België - BelgiqueP.B.

Gent X3/1549

April 2009 5de jaargang – nummer 1 verschijnt halfjaarlijks afgiftekantoor Gent XEen uitgave van de Centra voor Borstkankeropsporing en Logo’s in Oost- en West-Vlaanderen

Borstkankerscreening in de praktijk

DossierAchter de schermen van het bevolkingsonderzoek

Bezoek de Interactieve Tentoonstelling in uw regio

Impressies van vrouwen over het bevolkingsonderzoek

Tijdens de screeningsperiode 2006-2007 nam in Vlaanderen gemiddeld 45% van de vrouwen deel aan het bevolkingsonderzoek. Dat is een gestage stijging… We zijn er echter nog niet.

‘We’ zijn verschillende professionelen. Ieder heeft zijn eigen taak in het soms ingewikkelde rader-werk van het bevolkingsonderzoek. Een deel van hen staat in voor de organisatie en kwaliteits-controle van het bevolkingsonderzoek, anderen nemen de dagelijkse uitvoering ervan op zich en er zijn er ook die zorgen voor de sensibilisatie van de doelgroep. Ook u als arts en vertrouwens-persoon van de vrouw bent een cruciale schakel in dit netwerk.

In dit magazine gaan we de uitdaging aan om u een zo helder en volledig mogelijk overzicht te geven van het organogram waarin al deze partners samenwerken en wat de taak van elkeen is.

De grootste belanghebbende, namelijk de vrouw uit de doelgroep, is zich niet bewust van het kluwen van organisaties dat haar tracht te overtuigen om deel te nemen en dat er voor zorgt dat haar deelname kwaliteitsvol kan gebeuren. Dit wil niet zeggen dat zij geen indrukken opdoet voor, tijdens en na het onderzoek en zich daar een mening over vormt. Op de markt van Haaltert, bij de kapper in Zele en in de winkelstraat van Gent sprokkelden we hierover enkele impressies die we u niet willen onthouden.

Tijdens overlegmomenten op verschillende niveaus trachten ‘we’ onze werking op elkaar af te stemmen met één gezamenlijk doel voor ogen: zorgen voor een kwaliteitsvol programma dat vol-doende doelgroepvrouwen bereikt.

Hét hoogtepunt van deze samenwerking is de jaarlijkse dag van het bevolkingsonderzoek naar borstkanker. Elk jaar komen verschillende actoren bijeen om samen te reflecteren over cijfers, knelpunten, sensibilisering, realisaties, enz. Een kort verslagje van de derde editie, die plaatsvond op 18 december 2008, vindt u in dit magazine.

Veel leesplezier

De redactie

2 3

45%

In de cijfers van het 6de Rapport van het Intermutualistisch Agentschap merken we in het Vlaams Gewest globaal een stijging van het aantal vrouwen van 50 tot en met 69 jaar die een mammografie laten nemen, namelijk van 50% voor de periode 2001-2002 tot 62% voor de periode 2005-2006, en met de verwachting dat dit aantal nog verder zal toenemen voor de periode 2007-2008.

Een deel van deze vrouwen laat een mammografie uitvoeren buiten het bevolkingsonderzoek (zgn. diagnostische mammo-grafie), meestal in combinatie met een echografie. Voor het Vlaams Gewest neemt dit aantal de laatste jaren geleidelijk af, namelijk van 27% voor de periode 2001-2002 tot 21% voor de periode 2005-2006. Sommige vrouwen hebben de overstap naar het bevolkingsonderzoek gezet. We merken dat de participatie aan het bevolkingsonderzoek in België met gemiddeld 4% per screeningsronde stijgt. De cijfers van het Intermutualistisch Agentschap geven dit aan: 14% couverture voor de periode 2001-2002, 24% voor de periode 2003-2004, en 28% voor de periode 2005-2006. Voor het Vlaams Gewest liggen deze participatiecijfers hoger, namelijk 23% voor de periode 2001-2002, 35% voor de periode 2003-2004, en 41% voor de periode 2005-2006; een gemiddelde stijging per screeningsronde van 6%.

Voor de periode 2006-2007 ligt volgens het Jaarrapport van het Consortium van 2007 de participatie rond de 45%. In het Vlaams Gewest zijn er grote regionale verschillen in participatie, met cijfers die variëren tussen de 2,4% en 71,2%. Dit is zichtbaar op het participatiekaartje.

Limburg heeft het hoogste deelnamepercentage, meer specifiek in het noorden van de provincie. Een van de mogelijke verklaringen hiervoor is dat sinds het begin van de jaren ‘90 in deze regio al pilootprojecten liepen.Andere regio’s die ook goede deelnamepercentages halen zijn: het oosten en het noorden van Antwerpen, de regio rond Leuven, het westen van Oost-Vlaanderen, de gemeenten rond Ieper, Veurne, Diksmuide, en rond Roeselare en Tielt in West-Vlaanderen.

De uitdaging van het screeningsprogramma, en dus van alle partners, is de vrouwen die zich (nog) niet regelmatig laten onderzoeken aan te moedigen om deel te nemen. 75% deelname aan het programma blijft het doel om de sterfte ten gevolge van borstkanker aanzienlijk te zien dalen.

Deelnamegraad per gemeente van vrouwen tussen 50 en 69 jaar die deelnamen aan het bevolkingsonderzoek naar borstkanker in 2006-2007 (Jaarrapport Consortium 2007)

Interactieve tentoonstelling

Welke ideeën hebben jullie niet weerhouden in het uit-eindelijke concept?

Monica: We hebben zeker tekst geschrapt, vanuit het idee ‘less is more’. Een boodschap moet kernachtig en doelge-richt zijn.

Marleen: Ja inderdaad, dat was een moeilijke fase. Er was veel tekst die wetenschappelijk zeer correct was, maar niet meer toegankelijk voor de doelgroep. Zo hebben we gediscussieerd over de informatie rond de verschillende borstaandoeningen. We vertrokken van de vraag ‘Welke borstaandoeningen zijn er allemaal?’ en hebben dit ver-anderd naar ‘Welke veranderingen kunnen aan de borst voorkomen en waar moet je als vrouw op letten?’.

Monica: Om de tekst te kunnen beperken, hebben we ook gekozen voor sterke beelden als informatiedragers.

Hoelang willen jullie met de tentoonstellingrondtrekken?

Monica: Ik denk zeker zo’n twee à drie jaar. Ze gaat op toer in Vlaanderen en zal dus wel regelmatig opgebouwd en afgebroken worden. Maar daar is ze tegen bestand. Misschien gaat ze wel zeven jaar mee zonder probleem.

Kunnen groepen de tentoonstelling bezoeken?

Marleen: Ja, hiervoor leiden we begeleiders op. Deze tentoonstelling kan op zichzelf staan, maar als je bepaal-de doelgroepen wil bereiken, heb je sowieso begelei-ding nodig. Rekening houdend met de eigenheid van elke Logo-regio gebeurt de rondleiding door studenten, medisch professionelen of gidsen.

