Bruggeske 1999-2-juniWeb

-

Bruggeske

Driemaandelijkse uitgave van de Culturele Kring van Kapellen "Hogbesecte" vzsv.

8ruggeske

In dit

- B l a d w isi z e r

39- Banket in salons Dennen burg 40- Ereleden 1999 40- Hoghescoe "weekend in Heer sur Meuse 41 - 42- Afs luiten van het werkjaar 1998 - 1999 42- Vliegende bommen boven Kapellen 43 - 59- ' t Kette (vervolg) 60 - 62- Mededeling 62- Verborgen heraldiek te Kapellen 63 - 66- Lydia Sandee: een kleurenpalet uit Putte 67 - 70- Het onstaan van de Koning Alber tlei en deKoningin Elisabethlei 71 - 76

driemaandelijks t ijdschrif t van de eu ltu rele Kring" Hoghescote v.z .w " t e Kapellen.

Zetel. Parkweg 2 - 2950 Kapellen - tel: (03) 664.5722

31e jaargang - nummer 2

Iedere auteur is verantwoordelijk voor de inhoud van de door hem ondertekende bijdrage.

Verantwoordelijke uitgever: Balbaert Roger Parkweg 2 - 2950 Kapellen. (03) 664.57.22.Kaftontwerp: T. Hanssens.Redactie: Eikvarenlaan 19 - 2950 Kapellen — Tel: (03) 605.50.86.

1999 - Copyright "Hoghescote v.z.w" Kapellen.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, gereproduceerd en/of openbaar gemaaktdoor middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaandeschriftelijke toestemming van de uitgever.

De Culturele Kring "Hoghescote v.z.w" werd opgericht op 23 december 1968.Zetel : Parkweg 2 - 2950 Kapellen.

't Bruggeske verschijnt 4 maal per jaar. Deze nummers kan men bekomen voor 350,- BEF e n u is danabonnee van 'Hoghescote v.z.w. Dit bedrag kan overgemaakt worden op rekening nr. 413-7205071-65 tenname van Culturele Kring Hoghescote - Parkweg 2 — 2950 Kapellen.

Losse nummers van 't Bruggeske, voor zover nog voorradig: 100,- BEF.

39

1 juni 1999.

BANKET IN SALONS DENNENBURG.

Het was gezellig, het was tof, het was AF.Zaterdag 6 maart was het weer zover. Tachtig hongerige Hoghescotenaren boden zich aan omrijkelijk te kunnen "tafelen".Niettegenstaande de grote opkomst verliep de bediening snel en vlot. Vooral de "Kalfsfilet inpatersbier" maakte indruk.

Voorzitter Roger Balbaert kon in zijn speechke dan ook niet anders dan het succes van onzevereniging benadrukken: een hoog ledenaantal, diverse succesvolle activiteiten in het voorbijejaar zoals o.m. de tentoonstelling in de Promenade en in het rusthuis Plantyn en nog veel meer.Ook dit jaar staan diverse kwaliteitsvolle activiteiten op stapel. Een reden dus om als voorzitterfier te zijn. (en dat was hij ook l).

Volgde dan de onvergetelijke quiz van Jack Vanumissen. Oude auto's herkennen. Gemakkelijk?Vergeet het maar. (Ikzelf had 20 van de 40 antwoorden juist en ik was nog niet de laatste!). Hetheerlijke bij dit soort quizzen is dat ge lekker kunt "spieken" alhoewel het in regel niet mag, maarja waarom zou buurman buurvrouw niet helpen en v.v.?

De eerste had 37 punten op 40 (hij werkt in de autobranche). De tweede had 36 juis teantwoorden. Deze liet zich aan den toog bijstaan door een aantal autofrikken. Zoals gezegdverliep alles zoals het hoort en naar ik vernam zijn die mannen van den toog een fles wijn rijkergeworden.En zelfs de laatste prijs waren waardevolle "broekophoudende" bretellen waar de eigenaar heelfier over was. (Soms is een kinderhand snel gevuld III)

Zoals vermeld toffe sfeer, goede ambiance en veel energie om het komende seizoen succesvolte laten verlopen.

Ereleden 1999.

Jef HERMAN.

Bruggeske jg 31- juni 1999 — nr 2.

Na het versturen van het vorige nummer van 't Bruggeske ontvingen wij nog de bijdrage van dehierna vermelde ereleden:

- De Heer Smolders W., Ertbrandstraat, 249, 2950 Kapellen.- De familie Van de Walle-Willemse, Prins Albertlei, 28, 2950 Kapellen.- De Heer Van Veldhoven F., Klinkaardstraat, 32, 2950 Kapellen.

Wij danken al onze leden en al onze ereleden voor hun bijdrage voor het jaar 1999.

Zoals beloofd is ondertussen het bestuur van Hoghescote reeds begonnen met het verzamelenvan de archieven voor de uitbouw van "INDOKA", het "Informatie- en documentatiecentrum voorKapellen".

In afwachting dat wij hiervoor over een aangepast lokaal zullen kunnen beschikken hebben wijdit jaar reeds 2465 documenten gefotokopieerd bij onze goede vriend Roger Keukelinck van hetDocumentatiecentrum van de Antwerpse Noorderpolders te Ekeren. Het werk moet nog verdergezet worden doc h w i j danken n u reeds d e enthousiaste heer Keukelinck v oor z ijnmedewerking.

40

HOGHESCOTE "WEEKEND" IN HEER-SUR-MEUSE.

't Bruggeske jg 31- juni 1999 — nr 2.

Wij waren met z'n zeventienen. Normaal 19 maar organisator, stimulator Jack moest op hetallerlaatste ogenblik wegens ziekte forfait geven. Wij hebben hem dan ook in gedachte eenspoedig herstel toegewenst.

Ons verblijf werd een succes. De Heer A. PEN had ons verzekerd dat de zon zou schijnen. Endat deed ze ook. Wij hadden dan ook alle ingrediënten in handen om er een succesvol avontuurvan te maken: een enig mooie omgeving, een rustige plek om te k(I)uieren, zeer verzorgdekamers, een boeiend hinterland en een groep waarmee het onmiddellijk "klikte". Ach wat wil eenmens nog meer.

Een aantal moedige vroege vogels hadden de vrijdagnamiddag 7 mei - reeds een wandelingachter de rug naar de "opgehaalde schotbalken van Hastière".Het gros arriveerde tegen de avond en onmiddellijk volgde de kennismaking in de heerlijke tuinbij een volle pint Ciney, of Rochefort of wat weet ik nog meer van die dranken die de tonglosmaken en de pret stimuleren.

Dan de kamer in en klaarmaken voor het avondmenu. Het was een menu om "u " ( in kleineletter a.u.b.. zetter!) tegen te zeggen. Gelukkig was er nadien de Bar die ons een gezelligeavond bezorgde.Een attente collega zorgde ervoor dat de juiste dranken bij de juiste persoon én ook op de juisteafrekening terechtkwam.

Volgde dan een slaapvolle nacht met hier en daar wat gedonder en een flinke regenbui. Watons echter niet ontmoedigde want ook dat had de Heer A. PIEN ons voorspeld.

Zaterdag 8 mei, een goed ontbijt gevolgd door een wandeling door de hoogvlakte van Hastière.Aangename wandeling onder een stralende zon.Twee moedigen nestelden zich voordien gemoedelijk in een crèmerie om van daaruit onzegeparkeerde auto's te bewaken wat door a l de aanwezigen hoogst w e r d gewaardeerd.Uiteraard hadden de twee de nodige fondsen gekregen om hun werk vanuit de café-annex-crémerie naar behoren te kunnen vervullen.

In ons hotel terug, "snel "(?) een snack eten en dan per auto naar Mariembourg. Daar wachtteons een authentiek stoomtreintje dat ons in oude - prachtig opgekalefaterde r i jtu igen naarTreignes tufte. En wat zongen wij? Juist: " IN EEN KLEIN STATIONNETJE, 's MORGENS INDE VROEGTE... " (Met Hoghescotenaren o p s tap k an je nooit goede punten scoren!).Eindstation Treignes. En wie z ien we daar? De Puttenaar Wa l t e r SMOLDERS die in hettreinmuseum van Treignes heel actief bezig is om een oude trein (van 1942) te herstellen en telaten rijden. Wij kregen dan ook een uitgebreid "privé bezoek" aan zijn trein. Een GUST van eenmachien met alles der'op en der'an.Opnieuw onzen bommel in voor de terugrit naar Mariembourg. Dergelijke r itten z ijn eenbelevenis apart, vooral omdat de meesten van ons ongetwijfeld in hun -nog niet zo verre jeugd-met dergelijke treinen werden vervoerd.

Terug in het hotel ons in gala kostuum steken voor het DINER. Eerst uiteraard "aperitieven"onder de zonnige hemel. En dan hét grote moment van de waarheid, ons avonddiner. Het vielwel iets minder uit dan verwacht. Natuurlijk verwachtten wij geen massa's voedsel maar het wastoch iets van het goede te weinig. En dus kwam onze solidariteit met de minst bedeelden naarvoren. Sommigen spaarden eten uit hun mond om met anderen - meer behoeftigen - te kunnendelen van hun rijkdom. Anderen gaven - via een loterij - eveneens de kans aan de behoeftigenzich te spijzen. En nadat Voorzitter Roger de puntjes op de i had gezet wandelden w ijuiteindelijk met een overvolle maag buiten.

41

't Bruggeske fg 31- pint 1999 — nr 2.

Slapen? Geen denken aan! De bar in en praten en zingen en praten en... !alien._Zondag 9 mei. Een lekker ontbijt en voor de liefhebber een kakelvers "paardenoog-ei". Opnieuween stralende zon. Dus wandelen langs de Maas. Prachtige streek, rustige omgeving, mooielandhuizen, overzetten met de boot naar de andere oever, de dorst lessen, opnieuw overzettenen de wandeling beëindigen waar wij begonnen waren. Gelukkig dat onze twee vrijwiligstersopnieuw z o vriendelijk geweest waren onze wagens vanuit de crèmerie - annex - café tebewaken.

Nog te noteren valt dat wij op de wandeling een uiterste zeldzaam kruid ontdekten dat hier metvoile bossen tegelijk aanwezig was.

En dan volgde het afscheid. Het was alles zeer snel voorbij gegaan en wij hadden alien vriendenbij gemaakt. Is dit niet een mooi einde van een weergaloos weekend?Oprecht v ee l dank aan Jack Vanummissen die alles zeer goed had voorbereid en er met Lydiahelaas zelf niet bij kon zijn.

Jef HERMAN

Afsluiten van het werkjaar 1998-1999

Traditiegetrouw willen wij met onze leden het voorbije jaar afsluiten op een aangename engezellige manier.

Dit jaar doen wij dat in onze eigen gemeente Kapellen en wel op

vrijdag 18 juni te 19u30.

Wij komen samen aan de trappen van het oud-gemeentehuis, hoek Antwerpsesteenweg-Hoevensebaan om samen een bezoek te brengen aan de astronomische klok van de heerSmolders, erelid van Hoghescote en bouwer van een uniek levenswerk dat hij gratis schonk aanhet gemeentebestuur van zijn geboortedorp Kapellen.

Als u weet dat de astronomische k lok van Kapellen meer mogelijkheden heeft dan d eZimmertoren van Lier dan zult u ongetwijfeld willen aanwezig zijn bij dit bezoek onder leiding vande gelegenheidsgids, Roger Balbaert, voorzitter Hoghescote.

Vergeet niet dat dit kunstwerk alleen in kleine groepjes kan bezocht worden, nooit individueel,zodat u nu een enige kans krijgt om op een rustige manier, samen met de Hoghescote-vrienden,dit kunstwerk te bewonderen.

Na het bezoek plannen wij nog een drink in de buurt... en dan begint de vakantie.

Graag uw inschrijving, 50 BIEF per persoon, te storten op rekening nr 413-7205071-65 vanHoghescote met de vermelding "Smoldersuurwerk", en dit uiterlijk op 14 juni 1999, zodat wij voorde nodige documentatie kunnen zorgen.

42

Vliegende bommen boven Kapellen.

Berendrecht 38 Brasschaat 154Ekeren 46 Hoevenen 21Kalmthout ca 215 Kapellen 118Lillo 143 Stabroek 66Wuustwezel 218

e i j wijze van litteiding,--

De titel is in feite misleidend. In dit artikel warden niet de vliegende bommen bedoeld die hetluchtruim boven Kapellen doorkruisten op weg naar hun doel -ongetwijfeld de haven vanAntwerpen- m a a r we l d ie exemplaren d ie vroegtijdig naar beneden doken o p h u naanvliegroute. D ez e aanvliegroute g ing ov e r d e gemeenten Wuustwezel, Kalmthout,Brasschaat en Kapellen. Het is dan ook logisch dat deze gemeenten de meeste bominslagen teverwerken kregen.

Een kleine vergelijkende tabel geeft ons het aantal gevallen V1 en V2 bommen in de onsomringende gemeenten:

Even ter herinnering voor de oudere lezers en ter informatie van onze jongere lezers:

Wat is een V1 en een V2? fl]

De V1 was in feite een klein vliegtuig dat met een katapultinstallatie werd gestart. De lengtebedroeg bijna 8 meter, de maximale rompdiameter was 83 cm en het gewicht was 2.100 kg,inclusief 540 kg brandstof (benzine) en 900 kg springlading. Het wapen had in z ijn eersteuitvoering een snelheid van 600 km/uur, maar deze snelheid werd later opgevoerd tot 800km/uur. H e t maximale bereik was ruim 300 km. De vlieghoogte die kon variëren van 300 tot2.500 meter, maar gemiddeld tussen 900 en 1.200 meter lag, en de koers werden met behulpvan een automatische piloot op van tevoren ingestelde waarden constant gehouden. Wanneerde vooraf bepaalde afstand was afgelegd dook het wapen omlaag.

Een Duitse foto van een V-1 vlak na de lancering. ( Foto Imperial War Museum)

43

't Bruggeske j u n i 1999 n r 2.

44


De V2 was een raket met een totale lengte van ruim 14 meter en een diameter van 1_66 meter.De raketmotor werkte op vloeibare zuurstof en alcohol, waarvan in totaal 8.900 kg in de raketaanwezig waren. De raket werd na de lancering in een vooraf berekende baan geleid. Op hetmoment d a t een v an tevoren ingestelde snelheid wer d bereik t, wer d d e raketmotoruitgeschakeld, waarna het wapen verder een zuiver ballistische baan volgde. De maximalesnelheid bedroeg 5.400 km/uur. Tijdens de vlucht, welke 6 minuten duurde bereikte het toesteleen hoogte van 65 km waarna de springlading van 974 kg het beoogde doel trof.

