BUITENLANDSE HANDEL VAN AGRARISCHE PRODUCTEN 2016 · 2017-12-05 · Buitenlandse handel van...

BUITENLANDSE HANDEL VAN AGRARISCHE PRODUCTEN 2016

2017

Studie

www.vlaanderen.be

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Stand van zaken 2016 ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Auteur: Guy Lambrechts

BUITENLANDSE HANDEL VAN AGRARISCHE PRODUCTEN

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Buitenlandse handel van agrarische producten 2016 pagina 2 van 37

Colofon

Samenstelling

Departement Landbouw en Visserij

Verantwoordelijk uitgever

Jules Van Liefferinge, secretaris-generaal Departement Landbouw en Visserij

Depotnummer

D/2017/3241/333

Lay-out

Vlaamse overheid

Voor meer informatie over het rapport kunt u contact opnemen met de auteur(s) van het rapport. Ons

e-mailadres is als volgt samengesteld: [email protected]. Ons generiek adres is

[email protected].

U vindt onze rapporten terug op:

WWW.VLAANDEREN.BE/LANDBOUW/STUDIES

Vermenigvuldiging en/of overname van gegevens zijn toegestaan mits de bron expliciet vermeld wordt:

Lambrechts G. (2017) Buitenlandse handel van agrarische producten, Departement Landbouw en Visserij, Brussel.

Graag vernemen we het als u naar dit rapport verwijst in een publicatie. Als u een exemplaar ervan opstuurt, nemen we het op in onze bibliotheek.

Wij doen ons best om alle informatie, webpagina's en downloadbare documenten voor iedereen maximaal toegankelijk te maken. Als u echter toch problemen ondervindt om bepaalde gegevens te raadplegen, willen wij u hier graag bij helpen. U kunt steeds contact met ons opnemen.

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]

http://www.vlaanderen.be/landbouw/studies

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


Deze publicatie werd door het Departement Landbouw en Visserij met de meeste zorg en

nauwkeurigheid opgesteld. Er wordt evenwel geen enkele garantie gegeven omtrent de juistheid of de

volledigheid van de informatie in deze publicatie. De gebruiker van deze publicatie ziet af van elke

klacht tegen het Departement Landbouw en Visserij of zijn ambtenaren, van welke aard ook, met

betrekking tot het gebruik van de via deze publicatie beschikbaar gestelde informatie.

In geen geval zal het Departement Landbouw en Visserij of zijn ambtenaren aansprakelijk gesteld

kunnen worden voor eventuele nadelige gevolgen die voortvloeien uit het gebruik van de via deze

publicatie beschikbaar gestelde informatie.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


INHOUD

Samenvatting ........................................................................................................................................................................................... 6

1 Inleiding ......................................................................................................................................................................................... 7

2 Belgische agrarische handel.............................................................................................................................................. 8

2.1 Akkerbouwproducten 10

2.1.1 Import van akkerbouwproducten 12

2.1.2 Export van akkerbouwproducten 12

2.2 Dierlijke producten 13

2.2.1 Import van dierlijke producten 15

2.2.2 Export van dierlijke producten 15

2.3 Tuinbouwproducten 17

2.3.1 Import van tuinbouwproducten 18

2.3.2 Export van tuinbouwproducten 18

2.4 Agro-industriële producten 19

2.5 Overige producten (dranken, visserijproducten, etc.) 20

2.5.1 Import van overige producten 21

2.5.2 Export van overige producten 22

3 Aandeel voedingsproducten ......................................................................................................................................... 22

4 Vlaamse export en import ............................................................................................................................................. 22

5 Aandeel van Vlaanderen ................................................................................................................................................. 22

6 Het effect van inflatie en wisselkoersen op de in- en uitvoercijfers ................................................... 24

7 Europese handel (COMEXT) ............................................................................................................................................ 25

8 Europese handelsakkoorden - stand van zaken .............................................................................................. 27

8.1 Noord-Amerika 28

8.2 Azië 28

8.3 Zuid-Amerika 29

8.4 Mediterrane landen, Midden-Oosten 29

8.5 Oud-Sovjetunielanden 30

8.6 Afrika 30

8.7 ACS (Afrika, Caraïben en Stille Oceaan) 30

8.8 Oceanië 30

8.9 Kandidaat-lidstaten 30

8.10 Europese Economische Ruimte (EEA) 30

9 Brexit en impact op landbouw en visserij ............................................................................................................ 31

10 Methode ...................................................................................................................................................................................... 33

Figuren ...................................................................................................................................................................................................... 34

Tabellen ..................................................................................................................................................................................................... 35

Bronnen .................................................................................................................................................................................................... 36

Afkortingen ............................................................................................................................................................................................. 37

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


SAMENVATTING

België voerde in 2016 voor 42,9 miljard euro agrarische producten uit, 2,4 procent meer dan in 2015. Tot deze agrarische producten rekenen we niet alleen de primaire landen visserijproducten, maar ook verwerkte producten, dranken, veevoeders, agro-industriële producten zoals meststoffen,, gewasbeschermingsmiddelen, oliën en vetten, landbouwmachines. De totale invoer klokte af op 36,7 miljard euro. Het handelsoverschot steeg op jaarbasis van 6 miljard euro naar 6,2 miljard euro. Dat blijkt uit het nieuwe agrohandelsrapport, dat gebaseerd is op cijfers van de Comext-databank van Eurostat.

Vooral de dierlijke producten en agro-industriële producten dragen bij tot het Belgische handelsoverschot, met elk een positief saldo van 1.9 miljard euro. Vlees blijft een belangrijk exportproduct met hoge uitvoerwaarden voor varkensvlees (1,2 miljard euro), kippenvlees (716 miljoen euro), rundvlees (695 miljoen euro) en vleesbereidingen (685 miljoen euro). Ons land exporteert ook veel meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen en landbouwmateriaal. Traditionele sterkhouders als aardappelbereidingen, diepvriesgroenten, chocolade en bier blijven het goed doen.

De zuivel- en de fruitsector bleven stabiel op het gebied van export en de sierteeltexport herstelde zich licht met een stijging van 2% ten opzichte van 2015. Voor de export van zuivel, fruit en groenten laat het Russische embargo zich nog altijd voelen. Prijzen voor groenten en fruit daalden flink terwijl de zuivelprijzen zich wel konden herstellen. De uitvoer van levende dieren nam behoorlijk toe, vooral richting Duitsland. De in- en uitvoerhandel in meststoffen zakte in 2016. Voor akkerbouwproducten bleef het positieve handelssaldo toenemen.

Voor de totale handel in agrarische producten wordt het Vlaamse aandeel in de Belgische in- en uitvoer geraamd op respectievelijk 81,8% en 82,5%.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


1 INLEIDING

Naar jaarlijkse gewoonte blikken we in dit rapport terug naar de prestaties van onze buitenlandse handel van landbouwproducten in het voorgaande jaar 2016 op basis van de Belgische handelscijfers..

Voor de in Vlaanderen belangrijkste sectoren kijken we vooral naar de evoluties van in- en uitvoercijfers. Hier en daar maken we ook een vergelijking met de trends op Europees niveau.

Aangezien de Europese Unie een belangrijke impact heeft op wat er al of niet in- of uitgevoerd kan worden in België, maken we ook een stand van zaken van de internationale handelsakkoorden tussen de Europese Unie en een hele reeks van derde landen.

Gezien de actualiteit van de brexit kijken we eveneens naar de mogelijke impact op onze handel in landbouwproducten met het Verenigd Koninkrijk.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


2 BELGISCHE AGRARISCHE HANDEL

De totale invoerwaarde van agrarische producten (voeding + niet-voeding) bedroeg in 2016 36,7 miljard euro (+2,2%) en de uitvoerwaarde 42,9 miljard euro (+2,4%). Het handelsoverschot steeg van 6 miljard euro in 2015 naar 6,2 miljard euro in 2016 (+3,2%). De exportwaarde steeg zowel bij intra- als extra-handel.

Figuur 1: evolutie van de agrarische invoer, uitvoer en handelssaldo, België, in miljard euro, 2005-2016

Bron: Departement Landbouw en Visserij op basis van Eurostat (Comext)

De agrarische handel is voor dit rapport opgedeeld in vijf productgroepen: akkerbouwproducten, dierlijke producten, tuinbouwproducten, agro-industriële producten en andere producten. Vooral de dierlijke producten en agro-industriële producten dragen bij tot het positieve saldo, met elk een overschot van 1.9 miljard euro. Bij de tuinbouwproducten steeg het handelstekort naar 106 miljoen euro vooral door de import van exotische vruchten (bananen, ananas etc.) en fruitsappen. Het betreft dus hoofdzakelijk producten die België zelf niet kan produceren. Anderzijds bleef de groente- en fruitsector gebukt gaan onder de gevolgen van het Russische invoerembargo.

In figuur 2 valt op dat de export van verwerkte en onverwerkte akkerbouwproducten het meest bijdraagt tot de exportwaarde (12,2 miljard euro). Met de landen buiten de EU is er sprake van een totaal handelstekort van 2,6 miljard euro.

Het is en blijft vanzelfsprekend dat de intra-EU-handel belangrijker is dan de handel met derde landen. We liggen in Europa immers zeer centraal gelegen in een regio met zeer belangrijke afnemers maar ook leveranciers.

