functie honderden jongeren in het hele land muziek maken bij de voorselecties van het Prinses Christina Concours. Maar de geweldige finales die je bij ons kunt meemaken, geven geen beeld van de situatie in de breedte. elk jaar lijken er meer deelnemers te zijn die weliswaar jarenlang les hebben gehad, maar die nog steeds nauwelijks echt muziek maken (leerlingen van goede muziekscholen niet te na gesproken!). hoe heeft het zover kunnen komen? De overheid (= gemeenten) stimuleert het ‘marktgerichte denken’, dus lessen geven aan zoveel mogelijk leerlingen, liefst groepsgewijs (kan alleen in de beginfase!), in plaats van pal te staan voor de kwaliteit. individuele en voor iedereen betaalbare lessen moeten terugkomen, met prioriteit voor jongeren. er moet een ‘verbod’ komen op muzieklessen die lijken op een cursus macramé! het vak muziekschooldocent moet aantrekkelijk worden voor elke musicus met pedagogisch talent. Muziekscholen zullen dan – net als in onze buurlanden – met trots kinderen aanleveren die goed, en dus met plezier, muziek maken. De muziekscholen moeten zelf kwaliteitsnormen instellen (een eigen ‘inspectie’?) en zullen bovendien beter moeten leren samenwerken met het primair en voortgezet onderwijs. Als de spiraal weer opwaarts gaat, zal het aantrekken van leerlingen ook weer makkelijker worden.Elk kind heeft recht op muziek. iedereen moet leren zingen en de kans krijgen een muziekinstrument te gaan spelen en iedereen moet vervolgens goed en betaalbaar les kunnen krijgen. hoe krijgen we dit voor elkaar?Veranderingen kan men niet verwachten zonder dat er, ook in de politiek, een nieuw élan ontstaat, waardoor met creativiteit – en af en toe een blik naar de ons omliggende landen – stimuleringsmaatregelen zullen worden verzonnen om dit proces op gang te brengen. Slechts dan zullen de van oudsher stroef samenwerkende sectoren onderwijs en cultuur in staat zijn samen de mouwen op te stropen. in het nieuwe regeerakkoord is een beperkt bedrag gereserveerd voor cultuureducatie. ik hoop dat dit geld niet verdwijnt in allerlei leuke vrijblijvende cultuureducatieprojecten, maar dat het zal worden aangewend om de wortels van ons muziekleven weer gezond te maken.

P.S. Zag u de film Les Choristes?

Kinderen in de studeerkamer tijdens een open dag op 17 december 2006 (foto: Peter lange).

Familie hollander, bewoners JhM Kindermuseum (foto: Geek Zwetsloot).

Page 12: bulletin Cultuur & SChool # 47 Mei 2007static.digischool.nl/mu/community/Geef kinderen de muziek terug col… · ProVinCie FleVolAnD Guy Smit ProVin Cie utre ht Mirjam Cloo mirjam.cloo@

23 Ditjes & Datjes

Z@PP SuPerSPreeKbeurt WeDStriJDDit jaar organiseren Z@PP, Schooltv en teleblik voor het eerst de Z@PP SuperSpreekbeurt wedstrijd. Deze wedstrijd is een zoektocht naar de beste multimediaspreekbeurt van nederland onder leerlingen van groep 5 tot en met 8 van de basis-school. na de regiorondes zal een deskundige jury twaalf finalisten se-lecteren, die op 30 mei in hilversum hun spreekbeurt mogen houden voor publiek en camera’s. Schooltv doet op 1 juni verslag van deze finale op televisie in de uitzending van Schooltv-weekjournaal en Nieuws uit de natuur. De winnaars nemen een prachtige notebook mee naar huis.in elke spreekbeurt dient minimaal één fragment verwerkt te zijn van teleblik (www.teleblik.nl). Door teleblik, een website voor het onder-wijs, met duizenden uren televisie-materiaal uit de archieven van de publieke omroepen, te koppelen aan de wedstrijd wil de organisatie het gebruik van nieuwe media in het basisonderwijs stimuleren.Meer inForMAtie:www.zapp.nl

