Bouw! tutorlezendownload.lexima.nl/producten/Bouw!/Handleiding Bouw!.pdf · 2019-02-12 · Bouw!...
Transcript of Bouw! tutorlezendownload.lexima.nl/producten/Bouw!/Handleiding Bouw!.pdf · 2019-02-12 · Bouw!...
Bouw! tutorlezen Gebruikersgids voor Bouw! Coördinatoren
2 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
Inhoudsopgave
Voordat u start met Bouw! ................................................................................................................. 3
1. Algemeen ......................................................................................................................................... 4
2. Klantportal ....................................................................................................................................... 5
2.1 Nieuwe Bouw! gebruiker aanmaken ............................................................................................. 6
2.1.1 Aanmaken van een Bouw! coördinator account .................................................................... 6
2.1.2 Aanmaken van een leerlingaccount ....................................................................................... 8
2.2 Kinderen aan een andere Bouw! coördinator koppelen ............................................................. 10
2.3 Verlengen leerling ....................................................................................................................... 11
2.4 Opzeggen leerling ........................................................................................................................ 12
2.5 Overzicht gebruikers.................................................................................................................... 13
2.6 Support Center ............................................................................................................................ 14
2.7 Mijn organisatie ........................................................................................................................... 15
2.8 Klantportaal ................................................................................................................................. 15
3. Bouw! tutorlezen: www.bouwtutorlezen.nl ................................................................................. 16
3.1 Inloggen als Bouw! coördinator .................................................................................................. 16
3.2 Inloggen als leerling, aan de slag! ............................................................................................... 18
3.2.1 Starten met een nieuwe leerling .......................................................................................... 18
3.2.2 Verder werken met de leerling ............................................................................................ 20
3.3 Doorlopen van lessen en toetsen ................................................................................................ 22
3.4 Resultaten Bouw! leerlingen ....................................................................................................... 24
3.4.1 Mijn Lessenoverzicht ............................................................................................................ 24
3.4.2 Mijn voortgang ..................................................................................................................... 25
3.4.3 Resultaten niet zichtbaar maken voor de leerling ............................................................... 26
4. Praktische en inhoudelijke informatie .......................................................................................... 27
BIJLAGE 1: Theoretische achtergrond en wetenschappelijke onderbouwing .................................. 34
BIJLAGE 2: Overzicht lessen en toetsen ............................................................................................ 37
Contact .............................................................................................................................................. 38
3 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
Voordat u start met Bouw!
Systeemeisen
Ga naar https://www.lexima.nl/dyslexiesoftware/bouw en klik op het tabblad
‘Systeemeisen’ voor de meest actuele informatie.
Bouw! is een web-based programma. Tijdens het werken met Bouw! kunnen andere
lokale programma’s op uw eigen computer interacteren met het programma Bouw!. Zorg
daarom dat uw fire-wall up-to-date is en geen toepassingen blokkeert die nodig zijn voor
Bouw! tutorlezen.
4 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
1. Algemeen
Bouw! bestaat uit ruim vijfhonderd goed gestructureerde online lessen voor het aanleren,
inoefenen, herhalen en toepassen van de leerstof, voorzien van heldere instructies voor
de tutor. De online oefeningen passen zich aan het tempo van de leerling aan. Toetsen
en rapportages maken de vooruitgang zichtbaar.
Algemene uitleg over het programma vindt u op de website: www.lexima.nl/bouw.
De Bouw! coördinator op school is degene die op school verantwoordelijk is voor een
goede implementatie van de interventie. De Bouw! coördinator is voor de volgende taken
verantwoordelijk:
1. Aanmaken accounts voor leerkrachten
2. Aanmaken accounts voor leerlingen
3. Monitoren voortgang van leerlingen die met Bouw! werken
4. Organiseren van het afnemen van toetsen (door een professional)
5. Instructie aan tutoren van school
6. Als aanspreekpunt fungeren voor de betrokkenen op school (tutoren, leerlingen,
ouders, collega’s)
Deze gebruikersgids is opgesteld om de Bouw! coördinator wegwijs te maken in taak 1
t/m 4. Taak 5 en 6 zijn afhankelijk van de school specifieke kenmerken (keuze tutor,
intensiteit uitvoeren Bouw!) en worden derhalve niet in deze gebruikersgids toegelicht.
Voor meer informatie over deze taken kunt u terecht bij de cursus Bouw! coördinator (zie
ook www.leximaacademie.nl/bouw).
Taak 1 t/m 4 wordt uitgevoerd in twee omgevingen:
- De online Klantportal: https://klantportal.lexima.nl (accountbeheer)
- Oefenprogramma Bouw!: www.bouwtutorlezen.nl (monitoren leerlingen)
5 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
2. Klantportal
Bouw! accounts worden aangemaakt in de Klantportal van Lexima door de
Klantportalbeheerder. De Klantportalbeheerder is degene die het programma Bouw!
besteld heeft in de webshop van Lexima.
Wilt u de Klantportalbeheerder wijzigen?