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

IMPORT EXPORT SALDO

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


Figuur 2: agrarische invoer, uitvoer en handelssaldo opgesplitst per productgroep, België, in miljard euro, 2016


Figuur 3: in- en uitvoerwaarde van de vijf producthoofdcategorieën, België, in miljard euro, 2016


-5

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

import export saldo

akkerbouwproducten dierlijke producten tuinbouwproducten

agro-industriële producten andere (dranken, vis, enz.)

import extra EU

export extra EU

import intra EU

export intra EU

0

2

4

6

8

10

12

14

4,0

0,4

2,9

0,9 1,2

3,0

1,0 0,4 1,4 1,4

10,3

5,9 4,1

2,0

5,2

12,9

7,2 6,5

3,4

5,8

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


2.1 AKKERBOUWPRODUCTEN

In de groep akkerbouwgewassen horen de graangewassen, de aardappelen, de oliehoudende zaden (koolzaad, mosterdzaad, lijnzaad), de industriële gewassen (zoals katoen, vlas en hennep), droge peulvruchten en tot slot de uitheemse gewassen (zoals theebladeren, cacao, koffiebonen en rijst). Naast de ruwe producten omvat de groep ook een hele reeks verwerkte producten zoals gebak, pralines en chocolade.

De Belgische handel in onverwerkte en verwerkte akkerbouwproducten nam tussen 1999 en 2016 gestaag toe. In 2016 bedroeg de importwaarde 14,2 miljard euro (+3,6%), de exportwaarde 16 miljard (+6,6%). Het positieve handelssaldo blijft toenemen.

In de loop van 2016 stegen de prijzen op de Belgische markt voor brood- en voedertarwe, de prijzen voor voedergerst daalden. Van al onze eigen graanproductie is circa 55 procent bestemd als veevoeder, 15 procent gaat naar maalderijen en 30 procent naar biobrandstof- of zetmeelproductie.

Figuur 4: evolutie van de in- en uitvoerwaarde van akkerbouwproducten, in miljard euro, België, 1999-2016


In de voorbije 40 jaar is de oppervlakte aardappelen verdrievoudigd en bedraagt vandaag bijna 90.000 ha. Hierdoor blijft het exportsaldo zeer positief. Op wereldschaal is de Chinese aardappelteelt de grootste, maar de opbrengst blijft ver achter bij die in Europa en de VS. China importeert geen aardappelen en speelt voor deze sector dus niet mee in het handelsverhaal.

Bij de gewassen stijgt de oppervlakte suikerbieten voor de eerste keer opnieuw sinds 2011 en bereikte 55.536 ha. Er blijft echter een aanzienlijke daling in vergelijking met 2011 van 6.663 ha, bijna 11%. De suikerbietprijzen bleven in 2016 nagenoeg constant (bron: FOD Economie).

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

import akkerbouw export akkerbouw

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


Tabel 1: import en export van akkerbouwproducten (hoofdgroepen), in miljoen euro, België, 2015-2016

Import Export

2015 2016 Evolutie 2015 2016 Evolutie

aardappelen 476 591 +24,1% 1.697 1.928 +13,6%

graanproducten 2.107 2.285 +8,4% 3.881 4.181 +7,7%

granen in korrel 1.543 1.469 -4,8% 516 469 -9,1%

oliehoudende producten 3.342 3.273 -2,7% 1.428 1.563 +9,4%

overige gewassen 2.495 2.524 +1,2% 2.054 2.032 -1,1%

suikerhoudende producten 569 615 +8,0% 1.118 1078 -3,6%

bijproducten van granen 93 86 -7,5% 108 115 +6,5%

bijproducten van suikerraffinaderij 129 138 +7,0% 36 42 +16,7%

afgeleide producten 2.677 2.901 +8,4% 4.076 4.239 +4,0%

droge peulvruchten 70 70 +0% 54 51 -5,6%

zaaigoed 223 246 +10,3% 58 56 -3,4%

totaal akkerbouwproducten 13.724 14.198 +3,5% 15.026 15.880 +5,7


Figuur 5: productgroepen met de hoogste in- en uitvoerwaarden, akkerbouwproducten, in miljoen euro, België, 2016


2818

1749

1738

752

638

675

622

643

468

522

229

554

365

69

1.681

811

59

761

675

1.237

217

269

699

300

914

901

514

516

2.000 1.000 0 1.000 2.000 3.000 4.000

import export

zachte tarwe

oliehoudende bijproducten

cacao

kool- en raapzaad

koffieproducten

koffie

suikerwerk

meelpreparaten

oliën

tabaksproducten

tabak

aardappelbereidingen

banketbakkerswerk

chocoladeproducten

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


2.1.1 Import van akkerbouwproducten

De Belgische invoer van aardappelen nam fors toe met 24,1% tot 591 miljoen euro. De invoer van suikerhoudende producten steeg met 8% terwijl de export met 3,6% terugliep tot 1.078 miljoen euro. De invoer van zaaigoed steeg met 10,3% tot 246 miljoen euro, terwijl de uitvoer daalde met 3,4% tot 56 miljoen euro.

Bij de verwerkte producten valt vooral de invoer van chocoladeproducten op, met een waarde van meer dan 1,6 miljard euro, wat meer dan de helft is van de categorie ‘afgeleide producten’. 79% van de importwaarde wordt gerealiseerd met Frankrijk, Nederland en Duitsland. Het betreft hier in de eerste plaats cacaoboter, de belangrijkste grondstof voor onze chocolade-industrie, gevolgd door chocopasta. De importwaarde van cacaobonen blijft eveneens stijgen. De belangrijkste leveranciers blijven Ivoorkust en Ghana.

De invoer van oliën bedroeg 1,2 miljard euro. Dat heeft betrekking op palmolie, verwerkte koolzaadolie en zonnebloemolie. De oliën worden vooral industrieel gebruikt bij de vervaardiging van voedingsproducten.

De invoerwaarde van onverwerkt koolzaad bedroeg 914 miljoen euro in 2016. 60% van de totale invoerwaarde van koolzaad is voor rekening van drie landen: Frankrijk, Australië en Oekraïne. Koolzaad wordt aangewend voor de vervaardiging van plantaardige olie in de voedingsindustrie en wordt tevens ook vermengd met diesel tot biobrandstof. De invoer van koolzaad steeg met 5% in contrast met de stijging met 20% op Europees niveau. De Europese invoer van tarwe was lager, terwijl deze van mais stabiel bleef. De Europese invoer van sojabonen en –meel zakte lichtjes (bron: DG AGRI).

België, met een grote veestapel en met biobrandstof- en zetmeelproductie, is in Europa de grootste importeur van tarwe en die komt hoofdzakelijk uit Frankrijk.

2.1.2 Export van akkerbouwproducten

De sterkste toename in de Belgische uitvoer deed zich voor bij de ‘bijproducten van suikerraffinaderij’ (melasse en pulp) maar het blijven nominatief kleine bedragen. De export van suikerhoudende producten liep met 3,6% terug tot 1.078 miljoen euro.

De export van aardappelen groeide met 13,6% tot 1.928 miljoen euro. Aardappelbereidingen blijven eveneens een belangrijk exportproduct. België staat aan de wereldtop, zowel voor de hoeveelheid verwerkte aardappelen als voor de totale exportwaarde (1,7 miljard euro). 840 miljoen euro of 56% van de exportwaarde wordt gerealiseerd met onze buurlanden Frankrijk, Nederland en het Verenigd Koninkrijk. Brazilië is de belangrijkste afnemer buiten de EU-28.

De export van ‘banketbakkerswerk’ (koekjes) bedroeg 1,75 miljard euro (+6% tegenover 2015). Chocolade is een van de producten waarvoor België wereldwijd bekend is en onze buurlanden zijn onze belangrijkste klanten (64%), met een totale exportwaarde van 1,7 miljard euro.

De export van gerst daalde met 21% in België, op Europees niveau was er een daling met 16%. De uitvoer van oliehoudende zaden (o.a. koolzaad) nam voor België toe met 25%, voor Europa slechts met 3%. De uitvoer van raapzaadolie steeg met 39%, op Europees niveau een bescheiden stijging met 3%. De EU-export daalde voor tarwe maar steeg voor mais (bron DG Agri).

De uitvoer van zaaigoed daalde met 3,4% tot 56 miljoen euro.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


2.2 DIERLIJKE PRODUCTEN

De dierlijke producten omvatten de slacht- en gebruiksdieren, fokdieren, alle onverwerkte en verwerkte vleesproducten, de zuivelproducten, eieren, honing en de producten die niet voor menselijke consumptie zijn bestemd (bv wol en pelzen). De dierlijke producten zijn belangrijk voor de Belgische export met een handelsoverschot van bijna 1,9 miljard euro. Voor de eerste keer sinds de periode 2008-2009 was er in 2015 een daling van de in- en uitvoerwaarde, in 2016 nam de invoer opnieuw zeer licht toe (+1%) maar zakte de uitvoer opnieuw licht (-0,2%). De totale sector is dus gestabiliseerd maar binnen de productgroepen zijn er wel belangrijke verschuivingen.

Figuur 6: import en export van dierlijke producten, in miljard euro, België, 1999-2016


De handel in slacht- en gebruiksdieren maakt een sprong voor de invoer met +18,9% en de uitvoer +43,5% De uitvoerwaarde van gedroogd en gerookt vlees die in 2015 nog daalde met 25% is opnieuw 11,8% gestegen. De uitvoerwaarde van zuivelproducten stagneerde (+0,2%) na de daling met 12% vorig jaar. De naweeën van de Russische boycot en de daling van de vraag op de Chinese markt hadden in de eerste helft van 2016 nog een negatief effect, maar in de 2de helft van 2016 kende de zuivelmarkt een algemene stijging van de prijzen, zowel in België als in de Europese Unie. Alleen magere melkpoeder bleef achter.

Het totale aantal slachtingen was nog nooit zo hoog als in 2016, namelijk 319 miljoen stuks, tegenover 304 miljoen geslachte dieren in 2013. Het aantal slachtingen steeg in 2016 voor runderen (+4,4%), schapen (+10,1%), geiten (+10,6%) en gevogelte (+0,9%). Voor varkens (-5,9%) en paarden (-28,0%) daalde het aantal slachtingen (bron: FOD Economie). Terwijl de vleesconsumptie in België daalt, groeide het aandeel pluimvee. De consument eet steeds minder rundvlees en steeds meer kip (bron: VILT).

