•c,

firogheseote

HeemkundigeKring

Kapellen

Driemaandelijkse uitgave van de Heemkundige Kring van Kapellen "Hogkeseote" vzw.

" I t Uruggeske "

driemaancielijks t ijdschrif t van de Heemkring H o g h esco t e " t e Kapellen.

Verantwoordelijke uitgever: Balbaert Roger, Parkweg 2 - 2950 Kapellen - tel: (03) 664,57_22_

3 0 e jaargang - n u m m e r l 1 m aart 1998.

In dit nummer...

- Bladwifzer. 1- Lidgeld 1998. 2- Ereleden en sponsors van 'Hoghescote' 1998. 3 - 4- De gasfabliek van Charnpy A. 5 - 10- Rechtzetting. 10- Heraldiek voor een wandelaar te Kapellen. 11 - 12- De fotograaf Frans Hoe/en. 13 - 17- Het verhaal van een toneelkring (deel 4). 18 - 29- De kerk van Putte-Ertbrand. 30 - 33- Puzzel. 34

lamottaifill wilindi 111111611MAINIMINWing.

't Bruggeske jg 30 - maart 1998- nr 1 1

Lidgetden 1998.Het bestuur van Hoghescote dankt de vele leden die spontaan hun bijdrage voor 1998 reedsgestort hebben. Het doet ons werkelijk een groot genoegen om te zien dat reeds meer dan 80ereleden mochten genoteerd worden.

Dank zij deze meer ontvangsten zullen wij in 1998 in de moge- lijkheid zijn om INDO'KA verder uitte bouwen. INDOKA is het "informatie- en documentatiecentrum voor Kapellen" dat wij willenonderbrengen in het oud-gemeentehuis op de Antvverpsesteenweg. Het gemeentebestuur heeftde nodige kredieten ingeschreven zodat de nodige aanpassingswerken kunnen uitgevoerdworden. De bedoeling is om op de zolderverdieping, op een oppervlakte van nagenoeg 150m2,een centrum onder te brengen waar alle belangstellenden regelmatig o.a. terecht kunnen voor:* documentatie over Kapellen.• inlichtingen over het verleden van onze gemeente.• archieven van Kapellen. Vergeten wij niet dat heel wat documenten nu ondergebracht zijn in degemeente-, provinciale- en rijksarchieven van Antwerpen, Brussel en Bergen op Zoom, de bis-schoppelijke archieven van Antwerpen en Mechelen, de abdijarchieven van Bornem, enz.• bron nenonderzoek voor het opstellen van stambomen.

Wij houden onze leden uiteraard op de hoogte van de verdere ontwikkeling van dit groots project.

Indien wij uw lidgeld reeds ontvingen dat vindt U hieronder uw lidkaart voor 1998.

Indien U het stortingsformulier mocht verloren hebben dan bezorgen wij U hierbij een nieuwexemplaar;

Bruggeske jg 30 - maart 1998 n r I.

ERE-LEDEN EN SPONSORS 1998.

Op 18 februari 1998 werden de laatste gegevens ingetikt en doorgestuurd naar de redactie.Eventuele latere stortingen zullen in het volgende nummer

van 't Bruggeske medegedeeld worden.

Het bestuur van Hoghescote dankt de hiernavermelde ere-ledenvoor hun zeer gewaardeerde steun.

Fam Aendenboom-BraemBaron Frederic SpethFain Blankers-LeersDhr Br ansFain Cap-PallemansFain Charpentier-Van EekelenDhr C le ir en WalterEarn Cornelissens FrançoisFain D e Clippele-Van den KerckhovenMevr De Craecker Marie JeanneDhr D e Ridder LodewijkDhr D e b ie HermanFam Donv il-MannaertsFain Eggermont-RaemaekersFam Geraets WillyFain Geudens-SmetsDhr G i js e n GerardDhr G r eefs ArmandFain Haast-DieltjensDhr H e r ma n JosephMevr Herman-Van GeertDhr Her mans EduardDhr I v e n s ReneDhr Jacobs MarcelEarn Janssen-Van DijckDhr Janssens FransDhr Janssens JohanFam Janssens-BackxDhr Jennes AlexanderFam Jorens-Van LookFain Kerremans-De SaegherEarn Ketelaars-Van AertDhr Keuk elinc k RogerEarn Koo ien MichelFain Lemmens-Thys senDhr Lenaer ts JacquesMater SalvatorisDhr Mey nen AlbertDhr Mey v is c h Leo

Bruggeske jg 30 - maart 1998 - nr 1.

Gardenialaan, 8,rue Langeveld, 51,Dorps s t raat , 53,L. van Vlaanderenlaan, 38,Begonialaan, 3,Bevrijdingslei, 38,Jachthoornstraat, 26,Spool-straat, 20,Vijkledreef, 5,Gasstraat, 20,Kon. Elisabethlei, 9,Kerkstraat, 5,Chr; Pallemansstraat, 22,Heidestraat, 7+,Sevenhans lei, 11,Bevrijdingslei, 39,Streepstraat, 15,Koerspleindreef, 25,Kapelsestraat, 20,Sparrenlaan, 19,Prinsendreet 15/B,Sevenhanslei, +8,Spechtenlaan,Konijnenberg, 10,Heirust, 9,Kapelsestraat, 291,Antwerpsesteenweg, 36,Korte Denneburgdreef, 8,Boerendijkstraat, 3,K. Albertlei, 143,Haagdoornlaan, +6,Guyotlei, 9,Oorderseweg, 19,Kon. Astridlaan, 35 1R/6,Beukendreef, 18,Hoevensebaan, 57,Dorpsstraat, +0,Korte Spelierlaan, 9,Hoevensebaan, 70,

2950 Kapellen,1180 Bruxelles.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2920 Kalmthout.2950 Kapellen.8800 R urnbeke.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2180 Ekeren.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2180 Ekeren.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2180 Ekeren.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.

3

4

Mevr Nagels Julienne Chu. Pallemansstraat, 26, 9.950 Kapellen.Dhr Osterrieth M.B. Frankrij klei, I 04., 2000 Antwerpen.Dhr Osterrieth Max Ph. Spethstraat, 139, 2950 Kapellen.Dhr Peeters Armand Chr. Pallemansstraat, 72, 2950 Kapellen.Farn Samyn-Vandervieren Harklaan, 14

,,

2950 Kapellen.Dhr Senden Jan Berkenlaan, 83, 2950 Kapellen.Dhr Smolders Wilhelmus Ertbrandstraat, 219, 2950 Kapellen.Fain Sneyders-Wynants Vierhoevenstraat, 71, 2950 Kapellen.Fain Stessens-Hendrickx Leerhoeks laan, 21, 2180 Ekeren.Fain Strijbos-Desmedt Berkenlaan, 91, 2950 Kapellen.Fain Teysen Corned

lKoerspleindreef, 28, 2950 Kapellen.

Dhr Van Cauwenberghe Jacques Hoogboomstvvg, 277, 2950 Kapellen.Dhr Van Dooren Gaston Breugelmansstraat, 21, 2950 Kapellen.Fain Van Helvert-Joosen Hoevensebaan, 188, 2950 Kapellen.Fain Van Helvert-Tramet Gemeenteplaats, 22, 2960 Brecht.Dhr Van Herck David Kapelsestraat, 21, 2950 Kapellen.Mevr Van Hooydonck-Huguenay Ph. Spethstraat, 96, 2950 Kapellen.Dhr Van Mechelen Frans Dorpsstraat, 28, 2950 Kapellen.Fam Van Moer Korte Denneburgdreef, 15, 2950 Kapellen.Fain Van Regemorter-Speth Kapelsestraat, 41, 2950 Kapellen.Mevr Van Son-Bastiaenssens R. d'Alkemadelaan, 13/58, 2600 Berchem.Fain Van Wassenhove Julien Bouwhandelstraat, 30, 2140 Antwerpen.Dhr Van de Perre Alfons Dennenlaan, 2950 Kapellen.Dhr Van den Bleeken Roger Berkenlaan, 11, 2950 Kapellen.Dhr Van den Kerckhove Marcottedreef, 14, 2950 Kapellen.Dhr Van den Kerckhove Marcottedreef, 16, 2950 Kapellen.Dhr Vanbree Erik Rubensheide, 30, 2950 Kapellen_Dhr Vanderhaeghe Jan Claessensdreef, 136, 2950 Kapellen.Dhr Van Hoylandt Andre Pinksterbloemlaan, 5, 2180 Ekeren.Dhr Verbist Lode Pellenbergstraat, 160, 3010 Kessel-LaFain Verbist-Andries Graaf Henri Cornetlaan, 7, 2960 Kapellen.Fain Vercammen-Van Riel Hof Van Delftlaan, 48, 2180 Ekeren.Dhr Vingeroets Geeraard Streepstraat, 17, 2950 Kapellen.Mevr Vissere Elza Groenendaallaan, 356/61, 2030 Antwerpen.Fain Volant-Verbraeken Dorpsstraat, 21, 2950 Kapellen.Fain Weyten-Hotag Kasteeldreef, 2950 Kapellen.Fain Wittock-Smet Antwerpsesteenweg, 6, 2950 Kapellen.Fain van L i n d e n

-V e r h e v e n

Ergo De Waellaan, 100, 2100 Deurne

Bouwbedrijf J. Valckenborgh BVBACopy Service CenterElectrabelKredietbank

Starrenhollaan, 5,Dorpsstraat, 46,Stationsstraat, 34Antwerpsesteenweg, 20

Naast voornoemde e r e- l e d e n d a n k e n w i j u i t e r a ar d o ok o n ze t r ou w e s p on s or s :

2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.2950 Kapellen.

Bruggeske jg 30 - maart 1998 n r 1.

be Gasfabriek Champy A.

De heer Champy Nestor August Joseph woonde met z ijn echtgenote Vijgen Joanna inde Nieuwstraat nr 5. Het adres werd later veranderd in Rubensheide 142.

Het gez in telde 4 k inderen:

• Champy Suzanna Alice, geboren te Antwerpen op 18 dec ember 1894,• Champy Jean Auguste, gebor en te Antwerpen op 31 januar i 1896,• Champy Olga Julia Margaretha, gebor en te Antwerpen op 21 januar i 1897,• Champy Robert Leona, gebor en te Antwerpen op 26 februar i 1899.

Concha:,

V i l l a la B ienv enue.

N. 716. F. H o l e n , phot . , Cappellez.

De woning van de familie Champy.

De heer Champy had grootse plannen.In een br ief, ger ic ht aan de Bes tendigeDeputatie van de prov inc ie An tw er pen ,v roeg hij op 7 s eptember 1905, in naamvan de fi rma Photo lithe uit Luik , de toe-lat ing om in Kapellen op het perceel 8 p,eigendom van d e heer Alfons Putcuypsen gelegen o p de Antwerps es teenweg(zie liggings plan b i 6), een produc tiein-s tallatie t e mogen plaatsen voor de fa-br ic age v an acety leengas. M e t d it gashad h i j d e b e d o e l in g o m d e b r and -stof te leveren v oo r d e openbar e v e r -lic ht ing van onze gemeente en uiteraardook voor de v er lic ht ing van de pr ivéwo-r tingen van d e Kapellenar en. O m z i j nbelangen v eilig te s tellen had hij v oorafreeds onderhandeld met het gemeente-bestuur om e e n (beperk te) concessie tebek omen v oor de aanleg van de Open-bare ver lichting.

Het d o o r d e heer C h a m p y gebr u ik teprocédé w e r d in 1862 on tw ik k e ld doorde s c heik undige Ber thelot. H i j l ie t wa-ters tof langs d e v l a m b o o g v a n e e nkoolspitsenlamp s tr ijken waarbij ac ety -leen opgegewek t w e r d , e e n a a n g e -naam ruik end, doch zeer explos ief gas.