Het klantportalbeheer kan gewijzigd worden middels het invullen van het formulier
Wijzigen klantportalbeheer. Dit formulier kan opgevraagd worden via
De klantportalbeheerder heeft de mogelijkheid om leerkrachten en kinderen toe te
voegen, accounts te verlengen of te beëindigen.
Functies Klantportal Paragraaf
Nieuwe Bouw! gebruiker aanmaken 2.1
Rol Bouw! coördinator
2.1.1
Rol leerling
2.1.1
Kinderen aan een andere Bouw!
coördinator koppelen
2.2
Verlengen leerling 2.3
Opzeggen leerling 2.4
Overzicht gebruikers 2.5
Support Center 2.6
Mijn organisatie 2.7
Klantportaal 2.8
6 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
2.1 Nieuwe Bouw! gebruiker aanmaken
2.1.1 Aanmaken van een Bouw! coördinator account
Voor leerkrachten of intern begeleiders kan in de klantportal een account worden
aangemaakt. Met dit account kunnen de resultaten van de leerlingen bekeken worden.
1. Na het inloggen komt u op onderstaande pagina. Klik op ‘Bouw!’ in de blauwe balk
bovenin:
2. Klik op ‘Nieuwe Bouw! gebruiker’ aan de linkerkant (zie figuur).
3. Lees de getoonde informatie door en scroll naar beneden.
7 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
4. U maakt een account voor de Bouw! coördinator aan door gegevens in de lege
vensters in te vullen:
5. Let op! Het allereerste account moet aangemaakt worden met de rol Bouw!-
coördinator.
6. Klik als u alle velden ingevuld heeft op ‘aanmaken’.
NB: Voor het aanmaken van een account ‘Bouw! coördinator’ worden geen kosten in
rekening gebracht.
8 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
2.1.2 Aanmaken van een leerlingaccount
Doorloop de volgende stappen om een account Bouw! voor de leerling aan te maken:
1. Klik op ‘Bouw!’ in de blauwe balk bovenin;
2. Klik op ‘Nieuwe Bouw! gebruiker’ aan de linkerkant, zie figuur
rechts.
3. Lees de getoonde informatie door en scroll naar beneden.
4. Kies als rol: leerling.
5. U maakt een leerlingaccount aan door in de lege vensters gegevens in te vullen.
6. Na het invullen van de lege velden, kunt u kiezen uit de abonnementsduur.
a. Twijfelt u over de duur van het abonnement? Bekijk dan pagina 8 en 9.
9 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
7. Voor leerlingen die starten midden groep 2 wordt een 2 jarige account
aanbevolen. Hiervoor vinkt u aan ‘2 jaar’. Voor leerlingen die midden groep 3 of
later starten wordt een 1-jarige account aanbevolen.
8. Accounts kunnen zelfstandig verlengd of beëindigd worden.
9. U heeft de mogelijkheid om bij het aanmaken van een account een email te laten
versturen aan de leerling met zijn of haar inloggegevens. U kunt er ook voor
kiezen om het vinkje ‘ja, stuur deze gebruiker een e-mail met deze login’ uit te
zetten.
10. U heeft ook de mogelijkheid om bij het aanmaken van een account een email te
laten versturen aan de Bouw! coördinator met de aangemaakte inloggegevens.
Door een vinkje te zetten bij ‘Ja, stuur de Bouw! coördinator een e-mail met deze
login’ wordt de email verstuurd.
11. Accounts zijn uitsluitend voor één leerling omdat de oefeningen op individueel
niveau worden aangeboden. Zorg dat de gegevens van de leerling goed
gecontroleerd zijn. Nadat een leerlingaccount is aangemaakt, is het niet meer
mogelijk dit te wijzigen of te annuleren.
12. Iedere leerling kan gebruikmaken van speciaal beloningsmateriaal. Dit kunt u zelf
downloaden en printen. Ook kunt u dit laten printen en toesturen door Lexima.
Lees hiervoor de tekst onderaan het invulmenu.
10 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
2.2 Kinderen aan een andere Bouw! coördinator koppelen Doorloop de volgende stappen om een leerling aan een andere Bouw! coördinator te
koppelen. Deze actie kan bijvoorbeeld nodig zijn als de leerling naar een andere groep
gaat:
1. Klik op ‘Bouw!’ in de blauwe balk bovenin;
2. Klik op het tabblad ‘Wijzigen coördinator’;
3. Lees de getoonde informatie door en scroll naar beneden;
4. Onderaan staat een klikmenu. Klik de leerling aan die u wilt toewijzen aan een
andere coördinator.
5. Na het aanklikken van de leerling verschijnt een nieuw klikmenu. Klik de
coördinator aan, waar de leerling onder gaat vallen.
6. Er kan een bevestiging gestuurd worden aan de nieuwe Bouw! coördinator.
Hiervoor dient het vinkje aangezet te worden.