Wat zijn reacties van bezoekers?

Marleen: Toen we de tentoonstelling in Gent opzetten, pas-seerden twee mannen: ‘Kijk’, zei de ene, ‘ik zeg nu al jaren tegen mijn vrouw dat ze moet deelnemen aan het onder-zoek. Ik ga dit boekje hier meenemen en het haar nog eens zeggen.’ Dat mannen reageren is een goede zaak. En een poetsvrouw kwam langs en zei: ‘Ja, ik laat dat elke twee jaar doen en alle vrouwen zouden eigenlijk naar hier moeten komen’. Een kunstenares belde dat ze, omdat ze

het zo’n mooi initiatief vond een kunstwerk wou schenken. Er hebben ons ook al heel veel vrouwen gebeld, vrouwen met borstkanker, vrouwen die vragen hebben rond de screening,... Al deze reacties wijzen erop dat de tentoon-stelling mannen en vrouwen aanzet tot actie. En daarvoor doen we het!

Ook veel huisartsen, gynaecologen en radiologen laten van zich horen. Voor ons is het nieuw om zoveel reactie van hen te krijgen op onze sensibiliseringsactiviteiten. De manier waarop we bezig zijn werkt dus eigenlijk wel, wat ons tevreden maakt.

Bedankt voor dit interview!

Waar en wanneer kan u de interactieve tentoonstelling bezoeken?

In Oost-VlaanderenMei 2009 – Aalst, BelfortSeptember 2009 – Dendermonde, AZ Sint-BlasiusNovember 2009 – Sint-Niklaas, AZ Nikolaas

In West-VlaanderenMei 2009 – Wevelgem, Gemeentehuis GullegemJuni 2009 – Tielt, voorhal StadhuisNovember 2009 – Anzegem, Gemeentelijke bibliotheek

Voor meer informatie kan u terecht op www.borstkankeropsporing.be

Om het Vlaams bevolkingsonderzoek naar borstkanker wat meer elan te geven en de sensibiliseringsacties te onder-steunen, werd een interactieve tentoonstelling ontwikkeld over het vroegtijdig opsporen van borstkanker. B-Magazine vroeg twee betrokken ontwikkelaars naar meer informatie over het tot stand komen van de tentoonstelling. Marleen Roesbeke is coördinator van Logo Gent en Monica Carro Muiño werkt bij de productiefirma Impressant.

Marleen en Monica zijn jullie tevreden over het eind-resultaat?

Marleen: Ja. De tentoonstelling heeft de bedoeling een kapstok te zijn voor andere acties rond borstkankeropspo-ring. En daarin zijn we geslaagd, denk ik. Monica: Ik volg dit. Het concept om te werken met beel-den, getuigenissen en gezichten werkt goed en trekt mensen aan.

Wie was er naast jullie beiden nog betrokken in het ont-wikkelingsproces?

Marleen: De Vlaamse werkgroep en de subwerkgroep sensibilisatie volgden het werk op van de ad hoc-groep die de brainstorm en concrete uitwerking deed. Het fiat over het concept, het implementatieplan en de inhoud werd gegeven door de Vlaamse werkgroep. De subwerkgroep sensibilisatie discussieerde mee over bepaalde beslissin-gen en de ad hoc-groep besliste autonoom over bijvoor-beeld de kleuren die gebruikt zouden worden.

Waarom een interactieve tentoonstelling?

Marleen: We hebben in de eerste plaats gekozen voor een tentoonstelling omdat je een tentoonstelling op verschil-lende plaatsen kunt zetten en dus heel wat mensen kunt bereiken. Ook is dit een tastbaarder medium dan bijvoor-beeld een folder of affiche. De manier van communiceren is anders en door na te denken over de manier waarop we wilden communiceren, zijn we uitgekomen bij een interac-tieve tentoonstelling.

Wat betekent interactief dan precies?

Monica: Interactief betekende voor ons dat bezoekers al doende en op een aangename manier informatie krijgen. Door dit ‘doen’ nemen mensen de informatie beter op en onthouden ze deze ook beter. Dat is het volledige idee achter deze interactieve tentoonstelling.

Hoelang hebben jullie gewerkt aan de tentoonstelling?

Marleen: Het ontwikkelingsproces is vlot verlopen, na zes maanden was de tentoonstelling er.

Monica: Toch hebben we met veel mensen nagedacht over zowel inhoud als vorm. We streefden er ook naar om alle beslissingen in consensus te nemen. De samenwer-king is zeer vlot gelopen. Is dit een uniek concept of hebben jullie je gebaseerd op andere voorbeelden?

Marleen: Wel, we hebben de ervaringen met de tentoon-stelling ‘Bustehouder’. De vrouwenverhalen daar verliezen aan kracht door de hoeveelheid tekst. Dit hebben we in deze tentoonstelling vermeden. We hebben ook de sterke punten van de tentoonstelling ‘Alleen voor vrouwen’ op een rijtje gezet. Deze tentoonstelling heeft in het verleden enorm goed gewerkt en het was voor ons belangrijk te achterhalen welke ingrediënten dit mogelijk maakten.

4 5

Achter de schermen van het bevolkingsonderzoek

Toelichting bij afkortingen en benamingen CBO: Centrum voor Borstkankeropsporing (synoniem voor Regionaal Screening Centrum)

Consortium: VZW Consortium van Erkende Regionale Screeningscentra

EDB: Europa Donna Belgium vzw

EUREF: European Reference Organisation for Quality Assured Breast Screening and Diagnostic Services

EUSOMA: The European Society of Breast Cancer Specialists

IMA: Intermutualistisch Agentschap

KANKERREGISTER: Stichting Kankerregister

KCE: Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg

Logo: Lokaal gezondheidsoverleg

NUR: Beroepsvereniging Nationale Unie der Radiologen

NVR: Nederlandstalige Vrouwenraad

OCL: Ondersteuningscel Logo’s, vanaf 2009 opgenomen in VIGeZ

RIZIV: Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering

STK: Stichting tegen Kanker

Vlaamse overheid: Vlaams ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Agentschap Zorg en Gezondheid (IVA), Afdeling Preventie, Eerstelijn en Thuiszorg Team Preventie

VIGeZ: Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie

VLK: Vlaamse Liga tegen Kanker

VVOG: Vlaamse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie

WIV: Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid

Toelichting bij organogram

De vrouwenAlle vrouwen van 50 tot en met 69 jaar, die in het Vlaamse Gewest wonen, en de Nederlandstalige vrouwen die in het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad verblijven, behoren tot de doelgroep van het bevolkingsonderzoek naar borstkan-ker. Het aantal vrouwen van 50 tot en met 69 jaar in het Vlaams Gewest bedroeg 736.864 in 2008 (www.lokalesta-tistieken.vlaanderen.be).

Vlaamse overheid De Vlaamse overheid organiseert het bevolkingson-derzoek naar borstkanker.