Anderzijds tonen de cijfers een groeiend belang van de export van vlees. Daarbij valt vooral de stijging van de export van levende dieren op: in vijf jaar steeg de export met 35 procent en die gaat vooral richting Duitsland. Dit wordt ongetwijfeld beïnvloed door de zeer concurrentiele voordelen (o.a. arbeidskosten) verder op in de keten in Duitsland.

De zelfvoorzieningsgraad in 2016 bedroeg voor varkensvlees 252%, rund- en kalfsvlees 164%, gevogeltevlees 192%, voor alle zuivelproducten behalve voor kaas (35%) en boter (95%). (bron: AD Statistiek).

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

import export

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


De handel in honing, die vorig jaar nog steeg met meer dan 16%, viel sterk terug (invoer: -18,3%, uitvoer: -10,7%). Mogelijk hangt dit voor een stukje samen met verhoogde controles op de aanduiding van de oorsprong en vaststellingen van mogelijke vermenging met lokale honing.

De in- en uitvoer van eieren blijft groeicijfers tonen, zij het minder dan vorig jaar met een stijging van de invoerwaarde met 8% en van de uitvoerwaarde met 3,2%.

Met 14 miljoen leg- en 28 miljoen slachtkippen was het Belgische pluimveebestand nooit groter dan in 2016. Tegenover 2015 steeg het bestand met 14%, tegenover 30 jaar geleden zelfs met 99%. (bron: FOD Economie).

Tabel 2: import en export van dierlijke producten, in miljoen euro, België, 2015-2016

Import Export

2015 2016 evolutie 2015 2016 evolutie

slacht- en gebruiksdieren 495 401 -18,9% 379 544 +43,5%

vers vlees 1.230 1.189 +3,3% 3.029 3.021 -0,3%

vleesbereidingen 576 597 -3,6% 675 685 +1,5%

gedroogd en gerookt vlees 158 160 +1,3% 93 104 +11,8%

eieren 157 162 +3,2% 200 184 -8,0%

honing 82 67 -18,3% 75 65 -10,7%

fokdieren 41 44 -7,3% 71 75 +5,6%

zuivelproducten 3.035 3092 -1,9% 3.229 3.236 -0,2%

niet-eetbare dierlijke producten 278 252 +9,4% 322 281 -12,7%

andere dierlijke producten 124 129 +4,0% 70 71 +1,4%

totaal dierlijke producten 6.175 6.236 +1,0% 8.143 8.124 -0,2%


Figuur 7: productgroepen met de hoogste in- en uitvoerwaarden, dierlijke producten, in miljoen euro, België, 2016


626

509

1.186

695

683

465

540

624

685

184

137

1.095

267

154

227

242

324

438

253

597

162

257

1.500 1.000 500 0 500 1.000 1.500

import export

eieren

vleesbereidingen

zuivelbereidingen

boter

melkpoeder

kippenvlees

varkensvlees

melk

kaas

kalfs- en rundvlees

vers en bevroren vlees

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


2.2.1 Import van dierlijke producten

Slechts 6% van alle dierlijke producten in België komt uit derde landen, voor de rest is het dus allemaal EUintra-handel.

Kaas was en blijft het belangrijkste ingevoerde product, met een waarde van 1,2 miljard euro. Drie kwart van alle kaas komt uit drie buurlanden: Frankrijk (398 miljoen euro), Nederland (382 miljoen euro) en Duitsland (139 miljoen euro).

De ingevoerde honing komt voor 84% van buiten de Europese Unie met op kop China en Vietnam. De invoer van vers vlees (+3,5%) bleef licht stijgen en de invoer van zuivelproducten liep licht terug (-1,9%).

Opvallend is de stijging van de invoer van magere en volle melk (+18,4%) tot 509 miljoen euro. Deze melk komt vooral uit Nederland en Duitsland.

De invoerwaarde van varkensvlees steeg met 10,8% tot 154 miljoen euro. De invoerwaarde van schapen- en geitenvlees daalde tot 179 miljoen euro (-2,7%). De invoerwaarde van pluimveevlees daalde eveneens tot 227 miljoen euro (-2,2%).

Bij de invoer van slacht- en gebruiksdieren zijn hanen/kippen (178 miljoen euro) en kalveren (91 miljoen euro) de belangrijkste categorieën.

Voor het pluimvee zien we dat zowel slachthennen/-kippen, als vers vlees en vleesbereidingen in grote hoeveelheden ingevoerd worden met telkens Nederland als belangrijkste leverancier, gevolgd door Frankrijk.

Voor kaas steeg de totale Europese invoer uit derde landen in 2016 tot 445 miljoen euro. De invoerwaarde van caseïne, het tweede belangrijkste invoerproduct, daalde tot 121 miljoen euro.

De totale Europese invoerwaarde uit derde landen voor rund- en kalfsvlees daalde in 2016 van 2.062 miljoen euro naar 1.995 miljoen euro.

De Europese invoer uit derde landen voor alle varkensproducten stagneerde op 58,0 miljoen euro.

2.2.2 Export van dierlijke producten

De grootste uitvoerwaarden voor België zijn voor de volgende producten: varkensvlees (1,2 miljard euro), kippenvlees (716 miljoen euro), kalfs- en rundvlees (695 miljoen euro), zuivelbereidingen (632 miljoen euro), kaas (626 miljoen euro) en vleesbereidingen (597 miljoen euro).

De uitvoerwaarde van varkensvlees ging licht achteruit en bleef steken op 1,2 miljard euro. De belangrijkste bestemmingen blijven Duitsland (427 miljoen euro) en Polen (306 miljoen euro), waar 61% van al het varkensvlees dat we uitvoeren terechtkomt. Ook China voert alsmaar meer varkensvlees rechtstreeks in.

Tegelijkertijd blijft de varkensstapel verder dalen. Er zijn in 2016 minder dan 6.180.000 varkens geteld, het laagste niveau dat België gekend heeft in de laatste 30 jaar (bron: FOD Economie).

Europa voerde in 2016 voor 7,8 miljard euro varkensproducten uit naar derde landen (+26%). China was de belangrijkste bestemming.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


Tabel 3: exportwaarden varkensvlees en aandeel van de belangrijkste afzetlanden, in miljoen euro, België, 2015-2016

2015 % 2016 %

Nederland 58,3 4,9% 61 5,1%

Frankrijk 34,3 2,9% 30 2,5%

Duitsland 427 36% 427 36%

Polen 307,6 25,9% 306 25,8%

Italië 52,4 4,4% 49 4,1%

totale export 1.186 100% 1.186 100%


Naast de bovenvermelde stijging van de invoer van magere en volle melk was er een belangrijk daling van de export (-28,7%) tot 267 miljoen euro. De productie van consumptiemelk bedraagt in België slechts 15,5% van de totale melkverwerking, de productie van kaas en verse zuivelproducten (zoals yoghurt, gefermenteerde melk, room en desserts) zit in stijgende lijn (bron: BCZ).

De handelsbalans voor zuivel was gedurende 30 jaar (1980-2010) negatief en werd positief vanaf 2010 en dat is in 2016 ook opnieuw het geval. Als gevolg van de toegenomen melkleveringen (bron: BCZ) werd ook meer melkpoeder, kaas en boter en uitgevoerd. Hier speelt de invloed van het verdwijnen van de melkquota.

Bij de slachtkippen werd nooit eerder een dergelijk groot bestand (28 miljoen) waargenomen in België (+19% tussen oktober 2015 en oktober 2016). Tegelijkertijd is er ook een forse stijging van kippenslachtingen (bron: FOD Economie).

Op Europees niveau was kaas opnieuw het belangrijkste exportproduct naar derde landen 3, 6 miljard euro (stijging van 2,8%), gevolgd door magere en volle melkpoeder. Voor deze twee laatste producten werd respectievelijk een daling van de exportwaarde met 23,9% en 7,4% opgetekend als gevolg van de lagere prijzen.

Voor rund- en kalfsvlees steeg de Europese invoerwaarde uit derde landen in belangrijke mate van 1,9 miljard euro tot 2,2 miljard euro (+17%).

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


2.3 TUINBOUWPRODUCTEN

In de categorie tuinbouwproducten vinden we fruit, groenten, sierteeltproducten, aromatische planten en olijfolie. De Belgische invoer van tuinbouwproducten bedroeg ongeveer 6,9 miljard euro, de uitvoer bedroeg ongeveer 7,0 miljard euro, waardoor er sprake is van een handelstekort van 106 miljoen euro. Dit cijfer wordt uiteraard beïnvloed door het grote aandeel van bananen en citrusvruchten in onze internationale handel.

Figuur 8: import en export van tuinbouwproducten, in miljard euro, België, 2005-2016


De export van tuinbouw- en sierteeltproducten nam in geringe mate toe (+2%). De groep verse groenten kende in 2016 een positiever saldo.