7. Klik tot slot op de knop ‘opslaan’.
11 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
2.3 Verlengen leerling Doorloop de volgende stappen om een account Bouw! te verlengen:
1. Klik op ‘Bouw!’ in de blauwe balk bovenin;
2. Klik op het tabblad ‘Wijzigen coördinator’;
3. Lees de getoonde informatie door en scroll naar beneden;
4. Onderaan staat een klikmenu. Klik de leerling aan waarvan u het abonnement wilt
verlengen.
5. Na het aanklikken van de leerling verschijnt een nieuw klikmenu. Klik de
abonnementsduur aan waarmee u het account wilt verlengen.
6. Klik tot slot op de knop ‘opslaan’.
12 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
2.4 Opzeggen leerling Doorloop de volgende stappen om een account Bouw! op te zeggen:
1. Klik op ‘Bouw!’ in de blauwe balk bovenin;
2. Klik op het tabblad ‘Opzeggen leerling’;
3. Er verschijnt direct een klikmenu. Klik de leerling aan waarvan u het abonnement
wilt beëindigen. Let op! Haal voorafgaand aan het beëindigen de resultaten van de
leerling uit het systeem.
4. Klik tot slot op de knop ‘dit abonnement opzeggen’.
13 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
2.5 Overzicht gebruikers Doorloop de volgende stappen om overzicht te krijgen over het totaal aantal
aangemaakte accounts:
1. Klik op ‘Bouw!’ in de blauwe balk bovenin;
2. Klik op het tabblad ‘Overzicht gebruikers’;
3. Lees de getoonde informatie door en scroll naar beneden;
4. Onderaan staat een gegevensoverzicht weergegeven. In dit overzicht vindt u alle
gegevens van de door u aangemaakte accounts.
5. Om deze gegevens te downloaden klikt u op de knop rechts bovenaan het
overzicht: . De gegevens worden nu geopend in Excel.
6. Als u enkel zicht wilt hebben op de lopende abonnementen van Bouw!, klikt u op
deze knop rechts bovenaan het scherm en klikt u op abonnementen:
14 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
2.6 Support Center Doorloop de volgende stappen om een administratieve en/of technische vraag in te
sturen, een opmerking te plaatsen of een compliment of klacht in te dienen:
1. Klik op ‘Bouw!’ in de blauwe balk bovenin;
2. Klik op het tabblad ‘incident insturen’
3. Lees de getoonde informatie door en scroll naar beneden;
4. Vul alle gegevens in op het ‘Incidentenformulier’:
5. Klik op de knop ‘aanmaken’ :
6. U heeft nu een vraag ingediend. Om de status van de vraag te bekijken, klik u op:
7. Al beantwoorde vragen, opmerkingen en afgehandelde klachten kunt u vinden
onder incident historie.
15 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
2.7 Mijn organisatie In dit tabblad kunt u geplaatste bestellingen en facturen bekijken van uw organisatie.
Tevens is dit de plek waar u een eventuele verhuizing zou kunnen doorgeven of een
verandering van contactpersoon van uw organisatie.
2.8 Klantportaal In de Klantportaal heeft u toegang tot gestuurde en ontvangen berichten.
16 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
3. Bouw! tutorlezen: www.bouwtutorlezen.nl
3.1 Inloggen als Bouw! coördinator
Met het account van de Bouw! coördinator kunt u de resultaten van uw leerlingen
bekijken. Oefeningen maken is met dit type account niet mogelijk, hiervoor moet u
inloggen op een leerling account.
Om snel overzicht te krijgen in de vorderingen van de leerlingen, doorloopt u de
volgende stappen:
1. Open een webbrowser en type www.bouwtutorlezen.nl in de adresbalk. Klik op
enter.
2. Vul de gebruikersnaam en wachtwoord in.
3. Klik op de knop ‘login’:
4. Om de resultaten van een leerling te bekijken, klikt u op de naam van een leerling
(in het figuur weergegeven als bijv. bouw2 bouw2)
5. U krijgt de resultaten te zien. Er zijn verschillende kolommen zichtbaar:
a. Datum: hieronder staat weergegeven wanneer een les is gemaakt.
b. Tijd: op de weergegeven tijd is de les gestart.
c. Oefentijd: hieronder staat weergegeven hoe lang de leerling over de
les/toets heeft gedaan.
d. Afgenomen Les: hieronder staat weergegeven welke les/toets is gemaakt.
e. Poging: hieronder staat weergegeven hoe vaak de les/toets is gemaakt.
f. Status: via de termen voltooid/onvolledig wordt weergegeven of de
les/toets volledig is afgerond. Bij voltooide toetsen en enkele lessen kunt u
hierop doorklikken om kwalitatieve gegevens van de toets/les weer te
geven.
17 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
g. Score: bij toetsen en enkele lessen wordt hieronder weergegeven hoeveel
procent woorden/letters de leerling goed heeft gelezen.
h. Locatie: hieronder wordt het IP-adres getoond van de locatie waar de
les/toets is gemaakt.
i. Weeknummer: hieronder wordt getoond in welke week de les/toets is
gemaakt.
6. Klik op ‘home’ en vervolgens op het plaatje Bouw! om weer terug te keren naar
het beginscherm.
