Borsbeek chronologie bib

12
Beknopte geschiedenis Bibliotheek Borsbeek Uitgave ter gelegenheid van 30 jaar erkende werking.

description

Beknopte geschiedenis van de bibliotheek van Borsbeek ter gelegenheid van 30 jaar bibliotheekswerking.

Transcript of Borsbeek chronologie bib

Page 1: Borsbeek chronologie bib

Beknopte geschiedenisBibliotheek Borsbeek

Uitgave ter gelegenheid van 30 jaar erkende werking.

Page 2: Borsbeek chronologie bib

 

          

  

 

 

Beknopte geschiedenis van de bibliotheek van Borsbeek en 30 jaar erkende bibliotheekwerking

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Page 3: Borsbeek chronologie bib

Het idee om bibliotheken toegankelijk te maken voor de bevolking, is gegroeid uit het gedachtepatroon van de Verlichting, waarin men streefde naar ‘verheffing van het gewone volk’. Daarvan kon echter tot diep in de 19e eeuw slechts een klein percentage lezen en schrijven. Vanaf de tweede helft van die eeuw richtten vooral ideologisch geïnspireerde verenigingen ‘boekerijen’ op. Het Willemsfonds, gesticht in 1851, nam in 1865 het voortouw, gevolgd door het Davidsfonds, in 1875. Tot het begin van de Eerste Wereldoorlog bleef het ‘boekerijgebeuren’ in hoofdzaak beperkt tot het initiatief van die twee cultuurfondsen. Volgens Ludo Simons, voormalig bibliothecaris van de universiteit van Antwerpen, moeten we ons evenwel niet te veel illusies maken over de kwaliteit van die boekerijen, hun werking hing af van de inzet van een onderwijzer of een onderpastoor. Het spreekt voor zich dat bij de keuze van de boeken de ideologie van deze mensen een rol speelde. Op 24 januari 1916 werd de ‘Volksboekerij Borsbeek’ opgericht. Ons dorp toonde zich voor die tijd vooruitstrevend, immers in slechts een duizendtal van de circa 2.500 Belgische gemeenten bevond zich een boekerij. Van bij aanvang gaf het gemeentebestuur een toelage van 50 frank, in 1917 volgde een toelage van de provincie, en vanaf 1919 kende de Vlaamse Overheid er ook een toe. Daarnaast zorgden boetes, giften en toneelopvoeringen voor de nodige inkomsten. We weten niet waar de eerste boeken vandaan kwamen, daar we geen register meer bezitten, maar het kasboek maakt ons toch iets wijzer over de aankooppolitiek. In 1916 werden – naar de geest van de tijd – vooral ‘brave’ werken aangeschaft, van Charles Dickens bijvoorbeeld, of van August Snieders. Ook de vrome, ‘opvoedende’ verhalen uit het fonds van ‘De Familiekring’ werden aangekocht. Een van de medeoprichters van dat fonds was overigens de in 1833 in Borsbeek geboren priester Peter Cautereels. Om te waken over de zedelijke kwaliteit van het boekenbezit, was de beheerraad samengesteld uit de pastoor als bibliothecaris, de onderpastoor als hulpbibliothecaris, en de hoofdonderwijzer. De beheerraad besliste over aankopen van boeken en meubilair, hij bepaalde ook wie als hulpbibliothecaris of vrijwilliger in de bib mocht werken. De burgemeester of de gemeentesecretaris stonden in voor de controle van de financiën. De inhoud van een boek werd beoordeeld en kreeg volgende waardeoordelen mee: Boeken met een driehoekje : geen ethische kwalificatie vereist IV: voor lezers met een normaal menselijke ethische gevoeligheid III: onderstelt voldoende levensinzicht om een boek te kunnen relativeren ten opzichte van de christelijke levensethiek. II: onderstelt in hoge mate kritische lezers omdat het boek in zijn geheel beschouwd duidelijk onverzoenbaar is met de christelijke levensethiek.