Tabel 4: evolutie van de in- en uitvoerwaarden voor tuinbouwproducten, miljoen euro, België, 2015-2016

import Export

2015 2016 evolutie 2015 2016 evolutie

aromatische planten 70 80 +14,2% 38 40 +5,2%

noten 465 459 -1,3% 246 236 -4,1%

rubbers 150 136 -9.3% 111 114 +2,7%

olijfoliën en bijproducten 72 89 +23,6% 16 22 +37,5%

sierteelt 394 442 +12,1% 542 553 +2,0%

vers fruit 2.330 2.506 +7,6% 1.999 2.008 +0,5

verse groenten 836 906 -8,1% 808 826 +2,2%

verwerkt fruit 1.589 1.408 -11,4% 1.425 1.465 +2,8%

verwerkte groenten 934 1.007 +7,8% 1.593 1.662 +4,3%

totaal tuinbouwproducten 6.840 7.033 +2,8% 6.778 6.926 +2,1%


0

1

2

3

4

5

6

7

8

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

export import

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


Figuur 9: productgroepen met de hoogste in- en uitvoerwaarden tuinbouw, in miljoen euro, België, 2016


2.3.1 Import van tuinbouwproducten

Ongeveer 63% van het in België ingevoerde vers fruit betreft tropische vruchten (1.592 miljoen euro) en 12% uit citrusvruchten (300 miljoen euro). Het betreft voornamelijk bananen uit Colombia, Ecuador en Costa Rica. 87% daarvan wordt verder doorgevoerd binnen Europa. Er werd verder ook voor 772 miljoen euro aan fruitsappen ingevoerd.

De invoer van fruit klom met 7,6% tot 2,5 miljoen euro dankzij stijgingen bij o.a. peren, kersen, citrusvruchten, bananen. Bij appels, pruimen en aardbeien daalde de invoer. Na jaren van stijging liep de invoer van noten terug met 4,1%.

Voor groenten daalde de invoerwaarde met 8,1%.

Voor de sierteeltsector steeg de invoer met 12,1%.

2.3.2 Export van tuinbouwproducten

Op het gebied van diepvriesgroenten is België wereldwijd nummer één. Met een uitvoerwaarde van 1,2 miljard horen diepvriesgroenten dan ook bij de belangrijkste Belgische exportproducten. 85% van de uitgevoerde diepvriesgroenten is voor de Europese markt bestemd. Duitsland (290 miljoen euro, +1,7%), Frankrijk (221 miljoen euro, -1,8%) en het Verenigd Koninkrijk (175 miljoen, +4,1%) zijn onze voornaamste klanten. Ruim 15% van de bevroren groenten gaat naar landen buiten Europa.

De uitvoerwaarde van sierteeltproducten (bloemen, sierplanten, boomkwekerijen) herstelde zich met 2% na de forse daling in voorgaande jaren als gevolg van o.a. het Russisch embargo. De export steeg voor kamerplanten, perkplanten, snijbloemen, bollen en knollen maar daalde voor boomkwekerijproducten, stekken, snijgroen. Nederland is de belangrijkste bestemming met 52%, gevolgd door Frankrijk met 32%.

Voor groenten steeg de export met 2,2% van 808 miljoen euro naar 826 miljoen euro. Dat was vooral het geval voor bloemkolen, komkommers, selderij, uien, witloof en wortels. Anderzijds werd een daling genoteerd voor o.a. tomaten, paprika’s, kolen, bonen en champignons.

De export van het vers fruit bleef nagenoeg stabiel (+0,5%) terwijl de invoerwaarde steeg met 7,6%. Ruim 65% van de exportwaarde van vers fruit wordt ingenomen door zuidvruchten (bananen).

1.281

888

1.199

552

129

260

214

236

1.480

772

393

442

351

128

28

459

-2.000 -1.500 -1.000 -500 0 500 1.000 1.500

import export

noten

peren

tomaten

conservengroenten

sierteeltproducten

diepvriesgroenten

fruitsappen

zuidvruchten

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


Export van vers fruit kende een bescheiden stijging van 0,5% dankzij een stijging bij peren en citrusvruchten. Voor appels, bananen, druiven, kersen en pruimen moesten dalingen opgetekend worden.

Van onze eigen fruitproductie zijn peren het belangrijkste exportproduct, gevolgd door aardbeien en dan pas appels. Voor appels en voor peren lag de marktprijs in 2016 gedurende het hele seizoen beduidend lager dan voorgaande jaren (bron: departement Landbouw en Visserij). Perenbomen nemen nu 9.500 ha in van de beplante oppervlakte, een stijging met 6% tegenover 2015 (bron: FOD Economie).

De uitvoerwaarde van noten daalde met 4,1%.

Op Europees niveau was de export van appelen de laatste 10 jaar telkens gestegen, maar in 2016 viel die terug met ruim 9% (bron: DG AGRI). Toch blijft het totale exportsaldo uitermate positief omdat in diezelfde periode de import ook stelselmatig daalde.

De Europese export van tomaten heeft nog altijd sterk te lijden onder het Russische embargo. Het handelstekort nam sterk toe omdat in 2016 de invoer ook toenam. Bovendien steeg de productie van tomaten, zowel in Italië, Spanje als Portugal. Gelukkig voor ons is de meerderheid hiervan bestemd voor verwerking.

2.4 AGRO-INDUSTRIËLE PRODUCTEN

De agro-industriële producten omvatten meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen en landbouwmachines en –werktuigen, stuk voor stuk belangrijke toeleveringssectoren voor de primaire sector. De Belgische export van agro-industriële producten daalde van 5 miljard euro in 2015 tot 4,7 miljard in 2016, een daling van 5,9%. De invoerwaarde was in de voorbije jaren stabiel maar daalde nu met 7,1% tot een waarde die net onder de 3 miljard euro ligt. Het handelsoverschot voor agro-industriële producten liep terug tot 1,9 miljard euro (-4%).

Figuur 10: evolutie van de import en export van agro-industriële producten, in miljard euro, België, 1999-2016


De uitvoer van N-P-K meststoffen is teruggelopen van bijna 2 miljard euro in 2015 tot 1,65 miljard in 2016 (-16,4%). Het aantal inschrijvingen van landbouwtractoren is volgens de cijfers van de FOD Economie bij nieuwe landbouwtrekkers in 2016 gestegen met 15,8% tot 3.689 maar bij tweedehandstrekkers is er een daling met 28,2% tot 9.532.

0

1

2

3

4

5

6

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

import export

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


Tabel 5: import en export van de agro-industriële producten, in miljoen euro, België, 2015-2016

import Export

2015 2016 evolutie 2015 2016 Evolutie

meststoffen 1.134 911 -19,4% 1.982 1.657 -16,4%

gewasbeschermingsmiddelen 745 757 +1,6% 1.582 1.656 +4,7%

landbouwmateriaal 1.199 1.192 -0.6% 1.469 1.425 -3,0%

totaal agro-industriële producten 3.078 2.860 -7,1% 5.034 4.738 -5,9%


2.5 OVERIGE PRODUCTEN (DRANKEN, VISSERIJPRODUCTEN, ETC.)

De “overige producten” groeperen vis en visproducten, alcoholische dranken, veevoeders, bepaalde oliën en vetten en diverse grond- en hulpstoffen voor de voedingsindustrie (gist, azijn, gedenatureerde alcohol, etc.). De Belgische export van deze groep nam met 4,5% toe tot bijna 7,2 miljard euro. De import steeg met 4,3% en bedroeg 6,4 miljard euro.

Figuur 11: evolutie van de import en export van overige producten, in miljoen euro, België, 1999-2016


Betekeniswaardige exporttoenames hadden vooral betrekking op andere zeeproducten (+37,1%), schaal- en weekdieren (+8,4%) en de groep azijn, gist en gedenatureerde alcohol (+11%).

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

import export

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


Tabel 6: import en export van overige producten, België, evolutie 2015-2016, in miljoen euro

Import Export

2015 2016 evolutie 2015 2016 Evolutie

andere oliën en vetten 301 312 -3,7% 920 941 +2,3%

andere zeeproducten 35 51 +45,7% 35 48 +37,1%

dranken 2.512 2.481 -1,2% 2.785 2.858 +2,6%

vis 995 1.062 +6,7% 461 482 +4,4%

schaal- en weekdieren 774 832 +7,5% 478 518 +8,4%

veevoeders 933 1.022 +9,5% 1.439 1.494 +3,8%

azijn, voedselpreparaten, gist, gedenatureerde alcohol

563 612 +8,7% 824 915 +11,0%

totaal overige producten 6.113 6.374 +4,3% 6.943 7.256 +4,5%


Figuur 12: productgroepen met de hoogste in- en uitvoerwaarden andere producten, in miljoen euro, België, 2016


2.5.1 Import van overige producten

In de categorie van dranken (2.481 miljoen euro) is de invoer in België van waters en limonade de grootse post met 945 miljoen euro, gevolgd door wijn met 902 miljoen euro. Frankrijk is onze belangrijkste drankenleverancier, met een invoerwaarde van 1,09 miljard euro. In de eerste plaats gaat het om wijn, met een waarde van 494 miljoen euro of 54% van de totale invoer van wijn in België. Ook Spanje (96 miljoen euro) en Italië (72 miljoen euro) zijn belangrijke wijnleveraars. Voor elk van deze drie landen werd in 2016 een daling van de invoerwaarde genoteerd.

482

136

1.151

1.439

796

518

848

1062

902

190

933

945

832

257

-1.300 -800 -300 200 700 1.200

import export

verse schaal- en weekdieren

water en limonade

veevoeders

wijn

verse vis

bier

margarine en spijsvetten

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


54% van alle ingevoerde veevoeders komt uit Nederland (554.9 miljoen euro) en ons land is daarmee ook de belangrijkste afnemer van Nederlandse veevoeders. België is voor de invoer van vis (1.062 miljoen euro) eveneens sterk afhankelijk van het buitenland. Zalm heeft hier een groot aandeel in, gevolgd door tonijn, tong en forel. Deze groep omvat meer dan een kwart van alle ingevoerde vis.

2.5.2 Export van overige producten

De Belgische export van “overige producten” heeft vooral betrekking op onze bieren, met een uitvoerwaarde van 1,3 miljard euro in 2016 (+13% ten opzichte van 2015). Dat is 18% van alle export binnen deze groep producten. Bier is en blijft sterk exportgericht in 2016: meer dan twee derde van de productie vindt de weg naar het buitenland (bron: Federatie Belgische Bierbrouwers). Het Belgische bier stroomt vooral richting Verenigde Staten en Nederland. Markten zoals China, Zuid Korea en Canada bleven stijgen.