7. Links onderaan vindt u deze handleiding en veel gestelde vragen. Door op een
titel te klikken, wordt het bestand geopend.
18 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
3.2 Inloggen als leerling, aan de slag!
3.2.1 Starten met een nieuwe leerling
Als een nieuwe leerling start, doorloopt de leerling de volgende stappen:
1. Open een webbrowser en vul www.bouwtutorlezen.nl in de adresbalk. Druk op
enter.
2. Vul de gebruikersnaam en wachtwoord in de invulvelden.
3. Druk op de knop ‘login’:
4. Bovenaan staan de tabbladen: ‘instaptoets’ en ‘les 1-24’
19 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
Verkorte instaptoets
1. Als het kind al veel letters beheerst, start u met de Verkorte Instaptoets. Wij
raden aan om deze toets alleen af te nemen wanneer u na midden groep 3 wil
starten met een leerling. Deze toets meet de letterkennis van het kind. Na afname
van de toets, start het kind op zijn of haar eigen niveau, het programma geeft zelf
aan welke les/toets gemaakt mag worden.
2. Druk op de blauwe hyperlink om de Verkorte Instaptoets te starten.
3. De toetsen zijn beveiligd met een wachtwoord (zie hiervoor ook bladzijde 34 van
deze handleiding). Door het woord ‘sleutel’ in te voeren kunt u de toets direct
afnemen.
Starten met les 1
1. Als het kind nog geen of nauwelijks letters beheerst, wordt er gestart met les 1 en
wordt de verkorte instaptoets niet gedaan.
2. Druk op de blauwe hyperlink om les 1 te starten.
20 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
3.2.2 Verder werken met de leerling
Als een leerling verder gaat werken, doorloop dan de volgende stappen:
1. Open een webbrowser en vul www.bouwtutorlezen.nl in de adresbalk. Druk op
enter.
2. Vul de gebruikersnaam en wachtwoord in de invulvelden.
3. Druk op de knop ‘login’:
4. Bovenaan staan tabbladen. Om bij de les te komen die de leerling moet gaan
maken, klikt men op het meest rechter tabblad.
5. In dit tabblad staan alle lessen open die reeds zijn gemaakt. Dit is te herkennen
aan het blauwe vinkje rechts bovenin. Door naar onderen te scrollen komt de les
in beeld die nog niet is gemaakt. Dit is te herkennen aan het lege hokje rechts
bovenin.
21 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
6. Op deze les klikt de tutor.
22 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
3.3 Doorlopen van lessen en toetsen
Doorverwijzing Lessen
Na het afronden van de les, wordt de volgende les klaargezet.
Het lestype ‘Bouwen’ is het enige lestype waarbij een leerling een score van 80% moet
halen om door te mogen naar de volgende les. Wordt deze score niet behaald, dan maakt
de leerling de les nogmaals.
Doorverwijzing Toetsen
Na elk Bouwdeel volgen een of meerdere toetsen. Het is van belang dat een toets door
een volwassen persoon (op zorgniveau 3 door een professional) wordt afgenomen.
Bij het doorlopen van een toets staat op de laatste pagina bij de Toetsresultaten
het vervolg vermeld.
Afhankelijk van het resultaat..
o … mag het kind door naar de volgende toets. Deze toets wordt klaargezet.
23 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
o … mag het kind door naar de lessen van het volgende Bouwdeel. De eerste
les van het volgende Bouwdeel wordt klaargezet.
o … mag het kind lessen herhalen. Het programma geeft aan het einde van
de toets aan welke lessen het kind gaat herhalen.
In het rapportageoverzicht ‘Mijn Voortgang’ (zie hiervoor 3.4 op bladzijde
24) worden deze herhaallessen ook weergegeven.
Na het doorlopen van herhaallessen moet de toets opnieuw worden
afgenomen.
24 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
3.4 Resultaten Bouw! leerlingen
Er zijn twee soorten overzichten van Bouw! :
Deze overzichten staan achtereenvolgens beschreven.
3.4.1 Mijn Lessenoverzicht
In dit overzicht worden de lessen op datum weergegeven.. Ook kan hier de locatie van
de oefensessie bekeken worden aan de hand van het IP-adres en het tijdstip waarop een
les is gestart.
Datum: hieronder staat weergegeven op welke datum een les/toets is gemaakt.
Tijd: hieronder staat weergegeven op welk tijdstip de les/toets is gestart.
Oefentijd: de totale tijd die gebruikt wordt om een les af te ronden.
Afgenomen les: hieronder staat weergegeven welke les/toets is afgenomen.
Poging: hieronder staat weergegeven welk pogingnummer dit is.
Status: hieronder staat weergegeven wat de status van de les/toets is (voltooid of
onvoltooid)
Score: hieronder wordt bij toetsen en enkele lessen weergegeven hoeveel procent
van de woorden/letters het kind goed heeft gelezen.
Locatie: hieronder wordt weergegeven vanaf welk ip-adres de les/toets is
afgemaakt.
Weeknummer: hieronder staat weergegeven in welke week de les/toets is
gemaakt.