Page 4: Borsbeek chronologie bib

Krachtens de wet Destrée uit 1921 moest elke gemeente een ‘openbare boekerij’ hebben, en konden de besturen de bibliotheken overnemen die op vrij initiatief waren opgericht. In Borsbeek gebeurde dit op 19 februari 1922. De eerste boekerij was gevestigd in de pastorij.

De pastorij                                                                                                                                                  foto © archief Stan Mortelmans

In het kasboek voor het jaar 1924 stond een post ingeschreven ‘verandering van lokaal’, de boekerij zou naar de gemeentelijke jongensschool verhuizen, en er blijven tot 1950. In november van dat jaar verhuisde ze opnieuw, naar het parochiehuis Malpertuus (hoek de Robianostraat/Frans Beirenslaan) waar ze bleef tot 1955. Sinds 1950 werd een jaarlijkse post ‘huur en onderhoud’ in het kasboek ingeschreven.

Page 5: Borsbeek chronologie bib

Het parochiehuis Malpertuus foto © archief Stan Mortelmans

Op 5 januari 1953 werd, volgens het verslagboek, ‘een verandering van lokaal in vooruitzicht gesteld’. En op 11 januari 1955 stond genoteerd dat ‘nog dit jaar met de nieuwe lokalen der parochie zal aangevangen worden zodat binnen zeer korte tijd het nieuwe lokaal zal kunnen betrokken worden’. De bibliotheek verhuisde dat jaar naar het nieuwe parochiehuis (nu Den Jakob) aan de Jan Goovaersstraat.

  Den Jakob                                                        foto: Heidi Desaever 

Page 6: Borsbeek chronologie bib

Hoe de situatie in het begin van de jaren zeventig in dat parochiehuis was, lezen we in het verslag van Ward Govaerts uit 1972: ‘Onderzoek ter voorbereiding van de bouw van een Ontmoetingscentrum te Borsbeek: ‘H. Jacob beschikt over één lokaal met een oppervlakte van 45m². Dit lokaal dient als opslagplaats, uitleenruimte en bovendien nog tijdens de uitleningen op zondag als vergaderruimte voor een andere vereniging. Er is een leeshoekje en een open kastsysteem met afdelingen: boeken voor minder dan tien- jarigen, 10- tot 14-jarigen en volwassenen. Het lokaal wordt verwarmd met een mazoutkachel en een aanvullende elektrische verwarming. Het bevindt zich op de eerste verdieping. Men bereikt de bibliotheek langs de gang van het Parochiehuis vanwaar een steile trap met korte treden tot voor de deur van de bibliotheek leidt .Volgens de bibliotheek zelf is deze ruimte veel te klein; uitbreiding hangt af van het verhuizen van het Kinderheil dat een aangrenzend lokaal gebruikt (...) De ruimte waarover de bibliotheek dan zal kunnen beschikken, heeft 100m² oppervlakte. De inrichting is primair, volgens hen [= de verantwoordelijken van de bibliotheek], hoewel ouderwets gezellig. Wat de ligging betreft meent men dat de bibliotheek wel in de dorpskom ligt, echter niet aan een drukke straat. De steile trap is een slecht punt evenals de ligging op de verdieping.’ Ondertussen had de parochie Sint-Jan Berchmans de Hofbibliotheek opgericht. In ‘De Nieuwe Echo’ noteerde J. Proost dat de boekerij op 28 december 1958 werd geopend, dat ze voorlopig was ondergebracht in de pastorij, en dat ze kort na de opening van het Tyrolerhof, in april 1959, naar een lokaal langs de noordzijde verhuisde. Uit het verslag van de bestuursvergadering van 22 december 1958 blijkt dat de paters Assumptionisten Roger Delanghe aanduidden als bibliothecaris. Deze laatste had echter geen gewettigd diploma, kon daarom dit ambt niet meer waarnemen, en er werd besloten om Hilda Anssems die functie te laten uitoefenen. Waar de eerste reeks boeken vandaan kwamen, is niet duidelijk. Er is sprake van een startcollectie van 400 exemplaren, waarvan een 220 tal geplastificeerd. Op 22 december 1959 deed de heer Walschap een eerste inspectiebezoek. Op 1 januari 1962 zou Roger Delanghe de functie van bibliothecaris opnieuw opnemen, na het behalen van zijn akte van bekwaamheid.