Veevoeders gaan vlot het land uit (1,49 miljard euro). Vooral onze buurlanden zijn de belangrijkste

afnemers. Slechts 22% gaat richting derde landen. Daarnaast zijn ook margarine en spijsvetten een

belangrijk exportproduct 848 miljoen euro.

3 AANDEEL VOEDINGSPRODUCTEN

De hierboven behandelde agrohandelscijfers omvatten ook producten die niet voor menselijke consumptie bedoeld zijn. Deze groep omvat o.a. de agro-industriële producten (bv. werktuigen, meststoffen), sierteeltproducten, niet-eetbare producten van dierlijke oorsprong en restproducten. De voedingsproducten omvatten ook grond- en hulpstoffen die gebruikt worden in de verwerkingsprocessen (zoetstoffen, granen, oliën en vetten, zetmeel, etc.).

De voedingsproducten (vers en verwerkt) maakten in 2016 76,8% uit van de totale Belgische exportwaarde en 92,2% van de Belgische importwaarde van alle agrarische producten. De uitvoerwaarde bedraagt 33 miljard euro en de invoerwaarde 32,9 miljard euro.

4 VLAAMSE EXPORT EN IMPORT

Vlaanderen exporteerde in 2016 in totaliteit over alle sectoren heen voor 302,4 miljard euro en de invoer kwam uit op 284,9 miljard euro (-0,43% t.o.v. 2015). Hierdoor blijft de handelsbalans positief met 17,5 miljard euro. Het aandeel van Vlaanderen in de totale Belgische uitvoer is 83,8%. Wallonië klokt af op 14,1% en Brussel op 2,1%. Voeding en dranken maakt 5,77% uit van de totale uitvoer (stijging met 7% in 2016) en 4.4% van de totale invoer (bron: FIT).

5 AANDEEL VAN VLAANDEREN

Het Vlaamse aandeel in de Belgische in- en uitvoer wordt geraamd aan de hand van de buitenlandse handelscijfers van de Nationale Bank van België (NBB). De cijfers van de NBB worden berekend op basis van het nationaal concept, tegenover het communautair concept voor de cijfers van Eurostat gebruikt in

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


deze publicatie. Door het nationaal concept te gebruiken wordt doorvoer voor een groot deel uit de cijfers weggewerkt. Hierdoor liggen deze cijfers iets lager dan die van Eurostat1.

Voor de totale handel in agrarische producten wordt het Vlaamse aandeel in de Belgische in- en uitvoer geraamd op respectievelijk 81,8% en 82,5%. Ten opzichte van 2014 en 2015 is het aandeel van de import en export voor Vlaanderen nagenoeg hetzelfde gebleven.

Tabel 7: Belgische en Vlaamse handel van agrarische producten, in miljoen euro en percentage, 2016

Belgische handel Vlaamse handel % Vlaamse handel

invoer uitvoer invoer uitvoer invoer Uitvoer

akkerbouw, waarvan: 11.361 11.784 10.090 9.671 88,81% 82,07%

- aardappelbereidingen 153 1.627 131 1.055 85,34% 64,88%

- afgeleide producten van cacao 1.552 2.326 1.444 2.116 93,04% 90,961%

- banketbakkerswerk 737 1.382 608 1.127 82,45% 81.52%

- granen in korrel 1.403 379 1.201 317 85.59% 83,80%

- oliehoudende zaden 1.168 161 1.160 707 99% 84%

- oliën 1.153 610 1.052 579 91,20% 94,92%

dierlijke producten, waarvan: 5.827 7.355 4.179 5.847 71,73% 79,49%

- varkensvlees 152 1.169 108 1.117 71,47% 95,60%

- zuivelproducten 2.948 2,767 1.902 1.9864 64.51% 67,36%

tuinbouw, waarvan: 5.369 5.156 4.331 4.3434 80.65% 84.25%

- diepvriesgroenten 375 1.158 349 1.085 93.17% 93,68%

- fruitsappen 326 407 286 397 87.63% 97.38%

- zuidvruchten 920 582 829 5525 90,09% 90.31%

agro-industriële producten, waarvan: 1.813 2,852 1,582 2,496 87,24% 87,51%

- landbouwmaterieel 1,063 1.290 955 1.209 89,84% 93,76%

- meststoffen 747 1,561 627 1.287 83,93% 82,44%

andere producten, waarvan: 5.897 6.434 4,574 5,332 77,56% 82,87%

- bier 184 1.253 152 1.056 82,58% 84,28%

- veevoeders 785 1.058 626 995 84,25% 94,05%

- vis 861 286 638 234 74,10% 81,47%

- wijn 886 106 625 76 70,59% 72,99%

totale agrohandel 30.268 33.581 24.276 27.689 81,79% 82,45%

Bron: Nationale Bank van België (NBB)

1 De aangehaalde cijfers over de buitenlandse handel zijn er volgens het communautaire concept (CC). Die methode neemt ook de waarde van heruitgevoerde

fabrikaten – met minder toegevoegde waarde in Vlaanderen - op in de globale exportcijfers. Het nationale concept (NC) rekent enkel de uitvoer erbij van Vlaams exportgoed, afkomstig uit de Vlaamse industrie met een grotere regionaal toegevoegde waarde. In 2016 zag het verloop van de gecumuleerde Vlaamse NC-cijfers er iets anders uit dan die naar het communautaire concept: export NC: +9,79% tegenover +1,47% bij export CC; import NC: +7,59% (tegenover -0,43% bij import CC). Bij de overige regio’s lieten de cijfers zich als volgt lezen: Wallonië (export NC: -1,50% tegenover -2,66% bij export CC; import NC: -2,56% tegenover -2,21% bij import CC; Brussel (export NC: -9,87% tegenover -9,29% bij export CC; import NC: +2,19% tegenover +2,81% bij import CC).

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


Figuur 13 Vlaamse totale uitvoer, aandeel in totaaluitvoer, 2016

Bron: FIT

De Vlaamse sector voeding en dranken heeft een aandeel van 5,7% in de totale uitvoerwaarde van Vlaanderen en presteerde in 2016 goed met een stijging met 7% tot 1,14 miljard euro meer export over zowat alle deelsectoren heen, maar toch vooral van chocolade, biscuiterie en gebak, groentebereidingen en dranken. Met een aandeel van 5,8% in onze jaarexport haalde voeding & dranken de zevende plaats als exporttak (bron: FIT).

6 HET EFFECT VAN INFLATIE EN WISSELKOERSEN OP DE IN- EN UITVOERCIJFERS

De evolutiecijfers van in- en uitgevoerde agrarische producten worden beïnvloed door de grondstoffen- en energieprijzen, die in de productiekosten en uiteindelijk in de verkoopprijs worden doorgerekend. Om de cijfers te nuanceren zetten we in de volgende grafiek de jaarlijkse prijsstijgingen uit van verse en verwerkte voedingsproducten voor de periode 2007-2016. Dat slaat enkel op de export van goederen aangezien import afhankelijk is van de inflatie/deflatietoestand in de oorsprongslanden.

De gemiddelde prijsstijging (in vergelijking met 2007) voor alle voedingsproducten in België (bewerkt + niet-bewerkt) bedroeg ongeveer 25%. Er zijn uiteraard verschillen per producten. De prijzen namen de voorbije tien jaar toe: voor fruit met 28%, voor oliën en vetten met 27%, suiker, jam, honing, chocolade en snoepgoed waren 25% duurder dan in 2007, melk kaas en eieren 18% en groenten slechts 15%.

voeding en dranken 5,77

edelgesteente en metaal

5,55 textiel

3,73

optica en precisieapparatuur

3,22

overige branches 12,98

chemie 14,68

transportmateriaal 12,66

machines, mechanica 10,76

farma 8,92

kunststoffen 8,01

minerale producten 7,47

onedele metalen 6,25

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


Figuur 14: veranderingspercentages van de consumptieprijzen (index 2004=100) voor voedingsproducten, België

Bron: FOD Economie – ADS, NBB

Een lage euro-dollarkoers speelt in het voordeel van de export met landen buiten de EU, een hoge koers doet het tegenovergestelde. In de loop van 2016 steeg de waarde van de dollar tot maximaal 1,15 maar tegen het einde 2016 zakte de waarde naar een ondergrens van 1,04 USD = 1 €, vergelijkbaar met de situatie eind 2015.

7 EUROPESE HANDEL (COMEXT)

Naast de cijfers voor België die we in de voorgaande hoofdstukken bekeken, is het ook eens interessant om te kijken wat er in 2016 gebeurde op Europees niveau.

Op wereldschaal is en blijft de Europese Unie de grootste importeur en exporteur van landbouwproducten. De cijfers hieronder weergegeven weerspiegelen alleen de extra-EU-handel met derde landen en zeggen niets over de intra-handel.

