1

De AJAX.

Helaas beginnen sommige mensen alleen bij het lezen van het

tweede woord al te steigeren, dus direct maar de

geruststelling (of voor anderen de teleurstelling):

Neen !!!, daar gaat het niet over. Waarover dan wel?.

Let op.

Op een dinsdagavond, onze clubavond, komt er een meneer

binnen die zoekend om zich heen kijkt. Hij ziet mij achter

de bar staan, druk, druk, druk, maar denkt kennelijk: dat

is een harde werker, die moet ik hebben, die zoek ik nu

net. De rest zit toch maar te . . . (zelf in te vullen,

valt geheel buiten de verantwoordelijkheid van de

redactie).

De meneer stelt zich voor, André Blom, van D&C Engineering,

bijna onze buurman aan de Staalindustrieweg. Hij vertelt

dat het bedrijf binnenkort gaat verhuizen naar een nieuw

pand in het Nieuwlandpark. Zij zijn in het bezit van een

model van een (drijvende) bok, gebouwd rond 1955 door

Dubbelman in Slikkerveer. Nu wil D&C het model in het

nieuwe pand een ereplaats geven, maar daarvoor moet het

eerst een “facelift” ondergaan.

Zoeken op internet levert o.a. de Modelbouw-vereniging

“Alblasserdam” op, voor hem dus ook een buurman, en daar is

hij dan met de vraag: “Kunnen jullie dat en willen jullie

dat?” In overleg met Hans en na informatie van Maarten

wordt besloten dat Hans en ik op zeer korte termijn bij D&C

gaan kijken om te zien waar we precies over praten,

aangezien de verhuizing al zeer nabij is en de tijd dus

dringt.

André is daar voorlopig mee tevreden en wij branden van

nieuwsgierigheid.

De afspraak wordt de volgende dag al snel gemaakt en wij

krijgen de AJAX te zien in het oude kantoor aan de

Staalindustrieweg. De bok staat op een stalen frame, waarop

een houten tafelblad ligt, onder een glazen kap.

2

We zijn wel even stil bij deze eerste aanblik.

Anderhalve meter lang, één meter tien hoog en een halve

meter breed, dat is niet niks.

Op een koperen plaat is te lezen dat de bok “AJAX”

inderdaad in 1955 bij de firma Kloos in Kinderdijk is

gebouwd in opdracht van W.A. van der Tak’s Bergingsbedrijf

N.V. te Rotterdam en op een klein bescheiden plaatje staat

dat de bouwer van het model niemand minder is dan N.V. v/h

Fa. C. Dubbelman in Slikkerveer.

Het model ziet er dan ook schitterend uit.

Later blijkt op navraag het verband tussen D&C Engineering

en de bok AJAX: D&C is voortgekomen uit het voormalige

Kloos in Kinderdijk, de bouwer van de bok en zodoende . . .

.!

Natuurlijk zijn het de 56 jaren aan te zien. Hier en daar

zijn soldeerverbindingen los, heeft stof en vuil zijn weg

ondanks de stolp naar de bok weten te vinden en zijn er wat

hijsdraden los en/of gebroken. Dit laatste is niet zo

verwonderlijk, want indertijd is er kennelijk gekozen voor

witte, katoenen draden, die nu bijna verteerd zijn.

Hans en ik hoeven niet lang na te denken. Deze klus is te

mooi om te laten liggen en er worden met André gelijk

spijkers met koppen geslagen.

3

Om te voorkomen dat er na de restauratie iets beschadigd,

wordt al snel besloten het model eerst, in de huidige

toestand, naar het nieuwe pand op het Nieuwlandpark te

brengen en er daar aan te werken.

Omdat de glazen kap loeizwaar is en lastig te hanteren,

stelt Ger voor om de vier dubbele zuignappen van het

Nationaal Baggermuseum in Sliedrecht voor dit karwei te

lenen en deze de volgende dag te bezorgen. Het voorstel

wordt zonder hoofdelijke stemming aangenomen.