Bij d e aanv r aag v oegde hij de r ic ht lij-nen voor het gebr uik van de 'acety leen-apparaten' v an het mer k Photolithe (z iebiz 9) .

't Bmggeskelg 30 - maart 1998 - nr 1. 5

6 Bruggeske jg 30 - maart 1998 n r 1,

Burgemeester Eduard Geelhand liet op 20 september 1905 een ber icht uithangen opdiverse plaatsen in de gemeente om de inwoners op de hoogte te brengen van de in-gediende aanvraag.

Alle belanghebbenden konden k lacht indienen gedurende 15 dagen, namelijk tussen20 s eptember 1905 en 5 ok tober 1905, e n d it e lk e dag tussen 9uur en 1 luur op hetgemeentehuis .

Zoals de wet het voorschreef werden op 20 september 1905 al de dichts t-bijwonendeburen schr iftelijk op de hoogte ges teld. Deze lijs t bevat niet minder dan 63 namen. Bijde 63 be langhebbenden war en e r 2 per s onen w e lk e v er k laar den n ie t t e k unnenschrijven, waarna z ij tekenden met een X.

Het verwonder t ons wel een beetje dat bij het afs luiten van de onderzoekper iode op 5ok tober 1905 er niemand van de Antwerpses teenweg en omgev ing k lacht had inge-diend. We mogen toch niet vergeten dat de aanvraag de opbouw van een gas instal-latie in een dic htbewoonde buurt betrof.

Het schepencollege, s amenges teld u it burgemees ter Eduar d G eelhand, s c hepen F.Hermans en secretar is C. Van Bauwel, v er leende dan ook een guns tig adv ies op 12ok tober 1905, hetwelk op 30 ok tober 1905 doorges tuurd werd naar de Gouverneur.

Op v raag van de Gouverneur opende de prov inc iale medische commiss ie een onder-zoek ter plaatse. O p 18 dec ember 1905 was het vers lag k laar. Uit dit document ler enwij:

1. de ins tallaties waren in de beste oms tandigheden uitgewerk t,2. de lokalen voor de produc tie van acety leen waren zeer goed geïsoleerd,3. de dic hts tbijgelegen gebuur woonde op een afstand van 30 meter van de fabr iek ,4. de lokalen waren alien gelijk v loers gelegen, zonder enige verdieping, en perfec t

verlucht,5. de ops lag van calc iumcarbid werd voorz ien in een spec iaal daarvoor uitgerust

en degelijk ver lucht lokaal,6. het apparaat voor de produc tie van acety leengas was deskundig gebouwd.

De medische commiss ie kon dan ook niet anders dan een guns tig adv ies vers trekkenaan de Gouverneur.

Het Minis ter ie van Ar be id s telde op 9 nov ember 1905 een v r ij u itgebr eid rappor t op.De ingenieur -arbeids inspec teur Paul Verbeeck kon wel accoord gaan met de produc-tie mits de volgende voorwaarden alt ijd zouden nageleefd worden:

1 E l k soort carbid (calc ium of ander) dat door de inwer k ing van water acety leen zoukunnen v r ijmaken dient, afges loten van de lucht en de vochtigheid, opges lagen teworden in grote rec ipienten,2 - De ops lag v an c ar b id d ient te gebeur en in een s pec iaal lok aal dat z eer goedver lucht dient te worden,3 - E lk e behande l ing d ien t b i j dag l ic h t u itgev oer d t e wor den, w a a r b i j z o v e e lmogelijk het v r ijk omen van stof dient v ermeden te worden,4 - De vaten waar in het c arbid opges lagen wordt, d ienen bij aankomst k oud geopendte worden en mogen in geen geval met een open vuur geopend worden,

't Bniggeske jg 30 - maart 1998 - nr 1. 7

5 - Men dient te v ermijden om vuur te maken in de ops lagplaats van het carbid,- De hoev eelheid carbid in de ops lagplaats mag nooit meer dan 5.000 k g bedragen,

7 - Het acety leengas wordt gefabr ic eerd door s telselmatige toev oeging van c arbid ineen grote hoev eelheid water,8 - Alle voorzorgsmaatregelen dienen getroffen te worden opdat het acety leengas zozuiver mogelijk zou gefabr iceerd worden,9 - De v oor de produc t ie van acety leengas gebruik te apparaten dienen in een goedver lucht lok aa l onder gebr ac ht t e wor den. D i t lok aa l mo e t m e t dag l ic h t v er l ic h tworden. I n d it lok aal mag onder geen enk ele v oorwaarde een open v lam gebr uik tworden. H e t geb r u ik v an kuns tlicht is v erboden, ev enals he t s toc k eren v an l ic h tontv larnbare stoffen. In het lok aal is ook het gebr uik van elk voorwerp v erboden datvuur of gensters zou kunnen veroorzaken.10 - A l le apparaten welk e gebruik t wor den voor de gasproduc tie dienen uitgerus t teworden met manometers zodat op elk ogenblik de inwendige druk kan gek ontroleerdworden.11 - Het is v erboden om vuur of open v lam te gebruik en voor het hers tellen van alleapparaten w e lk e ac ety leen k unnen bev atten, z e lfs M e t v o o r h e t ops por en v a nmogelijk e lekken.12 - De apparaten waarvan de wanden in contact k unnen k omen met acety leengasmogen nooit uit rood koper vervaardigd worden.13 - De afvals toffen van het fabr icageproces van acety leen mogen slechts v er wijder dworden nadat deze met water v erdund werden, waarvan de v erhouding minstens 10delen water zal z ijn tegenover 1 deel afval.14 - Alle handelingen dienen dusdanig uitgevoerd te wor den dat alle voorzorgsmaat-regelen alt ijd zullen getroffen worden om elk ongeval en elke gas lek te voorkomen.

De Bes tendige Deputat ie v an d e Pr ov inc ie Antwer pen v er leende d a n o o k o p 2 0december 1905 de uitbatingsvergurming zodat de fabr icage kon opgestart worden.

Vooraleer het gas k on gebruik t wor den v oor de s traatver lichting was er reeds eenerns tige concurrent opgedaagd. Het gemeentebes tuur van Kapellen w ilde wel dat deopenbare v er lic ht ing dege l i jk z ou v oorz ien worden, doc h onz e gemeentev aderendachten ook aan hun budget.

Tijdens de gemeenteraad van 9 augustus 1904 wer d het pr ob leem van de openbarev er lic ht ing g r o n d ig bes prok en. E e n b ijz onder e c ommis s ie, opger ic h t b in n e n d egemeente- raad, s te lde v oor o m pet r o leum te gebr u ik en v oor d e v oed ing v an d e"lampe Belge" m e t dew e lk e d e s traatv er lic ht ing he t bes t z ou k unnen v er z ek erdworden.

Er w as ec hter v oo r d ien r eeds e e n concess ie toegek end a a n d e h e e r C h a mp ywaardoor het gemeentes tuur in een moeilijk parket was geraakt.

Uiteraard werd er een typisch Belgische oploss ing uitgedok terd: men zou gedurendeéén jaar in de Stationsstraat 4 acety leenlampen hangen en in de Dorpsstraat 4 "lampesBelge".

In beide straten zouden de lampen tegen de gevels van de huizen bev es tigd wordenop een afs tand v an 60 meter v an e lk aar zodat a l le inwoner s z ic h z ouden k unnenvergewissen welke lic htbron het beste resultaat opleverde.

8 ' t Bruggeske jg 30 - maart 1998 - nr 1

f Bruggeske jg 30 - maart 1998- nr 1.

- , . f : ' :...) 0 0 : -N

5JC .__ , - , : - - • ' C ' ' ; ' '

0 0 • .-,') . - , • ; ) :„, 3 ' ' .3

r--.

<1.) • C ) C . ) . : .-J..•: . , ' - 3 -

3 : • - - -

T 1,r2,„ • - : : , - ) . : - - - -7-,i • - • , - - ;

,..,

--, ( 1 ) • C ) ç . ! Z ; . - - - - '„

,-. C ) . ' - ' ) ' ' ' ; - • - •, --, , - - .

e., '-'-' c c .4_, 2 , - - 2) -•-•-,2

7 :c e- e

-,e ..)_ c " - •-•T --,,.:5- - r t

,,,,,- * , - , - -01 : , , ; 7 . _ • ,- • - - . ,1 )

:- ? --'-•C-, • -

7, - C

:r• 7" _.0 -

0- 73 X 1-, 7. 0 < 0

0 C ) .---.Z, 7 77-3: - - - - - - , •-• 7 , ---„I., -

- -,,)7_• = c . , c-c - , c --c - c_ > - _ •,---- -; : ,c

-c

„ c • : , - - -..., , . . , ,-:-_. - , c - t c -

c t c-_' - c,L--- - - , - . • _ - cc• c _ - _ .;; - = •':;'

ct , __.74 7 _ ,• _: t . , . .L ._

_c , „. z . .. . . . , -

I-f, l' • -c •-1,- ''

•,1,) - E>c ) c c c • -

11.1 = -,-_,,Z r r - . 7 ) Z )

7,1")

C.) 7 ) .- - 7 ; C . )

-

• 7_,-. C) C) C)

1- 7 ,- .

_ . I-- -7 . ' <7.•

,r7-- :•.,• ,0 7-; ';'..3, T_ •-.L.' Z.)

: - , - , , • -- - L • t . , 1Z o . . . . -') . 7 . 1 ) : L , C ' - ' - - - ' - , . . , , _ ,

fl . ) _ -

-

0 7- ' - : - 1 ,

Z 0 ; Z : , -- :.- 1 • Z ) z , .•

0 . - 0 7.. , . - -) .• = 1

--' C < c c t r . , )•-C • ,7,c ce Z) , 7_, Ict ----::

c- 2) c cc - - - , -7-;• - 2 ; : : - : , , . . _ -_ :

_

„,_.- 0 1 : c t 0 - ) - ' - ' C ) 0 : - . , ; : : 0 :• - • ,_:'- ' = , 0 0 7 _ , j-, c p c _ ).7•• - . : : - 0 - '

7,-_-, c,' C-.) T

"7:. - C D . - - ,'771'..:-- 5): ''''C C. ) ; ---C.D.7: - : : " ) 7 : . : - -' :

P• .:.1,•,.

,- • - - , ,.., c ),c-,- - •,,

--, -c„),- c c__. 7 ,

40

L-•,_ :- , , - , • = '- - - - ' 1 : ' . ' - --'- - -L ' - - - - - : ; - - :

= ,• 7.'D < 0 C , - = 0 f ' , , - - : . : , Z i- 7 . ,: :

-3: 7:::' ..,_..,. :,:_.,--1.' '•:.) 7.) 7: ..-7,. ,--__-; . ::,

„ : • - - 0

• - • , , 7 , , - • . . , • - • 0 0 ; ' - = ' - -0 : C

Z.) 7 . :, c 0 ( r 0

- 7 C ) C - E 5 E , = 0- =

= 7 -2 .1 1 .. . ' FL3 0 ot c, 0

0 0 •.--_, z _ .-' • • . - -• ._ .e . , : ; .; ,173 e„ - '-)

t . - 0-,

._.

_-•,t 0 -7 ":- ,•:-:_, .-- .7., .0. C' -1-27 0 -_, _._,

- • , - :c.

-2 N 7 -7 < 7: 7.

--, C ) 57-.-__ La t c,•', tt - • 0 '--- - :E =-, -7''

- - • - - ,- - 0 7---: '

C - - = , 0 ' C E 2,-1--, - ,

•;-_. E :• :_p - - c- to -

_7; c

_, - , - 0 C .j :,

- - , 0 . 7 . 0 C I ) - . - -„ . .

