Bouwen en biodiversiteit - Leefmilieu Brussel · 05 oktober 2018 Vogels welkom: een toekomstconcept...
Transcript of Bouwen en biodiversiteit - Leefmilieu Brussel · 05 oktober 2018 Vogels welkom: een toekomstconcept...
05 oktober 2018
Vogels welkom: een toekomstconcept
Martine WAUTERS
Werkgroep ‘Martinets’
Bouwen en biodiversiteit
Seminarie Duurzame Gebouwen
DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE
- U laten kennismaken met:
• een onvoldoende gekende maar fascinerende
wereld
• de uitdagingen die eraan verbonden zijn
• eenvoudige oplossingen die u kunt toepassen
- U overtuigen om tot actie over te gaan!
© M. Wauters
PLAN VAN DE PRESENTATIE
I. Levende gebouwen
• Soorten afhankelijk van gebouwen
• Uitdagingen
• Waarom
• Mogelijke oplossingen
II. Enkele preciseringen en nuttige adviezen
III. Tools, websites, bronnen
I. LEVENDE GEBOUWEN Soorten afhankelijk van gebouwen
5
Vogels en gebouwen, een verbonden verhaal!
© M. Wauters
Je hebt meer buren dan je denkt!
De huismus
© M. Wauters
© M. Wauters© M. Waters
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
De zwarte roodstaart
© M. Wauters
© JM Poncelet
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
© P
. L
am
be
lin
De gierzwaluw
© Th. Tancrez
© K. Roggel
© M. Wauters
© P. Voneche
© M. Wauters © JM Poncelet
Enkele andere soorten die in gebouwen aanwezig zijn:
Spreeuw Pimpelmees
© JM Poncelet
BoomkruiperKauw Torenuil
Koolmees
© M. Wauters
I. LEVENDE GEBOUWEN
15
Uitdagingen verbonden aan deze stedelijke biodiversiteit
© M. Wauters
© pngtree.com
© M. Wauters
© M. Smyth
© Pngtree
Deze gaten en scheuren geven toegang tot 5-sterrenhotels voor
gevleugelden
© B. Huc© M. Wauters
© M. Wauters
© P. Lambelin
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
© B. Jardon © M. Wauters
© M. Wauters © M. Wauters
© M. Wauters
…soms zijn deze zelfs te vinden in monumenten en kunstwerken!
© M. Wauters© M. Wauters
© M. Wauters
Huidige renovatie- en bouwtrends
= huisvestingscrisis onder de vogels
© M. Wauters
© Natagora
???
© Dreamstime
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
Verscheidene soorten kunnen vreedzaam samenwonen
… op plekken waar er voldoende holten voorhanden zijn
© V. Pompetti
© M. Wauters
© B. Genton
© Elisabeth Godding
© Elisabeth Godding
Parkiet
I. LEVENDE GEBOUWEN
27
Waarom zijn deze belangrijk?
1) De Brusselse wet- en regelgeving beschermt deze soorten en
hun nesten
© pngtree.com
2) Verscheidene van deze soorten gaan overal in Europa duidelijk
achteruit. Het verdwijnen van hun nestgebieden zou hen fataal
kunnen worden.
3) Biodiversiteit mag niet alleen een plaats krijgen in reservaten!
© M. Wauters
20.000 insecten
…per dag
4) Met insectenetende vogels in je buurt beschik je over een
gratis, niet-toxisch en natuurlijk insectenwerend middel!
=
=
© M
. W
au
ters
Mussen brengen hun jongen eiwitrijk voedsel
… bijv. rupsen zoals die van de buxusmot!
© M. Wauters
5) Gebouwen waar vogels welkom zijn, zijn een bron van welzijn
en gezelligheid voor iedereen… van zodra de werken van start gaan!
© Martine Wauters© Martine Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
Het geluid van de zwermen zwaluwen die rond onze wijken vliegen,
luidt de zomer in.
© M. Wauters
6) Opteren voor bouw- en renovatiewerken waarbij vogels welkom
zijn, is goed voor uw imago!