Voor de uitvoering ervan erkent zij de ME’s en CBO’s. Daarnaast roept zij de Vlaamse werkgroep borstkan-keropsporing samen en subsidieert zij de CBO’s, het Consortium, de Logo’s, Domus Medica en de VLK voor de realisatie van een aantal opdrachten in het kader van het bevolkingsonderzoek. De Vlaamse overheid staat in voor de kwaliteitsbewaking en evaluatie van het bevolkingsonderzoek. De CBO’s bezorgen de overheid hiertoe de nodige infor-matie, verkregen op basis van de samenwerking met de ME en de registratie van een aantal parameters, vastge-legd in een dataset.

Achter de schermen van het bevolkingsonderzoek

Bij het bevolkingsonderzoek naar borstkanker zijn heel wat actoren actief betrokken.

In het Draaiboek Vlaams Bevolkingsonderzoek naar borstkanker (op www.borstkankeropspo-

ring.be), worden de relevante actoren opgesomd, met in grote lijnen de vermelding van hun

respectievelijke opdrachten en taakverdeling. De informatie in dit dossier is gebaseerd op dit

draaiboek en op interviews van B-magazine met een aantal van deze actoren.

B-magazine maakte op de derde Vlaamse dag van het bevolkingsonderzoek van de gelegen-

heid gebruik om verschillende actoren de volgende vraag te stellen: ‘Wat is de kernbijdrage

die uw organisatie levert aan het bevolkingsonderzoek?’. Uit de vaak uitgebreide antwoorden,

haalden we voor u de essentie.

We koppelden alle uitspraken en foto's aan een vereenvoudigd organogram.

Vlaamse werkgroep borstkankeropsporingDe Vlaamse werkgroep borstkankeropsporing ondersteunt en coördineert het bevolkingsonderzoek naar borstkanker, zowel inhoudelijk als organisatorisch.

De werkgroep is samengesteld uit leden van:- de centra voor borstkankeropsporing- de mammografische eenheden (radiologen)- de Logo’s- het VIGeZ- de fysisch-technisch deskundigen- de Vlaamse Liga tegen Kanker- Domus Medica- de Vlaamse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie- de ziekenfondsen (IMA)- het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering- het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid.

Deze werkgroep heeft ook thematische subwerkgroepen zoals werkgroep Fysisch-technische kwaliteitscontrole, werkgroep Radiologie en werkgroep Sensibilisatie.

ConsortiumOm de gegevensuitwisseling te optimaliseren, vormen de CBO’s samen het Consortium van erkende regionale screeningscentra van de Vlaamse Gemeenschap (vzw). Het consortium wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en beheert de informaticatoepassing Heracles. Daarin worden alle verzamelde gegevens gere-gistreerd. Het consortium zorgt ook voor de afstemming tussen de CBO’s van de verschillende aspecten van het bevolkingsonderzoek.

Karen Fredrix, Vlaamse overheid

Kwaliteitsbewaking, coördinatie, evaluatie en organisatie van de screening zijn de kern-taken van de Vlaamse overheid. Het toeken-nen van erkenningen aan de ME’s aan de

hand van strenge criteria en het coördineren van de digitalisering van de screening zijn een

paar voorbeelden hiervan.

6 7

Herlindis Moestermans, NVR

De Nederlandstalige Vrouwenraad spoort haar aangesloten verenigingen (40-tal) aan om sensibiliseringsactiviteiten rond de scree-

ning te organiseren voor hun achterban. In 2008 had de Vrouwenraad in de Vlaamse werk-

groep sensibilisering vooral een stimulerende inbreng op het vlak van beeldvorming en intercul-

turaliteit zoals bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van de Vlaamse folders, de interactieve tentoonstelling,...

Centra voor borstkanker-opsporing (CBO)De CBO’s zijn erkend en gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap voor bepaalde opdrachten in het kader van het bevolkingsonderzoek naar borstkanker. Zij hebben zich gegroepeerd in een consortium.Zij staan onder meer in voor:- de tweede (en eventueel derde) beoordeling en protocollering van de screeningsmammografieën (de zogenaamde tweede en derde lezing);- de opvolging van de kwaliteit van de mammografische eenheden in hun werkgebied;- de selectie, verzending en opvolging van de uitnodigingen van de vrouwen uit de doelgroep;- de communicatie met de vrouwen uit de doelgroep via een gratis telefoonlijn om hen ondermeer toe te laten de afspraak uit de uitnodigingsbrief te annuleren of te wijzigen;- de resultaatsmededeling;- de bewaking van de opvolging na een afwijkend screeningsresultaat;- de registratie van alle relevante administratieve en medische gegevens in de informaticatoepassing ‘Heracles’, met inbegrip van de gegevens over de opvolgingsonderzoeken.

De 5 erkende CBO’s zijn: Vroegtijdige Opsporing van Borstklierkanker (VOB vzw) - Brugge, Centrum voor Preventie en Vroegtijdige Opsporing van Kanker - Universiteit Gent, Centrum voor Kankerpreventie - Universiteit Antwerpen, Dienst Kankerpreventie en Opsporing - Vrije Universiteit Brussel, Leuvens Universitair Centrum voor Kankerpreventie (LUCK) - Katholieke Universiteit Leuven.

Mammografische eenheden (ME)Een mammografische eenheid is een radiologische dienst van een ziekenhuis, een vennootschap van radiologen, een eenpersoonsvennootschap of een zelfstandig radio-loog die een erkenning van de Vlaamse Gemeenschap gekregen heeft na het bewijs te hebben geleverd een kwaliteitsvolle screening te kunnen aanbieden aan de doelgroep. De ME werkt samen met een CBO en sluit hiermee een samenwerkingsovereenkomst af. De ME staat in voor het nemen van de screeningsmam-mografieën, de eerste beoordeling en protocollering (de zogenaamde eerste lezing). In Vlaanderen zijn er ook enkele mobiele mammografi-sche eenheden erkend (de zogenaamde ‘mammobielen’) die volgens bepaalde criteria ingezet kunnen worden. De lijst van ME kan geraadpleegd worden op de website www.borstkankeropsporing.be.

Fysisch-techniciDe mammografische eenheden doen een beroep op fysisch-technici voor de fysisch-technische kwaliteitsbe-waking van de toestellen. Door het ministerieel besluit van 23 mei 2001 worden deskundigen gemachtigd om deze fysisch-technische kwaliteitscontrole uit te voeren in het kader van het bevolkingsonderzoek naar borstkanker. Zij rapporteren hierover aan de mammografische eenheden en de CBO’s.

Achter de schermen van het bevolkingsonderzoek

Achter de schermen van het bevolkingsonderzoek

Huisartsen en GynaecologenDe huisartsen en gynaecologen spelen een sleutelrol in het sensibiliseren, informeren en raad geven aan de vrouwen over het bevolkingsonderzoek. Zij staan in voor de verwijzing voor een screeningsmammografie (eerste spoor) en voor de verdere opvolging (medisch en psycho-sociaal) van de vrouwen na een afwijkend screeningsre-sultaat. De verwijzende arts zorgt er voor dat de nodige opvolgingsonderzoeken bij de vrouw in kwestie gebeuren en dat het CBO daarover nadien ingelicht wordt.