-

-_, _ C 7 - - „ _ . Z ) , N C )C 1 3 - 7 '_1 . ) - - 1 . 7 .3 ,

0 7 . " c )• 7 Z -, ....,

1.' . =

- -f ,

' 0 I r . --C-' 1 7 • . 72- C _7_, SE

C - 7 - ' 1 0 -) ;.... - = Fr_ • _ . 0 0 ,- - _ - ; _ -- - ' ' -' '-

6-0C 7 -- ' , . .) 'H,

7; _ - , - . 7_-. --

7 7 ,. 7 Z . ) H - - - 0 0:12 c ) -c - >Z) " : . - . - - 0

;T'' 0' ,0 CD

5E

77,

?

=, c C ) - - 7)7 ,4 11' --J • T - .1; ,

1-cfc -,-c 7,,-- = _ ,-„-; •••;,

:7 T-•-•,'-' (.,1_,) _ • • - _ •

- c ; :---_ '--- - c r _ O Z )• „ t .-.7. H ----_ •...

_--„ I--_ - . 1-- , LL: 0 •= -.

1'_ :-• =_ . 0:_, ' --- • -

a t - 1 '-' - e:

7 > :,: _ t.

- 7 C )C_ -

_., - , • ro l t•- •'' • L u' ' . -- ; 7, 7 -• '-' 7 „,,

1-, 0 :•-•-, _,• .-7

I 7 . ' 2 : • L ' e ,0 , z . - e , -

0 -c-.) -7-1: "0 7:7' = -'t -•..-

:.; --, _z)-_-_,,

_ : • ,1„ , . T . ry :-.-. -.7.2 ..22.E x--

..- r n J : - , 0,

• 1 : 0 : -:-) o t c : : j -;::, .

7:3 .. . z e a-, -e . .„ :: ., -H

1- - . 7

77-:" :: z) -< 0 C.' -7 - C '0 - 7- --,

> . ,:,' - - • - - -2 . - . , - - ; - ' Z 7 ' . • - - - N I _0 ) 7. - C C.)

f, -To x ,1:. s -_z:) -L .; - Lu ••-•-' :--,, ot 7,-

_ : - . • . , L1 7 , c ..,) , , . ,; • -- : - - , : _ 72 L U • -C * . • : . , : . . , ) = • . - - - - -7 _

___, : . ) .f . W - -. 0 . - ': t '-' 0 0 .--• ._,- . -li -7.::' - • f- 7:2:. •.::' :: -"

r - - 0 .2-1,'' - • -c - , - c_ .t) -1.

---), . c , •

-- - - -- - -

-7- -_- z_ >' - = •--' - '-) ,r ,-

=• = Z = c - 7 i'-',-, , 7 - _ ,

__ - • - . . . . ; ••=;, - ,__,,-- c : : :--•:' c ,..- . . : 1 , --, , C V , -C ' , : - , . • = 5 ' i : 1 : _ , ' . . -_ • • : ._

r.... . , „ C -') , o t .7 - • = - - :- - - • -. 1 . -

- 7 - -, 7 ,_ = : _ , z : t _ _ - c - , 1 1 7 _ .'_ C 7 ) 0 0 , -

7- - C r = L - , c - - ,

- -, -Z ;--, 7-, -7

7-: -0 - --, ,---, 0 77, •...3 0 -'-. 7, ".•- C-. - Z., 7,- .7, -_-, -= ;.,

J 7- T, -r_ _ : 7._

- •_.: - ' 7 7 , __,' - • - C .) •; : , ;-"

r ' 1 : ( i )< : ) , C • ,- ,5E : . ,

CL 7 . , -r • - 7 _ -_ . • -• CL)

- )

O. : , - . c , „2 , 0 C

.L''1'.q, - - , . . , Z )

-J :- 7, - "

-,; - , . . , 1

.., - -0 0

W p _ , . c ) :7 :.. 1 : 1 ; , -, D

- ,

0 , - •; . - . , -

1 - 7 o E 7 Z•. , I C " • : ;1.; C) .:-.

< • , , , , - ; - - . • - - , , - . . -2 1-- 7: a)

1,1 z cc - - -•:: ,_I Lu ,.= 7 4o • z ) cCO L L1 .. . - ; ,- ! E-

- ----f, ,_, , - - ,

C) 1 .ce - _, - . - 0 • E

> -1- --., ?„ Ti:

= -:•'t ..) ,--.,' •• r, Q ? -,13

0 : - ,•-•

-.4) e , e, 0 0

..ee

e' 0 -;•?: c : : 7. 7 ' : I '. c"-) ---; c p :-2. • .:- - - , - - - - - ) ,-,' ••13 _3-

,,, '----? '4 -7 - - - E E :7• Q , .---: _., • - ' 7- L _- 2

r, :: Ct •-• --- -

--C •••3-

._.0 0 7'._ -.:7. _,(1) . ::-. -7_, _zi: F__ :..z 7-

- 7 _ ' , , et N .-0

:.) Z . • ' . 7 - l e 7' 7 H ' - '

. - C ., -. J ' 7 - :. 1; 'f, ----.•

'E •--•,-.

c ) . - = : : , ' : . - : : - •

:._ - Z) 1-- . . - - : . : : c.) ;-_, .____,? t., c •-,_.=, , ,,,c

-c , - - •.1)-cc ,-, :t• ,,• c,--, 0..)

.:_- - - - , : 2 - ,i.• = • -4 C D 1 : ,) 0 . 0 l'- '1 : , e

-Q .7 0 : -- . . - 0 12 ,-) ' -Z•L 7C 7»:"' -

... , . . ,

;- :7: „, --, 7 •3_ t.-..„, 0 .= C)

,-,

" : :1

7:2 ..53

- , - ,

' -- .1 ;4- -7 - - 1 ' L : : 1 - : 7:- -' -:-::: : : : "; ! ) : :;:•:-.:113?" ' ')'-' )- - . 1) : - -

• :.-- Z ; • = ' ,

= . • - - , : 1 ,-

, :_ , , • I ; : - : : ' . .. .) ' -. -„

.,„,,

_ _ _ ,_ . --- •- _,_:,_ :-:„- . •- , : „ ,.„ . :_-_ -7.1 J , ' c -L) c „ ) - ---, --- "-,-,- _ c 71, , e

l.) . 7 , , . n - - c , - - •

- : f . • , - - - -. 7 , , - - - -

cp c -- c - ) - 7 cCo •E-" :-' : ;-_.:::---,--,

rizz - cb 4 ' ' ' ' ') _ c '. . . . ' 7s- - 7 "?._ cu" : - -'7'. - -:" ( 1; ., •: : -3>.- . 32::

55 >-, P ,

, :-_•_ - , - , : ,o ' - ' - - ,_,c -.:--; z 7 7. f.) "zi .7. •_. : r- - 7•:, E.0 1 :0.-) c . ) „

--.7 - , -, c ) - ; , . .4--k - - , - - 1 c - c- ') o :::,•:- : : 7.+' e : - , 2) 1.> , e , ' • , . 7) .„ - 2) c) _.

„ 2) - 2 ) - ...,co . , . . ) - , z -- --J., , - - • , ,,r; z ,, -c t s) -!:

c e - e c , e , c _ -e'c o - tn0 :,__, 7-_,-_ _ t) 6- ::-- •,-c

:„ :5_, , _:.:-..;3 - ? _ ! .c,)

,•-_-' ,;---, ,- ,01 r - ' ' : .- -, j2

•__ :- ,' , ;--j • 7-) 74 1„, ,-_,, 77

7,, r" cr, • ,7 0

- '7-1 e)

C.) :•-t * 7 - C . t , c 1 7_->...= - ?- :-..-- ,-,

7. - . 7 . , ' . , . . ,

_ : _ - , • c5 c- _ , C 7 ; '.7 -'

,--,' 7--; ; -1-": ,- _ C)

•-_, 1-- C,t

12 = c l ) * > . . , , - 2s) - 7 ) t e t r , , " ! , ) 1 . •

C E, " ZO P =,' .•,, 3 -,-; _ -,4 c)

:772. -

4„. :,7,

34 -..7., 74 HH - ' g , _ : , , ' ' ' ' ' - . 7 " , - = - -2 .- r - , -' -- e c> t

:- , - , , ,c)77 1 1 ' : - - - f - - • 72 o

.., , , ' r :',7-,• UI- 7 '-'' C

. , - ' r i i r - - - - -,1 - H r . : 1 - - t t 0 - . - _ :

•-1.: , c- 0 Z . • .--' ) ct - 7 -, • . , : , - : : ? , 0 . - - : - . . ' - - - - , _ . . , c t

s..- ' ; ' : ' ' ' ) P , - , ; - ,- -Q : : ,- - , -- - - - .- • ,,,,, c ' -,...,..-„ ...._ _ - e e .rc - •,n - I c . _5 . _ • - , - - ,,,t „ c -,- -.-_-.„, „ , , c

„ , • _ , c (1) c ,

:7, c c - -z , t ,' •_,

- ;•-• t - ,-,:-. c 9 t , : : „4 , L t- • -• / - . ; - , - - - -,

9

:e

C r

56M. Imp.

Het aansteken v an de petroleumlampen, het lev er en v an de petroleum, he t onder -houd van de lampen en de w iek en zou openbaar aanbes teed worden en alle kos tenzouden ten laste van de gemeente vallen. De v ier acety leenlampen dienden door deheer Champy geplaats t t e wor den. H i j z ou ec hter v an he t gemeentebes tuur e e nv ergoeding k r i jgen pe r lamp we lk e ge l i jk was aan d e kos ten v er bonden aan eenpetroleumlamp.

Indien na één jaar de resultaten van de acety leerdampen niet beter zou z ijn dan dezevan de petroleumv er lic ht ing dan zou de heer Champy verplicht z ijn om alle door hemgeplaats te lampen en leidingen terug weg te nemen op z ijn kosten.

Alhoewel d e ar c hiev en terzake uiter s t beper k t z i jn hebben w i j t oc h n o g k unnenterugv inden dat de heer Champy op 13 dec ember 1909 aan de Bes tendige Deputatiev roeg om de hoev eelheid carbid te mogen verhogen van 5.000 k g naar 15.000 kg. DeBestendige Deputa t ie v r o e g h ie r ov e r e e n adv ies a a n h e t s c hepenc ollege v a nKapellen. D it adv ies is ec hter nergens ter ug te v inden, doc h het Prov inc iebes tuurbeantwoordde de v raag van de heer Champy pos itief op 28 januar i 1910.

De c arbidlamp is n iet k unnen door dr ingen als "de" lamp v oor de s traatver lichting.Car bid werd wel gebruik t voor de v er lic ht ing van auto's en fietsen.

De naam Champy v erdwijnt dan ook uit de documenten. Waars c hijnlijk was de reedsv roeger v er melde tes t negat ief uitgevallen. T ijdens d e gemeenteraad v an 15 ap r i l1909 wer d bes lis t om tot 31 dec ember 1920 de Imper ia l Continental Gas Assoc iation(I.C.G.A.) e e n mo n o p o l ie v e r le n e n v o o r d e v e r l ic h t ing e n d e d is t r ibu t ie v a ndr ijfk racht in Kapellen.

Roger Balbaert.

Bronnen:1. Gemeentearchieven Kapellen.2. Provinciaal archief Antwerpen.3. Grote Winkler Prins Encyclopedie.4. Noël Kerckhaert en Dirk De Vleeschauwer: "Waterdruk in Antwerpen.. .een stroom van electricitelt".