Een V-2 wordt op de lanceerstelling - de Meillerwagen' — in positie gebracht. (Foto Bundesarchiv)

118 vielen er te Kapellen...

Uit een rapport opgemaakt op 19.5.1945 blijkt da t er 59 V1 vielen in Kapellen waarvan 1 opHoogboorn. Van de V2 vielen er 9 in Kapellen waarvan 2 op Hoogboom.

Ook vielen er 50 vliegende bommen waarvan niet geweten is of het een V1 of V2 was. Door depolitie van Kapellen werd van elke bominslag een proces-verbaal opgesteld. Een aantal vandeze procesverbalen bleven bewaard e n geven ons een gedetailleerd vers lag v an d egebeurtenissen.

Deze procesverbalen verkeren echter in zo een erbarmelijke staat dat zij praktisch niet meer telezen zijn, en zij zullen zeker binnen een aantal jaren onleesbaar geworden zijn. Omdat dezeverslagen soms zeer interessante informatie bevatten voor inwoners van Kapellen die zich voorde plaatselijke geschiedenis interesseren worden zij hier integraal weergegeven.

De politierapporten. 121

Pro Justitia 28.1.1945. Nr. 98. Opgemaakt door de Burgemeester Jean SPETH.

't Bruggeske jg 31- _flint 1999— nr 2.

Buiten de politierapporten werden ook een aantal stukken teruggevonden, welke opgesteldwaren door de rijkswacht, meer bepaald de brigade van Kapellen. Het z ijn echter geenprocesverbalen of pro justitia's, ook geen voorgedrukte formulieren, veeleer het voldoen vaneen meldingsplicht. Het zijn dan ook meestal -en dit in tegenstelling met de politierapporten-zakelijke relazen. Voor de volledigheid van dit artikel worden z ij ook weergegeven. Het isbijgevolg mogelijk dat er zowel door de politie als door de rijkswacht een rapport over de inslagwerd opgesteld, rapporten die ofwel elkaar aanvullen of... tegenspreken.

Pro Justitia 27.12.1944. Nr. 10. Opgemaakt door BENS Corneel, hoofdveldwachter.

27.12.1944 om 15 uur is een vliegende bom gevallen op het eigendom van DE BIE Constant,wonende te Kapellen, Kapelsche straat n i 166. T e r plaatse stellen wij vast dat de projectielneergekomen is van achter in de weide een honderd tal meters van de woning D e put welkegeslagen werd heeft een doormeter van 14 meter en 5 meter diepte. Verschillende huizenwelke in d e nabijheid s tonden werden hierdoor beschadigd e n onbewoonbaar gemaakt.Gelukkiglijk waren er geen gekwetsten te betreuren e r is alleenlijk stoffelijke schade. D estukken voortkomende van dit tuig liggen in den omtrek verspreid. Afschrift van P.V. werdovergemaakt aan den Heer Burgemeester.

28.1.1945 om 5.30 uur een vliegende bom V1 is neergekomen op het terrein der RoyalAntwerp Golf Club te Kapellen bosch.Na ons ter plaatse begeven te hebben konden wij de werkelijk er van vaststellen. De vliegendebom was neergekomen op ongeveer 100 meter van het hotel der Royal Antwerp Golf Clubgenaamd Dorey House. Het was op 28.1.1945 te 5.30 uur.

De put, gemaakt door de vliegende bom, had een doorsnede van ongeveer 10 meter en eendiepte van ongeveer 3 meter. De put was gedeeltelijk onder water gelopen, waardoor wij nietkonden vaststellen, dat er nog stukken van de vliegende bom in achter gebleven waren. Hareontploffing heeft slechts stoffelijke schade veroorzaakt aan het hotel Dorey House, daar zij inhet bosch was terecht gekomen. Het hotel in kwestie en de aanhooriggeden werden tamelijk

zwaar beschadigd door de luchtdruk. Per inlichting brengen wij ter kennis dat de vliegende bomin kwestie was afgeschoten geworden vanuit KaInnthout en daardoor op d ie plaats wasneergestort.

Pro Justitia 5.2.1945. Nr. 135. Opgemaakt door SWAENEN J., dd. Politiecommissaris.5.2.1945 om 6.45 neerkomen vliegende bom V1 bij politiebureau. Wij liepen onmiddellijk naarbuiten en stelden vast dat de bom in kwestie was neergekomen op de spoorlijn aan de statie,vlak naast het seinhuisje. We hebben onmiddellijk alle mogelijke hulp gealarmeerd en metbehulp van toesnellende Engelse soldaten, zijn wij dadelijk tot de reddingswerken overgegan.Verschillende zwaar gewonde personen werden in allerhaast naar het gasthuis alhier inKapellen overgebracht en verzorgd.

Burgelijke ongevallen: 5 dooden, 7 zwaar gewonden, 25 licht gewonden.

Schade aan de eigendommen: Totale vernieling 5 woon ingenZwaar beschadigd ongeveer 45 woon ingenLicht beschadigd ongeveer 100 woningen

Op het ogenblik dat de ramp zich voordeed, werden enkel twee dooden onder de puinenuitgehaald, deze werden nar het doodenhuis overgebracht.

45


De drie andere overleden personen vermeld in de rand, zijn enkele uren na het binnenbrengenin het gasthuis, ingevolge de verwondingen eveneens gestorven.

Slachtoffers: J OOSSENS Maria, echtgenote van LEEMANS Petrus, huisvrouw, geboren teKapellen op 21.2.1890 en wonende te Kapellen, Koning Albertlei 1.HUYSSE Elv ira victoria, echtgenote BASTIAENSEN, winkelierster, geboren t e G ent o p20.6.1892 en wonende te Kapellen, Koning Albertlei nr. 3VERBIST Hugo, Geboren te Kapellen 21.9.1943 en wonende Koning Albertlei 5.DEMONY Camiel, ijzerenwegwerkman, geboren 14.2.1894 e n wonende t e BrasschaatBredeabaan nr 244.VAN MEEL Jozef, ijzerenwegwerkman, geboren te kapellen op 29.3.1906 en wonende teKapellen Kalmthoutschesteenweg nr. 29.

Pro J us t i t ia 1.2.1945. N r . 1 0 8 . Opgemaak t d o o r V A N D EU N J an , d d . Adjunk t-Politiekommissaris. 30.1.1945 rond 7.30 is een vliegende bom V1 neergekomen op heteigendom van den heer VAN HOECK J. alhier gelegen te Kapellenbosch, Prins Albertlei.

Na ons ter plaatse begeven te hebben, konden wij vaststellen, dat de vliegende bom op 1 metervan de villa was ingeslagen. Gansch het gebouw werd verwoest evenals den inboedel. D e inde nabijheid staande garage werd eveneens verwoest. In een woord alles was met de grondgelijkgemaakt. Daar wij niemand meer ter plaatse aantroffen, namen wij inlichtingen bij de WweVAN HOVE geboren VAN DE WIELE, wonende te Kalmthout, Missiehuislei 58 en de eenigegetuige zijnde die in den omtrek wonende.

Deze verklaarde ons het volgende:De vliegende bom is neergestort op 30.1,1945 rond 7.30 uur, nadat z ij aangeschoten wasgeworden vanuit Kalmthout. Daar hier niemand anders in den omtrek woont, heb ik alleen,samen met Amerikaansche soldaten die spoedig ter plaatse waren, het reddingwerk gedaan,om de slachtoffers van onder de puinen te halen.

Het zoontje van Mme PIROTTE, was reeds overleden toen wij het konden bevrijden.

Mevrouw zelve, haar vriendin die aldaar verbleef doch wier naam mij onbekend is, werdengekwetst van onder de puinen uitgehaald. Deze zijn door de Amerikanen ter verdere verpleginggevoerd naar het Gasthuis van St Antonius-Brecht evenals het jongste kind van Mme PIROTTEdat ook nog in leven was. De echtgenoot van het gezin dar daar verbleef, vertoeft thans op hetoogenblik in Duitsland. Het is de genaamde PIROTTE Albert Narcisse Antoine, bediende,geboren te Etterbeek den 15.11.1920 en ingeschreven te Kapellen, Prins Albertlei.

Verder brengen wij ter kennis dat de put gemaakt door de vliegende bom, een doorsnede heeftvan ongeveer 7 meter en een diepte van ongeveer 1,50 meter. Enkele stukken voortkomendevan de vliegende bom waren er nog in achter gebleven.

Het onderzoek dient verder voortgezet te warden te St. Antonius-Brecht, om na te gaan deeenzelvigheid van de vriendin van Mme PIROTTE, ie op het oogenblik van het ongeval aldaarverbleef en gekwetst werd, eveneens om de juisten graad der verwondingen te kunnen nagaan,die de slachtoffers in kwestie hebben opgeloopen.Verder weze hier medegedeeld, dat de dood van het slachtoffer PIROTTE Luc Gertrude Robertgeboren den 20.7.1942 te Antwerpen, werd vastgesteld door docter STIJNEN C. wonende teBrasschaat.

Gekwetsten: DROESSAERT Irma Eugenie, geboren te Deurne 1.4.1920, echtgenoote vanPIROTTE Albert.PIROTTE Daniel Adolph Joannes, geboren te Antwerpen den 9.10.1943.Een onbekende vrouw, zijnde de vriendin van DROESSAERT die tijdelijk aldaar verbleef.

46

GEMEENTEK A P E L L E N

ProvincieANTWERPEN

P O L I T I E

No 2 0 k .

I N H O U D

PR3CE8-VERBAliLVAN I NL I CI I TI NGEN i ! ETREFENDE L I T NE 1 MT0 RTE N V L N

EEL VLI EGENDE -B O M V . I . 'Lee l i c h t.g s k o o ds .

k o x i e g z w a e r e x t i4ede re e o x i x t : A r l i g h t

b e s e h a d i g d .

PfloviNcEsEsruuRA N-r wr ia Rp EN

F i T E-i-1 910

___AFD.N9

PRO

Ten jars duizend negen honderd

Een afdruk van het nog redelijk goed leesbare proces-verbaal nr 204.

47

't Bruggeske jg 31- juni 1999 - nr 2.

W ordt i n I t .Q01-4 v o r i g P . V . N i b ep aa l d o pg es t el d

door de i n datum van

en op naar

verzonden.

Flet feit heeft plaats gehad den

Gezien en toegestuurd aan d e n 1 : * t r- -. e r o k u r o u r-t i e k-t U k i e g s t t

F a b r u a r i—I 9 4 y 7 o n-I I 0 u t

Ak t k erp is k i i

Kapellen, den Y e l r u w r i 1 9 4 5

De Politiekommissaris,X X X X X X X X X X X X X

DE DUiiGEAilA. . ;TRR

v i j f o k V e v r t i g

den r u s r i o m

-A i rid r /o t li t ie ommi ssar is der gemeente Kapellen.

v e r z e k o r e

op v o o r m e l d e x d a t u m • u u r v e r n o me x t e t l e k k e r g e t e rs ox v l i e g o o d s I som V . I . Y, as Xeo l rgek omex i x c e s v e i d eg e l o g s x K a p e l S e o s t r a : i t , k i j v a : - r d i g e s o u z e l a s t

A l f o es . t e r l i a i 4 t s e o x o k t v a r g , e s v a s h e m I l e tv o l g e e d v e r s l a g l i d e r e d s r l f . x d - e h eYflup 2 . V 2 X 1 9 4 5 o n I . ) . 4 5 u u r i t o p d r a c h t d e n J e e rP o l i j a c k o m m i s s a r i s d . d . h e k i k m i j k s i gev ex s a r d ep1a';4ts ) u , r S e x v l i o g o s d e Som. V . I . w a s x e u r ge k o r t l e x .Fis t p r o j e s t i e l i x k r e s t i s i n g o v a l l e x o p o u g e v e e r I O Cme t e r s s e h t e r d a m o k i n g YEIR l o a d b o u e r V L N GI NNEKEN,L o u i s . Wox c ede K o p e l 5 e h s t r e 4 t x ° 1 8 I ; e n o p o u g e v e o rI 5 0 m e t e r s v o x d s K e p e l s s e s t r a t i x e u x we l d s ) .L e t p r o j u s t i c l t t s u f t I l e x p u t g e s l a g o x v a s I I m e t e r sdoor:Asede e s 5 me t o r a l d i e p t e . D E h o e v a v a k VAN G i l : N E UL o u i s , l e s d k o u l l a r w e r d ZPI Rt I r g e t s i n t e r d , e r n t r i n t i g ts ede rs k o x i n g e s k e r d s x l i c h t b e s 0 : 1 1 d i g d .'Er k a s A i x 1 1 r i t o k r e t s t e .

Mt-, 4 van akts, dutum oln boven.

't Bruggeske jg 31-juni 1999 — nr 2.

Pro Justitia 4.2.1945 nr. 131. Opgemaakt door SWAENEN, dd. Politiecommisaris.4.2.1945 om 7.15 uur is een vliegende bom neergekomen op het eigendom van de heerSPETH Jean, Kapelstraat 35/2 juis t voor de woning v an d e boswachter, d e genaamdeBLANKERS L., op ongeveer 1.000 meter van de Kapelstraat en ongeveer 200 meter van deStreepstraat. Wij alarmeren onmiddellijk het plaatselijk vrijwillig pompierskorps onzer gemeenteals de leden van de P.L.B. (Plaatselijke Lucht Bescherming ? (Red.)) en te 7.30 uur waren wijter plaatse om onmiddellijk met de reddingswerken aan te vangen. De woning in kwestie wasgeheel ingestort. Na één uur werken vonden wij de lijken van de genaamde BLANKERS L. enzijn echtgenote, de genaamde DE LIE L. op ongeveer 25 meter van de woning in kwestie,vermoedelijk werden zij met de puinen weggeslingerd. De dochter, de genaamde BLANKERSAngela, was reeds weg toen wij ter plaatse kwamen. Zij was slechts licht gewond aan het hoofden werd in de woning van CLEIREN Alexander verzorgd. Zij lag na de ontploffing boven op depuinen en kon door voornoemd persoon onmiddellijk verlost worden. Alle aanhorigheden van dewoning waren eveneens ingestort. Er staan geen andere huizen in de omgeving.