Page 7: Borsbeek chronologie bib

Tyrolerhof                                                foto © archief Stan Mortelmans 

De oprichting van de Hofbibliotheek had vooral financiële gevolgen voor de boekerij H. Jacob. Haar verslagboek vermeldt op 10 januari 1961 dat het aantal aangeschafte boeken was gedaald, daar de gemeente haar toelage met een derde had verminderd - ‘gezien de oprichting van een afdeling in de parochie Sint-Jan Berchmans.’ Over de huisvesting in het begin van de jaren zeventig, noteerde W. Govaerts in zijn al vermeld ‘Onderzoek ...’: ‘De Hofbibliotheek beschikt eveneens slechts over één lokaal, oppervlakte 24m². Ook dit lokaal dient tegelijk voor de uitleendienst, het opslaan van boeken en steekkaarten. Alle boeken zijn ondergebracht in een open - kastsysteem. Het lokaal wordt door centrale verwarming op temperatuur gehouden. De bibliotheek is ondergebracht in het Tyrolerhof maar beschikt over een eigen ingang die rechtstreeks op de toegangsweg uitkomt. Men moet wel enkele treden omhoog om in de bibliotheek te komen. Ook deze bibliotheek voelt zich erg benepen gehuisvest, ze ziet echter geen uitbreidingskans. Wel meent men dat het lokaal zeer goed gelegen en toegankelijk is.’ Toen in die jaren aan de bouw van het ‘Ontmoetingscentrum’ werd gedacht, was het dus de bedoeling om daar ook de bibliotheek in onder te brengen - één bibliotheek weliswaar, gevormd door de fusie van de twee reeds bestaande. Opmerkelijk is dat Govaerts in zijn ‘Onderzoek...’ noteerde dat de Hofboekerij suggereerde om ‘zekere verenigingen samen te smelten’. Wat de bibliotheken betreft, kantte hij zich echter tegen een samensmelting met H. Jacob. ‘Volgens Hofbibliotheek komt er voorlopig geen fusie’, schreef hij. In 1978 werd het bibliotheekdecreet van de Vlaamse Gemeenschap van kracht. Het legde aan elke gemeente de verplichting op om vóór 1 januari 1983 een eigen en erkende openbare bibliotheek te hebben. Zo zou toch een fusie volgen, hoe jammer de medewerkers van parochie Sint-Jan Berchmans dat ook vonden. ‘Toen kwam het regeringsbesluit dat er maar één gesubsidieerde bibliotheek mocht bestaan per gemeente. Dus kon onze parochiebibliotheek niet blijven bestaan, hoe rijk gestoffeerd en hoe kundig zij ook was uitgebouwd. Met spijt hebben wij die dan aan de gemeente toevertrouwd’, lezen we in ‘Van ’t Barakske naar parochielokalen.’

Page 8: Borsbeek chronologie bib

In 1981 nam de gemeente beide vrije bibliotheken over. Johan Mortelmans noteerde: ‘In de bib Sint-Jakob zijn er op dat ogenblik geen vrijwilligers aan de slag met een bekwaamheidsbewijs van bibliothecaris. In de bib Sint-Jan Berchmans heeft de bibliothecaris echter wel de nodige bekwaamheidsbewijzen. Deze situatie leidt uiteindelijk tot het volgende compromis: in Borsbeek-West komt de hoofdbibliotheek aan de Wenigerstraat 11 en een filiaal in Borsbeek-Oost aan de Corneel Smitslei 66 (Het Kinderheil).’