25 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
3.4.2 Mijn voortgang
In dit overzicht staan alle gemaakte toetsen weergegeven.
In dit overzicht staan verschillende kolommen:
Kolom datum: hieronder staat weergegeven op welke datum een les is gemaakt.
Kolom tijd: hieronder staat weergegeven op welk tijdstip de les is gestart.
Kolom oefentijd: de totale tijd die gebruikt wordt om een les af te ronden.
Kolom afgenomen les: hieronder staat weergegeven welke toets is afgenomen.
Kolom poging: hieronder staat weergegeven welk pogingnummer dit is.
Kolom procent: hieronder staat weergegeven met welk percentage de toets
behaald is.
Kolom score: hieronder staat weergegeven met welke score deze toets is behaald.
Kolom herhaallessen: hieronder staan de eventuele benodigde herhaallessen
weergegeven.
Kolom weeknummer: hieronder staat weergegeven in welke week deze toets is
gemaakt.
Voor meer informatie over de toetsafnames doorloop de volgende stappen:
Stap 1: klik op een percentage.
26 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
Stap 2: bekijk de getoonde informatie.
3.4.3 Resultaten niet zichtbaar maken voor de leerling
Rechts bovenin het scherm bevindt zich de knop ‘verberg blokken’. Met deze knop
worden de menu-onderdelen verborgen die toegang geven tot de resultaten. De
eerstvolgende keer dat de leerling inlogt, is dit menu verborgen.
Met de knop ‘toon blokken’, verschijnen de menu-onderdelen weer die toegang geven tot
de resultaten.
27 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
4. Praktische en inhoudelijke informatie
Indeling en inhoud Bouw! tutorlezen
Indeling Bouw!
Bouw! bestaat uit Bouw! Start en Bouw! Verder. Bouw! Start is gericht op kinderen die
nog geen leesonderwijs gevolgd hebben en/of moeite hebben met het aanleren van de
klank-tekenkoppeling en met de woordsynthese. In dit deel worden de meest frequent
voorkomende letters en lettercombinaties geleidelijk geïntroduceerd en vervolgens
gebruikt bij het op gestructureerde wijze vormen (bouwen) van eenvoudige woorden. Er
zijn ook oefeningen met klankmanipulatie opgenomen. Bouw! Start bevat veel variatie in
leesoefeningen en binnen elk niveau van beheersing wordt het accent verschoven van
accuratesse naar snelheid om de directe woordherkenning te bevorderen.
Bouw! Verder is een vervolg op Bouw! Start en bestaat uit woorden met een complexere
structuur, zoals samengestelde woorden, clusterwoorden en woorden met open en
gesloten lettergreep.
Inhoud Bouw! Start
Bouw! Start is opgebouwd uit twee delen, verdeeld over Bouw 1-5 en Bouw 6-7.
Inhoud Bouw! Verder Bouw-Verder is opgebouwd uit drie delen, verdeeld over Bouw 8-9, Bouw 10 en Bouw
11-12.
28 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
Lestypen Bouw!
Bouw! Start bestaat uit de lestypen Letters, Fono, Bouwen, Memory, Domino en Zelf.
Bouw! Verder bestaat uit de lestypen Bouwen, Memory, Domino en Zelf. De lestypen
Letters, Fono, en Bouwen zijn instructielessen. Deze lessen zijn voorzien van
tutoraanwijzingen in de gele balk links op het scherm.
29 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
Letters
In lestype Letters worden letters en lettercombinaties
aangeleerd met speels opgezette oefeningen. In het
merendeel van de letterlessen wordt één nieuwe letter
geïntroduceerd. Alle letters en lettercombinaties zijn
gekoppeld aan een woord. De 34 letters ook aan een
plaatje. De letters en lettercombinaties worden zowel
visueel als auditief aanboden. De tutor ondersteunt de
leerling door de tutoraanwijzingen goed voor te lezen.
Hierbij is het belangrijk dat de tutor de letters fonetisch in
plaats van alfabetisch benoemt (/p/o/p/ in plaats van
pee-oo-pee).
Fono
Op een letterles volgt altijd een Fonoles. Lestype Fono
bestaat uit oefeningen om het kind bewust te maken dat
woorden uit losse klanken zijn opgebouwd en tezamen
weer een woord vormen. Deze klankmanipulatie wordt
geoefend in kleine, eenlettergrepige woorden, met het
het voor-koor-door principe. Hierbij worden de woorden
eerst door de computer, daarna door de tutor en tot slot
door het kind zelf gehakt en geplakt.
Bouwen
Bij lestype Bouwen dient het kind eerst woorden te analyseren en synthetiseren.
Vervolgens leest het kind de gemaakte woorden. Het principe minimal pairing staat hierin
centraal (zie McCandliss et al., 2003). Hierbij ‘bouwen’ de leerlingen tijdens het
ontsleutelen een nieuw woord, die in slechts één letter van het vorige woord verschilt. Zo
verandert het woord ‘tak’ in ‘tas’ en het woord ‘tas’ verandert weer in ‘tap’.