Slachtoffers: BLANKERS Louis, boswachter, geboren te Kapellen op 18.4.1900 en wonendeKapelstraat 35/2.DELIE Marie Louise, huisvrouw, geboren te Stabroek op 28.1.1903 en wonende Kapelstraat35/2.

Pro Justitia 4.2.1945. Nr. 147. Opgemaakt door IBENS Corneel, hoofdveldwachter.

Op 4.2.1945 om 13 uur is er een vliegende bom (V1) neergekomen op ons grondgebied,Grensstraat, op de weide van landbouwer Van De Wijngaert.Wij hebben ons onmiddellijk ter plaatse begeven en aldaar vastgesteld dat de bom in kwestieeen put geslagen had van 2 meter diepte en een doorsnee van 6 meter.Aan de omliggende huizen werd bijna geen schade aangericht, daar het dichtst bijgelegen huisop ongeveer 400 tot 500 meter van den put in kwestie verwijderd is.

Pro Justitia 8.2.1945. Nr . 148. Opgemaakt door IBENS Corneel, hootdveldwachter.

Op 8.2.1945 om 21.45u is een vliegende bom V1 gevallen op den eigendom van de HeerBIART, landbouwland hetwelk gehuurd wordt door landbouwer BROOS. Het stuk is gelegen opongeveer 100 meter van d e Klinkaertstraat. D e bom in kwestie is gevallen tussen d eKinkaertstraat en het anti-tankkanaal.Er waren geen doden te betreuren, ook geen zwaar gewonden, noch licht gekwetsten, deschade is zeer gering. De put welke geslagen werd heeft een diepte van ongeveer 2 meter eneen doorsnee van 8 meter.

Pro Justitia 9.2.1945 nr. 149. Opgemaakt door VAN DEUN Jan, dd. Adjunkt - politiekommis-saris.

Verzekeren dat op 8.2.1945 rond 19 uur verwittigd te zijn geworden dat een raketbom (V-2) wasneergekomen op het eigendom alhier gelegen hoek Doornenlaan en Douglaslaan, genaamd"Berkenhor. Na ons ter plaatse begeven te hebben konden wij vaststellen, dat het eigendom inkwestie is toebehoort aan de heer STAPELEIRE, wonende te Wilrijck, Boomschesteenweg.

Er was enkel zware stoffelijke schade aan den op het eigendom staande houten bungalow enaan den inboedel ervan. Op den eigendom van de in de nabijheid staande villa, eigenaarVERBEELE Berten, werd zijn dochtertje onnoemenswaardig gekwetst door glasscherven.Verder bepaalde zich alles tot stoffelijke schade, aan deze en verder staande villa's.De put die geslagen werd door de raketbom (V-2) had een doorsnede van ongeveer 25 meteren een diepte van ongeveer 7 meter. Zij is daar neergekomen op 8.2..1945 rond 19 uur.

48


Pro Justitia 11.2.1945 nr. 159. Opgemaakt door IBENS Corneel, hoofdveldwachter.

11.2.1945 om 10 uur is een vliegende bom V1 op ons grondgebied gevallen op den eigendomvan den heer BIART, - Akkerland, hetwelke bewerkt wordt door de kinderen COSTERMANS, -landbouwers, wonende Ertbrandstraat nr. 16. De bom is ingeslagen op ongeveer 100 meter vande steenweg Kapellen-Holland.De put heeft een doorsnee van ongeveer 6 meter en een diepte van 2 meter. Er zijn geenslachtoffers te betreuren noch gekwetsten. Enkel stoffelijke schade aan de naastbij gelegenwoningen, de schade is echter miniem.

Pro Justitia 11.2.1945 nr. 160. Opgemaakt door SWAENEN J., dd. Politiekommissaris

11.2.1945 om 10.30 uur is een vliegende bom V1 neergekomen op het eigendom van MrKRONACKER op ongeveer 50 meter van de woning gelegen Spalierlaan nr 8, deze woning isbewoond door de familie DE GRAEF. Het projectiel in kwestie is ontploft tussen de boomen enheeft geen put in de grond geslagen. Verschillende masten boomen zijn stuk. Een telefoonpaalstaande langs d e ijzerenweg o p ongeveer 150 meter van d e plaats waar d e bom isneergekomen werd tot op 1 meter boven de grond afgeknakt. De woning in kwestie werd ookerg beschadigd. De genaamde DE KONING Gogelieve, echtgenote van DE GRAEF werd livhtgekwetst aan het voorhoofd door glasscherven. De woning waarvan sprake is eigendom van deN.M. der Spoorwegen (? Zie hoger)

Pro Justitia 12.2.1945 nr 161. Opgemaakt door VAN DEUN J, dd Adjunkt-Politiekommissaris.

11.2.1945 t e 19.30 u u r is een v liegende bom V1 neergekomen i n d e Bremlaan t eKapellenbosch. Na ons onmiddellijk ter plaatse te hebben, konden wij vaststellen, dat de bomwas neergekomen op het eigendom van de heer SANDERS.

De villa in kwesie werd gansch verwoest evenals den inboedel. De villa in de nabijheid staandeen toebehorende aan de heer VREUGDE werd in bouwvalligen toestand gebracht.Alles bepaalde zich bij stoffelijke schade eveneens voor wat betreft de in den omtrek staandevilla's. Totale vernieling twee, zwaar beschadigd zes en licht beschadigd twintig. De vliegendebom is aangeschoten geworden, en bij het neerkomen ontploft in de bomen. De ontploffinggeschiedde op een tiental meter van de v illa van de heer SANDERS. Er werd geen putgeslagen. Stukken voortkomende van de vliegende bom lagen in den omtrek verspreid.

Pro Justitia 13.2.1945 nr. 168. Opgemaakt door SWAENEN J., dd. Politiekomnnissaris

13.2.1945 o m 10 uur is een vliegende bom V1 neergekomen in onze gemeente. De bom inkwestie is neergekomen op den eigendom van de heer GABRIELS op ongeveer 150 meter vande Beukendreef en 300 meter van de Peedreef. De dichts bijstaande huizen stonden opongeveer 400 meter afstand van de plaats waar het projectiel is neergekomen. Er waren geendooden noch gekwetsten te betreuren. Enkel stoffelijke schade aan de dichtst bijstaandehuizen, welke licht beschadigd werden. De put heeft een diepte van ongeveer 2,50 meter eneen doorsnee van 5 tot 6 meter.

Pro Justitia 13.2.1945 nr. 167. Opgemaakt door SWAENEN J., dd. Politiekommissaris.

Op 13.2.1945 om 8.15 uur is een vliegende bom (V1) in onze gemeente neergekomen in deomgeving van de Tuinwijk. Wij hebben ons onmiddellijk ter plaatse begeven en de plaatselijkP.L.B. leden gealarmeerd. De licht gekwetsen werden gedeeltelijk ter plaatse verzorgd door detoegesnelde leden van het Roode Kruis en de zwaar gewonden en dooden werden met behulpvan engelsche camions, onmiddellijk naar het gasthuis overgebracht. Na 30 minuten arbeidwaren al de slachtoffers onder de puinen uit en naar het gasthuis vervoerd.

49

Burgelijke slachtoffers:

Dooden: 5

Zwaar gewonden: 4 (2 vrouwen, 2 mannen)Licht gewonden: 17 (11 vrouwen, 6 mannen)Stoffelijke schade:Ongeveer 30 huizen, totaal vernieldOngeveer 40 huizen, zwaar beschadigd.Ongeveer 200 huizen, licht beschadigd.

De vijf slachtoffers werden allen dood onder puinen uitgehaald Van de vier zwaar gewondenzijn er voor het ogenblik twee in bedenkelijke toestand.De vliegende bom in kwestie is gevallen op den eigendom van de heer SEVENHANS J.,wonende Hoevenschebaan nr 10.

DOODEN:

WYCKX Maria, huisvrouw, geboren te Kapellen op 26.4.1885 en er wonende Essenhout nr 2.MADEREEL Elisabeth, huisvrouw, geboren te We n op 13.3.1918 en wonende te KapellenEssenhout nr. 2.MADEREEL Anna Catharina, huisvrouw, geboren te Kapellen op 30.11.1907 en er wonendeTuinwijk nr 60.FRANSSEN Louisa, scholier, geboren te Kapellen op 2.1.1939 en er wonende Tuinwijk nr. 60.GONAY Jeanne, huisvrouw, geboren te Berchem op 15.10.1886 en wonende te KapellenTuinwijk nr 23.

Pro Justitia 14.2.1945 nr. 173. Opgemaakt door SVVAENEN dd. Adjunkt-Kommissaris.

14.2.1945 om 21.15 uur is een vliegende bom V1 neergekomen in de Kapelschestraat aan hetStarrenhof. Wi j hebben ons onmiddellijk t e r plaatse begeven en d e plaatselijke P.L.B.gealarmeerd. De lichtgekwetsten werden ter plaatse verzorgd door de toegesnelde leden vanhet Roode Kruis, de zwaargewonden en dooden werden met behulp van Engelsche camions,onmiddellijk naar het gasthuis overgebracht. Na één uur werken waren al de slachtoffers onderde puinen uit en naar het gasthuis overgebracht.

Dooden: 4.Zwaar gewonden: 2 (2 vrouwen)Licht gewonden: 15 (8 vrouwen, 7 mannen)Stoffelijk schade:Ongeveer 10 huizen totaal vernield.Ongeveer 20 huizen zwaar beschadigdOngeveer 50 huizen licht beschadigd.

De vier slachtoffers werden allen onder de puinen uigehaald. De twee zwaargewonden zijn nietin stervensgevaar. De vliegende bom is neergekomen voor het huis Kapelschestraat 63 op hetrijwielpad.

Dooden

MACHIELSEN Paulina, huisvrouw, geboren te Kapellen op 16.6.1881 en wonende te kapellenKapelschestraat nr. 100.HEYMANS Leopold; Priester-Rector, geboren t e Kapellen o p 23.3.1876 e n wonende t eKapellen Kapeischestraat nr. 63.

50


Wat er overbleef van de woning van de familie Van den Wijngaert-Machielsen,na de raket inslag destijds Kapelsestraat 100. (Foto familie Van den Bleeken)

Roger, Nicole en Angelina Van denBleeken voor de zwaar beschadigdefamiliewoning. Nu Kapelsestraat 114.(Fete familie Van den Bleeken)

51


VAN GOOLEN Maria Goleta, dienstmeid, geboren te Rijmenam op 9.7.1861 en wonende teKapellen Kapelschestraat nr. 63.

VAN DE CASTEELE Maria, dienstmeid, geboren te Zedelgem op 16.1.1915 en wonende teKapellen nr. 63.

Pro Justitia 19.2.1945 nr. 188. Opgemaakt door SWAENEN J., Politiekommissaris.

16.2.1945 o m 10.30 uu r hebben w i j vastgesteld d a t e r een v liegende bom V1 w a sneergekomen op het eigendom van madam MAUS gelegen te Kapellen, Torenlei. Het projectielis neergekomen op ongeveer 75 meters van de villa. Deze villa werd zwaar beschadigd.De put welke door het projectiel geslagen werd heeft een doorsnede van 8 meters en eendiepte van 3,5 meter. Er zijn geen dooden o f gekwetsten te betreuren. Alleen de villa vanMOUS werd zwaar beschadigd.

Pro Justitia 19.2.1945 nr. 186. Opgemaakt door SWAELEN J., Politiekommissaris.

17.2.1945 om 10.30 is een vliegende bom V1 neergekomen op het eigendom Dennenburg teKapellen. W i j vaardigen onzen agent DAEMS A. ter plaatse en ontvangen van hem hetvolgende verslag in de nederlandsche taal. Op 19.12_1945 om 10.30 uur in opdracht heb ik mijbegeven naer het eigendom van de heer graaf CORNET de WAY RUART, gelegen te KapellenKapelschestraat nr. 68, alwaar een vliegende bom V1 was neergekomen.Het projectiel i s gevallen i n e e n mastenbosch o p ongeveer 3 0 0 meters achter d ehoven ierswoning. De pyt die door het projectiel geslagen werd heeft een doormeter van 11meters en een diepte van 5 meters. Het mastenbosch werd over een oppervlakte van ongeveer50 meters doorsnede vernietigd. Er zijn geen doode of gekwetsten te betreuren. ER werd alleenschade toegebracht aan het mastenbosch.

Pro Justitia 19.2.1945 nr. 185. Opgemaakt door SWAENEN J., Politiekommissaris.

18.2.1945 o m 18.45 is een v liegende bom V1 gevallen o p het eigendom v an d e heerJANSSENS, landbouwer te Kapellen. Wij vaardigen onzen agent DAEMS A. ter plaatse enontvangen van hem het volgend verslag in de nederlandsche taal. OP 19.2.1945 om 9.15 uur inopdracht van de heer dd. politieckommissaris heb ik mij begeven naar den eigendom van deheer JANSSENS Jaak, landbouwer, geboren te Kapellen den 28.4.1878, en e r wonendeHoevenschebaan nr. 188, en heb het volgende vastgesteld: Het projectiel in kwestie is gevallenop ongeveer 300 meter achter de hoeve op het akkerland van JANSSENS. De hoef zelf is lichtbeschadigd. Het akkerland hetwelk bezaaid is met koren is op een oppervlakte van 40 arevernietigd. De afsluiting van de heer HERKENS bestaande uit een haag werd over een lengtevan tien meters vernietigd. De put welke het projectiel gemaakt heeft heeft een doormeter van10 meters en een diepte van 2,5 meters. Er zijn geen dooden of gekwetsten te betreuren. Erwerd aan een twintigtal woningen lichte schade toegebracht.


Wij verhalen dat wij een vliegende b o m V1 zagen ten gronde storten waarschijnlijk op hetgrondgebied Kapellen. Wij vaardigen onmiddellijk onzen agent DAEMS A. ter plaatse enontvangen het volgend verslag in de nederlandsche taal: Op 21.2.1945 om 8.15 uur hebben wijDAEMS Alfons vastgesteld dat er een vliegende bom V1 was neergekomen op het grondgebiedder gemeente Kapellen, i n h e t eigendom v a n d e H e e r M E R M A N gelegen h o e kKalmthoutschesteenweg en Golflei. Het projectiel in kwestie is gevallen op ongeveer 80 metersvan de Kalmthoutschesteenweg, en op ongeveer 70 meters van de Golflei, en is ontploft in deeikenboomen waarvan e r verscheidene werden vernield. H e t projectiel heef t geen p u tgeslagen. E r werden dr ie personen lic ht gekwetst. Ee n t iental huizen werden z waarbeschadigd, en een twintigtal andere werden licht beschadigd.