RECHTZETTING

In 't Bmggeske nr 4 van december 1997 is er in het artikel over de eerste " Maire "vanKapellen een spijtige nalatigheid gebeurd, ni één cijfer is weggelaten!

Op biz 136 bij : DE CLERCK: stammboom 1. staat er b i j puntDE CLERCK Adrianus, " Kapellen, + Kapellen 6.9.1762, x Kapellen 15.7_173_Dit moet zijn:DE CLERCK Adrianus, Kapel len, + Kapellen 6.9.1762, x Kapellen 15.7 1738

Onze verontschuldigingen voor dit spijtige voorval! De redactie.

10 Bruggeske jg 30 maart 1998 n r

Heraldiek voor een wandelaar te Kapellen.Met deze wat ongewone titel bedoelen we merkwaardigheden, die doorgaans aan de aandachtvan de wandelaar ontsnappen, meer kenbaar te maken. De zaken die hier bedoeld zijn bren-gen bij nader bekijken en bestuderen soms interessante feiten aan het licht. Het meest voor dehand liggende en door ieder goed gekend gebouw dat daarover iets te vertellen heeft is hetgemeentehuis in de Chr. Pallemansstraat.

Wie, staande aan de voorgevel en wat hoger kijkt dan het balkon, zal boven in het tympaan (1)een beeldhouwwerk bemerken dat een wapenschild blijk t te zijn. Nu is het wel zo dat van opde begane grond niet goed te onderscheiden is wat het voorstelt.

Daaraan kan de heraldiek wat verhelpen, het is al een zeer oude gewoonte dat bouwers oflatere eigenaars van kastelen boven de ingangspoort of tegen een muur hun wapenschild latenaanbrengen, het is zowat hun in steen gehouwen naamkaartje.

Het gemeentehuis is als kasteel niet zo oud, het werd pas begin vorige eeuw gebouwd, n.l. in1827 door een zekere baron van Haeften. Na in de loop der jaren enkele malen van eigenaarveranderd te zijn werd het in 1920 aangekocht door een Nederlandse jonkheer Johan vanVredenburch die aan het gebouw belangrijke veranderingen liet uitvoeren.

Als lid van een voorname wapenvoerende familie liet hij ook zoals, de vroegere kasteelheren,zijn wapen in de voorgevel aanbrengen. De nieuwe kasteelheer werd geboren te 's Gravenhageop 11 november 1880 en was in 1914 te Antwerpen gehuwd met Henriette Laura Hombach,geboren te Hulst in 1891. Johan van Vredenburch was rijkslandbouwconsulent geweest aanhet Nederland gezantschap te Brussel.

Alhoewel te Antwerpen gehuwd schijnt hij de eerste jaren van zijn huwelijk in Holland gewoondte hebben want van z ijn 3 kinderen werden er twee, een dochter en een zoon geboren teTholen (provincie Zeeland), respectievelijk in 1914 en 1917.

De dochter Anne Jane Louisa van Vredenburch huwde in 1946 te Noordwijk met Frans Willem,graaf van Limburg-Stirum, een van de voornaamste adellijke families. De zoon evenwel stierf teKapellen in 1936, waarschijnlijk ongehuwd.

In hetzelfde jaar nog van de aankoop van het kasteel werd te Kapellen op 20 september 1920nog een dochter geboren.

Toen ze in 1940 huwde met Johan Christiaan de Marez Oyen woonde ze nog te Kapellen wanthet huwelijk werd aldaar voltrokken.

(1) Tympaan of timpaan: in de klassieke bouwkunst het driehoekige gevelveld tussen de kroonlijst en deschuin oplopende daklijsten van een gebouw. De term wordt ook als synoniem van fronton gebruikt (GroteWinkler Prins)

Bruggeske jg 30 - maart 1998 - nr 1. 11

In november 1816 werd aan de familie van Vredenburch adel verleend in de persoon van JanWillem van Vredenburch, met een wapen gedeeld waarvan 1 van goud een dubbelkop adelaarvan sabel, 2 doorsneden (= horizontaal in twee gelijke delen), waarvan a) van zilver een roosvan keel (=rood) met knop en puntjes van goud, b) van keel een vis van zilver getopt met eenkroontje van goud, een aanziende helm van zilver met tralies boord en halssnoer van goud,gevoerderd en bevestigd van rood, helmteken twee zwarte adelaarspoten geplaatst in V-vormen met de klauwen omhoog, helmkteden rechts goud en zwart, links, zilver en rood.

12

1)antrebettburc4_

De bijvers ierselen v an dit eers-te wapen gaan we weerhoudenomdat d e z e e e n wein ig ver-schillen van datgene toegekendaan Johan van Vredendenburch.Voor deze laatste blijft de blazoe-nering van h e t schild hetzelfdemaar d e he lm i s e e n weinigschuin geplaatst en de helmkle-den wor den goud en zwart, hetschild is behouden door rechtseen omziende adelaar van goudmet neerslaande vleugels, linkseen aanziende leeuw van goud,het geheel staande op een con-sole van goud, waaraan een wim-pel met de leuze:"AGRO EVELLITE SPINAS".

Hierbij dient opgemerkt dat in deheraldiek rechts links is voor deaanschouwer en links dan rechts.

We veronderstellen da t Johan van Vredenburch z ijn k inderen overleefde want onze bronspreekt niet van andere nakomelingen.

In 1962 werd het kasteel Vredenburch nog tweemaal verkocht aan partikulieren om ten slottein 1966 eigendom te worden van de gemeente.

Werd geraadpleegd Nederlands Adelboek 1953 en 1959, en vaststelling terplaatse.

J. Goolenaerts.

't Bruggeskeig 30 - maart 1998 - ar l .

be fotograaf Frans Hoelen.[1]De eerste fotograaf in Kapellen, gekend tot buiten ons taalgebied, soms zelfs nog beter dan inde eigen gemeente!

De ouders van Frans Hoelen waren:Joseph Ferdinandus Hoelen H a s s e lt 15.8.1841 e n Adriana Antonia Janssen Roos endaal(Noord-Brabant) 23.4.1844, + Roosendaal 13.4.1872.Joseph Hoelen kwam op 8 maart 1865, na een verblijf te Brussel, te Roosendaal aan. Hij washuis- en meubelschilder. Op 20 februari 1868 huwde hij te Roosendaal. Zijn vrouw was mode-maakster.

Na het overlijden van zijn echtgenote vertrekt Joseph op 15 mei 1872 naar Kapellen. Zijn zoonFranciscus wordt bij zijn grootouders van moederszijde te Chaam(NL) ondergebracht tot op 10augustus 1873.

Dan gaat hij z ijn vader in Kapellen vervoegen, waar deze opnieuw gehuwd is met Maria-Josephina Feyen ( Eec k er en op 23.12. 1838). Zij kwamen wonen in de herberg" ' t Pannen-huis" op de Antwerpsesteenweg, naas t de smidse van Tis t de Smid waar nu het appar-tementsgebouw Putcuyps staat.

,

De Antwerpsesteenweg met de herberg 't Pannen-huis.

Bruggeske jg 30 - maart 1998 n r l . 1 3

Op 18.4.1894 huwt Frans Hoelen te Cappellen met Carolina-Adriana Peeters ( ° Cappellen27.3.1867), zuster van bakker Louis, rechtover de Pastorij. Het jonge koppel gaat wonen in deDorpsstraat nr 18 in een oude tweewoonst met middeleeuwse ingangspoort. Het is spijtig datdit gebouw niet gespaard gebleven is. Het was ongetwijfeld een getuige van de zeer vroegeSpaanse aanwezigheid in onze contreien samen met de Kapel van St. Jacob de Meerdere, nude parochiekerk.

I n ' t Dor p. D a n s

De woning van schilder en Photographe F.Hoelen.

Uit het huwelijk Frans Hoelen-Carolina Peeters kwamen voort:Maria-Josephine O Cappellen 29.12.1897, + Kapellen 14.2.1978.Frans-Louis-Theophile a Capellen 25.1.1902, + Kapellen 11.8.1977.Francisca-Ferdinanda-Paulina Cappe llen 22.2.1905.

Zelf heb ik Frans Hoelen niet meer gekend, door zijn vroegtijdig overlijden in 1904, kwam ik telaat op de wereld (in ' t zelfde jaar), maar wat ik van hem later heb horen vertellen, en vooralwat ik van zijn zichtkaarten reeds gezien heb en nu s oms nog ontdek, denk ik wel een beeldvan hem te kunnen maken. Frans Hoelen, die huisschilder van beroep was, en zoals het toenrond de eeuwwisseling meestal gebeurde, in de lange harde winters van die tijd, zaten deschilders, die in onze gemeente zeer talrijk waren, meestal achter de leuvense stoof', want deschilders hadden het meeste werk in de periode van de grote kuis en de kermis.

Toen op het einde van de vorige eeuw de mode der fantasiekaarten een broertje kreeg, of was't een zuster, onder de vorm van zichtkaarten, bracht zijn vriend, de heer A. Waegemaekers, deuitbater van de toen selecte kruidenierszaak ' La Chaine ', later ook de 'Ketting' genaamd uitde Statiestraat, hem op het idee, ook die weg op te gaan.

14't Bruggeske jg 30 - maart 1998 - nr 1.

ik meen t e geloven da t hij toen z elf a l wat met de fotografie vertrouwd was. De heerWaegemaekers toen reeds een volleerd liefhebber-fotograaf, werd in 1900 met een foto geno-men aan het Fort van Kapellen, winnaar van de eerste prijs op de tentoonstelling te Parijs!

Zo zien wij op de eerste zichtkaart die hij maakt van zijn huis in de Dorpsstraat (F. Hoelen N69) dat men bovenaan kan lezen 'schilder', en onder het winkelraam 'Photographe'. Hij s loegdirect aan het werk en gunde zich rust noch duur.

't Bruggeske jg 30 - maart 1998 -

Eén z ichtkaart ( zie foto hiernaast ) hebik nog ontdekt waar hijzelf met de langeouderwetse schildersk iel de poor t v an'Villa Gerok ' zal gaan schilderen en voorde folklore, er een boer met hondenkaren eierkorven aan de armen bij plaatsteF. Hoelen N 20) .Natuurlijk moes t hij iemand anders hetfototoestel laten afdrukken.

Hij maakte zichtkaarten van gans ons Pol-der- en Heidegewest. I n Oost-Vlaanderen,in Nederland tot Hoogerheide, in de Kern-pen: Essen, St. Lenaarts, Westmalle, Pul-le en nog meer. Door een afspraak met G.Hermans, de beroemde Antwerpse foto-graaf, kwam deze n i e t in Kapellen enFrans Hoelen niet in Antwerpen om foto'ste nemen, s lechts i n Oosterweel werd6énmaal tegen die regel gezondigd.

Frans Hoelen moet met een artistieke begaafdheid geboren zijn. Door te zoeken en te tasten,heeft hij na een vijftigtal zichtkaarten een vaste vorm kunnen geven aan zijn productie. Hetvoortdurend kontakt met kunstschilders en artiesten van alle pluimage, waar toen in Kapellengeen gebrek aan was, zal hem daar zeker bij geholpen hebben. In de korte periode die hij nogte leven had, heeft hij een massa zichtkaarten nagelaten, die echte juweeltjes zijn.

Dat zijn 'plezante spuitersaard' ook een r o l speelde komt vooral tot uiting in de de volgendebeelden: Berendrecht 'Op hun gemak' (F. Hoelen N 663), Kapellen Statiestraat (F. Hoelen N3268), De burcht van Pikes, Heidestraat enz. Er is het tijdsdokument van de oude volkswijkEssenhout te Kapellen, destijds een slijkstraat met brede karsporen, waar het in die k leinehuizekens krioelt van vrouwen met veel kinderen, en waar de mannen op zoek z ijn naar werkaan de dokken.