© M. Wauters
© M. Wauters
I. LEVENDE GEBOUWEN
Voorzieningen1) Kroonlijsten
2) Steigergaten
3) Ventilatiegaten
4) Geïntegreerde neststenen
5) “Zachte renovatie”
6) Houten nestkastjes die (semi-)geïntegreerd zijn
Enkele belangrijke projecten
36
Mogelijke oplossingen
1) Kroonlijsten
Nieuwe kroonlijsten:
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. WautersBrussel, 2011 & 2017
Aanpassing van oude kroonlijsten tijdens dakherstellingen:
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
Compenserende maatregel:
© M. Wauters
© De Boeck & Hardy
© M. Wauters © P. Lambelin© M. Wauters
2) Steigergaten
© M. Wauters
© M
. W
au
ters
© M. Wauters
3 cm
Optie nr. 1:
© M. Wauters
Resultaat
na 3 weken:
© De Boeck & Hardy
© De Boeck & Hardy
© M. Ferri
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
Optie nr. 2:
© M. Wauters
Optie nr. 3:
© M. Wauters
© M. Wauters
3) Ventilatiegaten
© M. Wauters
© M. Wauters
© E. Etienne
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
4) Geïntegreerde neststenen
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters © M. Wauters
© M. Wauters
Zoek de neststenen!
© M. Wauters
© M. Wauters
Zoek de neststenen!
© M. Wauters
© M. Wauters
© Action for Swifts© Action for Swifts
Ook hier mogelijk:
Bird Brick Houses
Schwegler
Hanson/AfSIbstock
EcosurvVivara
Genesis
Binnenkort een “Belgisch”
model?...
5) “Zachte renovatie”
Voor:
© P. Verstraeten
© P. Verstraeten
© M. Wauters
© M. Wauters © M. Wauters
© Johnny Reitan (NK)
6) Houten nestkastjes die (semi-)geïntegreerd zijn
© M. Wauters
© M. Wauters
© Nick WinshipZeist
Schwegler 17 Schwegler 16S
Schwegler 18
"Maastricht”
"Pilifs”
© M. Wauters
“Genesis”
6) Buiten geïnstalleerde nestkasten
© Action for Swifts
"GT Martinets” in actie:
© M. Wauters
© M. Wauters© M. Wauters
© M. Wauters© Ph. Piret
Vanaf het eerste seizoen bewoond!
Discreet…
© M. Wauters
…of "opgeëist” als decoratieve elementen
© Swift Conservation
© Swift Conservation
© A. Hahn
© Plaines de l’Escaut
Collectieve nestkasten
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters© M. Wauters
© A. Hahn
© M. Wauters© M. Wauters
© A. Hahn
St.-Remigiuskerk
(Molenbeek)
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
Compenserende maatregelen
(voorbeeldgebouw)
© M. Wauters
© M. Wauters
Overzicht van de “Brusselse” voorzieningen
die sinds 2010 met de hulp van “GT Martinets” werden gerealiseerd:
I. LEVENDE GEBOUWEN
Voorzieningen
Enkele bijzonder belangrijke projecten
77
Mogelijke oplossingen
– Jette: een langetermijnvisie
– St.-Gillis: een “down-up”-aanpak
– Vlaams-Brabant: “Koesterburen”
– Monumenten en Landschappen: renovatie en
biodiversiteit
2013: artikel, geleide wandeling.
2014: overwegingen op middellange termijn.
© M. Wauters
Jette: een langetermijnvisie
2015
Schoolgebouwrenovatie van het type “vogels welkom” (geïntegreerde nestkasten)
Animatie voor de leerlingen
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
2016
Oproep tot kandidaatstelling voor de (gratis) plaatsing van nestkasten
(artikel, infostand, conferentie, aperitiefwandeling)
© M. Wauters
© M. Wauters
2017
• Plaatsing van 68 nestkasten en aanpassing van steigergaten, aperitiefwandeling
• Aanpassing van een kroonlijst voor zwaluwen in het kader van herstellingswerken aan het
dak van een school
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
2018
• Plaatsing van nestkasten in 3 scholen (+ 1 andere voorzien)
• Animatie voor de leerlingen
• Oproep tot kandidaatstelling voor de (gratis) plaatsing van nestkasten
(artikel, infostand, conferentie, aperitiefwandeling).
© M. Wauters
2019
• Plaatsing van nestkasten bij bewoners en bibliotheken
• Diverse animaties
• Adviesfiches voor bouw-/renovatiedossiers
De sleutels tot dit succes: win-win partnership tussen 3 sectoren:
overheidssector (gemeente en Gewest), privésector (aannemers en bewoners) en
verenigingssector
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
2016:
Burgers nemen het initiatief (“mussengroep”),
de gemeente steunt hen...
St.-Gillis: een “down-up”-aanpak
2018:
De gemeente lanceert het project “mussen & zwaluwen” en
stelt een projectgelastigde aan.