30 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
Bouwen variant Lestype Bouwen kent een tweede variant. Dit zijn de
bouwenlessen met een fiets. De fiets geeft de snelheid weer
waarbinnen bepaalde woorden moeten worden uitgesproken
of gevonden. De fiets is als element in de bouwenlessen
gebracht om de leerling snelheid te laten maken. Het vlot
kunnen toepassen van de geoefende handelingen is nodig
voor goed ontwikkelde vaardigheden om woorden te
decoderen (of te ontsleutelen).
De instellingen van de fiets kunnen aangepast worden op de
behoeften van het kind. Frustraties en
onzekerheid worden hiermee zoveel mogelijk
voorkomen zonder het doel van de les –
oefenen met vlotte woordherkenning – uit het
oog te verliezen.
Via de blauwe knop met de stopwatch kan de
reactietijd worden verlengd naar 10 seconden.
De blauwe knop met de fiets kan gebruikt worden om de fiets onzichtbaar te maken
wanneer het kind door de fiets wordt afgeleid van het lezen.
Domino
In de dominolessen wordt op speelse wijze extra geoefend
met het type woorden waarmee het kind binnen lestype
Bouwen bezig is geweest. Het kind bouwt een woordrij aan
de hand van de eerste of laatste letter in het woord.
Zodoende ontstaat een woordslang. In Bouw-Verder bevat
Domino een tweede oefening waarin de woorden opgesplitst
zijn in twee delen.
Memory
In de memorylessen wordt op speelse wijze extra geoefend
met het type woord waarmee het kind binnen lestype
bouwen bezig is. Deze aanpak komt overeen met de
werking van het spel Memory. Het kind zoekt van tien
woorden de bijbehorende plaatjes.
31 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
Zelf
Dit is een lestype waarbinnen het kind zelfstandig woorden
maakt met een aantal letters of woorddelen. De letters en
woorddelen zijn reeds geoefend in de instructielessen.
Zodoende kan het kind in dit lestype woorden maken van
ingeoefende teken-klankcombinaties en woorddelen. Deze
woorden worden gemaakt in een lettervak. Het programma
controleert of een woord bestaat en of er voldoende woorden
gebouwd zijn. Alleen bestaande woorden verschijnen onder
het lettervak.
Toetsen
Na afloop van elk Bouwdeel vindt er een toets plaats. Bij
een toets worden de vaardigheden van de leerling getoetst
die in dat Bouwdeel zijn aangeboden.
In Bouw Start worden 2 toetsen na afloop van elk Bouwdeel
aangeboden: een lettertoets en een woordentoets. De
lettertoets controleert de aangeboden letters van het
betreffende Bouwdeel op snelheid en nauwkeurigheid.
Tijdens de woordentoets wordt de leerling gevraagd
woorden te ontsleutelen. Deze woorden zijn gemaakt van de
reeds aangeboden letters.
In Bouwdeel Verder wordt na afloop van elk Bouwdeel 1 enkele toets aangeboden, die de
aangeboden vaardigheden bekijkt.
Tevens is er een Eindtoets (B13-1 en B13-2).
32 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
Tutorbalk
Hoe helpt Bouw! de tutor met de begeleiding van het kind?
Het kind wordt ondersteunt door de tutor en het programma, en de tutor door het
programma. Bij de lessen Letters, Fono, en Bouwen staan tutor-aanwijzingen in de gele
balk links op het scherm. Bij de lessen Memory, Domino en Zelf is er uitleg door op het
vraagteken te klikken. Hieronder worden een aantal belangrijke gebruikersfuncties in
Bouw! uitgelegd.
Tutorbalk (Gele balk)
Sneltoetsen
Sneltoetsen kunnen handig zijn om tijd en moeite te besparen tijdens het doorklikken
van lessen en toetsen. In plaats van op de knoppen te klikken, kan gebruik maakt
worden van toetsen op het het toetsenbord.
Bouw! bevat de volgende sneltoetsen:
= letter ‘s’ op het toetsenbord
= letter ‘v’ op het toetsenbord
33 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
= gebruik hiervoor de ‘spatiebalk’ op het toetsenbord
= de letters ‘g’ voor goed en ‘f’ voor fout op het toetsenbord
Beveiliging toetsen
Om ervoor te zorgen dat de toetsen daadwerkelijk afgenomen worden door degene met
wie dat is afgesproken, zijn de toetsen beveiligd met een sleutel. Door het woord ‘sleutel’
in te voeren kunt u de toets direct afnemen.
34 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
BIJLAGE 1: Theoretische achtergrond en
wetenschappelijke onderbouwing
Theoretische achtergrond bij Bouw!
Vroege interventie
Goed kunnen lezen en schrijven is van groot belang in onze kennismaatschappij. Om
optimaal te kunnen functioneren moeten wij een leven lang blijven leren. Vijfentwintig
procent van de leerlingen in groep 8 verlaat de basisschool met een leesachterstand van
twee jaar of meer! Vroege interventie bij risicokinderen kan de kans op latere
leesproblemen verkleinen. Het kan ook voorkomen dat kinderen zo gefrustreerd raken
dat ze al jong gedemotiveerd afhaken.