Voordat we weggaan zien we echter nog iets bijzonders in de

gang van het oude kantoorgebouw: aan één wand is over een

lengte van circa 10 meter op ooghoogte het hele

productieproces, van toen nog één andere “buurman”, NKF, nu

Nedstaal en FN-Steel, schematisch in beeld gebracht. Het

begint met het schroot lossen vanuit een schip in de Noord

en loopt via staalfabriek en walserijen naar de draadop-

slag. Het kantoorgebouw blijkt in 1968 geplaatst te zijn

als verkoopkantoor van NKF en bij de opening is dat produc-

tieschema aangeboden. Ger zal zien of er in geval van sloop

van het gebouw, indien mogelijk, belangstelling voor het

schema is. (Helaas blijkt dat beide directies geen

interesse hebben en zal het kunstwerk onder de hamer van de

sloper komen.)

De kap blijft voorlopig in het oude pand en André zorgt

voor het vervoer naar het nieuwe pand.

Inderdaad staat de bok de volgende dag al in het nieuwe

pand, in de nieuwe vergaderzaal.

We hoeven geen sleutel of codenummer voor het alarm, want

er zijn elke dag nog buitenfirma’s bezig.

Natuurlijk kijken Hans en ik de eerste keer even rond en

zijn onder de indruk. Een fantastisch mooi gebouw, drie

verdiepingen met kelder en aan de buitenzijde hagelwit

geverfd. De vergaderzaal mag er ook wezen en daar staat de

bok op een tafel, met alleen het houten blad.

Dat blad blijkt uit twee delen te bestaan: een soort frame

dat op het stalen onderstel past en waarop ook de glazen

kap geplaatst en gecentreerd wordt. In dat frame is een

demontabele plaat van teakhout gedeeltelijk verzonken,

waarop de bok geplaatst is.

Het frame wil André wit geverfd hebben, waarvoor hij een

ander idee heeft. De volgende dag is het frame al onderweg

naar een spuiter, omdat dat het mooiste resultaat oplevert.

Nu ons alleen nog de bok op zijn onderplaat rest, beginnen

we maar met het nemen van een ruim aantal

4

foto’s, gewoon om te weten hoe we hem later weer in elkaar

moeten zetten, waarbij we het steken van de juiste draad

over de juiste schijf niet geheel onbelangrijk achten.

Vervolgens worden heel zorgvuldig de vele onder-delen, die

met koperen spijkertjes op de onderplaat zijn aangebracht,

losgemaakt.

Gelijktijdig wordt nagegaan of er iets aan het onderdeel

mankeert, zodat het direct gerepareerd kan worden.

Een kleine twee uur later verlaten Hans en ik het gebouw

met slechts een plastic tasje met “bok” en de houten

onderplaat, brengen dit in het clubgebouw in veiligheid en

sorteren de onderdelen op eventuele schade.

Ger neemt de kapotte delen mee naar huis ter reparatie,

Hans de rest om te kuisen.

De onderplaat wordt in de werkplaats los gemaakt, het zijn

twee delen, en daar geschuurd tot de oude, gescheurde

vernislaag er helemaal af is en daarna driemaal in de lak/

vernis gezet: zijdeglans!

Het herstellen en reinigen van de onderdelen is een

nauwgezet werkje, maar levert geen problemen op.

Een volgende stap, die trouwens al eerder genomen was,

5

betreft het vinden van (hijs)draden van een juiste kleur:

ze moeten ook echt op staaldraad lijken, nog beter het moet

echt staaldraad zijn!

Daarnaast moet de diameter kloppen en mogen de draden,

meervoud want we denken drie verschillende diameters nodig

te hebben, niet te stug te zijn.

Na heel wat zoekwerk komt Hans met de mogelijke oplossing,

via internet (wat anders), bij een ons welbekende

modelbouwartikelenleverancier uit de Flevopolder, Frank van

der Haring van de Modelbouw Shop Flevoland, die ons

wellicht kan helpen. We zoeken de afmetingen ongeveer 0,4,

0,6 en 0,8 mm.

Hij heeft daarin drie verschillende soorten, maar de vraag

is of het draad soepel is of stug. Bovendien is de eerste

aanbieding in stukken van 2 meter en daar hebben we gewoon

niets aan.