Logo’s De Logo’s (loco-regionaal gezondheidsoverleg en -orga-nisatie) zijn door de Vlaamse overheid gesubsidieerde netwerken inzake preventieve gezondheidszorg. Zij wer-ken binnen een geografisch aaneengesloten gebied en hebben met betrekking tot het bevolkingsonderzoek naar borstkanker een lokaal en regionaal sensibiliserende en faciliterende rol.

VIGeZDe ondersteuningscel Logo’s (OCL) is een vzw die een paar jaar geleden werd opgericht voor en door de Logo’s. Het doel van OCL was om aan de Logo’s een alge-meen administratieve ondersteuning te bieden en hen methodieken aan te bieden op het vlak van de gezond-heidsdoelstellingen rond vaccinatie en borstkanker. OCL speelde ook een belangrijke rol in de sensibilisatie voor het bevolkingsonderzoek. Sinds 1 januari 2009 werkt deze ondersteuningscel verder onder de vleugels van het VIGeZ (Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie).

Prof. Hubert Thierens, Werkgroep fysisch-technische kwaliteitscontrole

De fysisch-technische kwaliteitscontro-le van de radiologische diensten heeft

sinds 2001 gezorgd voor een systematische verbetering van de beeldkwaliteit van een

mammografie genomen binnen het Vlaamse borstkankeropsporingsprogramma, wat uiteraard

de detectiegraad ten goede komt.

14 158 9

Prof. Dr. Guido Goelen, VIGeZ Als coördinator voor Vlaams Sensibilisatie-netwerk, tewerkgesteld binnen het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie, is het mijn taak om door

middel van open communicatie de werking van de verschillende organisaties binnen de

werkgroep sensibilisatie op elkaar af te stem-men. Een toepassing hiervan is de ontwikkeling

van een uniform logo voor het bevolkingsonder-zoek.

Consortium CBO

Ons doel is om harmonisering in de werkwijze van de Centra

voor Borstkankeropsporing te brengen. Sinds het begin van het

bevolkingsonderzoek is de werking van de CBO’s enorm naar elkaar toege-

groeid en op elkaar afgestemd. Die harmonise-ring heeft effect op bijvoorbeeld de kwaliteit van onze rapportages rond de participatiegraad, de feedback naar de radiologen,…

Dr. Bart Garmyn, Domus Medica

Domus Medica ondersteunt de huis-arts bij de implementatie van prak-

tijkaanbevelingen en werkmodellen in verband met de borstkankerscreening.

Deskundigheidsbevordering, praktijkon-dersteuning, netwerking, een geactualiseerde

website en evaluatie zijn daar hulpmiddelen bij. Via E-domus wordt ook verder gewerkt aan de verbetering van softwarepakketten voor een betere herkenning (flagging) van vrouwen uit de doelgroep.

Dr. Geert Debruyne, VVOG De Vlaamse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie engageert zich onverminderd om het veralgemeend toepassen van het prin-cipe van de screeningsmammografie onder haar leden te propageren. Op een postuniver-sitaire studiedag bijvoorbeeld werd de scree-

ningsmammografie zonder echografie opnieuw voorgesteld en wetenschappelijk onderbouwd.

Nadine De Smedt, Logo’s

De Logo’s (Lokaal Gezondheids-overleg) kunnen heel sterk inspelen op lokale opportuniteiten om vrou-

wen te informeren en te sensibiliseren via het netwerk van lokale partners.

De Logo’s bundelen lokale signalen die kunnen bijdragen aan het Vlaams bevol-

kingsonderzoek.

Hilde Janssens, VIGeZ Mijn motto als schakel tussen de verschil-lende Logo’s is ‘samen sterk’, wat neerkomt op het samen brengen van alle goede idee-en binnen de 26 Logo’s en zo één krachtige,

gemeenschappelijke visie te creëren. Zo wordt bijvoorbeeld concreet materiaal ont-

wikkeld, zoals de interactieve tentoonstelling.

14 1510 11

Achter de schermen van het bevolkingsonderzoek

Achter de schermen van het bevolkingsonderzoek

EUSOMAEuropese

CommissieEUREF

NUR

RIZIV

IMA

Kankerregister

STK

Minister

EDB

KCE

WIV

MinisterVlaams Agentschap Zorg en Gezondheid

ConsortiumCBO

VVOG

Domus Medica

NVR

VLK

VIGeZ

Subwerkgroepen

Vlaamse WerkgroepBorstkankeropsporing

Diensten Fysisch-Technische kwaliteitscontroleLOGOvzw

Lokale actoren

ME

VrouwenverenigingenGynaecologen

Ziekenfondsen

HuisartsenProvinciebesturen

vrouwen

Loco regionaal

BELGIE

EUROPA

VLAAMSEGEMEENSCHAP

Brumammo vzwDe Vlaamse Gemeenschap sloot met de Gemeen-schappelijke Gemeenschapscommissie een protocolak-koord af om de Nederlandstalige vrouwen in het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad te bereiken. Brumammo vzw is de organisatie die om de twee jaar instaat voor de twee-talige uitnodiging van de vrouwen uit het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad. De Vlaamse Gemeenschap subsidi-eert Brumammo op basis van het protocolakkoord.

De ziekenfondsen leveren, via het Intermutualistisch Agentschap (IMA), ook geanonimiseerde informatie over de RIZIV-prestaties die nuttig zijn voor de evaluatie van het bevolkingsonderzoek.

Federale instantiesDe verschillende ministers bevoegd voor het gezondheids-beleid in België sloten protocolakkoorden om het bevol-kingsonderzoek naar borstkanker mogelijk te maken.

Het RIZIV voorziet in een betaling van de honoraria voor de screeningsmammografieën (het nemen van de screeningsmammografieën en de eerste beoordeling en protocollering ervan) en de tweede lezingen via nomen-clatuurnummers. Dit gebeurt volgens het systeem van de derde betalende waarbij de ME’s en CBO’s rechtstreeks factureren aan de ziekenfondsen. Het RIZIV paste haar regelgeving aan om de borstkankeropsporing mogelijk te maken.

Het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV) kreeg van de federale overheid de opdracht om het bevolkingsonderzoek naar borstkanker in heel België te evalueren. Dit kadert binnen de afspraken gemaakt op de interministeriële conferenties Volksgezondheid. Hiervoor wordt een evaluatieprotocol opgesteld in overleg met onder andere de Vlaamse overheid. Het is uiteraard de bedoeling dat dit protocol afgestemd zal worden op het

Vlaams bevolkingsonderzoek.