Risicofactoren
Sommige kinderen hebben ‘van huis uit’ een grotere kans om zich te ontwikkelen tot
zogenaamde laaggeletterden. Belangrijke risicofactoren zijn: (a) dyslexie in de familie;
ongeveer de helft van de kinderen met een dyslectische ouder krijgt zelf ook problemen
met lezen en spellen, (b) een zwakke ontwikkeling van het klankbewustzijn en/of van
letterkennis, (c) lage sociaal-economische achtergrond, (d) te weinig ervaring met lezen
en/of met boeken, (e) een zwakke taalvaardigheid.
Deze risicofactoren kunnen apart of in combinatie voorkomen. Naarmate er meer zijn is
de kans op een leesprobleem groter.
De relatie tussen risicofactoren en leesvaardigheid
Risicokinderen vertonen in groep 2 een achterstand in voorbereidende
(lees)vaardigheden. Het besef dat losse klanken de bouwstenen vormen van woorden (=
klankbewustzijn) en de vaardigheid om die klanken aan tekens (letters) te koppelen (=
letterkennis) ontwikkelt zich bij hen langzamer. Het kost hen ook meer moeite. Kinderen
die groep 3 binnen komen zonder voldoende klankbewustzijn en/of letterkennis hebben
daarom extra aandacht nodig. Anders bouwen ze in enkele maanden zo’n achterstand in
lezen en spellen op dat ze die niet of nauwelijks meer kunnen inhalen. Voor een goede
lees- en spellingontwikkeling is het bovendien belangrijk dat de extra aandacht die
risicokinderen krijgen van blijvende aard is om terugval te voorkomen.
Leesprogramma Bouw!
Het computerondersteunde programma Bouw! combineert een aantrekkelijke
vormgeving met een systematische aanpak. Door de gestructureerde opbouw en de
heldere aanwijzingen op het scherm kunnen ook niet professionele begeleiders het kind
ondersteunen bij de oefeningen. Kinderen kunnen daardoor thuis en op school met het
programma werken.
Instructietechniek
Om de automatisering van het lezen te bevorderen gebruikt Bouw! een specifieke
instructietechniek. Bij deze instructietechniek lezen kinderen een reeks woorden die
steeds maar op een positie verschillen van het voorgaande en het volgende woord. Deze
aanpak maakt kinderen bewust van de invloed die een enkele letterverandering heeft op
de uitspraak en de betekenis van een woord. Het principe ziet er als volgt uit: pop-kop-
kip-sip-sik-tik-tok enzovoort. Het bevordert niet alleen
de aandacht voor nieuwe informatie binnen een woord, kinderen leren tijdens het
decoderen ook gebruik te maken van ‘bekende’ informatie – het deel van het nieuwe
woord dat gelijk is aan het woord dat ze zojuist gelezen hebben. Kinderen die te weinig
gebruik maken van alle informatie in een woord gaan radend lezen en komen moeizamer
tot directe woordherkenning.
Doel van het programma
Het doel van het vernieuwde programma is effectiviteit op de lange termijn, simpel
gezegd, dat de kinderen er beter door leren lezen. Door vroegtijdig en intensief
35 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
letterkennis en vaardigheden die een beroep doen op het klankbewustzijn en
aanvankelijk en beginnend lezen aan te bieden kunnen leesproblemen bij leerlingen
worden voorkomen. Het programma is web-based. Dat houdt in dat er zowel op school
als thuis geoefend kan worden volgens de beschreven specifieke procedure
(zie overige delen handleiding).
Wetenschappelijke verantwoording
Oorspronkelijk is het programma ontwikkeld en beproefd in de Verenigde Staten. De
eerste versie van het Nederlandse programma vormt onderdeel van het dissertatie-
onderzoek van Anne Regtvoort. Met de tweede versie is in samenwerking met een klein
aantal scholen nagegaan hoe de gebruikers – kinderen en tutors – het vernieuwde
programma thuis en op school ervaren. De voorliggende versie is op basis van de
eerdere resultaten verder ontwikkeld voor onderzoek naar het effect van het programma
Bouw! op de leesvaardigheid van kinderen in groep 2 tot 4.
Effectiviteitsstudie Bouw!
De effectiviteit van de interventie Bouw! is onderzocht in twee langdurige studies bij
kinderen met risico op leesproblemen. Dat zijn kinderen die in groep 2 de letters niet
goed oppikken en ook zwak zijn in bewustzijn voor de bijbehorende klanken.
Vervolgens werd onderscheid gemaakt tussen leerlingen met een enkelvoudig risico
(zonder indicaties van dyslexie in de familie) en een dubbel risico (met familiair risico).
