toerustingvoor de prediking

Cursusprogramma 2010Studiedag voor predikanten en gemeenteleden

Retraite: ‘Lectio divina’ en de preekvoorbereiding

toerusting

Wat is Areopagus? Areopagus is een centrum voor contextuele

en missionaire prediking; onderdeel van de

IZB, vereniging voor zending in Nederland. De

eerste cursussen werden gegeven in 2003 en

omdat deze nieuwe werktak in toenemende

mate in een behoefte bleek te voorzien, werd

het centrum in 2008 opgericht.

Areopagus richt zich op inhoudelijke verdie-

ping van de prediking en verfijning van com-

municatieve vaardigheden. De IZB besloot de

aandacht voor de toerusting van predikan-

ten tot een speerpunt van beleid te maken.

De prediking is namelijk van groot belang

in het kader van de doelstelling van de IZB:

het bereiken van mensen met het evange-

lie. Daarbij wordt niet alleen gedacht aan

zoekers, maar ook aan al die kerkgangers, die

steeds meer vragen krijgen en dreigen af te

haken als zij niet in hun existentie geraakt

worden door de verkondiging.

Aan Areopagus zijn voor het invullen van de

programma’s en de uitvoering daarvan ver-

bonden: drs. W. Dekker (hoofd vorming en

educatie IZB), dr. P.J. Visser (predikant/mis-

sioloog) en mevr. A.M. Slob (communicatie-

deskundige).

Zij worden ondersteund door een visiegroep,

die bestaat uit: ds. C. van den Berg, ds. C.M. A.

van Ekris, ds. E.K. Foppen, mevr.dr. J. Schaap-

Jonker en ds. T.T.J. Pleizier.

2 3

‘‘Het positieve van de contextuele benadering van Areopagus is, dat we leren om meer op de hoorder te letten.’’

Deelnemer cursus ‘Preken dichter bij het leven’

Zie de website: www.areopagusizb.nl.

Daar vindt u ook artikelen, boekrecensies en teksten van lezingen over de prediking.

Aanmelding voor de cursussen of de gratis nieuwsbrief kan via e-mail: areopagus@izb.nl,

via de antwoordkaart achterin deze brochure of via tel. 033-4611949.

dr. P.J. Visser

mevr. A.M. Slob

drs. W. Dekker

Het doel van Areopagus

Het is niet de bedoeling van Areopagus om predikers te vormen met een vlotte babbel. Die had Paulus,

de eerste prediker op de Areopagus, naar eigen zeggen ook niet. Maar wel kon hij in gesprek komen

met zijn tijdgenoten en wist hij in hun huid te kruipen door het citeren van Aratus. Daarbij durfde hij

een tegendraadse boodschap op een overtuigende manier neer te zetten. Areopagus zoekt naar deze

combinatie, in de context van vandaag.

De kern van het programma

Het hart van het programma van Areopagus is

een trits:

1. Een cursus (in september) die gewijd is aan pre-

sentatie en communicatie. Meestal is hiervoor

in de opleiding weinig tijd geweest of is veel

weggezakt. Met kleine verbeteringen in presen-

tatie of preekopbouw kunnen veel hindernissen

om te luisteren worden weggenomen.

2. Het daaropvolgende jaar (in juli) is er de cursus

‘Een prediking die landt’. Hierin komt opnieuw

de preekopbouw aan de orde, daarna de spiri-

tualiteit van de prediker en ten slotte iets van

hermeneutiek. Vooral de vraag wat Areopagus

bedoelt met ‘relationele hermeneutiek’ als sleu-

tel tot het verstaan van de Schrift wordt uit-

gewerkt.

3. Als derde in de trits is er (eind juni) de cursus

‘Preken dichter bij het leven’, die een specimen

biedt van bijbel lezen met een relationele her-

meneutiek.

Andere cursussen

Naast deze drietrapscursus biedt Areopagus jaarlijks enkele verdiepingscursussen rond een bepaald

thema, bijvoorbeeld: hedendaagse catechismusprediking. Voor dit jaar zijn twee nieuwe cursussen

in het programma opgenomen: ‘Preken in een missionaire context’ en ‘Voorgaan bij een uitvaart’.