Ondertussen hebben we van André groen licht gekregen voor

wat betreft de kleur van de bok. Er was namelijk even spra-

ke van verschillende kleuren voor de lieren en nog wat

onderdelen. Tenslotte was de uitspraak: alles egaal

lichtgrijs.

Gekozen is voor de kleur marine grijs, ook wel dek grijs

genoemd, waar ik toevallig nog een paar liter van had

staan.

6

Inmiddels had Henk op verzoek zijn gehele Air Brush

installatie meegebracht naar de club, zodat we de

onderdelen op de mooist mogelijke manier van het gewenste

kleurtje kunnen voorzien.

De planning was om de onderdelen te spuiten in de periode

woensdag tot zaterdag, omdat er dan niemand in het clubhuis

hoeft te zijn.

We konden nauwelijks het geduld opbrengen tot het zover was

dat we alle benodigdheden verzameld hadden, maar die

woensdag kwam!

Nadat de spuitplaats was ingericht moest als eerste de verf

op spuitdikte verdund worden, een secuur werkje.

Toen kon het feest beginnen en dat was het ook. Als je ziet

hoe de onderdelen met dat flinterdunne verflaagje weer een

nieuw jasje krijgen en als nieuw tevoorschijn komen is

geweldig.

Om te voorkomen dat de laag te dik zou worden is de eerste

laag, nou ja, zeg maar laagje, die woensdag aangebracht en

de tweede laag de donderdag daarop.

Het ziet er weer schitterend uit.

Inmiddels zijn de twee teakhouten planken, die samen de

onderplaat oftewel het bokdek vormen, weer op elkaar

geschroefd en kunnen de verschillende onderdelen op het dek

bevestigd worden.

Dit is niet al te moeilijk, want de oorspronke-lijke

spijkergaatjes zijn nog goed zichtbaar.

Het wachten is nu op het dunne staaldraad dat aan onze

verwachtingen voldoet. Gelukkig hoefden we niet zo lang te

wachten, want de week daarop komt Frank met zijn “handel”

en natuurlijk een paar monsters staaldraad op de clubavond.

Het draad blijkt perfect en de bestelling wordt geplaatst.

Levering begin december in de afmetingen 0,45, 0,63 en 0,81

mm.

Ondertussen is Hans heel secuur bezig om het loopwerk van

de lieren, alsmede de hijshaken aan de blokken, matzwart te

verven.

Tijdens één van mijn regelmatige bezoeken aan Rotterdam heb

ik in de Metaalwinkel RVS-draad van 1 mm gevonden en er

uiteraard enkele meters van gekocht. Dit draad is inmiddels

op de trommels van de lieren gewikkeld om een realistische

indruk van “volle trommels” te krijgen. Het effect is er!

Ook zijn de masten na een kritische controle hier en daar,

waar nodig, nog even van een laagje verf voorzien met de

Air Brush, zodat deze ook terug kan naar de uitlener Henk.

Bij dezen: dank!

7

Omdat we even moeten wachten tot de bodemplaat terug is van

de spuiterij, is, om de tijd te doden én omdat onze

club-entree er gewoon schunnig uitzag, een deel van de

resterende grijze verf maar op deze wanden gesmeerd. Ziet

dit deel van ‘t Ruim er ook weer netjes uit.

Half december is het zover: D&C Engineering verhuist naar

haar nieuwe, schitterende kantoor.

De onderplaat en de losse onderdelen liggen op de club te

wachten om ook naar het nieuwe pand van D&C te verhuizen,

waarna we de bok kunnen gaan opbouwen en optuigen.

Het wachten is echter op de staaldraden: 15 meter 0,81 mm,

15 meter 0,63 mm en 5 meter 0,45 mm.

Het probleem zit een beetje in de post.

Als bij ModelbouwShop Flevoland het draad binnen is, kan

Frank de rekening opsturen van Almere naar de MBVA, wij

sturen de giro-opdracht naar de bank, de bevestiging van de

bank gaat weer per post naar Almere en tenslotte kan Frank

het draad opsturen naar de MBVA.