De helft van de kinderen werd bij toeval toegedeeld aan het programma Bouw!, de
andere helft was de controlegroep. Een jaar na afloop van de afgeronde interventie van
twee jaar met Bouw! kwam zwak lezen (prestaties bij de laagste 25%, categorie D en E)
in de groep met een enkelvoudig risico veel minder voor dan in de controlegroep (zie
onderstaande grafiek, overgenomen uit Didactief, juni 2014). In de nog kwetsbaarder
groep met dubbel risico op dyslexie werd het percentage zeer zwakke lezers (prestaties
bij de laagste 10%, categorie E) gehalveerd. Dat gold ook voor de inzet van remedial
teaching op school en doorverwijzing naar buitenschoolse zorg. Geconcludeerd kan
worden dat vroeg beginnen en langdurig ondersteunen met Bouw! leesproblemen helpt
voorkomen bij risicoleerlingen in groep 2 t/m 4. Ook is aangetoond dat de combinatie
van gestructureerde computeroefeningen met gerichte ondersteuning van de tutor,
praktisch goed uitvoerbaar is, zowel thuis als op school.
Identificatie van kinderen met risico op leesproblemen
Leesproblematiek kan op zijn vroegst pas in groep 3 worden vastgesteld, wanneer er is
gestart met het leesonderwijs. In de kleuterperiode kan wel al worden vastgesteld welke
kinderen risico hebben op het ontwikkelen van latere leesproblemen. Uit het
36 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
dissertatieonderzoek van Regtvoort (2013) blijkt dat familiair risico op dyslexie de
belangrijkste indicatie vormt voor het ontwikkelen van leesproblemen. Door een familiair
risico met zwakke aanvankelijke leesvaardigheden (letterkennis en fonemisch
bewustzijn) te combineren, zorgt dit ervoor dat geen enkel risicokind ‘gemist’ kan
worden. Het voorkomt echter geen overidentificatie. Voor neurologische voorlopers van
dyslexie kan geconcludeerd worden dat bestaand onderzoek naar de inzet ervan op het
niveau van het individuele kind nog onvoldoende uitsluitsel biedt. Regtvoort (2013)
bespreekt in haar studie de kenmerken van een effectieve interventie voor
risicokinderen. Aangegeven wordt dat vroege interventie zowel in groep 2 als groep 3
kan starten, maar dat risicokinderen gedurende een langere periode interventie nodig
hebben om hun leesvaardigheid optimaal te ontwikkelen.
Voor meer informatie over de effectiviteitsstudie van Bouw!, leest u hier meer.
Literatuur
McCandliss, B., Beck, I. L., Sandak, R., & Perfetti, C. (2003). Focusing attention on
decoding for children with poor reading skills: Design and preliminary tests of the word
building intervention. Scientific Studies of Reading, 7(1), 75-104.
Regtvoort, A. G. F. M., & van der Leij, A. (2007). Early intervention with children of
dyslexic parents: Effects of computer-based reading instruction at home on literacy
acquisition. Learning and Individual Differences, 17, 35-53.
Regtvoort, A. G. F. M., Zijlstra, A.H., & Van der Leij, A. (2013). The effectiveness of a 2-
year supplementary tutor-assisted computerized intervention on the reading
development of beginning readers at risk for reading difficulties: A randomized controlled
trial. Dyslexia, 19 (4), 256-280.
Zijlstra, H. (2015). Early Grade Learning: The role of Teacher-Child Interaction and
Tutor-Assisted Intervention (doctoral dissertation). Amsterdam: Universiteit van
Amsterdam.
37 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
BIJLAGE 2: Overzicht lessen en toetsen
38 Gebruikersgids voor Bouw! coördinatoren – versie januari 2019
Contact
Heeft u een inhoudelijke vraag?
Neem dan contact op met onze afdeling Educatie en Onderwijsadvies
Heeft u een technische vraag bij het installeren?
Neem dan contact op met onze Technische Helpdesk
Heeft u een vraag voor onze administratie over uw betaling of factuur?
Neem dan contact op met onze afdeling Administratie
Heeft u een opmerking ter verbetering van Bouw! tutorlezen?
Wij staan open voor uw suggesties. Deze feedback wordt door onze Bouw! experts
bekeken en waar mogelijk meegenomen in de doorontwikkeling van Bouw! tutorlezen. U
kunt uw idee doorgeven aan onze afdeling Educatie en Onderwijsadvies
Bent u onzeker over het verloop van het programma en de oefeningen?
Door het volgen van de Cursus Bouw! Coördinator leert u het programma inhoudelijk
goed kennen en krijgt u alle handvatten mee om het programma op een effectieve
manier te implementeren op uw school. Kijkt u hiervoor op onze Lexima-academie site
www.leximaacademie.nl
Wilt u ondersteuning bij het opleiden van tutoren?
Wij bieden Bouw! Tutor trainingen aan speciaal voor ouders, ouderejaarsleerlingen en
onderwijsassistenten aan die tutor worden. Deze training kan bij u op school worden
gegeven en wordt ook aangeboden op ons hoofdkantoor. Kijkt u voor meer informatie op
onze Lexima-academie site www.leximaacademie.nl
Kijk voor meer informatie over Bouw! op onze site
www.lexima.nl/bouw