52


Pro Justitia 23.2.1945 nr.203. Opgemaakt door SWAENEN


Verslag van onze politieagent BERNAERTS L. O p 23.2.1945 om 10 uur dienstdoende binnende gemeente Statiestraat, bemerkte ik op zeker ogenblik een vliegende bom V1 die in schuinerichting naar beneden kwam aangedreven, l k b e n o n m i d d e l l i j k i n d e r i c h t i n g g e g a an w e l ke h e t

projectiel volgde en stelde vast dat het was neergekomen in het eigendom van den HeerHERKENS, gelegen Hoevensche baan nr. 86 te Kapellen. Het projectiel in kwestie is gevallenin een bosch op ongeveer 40 meters afstand van de villa van de Heer HERKENS. Het heefteen put geslagen van ongeveer 9 meters doorsnede en 5 meter diepte. Van de rondstaandeboomen werden er verscheidene uitgerukt en vernietigd. Een tiental wooningen werden zwaarbeschadigd. 7 5 andere woningen werden licht beschadigd. E r liepen 5 personen lichteverwondingen op, zij werden verzorgd door de diensten van het RK der afdeling Kapellen metmedewerking van het R.K. van het Engelsch leger.


om 10.15 uur is een vliegende bom neergekomen in het eigendom van de Heer GEELHAND.Wij vaardigen onzen agent DAEMS Alfons ter plaatse en ontvangen van hem het volgendverslag in de nederlandsche taal: O p 23.2.1945 om 14.30 uur hebben wij DAEMS Alfons inopdracht van de Heer Politiekommissaris dd. vastgesteld dat er een vliegende bom V1 wasneergekomen in het eigendom van de Heer GEELHAND op ongeveer 250 meters van deKalmthoutschesteenweg en op 150 meter achter de v illa van VAN DEN BUSCH gelegenKalmthoutschesteenweg nr. 17. Het projectiel in kwestie is ontploft in een dennenbosch in deboomen en heeft geen put geslagen. De boomen werden op een oppervlakte van ongeveer 50meters omtrek vernietigd. Er waren geen dooden of gekwetsten te betreuren.

Pro Justitia 23.2.1945 nr. 204. Opgemaakt door SWAELEN J., dd. Politiekommissaris.

Om 12 uur vernomen te hebben dat er een vliegende bom V1 was neergekomen in een weidegelegen Kapelschestraat. Wij vaardigen onzen agent DAEMS Alfons ter plaatse en ontvangenvan hem het volgend verslag in de nederlandsche taal. Op 23.2.1945 om 13.45 uur in opdrachtvan den Heer Politiekommissaris dd. heb ik mij begeven naar de plaats waar een vliegendebom V1 was neergekomen.Het projectiel in kwestie is gevallen op ongeveer 100 meters achetr de woning van landbouwerVAN GINNEKEN Louis, wonende Kapelsestraat n i 181 en op ongeveer 150 meters van deKapelschestraat in een weide. Het projectiel heeft een put geslagen van 11 meters doorsnedeen 3 meter diepte.De hoeve van VAN GINNEKEN Louis, landbouwer werd zwaar geteisterd, een twintigtal anderewoningen werden licht beschadigd. Er was een licht gekwetste.

Pro Justitia 24.2.1945 nr. 209. Opgemaakt door SWAENEN dd. politiecommissaris.

Vernomen hebbende dat er op 23.2.1945 een vliegende bom V1 was neergekomen in deHeidestraat in Kapellen. Wij vardigen onze agent DAEMS A. ter plaatse en ontvangen van hemvolgend verslag in de nederlandsche taal: Op 24.2.1945 om 14.15 uur in opdracht van de Heerpolitie commisaris dd., heb ik mij naar de Heidestraat begeven en heb aldaar vastgesteld dat ereen vliegende bom V1 was neergekomen in het eigendom van de heer FESTER robert,gelegen Heidestraat te Kapellen.

Het projectiel in kwestie is gevallen op 5 meter ten westen van het anti-tankkanaal en op 200meter van de woon ingen genaamd De Geitenkop.Het projectiel is gevallen in een vlakte nevens een mastenbosch en heeft een put gelagen van6 meter doorsnede en 1,5 meter diepte. Er waren geen doden noch gewonden. Er werdalleenlijk schade aangebracht aan het mastenbosch.

53

Pro Justitia 26.2.1945 nr. 229. Opgemaakt door IBENS

Vastgesteld dat op 26.2.1945 om 16.10 uur een vliegende bom V1 was neergekomen op heteigendom v an d e Heer SPETH Ch. H e t projectiel in kwestie is neergekomen o p eenbraakliggend s tuk grond op ongeveer ben kilometer van de Kalmthoutsche steenweg, benkilometer van de Kapelschestrat en op één kilometer van de Galgestraat. Het projectiel heeftniet de minste schade aangebracht. Er waren geen dooden of gewonden.

Pro Justitia 27.2.1945 nr. 218. Opgemaakt door SWAENEN

Vernomen t e hebben dat er een vliegende bom V1 o p het grondgbied Spelierlaan wasneergekomen. Wij vaardigen onze agenten BERNAERTS L. en DAEMS A. ter plaatse enontvangen van hen het volgend verslag in de nederlandsche taal: Op 27.2.1945 om 10 uurhebben wij BERNAERTS L. en DAEMS A. vastgesteld dat er een vliegende bom V1 wasneergekomen in het eigendom van Wed. KRONACKER, gelegen Spelierlaan en uitgebaat doorlandbpuwer LET ENS J . wonende Kalmthoutschesteenweg a lh ier . H e t projec tiel i sterechtgekomen o p een akkerland op ongeveer 40 meter van de ijzerenweg Antwerpen-Rotterdam, en op ongeveer 30 meters van den privaat overweg toebehorende aan Wed.KRONACKER. Het heeft een put geslagen van 13 meter doorsnede en 4 meters diepte. Er zijngen dooden of gekwetsten. Er werd een wooning licht beschadigd.

Pro Justitia 27.2.1945 nr. 219. Opgemaakt door SWAENEN, dd. Commissaris.

Vernomen dat er een vliegende bom was neergekomen op het grondgebied der gemeenteKapellen, Spelierlaan. Wij vaardigen onze agenten bERNAERTS L. en DAEMS A. ter plaatseen ontvangen van hen het volgend verslag in de nederlandsche taal: Op 27.2.1945 om 14 uurhebben wij BERNAERTS en DAEMS vastgesteld dat er een vliegende bom was neergekomenop een braakliggend stuk grond gelegen in de Spelierlaan te Kapellen op 2 meter afstand vangenoemde straat en op ongeveer 250 meter van de Heidestraat. Het projectiel heeft een putgeslagen van ongeveer 4 meters doorsnede en 1,50 meter diepte. Een wielrijder die juist terplaatse werd van zijn rijwiel geslingerd. De persoon in kwestie werd lichtgewond, en het rijwielwerd beschadigd. Er waren geen ooden te betreuren. Een 15-tal wooningen werden lichtbeschadigd. Ter plaatse bleven verschillende overblijfselen van het projectiel liggen, waarondertwee bollen van ongeveer 0,5 meter diameter. Een dezer bollen was ledig, den anderenwarschijnlijk nog gevuld met springstof. Wij hebben den dienst SO.PAD, Nerviersstraat 17 teAntwerpen van deze overblijfselen verwittigd.

Pro Justitia 28.2.1945 nr. 220. Opgemaakt door SWAENEN J., dd. politiecommissaris.

Ontvangen van onze politieagent BERNAERTS Leon het volgend verslag in de nederlandschetaal: O p 28.2.1945 om 14 uur dienstdoende binnen de gemeente, Tuinwijk, hoorde ik op zekerogenblik de motor van een vliegende bom V1 stilvallen en fluitend naar beneden komen. W i jbegeven ons onmiddellijk in de richting waar het projectiel was gevallen en stelde vast dat hetwas neergekomen in het eigendom van de Heer SPETH Jean, Kapelschestraat te Kapellen.Het projectiel in kwestie is terecht gekomen in het akkerland op ongeveer 1000 meter van deKapelschestraat en op 250 meter van de Streepstraat. Er zijn geen dooden of gewonden. Erwerd een wooning zwaar en een andere woning licht beschadigd.

Pro Justitia 2.3.1945 nr. 232. Opgemaakt door IBENS C., hoofdveldwachter.

Op 27.2.1945 om 22.15 uur vastgesteld dat er een vliegende bom V1 was neergekomen op heteigendom van de Heer SPETH Charles, gelegen Galgestraat. Het projectiel is gevallen op27.2.1945 om 22.15 uur op het akkerland van de Heer SPETH Charles, en uitgebaat doorlandbouwer MEES alexander, juis t nevens de Galgestraat, op ongeveer 500 meter van het fortErtbrand en op 1000 meters van de Kapelschestraat

54


Het projectiel heeft een put geslagen van 8 meters doorsnede en ' meter diepte. Er waren geendooden of gewonden. Er werd slechts schade aangericht aan het akkerland.

Pro Justitia 2.3.1945 nr. 233. Opgemaakt door !BENS C., hoofdveldwachter.

1.3.1945 om 11.00 is een vliegende bom gevallen op het grondgebied van de gemeenteKapellen. Het projectiel in kwestie is neergekomen in de vesting aan de achterkant van hetb fortErtbrand gelegen Galgestraat. Er waren geen dooden noch gekwetsten. Het projectiel heeft nietde minste schade aangericht.


1.3.1945 om 12.00 is een ( v e r d e r identieke tekst zoals P.J. nr. 233 hierboven)


Op 27 o f 28 2 . 1 9 4 5 vastgesteld dat er een vliegnde bom V1 was neergekomen op heteigendom van de Heer BIART gelegen achter het fort Ertbrand. Het projectiel is gevallenongeveer 500 meters achter het fort, op 100 meter van het anti-tankkanaal en op 300 metersvan de Klinkaertstraat. Het projectiel in kwestie is niet tot ontploffing gekomen. Het heeft niet deminste schade aangericht. De Engelsche dienst SO.PAD werd door onze diensten van de nietontploffing van het projectiel verwittigd.

Pro Justitia 3.3.1945 nr. 247. Opgemaakt door IBENS Corneel, hoofdveldwachter

Op 3.3.1945 o m 15.00 uur vastgesteld t e hebben da t e r een v liegende bom V1 w asneergekomen op het grondgebied van de gemeente te Kapellen. Het projectiel is gevallen opeen zavelberg in het eigendom van de heer SPETH Charles, op ongeveer 200 meters van deKalmthoutschesteenweg, en op ongeveer 500 meter van het fort Ertbrand, gelegen in deGalgestraat. Het projectiel in kwestie heeft een put geslagen van 2 meter diep en 6 metersdoorsnede. E r waren geen dooden o f gekwetsten t e betreuren. E r een weinig schadeaangebracht aan aldaar staande masten boomen


5.3.1945 om 7.30 uur was een vliegende bom V1 neergekomen op het eigendom vn de heerBART. Het projectiel is neergekomen op het akkerland uitgebaad door landbouwer BROOSAlfons en gelegen op 200 meters van de Klinkaartstraat en op 300 meters van het anti-tankkanaal. Het projectiel in kwestie heeft een put geslagen van 9 meters doorsnede en 2meters diepte. Er waren geen doden o f gewonden te betreuren. E r werd enkel schadeaangericht aan het akkerland.

Pro Justitia 12.3.1945 nr. 277.

V1 op 12.3.1945 om 2.30 uur. W i j SWAENEN dd. Politiecommissaris verzekeren op boven-gemelde datum en uur verwittigd te zijn geworden dat er een vliegende bom V1 was gevallen inde Streepstraat t e Kapellen. W i j alarmeren onmiddellijk het vrijwillig pompierskorps v anKapellen en komen om 2.45 uur ter plaatse.De personen welke onder het puin der ingestorte woningen bedolven waren werden inmiddelsbevrijd door leden der P.L.V. en geburen, en werden verzorgd door leden van het Roode Kruisder afdeling Kapellen. Het projectiel in kwestie is neergekomen in het eigendom van de heerLEGRELLE gelegen Dorpstraat nr. 47 op 10 meters afstand van de Streepstraat en op 700meters van de Kapelsche straat en op 17 meters van de vernielde en zwaar beschadigdewoningen van de Streepstraat, toebehoorend aan J.SPETH, Burgermeester te Kapellen.

55

't Bruggeske jg 31- _Pint 1999 — nr 2.

Er werden in het geheel 5 wooningen totaal vernield, zes andere werden zwaar beschadigd en50 andere wooningen werden licht beschadigd. Er waren geen dooden te betreuren, v ijfpersonen liepen lichte verwondingen op. In het eigendom van de Heer LEGRELLE werden een10-tal eiken boomen vernietigd. Het projectiel heeft een put geslagen van 7 meters doorsnedeen 1 meter diepte.

Pro Justitia 12.3.1945. Nr. 283

12.3.1945 om 2.50 uur is een V1 gevallen op het eigendom van de Heer BIART, gelegenGalgestraat te Kapellen. Het projectiel is neergekomen in de weide uitgebaad dor de HeerHORRE VORST Adriaan, wonende Galgestraat nr. 15 te Kapellen, op 50 meters van het anti-tankkanaal, op 50 meters van de Galgestraat en op 800 meter van de Kapelschesteenseg.Geen doden, geen gekwetsten. Enkel schade aan het weiland.

Pro Justitia 12.3.1945 nr. 286. Opgemaakt door SWAENEN J., dd. Politiecommisaris

11.3.1945 om 12.10 uur is een vliegende bom V1 neergekomen op het grondgebied van degemeente Kapellen, Fransche weg. Wij vaardigen onze agent BERNAERTS Leon ter plaatseen ontvangen het volgend verslag in de nederlandsche taal. Op 12.3.1945 om 9.30 uur hebbenwij BERNAERTS L. vastgesteld dat er een vliegende bom V1 was neergekomen op heteigendom van de Heer MERMAN, wonende te Santvliet, en gelegen Parijse weg nr.2. Hetprojectiel is neergekomen in een weide, op ongeveer 150 meter van de Parijse weg en opongeveer 200 meter van de Franse weg. Het projectiel heeft een put geslagen van 8 metersdoorsnede en 2 meter diepte. Er waren geen dooden noch gewonden te betreuren. Er werdeen woning licht beschadigd.