Niet alleen waren zijn zichtkaarten zeer mooi, de kwaliteit en houdbaarheid is evenals die vanG. Hermans de beste van gans ons land. Men mag gerust aannemen dat hij ongeveer een5000 tal kaarten nagelaten heeft. Zijn schoonbroer Louis Peeters en later z ijn zoon Louis,brachten dit aantal tot meer dan 11.000 clichés.

15

Zo bezit ik een famillefoto van een dubbele gouden bruiloft in de Bullensfamilie, (But in devolksmond) waar de groep zo groot was dat de kleinkinderen afzonderlijk moesten afgebeeldworden.

Hij besteedde erg veel zorg aan de foto's van de jubilarissen en kinderen. Door de ' Bullensen',dat was bekend, k wam het nu door overerving of kwam het doordat zij bijna alien 'herberg ofestaminet '- uitbaters waren, een goed gebruik van gemaakt. Toen onze Frans zag dat hetijverig maar profijtig nageslacht de huldeblijken voor de jubilarissen op doek getekend o fgeborduurd had, en daarna had laten inlijsten, kwam de echte spuiterse Hoelen-aard boven.

Hij plaatste toen de twee grootste, langgerokte, mees t u it de k luiten gewassen Buitens-dochters, zoals gewoonlijk ieder jaar zwanger, aan de buitenzijde van de groep die hij gingvereeuwigen en drukte de twee ingelijste herinneringshuldeblijken zo stevig mogelijk tegen debenen van de bewuste dames, dat de dikke buiken gezellig over de kader kwamen kijken, watnog jaren daarna voor de mensen van die tijd een bron van lol en moppentapperij was.

jEsus, MARIA, J O S E PH . ,

He'er.4 d e d ag en v 't it 't 'den mensch zijni

get al z lhier maanden i s i n uwe h a n d e n g i j a l'e b tz ijn leven palen gesteld die hij 'dot kan Overachri. j.

d c i i • , • J oB ; , , : 5 *,

•ranciocul Fodinandus lioelogEC IITGEN OOT V A N

C A R O L I N A P E E T E R Sgeboren 'te Roosendaal (Holland) den 15 April 1870, engodvrucht ig overleden te Cappellen den 1 December 1904•- ' Voorzien van de RH. Sacramenten

Gij, o Heer, z ijt m i jn beschermer en m i jne ver-h e e r li jk i n g , en gij beurt mij het hoot& op. Mijne

stem heb i k t ot den H e e r verheven en h i j h e t tmij van ui t z ijn hei l igdom verhoord. 4 5

0 mijn God, weea G ij, nu i k h int C e r " b i j hen•

ben, hun ver t roost er hunne st erk t e, : 11? s t eun,t2

hunne belooning.G elijk enfle moeder hare k inderen vert re6st , zegt . ,

de Heer , zoo zal ik u vert rciosten. B em inde Echt7• genoot e bet rouw op God en 'uw her t zal

p o f f , 2e z. van adv.et har t van Jeans, maak dat ik U alt ijd rit_gOr

'meer beminlie. ' W O dagen elkeZ o t hart van' Maria, wee in i j i t 1 44 ; •• • • • S O O dagen elke reis

I ' • P

it'.

'Bid voor de Ziel• • V A N Z AL IG ER

Drukk. Van Bet t ri. lergh, Cappellon.

En ja, dan is er nog de grote groepsfoto van een oudeharmonie, de Katholieke, ten t i jde v an d e ' Boeren-oorlog' zoals men da t bij ons noemde. I n bewonde-ring v oor de Transvaalse Zuid-Afr ika ) boeren, d iehet machtige Albion, Engeland, de wereldmacht vanv156r 1914, durfden trotseren en uit medelijden met deslachtoffers onder de Boeren, werd waarschijnlijk, tergelegenheid v an Vastenavond, ( da t toen i n onz e

contreien, van 's morgens tot 's nachts duchtig gevierd werd) een verklede optocht gehoudenom de collectebussen meer inhoud te bezorgen.

Wij staan in be- of verwondering v oor het krijgshaftig voorkomen e n het 'moderne' oorlogs-materiaal van onze voorvaderen. Wij herkennen op deze groepsfoto, de grote Louis Lucas, toenzowat de lieveling of mascotte van gans het dorp, fotograaf Frans Hoelen, verder brouwer JanVeraert, P. De Schutter, Nand Feyen en nog anderen. Dit aandenken is tot nog toe in bezit vanvele Kapelse families, en wordt nog met trots getoond.

16

Wat de afbeeldingen van de zichtkaarten betreft, la -gen onze medeburgers in de bovenste schuif, wantdaar die foto's meestal ' s zondags genomen werden,waren de heren dan ook op hun Paasbest, m e t bol-hoed en soms nog m e t ' processiefrak ', d e damesmeestal met de ouderwetse kapmantel.

De heren die hij hier en daar van de tapkast of bier-toog moest gaan halen, konden d a n o o k rus tig e nwaardig poseren. In de andere afgelegen gemeenten,waar het gewoonlijk op een weekdag gebeurde, warende mensen op hun 'werkdags' en da t bracht samen-scholingen teweeg waar weinig u it te herkennen valt.

't Bruggeske jg 30 - maart 1998 - nr i .

Frans Hoelen, die voortdurend per 'velo' over de Kempische zandwegen o f schaarse s traatstenen rotste, en met zijn door kaars of carbid verlichte krakende velo of fiets, dikwijls in hetdonker thuis aanlandde, werd meerdere malen overvallen door een fikse regebui. De anti-regenkleding was destijds ook alles behalve waterdicht. De hoed of 'klak', de dikke 'kabaan',de zware schoenen en de 'getten', hadden als men nat thuiskwam dikwijls een paar dagennodig voor ze weer droog waren. Hij heeft toen een zware 'waterfleuris' (borstvliesontsteking)opgedaan, en dit heeft hem zijn leven gekost.

In de grote familie van kartofielen of verzamelaars van zichtkaarten, zal zijn naam, door zijnonvergelijkbaar werk, ons nog lang overleven.

Kapellen, 7.9.1977 - H. De Schutter. (' 1904 + 1985)

[1] Deze levensschets van Frans Hoelen verscheen in "Kalender", tijdschrift van de Culturele Raad Kapellen(december 1977-Januari 1978).Door de redactie van 1 Bruggeske werd het oorspronkelijk artikel, geschreven door H. De Schutteraangepast aan het tijdsbeeld van nu. Ook werden gegevens bijgevoegd.

Verzameling van dokumentatie voor het archiefvan de heemkring Hoghescotell!

Alle dokumentatie over Kapellen is welkom!Wij denken aan foto's, doodsprenijes, doodsbrieven,pos tkaarten, krantenknipsels , oude menukaarten,

geboortekaartjes , oude trouwboekjes, oude notarisak ten,huwelijksaankondigingen,

oude rekeningen van Kapelse firma's enz, enz...

Bruggeske jg 30 - maart 1998 - nr 1

geef ons een seintje en we komen even langs.

6ij voorbaat hartelijk dank!

Dank zij uw medewerk ing en steun kunnenwij ons archief over Kapellen verder uitbreiden.

17

De TONEELGROEP 'ONZE KRING' en de 'LODE BAUWENSKRING' te KAPELLEN,(deel 4)

"Zondag 5 oktober een grootse dag. De leden van de Lode Bauwenskring v ierden die dagde 1 0 de ver jaardag van de oprichting. Z ij s tartten de dag met een plechtige Hoog- enCommuniemis in de parochiale St. Jacobuskerk ter nagedachtenis v an d e s tichter enpionier wijlen de heer Lode Bauwens.'s Avonds werd 'De terugkeer van Suske Perdaems'voor een puik gevulde zaal opgevoerd. Gedurende de pauze werd de s tichter der gilde opspeciale wijze herdacht. Voor het prachtig opgesteld gete- kend portret werden bloemenneergelegd. Mevr. Bauwens deelde eveneens in de hulde. De leden hadden er ook spe-c iaal aan gehouden de huidige leider, regisseur, speler dhr. Piet Soetewey in een hulde tebetrekken, wijl aan Mevr. Soetewey ook e e n prachtruiker werd overhandigd'. (Uittrekseluit De Polder d.d. 12 oktober 1958).Op 11 oktober werd de viering dan besloten met een banket in Onze Kring.

' Suske Perdaems ' met : Godelieve

Verheyen, Jef Rouffaer, Jeanne VanHerck, Leon Cornelissens e n R i kRaemaekers.

HET VERHAAL VAN EEN TONEELKRING

Op 30 november volgde "Ik hou van je, idioot" blijspel in 3 bedrijven.

Zoals elke toneelgroep had ook de Lode Bauwenskring iemand die het gordijn opende ofsloot. Dergelijke funk tie was soms van belang vooral met het dichtdoen van het gordijn.Het kon namelijk voorkomen dat, meestal in een k lucht, het tafereel o f het stuk eindigdemet een 'plot', een goede gag die de ganse zaal doet schateren.

18 B r u g g e s k e jg 30 m aar t 1998 - nr 1,

Om deze 'p lot ' nog te accentueren was he t noodzakelijk da t het doek heel s nel werddichtgehaald.

Anderzijds, meestal bij een drama, was het aangewezen dat het tafereel langzaam aan deogen v an de toeschouwers werd onttrokken om 'het verdr iet' nog sterker in de v er f tezetten

De 'man van het doek' stond steeds achter de voorste coulissen en volgde met het toneel-boekje het verdere gebeuren. Zo wis t hij precies wanneer het doek moes t opgehaald o ftoegeschoven worden.

Volgende anecdote werd mij verteld en ik herinner ze ook zelf nog. Tijdens een dolle k luchtwas het noodzakelijk ( i.v .m het maks imum halen u it de 'plot ' ) om he t doek zeer snel,nadat de laatste woorden waren gesproken, dicht te halen.

Onze vriend achter de coulissen was echter zo in de ban van de gespeelde grappen, dat hijbulderend van plez ier bijna krom stond van het lachen. Hij vergat dan ook v o l led ig zijntaak uit te voeren en bleef maar steeds lachend naar de acteurs k ijken. Deze wisten nietwaar kruipen van ellende en deden niets anders dan naar de man a l s issend roepen:"doek, doek U i t e i n d e l i j k had onze vr iend het begrepen en haastte z ich het doek tesluiten. Ik was zelf getuige van dit tafereel en heb nog nooit de acteurs zo teleurgesteld enkwaad op onze v r iend zien kijken.

1959

Naar mijn oordeel luidde het jaar 1959 het begin van het einde in van de toneelkring. Nietalleen was onderpastoor Guido Boonants verhuisd als kapelaan naar 'de Kapelsestraat',maar ook twee grote s teunpilaren verdwenen van he t ' toneel' : Amelie en Louis Haas tverlieten de gelagzaal van de Kring. De komst van hun opvolger veroorzaakte de nodigetribulaties.

Het begon nochtans veelbelovend. Op 18 januari 1959 gingen zij -hoe kon het ook anders-weer eens flink 'worst- en appelbrood' eten. Leute en lach zouden weer hoogtij vieren.

Op 25 januari hernamen z ij met succes het toneelwerk 'Fra Angelico', waar Jef Rouffaervoorheen reeds had uitgeblonken en Jeanne Van Herck eens te meer 'Onze-Lieve-Vrouw'uitbeeldde.