Project in partnership met de “mussengroep”,
maar ook met GT Martinets van Natagora.
© M. Wauters © M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
(“Je hebt meer buren dan je denkt!”)
Moedigt gemeenten, scholen en particulieren aan de wilde fauna te
beschermen door enkele lokale soorten te “adopteren”.
Vlaams-Brabant: “Koesterburen”
© M. Wauters
Monumenten en Landschappen: renovatie en
biodiversiteit
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
© M. Wauters
II. ENKELE PRECISERINGEN EN
NUTTIGE ADVIEZEN
90
Ideale oriëntaties:
noorden, noordoosten, oosten
Min.
op 5 m
van de
grond
Te vermijden oriëntaties:
zuiden, zuidwesten, westen
Vrije
aanvlieg-
route
Hindernis,
predatoren
(sperwer)
Oververhitting
Overstromingen
Te laag
Te sterk
blootgesteld
Bij buiten geplaatste
nestkast: beschermd
onder
overstek
© M
. W
au
ters
De nestkasten moeten zich zoveel mogelijk in de schaduw bevinden,
idealiter tussen 9.00 en 19.00 uur.
© M
. Te
nre
t
© M. Wauters
Nestbouwseizoen:
van begin maart tot begin augustus.
Als het niet mogelijk is renovatiewerken te vermijden in
het nestbouwseizoen…
© Pierre Deon
Berlijn: verplichting de te renoveren gebouwen
“in te pakken” voor de nestbouwperiode
aanbreekt
© M. Wauters
© M. Wauters
Toulon: subsidies voor opknapwerken aan gevels
waarbij nesten worden beschermd
© B. Genton
Openingen in het afdekzeil
© Iris Scholl
Nestkasten op de steigers
© M. Ferri
© M. Ferri
Preventie: inspectie vóór de werken
© Action for Swifts
Volg de bouwwerken goed op om dergelijke fouten te vermijden!
© M. Wauters
Ook mussen hebben nood aan parken en natuurlijke tuinen!
(Wat ze nodig hebben is kost en inwoning!)
© G. Nys
© M. Wauters
© G. Nys
© G. Nys
Klimop, hagen en struikgewas bieden
schuilplaatsen, voedsel en sociale banden.
© M. Wauters
De insectenetende roodstaart zoekt vaak naar voedsel op
braakland en groendaken.
© M. Wauters
Zwaluwen en bijenkasten
gaan probleemloos samen
© Lights Out Baltimore
© Lights Out Baltimore
TE ONTHOUDEN VAN DE PRESENTATIE
• Gebouwen bieden onderdak aan verscheidene
vogelsoorten die door de wetgeving worden beschermd
• De huidige trends in de bouwsector bedreigen het
voortbestaan van deze vogels
• Het is belangrijk er rekening mee te houden bij uw
renovatie- en bouwprojecten
• Er zijn diverse makkelijk te realiseren en voordelige
voorzieningen mogelijk
• Er bestaan reeds talrijke projecten in België
(o.a. in Brussel) en in andere landen
• Dergelijke voorzieningen kunnen een troef vormen voor u!
“What you do makes a difference.
You have to decide what kind of difference you
want to make.”
Dr. Jane Goodall
© JGI
TOOLS, WEBSITES, BRONNEN
• Gids Duurzame Gebouwenwww.gidsduurzamegebouwen.brussels
> 9 thema’s > Natuurontwikkeling:
Dossier | Biodiversiteit in de stad maximaliseren
Dossier | Habitat bieden aan fauna
Voorziening | Schuilplaatsen voor vleermuizen
Voorziening | Nestkasten voor vogels
Voorziening | Insectenhotels
Dossier | Een groendak realiseren
Dossier | Een groene gevel realiseren
• Mijn blog:
http://martinew.canalblog.com
• www.facebook.com/martinetssansfrontieres
• Blog van Action for Swifts:
http://actionforswifts.blogspot.be
• Website van Swift Conservation:
www.swift-conservation.org/index.htm
CONTACT
Martine WAUTERS
GT Martinets van Natagora (coördinatrice)www.natagora.be/martinets
Gierzwaluwenwerkgroep van Natuurpunt
(Brusselse contactpersoon)www.natuurpunt.be/afdelingen/gierzwaluwenwerkgroep-vlaanderen
Contactgegevens
: 0478 23 33 62E-mail: [email protected]
E-mail: [email protected]