‘Kerkenraden zouden er goed aan doen om jaarlijks hun dominee naar een Areopagus-preekcursus te sturen.’

Deelnemer cursus ‘Presentatie en communicatie’

4 5

Hydepark, Doorn

Cursusprogramma 2010

Preken in een missionaire context NIEUW!

Wat maakt het anders dan een gewone zondagse preek?

Deze cursus, die dit jaar voor de eerste keer gegeven wordt, staat in het teken van een theoretische ver-

kenning van de problematiek: Preken in een missionaire context. Wat maakt preken in een missionaire

context anders dan een gewone zondagse preek? Is de context niet elke zondag missionair? Enkele

voorbeelden van specifieke missionaire preken zullen worden geanalyseerd. De deelnemers wisselen

hun ervaringen uit, ontdekken vragen en formuleren leerpunten.

De cursus wordt deze eerste keer vooral gegeven voor:

• missionaire predikanten;

• (IZB-)evangelisten die preken;

• theologiestudenten in de eindfase van hun opleiding

met een specifieke interesse voor missionair preken.

Uiteraard zijn anderen, die vanuit hun dagelijkse praktijk belangstelling hebben voor dit onderwerp,

ook van harte welkom. Het is de bedoeling dat in 2011 een vervolgcursus wordt belegd.

Data: donderdag 22 en vrijdag 23 april 2010

Plaats: Hydepark, Doorn

Kosten: E 170 (voor IZB-leden E 150)

Cursusleiders: W. Dekker en P.J. Visser

Aanmelden: vóór 1 maart 2010

Preken dichter bij het levenOver de ‘levenskunst’ uit de wijsheidsliteratuur

Dit is de laatste cursus in de serie van drie, die begint met presentatie en communicatie. De relationele

hermeneutiek die Areopagus hanteert (zie onder: ‘Een prediking die landt’), wordt vertaald naar de

praktijk: Hoe is die methode toe te passen bij de zeer verschillende genres in de Bijbel? Elk jaar wordt

een ander genre gekozen, daarom kan deze cursus ook meerdere keren gevolgd worden.

Dit jaar staat de wijsheidsliteratuur centraal. Vanuit de bijbelse theologie (bijv. G. von Rad, Weisheit in

Israel) krijgen de deelnemers inzicht in de specifieke boodschap van de wijsheidsleraren en hun onder-

linge gesprek. Daarna komt de spannende vraag ter tafel hoe deze wijsheidsleraren met mensen van

vandaag in gesprek gebracht kunnen worden. In de wijsheid gaat het om een heel concrete manier van

leven, waar mensen wel bij varen. ‘Levenskunst’, om een hedendaagse term te gebruiken. Volgens velen

is juist deze levenskunst missionair van betekenis.

Aan de cursisten zal gevraagd worden enige voorstudie te doen. De cursus wordt besloten met het

maken van een preek over een typerende tekst uit de wijsheidsliteratuur.

Doelgroep: predikanten

Data: donderdag 24 en vrijdag 25 juni 2010

Plaats: Hydepark, Doorn

Kosten: E 170 (voor IZB-leden E 150)

Cursusleiders: W. Dekker en P.J. Visser

Aanmelden: vóór 1 mei 2010

6 7

De cursussen ‘Presentatie en communicatie’, ‘Een prediking die landt’ en ‘Preken dichter bij het

leven’ vormen een logische drieslag. Elk van de cursussen is ook zelfstandig te volgen, maar het

verdient de voorkeur om genoemde volgorde aan te houden.

Een prediking die landtOver de samenhang tussen de preek, de prediker en zijn gehoor

Deze driedaagse cursus is een vervolg op de cursus Presentatie en Communicatie. De eerste dag staat in

het teken van een evaluatie: Lukte het om het geleerde in praktijk te brengen? Iedere deelnemer kan eigen

voorbeelden aandragen en krijgt persoonlijke advies.

De tweede dag staat de betekenis van de eigen spiritualiteit bij de voorbereiding van de prediking centraal.

Met behulp van concrete oefeningen wordt helder hoe de eigen spiritualiteit doorwerkt in de totstandko-

ming van de preek.