JAn KASSieSPriJS 2007 De tweejaarlijkse Jan Kassiesprijs wordt op 22 november 2007 uit-gereikt. De hoofdprijs van € 2.000,-gaat naar het beste kunsteducatie-project (onder of na schooltijd) waarbij scholen (primair en voort-gezet onderwijs) samenwerken met amateurkunstenaars of amateur-kunstverenigingen. het is van belang dat alle partijen instemmen met het inzenden van het project. tot 15 juni 2007 kunnen zowel individuen als organisaties projecten inzenden, waaronder: amateurkunstenaars en verenigingen, consulenten, scholen, docenten en instellingen voor kunsteducatie. Meer inForMAtie en AAnMelDen:www.dekunstconnectie.nl

nieuWe ProDuCten erFGoeD à lA CArtein het kader van het landelijke erfgoededucatieproject Erfgoed à la Carte zijn twee nieuwe producten uitgekomen: de dvd Samenwerken aan mooi onderwijs en een web-site. Erfgoed à la Carte bestaat uit vijftien samenwerkingsverbanden van erfgoedinstellingen en scholen in nederland. op de site staat infor-matie over vijftien inspirerende deel-projecten en instrumenten die zijn ontwikkeld binnen Erfgoed à la Carte. De dvd Samenwerken aan mooi onderwijs geeft een beeld van de kracht van samenwerking op lokaal niveau en van de mogelijk-heden met erfgoededucatie voor de allerjongsten in het basisonderwijs.Meer inForMAtie:www.erfgoedalacarte.nlbeStellen:[email protected] Kosten: € 5,- (o.v.v. bestelling Samenwerken aan mooi onderwijs)

DVD oVer KinDertrAnSPortin juni 1943 werden vanuit concen-tratiekamp Vught 1269 kinderen weggevoerd naar de gaskamers in Sobibor. Aan de hand van interviews met overlevenden heeft de jonge filmmaakster Sara beumer een do-cumentaire gemaakt voor de tweede en derde klas van het vmbo: Wat kunnen ze nou met ons doen? Deze korte documentaire vormt de kern van een educatieve dvd en een lespakket. het lespakket bevat onder andere: twee exemplaren van de dvd, zes sets foto’s en plattegronden en een tijdlijn-affiche die het trans-port in de context van oorlog en vervolging plaatst. het lesmateriaal sluit aan bij de formele onderwijsdoelen van Geschiedenis en Maatschappijleer en helpt de leerlingen het verhaal te begrijpen. het basispakket gaat uit van drie lessen. De docentenhand-leiding reikt verdiepingsmogelijk-heden aan. De bronnen en werk-bladen zijn ook digitaal beschikbaar. naast deze materialen is het ook mogelijk een gastspreker uit te nodigen in de klas.Meer inForMAtie en DoWnloADen:www.joodsekindereninkampvught.nlKoSten:€ 9,95 dvd excl. portokosten€ 24,95 lespakket excl. portokosten

ADVieS rAAD Voor Cultuurop 6 maart overhandigde de raad voor Cultuur zijn advies over het toe-komstige cultuurbeleid aan minister ronald Plasterk van oCW. De raad constateert een toegenomen inzicht in en draagvlak voor het belang van cultuur voor de samenleving. Voor een brede deelname aan cultuur is cultuuroverdracht belangrijk. Daar- om moet de overheid veel meer investeren in amateurkunst en cultuureducatie binnen en buiten de schoolmuren. een zelfstandig fonds voor amateurkunst en cultuur-educatie ligt voor de hand. De over-heid heeft in de afgelopen jaren geïnvesteerd in cultuureducatie voor kinderen en jongeren in het onder-wijs. tegelijkertijd hebben gemeenten bezuinigd op de instellingen en voor-zieningen voor buitenschoolse kunst-educatie. De raad bepleit meer aandacht voor deze instellingen, omdat zij de amateurkunst onder-steunen. De raad adviseert te onderzoeken hoe instellingen voor amateurkunst en cultuureducatie een breder publiek kunnen bereiken en welke rol de overheid daarbij kan spelen. Meer inForMAtie:www.cultuur.nl/nieuws.html

PoëZieleerliJn VoortGeZet onDerWiJSop het Johan de Witt College in Den haag, waar veel aandacht wordt besteed aan het schrijven en lezen van poëzie, is een Poëzieleerlijn ontwikkeld voor het voortgezet onder-wijs. De overige samenwerkings-partners zijn de openbare bibliotheek Den haag, Stichting huis van Gedich-ten, De Poëzieparaplu, de Slo en Stichting lezen.De publicatie is vooral bedoeld voor scholen en docenten die af en toe wat doen aan poëzie en dat struc-tureler willen aanpakken, zodat leerlingen hun talenten binnen een meerjarenplan verder kunnen ontwikkelen. De leerlijn biedt moge-lijkheden voor zowel klassikale trajecten als maatwerk.DoWnloADen:www.slo.nl