Vlaamse Liga tegen KankerTweejaarlijks organiseert de Vlaamse Liga tegen Kanker de Kom Op tegen Kanker-campagne, gekoppeld aan fondsenwerving. Op geregelde tijdstippen plaatst de VLK deze massamediacampagne in het teken van de Vlaamse gezondheidsdoelstellingen in het algemeen en het bevol-kingsonderzoek naar borstkanker in het bijzonder (2001 en 2007).

ZiekenfondsenDe ME’s en CBO’s factureren hun prestaties voor het nemen van de screeningsmammografieën en de tweede beoordeling ervan aan de ziekenfondsen. De ziekenfond-sen staan in voor de uitbetaling van de honoraria volgens het systeem van derde betalende.Tegenover hun leden hebben de ziekenfondsen eveneens een sensibiliserende rol om deelname aan het bevolkings-onderzoek te verbeteren.

Achter de schermen van het bevolkingsonderzoek

Achter de schermen van het bevolkingsonderzoek

Siska Germonpré,vertegenwoordiger ziekenfondsen in Werkgroep Sensibilisatie

De borstkankerscreening kan op veel enthousiasme rekenen van de landsbon-

den en de ziekenfondsen. De vrouwelijke 50+ leden worden, via een ruim aanbod

van gezondheidscommunicatie, aangezet om deel te nemen. Ziekenfondsen publice-

ren bijvoorbeeld artikels in hun ledenbladen, zetten info op hun websites, geven gezondheids-

folders uit en werken samen met socio-culturele organisaties en regionale partners.

14 1512 13

Europese instantiesDe Europese Commissie ontwikkelde aanbevelingen voor de screening naar borstkanker. Het Vlaams bevolkings-onderzoek naar borstkanker is hierop gebaseerd. Ook de kwaliteitsnormen die in de aanbevelingen vermeld staan, worden gehanteerd voor de evaluatie van het bevolkings-onderzoek.EUSOMA (The European Society of Breast Cancer Specialists) ontwikkelde aanbevelingen voor de diagnosti-sche oppuntstelling van bij screening gedetecteerde letsels. De werkgroep borstkankeropsporing keurde op 24 novem-ber 2005 een aanbeveling hieromtrent goed, die werd opgesteld aan de hand van deze EUSOMA-aanbevelingen maar werd aangepast aan de Vlaamse situatie.In het Vlaams bevolkingsonderzoek naar borstkanker is voorzien dat de kwaliteit van de CBO’s op termijn zou getoetst worden door internationale organisaties zoals het EUREF (European Reference Organisation for Quality Assured Breast Screening and Diagnostic Services).

Dr. Ignace Boelaert, NUR Het belangrijkste aandeel van de Beroepsvereniging Nationale Unie der Radiologen is het ondersteunen en res-

pecteren van de standpunten en richt-lijnen rond het bevolkingsonderzoek en

het verspreiden van correcte informatie aan de radiologen. Een voorbeeld hiervan

is de verspreiding van het Jaarrapport van het Consortium onder de radiologen.

Anne Remacle, IMA

Het Intermutualistisch Agentschap brengt jaarlijks verslag uit over de evolutie van het screeningsprogramma meer bepaald

over de participatie aan het programma en de impact op de opportunistische screening.

In haar rapporten vestigt het IMA ook de aandacht op bepaalde kwaliteitscriteria en

focust ze op de financiële aspecten van de keuzes van zorgverstrekkers rond het bevolkingsonderzoek.

Suzanne Gabriëls, STK

De Stichting tegen Kanker heeft een comple-mentaire rol binnen het sensibiliseringsluik. Onze organisatie gaat actief op zoek naar hia-

ten binnen het bevolkingsonderzoek. Vervolgens proberen wij deze hiaten op te vullen om zo

een nog bredere range binnen de doelgroep aan te spreken. Een voorbeeld daarvan is de recente

Vitaya-reportage. Deze is als het ware nog laagdrempe-liger dan sensibilisatiemateriaal op papier.

Dr. Erwin De Clerck, VLK De Vlaamse Liga tegen Kanker is de organisatie achter de fondsen-wervingscampagne Kom op tegen

Kanker. Als Vlaamse koepelorganisa-tie komt de VLK op voor de belangen

van de kankerpatiënt. Maar ook de preventie van kanker is een belangrijk

onderdeel van onze missie. Sedert de invoe-ring van het bevolkingsonderzoek naar borst-

kanker heeft de Vlaamse Liga tegen Kanker een cruciale rol gespeeld in de communicatie en sensibilisering rond dit project.

Impressies van vrouwen die zich laten screenenIn februari 2009 gingen 3 reporters op pad op zoek naar impressies van deelnemende vrouwen aan het bevolkings-onderzoek: wat zijn hun ervaringen en zijn ze van plan om ook in de toekomst nog een screeningsmammografie te laten nemen? De namen gebruikt in deze reportage zijn fictief.

Enkele vrouwen op de markt van Haaltert getuigen…

Hebben jullie deze uitnodigingsbrief al eens in de bus gekregen?Josée en Christiane: Ja, we kennen zeker de brief. Wij gaan elke twee jaar voor een gratis screeningsmammo-grafie naar ASZ Aalst.Maria-Paule: Ik ken de brief. Ik ben het gewend om mij elke twee jaar gratis te laten onderzoeken.Marie-Louise: Op mijn 65 jaar, 2 jaar geleden, heb ik zo’n uitnodigingsbrief gekregen. Ik heb me gratis laten onder-zoeken. Alles was in orde. Sindsdien heb ik niets meer gehoord of gekregen van zo’n gratis onderzoek. Ik vind het wel belangrijk om me ook nu nog te laten onderzoeken. Ik wist niet dat dit via een huisarts ook kon aangevraagd worden.Marta: Ik heb vorig jaar zo’n uitnodiging gekregen en heb me gratis laten onderzoeken.Viviane: Ik ben 53 jaar en heb vorig jaar de eerste keer via een uitnodigingsbrief deelgenomen aan dit gratis onder-zoek. Voordien had ik de gewoonte om me jaarlijks door mijn gynaecoloog te laten onderzoeken.

Hoe ervaren jullie dit onderzoek?Josée en Christiane: Het onderzoek zelf is niet zo aange-naam. De dokter zegt: ‘Even op de tanden bijten!’ Hoe snel-ler het gedaan is hoe liever ik het heb. Het is niet iets dat je voor je plezier doet. Maar in ruil heb je toch weer even die zekerheid dat alles oké is en dat vind ik belangrijk.Maria-Paule: Bij mijn laatste onderzoek werd er iets op de foto’s gezien waardoor verder onderzoek aangeraden was. Ik heb me in januari laten onderzoeken en moet in juli nogmaals terug gaan. ’t Is even trekken en sleuren maar er zijn ergere dingen en het duurt maar heel even. Ik vind het wel aangenamer om onderzocht te worden met de gel dan met de drukplaat. Marta: Ik heb het onderzoek als zeer positief ervaren. Voor alle vrouwen is het zeker een aanrader om dit te laten doen aangezien het je een zekerheid geeft. Het is belangrijk om er snel bij te zijn.Viviane: Ik heb wel mijn bedenkingen bij dit gratis onder-zoek. Er werd nog nooit iets gevonden en nu plots wel. De

dokter wist het wel niet zeker. Hij zei dat één fotootje niet genoeg was en dat hij voor alle zekerheid verder onder-zoek wou laten doen, tegen betaling. Het kostte me heel wat om uiteindelijk te horen dat ik ‘rare borsten’ heb.