En zeker tegen de Kerstdagen vraagt dat wat tijd.

Uiteindelijk is het draad binnen en wordt het wachten

beloond met schitterende draden.

Toch moeten we ons ongeduld nog wat inhouden, want de

8

laatste week van december bleek D&C gesloten en gaan de

deuren op 3 januari pas open.

Maar de officiële opening is “pas” op 20 januari, zodat we

denken dat we nog tijd genoeg hebben.

Natuurlijk stond deze jongen op 4 januari even letterlijk

en toen figuurlijk op de stoep en na enkele welgemeende

Nieuwjaarswensen in de vergaderzaal.

André bleek een paar weken vakantie te genieten en zodoende

was er geen verandering in de situatie gekomen. Maar dat

was snel verholpen en met behulp van de wederom geleende,

onvolprezen zuignappen (dank je wel NBM!) bleek de volgende

dag alles in de door Hans en mij gewenste montageopstelling

te staan, zodat ’s anderendaags gestart kon worden met de

wederopbouw.

Dat werd dus gereedschap verzamelen en met de “nieuwe”

onderdelen naar het Nieuwlandparc.

Gauw nog even wat “sleeves” gekocht, dat zijn kleine busjes

om de staalkabel te klemmen, zoals we die al van Rinus

hadden gekregen, maar nu één maat dunner.

Tijdens de montage beslissen we wel of we gaan lijmen of

solderen.

Vrijdag ’s ochtends begon al goed, want we werden door de

heer en mevrouw de Jong persoonlijk ontvangen met koffie én

gebak in de personeelskantine op de tweede verdieping.

Ook die ziet er perfect uit.

Uiteindelijk toch maar begonnen, want er moest tenslotte

gewerkt worden. FF een drijvende bok opbouwen is niet niks!

Maar alles ging vlot, want het had tenslotte allemaal al in

elkaar gezeten.

Over belangstelling hadden we ook niet te klagen, want

regelmatig stak “iemand” van D&C zijn of haar hoofd om de

hoek om te kijken wat die “twee gasten” daar aan het

rommelen waren.

Het serieuze werk begon bij het steken van de staaldraden,

wat een heel ander verhaal is.

Dat spul kronkelt als een lintworm. (Oh ja? Kronkelen die

dan?).

Maar ook dat secure werkje lukte, mede dank zij de

correcties van een van de toeschouwers en van de

hengelsport “busjes”(de sleeves), waarmee we heel simpel de

draden konden klemmen.

Tussen de middag ff een uitsmijter(tje) gegeten in

Truckstop – Catering “DO-CK-22”, bij het nieuwe

vrachtwagenparkeerterrein op het Nieuwland Parc. Prima te

eten en we waren er even uit. Daarna snel weer terug, want

onze handen jeukten nog steeds. Zo zijn we op de eerste

9

montagedag lekker opgeschoten en denken nog een halve dag

nodig te hebben. Dat wordt de dinsdag daarop, maar eerst

“weekenden”.

Het laatste rukje verliep ook zonder narigheid en tenslotte

was de bok weer voorzien van alle benodigde stalen

hijsdraden in de vereiste diameters.

“Voor het gezicht” bleek het nodig om wat spanning op de

draden te zetten om ze realistisch strak te krijgen.

Daarvoor is dankbaar gebruik gemaakt van wat nylondraad en

een paar stalen veertjes.

Toen pas konden Hans en ik met enige (nou ja!) trots naar

de bok kijken en met de oorspronkelijk, lees vóór onze

bemoeienis, staat in gedachten, hadden we daarover best een

tevreden gevoel.

Maar omdat we deze restauratie voor een deel namens de

Modelbouwvereniging Alblasserdam hebben uitgevoerd, zijn we

zo vrij geweest om dat te laten blijken, door in de top van

de kraan onze clubvlag te hijsen.

Nu waren wij pas echt klaar!

Voor D&C is het wachten nog op de te leveren, bijpassende

tafel, waarna ook de stofkap er weer op kan, waarmee deze

opknapbeurt ook symbolisch is afgesloten.

Het was een leuke klus bij gezellige mensen.

Ger

10