75

80

85

90

95

100

105

110

115

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Vlees Vis en zeevruchten

Melk, kaas en eieren Oliën en vetten

Fruit Groenten

Suiker, jam, honing, chocolade en snoepgoed Voeding n.e.g.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


Tabel 8: Handelswaarden van de Europese Unie en aandeel van totale landbouwproductie bestemd voor uitvoer, in miljoen euro, 2015-2016

productcategorie

2015 2016

miljoen euro

miljoen euro

% van totale landbouwhandel bestemd voor uitvoer

% verandering 2016/2015

EXPORT

commodity’s 25.433 33.680 18,1% -6,9%

andere primaire producten 20.928 23.321 17,8% 11,4%

verwerkt 23.293 24.442 18,6% 4,9%

voedselbereidingen 26.725 27.830 21,2% 4,1%

dranken 17.208 17.325 13,2% 0,7%

niet-eetbare producten 15.443 14.526 11,1% -5.9%

totaal landbouwproducten 129.030 130.737 - 1.3%

% van totale EU-export 7,2% 7,5% - -

IMPORT

commodity’s 47.796 46.758 41,7% -2,2%

andere primaire producten 31.006 31.232 27,9% 0,7%

verwerkt 14.071 13.035 11,6% -7,4%

voedselbereidingen 6.711 6.922 6,2% 3,2%

dranken 2.745 2.902 2,6% 5,7%

niet-eetbare producten 7.452 8.648 10,0% 16,1%

totaal landbouwproducten 113.681 111.945 - -1,5%

% van totale EU-import 6,6% 6,6% - -

BALANS

commodity’s -22.363 -13.078 +41,5%

andere primaire producten -10.078 -7.911 +21,5%

verwerkt 9.222 11.407 -23,7%

voedselbereidingen 20.014 20.908 -4,5%

dranken 14.463 14.423 +0,3%

niet-eetbare producten 7.991 5.578 +30,2%

totaal landbouwproducten 15.349 18.792 +22,4%

Bron: DG Landbouw en Plattelandsontwikkeling, gebaseerd op Eurostat (Comext) data februari 2017 en eigen berekeningen

De agrovoedingssector vertegenwoordigt 7,5% van de totale EU-export en 6,6% van alle ingevoerde producten.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


Invoer De totale EU-invoer van landbouwproducten daalde in 2016 met 1,5% tot 112 miljard euro. De meeste invoer kwam uit Brazilië, de VS., Argentinië en China, gevolgd door Zwitserland, Turkije, Indonesië, Oekraïne en Ivoorkust. De belangrijkste invoerproducten zijn commodity’s, tropisch en ander fruit, koffie, thee, perskoeken, palmolie en sojabonen.

In 2016 nam de invoer van cacaobonen sterk toe tot 615 miljoen euro (+15%), gevolgd door plantaardige oliën (andere dan palm- en olijfolie), verse groenten, citrusvruchten en ander oliehoudende zaden dan soja.

Uitvoer De EU-exportwaarde bereikte in 2016 een recordniveau van 130,7 miljard euro. Dat is 1,7 miljard (1.3%) hoger dan in 2015. De grootste stijgingen deden zich voor de VS en China voor. Zij blijven ook de belangrijkste bestemmingen. Ook voor verschillende andere Aziatische landen werden stijgingen genoteerd.

De exportwaarde van varkensvlees naar derde landen steeg in 2016 met 32% tot 1,28 miljard euro. Dat is net iets meer dan de totale export van België (die natuurlijk grotendeels binnen de EU blijft). Andere producten die ook een stijging konden optekenen, waren: voedselbereidingen, babyvoeding, wijn, sigaren en sigaretten, vers fruit en verse groenten, fruitbereidingen, levende dieren en huisdierenvoeding.

Bij de uitvoer waren er in 2016 dalingen voor ruwe huiden en pelsen (-41%), tarwe (-13%), melkpoeder (15%) en gevogeltevlees (-10%). De uitvoer nam toe voor varkensvlees en groenten, wijn, olijfolie, voedselbereidingen.

Saldo

Dit gaf in 2016 een positieve handelsbalans van 18,8 miljard euro tegenover 15,3 miljard in 2015. Vooral bij de primaire producten, de verwerkte producten, voedselbereidingen en dranken is het handelsoverschot gestegen.

8 EUROPESE HANDELSAKKOORDEN - STAND VAN ZAKEN

De Europese handelsakkoorden zijn belangrijk, zowel voor de import als de export, en kunnen mee bepalen wat er al of niet ingevoerd wordt in België. Daarom geven we hierbij een kort overzicht van de stand van zaken met betrekking tot deze akkoorden.

De grootste struikelblokken voor markttoegang voor onze producten op de markten van derde landen zijn meestal sanitair of fytosanitair van aard (SPS). Boven op de algemene akkoorden zijn dikwijls nog langdurige procedures voorzien waarbij individuele lidstaten, per product, toegang moeten verkrijgen. Meestal is het dus een lange weg tussen in de eerste plaats het “openen van de markten” en dan het effectief beginnen uitvoeren. Bovendien moeten de operatoren nieuwe markten leren kennen en ter plaatse betrouwbare partners zoeken.

In alle akkoorden is er aandacht voor duurzame ontwikkeling, goed bestuur, vrije en eerlijke handel, milieubescherming, mensenrechten, arbeidsrechten, gezondheid en consumentenbescherming, dierenwelzijn, culturele diversiteit, enz.. Maar niet altijd slaagt men er in om de Europese normen af te dwingen.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


Uit een studie van de Europese Commissie (2016) blijken deze akkoorden voor verschillende sectoren meer exportmogelijkheden te bieden. Deze effecten zijn het grootst voor de varkensvleessector en minder uitgesproken voor andere sectoren. Bijkomende voordelen zijn de bescherming van geografische aanduidingen, sanitaire en fytosanitaire belemmeringen en andere niet tarifaire belemmeringen en inperking van import van gevoelige producten.

Er zijn drie soorten akkoorden:

1. Douane-unies. Deze schakelen douanerechten in de bilaterale handel uit en stellen een gemeenschappelijk douanetarief vast voor buitenlandse importeurs. Momenteel is er een douane-unie met Andorra, Monaco, San Marino, Guernsey, Jersey, Man en Turkije

2. Associatieakkoorden, stabilisatieovereenkomsten, (diepgaande en volledige) vrijhandelsovereenkomsten en economische partnerschapsovereenkomsten. Deze akkoorden moeten douanetarieven verwijderen of verminderen in de bilaterale handel (vb met Marokko en Chili)

3. Partnerschaps- en samenwerkingsovereenkomsten bieden een algemeen kader voor bilaterale economische betrekkingen maar laten de douanetarieven intact (vb. met verschillende Afrikaanse landen)

8.1 NOORD-AMERIKA

Verenigde Staten: Na drie jaar van intens overleg gedurende 15 rondes liggen de besprekingen over het TTIP-akkoord (Transantlantic Trade and Investment Partnerschip) stil. De EU wil wel een sterke band met de VS behouden, maar de Amerikaanse regering moet haar houding t.o.v. het handelsbeleid met de EU nog bepalen.

Een heet hangijzer is het debat rond hormonenvlees, dat destijds geregeld werd via een zogenaamd erga omnes2 hoge kwaliteits “Hilton3” quotum. Dit levert echter weinig voordeel op voor de VS, omdat dit quotum voor hoogkwalitatief rundsvlees voor andere derde landen zoals grote concurrenten Argentinië, Australië, Brazilië, Nieuw-Zeeland, Paraguay en Uruguay ook toegankelijk is en bijgevolg de VS hier maar een klein deel kan van benutten. Tot nu toe is hiervoor nog geen oplossing gevonden.

Canada: Het CETA-akkoord (Comprehensive Economic and Trade Agreement) werd getekend op 30 oktober 2016 en op 15 februari 2017 gaf het Europees Parlement zijn goedkeuring. Het akkoord zal uitwerking krijgen na notificatie dat Canada alle nodige wetgevende initiatieven genomen heeft. Het akkoord bevat overwegend offensieve belangen voor Vlaanderen om toegang te krijgen tot de Canadese markt.

8.2 AZIË

Japan: De EU en Japan hebben een princiepsakkoord over de belangrijkste elementen van het Economisch Partnerschapsakkoord (EPA) bereikt op 6 juni 2017. Dit akkoord zal de Japanse markt openen voor tal van Europese landbouwproducten.

Wat de uitvoer van landbouwproducten uit de EU betreft, zal de overeenkomst:

de rechten afschaffen op veel kazen (momenteel 29,8%) en op wijn (momenteel 15%)

het mogelijk maken om de EU-uitvoer van rundvlees naar Japan aanzienlijk te verhogen

2 In juridische terminologie zijn erga omnes-rechten rechten die voor elke oorsprong gelden

3 “Hilton beef” verwijst naar zeer hoog kwalitatief rundvlees, dit is een historische term die refereert aan vlees dat geserveerd werd in luxehotels zoals de Hilton- keten.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


het mogelijk maken om verwerkt varkensvlees vrij van rechten en vers varkensvlees bijna vrij van rechten te verhandelen

in Japan bescherming waarborgen van 200 Europese geografische aanduidingen van kwalitatief hoogstaande landbouwproducten

Op basis van dit princiepsakkoord moet nog verder onderhandeld worden om een aantal technische afspraken te maken. Hiervoor mikt men op eind 2017. België heeft tot nu toe nog geen SPS toegang voor rundvlees of peren op de Japanse markt (procedures lopen).

China: Onderhandelingen begonnen in 2013 en deze moeten in 2017 nog voortgezet worden. In 2016 heeft de EU een nieuwe strategie aangenomen die de relatie van de Europese Unie met China voor de komende vijf jaar vastlegt. De strategie bevordert wederkerigheid, evenwicht en eerlijke concurrentie in alle samenwerkingsgebieden. De strategie bevat ook een handelsagenda met een sterke focus op verbetering van de markttoegangskansen - inclusief onderhandelingen over een uitgebreide investeringsovereenkomst.

ASEAN-groep: Met verschillende Aziatische landen zoals Singapore, Maleisië, Thailand, Indonesië, Filipijnen en daarnaast ook Myanmar/Birma zijn besprekingen gaande. Met Vietnam werd een akkoord afgerond in 2016.

India: Onderhandelingen zijn in 2007 gestart maar deze liepen vast in 2013. Er is recent een onderhandelingsmandaat aan de Europese Commissie gegeven voor India en sinds 2016 zijn de besprekingen opnieuw opgestart.