Gaan jullie nog deelnemen?Josée en Christiane: We vinden het beiden zeer belang-rijk om ons regelmatig te laten onderzoeken en zullen dit dan ook blijven doen. Je kan niet zeker genoeg zijn. Mijn huisarts zegt zelfs dat het beter is om vanaf 60 jaar elk jaar een onderzoek te doen. Eigenlijk zou ik het zelfs liever om de zes maand laten doen want je kan er niet snel genoeg bij zijn.Maria-Paule: Wanneer ik ondanks dit kleine ongemak zeker ben dat ik geen borstkanker heb, vind ik dit niet erg. Ik zou het alle vrouwen aanraden want het gaat tenslotte om je gezondheid en ’t is gratis. Marta: Het was mijn eerste en laatste keer aangezien ik de volgende keer ouder dan 69 jaar ben. Ik vind het jam-mer dat ik geen gebruik meer zal kunnen maken van het gratis onderzoek.Viviane: Ik vind dat het onderzoek even duidelijk moet zijn als een echografie ter controle. Anders heeft het geen zin dat ik me eerst gratis laat onderzoeken om dan toch doorgestuurd te worden doordat een cyste bijvoorbeeld aanzien wordt als een mogelijke kanker.

In een kapperszaak in Zele vertellen drie vrouwen honderduit over hun ervaringen…

Kennen jullie deze uitnodigingsbrief?Maria: Ik kreeg ongeveer twee jaar geleden voor de eer-ste keer deze brief. Ik heb wel getwijfeld omdat ik schrik had voor de pijn maar ik ben toch gegaan. Gelukkig werk ik niet en daarom was de datum voor mij ook oké. Een woensdagochtend geloof ik. Ik kan me wel voorstellen dat dit niet voor iedereen zo evident is.Marie-Jeanne: Ik heb die brief ook al gekregen ja. Ik ben dan ook geweest omdat mijn dochter de brief had gezien en me eigenlijk een beetje heeft verplicht.Ingrid: Ik vond die brief eigenlijk nogal verwarrend. Ik belde naar mijn huisarts en hij zei dat ik me niets van die brief moest aantrekken. Ik werd immers meer en beter

onderzocht want hij geeft me elk jaar een voorschriftje. Ik krijg ook een echografie. Ik heb wel op die brief gelezen dat het onderzoek gratis is. Ik moet wél altijd betalen. Ik ga nochtans ieder jaar. Ik zou dat dan toch ook gratis mogen krijgen hé? Nee, ik heb nog niet aan mijn dokter gevraagd hoe dat komt. Hij weet wel wat hij doet hé.Later kreeg ik nog zo’n brieven. Ik heb ze altijd wegge-gooid.

Hoe hebben jullie het onderzoek ervaren?Maria: Ik ben niet echt ‘een kleinzerige’. Ik moet zeggen dat ik heel goed ben opgevangen bij de radioloog. Ik denk dat het een verpleegster was die de foto’s heeft genomen. Ze was zeer lief en gaf veel uitleg over wat er zou gebeu-ren. Ik was eigenlijk wel op mijn gemak. Veel pijn heb ik niet gevoeld. Tja, er zijn leukere dingen maar toch. Ze vertelde me ook dat ik waarschijnlijk een maand moest wachten op de uitslag en ze heeft me ook verteld waarom. Maar dat weet ik nu niet meer. Ik weet wel nog dat ik hem sneller had, na twee weken al denk ik. Ik maakte me niet echt veel zorgen over het resultaat want de verpleegster zei me dat de radioloog er nog dezelfde dag al eens naar zou kijken en me zou bellen als hij iets zag.Marie-Jeanne: Ik vond het geen plezierig onderzoek. Ik vond het zelfs pijnlijk en dat had ik niet echt verwacht. Veel uitleg heb ik niet gekregen. Het was er precies nogal druk toen, het moest snel vooruit gaan. Voor ik het wist stond ik weer buiten en vroeg mijn dochter of alles oké was. Dat wist ik niet te zeggen. Zij heeft dan van thuis eens gebeld en dan hebben ze gezegd dat ik ongeveer 3 weken moest wachten op de resultaten. Dat vond ik niet prettig. Hoe lan-ger het duurde hoe ongeruster ik werd. Alles was gelukkig in orde.Ingrid: Ik vind het ook geen prettig onderzoek maar in ver-gelijking met chemotherapie, mijn vriendin is op 51-jarige leeftijd overleden aan borstkanker, is dit maar een beetje onaangenaam.

Gaan jullie in de toekomst nog deelnemen aan het bevolkingsonderzoek?Maria: Ik ga de volgende keer zeker terug. Trouwens, ik

denk dat ik mijn volgende brief al moet gekregen hebben? Ik ga dat thuis eens nakijken.Marie-Jeanne: Ik heb ondertussen ook al een brief gekre-gen. Die heb ik direct weggegooid. Nee, ik doe daar niet meer aan mee. Binnenkort ben ik trouwens 70 jaar en dan is dat ook niet meer nodig.Ingrid: Ik blijf dit jaarlijks doen. Ik wil niet hetzelfde mee-maken als mijn vriendin.

Drie dames, shoppend in de Veldstraat in Gent…

Dames, mag ik even vragen, laten jullie elke twee jaar een screeningsmammografie nemen?Rita: Nu, dat hangt ervan af. Iedere twee jaar krijg ik de brief om een mammografie te laten nemen, maar je hebt daar natuurlijk de vrijheid in. Als je daar niet wilt op ingaan, dan ga je via je gynaecoloog, nietwaar… Ik heb dat zelf altijd gedaan via mijn gynaecoloog. Dan geef je gewoon een seintje – die brief komt van het UZ – en je geeft je nummer en je naam op en je zegt: ‘Kijk, ik ben die periode al geweest’ of ‘ik ga die periode gaan’. En dan zeggen ze: ‘Het is genoteerd en dan is het in orde’. Maar toch krijg je dan elke twee jaar terug een brief hoor. Zelfs als je aan het onderzoek niet meedoet.Marleen: Ik ga wel via de uitnodigingsbrief.