Tijdens een gesprek met Jeanne Van Herck vertelde zij mij dat zij de eeuwige 'Lieve Vrouw'was. Telkens deze Heilige Figuur i n een toneelwerk opdaagde stond het reeds bij voor-baat vas t dat de rol aan Jeanne Van Herck zou toevertrouwd worden."Waars c hijnlijkomdat ik iets ouder was dan de overige tonee/speelstersRvertrouwde Jeanne mij toe.

't Bruggeske jg 30 - maart 1998 - nr 1 19

20

'Fia Angelico'Jet Rouffaer en Rik Raemaekers

Een ongeduldige onderpastoorBoonants opent zijn geschenk.

't Bruggeske jg 30 - maart 1998 - nr l .

Op 15 februari trad de zanggroep voor het voetlicht. U v indt verder het programma vandeze avond.

De zanggroep maak te vanaf het begin deel u i t van de 'Toon- en Toneelgroep'. ik hebechter geen onderzoek naar deze groep gedaan vooral omdat mij veel gegevens daaroverontbreken. Op bovenvermelde datum (15 februari 1959) echter traden z ij samen met detoneelgroep voor het voetlicht. Er werd trouwens de c reatie van een zangspel v an M.Lambrechts voorgesteld.

Enkele c itaten u i t het artikel van De Polder van 15.2.1959: RDe suksesavond inger ichtdoor de zangafdeling van d e befaamde Lode Bauwenskr ing werd een voltreffer vanbelang.... Wij vonden zeer meesterlijk het duet 'Reich mir die hand mein leben' vertolk tdoor Mej. Janssens en dhr.C. Rebus; het onvergetelijke ' ik ken een l ie d ' door C. Rebus._Na de poos volgde dan de creatie van 'Zonnestraaltje', zangspel in 3 bedrijven door M.Lambrechts. Als eersteling.. .kunnen wij gerust stellen dat het stuk een meevaller was enzeer gunstig door de overtair ike aanwezigen werd beoordeeld."

De zanggroep met in het midden de heer Maurice Lambrechts en mevr. Bauwens.

't Bruggeske jg 30 - maart 1998 n r 1. 21

Li zult als lezer bemerken dat vanaf 1959 de toneelgroep veel speelt ten v oor dele v a nkapelaan Boonants van de kapelanie (later Parochie) 0.-L.-Vrouw-Van-Vrede in de Kapelse-straat. De kapelaan had zich voordien als onderpastoor te Kapellen geprofileerd als een'volkslpriester die veel initiatieven nam.

Zo was hij de oprichter van o.m• de bekende 'Vlaamse Kermissen' die elk jaar in de hovin-gen van Onze Kring werden georganiseerd. Hij was het die ook gemengd toneelspelen hadtoegelaten en hij organiseerde in de grote zaal talr ijke 'bals ' wat -vooral in de beginfase-niet door iedereen in dank werd aanvaard. Vandaar de belangstelling van de toneelkr ingvoor de kapelaan en zijn bouwambities.

Op 8 maar t r ichtte de Lode Bauwenskring samen met de turnkr ing Patria een 'half-vas-tenavond' in onder de naam van 'Ritmische avond'.

De totale opbrengst zou gaan om de mzo sympathieke EH. Boonants te helpen in de eind-fase van de opbouw van zijn kerk.Rcitaat uit de Polder.Ik citeer verder: 11 En de reeks hulpverleningen gaat verder vermits er op zondag 15 maarte.k. in Onze Kr ing de Lode Bauwenskr ing voor de tweede maal- en d i t op algemeenverzoek- het vermaarde toneelspel voor het voetlicht brengt: 'De terugkeer van SuskePerdaems'."

22

Louis Verbaenen, Leon Cornelissensen Jet Rouffaer in een sketch.

Bruggeske jg 30 - maan' 1998 - ar 1

Josée Haast en Je f Herman in'De terugkeer van Suske Perdaems'.

't Bruggeske ig 30 - maart 1998 - nr

Op 5 april lees ik in De Polder:

AFSCHEID A A N L O U I S E NAMELIE Op Paasmaandagavondhad in Onze Kr ing een zo spon-tane als har telijke hulde plaatsten overstaan van Louis en Ame-lie d ie o p / apr il afs c heid na -men. Namens de vele leden v ande Lode Bauwens k r ing n a mvoorzitter P i e t Soetewey h e twoord om het ganse gezin Haastin de bloemen te zetten, dit voorde immer onbaatzuchtige h u l pen medewerking die z ij ten a lientijde mochten genieten vanwegede gans e familie Haas t. W a n -neer het echtpaar een prachtigeWestminsterklok i n ontv angs tmocht nemen was hen de emo-tie toc h w e l even te sterk.

23

Op 12 april s peelde d e k r ing h e t toneelspel v an Antoon Coolen :"De v ier jaargetijden"onder de regie van Jef Rouffaer.

Na een -naar mijn oordeel onheilspellende- stilte hernamen zij op 13 december 1959 in deParochiezaal van Zilverenhoek 'De terugkeer van Suske Perdaems'.

1960

De Toneelgroep s tar tte he t jaar in 'Zilverenhoek ' m e t 'De gebroeders Kalk oen' o p 7februari 1960. 'De Polder ' maakte duchtig reclame en schreef o.m.: "Wilt U een gezelligeavond, kom en lach eens goed mee want ge zult onze oude gloriën a a n it werk zien: RikDillidn, Rik Raemaekers, Jef Rouffaer, Jeanne Van Herck, Hélène Heirman enz. enz.'Op 14 februari 1960 verhuisden zij naar zaal Concordia, Dorpsstraat, met het blijspel 'Deschat uit Congo', een spel in 3 bedrijven. Dit toneelwerk hernamen zij de week nadien inde parochiezaal van Zilverenhoek.Op 2 8 september openden z ij he t nieuwe toneelseizoen met de Amerikaanse comedie:'Mrs. Patterson's chauffeur'. De opvoering vond plaats in de feestzaal 'Concordia'.

Op 18 december speelde de toneelk r ing i n z aa l 'Excels ior ' in Hoogboom. Z ij haddenblijkbaar veel succes met : 'En waar de ster bleef stille s taan' van Felix Timmermans.

Jef Rouffaer, Rik Raemaekers en Toon De Bel.

24 tB ru gg es ke jg 30 - maart 1998 nrl.

Mannelijke 'duivel' MarinusJongenelen en Jef Rouffaer.

Zij traden dit jaar slechts viermaal voor het voetlicht en - vooral - zij speelden niet meer in'hun' zaal Onze Kring.

Wat was er gebeurd? In feite een in-trieste geschiedenis van naast elkaar praten, niet naarelkaar willen luisteren en koppig vasthouden aan een eigen standpunt. ik heb met diversemensen 'van destijds ' over deze 'affaire' gesproken en gepeild naar de oorzaak ervan. Ditzijn mijn bevindingen: Bij het afscheid van de familie Haast werden deze opgevolgd door'mensen uit Berchem'. Daar waar de vorige concierges zeer soepel waren in de uitvoeringvan hun taak wilden deze 'nieuwe mensen' eerder de regeltjes correct opvolgen en duldenzij geen tegenspraak. Dit leidde al snel tot ongenoegen. Kwam er nog bij dat de leden hetweggaan van de vorige concierges nog niet helemaal verteerd hadden.

Slotsom van een ganse reeks wrijvingen was een ultieme vergader ing m e t pas toor Kenis.De toneelgroep s telde twee belangrijke eisen namelijk : Medebeheer in de organisatie vanOnze Kring, dus z itting hebben in de beheerraad, en het verwijderen van de pas aange-worven concierge. Twee eisen waarop pastoor Kenis niet wenste (kon?) ingaan. Dan volg-de de breuk. Niettegenstaande diverse pogingen van buiten de groep om tot een verzoe-fling te komen moesten de spelers 'hun zaal' verlaten.

Dit w e l s treng verdic t verplichtte hen o m naar elders t e verhuizen m e t a l h u n z e lfgemaakte decors, met hun licht- en k lank installaties enz. Gelukkig vonden z ij een plaatsin het vroegere schrijnwerkersatelier van Jef Van Herck in de Hoevensebaan. Het zou ookdaar z ijn da t z ij in de toekomst hun oefen- s tonden zouden houden e n hun gezelligesamenzijn-avonden inrichtten.

Bniggeske jg 30 - maart 1998 n r i . 25

ik heb wel sterk de indruk dat de ganse groep steeds de beslissingen van hun bestuur envooral van Piet Soetewey goedkeurden en hem steeds onvoorwaardelijk steunden.

Persoonlijk meen ik dat één van de twee eisen die z ij s telden, namelijk het verwij- derenvan de concierge, onmogelijk door pastoor Kenis kon ingewilligd worden. Feit is dat zij van1960 a f 'op den dool' geraakten en voor hun toneelopvoeringen nooit meer een 'vastestek' hebben bemachtigd.

1961

Op 15 januari 1961 hernamen z ij 'De s ter ' in feestzaal Concordia. Op 9 apr il volgde inConcordia 'Er z it muz iek in' ,en d i t t onee lwer k hernamen z ij i n d e z aal Excels ior t eHoogboom op 23 april.

26

Een repetitie bij Jef en Jeanne Van Herck: Ruggelings: Piet Soetewey, Jet Rouffaer,Christianne Verdonck en Jeanne Van Herck; overigen v.l.n.r.: Alfons Van de Broeck,Mevr Dennissen, Magda Vermeiren en Rita Verbist.

't Bruggeske jg 30 - maan' 1998 n r i .

De groep van 'Er zit muziek in'; Zittend:Magda Vernleiren, Rosie Van Elsackeren Toon De Bel. Staande le rij v.l.n.r.:Jeanne Van Herck, Rik Raemaekers,Helga Smets en Jet Rouffaer.Achteraan: Marinus Jongenelen, LouisVerbaenen en Leon Cornelissens.

S TE V E NS : I k wi s t niet hoe i k ' t had hier. De een z a tte mopperen, en jij stond m'n hand maar te schudden.

JAAP: Hahaha! (met arm om Stevens z 'n schouder): Gaat umaar mee, meneer Stevens, dan zoeken we even een to fplaatje voor u ui t

STEVENS: Graag, gnaws. (bi j de deur zegt Stevens) Fi j nejongen, he ? (bei del ç a4

ELS: Hoe is 't met v a.d e i , m a m s ?

M IE R V ade r i s o p zoek naar een andere Carusoplaat..0 , ja, tante Stien was nog hier. Oom Karel wi l de wi n-kel stucadoren! A l s vergoeding v oor de gebroken plaat!

ELS: Ach, wa t leuk! M aar dat hoeft toch niet?MIEP: Da t heb i k ook al gezegd.A N TOON (op, door de straatdeur; aan z i jn gezicht i s te

zien dat hi j geen succes heeft gehad): Nou. ., i k b e n v o o rnoppes weg geweest! (t re k t jas u i t en hangt deze, methoed, aan de kapstok)

MIEP: Is 't niet gelukt?A N TOON : Nee ! Z e worden a l i n j aren ni et meer g e -

perst. W e l op langspeel. Maar die heb i k zel f wel i n dewinkel. Daar is 't niet om begonnen..

MIEP : Ach, zet j e d ' r maar overheen. ' t Is nou eenmaalniet anders.

A N TOON : Di e stomme Karel .ELS: Ach, vader, ' t was toch een ongelukje.A N TOON : Dat weet i k nog zo net niet.MIEP (bi j hem): Luis ter nou eens, man... Stien is hier ge-

weest en die heeft gezegd, da t Karel e r niet van gesla-pen heeft, zo naar vond ie 't .

A N TOON : Nou, en?... Z 'n slaap haalt ie wel weer in, maardie plaat k ri jg i k nooi t weer terug.