Zuid-Korea: Vrijhandelsakkoord trad in werking op 13 december 2013

8.3 ZUID-AMERIKA

MERCOSUR: Mercosur is een douane-unie tussen Brazilië, Argentinië, Uruguay, Paraguay en Venezuela. Vanaf 2016 is Bolivia ook lid, maar het land wacht op instemming van Brazilië. De onderhandelingen met Mercosur zijn in 2016 opnieuw opgestart en lopen nog steeds.

De EU zou via dit akkoord voornamelijk industriële goederen kunnen uitvoeren en landbouwgoederen invoeren. Vele van deze landbouwproducten zijn echter gevoelige producten (rietsuiker, rundvlees, kippenvlees,…), wat de onderhandelingen bemoeilijkt.

Mexico: Met Mexico bestaat een Economisch Partnerschapsakkoord sinds 2000. In 2016 is nieuw overleg tussen de EU en Mexico opgestart. Er zijn offensieve4 belangen voor o.a. fruit (peren).

Chili heeft een Associatieakkoord uit 2005, Colombia en Peru tekenden een Handelsakkoord in 2012. Voor Ecuador is er een voorlopig akkoord van toepassing sinds 1 januari 2017.

8.4 MEDITERRANE LANDEN, MIDDEN-OOSTEN

De EU heeft rond de Middellandse Zee een netwerk van associatieovereenkomsten uitgewerkt, waaronder wederzijdse vrijhandelsovereenkomsten die in hoofdzaak beperkt zijn tot de goederenhandel. Associatie-akkoorden zijn van kracht voor Algerije (2005), Egypte (2004), Israël (2000), Jordanië (2002), Libanon (2003), Syrië( 1977) Tunesië (1998) en Marokko (2000).

Marokko: Bijkomende onderhandelde protocollen traden in werking in 2012. Sinds 2013 wordt er onderhandeld voor een “Deep and comprehensive Free Trade agreement (DCFTA)” Maar deze

4 Offensieve belangen: belangen voor producten waarvoor wij markttoegang zoeken tot externe markten. Dat staat tegenover defensieve belangen waarbij we onze markt willen beschermen tegen invoer

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


besprekingen werden in 2014 opgeschort om Marokko toe te laten bijkomende studies te maken alvorens werkelijk te onderhandelen. Voor de tomateninvoer vanuit Marokko is er een goed werkend contingentensysteem en invoerkalender vastgelegd.

Tunesië: In 2015 startten de onderhandelingen over een “Deep and comprehensive Free Trade Agreement (DCFTA)”. Deze besprekingen lopen nog steeds en bilaterale onderhandelingen over liberalisatie van diensten en de handel in landbouwproducten werden hieraan gekoppeld.

8.5 OUD-SOVJETUNIELANDEN

Armenië en Azerbeidzjan: onderhandelingen over het verbeteren en vervangen van het bestaande Partnerschapsakkoord uit 1999 zijn gaande.

Kazachstan heeft een verbeterd partnerschaps- en samenwerkingsakkoord sinds 2016.

8.6 AFRIKA

Met verschillende West-Afrikaanse staten (Benin, Burkina Faso, Kaapverdië, Ivoorkust, Gambia, Ghana, Guinee, Guinee-Bissau, Liberia, Mali, Mauritanië, Niger, Nigeria), Oost-Afrikaanse staten (Burundi, Kenia, Rwanda, Tanzania, Oeganda, Madagaskar, Mauritius, Seychellen en Zimbabwe) en Zuid-Afrika (2000) zijn er Partnerschapsakkoorden van kracht.

8.7 ACS (AFRIKA, CARAÏBEN EN STILLE OCEAAN)

Met de ACS-landen worden verschillende economische partnerschapsakkoorden onderhandeld. Via deze landen wordt er o.a. rietsuiker via contingenten ingevoerd.

8.8 OCEANIË

Met Nieuw-Zeeland en Australië zijn besprekingen aan de gang.

Papoea-Nieuw-Guinea en Fiji: interim partnerschapsakkoord afgesloten in 2011.

8.9 KANDIDAAT-LIDSTATEN

Er zijn onderhandelingen lopende met Turkije (modernisering douane-unie), Bosnië-Herzegovina en Servië. Dit heeft weinig en eerder indirecte gevolgen voor de Vlaamse landbouwsector.

8.10 EUROPESE ECONOMISCHE RUIMTE (EEA)

Onderhandelingen over verdere liberalisatie voor landbouw en visserij zijn een onderdeel van het akkoord. Visquota met Noorwegen en IJsland worden jaarlijks afgesproken. Met Noorwegen lopen nog onderhandelingen over geografische aanduidingen. Onderhandelingen met Zwitserland voor verdere liberalisatie voor landbouwproducten zitten vast sinds 2009.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


9 BREXIT EN IMPACT OP LANDBOUW EN VISSERIJ

Het Verenigd Koninkrijk heeft in 2017 formeel beslist om uit de Europese Unie te stappen. In 2019 zou dit van kracht moeten worden. Ondertussen wordt er volop onderhandeld over de modaliteiten van deze scheiding tussen het VK en de EU. Reden genoeg om even vooruit te kijken naar mogelijke gevolgen.

Aangezien het VK aangegeven heeft zowel uit de interne markt als uit de douane-unie te willen stappen, zullen de handelsbelemmeringen in de Brits-Europese handel waarschijnlijk alleen maar toenemen.

Gezien de algemene openheid van de Europese en Britse economie lijkt het minder waarschijnlijk dat er gewerkt zal worden met hoge tarieven, maar dit valt niet uit te sluiten voor bepaalde landbouwproducten. Europa kent immers relatief hoge tarieven voor bepaalde landbouwproducten. In het geval er geen (interim)akkoord wordt bereikt, valt de handel volgens het negatieve scenario zelfs volledig terug op de Most Favoured Nation-tarieven van de Wereld Handelsorganisatie. De MFN-tarieven voor landbouwproducten liggen vrij hoog op een gemiddelde van 14,5%. Momenteel zijn er op het interne verkeer binnen de Europese Unie geen (0) rechten van toepassing. De gemiddelde tarieven voor landbouwproducten zijn hoog wat betreft zuivelproducten, suiker en suikerwerk, dranken en tabak en dierlijke producten.

De kosten en de gevolgen op de handel in landbouwproducten tussen de EU en het VK kunnen hoog oplopen. De FOD Economie5 heeft een ruwe raming gemaakt van de kosten van de invoerrechten op de handel met VK in geval van het negatieve scenario (MFN). Voor de Belgische goederenuitvoer naar het VK zou dit in 2015 1,6 miljard euro meer kosten t.o.v. de situatie vandaag, tegenover meerkosten van ongeveer 670 miljoen euro voor het VK. Specifiek voor landbouwproducten zou dit betekenen dat Belgische bedrijven in 2016 ongeveer 400 miljoen aan invoerrechten zouden moeten betalen voor landbouwproducten aan het VK (tegenover ongeveer 150 miljoen in de omgekeerde richting). (In de prijsonderhandelingen wordt meestal rekening gehouden met de hogere invoerrechten waardoor in feite de uitvoerder opdraait voor die rechten).

Handelsbelemmeringen kunnen verder ook bestaan uit verschillen in wetgeving (dus technische en non-tarifaire belemmeringen) tussen beide handelspartners. Als het VK via een aanpassing van zijn nationale wetgeving zou afwijken van de EU-regels, kan dit op producttechnisch vlak gevolgen hebben voor wat betreft de vereisten voor voedselveiligheid en traceerbaarheid, de specifieke eisen betreffende gewasbescherming en de fytosanitaire vereisten en dus bijkomende barrières opgooien. Vaak leidt dit tot lange processen van erkenning van elkaars systeem. Anderzijds moeten Britse producten die naar de EU komen uiteraard wel blijven voldoen aan de EU-normen.

Met de uitstap van het VK verliest de EU een belangrijke nettobetaler aan het budget. Dit zal dus een belangrijke impact hebben op het meerjarig financieel kader van de Europese unie en dus ook op het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid.

Algemeen

In de totale Belgische export naar het VK is de voedingsindustrie met een exportwaarde van 1,5 miljard euro de vijfde belangrijkste economische sector en dit bedraagt net geen 10% van de totale Belgische export van voedingsproducten. De exportbelangen van België in het VK zijn dus relatief groot voor de voedingsindustrie.

5 De productgroepen die in de simulatie worden gebruikt zijn die van de zogenaamde MTN classificatie ("Multilateral Trade Negotiations (MTN) categories"), een indeling die de WHO gebruikt in de onderhandelingen ("Multilateral Trade Negotiations (MTN) categories were first defined in the Tokyo Round and adapted for the Harmonized System in the Uruguay Round."). Deze categorieën wijken soms nogal af van de indeling volgens de gecombineerde nomenclatuur van goederen. De handelsgegevens zijn afkomstig van de NBB. Door de simulatieberekening zoals hierboven beschreven, is het mogelijk dat de uitvoergegevens niet volledig overeenkomen met de uitvoergegevens in de rest van dit document, gebaseerd op COMEXT met gecombineerde nomenclatuur van goederen.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


België heeft een aandeel van 7,7% in de totale Britse import van agrarische producten vanuit de EU en een aandeel van 4,9% in de totale Britse export van agrarische producten naar de EU.

België is over het algemeen een netto-exporteur in de handel van agrovoedings- en sierteeltproducten met het VK (uitgezonderd voor vis). De recentste jaren kent onze export naar het VK bovendien een stijging voor meerdere productgroepen. In waarde uitgedrukt gaat dat om 3,41 miljard euro voor de uitvoer en 1,04 miljard euro voor de invoer in 2016. Wat betreft de export naar het VK positioneert België zich op de 7de plaats. Nederland (18%), Frankrijk (15%), Duitsland (14%), Ierland (14%), Italië (8%) en Spanje (8%) gaan ons nog voor.