En hoe vinden jullie het onderzoek zelf? Rita: Niet plezant. Nu, eenmaal je er goed en wel aan begint, is het eigenlijk al gedaan.Marleen: Ik vind die druk heel vervelend. Toch doe ik het al jaren. Eigenlijk ben ik recent geweest en ik krijg mijn resultaten sneller dan verwacht. Na veertien dagen al. Als je met de brief gaat, is het ook gratis.Frida: Ja, als mijn gynaecoloog me stuurt, dan kost het wel iets. Ik denk ongeveer een 17 euro, omdat er een stuk is dat je niet krijgt terugbetaald. Van het onderzoek zelf heb ik persoonlijk geen last. Begrijp me niet verkeerd hoor, deugd doet het zeker ook niet. Ik vind wel dat het afhankelijk is van de dokter, de radioloog. Het is zeer afhankelijk van hoe zij dat doet en hoe zij de borsten legt. Op het moment dat ze aan het screenen zijn, zeggen ze al ‘het ziet er goed uit’ of ‘ja, we gaan daar toch nog eens naar moeten kijken’, eigenlijk krijg je vaak al snel enige geruststelling.

Jullie lijken er toch in het algemeen positief tegenover te staan?Rita: Wij zijn alle drie van plan om ons te blijven laten screenen. Ik vind het eerlijk gezegd heel dwaas om daar geen aandacht aan te besteden.Frida: Natuurlijk ben je nooit heel zeker.Marleen: Nee, op die twee jaar kan er altijd nog iets gebeuren.

Achter de schermen van het bevolkingsonderzoek

Achter de schermen van het bevolkingsonderzoek14 1514 15

Sfee

rbee

ld b

ij ee

n ka

pper

in Z

ele

Sfee

rbee

ld m

arkt

actie

Haa

ltert

200

8

3de Vlaamse Dag van het bevolkingsonderzoek naar borstkanker in Vlaanderen

14 1516 17

drukte dat het een conditio sine qua non is om de detec-tiegraad van borstkanker binnen het programma op peil te houden en het risico op de ontwikkeling van een stralings-geïnduceerde borstkanker tot een aanvaardbaar niveau te beperken. Regelmatig wordt gesproken over uitbreiding van het screeningsprogramma met vrouwen jonger dan 50 jaar (40-50j, 45-50j). Belangrijk aandachtspunt hierbij is volgens hem dat bij extrapolatie van de beschikbare gegevens de DIR-(detected-over induced ratio)-waarden voor deze jongere leeftijdsgroep op de limiet van nog aanvaardbaar zitten. De continue opvolging van de beeld-kwaliteitparameters bracht de laatste jaren een systemati-sche verbetering met zich mee van de mammografische beeldkwaliteit bij de radiologische centra betrokken bij het Vlaamse borstkankeropsporingsprogramma. Nog meer dan voor de conventionele scherm-film speelt de fysisch-technische kwaliteitscontrole bij digitale mammografie een rol voor een succesvol screeningsprogramma.

Dr. Van Steen van de werkgroep ‘Radiologie’ lichtte de voordelen van de digitale screeningsmammografie toe. Hij besteedde ook uitvoerig aandacht aan de vele hangijzers die de overgang van analoge screeningsmammografie naar digitale met zich meebrengt. De digitale verwerking kan in de toekomst positief bijdragen tot de kwaliteit van het programma en vermoedelijk ook een snellere verwer-king van de resultaten toelaten.

Dr. Martens gaf in naam van het Consortium uitleg bij het Heracles-programma, de software die het Vlaamse screeningsprogramma ondersteunt. Hij presenteerde de gegevens die geregistreerd worden en de informatie die uit het programma kan gehaald worden.

Voor de derde maal op rij is gebleken dat een evenwichtige cocktail van statistische gegevens, sensibilisatie-knowhow en technische informatie de geïnteresseerden kan blijven boeien. Vooral de discussies zijn ieder jaar opnieuw een verrijking voor iedereen, mede dankzij de inbreng van alle partners vanuit hun eigen invalshoek. De presentaties en de gedachtewisselingen laten toe bemerkingen te formule-ren en conclusies te trekken die een verdere optimalisatie van het borstkankeropsporingsprogramma bevorderen.

Leuven, 18 december 2008. Alle betrokkenen bij het Vlaams bevolkingsonderzoek waren uitgenodigd in het Provinciehuis van Vlaams-Brabant. Voor de derde maal werd deze overleg- en studiedag georganiseerd door de Vlaamse coördinator van het sensibilisatienetwerk voor de borstkankerscreening, Prof. Dr. G. Goelen. Bedoeling is om telkens tot een uitwisseling van informatie te komen tus-sen de betrokken partners in het screeningsprogramma, namelijk het Consortium, de Logo’s, de mammografische eenheden, en de andere partners binnen het Vlaamse programma. De dag is een forum voor elke partner of werkgroep om zijn werking toe te lichten. Op deze manier komen de diverse aspecten van de organisatie van de screening aan bod, zoals de sensibilisatie en de kwaliteitscontrole van de screening. Alle partners binnen het programma kunnen vernemen welke inspanningen iedereen levert om de doelstellingen van het programma te bereiken.Naar jaarlijkse gewoonte opende Prof. Dr. Van Limbergen in naam van het Consortium de debatten met een toelich-ting van de recente cijfers. Hoewel de participatiegraad nog steeds onder de verhoopte norm van 75% ligt, is het wel hoopgevend dat de meeste Europese kwaliteits-normen binnen het Vlaamse programma gehaald worden. De Logo-vertegenwoordiger toonde aan dat sensibi-liseren rond borstkankerscreening een ’joint care’ van de Logo’s en de gemeentebesturen is. Voorbeelden van goede praktijkvoering werden toegelicht door Logo-medewerkers en mevrouw Van Puyvelde, gemeenteman-dataris uit Waasmunster, die het project in haar gemeente voorstelde.

Mevr. Eggerickx van Logo stad Antwerpen wierp een kritische en wetenschappelijk gefundeerde blik op het fenomeen sensibiliseren vanuit een gezondheidspsycho-logische invalshoek. Hieruit werd de conclusie getrokken dat sensibilisatie voortdurend geëvalueerd moet worden, zowel naar effect op de deelname van de vrouwen als effect op de tussenstappen (bijvoorbeeld verhoging van kennis, wijziging in attitude,…). Uit de uiteenzetting bleek ook dat de sensibilisatie efficiënter wordt wanneer zij op maat van de (sub)doelgroep(en) gebeurt.

Mevr. Van der Burg lichtte namens het Consortium een studie toe over het effect van de mediacampagne in het kader van de Kom op tegen Kanker-actie van de VLK.De aanwezigen waren het er in de eerste plaats over eens dat een dergelijke grote Vlaamse mediacampagne deel moet uitmaken van een continue sensibilisatie en niet als éénmalige boost gezien mag worden. Het blijkt immers duidelijk dat het effect van een dergelijke grote mediacampagne zich niet onmiddellijk laat voelen in de participatiecijfers. Ook de relatie tussen sensibilisatie en participatie is zeer complex om te evalueren. De roep naar meer wetenschappelijk onderzoek naar de effecten en impact van sensibiliserende acties weerklonk luid vanuit het publiek.