De derde dag staat in het teken van de vertaalslag van tekst naar hoorder. De deelnemers verdiepen zich in

een relationeel hermeneutische benadering die Areopagus heeft ontwikkeld als een verantwoorde methode

voor een bijbelse, existentiële (bevindelijke), eigentijdse prediking. De lessen worden meteen in de praktijk

getoetst: de deelnemers maken een nieuwe preek.

Doelgroep: predikanten en anderen die preekbevoegdheid hebben

én bij voorkeur eerder de cursus ‘Presentatie en communicatie’ volgden.

Data: 30 juni, 1 en 2 juli 2010

Plaats: Hydepark, Doorn

Kosten: E 260 (voor IZB-leden E 240)

Cursusleiders: W. Dekker, A.M. Slob en P.J. Visser

Aanmelden: vóór 1 april 2010

Presentatie en communicatie Voordracht en opbouw van de preek

De meeste predikanten hebben tijdens hun opleiding weinig training gehad in de voordracht van een

preek, terwijl gemeenteleden hen daar wel kritisch op beoordelen. Ook oefening in de opbouw van

een preek kwam er vaak bekaaid af. Beide aspecten – vorm en inhoud – komen in deze cursus samen.

Onder leiding van een communicatiedeskundige gaan de deelnemers aan de slag met een ‘gereed-

schapskist’ vol hulpmiddelen om de boodschap beter te kunnen laten landen. Ieder benut de middelen

die het best bij hem passen: Beeldend, dialogisch, met gebruik van concrete voorbeelden, etc. Naast

deze technisch-inhoudelijke aspecten komt ook de presentatie aan bod: Oogcontact, lichaamstaal,

gebaren, etc.

In deze afwisselende, boeiende cursus wordt veel gebruik gemaakt van eigen preken van de deelne-

mers. Als illustratiemateriaal, maar ook om meteen verbeterpunten te oefenen.

Doelgroepen: predikanten en anderen met preekbevoegdheid

kandidaten en theologiestudenten in de laatste fase van hun studie

Data: woensdag 1, donderdag 2 en vrijdag 3 september 2010

Plaats: Hydepark, Doorn

Kosten: E 260 (voor IZB-leden E 240)

Cursusleiders: A.M. Slob en P.J. Visser

Aanmelden: vóór 1 juni 2010, maar liefst zo spoedig mogelijk, omdat de cursus elk jaar is

overtekend. Maximaal twaalf deelnemers.

8 9

‘Door een Areopagus-cursus kom ik uit mijn eigen kringetje en leer ik van anderen hoe het moet en niet moet.’

Deelnemer cursus ‘Presentatie en communicatie’

Voorgaan bij een uitvaart NIEUW! Bijbelse verkondiging in een rouwdienst

Uitvaartplechtigheden krijgen steeds vaker het karakter van een familiereünie, waar de predikant ook nog

iets mag zeggen, mits hij geheel binnen de verwachtingspatronen van zijn opdrachtgevers blijft. Lukt het

om dan eerlijk te zijn, zowel over het leven van de overledene als over het Evangelie? Hoe vertolk je in die

context de ernst en de rijkdom van het bijbelse getuigenis over eeuwig leven en het oordeel?

Op verzoek van predikanten is de cursus ‘Voorgaan bij een uitvaart’ ontwikkeld. Hierin komt zowel de com-

municatieve als de inhoudelijke kant van het voorgaan in een rouwdienst aan bod. De deelnemers bespre-

ken elkaars teksten en leren van goede voorbeelden. Er wordt ook geoefend in het (opnieuw) schrijven en

voordragen van teksten.

Doelgroep: allen die van tijd tot tijd geroepen worden rouwdiensten te leiden

Data: donderdag 4 en vrijdag 5 november 2009

Plaats: Hydepark, Doorn

Kosten: E 170 (voor IZB-leden E 150)

Cursusleiders: A.M. Slob en W. Dekker of P.J. Visser

Aanmelden: vóór 1 september 2010

Studiedag ‘Onder de preek gebeurt het?!’

