Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · -...

26
Pauline Jansen Breukelen 15 december 2009 Veranderen in facilitaire organisaties Handvatten voor succesvol veranderen

Transcript of Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · -...

Page 1: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

Pauline Jansen

Breukelen15 december 2009

Veranderen in facilitaire organisaties

Handvatten voor succesvol veranderen

Page 2: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

2© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

Even voorstellen….

Helderheid verschaffen

Mensen meenemen

Samen

NieuwsgierigActie

Reflectie

Zorgvuldigheid

Mens en organisatie

Pauline Jansenadviseur Facility Management

Leren

Verbinden

Page 3: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

3© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

Agenda

1. Inleiding en kennismaken

2. Weerstand bij individuen

3. Weerstand bij facilitaire organisaties

4. Kleurentest

5. Praktijkcasus

6. Handvaten en afsluiting

Page 4: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

4© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

Kennismaken

Als facilitair verandermanager vind ik veranderen een uitdaging omdat….

Page 5: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

5© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

Weerstand bij individuen

Page 6: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

6© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

Weerstand

Weerstand is een indirecte uiting van een gevoel van onbehagen of zorg bij de medewerker. Vaak is het een onbewust protest tegen de ideeën of de werkwijze van de organisatie en/of leidinggevende.

Page 7: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

7© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

Vormen van weerstand

– Niet meewerken, geen antwoord geven

– Overal tegen zijn

– Het nut er niet van inzien

– Grapjes maken, belachelijk maken

– Verdedigend reageren op kritiek, feedback

Page 8: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

8© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

Hoe kun je weerstand herkennen?

Lage en verborgen weerstand

• vermijding of ontkenning• weg-rationaliseren• verschuilen • …

Lage en verborgen weerstand

• vermijding of ontkenning• weg-rationaliseren• verschuilen • …

Hoge en verborgen weerstand

• ziekmelden• geruchtenvorming• pocket veto• …

Hoge en verborgen weerstand

• ziekmelden• geruchtenvorming• pocket veto• …

Lage en manifeste weerstand

• afstandelijk/nuchter reageren• weinig enthousiasme• traag reageren of cynisme• …

Lage en manifeste weerstand

• afstandelijk/nuchter reageren• weinig enthousiasme• traag reageren of cynisme• …

Hoge en manifeste weerstand

• openlijke competitie• intimideren, dreigen• stakingen en obstructie• …

Hoge en manifeste weerstand

• openlijke competitie• intimideren, dreigen• stakingen en obstructie• …

Page 9: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

9© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

Wat kun je aan weerstand doen?

Lage en verborgen weerstand

• informeren• realiteit tonen• erbij betrekken • …

Lage en verborgen weerstand

• informeren• realiteit tonen• erbij betrekken • …

Hoge en verborgen weerstand

• confronteren• bespreekbaar maken• onderzoeken• …

Hoge en verborgen weerstand

• confronteren• bespreekbaar maken• onderzoeken• …

Lage en manifeste weerstand

• erbij betrekken• luisteren• overtuigen• …

Lage en manifeste weerstand

• erbij betrekken• luisteren• overtuigen• …

Hoge en manifeste weerstand

• bemiddelen• conflict hanteren• forceren• …

Hoge en manifeste weerstand

• bemiddelen• conflict hanteren• forceren• …

Page 10: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

10© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

Mensen verschillen sterk

Vroege volgers

‘Voorstanders’

- neutraal

- niet tegen

- fel pro

- ...

‘Tegenstanders’

- neutraal

- nog geen mening

- fel contra

- ...

Vernieuwers

Onveranderlijken

Conservatieven

Tijd

Aantal • In hoeveel belasting zij kunnen verdragen

• In toevallige omstandigheden waarin zij verkeren

• In tolerantie voor onzekerheid en ambiguïteit

• In ervaringen uit het verleden met verandering

• In persoonlijkheid, drive, enthousiasme

• Etcetera….