Prof. Dr. Thierens van de werkgroep ‘Fysisch-technische kwaliteitscontrole’ legde op een heldere manier de nadruk op het belang van de systematische opvolging van de beeldkwaliteit en de stralingsdosis verbonden aan een mammografie in het opsporingsprogramma. Hij bena-

U kan B-magazine ook digitaal ontvangen.Bezorg ons uw e-mailadres via B-magazine@uzbrussel.be.

1519

Ehsal Brussel abonneert zich op B-magazine. Het tijdschrift wordt als didactisch materiaal gebruikt in de opleiding ‘Medische Beeldvorming’.

De bijdrage van redactielid Dr. De Pril in het kader van de borstklinieken werd gesmaakt door een arts-collega: ‘U heeft gelijk’ was zijn reactie op het artikel.

Europa Donna Belgium is geboeid door ‘Het dossier Borstklinieken’ in het vorige nummer. B-magazine wordt vanaf nu op hun website geplaatst en kan ook daar gedownload worden.

Nieuwe folders

Er werd een nieuwe folder aangemaakt met veel gestelde vragen over het bevolkingsonderzoek. Deze folder zal door de Centra voor borstkankeropsporing samen met de uitnodiging naar de vrouwen verstuurd worden maar ook partners zoals u kunnen deze folder gebruiken. U kan deze bij uw Logo bestellen.Er werd ook een sterk visuele brochure voor specifieke doelgroepen ontwikkeld. Deze brochure is in het Nederlands ter beschikking en werd ook in verschillende talen uitgegeven (Frans, Engels, Spaans, Italiaans, Arabisch, Turks en Russisch). Deze brochure kan gebruikt worden ter ondersteuning van een persoonlijk gesprek en u kan ze aanvragen bij het Logo in uw regio. Op de laatste pagina van B-magazine vindt u het telefoonnummer van het LOGO in uw regio.

Antwoord van de Provinciale Raad van de Orde der Geneesheren

‘Wat gebeurt er in praktijk wanneer de 1ste lezer bij een screenings-mammografie borstkanker vaststelt? Wat gebeurt er best wanneer de 1ste lezer bij een screeningsmammografie borstkanker vaststelt?’

Het Bureau van de Provinciale Raad van de Orde der Geneesheren Oost-Vlaanderen nam kennis van onze vraag om advies. Gelet op het grensoverschrijdende karakter van onze vraagstelling, werd ze voorgelegd aan de Nationale Raad.

Antwoord van de Nationale Raad:

‘In zijn vergaderingen van 4 oktober 2008 en 22 november 2008 heeft de Nationale Raad van de Orde der Geneesheren uw vragen van 4 januari 2008 onderzocht:‘Is er deontologisch enig houvast om uit te maken welke werkwijze verplicht of de meest aangewezen is in geval bij de opname in een mammografische eenheid een afwijking als verdacht of kwaadaardig beschouwd wordt? De screeningsprocedure verder volgen of onmiddellijk diagnostische opvolging of een combinatie van de twee?’’

Het is de deontologische plicht van de radioloog zich te houden aan de vooraf in de screeningsprocedure afgesproken werk-wijze. De patiënte wordt hierover trouwens geïnformeerd via haar oproepingsbrief. De informatie betreffende de vrouw uit het screeningsprogramma halen is onverantwoord. Hierdoor worden de resultaten ervan onbetrouwbaar. De screeningscentra zullen daarenboven de beoogde resultaten niet halen. Dit kan zelfs in extremis leiden tot een stopzetting van het screenings-programma. Een arts die aan een screeningsprogramma meewerkt, moet weten dat ook dient te worden gedacht in termen van maatschappelijk voordeel.Na de eerste lezing reeds een verslag van het onderzoek naar de huisarts sturen kan misleidend zijn, wanneer de tweede – en mogelijk derde – lezer tot een andere bevinding komt. De mededeling van een vals negatieve eerste lezing maakt de radioloog ‘mede’-aansprakelijk als hierdoor het definitieve verslag van het screeningsonderzoek niet gelezen wordt.Bij een pathologische of verdachte eerste lezing dient de radioloog dit onderzoek te scheiden van de stapel screenings-onderzoeken en het centrum van tweede lezing te verzoeken deze bevindingen bij voorrang te verwerken.’

B-magazine heeft vernomen dat de Vlaamse Overheid hieromtrent een rondschrijven voorziet naar alle ME.

1418

www.eusoma.orgwww.euref.orgwww.riziv.bewww.brumammo.bewww.nic-ima.bewww.iph.fgov.be (Federale overheid)www.europadonna.bewww.kanker.be (STK)www.nur-unr.be www.borstkankeropsporing.be (Vlaamse overheid)www.vlaamselogos.be www.vigez.bewww.domusmedica.bewww.vvog.bewww.vrouwenraad.be (NVR)www.tegenkanker.net (VLK)

Centrum voor Borstkankeropsporing (CBO)

is synoniem voor Regionaal Screening Centrum (RSC).

Nu worden beide benamingen nog naast elkaar gebruikt.

VERANtWOORDELIJKE UItGEVERLuc Bleyen, K 3, 4e verd. De Pintelaan 185, 9000 Gent

REDACtIELEDEN

Joke Delepierre,LOGO Roeselare-Tielt vzwVicky Coudenys,LOGO OIVD vzwKatia De Busscher,LOGO-Waasland vzwProf. Dr. Jaques De Grève,CBO VUBJoke De Kimpe,LOGO Schelde-Dender vzwDr. Danny De Pril,LOGO ZOV vzwDr. Katelijne De Rijck,LOGO Regio Aalst vzwNadine De Smedt,LOGO Zuid-West-Vlaanderen vzwMariane De Vriendt,CBO UGWerner De Wael,LOGO Meetjesland vzwMarleen Roesbeke,LOGO Gent vzwSabine ’t Kindt,CBO VOBTine Verfaillie,LOGO Brugge vzw CONtACt

LOGO Brugge: 050/32 72 95LOGO Gent: 09/235 74 24LOGO Meetjesland: 09/357 29 92LOGO OIVD: 051/51 07 33LOGO Regio Aalst: 053 41 75 58LOGO Roeselare-Tielt: : 051/23 17 41LOGO Schelde-Dender: 052/37.85.66LOGO-Waasland: 03/766 87 78LOGO Z-O Vlaanderen: 055/23 23 83LOGO Z-W Vlaanderen: 056/44 07 94CBO UG: 09/332 36 36CBO VOB: 050/32 70 60CBO VUB: 02/477 56 16

Lay-out Denis VerstichelCartoon IlahFront-cover Les Baigneuses, Polyester peint et fibres de verre, 1983, 300 x 300 x 300 cm, Niki de Saint Phallemet dank aan Fondation Pierre Gianadda voor het gebruik van de afbeelding.Back-cover Ontboezemingen Wetteren mei 2007. Kleed: Inge Coleman, borstencollage: Leen Van De Weghe

Met dank aan Kim en Bert voor de foto’s en Liezelot en Esther voor de hulp bij het organogram.

B-Magazine wordt verstuurd naar artsen in Oost- en West-Vlaanderen