Pro Justitia 14.3.1945 nr. 289. Opgemaakt door EULET, Valerius, agent.

13.3.1945 om 10.30 uur - V2. neergekomen in het eigendom van de Heer VERBEECK, gelegenPrins Albertlei te Kapellen. Het projectiel is neergekomen op ongeveer 200 meters van deKalmthoutsesteenweg, op 70 meter van de Prins Albertlei, en op 30 meter van de Hazenlei. Hetprojectiel heeft een put geslagen van 11 meter doormeter en 6 meter diepte.Geen doden, 5 personen liepen lichte verwondingen op door glasscherven E r werden 3woningen zwaar beschadigd, 30 andere woningen werden licht beschadigd.


Pro Justitia 15.3.1945 nr 290. Opgemaakt door IBENS Corneel, hoofdveldwachter.

14.3.1945 om 9.20 uur is een vliegende bom V1 was neergekomen te Kapellen gevallen op heterf van landbouwer VAN DER VEN Frans, wonende Klinkaard straat nr 80, op 20 meter afstandvan de Grensstraat, o p 200 meter afstand v an de Hollandse grens, 150 meter van d eKlinkaertstraat en op 1.000 meter van de Ertbrandstraat.Het projectiel is gevallen juis t achter de hoeve en heeft een put geslagenvan 8 metersdoorsnede en 3 meter diepte.De hoeve werd totaal vernield. Er werden twee personen zwaar gewond, z ij werden door dezorgen van het Rode Kruis naar het gasthuis te Kapellen overgebracht. Er werden ook 2koeien, 2 kalveren, 1 schaap, 1 varken en 15 kiekens.

Pro Justitia n r 324. Opgemaakt door !BENS Corneel, hoofdveldwachter.22.3.1945 om 6.45 uur is een V1 gevallen in een bos, 50 meter van de Galgestraat en op 20meter van de Galgestraat. Geen doden of gewonden, geen schade.Het projectiel is maar gedeeltelijk tot ontploffing gekomen.De Engelse militaire overheid gelegen te Kapellenbosch is verwittigd, welke op dezelfde dag deoverblijfselen van het projectiel nog heeft weggehaald.

56


22.3.1945 om 6.00 uur is een V1 gevallen op 60 meter van de Galgestraat en op 150 meter vande Zandstraat, put van 5 meter diepte en 8 meter doorsnede. Een houten zomerhiuisje werdtotaal vernield. Verscheidene masten bomen zijn vernietigd.

De rijks wachtrapporten


ik heb de eer te Uwer kennis te brengen dat er op 5 november 1944 rond 15 uur een soort'vliegende bom" neergestort is te Kapellen, gehucht Kapellenbosch, Brasschaatlei, op ongeveer1,5 km ten noord-oosten van Kapellenbosch-station.

Niemand heeft de bom hooren of zien aankomen. Zij heeft een trechter in de grond gemaaktvan ongeveer 10 meter doorsnee op een diepte van ongeveer 2,5 meter. Er zijn geen doodenof gekwetsten. Er werden een vijftal villa's de daken afgerukt en enkele boomen ontworteld.Kleine onregelmatige stukken scherven in wit metaal liggen tot ongeveer 3-400 meter verspreidin de ronde.

ik heb de eer te Uwer kennis te brengen, dat er op 12 november 1944 te 14.30 een soort V1neergestort is te Kapellen op ongeveer 2 kilometer ten noorden van het centrumvan het dorp,Kapellen. Volgens getuigenverklaring is de bom uit oostelijke richting gekomen -uit de richtingBrasschaat-.De bom heeft geen put gemaakt, er steekt ter plaats een wit metalen buis in den grond vanongeveer 1 meter. Er liggen bijna geen overblijfselen. Vele boomen werden beschadigd o fvernield. Menschenlevens zijn er niet te betreuren, doch vier personen werden gekwetst doorglasscherven. Er werden slechts een viertal huizen beschadigd, de V1 in een bosch gevallenzijnde. (Een bijgevoegde nota situeert de bominslag als volgt: ...ongeveer naast het huis van deboswachter van de Heer Geelhand. Dit huis is gelegen ten N-0 van de Kapelsche straat en tenN. van den Kalmthoutschen steenweg (Blokskensweg)).

lk heb de eer te Uwer kennis te brengen, dat er op 13 november 1944 rond 23 uur, een soortvliegende bom neergestort is te Kapellen, Ertbrandstraat (Groote baan Antwerpen Putte -Bergen op Zoom) op 1.200 meter van de Belgisch-Nederlandsche grenzen. Niemand heeftgehoord o f gezien vanwaar deze bom gekomen is . Z ij heeft een diepen put gemaakt vanongeveer 10 meter diameter op eene diepte van ongeveer twee meter. Er zijn enkel kleinestukken wit metaal achtergebleven. Er zijn geen dooden of gekwetsten, doch er werd veelschade aangericht aan de omliggende gebouwen.

Op woensdag 15 november 1944 rond 4 1/2 u u r i n d e n a m i d d a g , i s e e n v l i e g e n de b o m t e r e ch t

gekomen in het eigendom "Mastenhof" van mevrouw Kronacher, bij de Orangerie. De plaats isgelegen ten N-0 van de Kapelsche straat en ten Noorden van den Kalmthoutschen steenweg(Blokskensweg)

18.11.1944 om 16.15 te Kapellen, gehucht Selst. V1 G een dooden of gekwetsten. Een villavernield en verscheidene huizen zwaar beschadigd.

25.11.1944 rond 11 uur te Kapellen, Hoogboom, Claessensdreef. V2. Eén dode en drie lichtgekwetsten. Vijf woningen zwaar beschadigd en vijftien minder zwaar.

1.12.1944 rond 2.30 uur te Kapellen, Kalmthoutsche steenweg. V1 G een slachtoffers. Geenschade buiten enkele boomen; bom in de lucht of op boomen ontploft.

1.12.1944 om 20.55 te Kapellen Hoogboom. V1 G een slachtoffers. Een kasteeltje zeer zwaarbeschadigd een dertigtal huizen licht.

57


13.12.1944 om 12.10 uur te Kapellen, Kapelschestraat. Vl. Zes tamelijk erg gekwetsten en 30licht. Zes huizen vernield, 200 huizen beschadigd. Het tuig is in de boomen ontploft.

17.12.1944 rond 10 uur te Kapellen Hoogboomschesteenweg. V2. Geen dooden en een lichtgekwetste. Eén huis zwaar beschadigd

18.12.1944 om 5.45 te Kapellen Zilverenhoek. V2. Drie licht gekwetsten. Elf huizen zwaar eneen twintigtal licht beschadigd.

18.12.1944 om 15.45 te Kapellen Heidestraat. Aard van het ontploffingstuig, Raket (sic!). Geenslachtoffers.

24.12.1944 om 17.30 (kerstavond (Red.)) te Kapellen Oudebergschebaan. V1 Negen zwaargekwetsten. Drie huizen volledig vernield, een vijftigtal volledig beschadigd.

27.12.1944 o m 14.30 u u r t e Kapellen Kapelsche straat. V2 . G een slachtoffers. D r iehuizenbeschadigd, twee licht en 1 zwaar.

27.12.1944 om 23.30 uur te Kapellen, Fransche weg. V2. Geen slachtoffers. Enkele huizen lichtbeschadigd.

28.12.1944 om 15.30 uur te Kapellen, Kalmthoutsche steenweg. V2. Geen slachtoffers. Lichteschade aan een huis.

29.12.1944 om 7 uur te Kapellen, Grensstraat. V1 G een slachtoffers. Dr ie huizen zwaarbeschadigd.

29.12.1944 om 7.10 uur te Kapellen, Grensstraat. V1 G een slachtoffers. Drie huizen zwaarbeschadigd

30.12.1944 om 3.30 uur te Kapellen, Koude heide. V2. Geen slachtoffers. Eén huis zwaarbeschadigd.

1.1.1945 om 16.30 uur te Kapellen, Golflei. V1 G een slachtoffers. Een tiental huizen zwaarbeschadigd

2.1.1945 om 5 uur te Kapellen, Fransche weg. V1 G een slachtoffers. Twee huizen zwaarbeschadigd.

2.1.1945 o m 7.30 uu r t e Kapellen, Klinkaart. V l . G een slachtoffers. Eé n huis zwaarbeschadigd.

2.1.1945 om 22 uur te Kapellen, Corsicalaan. V1 T wee dooden en een gekwetste. Eén huisvolledig vernield.

2.1.1945 om 16 uur te Kapellen, Hoogboorn. Vl. Geen gekwetsten en geen schade.

9.1.1945 om 15 uur te Kapellen, Klinkaartstraat. V l . Geen slachtoffers. Enkele huizen lichtbeschadigd.

12.1.1945 om 11.15uur te Kapellen, Bloemenlei. V l . Vier licht gekwetsten. Eén huis zwaar envijftien licht beschadigd.

19.1.1945 om 17.40 te Kapellen, Tuinwijk. V2. Zeven personen tamelijk erg. Tien huizen ergbeschadigd, een honderdtal licht beschadigd.

58

/I Q•r•k •

-+++ ,3,0 . ,rive

J ' 44-;•.:•,' ++++++++ +4-4. ••• . / 1 "1"

- -'-'.». * ' - - ' - - . * , •- ',4 - 4 - 1 , . . , , , , , . ,

4-.1- , g *V44V-le-, „. ov,,,9,2.,c'.01yr,;:, lc

4= 2L0 rA ' g 41) ' ' i ,} i7c11177,3ci4-, ,t ,--

. i7P, 9,T

(7,,.'41,7)01T

GARE2

:

1. •,•,\.„

over:

'A

P A Y SIf '2'

\

'71'i'•

• • '•0,• I

•

V2 causing incident

* V 2 lanfall only

ANTVVERP V1 and V2 ATTACKFall of Shot on Arrondissement of AntwerpFrom 7 oct. 44 to 30 March 45

Inslagen van V-1 en V-2 bommen te Kapellen.Deze inslagen werden overgenomen van eengeallieerde stafkaart met als titel

rO'r.

-••

',-;„“—;2•

74' ;

1-"•!,;yr

-

v i\-,*3. \-•

t...22,11-',

0

" o , r - r , , 1 , ! " • "I " " ; " . k . P / •

, - •

1

• \\

• V •••••..,

" •u/tij?,,,,

!se:: ..\ t,'

:0„:.

't Bruggeske jg 31- flint 1999 — nr 2.

21.1.1945 om 6.15 uur te Kapellen, Bloemenlei. V2. Twee dooden en 20 licht gekwetsten. Tweehuizen volledig vernield, een honderdtal erg beschadigd.

24.1.1945 om 5.50u te Kapellen, Kalmthoutsche Steenweg, V1, geen slachtoffers. Twee huizenzwaar beschadigd.

24.1.1945 om 6.30u te Kapellen, Klinkaartstraat, V1, geen slachtoffers en geen schade.

26.1.1945 o m 6.50u t e Kapellen, Heidestraat, V1 , geen slachtoffers. Twee huizen lic htbeschadigd.

4.2.1945 om 6.30 uur te Kapellen, Fransche weg, V1, twee dooden en één gekwetste. Een huisvolledig vernield.

4.2.1945 om 4 uur te Kapellen, Spelierlaan, V1, geen slachtoffers geen schade.

5.2.1945 om 10.30 uur t e Kapellen, Statien, V1, zes dooden en twintig gekwetsten. 50 huizenzwaar beschadigd en 100 huizen licht beschadigd.

10.2.1945 om 11.45 te Kapellen, Klinkaart, V1, geen dooden of gekwetsten. Geen schade.

10.2.1945 om 22.30 uur te Kapellen, Ertbrandstraat, V1, geen dooden of gekwetsten

11.2.1945 om 18.30 uur te Kapellen, Bramlaan, V1, twee lichtgekwetsten.

13.2.1945 om 8.15 uur te Kapellen, Sevenhanslei, V1, zes doden en tien gekwetsten. Tienhuizen volledig vernield en 35 zwaar beschadigd.

14.2.1945 om 21.45 uur te Kapellen, Kapelsche straat, V1, vier dooden, twee zwaar en vijftienlicht gekwetst. Zeven huizen volledig vernield en twintig beschadigd.

Bronnen en noten.

Jan Vanderhaeghe.

- Provinclearchief: bundel oorlogsgebeurtenissen 1940-1945, deel 1 bundel oorlogsschade, bundel 3, farde17 - Kapellen

- Plan: Er bestaat een kaart van het arrondissement Antwerpen met daarop aangeduid de inslagen van deV1 en V2 bommen. Van deze kaart werden een aantal afdrukken gemaakt. Een van die afdrukken wordtbewaard op het Documentatiecentrum van de Noorderkempen te Ekeren, Veltwijcklaan 19. Deze kaartwerd als basis gebruikt om de inslagmarkeringen over te brengen op een meer hedendaagse kaart. Z i ebijlage 1 van dit nummer )

[1] Tekst geput uit "Kapellen tijdens de tweede wereldoorlog" door R.Balbaert. Uitgave van de CultureleKring Hoghescote v.z.w. Kapellen.

[2] De proces-verbalen worden exact weergegeven, met inbegrip van de fouten in de tekst, de somsmerkwaardige zinsbouw en tegenstrijdigheden in de gegevens.

59

DE ZONNEKLOPPERS.

' t K E T J E . ( v e r v o lg)

Uittreksels uit het boek van RIE VANDERHEYDEN - Uitg. DANTHERENAAT GRASSIN H E T KETJE


Het toenmalige N.I.R. heeft als tegenhanger van de populaire "Bonte Dinsdagavondtrein" , hetradiocabaret "De Blinkende Zonnekloppers" opgericht. Renaat Grassin wordt als medewerkeringeschakeld. Deze voelt er zich onmiddellijk mee in zijn sas. Hij kan erin fantaseren, schrijftscetches, zingt, en cree6rt er zijn fameuze Po6zeekes van 't Ketje.

Door zijn persoonlijkheid als creatief artiest zal Grassin weldra de leiding van de Zonnekloppersop z ich nemen. Geheel Vlaanderen luis tert me t genoegen e n m e t s teeds groeiendebelangstelling naar deze cabaretuitzending.