De hoofdbibliotheek in de Wenigerstraat. (nu frituur ‘t Keyserke)                                  Het Kinderheil (het vroegere filiaal) foto Heidi Desaever 

In 1981 werd Adriaan Duerloo bibliothecaris en Ann Totté bediende.

De  gemeentelijke lagere school in de J.F. Stijnenlei.       foto © archief Stan Mortelmans 

De heer Karel Poma, toenmalig gemeenschapsminister van cultuur, erkende de bibliotheek bij ministerieel besluit van 5 december 1983, als ‘deeltijds werkende Plaatselijke Openbare Bibliotheek’ met ingang van 1 januari 1984. In 1985 verhuisde de uitleenpost naar een nieuw ingerichte ruimte van de gemeenteschool aan de straatzijde van de J.F. Stynenlei. De vestiging in de Wenigerstraat werd evenwel behouden, ze bleef immers de belangrijkste met 10 tegenover 6 wekelijkse openingsuren in de J.F. Stijnenlei. In 1990 werd Ann Totté bibliotheekassistent, net als Leen De Coninck, die bediende was sinds 1984. Deze laatste volgde Adriaan Duerloo in 1992 op in zijn functie, en Pascale Stroobants werd in datzelfde jaar aangesteld als bibliotheekbediende.

Page 9: Borsbeek chronologie bib

Zo werd het 1996. Burgemeester Leo Vlaeymans stelde tijdens de openingsreceptie van het gebouw aan de Lindeboomstraat, dat deze verhuis de onhandige erfenis van twee plaatselijke parochies beëindigde en dat de twee afzonderlijke ‘boekerijen’ eindelijk onder één dak kwamen.

De openingsuren van de bibliotheek werden uitgebreid naar 20 uren per week, en de eerste grote boekenverkoop ging door op 30 november. Vermits de boekencollectie van de uitleenpost en de hoofdbib bij elkaar kwamen, moest er zeer drastisch gewied worden. Met de automatisering in 1997 begon de bibliotheek stilaan haar vorm te krijgen zoals u die nu kent. Diverse ontwikkelingen zagen het daglicht en meerdere projecten werden opgestart, zoals de cd- en dvd-afdeling, de stripcollectie voor volwassenen, de fundels of de interactieve prentenboeken, het Makkelijk Lezen Plein, maar ook diverse culturele activiteiten zoals het literaire ontbijt en auteurslezingen. De bibliotheek is immers meer dan een plaats om boeken te ontlenen, het is ook een plek van ontmoeting geworden, waar wij ‘het thuis in de bib’ - gevoel voor jong en oud willen versterken. De gebruiker kan tevens van thuis uit de collectie net als het krantenarchief raadplegen, werken reserveren, uitleentermijn verlengen, en zijn leenhistoriek nakijken. Kortom, onze diensten beantwoorden aan de normen die aan een huidige bibliotheek gesteld worden.