Veel veranderaars richten zich teveel op de hele groep

Page 11: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

11© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

Waardering van weerstand

Negatief

– Werkt belemmerend

– Kost veel energie

– Verziekt de sfeer

Positief

– Men is 'betrokken'

– Je raakt mogelijk een gevoelige snaar

– Fungeert als bescherming voor betrokkenen

Page 12: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

12© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

De energie of de weerstand: wat beweegt mensen hier

- Clichés/saaiheid/middelmaat- Regels/inflexibiliteit- Bevoogding/wollen dekens/groepsdwang

- Onzekerheid/dubbelzinnigheid- Innovatie/mogelijkheden- Mysteries en paradoxen

Wit

- Politieke spelletjes/macht/verborgenagenda’s

- Aan mensen sleuren/ongevraagde confrontaties

- Perfectioneren/routine

- Verwondering - Uitproberen/nieuwe dingen of

inzichten- Uitdaging/grenzen verleggen

Groen

- Individualiteit/macho gedrag- Onzorgvuldigheid/op de man spelen- Moeilijk gedoe/problematiseren

- Iets leuks/aangenaams/aantrekkelijks- Samen zijn/familiegevoel/erkenning- Mensen in de knel helpen/inspireren

Rood

- Relativeren/er is geen werkelijkheid - Emotionaliteit/vage toestanden- Onzekerheid/open eindes

- Duidelijkheid/zakelijkheid - Puzzels/uiteenrafelen- Iets concreets tot stand brengen

Blauw

- Gelabeld worden/gestigmatiseerd raken/ voorspelbaar zijn

- Er niet bij horen/gezichtsverlies- Laag bij de grond/details

- Ambiguïteit/instabiliteit/pressie- Het steekspel - Hoog in de boom/belangrijkheid

Geel

Wat remt mij? Wat beweegt mij?

Page 13: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

13© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

Weerstand bij organisaties

Page 14: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

14© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

Onder tafel ziet het er vaak heel anders uit

Page 15: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

15© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

Veranderen: aandacht voor het onzichtbare

- Historisch ingesleten gewoonten

- Formele – informele organisatie

- Verschil tussen denken en doen, plannen en uitvoeren

- Persoonlijke belangen versus organisatiebelangen

- Normen en waarden van mensen

- Emoties/gevoel – uitspraken/beloftes

- Etc.

Metafoor van de ijsberg

Page 16: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

16© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

De organisatie als ijsberg

• Doelen• Structuur, procedures• Producten en

dienstverlening • Waarneembaar gedrag• Zichtbare emoties• Directe communicatie

Bron: French & Bell

Onzichtbare weerstand

Persoonlijke belangen

Informele

verhoudingen Overtuigingen

Onzichtbareemoties Angsten

Ervaringen uit het verleden

Formele en zichtbareFormele en zichtbareFormele en zichtbareFormele en zichtbareaspectenaspectenaspectenaspecten

Informele en onzichtbareInformele en onzichtbareInformele en onzichtbareInformele en onzichtbareaspectenaspectenaspectenaspecten

Page 17: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

17© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

Specifiek aan veranderen bij FM (1/2)

– Ondersteunende positie van facilitaire organisaties:– Verandering heeft effect op opdrachtgevers en eindgebruikers

– Belangen en dus weerstanden in de facilitaire driehoek spelen altijd zwaar mee

– Facilitaire organisatie zit niet altijd goed aan tafel: – Risico op eenzijdig veranderen (efficiëntie/kostenreductie)

– Volgen in plaats van leiden

– Draagvlak en middelen lastig

– Frequent ‘teruggefloten’ FB leidt makkelijk tot scepsis medewerkers

Page 18: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

18© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

Specifiek aan veranderen bij FM (2/2)

– Personele aspecten– Opleidingsniveau

– Aard van het werk

– Functieverblijfstijd

– Afstand tussen management en medewerkers

– Bij outsourcing en regieorganisaties: grote verandering voor individuele medewerkers

– Veel verschillende bronnen voor weerstand

Page 19: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

19© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

De veranderaar

Page 20: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

20© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

Kleurentest

– Er is niet één goede manier van veranderen

– Alle antwoorden zijn goed!