Hij brengt er zijn parodieën op politieke personages, schept nieuwe figuren zoals Flupke enTistje en voert gesprekken met z ichzelf via het Ketje. Hij beleeft er plezier aan want hij is nietgebonden aan toneelteksten v an anderen. H ij is z elf schepper en vertolker en met despeelsheid van zijn geest is het cabaret zijn genre bij uitstek geworden. Naar aanleiding van de250-ste opvoering wordt Renaat Grassin in de bloemetjes gezet. De toeschouwers krijgen er bijhun programmaboekje een door hem getekend portret van het Boefje bij.

Een artiest is ook een mens. Iedereen wil in Grassin een grappenmaker zien en dat is hij ook inhet normale leven. Hij is de man voor wie de zon altijd schijnt. Vooral 's nachts, bij pot en pint,wanneer hij het hoge woord kan voeren met zijn ongebreidelde fantasie, met zijn vlijmscherpeopmerkingen, met zijn aparte kijk op het leven.

De oorlogsomstandigheden zetten een domper op veel activiteiten en z o verdwenen D eZonnekloppers uit de ether. Aileen het Ketje blijft over en zal er voor zorgen dat het volk verderzijn rantsoen humor krijgt. Hij blijft de uitlaatklep van de gewone man.

Het Ketie midden het orkest van Stan Brenders (naast hem) met uiterstrechts Piet Bergers en vooraan accordeonist Stan Leurs.

60

Hij treedt nog op bij het dramatisch gezelschap van de radio, voert scetches op en zowel voorde micro als voor het voetlicht blijft hij de toegejuichte acteur. Bij talrijke toneelgezelschappenwordt hij a l s gastregisseur gevraagd, en met z ijn rosse sprietharen speelt hij verder hetgraaggeziene Boefje.

Zo was hij. Zo trad hij heel de oorlog op voor zijn volk met monologen, liederen en scetches.Over de scetches schreef "TONEELLEVEN" destijds: "Knap en vaardig, geestig en goddankwelvoeglijk zijn ook deze dingetjes neergepend. Misschien a f en toe te zeer door Grassingeschreven voor Grassin. Gebundeld en uitgegeven nochtans om anderen te helpen eencabaret-repertorium samen te stellen..."

LEVENSCLOWN.

Grassin was een clown in het leven, tegen alle alledaagsheid in, als een mus die gekkesprongen maakte. Hij was een Uilenspiegel met zijn Vlaams idealisme, in zijn volkse trouw. Hijwas een geboren grapjas, een scheppend humorist die de grijze dingen van het leven dik in deverf weet te zetten. Dit alles behoort tot zijn levensstijl.

Soms vraagt men zich af waar hij het haalt. Hij haalt het nergens, het zit bij hem ingebakken.Niet alleen in z ijn scetches, monologen maar tevens in zijn dagelijkse doen. Is zijn lijfspreukgeen uitgetekend zelfportret? "Vermijd alle inspanningen, tenzij op de planken. Schuw onnodigeuitgaven, tenzij op café. Leef niet zoals de anderen, want dat betekent langzaam sterven."

LA CIGALE ET LA FOURMI

La cigal' haa giel de zou merin stammenij zitte lampette en chantijreen aswanniej de winter gink arrivijrezat 'm vriedeg in de kroten zag 'm schiji van mizijre...

En 'm gink kloeged binnebaa de fourmi, zaan voizinneen 'm vroeg heu de lui prêter'nen bouterham of e stukske kijspour subsiterjusqu'à la saison nouvelle."Ik zal aa den intrest betoele, lui dit-elleas de saison sera amélioréeen as de crise sera passée."

Ja mo, la fourmi was 'n gierige pinneen ze leet zaa de cigal' justement ni bin neen ze vroeg 'm meej'n voedl air:

"Que faisiez vous au temps chaud mon cher?G'et lek 'nen imbésil aa zitte 't amuzijreet en plus... vooël leekes gezoengezonner aa te genijreHé bien, salut printemps,ge kun naa veu ne buffet vide valsijre"

61


in 't Vioms D E KREKEL EN DE MIER

De krekel had de hele zomerin het café zitten drinken en zingenen wanneer de winter aankomtzat hij zwaar in de problemenen zag hij scheel van de miserie...

En hij ging klagend binnenbij de mier, zijn gebuuren hij vroeg haar hem te leneneen boterham of een stukje kaasom te overleventot het nieuwe seizoen.Ik zal den intrest betalen sprak hij tot haarals het wat later in het seizoen isen als de crisis voorbij is.

Maar de mier was een gierige pinen ze liet de krekel niet binnenen ze vroeg hem met een vuil tong:

"Wat deed gij als het warm was beste?Ge hebt U gelijk een zot zitten rt amuserenen nog erger... vuile liedjes gezongenzonder U te schamenZodus, vaarwel lentege kunt nu voor een lege kast dansen.

MAROL (pardon) MORAL:

Van mo altaait oen te werkekraaigde ne slechte karakteeren op 't leste zoj'aan aaige breunog teere verstuute.'t Es doveu dat ik ne loerik respektijr.D'ailleurs 1 werk es veu de pjeerre:die emme-n-aazers oen eule puute.

G O E W I J T E

Die het ni wet en ni wet dat 'm het ni wet,

dat es 'nen ijzelsloegt 'm duujd.

Die het ni wet en wet dat 'm het ni wet

dat es ne soekkelijrliert het 'm.Die wet en ni wet dat 'm wetdat es 'nen druumermokt 'm wakker.En di wet en wet dat em wetdat es 'n verstandige kadee,imitijt 'm.

Verz ameling van dokumentat ie voor het archief van de eu lturele kringHoghescote!!!

0Alle dokumentat ie over Kapellen is welkom!

0Wij denken aan foto's, doodsprentjes, doodsbrieven,postkaarten , krantenknipsels, oude menukaarten,

geboortekaart jes, oude trouwboekjes, oude notarisakten,huwelijksaankondigingen,

oude rekeningen van Kapelse firma's enz, enz...

g eef ons een seint je en we komen even langs.eij voorbaat hartelijk dank!

Dan k zij uw medewerking en steun kunnen wij ons archiefover Kapellen verd er uitbreiden.

62

GOED WETEN

't Bruggeske jg 31- juni 1999— nr

MORAAL

Van steeds te werkenkrijgt ge een slecht karakteren op 't laatst zou je, je eigen broernog verstoten.Daarom respecteer IK een luierik.Daarbij werken is voor de paardendie hebben immers ijzers aan hun poten.

Diegene die het niet weet en niet weet dat hijhet niet weetdat is een ezel...sla hem dood.Diegene die het niet weet en weet dat hij hetniet weetdat is een sukkelaarleer het hem.Diegene die weet en niet weet dat hij weetdat is een dromermaak hem wakker.En diegene die weet en weet dat hij weetdat is een verstandige kerel,imiteer hem.

Jef Herman.


Verborgen heralaiiek te Kapellen.Toevallige heraldische vondsten.

Wie op zoek gaat naar heraldiek, het verschijnsel dat ons uit de Middeleeuwen is bijgebleven,zal dat bijna overal kunnen ontmoeten mits een weinig aandacht aan de omgeving te besteden.

Heraldiek langs de openbare weg: o p historische gebouwen, boven ingangspoorten v ankastelen, op oude grafstenen tegen de muren van parochiekerken, op gevels van gemeente-huizen op landelijke kapellen langs wandelwegen.

Te ontdekken heraldiek...

Op schilderijen in musea, en dan vooral op portretten, in kerken- en kasteleninterieurs, invloeren, op glasramen of rouwborden. De grafische heraldiek is te vinden in bibliotheken enarchiefdepots. Buiten deze enkele gewone vindplaatsen kan de belangstellende soms tot nogongekende vaststellingen komen: de verborgen heraldiek.

Van deze veeleer ongewone soort denk ik aan de vondst van enkele stenen met daaringebeitelde wapens. O p verzoek v an d e gekende Ekerse heemkundige, w ijlen F ransBresseleers, was ik op het landgoed "Moereland" langs de steenweg Donk-Brasschaat, om daareen heraldische steen die in de tuin lag, trachten te vereenzelvigen.

De steen, enkele tonnen zwaar, was afkomstig van het vroeger kasteel van de Baillet dateertijds op die plaats stond. Een toevallige stoot tegen een hoop bladeren bracht een anderedaaronder verborgen steen zichtbaar, die, na vrij gemaakt van bladeren, ook nog een wapenvertoonde, minder groot, maar even gemakkelijk te vereenzelvigen zoals de andere.

Dit vroeger voorval om te komen tot een meer recente ontmoeting met verborgen heraldiek,ditmaal t e Kapellen. Plaats van het gebeuren, een gewone eenvoudige v illa in d e wijkVloeiende-Heikant. In een der kamers beyond z ich een buiten gebruik gestelde schouw,waarvan de binnenruimte ingenomen was door rekken met damesjurken, maar die nog juistgenoeg doorz icht lieten o m t e z ien da t d e wanden v an d e schouw bezet waren me tgleisteentjes.

Met de bedoeling deze wat nader te bekijken werden enkele rekken weg gezet en verschenener twee gekleurde tegels met wapen. De ene met op een gele achtergrond een bruine negerkop met witte hoofdband; de andere vertoonde een schild doorsneden van zilver en azuur, opzilver een rode keper vergezeld van drie schijnbaar letters T zwart op azuur (het onderste deel),een gouden zon met aangezicht en stralen.

Voor de heraldieker een welgekomen vaststelling. Hier bevinden z ich niet alleen brokkenverborgen heraldiek, maar bovendien een onderdeel van de plaatselijke historiek van despeelhoven of hoven van plaisantie, zoals de buitenverblijven van rijken en adellijken tijdens hetancien regime genoemd werden.

De huidige bewoner wist te vertellen dat op de plaats vroeger een speelhof stond, het hofje"Vloeiende", een klein kasteeltje, want het was voorzien van een toren. Het werd bewoond dooreen baron uit Nederland die overleed in 1945. Het gebouw werd toen afgebroken en herbouwdtot villa.

Volgens een verdere verklaring zou er op de zolder van de huidige woonst nog een afbeeldingvan het verdwenen hof kunnen liggen en er werd beloofd dat er me een zou bezorgd worden.Spijtig genoeg v oor d e iconografie v an Kapellen i s e r v an dez e belofte n o g n ietsterechtgekomen.

63

Het is duidelijk dat de gleistenen in de schouw afkomstig zijn van het verdwenen kasteeltje enmisschien dan wel het enige concrete overblijfsel. I n de voorgevel van de huidige woning iseen uitsparing zichtbaar die waarschijnlijk bedoeld was om daar ook nog een steen met wapente plaatsen.

We zetten de twee wapens even in de kijker, ze zijn terug te vinden in het gekende armoriaalvan J. B. Rietstap. (1).

64


Het wapen met de zon en de keper is dit van de familie van Sonsbeek. De drie schijnbare lettersI die de keper vergezellen zijn zoals we dachten, slechts afgebeelde beukhamers, een veelgebruikte heraldische figuur, een middeleeuwse strijdhamer met korte steel.

Bij Rietstap staan de hamers schuin geplaatst, terwijl deze op de gleisteen de twee boven dekeper, schuin rechts en schuin links staan en de onderste rechtop of paalsgewijs, zoals dat inheraldische termen zou klinken.

Het wapen met de neger kop of beter moren kop, is dit van de familie Tested, ook soms Testaiten zelfs Testaert genoemd.

In de heraldiek is de moren kop bijna altijd zwart en met witte hoofdband, tenzij anders vermeld.De meeste beschrijvingen zeggen voor de moren kop meestal natuurkleur, waarmee dan zwartbedoeld wordt. Een bruine moren kop, alhoewel ongewoon, is dan toch niet foutief, op deafbeelding bij Rietstap is hij zwart.

Over het waarom van een bepaalde figuur in een wapen werd al menige vraag gesteld, vraagdie n ie t alt ijd ev en gemakkelijk t e beantwoorden is . Daarvoor z ou men t o t d e eers tewapenvoerder die de figuur koos of verkreeg, moeten kunnen komen. De meeste heraldischefiguren hebben wel een symbolische betekenis en daar bestaan naslagwerken voor.

Het verschijnen van een moren kop in een wapen zou kunnen duiden op een verblijf in detropen van de eerste wapenvoerder, of dat hij in krijgsdienst tegen de moren gestreden heeft, ofdat hij zijn leven te danken heeft aan een moor tijdens een gevaar. (2). Nog een ander eneenvoudiger geval is dat deze figuur genomen werd als sprekend wapen voor een familie die deMoor genoemd werd.


De keper in het wapen van Sonsbeek en die doet denken aan de nok van een dak, is in deheraldiek het symbool voor stevigheid. De wapenvoerders van deze figuur waren dan ookdoorgaans de steun van stad- of gemeentebesturen, lieden waarop men steeds kon rekenenvoor raad en daad.

Van d e z on i n he t tweede deel v an he t Sonsbeek-schild wordt gezegd da t dez e b i jwapenverlening slechts gegeven werd aan hen die als lichtende voorbeelden konden gesteldworden. (2).

Wat nu over deze families ?

In de bevolkingsregister van Ekeren werd ingeschreven op 13 apr il 1937 van SonsbeekLudovicus Henricus, komende van Bergen-op-Zoom, Klavervelde 12, rentenier, geboren teHeino, provincie Overijsel, huize "De Grune", op 31 juli 1886 en zijn echtgenote Testers AnnaMartina Lucia Marie, geboren te Halsteren Nederland op 8 juli 1899.Als adres werd vermeld: Hoogboom Vloeiende nr 18. O p 1 januar i zou het echtpaar vanSonsbeek-Testers Kapellen verlaten hebben en dan is er als adres genoteerd Vloeiende nr.108. (3).

B I D V O O R D E Z I E L V A N Z A L I G E RW elede l gebor en Heer

Ludovicus nutrients van SonsbeeckE c ht y inoo t van M ev r ouw •

, Anny M ar t ina Luc ia M ar ia T EST ERSEarelt d von den H. Har t bond,

W eldoaner Men Keck en A r m en.geboren te Hein° (Over' s s eV hniz e de Gienne,,

op 31 J ol i 11385 en over laden it t Ant werpenSt. Cam il lus Gasthuis, op 5 Mei1943,

Voor r ien nan al de t reost middelen onzer• - - M o e d e r de H. Kerk.