22 Ditjes & Datjes

VMbo-leerlinGen DebAt-teren oVer PerSVriJheiDhet Persmuseum en Stichting Krant in de Klas introduceren met een pilot-debat op het Montessori College oost (MCo) het thema pers-vrijheid in het voortgezet onderwijs (vmbo). hoe ver mag je gaan in het uiten van je mening en pleeg je zelfcensuur als je rekening houdt met anderen? in de pilot debatteren ruim zestig leerlingen van het MCo (vmbo-3 klassen) met elkaar aan de hand van stellingen. Vooraf-gaand aan het debat heeft Stichting Krant in de Klas voorbereidende gastlessen gegeven aan participe-rende leerlingen. Volgend voorjaar wordt het debattoernooi op natio-naal niveau georganiseerd. De or-ganisatie nodigt geïnteresseerde scholen uit zich op te geven voor deelname.Meer inForMAtie: www.debatinstituut.nl

ProJeCt De Vitrine Voor GroeP 7 en 8het project De Vitrine laat leerlingen van groep 7 en 8 van het basis-onderwijs op een actieve en crea-tieve manier kennismaken met de kerntaken van een museum: verza-melen, documenteren, conserveren en tentoonstellen. het project is zeer bruikbaar voor erfgoededucatie en biedt een concrete manier om de samenwerking tussen het museum en een basisschool te intensiveren. het idee is dat de school een ‘vitrine’ huurt, die de leerlingen als gast-conservatoren gaan voorzien van hun eigen collectie. in vier lessen maken ze vooraf een aantal op-drachten. Daarna richten zij de Vitrine in met zelf gekozen voor-werpen, bereiden een tentoonstel-ling voor en verzorgen de publiciteit. De Vitrine sluit aan bij de leer-gebieden oriëntatie op Jezelf en de Wereld en is op aanvraag ook buiten Zuid-holland leverbaar.Meer inForMAtie: Van ophoven [email protected]:€ 175,- (voor 1 maand huur inclusief transport. Meerdere maanden huren mogelijk.)

De hiStoriSChe CAnon VAn FoKKe en SuKKein De historische canon van Fokke en Sukke geven Fokke en Sukke op eigen wijze invulling aan De canon van nederland. net als in de officiële canon beelden Fokke en Sukke het verleden uit in vijftig vensters. “Door hun spel met heden en verleden dragen Fokke en Sukke wezenlijk bij tot ons historisch besef”, aldus Frits van oostrom, voorzitter van de Canoncommissie. De digitale versie bevat 35 afbeel-dingen die vrij mogen worden gebruikt voor educatieve doel- einden. De historische canon van Fokke en Sukke in boekvorm is te bestellen bij uitgeverij Catallus. op de officiële website van de canon www.entoen.nu is bij elk venster ook een cartoon te vinden.Meer inForMAtie:www.catullus.nlDoWnloADen:www.erfgoedactueel.nl

onDerZoeK nAAr Cultuurbonnenonlangs heeft Sardes in opdracht van oCW een nieuw onderzoek gepubliceerd: Cultuurbonnen in het voortgezet onderwijs: een be-levingsonderzoek onder leerlingen, docenten, cultuurcoördinatoren en culturele instellingen. het onder-zoek verschaft inzicht in de voor- en nadelen van de vouchersystematiek en van alternatieve ondersteuning van culturele en kunstzinnige vor-ming in het voortgezet onderwijs. enkele conclusies: de invoering van de CKV-bonnen is de afname van het cultuuraanbod ten goede geko-men. het bestedingspercentage is nog lang geen honderd procent, maar binnen het huidige systeem is er een flinke toename gerealiseerd. De samenwerking tussen scholen en culturele instellingen wordt steeds beter en intensiever. Als nadelen komen naar voren: de beperkte geldigheid (ruim één jaar) van de bonnen en de vaste waarde van de bonnen, waardoor voor duurdere activiteiten moet worden bijbetaald, terwijl leerlingen bij goedkopere kaartjes geen geld terug krijgen of tegoed kunnen opbouwen.Meer inForMAtie:www.minocw.nl