Page 10: Borsbeek chronologie bib

De nieuwe vestiging werd op 15 juni van dat jaar plechtig geopend door minister Luc Martens. We kunnen onmogelijk alle activiteiten belichten maar hieronder volgt een chronologische opsomming van de ontwikkelingen van de bibliotheek sinds ze gevestigd is in de Lindeboomstraat. -1996: opening op 15 juni 1996; -1997: start automatisering en intrede van het internet; -1999: opening cd-afdeling in maart met startcollectie van 2000 stuks; -2000: eerste auteurslezing door jeugdauteur Guy Didelez; -2001: eerste deelname aan de voorleesweek; -2002: in oktober lanceert de bibliotheek een primeur, als eerste in de provincie installeert ze met BROCADE een webgestuurde uitleendienst; -2003: het literaire ontbijt ter gelegenheid van gedichtendag kent zijn eerste versie met Marc Tritsmans als gast; -2004: start van de maandelijkse voorleesuurtjes, verzorgd door vrijwilligers; -2005: de leners kunnen de uitleentermijn van de boeken verlengen via de website www.borsbeek.be; voor het eerst wordt deelgenomen aan de Kinder - en Jeugdjury Vlaanderen, een jaarlijkse activiteit waarbij jonge lezers hun voorkeurstem voor een boek kunnen uitbrengen; -2006: start van het project ‘Boekbaby’s’ dat kinderen van in de wieg van boeken leert genieten en hen op weg zet voor een leven lang lezen; -2007: installatie van publieke pc’s op het interneteiland, gratis surfen op het net, opzoeken in diverse databanken; -2008: aankoop van stripcollectie voor volwassenen; -2009: instap in het provinciaal bibliotheeksysteem ISIS; -2010: van SISO naar ZIZO : het nieuwe plaatsingssysteem voor de non-fictieafdeling van de volwassenen wordt afgerond; -2011: aankoop van dvd-collectie; -2012: nieuw logo en banieren; aankoop fundels; realisatie van het Makkelijk Lezen Plein; -2013: vernieuwde ‘mijn bibliotheek’ – functie in gebruik; -2014: gratis WIFI in de bib, koffiehoek wordt geïnstalleerd voor ‘zaterdag op de koffie’. Het huidige bibliotheekpersoneel bestaat uit: Leen De Coninck: bibliothecaris vanaf 1 maart 1991 Karin d’Hondt: assistent-dienstleider vanaf 15 oktober 2009 Jan Dellafaille: bibliotheekassistent vanaf 1 oktober 2012 Gudrun Willio: bibliotheekassistent vanaf 17 augustus 2010 Pascale Stroobants: bibliotheekbediende vanaf 1 september 1992 Nicole Van Beeck: administratief medewerker vanaf 1 januari 2014

Page 11: Borsbeek chronologie bib

Daarbuiten komen vrijwilligers voorlezen en helpen anderen bij het wegzetten en kaften van boeken en bij diverse activiteiten. Doorheen de jaren werden ook vele mensen tewerkgesteld in Gesco-contracten, BTK-projecten, PWA-statuten en activabanen om logistieke steun te verlenen aan de werking van de bib. Met dank aan de leden van het DocC Borsbeek voor het historische opzoekwerk en Johan Mortelmans voor het ter beschikking stellen van de foto’s uit het archief. Leen De Coninck bibliothecaris Gebruikte bronnen: Govaerts, W.: Onderzoek ter voorbereiding van de bouw van een Ontmoetingscentrum te Borsbeek. Deelverslag over de Vrijetijdsbesteding van de Borsbekenaars. Heverlee, s.e. 1972 Govaerts, W.: Onderzoek ter voorbereiding van de bouw van een Ontmoetingscentrum te Borsbeek. Heverlee, s.e. 1972 Heymans, Frans(red.): Nu van hooger hand ... Vijfenzeventig jaar Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek-, Archief-, en Documentatiewezen. Antwerpen, VVBAD, 1996 Laurent, Walter: Van ’t Barakske naar parochielokalen. Borsbeek, St-Jan Berchmans, 2001 Proost, J.: De Nieuwe Echo van de parochie Sint-Jan Berchmans. Speciaal nr. z.j. Simons, Ludo: Het boek in Vlaanderen sinds 1800: een cultuurgeschiedenis. Tielt, Lannoo, 2013 Archief Stan Mortelmans: Kasboek ‘Volksboekerij Borsbeek’ 1916-1971

Verslagboek der vergaderingen van de Beheerraad Openbare Bibliotheek Borsbeek 1941-1964

Mortelmans, Johan: Historiek Parochiehuis Den Jakob. 2013 Gesprek op 5 december 2013 met de voormalige bibliothecaris, Roger Delanghe. Jaarverslagen en verslagen van de beheerraad van de gemeentelijke bibliotheek.

Page 12: Borsbeek chronologie bib

Lindeboomstraat 3 - 2150 BorsbeekTel. 03 322 01 76 - E-mail: [email protected]

Met dank aan:

dorp naast de stadBORSBEEK