Uit w a t z o dadelijk b l i jk t z o u d a t ver trek o mgezondheidsredenen kunnen geweest zijn, want juist opdag een jaar later werden z e terug ingeschreven.Volgens d e bevolkingsregisters s tier f Ludovicus v anSonsbeek te Kapellen op 5 mei 1943.Volgens d e teks t v an z ijn bidprentje s t ier f h i j o pgenoemde d a t u m t e Antwer pen i n h e t S i n tCamillusgasthuis.

Op het bidprentje is geen titel vermeld, alleen weledel-geboren heer. Hij was erelid van de bond van het H.Hart en weldoener voor kerk en armen.

De weduwe van Sonsbeek, geboren A.M. Testers, stierfop 28 mei 1979, Vloeiende 108, dat later Heikant nr. 22werd. Hierbij dient opgemerkt dat de wijken Hoogboom,Zilverenhoek, K le in Heik en e n Vloeiende t o t 3 1december 1982 deel uitmaakten v an d e gemeen-teEkeren.

Over de familie van Sonsbeek kennen we voorlopiggeen bijzonderheden. Over Testert daarentegen be-schikken we over een brok genealogie dat gaat tot debeginjaren van de 19de eeuw. (4).

De naam zou reeds voorkomen in de Middeleeuwen als Testardus en, vooral in Frankrijk, doorsamentrekking van het oud franse woord teste, later tête, en vandaar misschien ook het hoofd inhet wapen.

Testardus zijn zoon werd Testartsone of Testarts, later Testaert en Testers. In Nederland is defamilie vermeld als pachters en later als eigenaars van grote hoeven in de streek van Bergen-op-Zoom.

Leden Tes ter t war en schepenen, burgemeesters, e n v oo r z i t t e r s v a n verschillendepolderbesturen. I n d e eerste helft van d e 18de eeuw z ijn leden vermeld t e Deurne enBorgerhout.

65

"De kern van a l le dingenis s t i l e n eindeloosAileen d e d ingen z ingenons l ied i s kor t en br oos "

Uit " A d a g i o " v an F . T immermans

Dankbaar gedenk en we Mev rouw

ANNA MART/NA LUCIA MARIA TESTERSweduwe v an de Heer

LUDOVICUS VAN SONSBEECK

geboren t e Hals t eren ( NI ) , o p 9 ju l i 1899over leden t e Ekeren-Z ilverenhoek, o p 28 m ei 1979.

(Jarenlang ieveraars t er van " K e r k en W er e ld" d evroegere B ond v an het H. Har t . )

't Bruggeske rig 3 1- j u n i 1 9 99 nr 2.

"Maar de uit werk ing v an d e G eest i s ju is t l ief de,vreugde, v r ede, gedu ld , v r iendeli jk heid, goedheid,t rouw, zacht moedigheid e n z elf beheer s ing. "

St. Paulus in de br ief aan de G alat en 5/ 22

Als diepgelov ig m ens was onz e over ledene gek endom haar m i lde naas t enlief de.Waar z e v r ede e n v r eugde br engen k on d e e d z ehet. W a t h a a r echt kenmerk t e was haar mat eloosvert rouwen in Mar ia. Haar kommer ging ook onver -deeld u i t naar d e k e r k : z owel i n h a a r par oc hieals naar de wereldkerk . W at haar bekommerde wasde n o o d aan he i l ige pr iest ers.

Dankbaarheid vervult ons har t en samen met Mar ia,die z e z o v r oom v er eer de, pr i jz en w i j h o o g d eHeer : " M agnifi c at "

Ik weet het niet , i k v ind geen naam,ik k r i jg het in geen woor den saamwat e r nu omgaat in m i jn z ieleIs het soms bl i jds c hap ? I s ' t verdr iet ?of a l lebei ? E n ook weer nietlk k a n s lecht s z wi jgend k nielen

Uit " A d a g i o " v an F . T immermans

J. Ket elaars, begraf enissen, K apellen. T el . 64.20.58Drukkerij Van den B ogaer d Put t e-Kap, T e l . 6 4 . 2 2 . 1 3

De mogelijkheid bestaat dat de familie afkomstig kan zijn uit Frankrijk en van daar uit langsVlaanderen zich tenslotte in Nederland vestigde. Deze veronderstelling volgt uit het feit dat ineen werk over de oude Vlaamse heerlijkheden uit 1632 een familie Testart vermeld is metidentiek hetzelfde wapen als de eigenaar van de heerlijkheid Bousingen. De moren kop is daarook vermeld als in natuurkleur (5).

Hopelijk z ijn e r nog Kapellenaren die z ich iets van het verdwenen kasteeltje "Vloeiende"herinneren en die dat eventueel zouden willen mededelen.

Verwijzingen.

(1) J. B. Rietstap: Armorial Général, lste uitgave 1861, met ruim 120.000 wapenafbeeldingen en beschrij-vingen.(2) A.W. Kits Nieuwenkamp: Encyclopedie van de heraldiek. Elsevier Pocket, 1961.

C. Pama: Prisma van heraldiek en genealogie. Uitgeverij Spectrum 1990.(3) Gegevens bezorgd door de heer M. Bollen van de Ekerse Heemkring.(4) De familie Testers door H. Levelt, oud stadsarchivaris van Bergen-op-Zoom. Dit werk is niet in dehandel verkrijgbaar.(5) Philippe de l'Espinoy: Recherche des antiquités et Noblesse de Flandres. Uitgeverij Marc Wyon Douay1632.

66

Jos Goolenaert&

Lydia SANDEE een kleurenpalet uit Putte.

,

67


Volgende in de rij om als schilder even extra 'inde verf' te warden gezet, blijkt een dame te zijnuit Putte-Kapellen. Geboren te Merksem op 3oktober volgde Lydia de lessen aan de hooggeprezen St. Lutgardisschool. Zeer klein nogliet ze zich reeds opmerken door het schilderenvan 'Hummeltjes ', fi jnz innige figuurtjes d i ezeker op die leeftijd tot de verbeelding moestenspreken.

Tussen haar beroepsbezigheden — z e wasachtereenvolgens directie-secretaresse b i jAtlas Copco, op de personeelsdienst van G.B.-Groenplaats en op de toen nieuwe tractoren-fabriek van Ford — vond ze even de tijd om in1959 te Mortsel te huwen. De naam van deuitverkorene v indt u onder aan d i t artikel.Dochter Nicole was er reeds in 1960, en diezou later voor een mooi klavertjevier zorgen, dekleinkinderen Bert, Tineke, Saartje en Linde.

Na omzwervingen in Antwerpen, Ekeren enBrasschaat, kwam Lydia uiteindelijk in Kapellenterecht. De drang naar deze gemeente moetreeds lang hebben bestaan, want jaren daar-

voor kwam Lydia reeds wekelijks naar het schildersatelier van Johan Janssens op de zolder vande oude pastorie.

Die drang zat misschien wel in de genen, want Lydia stamt uit een illuster Kapels geslacht, metname de families De Clerck (zie 't Bruggeske van 1.12.1997 waar onder nummers VI.13 enVII.10 ook de families Aertssen uit Stabroek, De Schutter uit Kapellen en Van Putte uit Putteworden besproken), evenals Vercammen (z ie ' t Bruggeske van 1.12.1998 onder nr VA) .Overgrootmoeder Vercammen, dochter Van Joannes Vercammen — de eerste gediplomeerdeonderwijzer van Kapellen — was in haar tijd begenadigd tekenaar, maar ook vader Willy kanvoor die genen gezorgd hebben, hij was namelijk architect. Dochter Nicole trok de lijn door enwerd regentes in sierkunsten.

Met dit alles ben je het aan jezelf verplicht om je gaven te tonen... Dat deed ze ook tenovervloede. Lydia legde zich aanvankelijk toe op de techniek van pastelschilderen, gebruik-makend v an krijt, wat niet dadelijk de meest gemakkelijke is. Na jaren van 'zolderen', ging zebovendien enkele jaren lessen volgen t e Berchem bij Kr ien V a n Looy, een Herentalsespecialiste i n aquarelleren. L a t e r werd dit door Mady Franken meer op punt gezet, meerbepaald wat betreft creativiteit en originaliteit.

Op de zolder zelf was ondertussen de fakkel overgenomen door Harry Buyck, waar vooral denadruk werd gelegd op het schilderen met olieverf, zowel geborsteld als 'met het mes'. Lydiaschrok er niet voor terug zich in alle drie deze technieken verder te bekwamen.

Haar werk bespreken is niet zo eenvoudig, vooral omdat het vaak van de meest uiteenlopendeaard is. Zo zijn haar pastels picturaal verfijnd, zeg maar fotografisch, terwijl haar olieverfdoekenveeleer uit de losse pols komen, vlot en gedurfd. De aquarellen daarentegen leunen weer aanbij het romantische genre, Monet zou er met een glimlach op neerkijken.Waarvan akte...

Aan het werk op de zolder van 'De Oude Pastorij'.

Openmonumentendag bij Van Herck.

68


.??Otee,s:i.A

Aqua

rel 'r

oman

tisch

bru

gget

je'

Aqua

rel 'k

lass

ieke

com

posit

ie'

- E i t i - 6 6 6 t m i n t - t t 5 ( a m s a . 6 5 m 2 1 ,

Olieverf op doek "Raam met bloemen",thans te bewonderen in Noorwegen.

4 3 0 ; i3,

Olieverf op doek" Winter in onze Ardennen".

Tekst en foto's zijn van de hand van Jac Vanummissen.

70


Het ontstaan van de Koning Albert/eien de Koningin Elisabeth/ei.

1 Bruggeske jg 31- juni 1999 — nr 2.

In het verslag van de gemeenteraad van 15 april 1909, voorgezeten door Burgemeester EduardGeelhand, noteerde de gemeentesecretaris: "het voorlopig verzoek van de familie De Schutter-Kennis, wonende te Kapellen, strekkende om straten te mogen trekken op hun grond gelegenbij het station, hebbende die grond een oppervlakte van circa 9 ha, die z ij zinnens zijn ompubliek te verkopen, wordt voor de eerste maal besproken".

De gemeenteraad verzette zich niet tegen de opening van nieuwe straten, doch eiste dat dezeminstens 12 meter breed zouden zijn. De raad machtigde het college om verdere voorwaardente bespreken met de familie De Schutter.

Op 30 april 1909 stuurde notaris Lombaerts uit Antwerpen, handelend namens de kinderen DeSchutter, d e offic iële aanvraag naar het schepencollege. D i t schrijven werd tijdens d egemeenteraad van 6 mei 1909 grondig besproken door de raadsleden die beslisten om in deontworpen straten een steenweg met een breedte van 3 meter te doen aanleggen op kostenvan de verkopers. Ook zouden de noodzakelijke buizen voorzien worden voor de riolen en ditmet een geldelijke tussenkomst van de boordeigenaars. Aan de familie De Schutter werdgevraagd om een officieel plan te laten opmaken en te bezorgen aan de raad.

z4 akimsg,t

N

Rechts in de verte, de nog niet bebouwde Koning Albertlei.

Tijdens de gemeenteraad van 23 november 1909 werd de aanvraag besproken van de heerLouis De Vooght, bouwkundige uit Antwerpen. De raad besliste eenparig om zich te houden aande beslissing van 6 mei 1909, d.w.z. een kasseiweg van 3 meter breedte op kosten van deeigenaars e n later , "indien noodzakelijk bevonden" d e aanleg v an r iolen me t financiëletussenkomst van de boordeigenaars. In elk geval diende gezorgd te worden voor "de aflossingder waters". De straten dienden alleszins 12 meter breed te zijn en ook de uitweg naar deHeidestraat diende op een voile breedte van 12 meter aangelegd te worden.

71

Bruggeske jg 31- juni 1999 — nr 2

2 - de definitieve aanvaarding van de werken door de gemeente zal voorzien worden één jaarna de voorlopige aanvaarding.

3 - voor de hoofdstraat worden kasseien Lessines van 18x16 voorzien en voor de zijwegen waspetit granit 14x16 voldoende.

Na een schriftelijke tussenkomst van de Hoofdingenieur van de provincie bij de gouverneurverklaarde de gemeenteraad zich op 17 mei 1911 akkoord met de aanvang van de werken mitsvoldaan zou worden aan de volgende voorwaarden:

1 - de dikte van het zavel bed diende geregeld te warden volgens de geschiktheid van de grond,2 - er diende gezorgd te worden voor een goede afloop van het water,

3 - de kasseiweg in de hoofdweg diende aangelegd te worden in Lessines kasseien ofwel inZweedse kasseien met een minimum afmeting van 18 x 14 en voor de zijstraat mocht een kleinegraniet gebruikt worden volgens een model dat tentoongesteld werd op het gemeentehuis (enwaarover de geschiedenis ons verder niets meer vertelt),

4 - de controle op de werken wordt uitgevoerd door de gemeente mits een vergoeding van5 BEF per dag te rekenen "zonder oponthoud van het begin tot het einde der werken, wel teverstaan voor de kasseien metselwerken",

5 - niet het minste gebouw zal mogen opgericht worden voor de voorlopige aanvaarding derwerken door het gemeentebestuur.

Foto L. Hoelen.

Op 7 februari 1912 vroegen de eigenaars van de gronden om op hun kosten langs de straten ophun gronden lindebomen t e mogen aanplanten. D i t voorstel wer d aanvaard door d egemeenteraad op 24 februari 1912 mits naleving van de volgende voorwaarden:

1 - de bomen zullen geplant worden op een evenwijdige afstand van 6,5 meter en op 60 cm vande boord van de gracht en op 3,90 meter van het midden van de kasseiweg.

73

Een nieuwe aanvraag van:'t Bruggeske fg 31- juni 1999 — nr 2.

- mevrouw weduwe Petrus Franciscus Judocus Ghys, geboren Elisabeth Joanna Paaps,eigenares zonder beroep, wonende te Antwerpen, Markgraevelei, 92, geboren te Poppel op 29mart 1854,

- Ludovicus Josephus Hyacinthus De Vooght, bouwkundige, wonende te Antwerpen, ArthurGoemaerelei, 25, geboren te Antwerpen op 6 april 1870,

- Laurentius Ludovicus Maes, bouwkundige wonende te Cappellen en aldaar geboren op 8februari 1867, weduwnaar van mevrouw Maria Rosalla De Schutter, om straten aan te leggentussen d e Hoogboomsteenweg (momenteel Koningin Astridlaan) en d e Heidestraat, werdopnieuw gunstig geadviseerd door de gemeenteraad op 23 november 1909 met de hiernavermelde motivering:"Overwegende dat de gemeente zich grotelijks ontwikkelt en spoedig aangroeit in bevolking, dater in de kom van het dorp geen bouwgronden meer liggen en het bijgevolg voordelig is voor degemeente nieuwe straten in het centrum te openen en gezien er geen enkel bezwaar tegen denieuwe verkaveling ingediend werd".