MIEP : En Karel had ook nog iets anders voorgesteld.A N TOON : ' t Za l me wel wa t moois wezen...MIEP, Hi j wi lde, als pleister op de wond, helemaal gratis

je winkel stucadoren.A N TOON : Dat heb i k hem niet gevraagd. Die plaat is me

meer waard, dan 'n gratis gestucadoord plafonnetje vanKarel Snijder.

68

MIEP: He , hoelang houden w e da t gezeur nou nog? I nplaats dat je enthousiast bent over z 'n voorstel...

A N T OON (bi jdraaiend) : Ac h.., i k v i n d ' t o o k w e l a a r d i g

van Karel . Maar.. . dat kan je toch niet van hem verlan-gen!

ELS: Nee, dat kunt u ook niet, vader. LI hoeft alleen maarte zeggen: „Karel , ouwe jongen, je hebt die plaat gebro-ken, maar zand erover! Je hoeft er geen winkel v oor testucadoren. Ev en goeie v ri nden!" E n dan geeft u hemeen klap op z 'n schouder, zoals u dat vroeger alti jd deed.

A N TOON : O. zo, juis t j a ...... „Karel tj e! j e hebt de kos t-baarste plaat, die i k huis had, gebroken, maar eh... evengoeie vrinden, hoor, jongen!

ELS: He t was v an u i n ieder geval ook erg onverstandigom die plaat op een stoel te leggen.

A N TOON : Een tel J e mag wel ogen van achter en vorenhebben.

MIEP : E n v raag nu eens, hoe je dochter ' t gemaakt heeftin ' t ziekenhuis.

A N T OON (zonder interesse) : 0 , ja, hoe ging 't ?ELS: A l s u dadeli jk gezellig boven komt, zal i k alles v er-

tel len, I k ga 'n lekker kopje koffie zetten! (naar trap)

A N TOON : Goed ja, i k kom zo.MIEP: I k ga met le mee, Els !

(Els en Mi en af naar huiskamer)(Antoon gaat naar het bureau en z iet daar de terugge-brachte p l aat van Stevens l iggen, Hi j beki jk t .fi-e-r n—e e n s

c : rld f r) naar de winkeldeur)

A N T OON (roept) : jaapJAAP (o p ): Ja. meneer...?A N TOON : W a t i s da t v oor een plaat, d i e :tt,p...,bigeau

ligt?JAAP: Eh... o... dat zal die fuga van Bach zijn, die meneer

Stevens is komen rui len.A N TOON , Zo? E n heb je •rn geruild?JAAP, j a , meneer.A N TOON , W anneer l eer j i j ' t eens a f om o p j e eigen

69

't Bruggeske jg 30 - maart 1998 n r l .

Enkele bladzijden uit het ʻsoutfleursboekje' van 'Er zit muziek in'.

27

28

A, 1- .„1:7.-;-;ZE„ ..,..-/,,,,, 2-,• ,t./- 2

- -/:.----• ' 0 ., ' 6' f t, ' , t 'l ' „! --- L, ,, ,, ..,; -<i / L,-. ,-Jf-, ,•(,-.„, ,, , ._- _.

,,, -t- -,-, / -(- - ,- r < 6, c , ,, c ( e. '

.--—. z

z 1 , „ ( . , 7, , ,

9,-L--77..0.-r.,-/ .:„,--z,,,c.',.2.--, - ,;/--,e-t

/7 '' '-' f : (K /7

.; - , i2-in_e-/ iz ' , a 2 , ( - - - r, ,,,,, _

_• ,----t-i-, _ ,/, ,r,— -/ - - ij

-• - 1:cr<-

/-• -/ ( „ , 1 A 4 • (i-:-t ; t t e D

1:147ft(L.('

o

—

Y ra t, , ,1 /41 — C(/-/- ta) —

'ete-ecie

...nog uit het ʻsouffieurshoekie' van 'Er zit muziek in'.

A -

--1=7 • -zi'e

CY 7 / / ; t _ e „ , e • / - t , t . t , , , t , - . t t a ' i t '

/ •- e f

Op 23 april schreef De Polder:Sukses voor de Lode Bauwenskring. Niemand is Sant in eigen land. De Lode Bauwens-

kring kreeg te Hoogboom meer toeschouwers dan in het bloedeigen Kapellen. De aanwezi-gen zullen zich de verplaatsing geenszins beklaagd hebben.Zonder bepaald te schitteren brachten de meisjes en jongens van de Lode Bauwenskringhet er met muziek vanaf in 'Er zit muziek in'. Zulke gas ten z ijn te Hoogboom steeds wel-kom. Tot de volgende maaL°

Op 9 juli speelden zij in een tent, opgesteld op het domein Starrenhof in de Kapelse- straat'Over twaalf dagen te Middernacht'.

Op 4 november r ichtten z ij in Concordia een gezellige avond in van 'Toneel, Bal en Zang'ten voordele van de speeltuin Starrenhof.

't Bmggeske jg 28 - maart 1998 n r l .

1962

Op 2 en 3 februari kon de groep opnieuw in 'Onze Kr ing' spelen. Op uitnodiging van deOudervereniging v an d e Broederschool s peelden z i j d e plez ier ige geschiedenis v a n'Vadertje Langbeen'. De correspondent van De Polder juichtte in z ijn recens ie van 1 8februari 1% . . L a at o ns d a de l ij k z eg ge n dat -voor een u it ve rkoch te zaal- alle acteurs zich

werkelijk ingespannen hebben om er een pareitje v an t e maken, dat het succes alzo nietkon uitblijven s tond vast als een paal boven water . Het deed werk elijk deugd aan it har tde Lode Bauwenskring weer eens in Onze Kr ing aan 1t w e r k t e z i e n . . . O n d e r d e p a u z e w e r d

door Z.E.H. Pas toor Kenis een zeer har telijk dankwoord ger icht to t de gans de toneel-groep, met toch wel heel markant een speciaal lofwoord voor toneelleider Piet Soetewey...Als s lotsom hopen wij dat de Lode Bauwenskring voor een volgende vertoning w eer aanhet werk mag in Onze Kring."

Na 'Vadertje Langbeen' volgde een lange s tilte van 8 maanden. Op 7 november speeldenzij opnieuw in Onze Kr ing me t medewerk ing v an Patobka h e t blijs pel ' D e Held v anWaterloo'. Volgens De Polder: "een br iljante avond met een zo selek t als talr ijk publiek .Het deed vele getrouwen van de Lode Bauwenskring deugd aan ' t har t hun toneelgroepterug aan It werk te z ien in Onze Kring, met de betrachting dat de toneelgroep weer zijnvaste tenten zou opslaan in Onze Kring.R De opbrengst van deze avond kwam te goede aanhet gezin van een ziek lid van de toneelgroep. De hierna volgende recensie van Gazet VanAntwerpen was wel iets genuanceerder dan De Polder.

L . T . r . a . L . . 1-1 , 1 1 2 L , L J EJ V

•DE HELD VAN WATERLOO.. —Van di t nogal naïeve m aar al les-zins onder houdende bl i j spel v a nJan N aaykens, hee f t d e ' L o d eBauwenskr ing. zondagavond e e nzo v l otte e n levendige opvoer inggebracht, da t bi j het tal r i j ke pu-bliek het lachen haast geen ogen-bi lk v an d e l ucht was. M e t he taangename kOmlahteerden de spe-lers ook bet nuttige en het mens-lievende, w ant de avond gi ng tenvoordele v an één hunner noodl i j -dende leden, en werd inger icht i nsamenwerking m et .Patobka».

Het i s m et di e hel d een nogalverwarde geschiedenis, w aar b i jnamen, t i tel s e n uni for m en ver -wisseld wor den dat het een aar dheeft. T w ee avontuur l i j ke sol da-ten, teruggekeerd ui t de s lag vanWaterloo, kom en op het landgoedterecht w aar een ar m e edelm ande ' he l v an W ater l oo, v e r w a c h t ,in de hoop een van zi j n dochtersaan een goede par t i j t e hel pen.Een v an d e soldaten geef t z i chdan m aar voor die held ui t, m aarheeft weinig sukses bi j de dochterin kwestie: z i j verkiest, m et vrou-weli jke intuïtie, de échte held, di ezich i nm iddels al s tuinier sknechtui tgeeft, i n afwachting dat hi j deopl ichter zal ontmaskeren. Z o verkornt het natuur l i j k pas na de no-dige verwikkel ingen; waar in komi-sche s i tuati es, sentim entele scè-nes e n degengekletter el kaar af -wisselen.

't Bruggeske jg 30 - maart 1998 - nr 1.

Piet Soetewey en J e f Rouffaerzorgden voor een ui tstekende r e-gie, m aar hadden het teM po i etsmogen opdr i jven. Zoals steeds bi jde Lode Bauwenskr ing tr offen defeilloze ui tspraak en de goede rol-kennis v a n d e m eeste ak teur s ;slechts J ef Herman, al s de l um -melachtige soldaat di e z i ch vooreen hel d ui tgeeft, m aak te hi er opeen ui tzonder ing, wat jammer wasomdat h i j v oor he t over i ge eenhooggeldeurde, kar i katur al e kom -positie leverde.

Toon D e Bel stond daar tegen-over al s een echte ar i stakr aat i nde r ol v an de berooide Heer v anGroenendael; o o k dez e r o l k o ngemakkel i jk gechargeerd wor den,maar dank zi j een ui terst genuan-ceerd spel , w aar i n hum or en ge-voel door klonken, m aak t e T oonDe Bel er de centrale figuur v anhet s tuk van, w aar a l de ander erol len a l s h e t w ar e k onden o psteunen.

Zi jn dochters hadden di e s teunwel nodi g, w a n t z ow el J eanneVan Her ck als Helga Smets, hoezij ook hun best deden, m isten re-l iëf tegenover d e s ter ker e m an-nel i jke spelers. l ets sterker , m aarook gem akkel i j ker , w a s d e r o lvan de meld, ui tgebeeld door Mag-da Vermei ren.

Jef Rouffaer bez i t w el ni et degeschikte figuur om i n de kr i jg's-haftige e n har tenbr ekende l ui te-nant du Château te doen geloven,

I maar w i s t d i t goeddeels t e doenvergeten door z i j n i ntel l i gent e nsober spel.

De m ees te ander e r ol l en z i j nepisodisch e n geven w ei ni g aan-leiding tot werkel i jk akteren. Tochwisten Loui s Ver baenen, a l s d esoldaat Gabr i61; L e o n Cornel i s-sens, al s de knecht; Gas ton VanDooren, als een bedelmonnik; R i kRaemaekers, a l s een our le tui n-man, schi lderachtige types u i t t ebeelden, ter ew i j i ook M i chel D eSchutter, J o s L a m o t , M aur i c eLambrechts e n W al ter H er m anzich m et toewi jding van hun taakkweten.

Wordt vervolgd J e f HERMAN

29

be kerk van Putte - Ertbrand.Tot in de late middeleeuwen beschikte de parochie van St-Dionysius te Putte niet over eeneigen kerkgebouw. De erediensten vonden er pleats in een herberg-kerk, gelegen op hetgrondgebied van Putte-Stabroek. Dezelfde ruimte werd ook gebruikt als catechismuslokaal enwerd daarna telkens opnieuw in orde gebracht om als gelag- zaal te dienen voor de Putseherbergbezoekers.

In 1646 bouwde pastoor Siardus Bogaerts met de recuperatiestenen van het fort "Het Sluisken"een kapel tegen de herberg, zodat de gelagkamer voortaan kon beschouwd worden als eenschip en de kapel zelf als het koor van de kerk.