De preek is bij uitstek het moment waarop het heil wordt bemiddeld. Dat is althans de reformatorische

opvatting over de sacramentele betekenis van de woordverkondiging. Wil dit zo functioneren, dan

moet er echter in de gemeente het geloofsbewustzijn en het geloofsverlangen zijn, dat daarmee cor-

respondeert. Voor predikanten komt daar nog het ambtsbewustzijn bij: te weten gesteld te zijn in de

bediening van de heilsbemiddeling.

Voorheen leefde dit besef breed in de kerk. Lees bijvoorbeeld wat hervormde theologen als Miskotte

(Het waagstuk der prediking) of Van Ruler (Waarom zou ik naar de kerk gaan?) erover schreven. In gere-

formeerde kring leefde het besef misschien nog het sterkst, in ieder geval wat betreft de gemeenten.

Bij alle verschillen was men het daarover eens: prediking is heilsbemiddeling; daarom is kerkgang

heilsnoodzakelijk.

Deze opvatting is in grote delen van de kerk niet meer terug te vinden. In veel andere gemeente is ze

aan slijtage onderhevig. Of valt het mee?

Wat zijn de onderliggende oorzaken? Is er iets tegen te doen? Of was de vroegere theologie van het

Woord gewoon te eenzijdig en moeten we het vandaag over een andere boeg gooien?

Een predikant (ds. Gerrit van Meijeren) en twee gemeenteleden (Arnoud Looijen, Thea Metske) krijgen

de gelegenheid om iets te zeggen bij het vraagteken en het uitroepteken in het thema: ‘Onder de preek

gebeurt het?!’ Hoe beleven ze dat? Wat zouden ze idealiter willen? Wat hopen ze? Wat ervaren ze in

de praktijk? Welke uitweg zoeken ze om verder te komen? Ter wille van de discussie heeft elk van de

sprekers de opdracht dicht bij zichzelf te blijven en zich niet op voorhand in te leven in ‘de andere

kant’. Areopagus-cursusleider ds. Paul Visser zal in zijn bijdrage de inhoud van de drie voordrachten

verbinden en een eigen visie op het thema ontvouwen.

Door de opzet van de studiedag, met groepsgesprekken onder leiding van leden van de Areopagus-

visiegroep, is er ook ruim plaats voor de vragen en opmerkingen van deelnemers.

Doelgroep: predikanten en gemeenteleden

Datum: vrijdag 9 april 2010

Plaats: Kerkelijk centrum ‘De Brug’, Amersfoort

Kosten: E 27,50 (voor IZB-leden E 25)

Aanmelden: vóór 15 maart 2010

In de loop van 2010 verschijnt in de Areopagusreeks een boekje van dr. P.J. Visser over hetzelfde thema:

‘Onder de preek gebeurt het?!’ De studiedag vormt de opmaat voor deze publicatie, zoals vorig jaar de

publicatie van Hanneke Schaap de opmaat vormde voor de studiedag.

10 11

‘Ik ontdekte tijdens de cursus dingen die niet in handboeken te vinden zijn. Op die manier kom ik verder. Met als doel een zo goed mogelijke verkondiging: het Evangelie dichterbij de mensen brengen.’ Deelnemer cursus ‘Preken dichter bij het leven’

Retraite NIEUW!

De lectio divina en de preekvoorbereiding

Als predikant ga je wekelijks intensief om met de Schriften met het oog op de prediking. Als het gaat

om de exegetische vaardigheden die hiervoor nodig zijn, heb je het gevoel dat je voldoende bent toe-

gerust. Maar rond een meer spirituele omgang met de Bijbel ervaar je een zekere verlegenheid.

In de maatschappelijke context waarin spiritualiteit erg belangrijk is en in het kader van een nieuw

verlangen naar bevindelijke prediking, is het van groot belang dat predikanten meer vertrouwd raken

met het spiritueel lezen van de Schriften.

In deze retraite staat de klassieke geestelijke manier van Schriftlezen in de vorm van de Lectio Divina

centraal. De Lectio Divina die met name in de context van het monastieke leven is ontwikkeld, heeft al

een eeuwenoude traditie en staat vandaag opnieuw in de belangstelling. De deelnemers (be)oefenen

deze vorm van omgaan met de Schrift, met het oog op hun werk als predikant.

De retraite wordt belegd in samenwerking met dr. Jos Douma en gehouden in het pas geopende retrai-

teoord RenoVita in Bleskensgraaf.