Dezelfde voorwaarden van de vorige gemeenteraadszittingen werden hernomen. Tot besluitwerd er wel uitdrukkelijk aan toegevoegd dat de straten "gans in regel en in goede staat" moetengebracht zijn vooraleer er op die gronden een gebouw mag opgericht worden.

Met een schrijven van 7 december 1909 verklaarden de indieners z ich akkoord met deopgelegde voorwaarden.

Tijdens de gemeenteraad van 8 januari 1910 werd akte genomen van voornoemde schrijven enwerd beslist om het onderzoek van gemak en ongemak in te leiden waarna een definitievemachtiging zou verleend worden.

Teneinde de straten nog te verfraaien stelden de eigenaars van de gronden spontaan voor omde bouwlijn van de huizen 3 meter achteruit te schuiven. Dit voorstel werd echter doorkruist dooreen schrijven van de Gouverneur d.d. 25 april 1910 waarin deze de bouwlijn vastlegde op 6meter van de boord van de straat voor de weg komende van de Yzerenweglaan (nu KoninginAstridlaan) en op 5 meter voor de binnen straat.

Tijdens de gemeenteraad van 14 mei 1910 werden beide voorstellen besproken. De raadsledensteunden het voorstel van de grondeigenaars en steunden zich op de volgende overweging: "Deverplichting, opgelegd door de gouverneur, houdt een gewichtig verlies in voor de eigenaars dieuit dien hoofde de verkoopprijs van hun grond merkelijk zullen moeten verhogen, wat dekooplust zal verminderen en bijgevolg de uitbreiding van de gemeente benadeelt".

Met algemeenheid van stemmen werd beslist om zich te houden aan het voorstel om debouwlijn te voorzien op 3 meter van de boord van de openbare weg.

De definitieve plannen, op basis van voornoemde gemeenteraadsbeslissing werden door degemeenteraad o p 2 ju li 1910 goedgekeurd. D e Bestendige Deputatie v an d e provincieAntwerpen s loot zich aan bij de visie van de gemeenteraad op 2 september 1910 en deverkaveling werd nadien goedgekeurd bij Koninklijk Besluit op 6 oktober 1910.

Tijdens de gemeenteraad van 24 december 1910 werd de aanleg van de nieuwe stratennogmaals besproken door de raadsleden e n d e volgende beslissingen werden eenpariggenomen:

1 - de kosten van toezicht blijven ten laste van de aannemer, doch deze zullen niet meer dan 5BEF per dag mogen bedragen,

72


2 - de bomen dienden krachtige planten te zijn met een dikte van 10 tot 15 cm gemeten op 1meter boven de grond,

3 - de putten moeten gemaakt worden op een meter vierkant en met een diepte van 0,60 cm.

4 - gedurende 2 jaar zullen de heren De Vooght, Maes en Cie instaan en aansprakelijk zijn voorhet onderhoud en de bewaring van de bomen. Het eventueel vervangen van een afgestorvenboom diende te gebeuren op kosten van voornoemde personen.

5 - na 2 jaar worden alle geplante bomen eigendom van de gemeente die er daarna ook hetonderhoud zal voor doen.

Het voorstel van de verkavelaars om de nieuwe straten de namen te geven van Koning Albertleien Koningin Elisabethlei werd unaniem aanvaard tijdens de gemeenteraad van 17 mei 1912.

Gezien de bestratingwerken volledig voltooid waren en door de gemeentelijke diensten in goedestaat bevonden werden besliste de gemeenteraad op 6 januari 1913 om de werken definitief teaanvaarden en bijgevolg werden de straten vrijgegeven voor het openbaar verkeer.

Na de eerste wereldoorlog, toen er reeds verschillende huizen stonden in de nieuw aangelegdestraten werd op 13 december 1920 door de gemeenteraad beslist om de reinigingsdienst in teschakelen voor de nieuwe bewoners. Telkens op de eerste maandag van de maand enmaandag volgend op de 15de van de maand werd een ophaling van "potten en pannen"voorzien. Zo de 15de op een maandag viel werd de ophaling op die dag zelf voorzien. Elkevrijdag werden de bakken met vuilnis opgehaald en elke zaterdag zouden de straten gereinigdworden.

Tijdens de gemeenteraad van 10 september 1924 gaf de gemeentesecretaris Gustave VanBauwel lezing van een schrijven van de inwoners van de Koningin Elisabethlei verzoekende omhun straat aan te sluiten op de openbare verlichting. Met 9 stemmen voor en 1 onthouding werdgunstig gereageerd op dit voorstel en werd het schepencollege belast met de uitvoering van diebeslissing.

Waarschijnlijk werkte de reinigingsdienst niet al te best want tijdens de gemeenteraad van 7september 1929 werd een brief voorgelezen van de inwoners van de Koning Albertlei waarindeze nogmaals om een reinigingsdienst vroegen. De raad was akkoord en het college werdbelast met de uitvoering.

Tijdens de gemeenteraad van 29 juni 1936 stelde het schepencollege aan de gemeenteraadvoor om in de Koning Albertlei en in de Koningin Elisabethlei riolen aan te leggen.Raadslid De Rooy vroeg dat de betrokken boordeigenaars eerst een aanvraag zouden doen bijhet gemeentebestuur.Raadslid Andre wees het college op het feit dat op verschillende plaatsen de grachten reedsoverwelfd waren met buizen van 40 cm doormeter en hij vroeg dat bij een eventuele algeheleoverwelving van de grachten dezelfde doormeter van buizen zou gebruikt worden.De raad gaf opdracht aan het college om op aanvraag van de inwoners van voornoemde stratenmet hen de besprekingen aan te vatten om de grachten te overwelven.

Op 29 juli 1936 werd beslist om al de inwoners van voornoemde straten uit te nodigen op hetgemeentehuis om de geplande werken te bespreken.

Na deze vergadering besliste de gemeenteraad op 21 oktober 1936 om de voorziene riolerings-werken uit te voeren. De kosten werden voor de helft ten laste gelegd van de boordeigenaars ende andere helft zou door de gemeente betaald worden.

74

Na het aanleggen van de riolen zou de kasseiweg verbreed warden tot 6 meter en aan beidezijden van de straat zou een voetpad aangelegd warden in asse afgeboord met boordstenen.De kosten voor de heraanleg van de straten werden geschat op 100.000 BEF (rioolkosten nietinbegrepen) en deze zouden volledig ten laste van de gemeente vallen. De heer Meyskens werdbelast met het opmaken van de plannen en het bestek.

Deze werken werden op de lange baan geschoven en tijdens de gemeenteraad van 21 april1939 deelde het schepencollege aan de gemeenteraad mee dat het opmaken van de plannenen het bestek door de heer Meyskens werd doorgegeven aan de heer De Graef van Brasschaat.Voorzien werd dat Zweedse kasseien 13 x 20 en 14 x 20 zou gebruikt warden. De kostenwerden geraamd op 64 BEF de m' voor de levering van de kasseien ter plaatse, het leggen nietinbegrepen. De oude kasseien van de Koning Albertlei zou men hergebruiken voor de KoninginElisabethlei.

Weer twee jaar later, op 14 februari 1941, deelde schepen Stokmans aan de gemeente- raadmee dat op bevel van de hogere overheid het lastenboek diende aangepast te worden juli 1941was de heer De Graef eindelijk klaar met zijn ontwerp en vroeg hij aan het schepencollege omzijn ereloon te mogen ontvangen. Dit bedroeg 8.072,05 BEE Daar er onvoldoende kredietenvoorhanden waren besloot het college om de nodige kredieten te stemmen en voor goedkeuringvoor te leggen aan de Bestendige Deputatie van de Provincie Antwerpen.

Hier dient vermeld t e warden da t voornoemde beslissing door het schepencollege werdgenomen omdat bij schrijven van de heer Romsee, Secretaris-Generaal bij het Ministerie vanBinnenlandse Zaken en Volksgezondheid, op bevel van de Duitse overheid, alle werkzaam-heden van de gemeenteraden verboden werd voor de duur van de oorlog en dit vanaf 31 mei1940. Deze toestand duurde tot 12 oktober 1944.

Na de 2d e w e re l do o r lo g werd de draad terug opgenomen om de reeds lang geplande werken uit

te voeren in de Koning Albertlei en Koningin Elisabethlei.

9;388, Capper lien Kooini { Alt>e,n 1,06

75

Links de Koning Albertlei, rechts de Koninging Elisabethiel,(Foto F. Hoelen)

1 Bruggeske jg 31- pin 1999 n r 2

Tijdens de gemeenteraad van 24 juli 1947 stelde het college aan de gemeenteraad voor om dewegenis in beton aan te leggen teneinde deze straten een fraaier uitzicht te geven en bovendien(en misschien zelfs daarom) zouden de werken ook goedkoper kunnen uitgevoerd warden.


Het college voorzag een rijweg in beton met een breedte van 6 meter, langs beide zijdenvoorzien van voetpaden van 3 meter breedte.

Voor deze voetpaden werd nog steeds een bedekking in asse voorzien. D e riolering, aan beidezijden van de straat, zou uitgevoerd worden met buizen van 50 en 60 cm doormeter.

Het planten van jonge boompjes werd eveneens voorzien. De kosten werden geraamd op1.990.045 BEF voor de Koning Albertlei en op 1.193.427 BEF voor de Koningin Elisabethlei.Voornoemde bedragen dienden nog verhoogd te worden met de honoraria- en aanbestedings-kosten, zijnde 161.175 BEF.

Het college rekende op een toelage van 60% en voor het overblijvende gedeelte zouden deboordeigenaars voor 50% dienen tussen te komen in de kosten. De werken werden goedge-keurd met 10 stemmen voor en 1 onthouding van de heer Wigand uit reden dat hij de meningtoegedaan was dat de werken in al de nog niet geopende straten tegelijkertijd zouden moetenuitgevoerd worden met deze die nu gepland werden in de wijk achter het station.

En nog was de lijdensweg niet voorbij. Op voorstel van de Technische Dienst van de ProvincieAntwerpen diende het college op 18 februari 1949 de in 1947 goedgekeurde plannen nogmaalste wijzigen. De totale kosten werden nu geraamd op 4.427.007,37 BEF. De staat zou eentoelage voorzien van 60% voor de rioleringswerken en 30% voor de bestratingswerken. Dezestaatstoelage werd bevestigd b i j schrijven v an het Ministerie van Openbare Werken narB.1057.2 op 10 april 1951. De gemeenteraad keurde dan ook op 8 juni 1949 dit voorstel goeden hoopte op een spoedige uitvoering van de werken.

Op 20 april 1951 gaf de Bestendige Deputatie de toelating aan het college om de werken telaten uitvoeren en op. O p 6 juli 1951 werd dan beslist om over te gaan tot de openbareaanbesteding. Het schepencollege oordeelde echter dat de plannen nogmaals dienden aange-past te worden.

Daarop besliste de Gouverneur op 3 oktober 1951 dat het college diende over te gaan tot eennieuwe aanbesteding. Deze had plaats op 16 november 1951. De werken werden nu geraamdop 5.269.436 BEF. Eindelijk lukte het dan toch. O p 11 december 1951 werden de werkentoegewezen aan de firma Van As L. uit Ekeren mits een prijs van 5.455.819 BEF. Het collegevoorzag nogmaals een alternatief en dit zou kunnen uitgevoerd worden voor de prijs van5.486.059 BEE

Het hele aanbestedingsdossier werd onmiddellijk doorgestuurd voor goedkeuring naar dehogere overheid.

Op 28 juni 1952 besliste de gemeenteraad om een lening van 3.660.000 BEF aan te gaan bijhet Gemeentekrediet voor het dekken van het gemeenteaandeel in de geplande werken zodatdeze eindelijk konden uitgevoerd worden e n waardoor deze straten hun huidig uitz ichtverkregen.

Om de verkeersveiligheid in de buurt te verbeteren werd nadien nog beslist om verkeersrem-mers te plaatsen maar dit zijn actuele gebeurtenissen en behoren nog niet tot het domein vande geschiedenis.

76

Roger Balloaert.

COPY SERVICE CENTERDorpsstraat 39 - 2950 Kapellen

Tel: (03) 605.42.67

* Al uw copijen aan een snelheid van meerdan 5000 copijen per uur

• Copijkaarten verkrijgbaarvanaf 1000 copijen

* Sorteren, bundelen enmeten automatisch

• Kwaliteit is onze grootste troef* Verkoop en bijmaken van stempels* Verkoop van faxen, rekenmachines,

draadloze telefoons* Verkoop van bureelbenodigdheden

- Linten voor schrijfmachines- Rookwaren- Frisdranken- Snoep

Open : alle dagen van8 tot 12.30 & 13.30 tot 18 u.Zaterdag van 9 u. tot 18 u.

elektriciteit & aardgas

intercommunale voor energieAntwerpsesteenweg 260 - 2660 Antwerpen - Hoboken

Tel. (03)820 05 11 Fax (03)829 10 67

ca/t c a e z O ) 6eAdJtel6(14,(4 ea acto/r otea(ie(/t

uw kantoor te KapellenChristiaan Pallemanss traat 66

- ALGEMENE AANNEMINGEN - RUIVBOUWWERKENSCHRIJNIVERKERIJ - MEUBELMAKERIJ

KEUKENINRICHTINGEN -

STARRENHOPLAAN 5 - 2950 KAPELLEN - Tel: (03) 660.14.20

Onze gezinnen.., z e d o e n n i e ts l i e ve r

dan bouwen. Ze bouwen aan hun huis,

aan de toekomst van hun kinderen, aan

later. Soms zien ze het groot, dan weer

klein. Wij van KBC Bank & Verzekering

staan altijd klaar om hen te begeleiden.

In al hun ondernemingen. Want onze

gezinnen, daar hebben we het nu eenmaal

voor. http://www.kbcbe

KBC BANK 8, VERZEKERING VERENIGTDE KREDIETBANK, ABB-VERZEKERINGEN EN CERA BANK.

K B CSank 8, Verzekering

Bruggeske 1999-2-juniWeb

Documents

Transcript of Bruggeske 1999-2-juniWeb