FilMKlASSieKerS Voor CKV1 en CKV2 Met Filmklassiekers bieden het Film-museum en het nederlands instituut voor Filmeducatie leerlingen (CKV2, of CKV1 havo/vwo) de gelegenheid een filmklassieker te zien in het Film-museum of op aanvraag in een film-theater in de buurt van de school. in combinatie met het lesmateriaal bij de activiteit biedt het project meer inzicht in de filmgeschiedenis, de historische context van de actuele cinema en de plek van de cinema in de massacultuur van de 20ste eeuw. Daarmee sluit Filmklassiekers direct aan bij het examenprogramma voor CKV2. het materiaal is ook geschikt voor CKV1-leerlingen. bij sommige films is aangepast lesmateriaal beschikbaar voor CKV1. het pro-gramma bestaat uit vier titels: Rear Window (hitchcock), Some like it hot, Do the Right Thing en Blue Velvet.Meer inForMAtie:www.filmmuseum.nl/educatieoPGAVe en KoSten:[email protected] (minimaal 25 leerlingen) € 3,50,- per leerling in Amsterdam (inclusief lesmateriaal en vertoning)

hAnDreiKinG Voor KeuZe MuZieKMethoDeneen school die muziekonderwijs wil geven, kan ervoor kiezen met een muziekmethode te werken. Maar hoe weet je of een methode past binnen de school en de verschillende klassen? Wat zijn de uitgangspunten van een methode? om scholen op weg te helpen, is een aantal muziek-methoden op een rijtje gezet en geanalyseerd, waaronder: Stepping Tones, Ward Centrum nederland 2003-2004, Muziek & meer, lambo 2006 en Moet je doen! Muziek thiemeMeulenhoff 2007. De muziekmethoden zijn geanalyseerd volgens een aantal criteria, zoals: doelgroep, leerlijn, muziekgenre en de basiskennis van de docent.Meer inForMAtie:www.cultuurplein.nl/po/lesmateriaal/ methoden/muziekmethoden

Page 13: bulletin Cultuur & SChool # 47 Mei 2007static.digischool.nl/mu/community/Geef kinderen de muziek terug col… · ProVinCie FleVolAnD Guy Smit ProVin Cie utre ht Mirjam Cloo mirjam.cloo@

Guus reith, gepensioneerd cultuur-coördinator en nu werkzaam in de commissie cultuureducatie van de gemeente utrecht, reageert op de column van rein Willems, president-directeur Shell nederland, in Bulletin Cultuur & School # 46. Willems vond dat bèta’s een brede visie op de samenleving moeten hebben, en daar hoort ook bij dat ze in hun jonge vormingsjaren voldoende tijd aan cultuur besteden. reith vult aan dat dit niet uitsluitend geldt voor toekomstige technici, maar voor alle jongeren die hun leven nog vorm moeten gaan geven. Volgens hem is

het is van groot belang dat met name in de onderbouw van het middelbaar onderwijs de humus-laag, op grond waarvan later ge-kweekt kan worden door de leer-lingen zelf, aangebracht wordt. elke school zou zich dit moeten realiseren en in zijn doelstellingen cultuur-onderwijs een grote plaats moeten geven.De volledige teksten van Guus reith en rein Willems zijn te lezen op: www.cultuurplein.nl > onderwijs-soort > tijdschriften > bulletin Cultuur & School > reacties artikelen bulletin Cultuur & School.

in het vorige Katern Primair onder-wijs vroegen we u te reageren op de stelling: Culturele projecten zijn alleen geslaagd als kinderen er positief over zijn.Zestig procent was het oneens met deze stelling. Veertig procent was het ermee eens. u kunt nog reageren op deze stelling op www.cultuur-plein.nl/po

illustrator Jeroen de leijer reageert op het coverartikel van Bulletin Cultuur & School, # 46 over het nieuwe leren.

24 opinie

oPinie

reACtieS GeVrAAGDregelmatig bellen, mailen of schrijven mensen ons naar aanlei-ding van een artikel. Wij vinden het belangrijk om te weten wat u van een onderwerp vindt. ook vinden we het zinnig als onze andere lezers kennis kunnen nemen van uw mening. Daarom plaatsen we hier een verkorte weergave. het is echter niet mogelijk om al uw reacties in het Bulletin Cultuur & School op te nemen.

om u toch in staat te stellen om op artikelen te reageren en meningen van anderen te lezen, zetten we uw volledige reactie op www.cultuur-plein.nl > bulletin Cultuur & School > onderwijssoort > tijdschriften > bulletin Cultuur & School > reacties artikelen bulletin Cultuur & School. hier zijn ook de oorspronkelijke artikelen te lezen, ga dan naar: bulletins Cultuur & School als PDF.