Doelgroep: predikanten

Datum: woensdag 9, donderdag 10 en vrijdag 11 juni 2010

Plaats: RenoVita, Bleskensgraaf.

Kosten: E 260 (voor IZB-leden E 240)

Cursusleiders: J. Douma en P.J. Visser

Aanmelden: vóór 1 mei 2010 (maximaal 8 deelnemers)

12 13

‘Een cursus van Areopagus leerde mij een basisproces dat aan het houden van de preek vooraf gaat: een uur

lang grondig luisteren naar jezelf, naar de tekst, naar je omgeving. Na dat uur staat de preek al in de grondverf.’

Deelnemer cursus

Overige dienstverlening van Areopagus

Preekanalyse

Predikanten die een preek zouden willen laten analyseren, kunnen ook bij Areopagus terecht.

Afhankelijk van de vragen die de predikant daarbij heeft, wordt de preek bekeken door één van de

beide theologen van Areopagus of door de communicatiedeskundige. Wie heeft deelgenomen aan een

Areopagus-cursus kan gratis van deze dienstverlening gebruik maken (zo lang dit getalsmatig voor het

Areopagus-team mogelijk is). Voor niet-deelnemers geldt een prijs van E 50 (IZB-leden E 25).

Begeleiding studieverlof

Predikanten die hun studieverlof willen wijden aan het onderwerp contextuele verkondiging, kunnen

een beroep doen op ds. W. Dekker. Hij kan adviseren bij het samenstellen van een literatuurlijst, het

opstellen van het studieprogramma en eventueel feedback geven.

Lezing / gedachtewisseling

Wanneer predikanten meer willen weten over de theologie en praktische uitwerking van Areopagus

kunt u iemand van Areopagus uitnodigen om erover te komen spreken in het verband van classis of

werkgemeenschap. Mail dan naar: areopagus@izb.nl, waarna contact met u wordt opgenomen.

Digitale Nieuwsbrief NIEUW!

Areopagus in de pastorie

Met ingang van 2010 verschijnt vijf maal per jaar een gratis digitale Areopagus-nieuwsbrief. Behalve

informatie over de cursussen bevat het bulletin ook materiaal voor in de ‘werkplaats’ van de predikant.

De nieuwsbrief bevat standaard één of meer preekschetsen en -analyses (o.a. gericht op de kerkelijke

feestdagen). Niet alleen ‘uniek’ materiaal, maar ook eerder gepubliceerde preken en schetsen uit vroe-

ger tijden. De teksten worden dan voorzien van deskundig commentaar van een van de leden van de

visiegroep.

Verder vindt u in de nieuwsbrief leestips, (recente) artikelen, lezingen, interessante websites, afstudeer-

scripties, recensies, e.d.

Voor de aanmelding volstaat een mailtje naar: areopagus@izb.nl

14 15

IZB – vereniging voor zending in Nederland

Johan van Oldenbarneveltlaan 10 | 3818 HB Amersfoort

T. 033 4611949 | E. areopagus@izb.nl | www.izb.nl

Aanmeldingsformulier Areopagus

De heer / mevrouw*

(titel)

Adres

Postcode/Woonplaats

Telelefoonnummer

Email

Geboortedatum

Predikant / Kandidaat / Theologiestudent / Evangelist / Gemeentelid* Wel / geen lid van de IZB*

*doorhalen wat niet van toepassing is

meldt zich hierbij aan voor:

o Preken in een missionaire context

o Een prediking die landt

o Preken dichter bij het leven

o Presentatie en communicatie

o Voorgaan bij een uitvaart

o Retraite ‘Lectio Divina’

o Studiedag ‘Onder de preek gebeurt het…!?’

o Ik wil graag op de hoogte blijven van het aanbod van Areopagus

en meld me aan voor de gratis nieuwsbrief.

$

Aanmelding voor de cursussen bij voorkeur via e-mail: areopagus@izb.nl of via tel. 033-4611949.

IZB – vereniging voor zending in Nederland

Johan van Oldenbarneveltlaan 10 | 3818 HB Amersfoort

T. 033 4611949 | E. areopagus@izb.nl | www.izb.nl