Door de toename van de bevolking werd voornoemde ruimte te klein en in 1659 begon pastoorSiardus Bogaerts met de bouw van een kapel. De eerste fondsen hiervoor bekwam hij vanMagdalena de Cusance, echtgenote van Albertus van ts Heerenberg, markiezin van Bergen-op-Zoom en de heren van Boxmeer. De gronden verkreeg hij van de graaf van Hoogstraten.

Uit een kerkverslag van de landdeken voor het jaar 1680 kr ijgen w ij een beeld van detoenmalige kerk: "Die kapel aldaar bevat slechts een enkel altaar dat niet gewijd doch treffelijkis en a l het nodige bezit. Het tabernakel bevindt zich in het altaar. De biechtstoel is zondertraliën. De predikstoel kan er door. De doopvont is in koper, s luit goed en bevindt zich nabij hetaltaar. De kapel is klein, doch schijnt het, voldoende voor de gemeente. z ij heeft geen inkomenbehalve enige aalmoezen die ook gering zijn".

De kapel bleef nagenoeg onveranderd van 1659 tot 1769. In dit laatste jaar werd zij vergrooten opnieuw opgebouwd door Jonker Joannes Josephus Moretus , verblijven- d e o p h e tRavenhof.

Onder het bestuur van pastoor Petrus Josephus Meert werd in 1769 naast de kerk ook eennieuwe pastorij gebouwd.

Tijdens de Franse Revolutie werd de kerk in september 1797 gesloten en de pastorij werdgebruikt als gendarmerie. Na de verkoop van de kerkelijke goederen in 1798 werd de kerkgebruikt als paardenstal en fourageplaats. De pastoor was naar Nederland gevlucht waar hij openkele meters over de grens voortaan de H. Mis kon opdragen voor de Putse bevolking. Pas inhet jaar 1803 kon hij opnieuw bezit nemen van zijn kerk op Belgisch grondgebied.

In h e t jaar 1 8 3 6 werd d e k erk nogmaals vergroot me t s teun v an Mevrouw Dier t v anKerckwerve. Voor de inzegening van het gebouw onstond er een fikse rel tussen de bisschopvan Mechelen en de apostolische vicaris van Breda. Niet alleen het benoemingsrecht van depastoor van Putte maar ook de eigendomsrechten op de kerk werden door de geestelijkeoverheid van zowel Belgische als de Nederlandse kerkelijke overheden opgeëist. In 1843 werdde grens v an d e parochie v an Putte herz ien e n keerde d e r us t voor lopig terug in d egrensparochie.

30't Bruggeske jg 30 - maart 1998 - nr 1.

In 1859 diende er een nieuwe pastoor aangesteld te worden en opnieuw barstte de strijd lostussen de kerkelijke overheid van België en Nederland. De ruzie bleef voortduren tot in 1868een diplomatieke oplossing werd gevonden. De pastoor zou benoemd worden door de Bisschopvan Mechelen.

De kerk en de pastorij, gelegen op Belgisch grondgebied, werden eigendom van de Belgischeparochie van St-Dionysius, doch er werd een financiële tussenkomst aan Nederland betaaldvan 28.000 BEE

Pastoor P.J. Goetschalckx schrijft in zijn rijkelijk gedocumenteerd werk: "Kerkelijke geschiedenisvan Eekeren, bevattende de parochiën van Ekeren, Hoevenen, Kapellen, Brasschaat, Ertbrant,Brasschaat-ter-Heide, Hoogboom, Donk, St.-Mariaburg en Rustoord": "In de nacht tussen 8 en9 m e i 1894 k wam eene allerzwaarste r amp d e parochie treffen. H e t vuur, door eenemisdadige hand, schijnt het, aangestoken, kwam, dien nacht de kerk, voor welke men zoolanghad gestreden, in assche leggen en bedreigde mede de pastorij. Bij den morgen van den 9denbestond e r niets meer van de kerk dan v ier muren; aan d e binnenzijde was z ij geheellediggebrand; pas bleven er nog eenige stukken en brokken van altaren, beelden en anderesieraden over."

In Gazet van Antwerpen, d.d. 11 mei 1894 lezen wij: "B r a n d d e r k e r k . E e r g i s t e r e n , d i n s d a g 8

mei 1894 rond middernacht is de kerk van de H. Dionysius te Putte-Kapellen totaal afgebrand.Slechts de muren blijven recht. Het dak en de toren z ijn ingestort en a/ de kerkmeubelenverbrand. Nevens de kerk stond een houtmijt die in vlam geraakte. De toren is op de pastorij,die nevens de kerk staat, gevallen: pannen kapot, verder geen schade dan door het water. Menheeft vermoeden dat de brand aan kwaadwiffigheid is toe te schrijven.

Foto genomen na de brand. Het portaal is alles wat er is overgeblevenvan de oude kerk. Rechts van het portaal z ien we de woning van defamilie Van Bouwel.

Bmggeske jg 30 - maart 1998 - nr 1. 3 1

Zelfs een persoon werd aangehouden, het is, tussen haakjes gezegd, de zoon van een derachtbaarste families van Ho/lands Putte. De kerk en de inboedel z ijn verzekerd door DeSchelde voor 40.000 BET. Het parket terplaatse; Gisteren namiddag (woensdag) is het parketter plaatse geweest. Naar het schijnt is de aanhouding bevestigd."

Dezelfde krant schreef op 12 mei 1894."De genaamde L., 22 jaar, klerk, wonende te Putte Holland is op bevel van de onderzoeks-rechter van Cutsem aangehouden en naar de celgevangenis gevoerd der s tad Antwerpen,verdacht van de brand gesticht te hebben aan de hoeve Van Bouwel waardoor de kerkafbrandde".

En dan verscheen er in de kranten niets meer over de brand, noch over de dader. Bestond ertoen reeds de gekende doofpot? We weten het niet.

32

Het portaal van de oude kerk was blij-ven staan naast de oude pastorie. Toende pastorie in de nacht van 16 op 17mei 1940 opgeblazen werd bleef h e tportaal nogmaals overeind staan. Wan-neer de Kerkfabriek in 1950 de grondwaarop de pastorie en de kerk haddengestaan verkocht, heeft ze het portaalaan de gemeente Stabroek geschon-ken. Op kosten van graaf Moretus werdze dan geplaatst in de Moretuslei.

Wel weten wij da t pastoor Smets dezware opdracht kreeg om een nieuwekerk te bouwen. Alhoewel diverse tes-ten uitwezen dat de fundamenten ende overgebleven muren nog voldoen-de sterk waren om als basis te dienenvoor het nieuwe kerkgebouw werd tochde beslissing genomen om het gebouwop te r ichten i n h e t midden v an d eparochie, d.w.z. op de plaats waar mo-menteel de kerk staat. De werken wer-den uitgevoerd door de aannemer Lae-nens u i t L ie r v o o r d e s o m v a n133.600,- BEF en dit volgens de plan-nen van architect J. Van der Gucht uitAntwerpen. De inhuldiging vond plaatsop 3 november 1900 door KardinaalGoosens.

Bruggeske Jg 30 - maart 1998 - nr 1,

Ook dit gebouw kende een turbulent bestaan. Op 13 mei 1940, 2de Sinksendag werd de kerkvernield. Een Belgische legerafdeling had opdracht gekregen de hoge koepel en de kleine torenop te blazen maar nagenoeg heel de kerk werd hierdoor vernield. De herstellingswerkenwerden aangevat op 13 maart 1942, maar reeds stilgelegd op 15 september 1942 op bevelvan de bezettende overheid.

Na de oorlog kreeg pastoor Loos de opdracht om de kerk terug op te bouwen. Met de steun vaneen parochiecomité werden vele Vlaamse Kermissen ingericht en tijdens de kerstnacht van1948 werd de kerk opnieuw in gebruik genomen.

Bronnen:

Bruggeske jg 30 - maart 1998 n r l .

z.... < ...............

Foto: G. Van Bouwel.Kerk van Putte na de verwoesting in 1940.

1. Goetschalckx P.J.: KERKELIJKE GESCHIEDENIS VAN EKEREN.2. J. Aerts: ST.-DIONYSIUSKERK: 1900-1975. Brochure uitgegeven in eigen beheer, 1975.3. Gazet van Antwerpen

Roger Balbaert.

33

KRUISWOORDRAADSEL

Kruiswoordraadsel nr 8 heeft heel wat lezers voor problemen gesteld. Vooreerst was deopgave uiterst moeil i jk en vervolgens werden e r heel wat ongebruikelijke woordenopgevraagd. Enkele lezers stuurden een foutieve oplossing binnen e n toch zijn er 6puzze- laars in geslaagd om een volledig juist oplossing in te sturen. Proficiat.

Deze maal bl i j ft de prijs in Kapellen. Door het lot werd Wi l l y Geraets, Sevenhanslei,41 aangeduid als de winnaar. Eerstdaags wordt de prijs aan hem overhandigd.

Oplossing kruiswoordraadsel nr 8.Horizontaal: 1. Kalkoen - Li. 2. Analfabeet. 3. Mk - Of - Ket. 4. Perkenier. 5. Lr K r . 6.Akkefietje. 7. Ar - Oever. 8. Nucleonica. 9. Ibis - Sara. 10. Os - Ets - Sur.

Verticaal: 1. Kamplaan. 2. Ankerkruis. 3. La - Ob. 4. Klokkeolie. 5. Offerfeest. 6. Ea -Ivo. 7. Nb - Ineens. 8. Eke - Trias. 9. Leer - Cru. 10. Itt - Gevaar.

Nieuwe opgave. D e z e maal publiceren w i j geen kruiswoordraadsel, maar doodge-woon een puzzel zijnde nr 9, bestaande uit slechts 5 stukjes. De bedoeling is om deze 5stukjes zodanig aan elkaar te leggen dat het geheel een vierkant vormt.

Oplossingen worden verwacht v6ôr 15 ap r i l 1998 bij Roger Balbaert, Parkweg, 2 teKapellen. Tussen de goede oplossingen wordt opnieuw een prijs verloot. Veel succes.

34 't Bruggeske jg 30 - maart 1998 n r l .

COPY SERVICE CENTERDorpsstraat 46 - 2950 Kapellen

Tel: (03) 605.42.67

* Al uw copijen aan een snelheid van meerdan 5000 copijen per uur

* Copijkaarten verkrijgbaarvanaf 1000 copijen

* Sorteren, bundelen enmeten automatisch

* Kwaliteit is onze grootste troef* Verkoop en bijmaken van stempels* Verkoop van faxen, rekenmachines,

draadloze telefoons* Verkoop van bureelbenodigdheden

- Linten voor schrijfmachines- Rookwaren- Frisdranken- Snoep

Open : alle dagen van8 tot 12.30 & 13.30 tot 18 u.Zaterdag van 9 u. tot 18 u.

- ALGEMENE AANNEMINGEN - RUWBOUWWERKENSCHRIJNWERKERIJ - MEUBELMAKERIJ

KEUKENINRICHTINGEN -

STARRENHOPLAAN 5 - 2950 KAPELLEN T e l : (03) 660.14.20

Wat cultuur doetvoor Vlaanderen,

doet de Kredietbankvoor cultuur.

P A R TN E R S I N C U L T U U R

Grote kunstenaars hebben door de eeuwen heen aan Vlaanderen

internationale bekendheid gegeven. Op haar beurt wil de

Kredietbank meehelpen om onze kunstenaars de bekendheid te

geven die ze verdienen. Daarom steunen wij de cultuur in de ruim-

ste zin van het woord. Dat kan gaan van het sponsoren van klein-

schalige projecten tot het optreden als volwaardige partner bij

belangrijke initiatieven. Zo steunt de Kredietbank onder meer het

Kaaitheater, het Festival van Vlaanderen, de Vlaamse Opera en

Radio 3. Onze cultuur heeft die steun nodig.