– Vul de kleurenscan denken in (jouw visie op veranderen)

Wat zegt het scorebeeld over facilitair veranderaar s?

Page 21: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

21© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

Elke kleur heeft een eigen type veranderaar

Patroonduider die zichzelf op het spel zetWit-druk

Procesbegeleider die mensen steuntGroen-druk

Coachende manager, HRM- of communicatie-expert die oplossingen suggereert

Rood-druk

Expert projectmanager die formulering èn implementatie verzorgt, indien gemandateerd

Blauw-druk

Procesregisseur die zijn macht inzetGeel-druk

Page 22: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

22© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

De professionele bagage

- Authentiek- Kwetsbaar- Recht voor zijn raap

- Nieuwsgierig- Gevoelig- Altruïstisch

- Sociaal- Betrouwbaar- Zorgvuldig

- Assertief- Prestatie-gericht

- Accurraat

- Assertief- Plichts-getrouw

- Zelf-beheersing

Persoon-lijkheid

- Chaostheorie- Psychologie- Patroon-herkenning

- Onderwijs-kunde

- Werkvormen voor leersituaties

- HRM-denken- Motivatie-theorieën

- Inhoudelijke expertise

- Project-management, planning, beheersing

- Bestuurs-kunde, beleids-vorming

- Netwerken en (machts-) relaties

Kennis

- Ondernemen- Beschouwen- Betekenis geven

- Dialogiseren

- Faciliteren- Vertrouwen wekken

- Spiegelen- Inzichten verwoorden

- Beïnvloeden- Vertrouwen wekken

- Faciliteren- Aandacht geven

- Organiseren- Presteren- Onderzoeken- Presenteren

- Besturen- Beschouwen- Veerkracht tonen

- Conflicten hanteren

Compe-tenties

WitGroenRoodBlauwdrukGeeldruk

Page 23: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

23© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

Verandercasus

Veranderen naar regiemodel in een ziekenhuis

Welke veranderstijl past bij de facilitaire veranderopgave?Welke veranderstijl past bij de facilitaire veranderopgave?Welke veranderstijl past bij de facilitaire veranderopgave?Welke veranderstijl past bij de facilitaire veranderopgave?

Page 24: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

24© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

Handvaten voor veranderen (1/2)

Gebruik de veranderkleuren:– Communicatie: gemeenschappelijke taal om collectief te

praten en beslissen over veranderen zonder ‘scholenstrijd’ …

– Diagnose: meervoudig kijken naar mensen, organisaties, vraagstukken.…, vooral als het complex is

– Strategie: situationele keus voor een kansrijke ‘kleur’ voor een veranderaanpak. Wat past bij vraagstuk, bij organisatie, bij …..?

– Veranderaar: besef van eigen voorkeursstijl, aannames, competenties, beperkingen ..…

Page 25: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

25© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

Handvaten voor veranderen (2/2)

– Scheiden echt individuele van organisatorische/structurele weerstanden

– Individuele casus als zodanig behandelen

– Aanpak afstemmen op groepen medewerkers

– Onderzoeken weerstanden in FM-organisatie– Uitvoeren veranderdiagnose (wat zit hier onder de tafel aan

weerstanden en krachten)

– Richt de veranderaanpak daar op in

– Aandacht voor relatie met facilitaire opdrachtgevers – Positie innemen en versterken

– Draagvlak en middelen

– Meer grip op je verandering

Page 26: Breukelen 15 december 2009 Pauline Jansen 3, Pauline Jansen, Verandere… · - Innovatie/mogelijkheden - Mysteries en paradoxen Wit - Politieke spelletjes/macht/verborgen agenda’s

26© Twynstra Gudde 15-12-2009

Veranderen in facilitaire organisaties

Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot deze presentatie berusten bij Twynstra Gudde. Niets uit deze presentatie mag worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming van Twynstra Gudde.

Pauline [email protected]

DOCSOpen nummer 532805

www.twynstragudde.nl