Vanuit het standpunt van België bekeken is het VK onze 4de grootste afzetmarkt van agrarische producten in de EU. Het Verenigd Koninkrijk heeft een aandeel van bijna 10% in de Belgische uitvoerwaarde voor alle agrarische producten naar landen binnen de EU. Enkel naar Nederland, Frankrijk en Duitsland voeren wij nog meer uit. 4,9% van de Belgische invoer van agrarische producten komt uit het VK, waarbij het VK de 5e grootste invoerder is van agro-industriële producten (143 miljoen euro) in België. Het gaat vooral om bestrijdingsmiddelen (67 miljoen euro) en landbouwmaterieel (73 miljoen euro).

Tabel 9: Belang van Belgische agrohandel met het Verenigd Koninkrijk, aandeel, 2014-2016

(in miljard euro) 2014 2015 2016 evolutie 2015-2016

Totale agrarische uitvoer België naar VK 3,25 3,5 3,41 -2,6%

aandeel VK in totale agrarische export België 8,13% 8,39% 8,00%

Totale agrarische import België vanuit VK 0,94 0,96 1,04 +8,3%

aandeel VK in totale agrarische import België 2,64% 2,70% 2,88%

Bron: Flanders Investment & Trade (op basis van NBB), Eurostat (Comext)

Uitvoer

Van alle Belgische agrarische producten die uitgevoerd worden naar het VK, heeft 37% van de exportwaarde betrekking op akkerbouwproducten, 17% op dierlijke producten, 20% op tuinbouwproducten, 16% op overige producten inclusief dranken en 9% op agro-industriële producten.

De belangrijkste uitgevoerde versproducten zijn varkens- en kippenvlees, aardbeien en peren. Maar ook de leveringen van zuivel, groenten en aardappelen aan de verwerkende industrie mogen niet uit het oog verloren worden. Als we kijken naar het exportaandeel valt de uitvoer van bonen naar het VK op, met meer dan de helft van de export die naar het VK gaat. Ook aardbeien, erwten, paddenstoelen en kippenvlees zijn versproducten waarvan een groot aandeel van de export naar het VK gaat.

Bijna 80% van de exportwaarde heeft betrekking op verwerkte producten.

Invoer

De invoerwaarde van agro-industriële producten (werktuigen en bestrijdingsmiddelen), alcohol, paarden (voor slacht en gebruik), volle melkpoeder, boter en schapen- en geitenvlees uit het VK ligt hoog. Kijken we naar de invoerpercentages, dan zien we dat België voor het VK een belangrijke uitvoermarkt is voor suikerbieten, paarden (voor slacht en gebruik, maar ook fokpaarden), volle melkpoeder en schapen- en geitenvlees.

Het VK exporteert vooral naar Ierland (26,1%), Frankrijk (17,4%) Nederland (10,7%) en Duitsland (10,7%). België importeert, met een aandeel van 4,9% in de totale Europese import uit het VK, vrij weinig in vergelijking met zijn buurlanden

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


De import uit het VK wordt mogelijk goedkoper bij een zwakker pond en de Engelse import treedt dan in concurrentie met binnenlandse producten.

Visserij

De Belgische visserij is in zeer sterke mate afhankelijk van de Britse wateren (ruim 50% van de waarde van de aanlandingen volgens Joint Research Centre). 25% hiervan is afkomstig van de Noordzee, 75% van de Noordwestelijke wateren. Als onze vissers niet meer of veel minder in de Britse territoriale wateren zouden kunnen vissen is dit dramatisch voor de sector. De toegang tot Britse wateren is vooral belangrijk in de eerste helft van het jaar.

De handelsstromen op het vlak van visproducten tonen een negatieve netto handelsbalans voor België. Voor het VK is België de 7de EU markt in waarde en de 10de partner in volume. De Belgische uitvoer van vis en schaal- en weekdieren naar het VK was in 2016 33 miljoen euro waard. In de omgekeerde richting werd voor 53 miljoen uitgevoerd vanuit het VK naar België. De belangrijkste uitvoerproducten voor het VK zijn zalm, langoustine, sint-jakobsschelpen en krab.

10 METHODE

De cijfers in dit rapport zijn afkomstig van de Comext-databank van Eurostat. Ze zijn een weergave van de rechtstreekse in- en uitvoerbewegingen van goederen tussen twee landen. Doorvoer van producten zit eveneens in de cijfers, aangezien België een belangrijk transitland is met de havens van Antwerpen en Zeebrugge. Van ingevoerde producten is het aandeel dat verder geëxporteerd wordt naar andere landen niet bekend.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


FIGUREN

Figuur 1: evolutie van de agrarische invoer, uitvoer en handelssaldo, België, in miljard euro, 2005-2016 .................................................................................................................................................................................................. 8

Figuur 2: agrarische invoer, uitvoer en handelssaldo opgesplitst per productgroep, België, in miljard euro, 2016 ...................................................................................................................................................................... 9

Figuur 3: in- en uitvoerwaarde van de vijf producthoofdcategorieën, in miljard euro, 2016 ............... 9

Figuur 4: evolutie van de in- en uitvoerwaarde van akkerbouwproducten, in miljard euro, 1999-2016 ................................................................................................................................................................................................ 10

Figuur 5: productgroepen met de hoogste in- en uitvoerwaarden, akkerbouwproducten, in miljoen euro, 2016 ..................................................................................................................................................................... 11 Figuur 6: import en export van dierlijke producten, in miljard euro, 1999-2016 ........................................... 13

Figuur 7: productgroepen met de hoogste in- en uitvoerwaarden, dierlijke producten, in miljoen euro, 2016 ..................................................................................................................................................................................... 14

Figuur 8: import en export van tuinbouwproducten, in miljard euro, 2005-2016 ....................................... 17 Figuur 9: productgroepen met de hoogste in- en uitvoerwaarden tuinbouw, in miljoen euro, 2016 . 18

Figuur 10: evolutie van de import en export van agro-industriële producten, in miljard euro, 1999-2016 ................................................................................................................................................................................................. 19

Figuur 11: evolutie van de import en export van overige producten, in miljoen euro, 1999-2016 .....20

Figuur 12: productgroepen met de hoogste in- en uitvoerwaarden andere producten, in miljoen euro, 2016 ..................................................................................................................................................................................... 21 Figuur 13 Vlaamse totale uitvoer, aandeel in totaaluitvoer, 2016 ...................................................................... 24

Figuur 14: veranderingspercentages van de consumptieprijzen (index 2004=100) voor voedingsproducten, België .................................................................................................................................................. 25

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


TABELLEN

Tabel 1: import en export van akkerbouwproducten (hoofdgroepen), in miljoen euro, 2015-2016 .... 11 Tabel 2: import en export van dierlijke producten, in miljoen euro, 2015-2016 ............................................ 14

Tabel 3: exportwaarden varkensvlees en aandeel van de belangrijkste afzetlanden, in miljoen euro, 2015-2016 ....................................................................................................................................................................................... 16

Tabel 4: evolutie van de in- en uitvoerwaarden voor tuinbouwproducten, miljoen euro, 2015-2016 . 17 Tabel 5: import en export van de agro-industriële producten, in miljoen euro, 2015-2016 ..................20

Tabel 6: import en export van overige producten, evolutie 2015-2016, in miljoen euro ......................... 21 Tabel 7: Belgische en Vlaamse handel van agrarische producten, in miljoen euro en percentage, 2016 ................................................................................................................................................................................................ 23

Tabel 8: Handelswaarden van de Europese Unie en aandeel van totale landbouwproductie bestemd voor uitvoer, in miljoen euro, 2015-2016 ................................................................................................... 26

Tabel 9: Belang van Belgische agrohandel met het Verenigd Koninkrijk, aandeel, 2014-2016 .............. 32

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


BRONNEN

Belgische confederatie voor de zuivelindustrie (2017), Zuivelrapport

European Commission (2016), Study on the cumulative economic impact of future trade agreements on EU agriculture, December

European Commission (2017), Crops Market Observatory Cereals

European Commission (2017), EU cereals trade 2016/2017 marketing year,

European Commission (2017), Meat Market Observatory, world trade bovine

European Commission (2017), Milk Market Observatory, Monthly trade

European commission (2017), Monitoring AU Agri-Food Trade, development until December 2016

European Commission (2017), Overview of FTA and other trade negotiations

European Commission (2017), Statistical factsheet Belgium

European Commission (2017), Statistical factsheet European Union

FOD Economie (2015), Belgische uitvoerprestaties op het vlak van agrovoeding

FOD Economie (2017), Kerncijfers landbouw

INR-Prijzenobservatorium (2017), analyse van de prijzen: jaarverslag 2016 van het Instituut voor Nationale Rekeningen

Verbond Belgische Tuinbouwveilingen (2017), jaarrapport 2016

VILT (2017) België heeft andere exporttoppers dan bier en friet

VILT (2017) Belgische export levende dieren stijgt

VILT (2017): Opnieuw record voor Belgische aardappelverwerking

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


AFKORTINGEN

BCZ: Belgische confederatie zuivel

CETA: Comprehensive Economic and Trade Agreement

DCFTA: Deep and comprehensive Free Trade agreement

DG AGRI: directoraat generaal Landbouw van de Europese Commissie

EU: Europese Unie

FIT: Flanders investment & trade

FOD: Federale Overheidsdienst

NBB: Nationale Bank België

SPS: Sanitair en fytosanitair

TTIP: Transantlantic Trade and Investment Partnerschip

USD: United States dollar

VS: Verenigde Staten

BUITENLANDSE HANDEL VAN AGRARISCHE PRODUCTEN 2016 · 2017-12-05 · Buitenlandse handel van...

Documents

Transcript of BUITENLANDSE HANDEL VAN AGRARISCHE PRODUCTEN 2016 · 2017-12-05 · Buitenlandse handel van...