Informatieblad van de Stichting Industrieel Bouwen Nederland

bööost • Ing stichting industrieel bouwen nederland

•

L

nieuwsbrief

donderdag 18 mei 1995 Booosting

Op 18 mei aan staande org ani seren Architectenbureau tlingk en Booosting een bezoek aan de Realiteit in Almere.

Aan de Zuidoever van de Noorderplassen in Almere ligt het ter r ein van De Realiteit. waar 17 pr ij swinnende ontwerpen

zi j n ui tgevoerd .

I n 1985 organiseerde de stichting de Fantasie een ontuJeI'fJwedstrijd onder de titel Tijdelijk

Wonen'. De prijzen bestonden uit bouwgrond, percelen van ca 20 ;( 20 meter, waarop de winnaa/"S, 17 in totflJ:zI, hun winnende ideeën zouden kunnen verwezenlijken. De opzet van de prijsvraag bood de gelegenheid tot de meest vrije ontwerpen, te meer omdat de bouwvoorschrifien niet nageleefd behoefden te worden. Begrippen als demontabel, verplaatsbaar, beperkte levensduur stonden centraal. Het buiten werking stellen van bouwvoorschriften betekende dat de gehonormde bouwwerken als tijdelijk moesten worden aangemerkt. De inzenders wisten bijvoorbaat al dat de normalefinancieringsbron de hypotheek. vanwege het tijdelijke karakter niet beschikbaa/' was. Traditionele ontwerpprincipes. nodig om voldoende marktwaarde te waar­borgen, behoefden dan ook geen uitgangspunt te zijn bij het ontwerpen. Dat maakte het aanboren van mulere financieringsbronnen als subsidiëring en sponsoring door bedrijven noodzakelijk.

,

.J

U'--­,r , ",

~ _____________ de naam van het

eiltoren .

-~ --lr----------- m.ek, es

huis

,

1:1 aj fibie . -"[J-- --. ~"-- _________ macablne

__ ~------------diOgeneS 11

gi fhUiS . -- i ------------ meerZl eht

-- --. _________ ei rkel

------------ ; bi S

~~~~~==r=~:ï~ --------- boven de zeespi egel

~de woningen die op 18 mei te bezichtigen zijn (zie pag. 03-04)

L

De jury beoordeelde de inzendingen volgens de criteria vindingrijkheid, uirvoer­

baarheid, constructie, materiaalgebruik, vormgeving, woonvorm en energie-huis­

houding. De winnaars kregen van de Rijksdienst Ijsselmeerpolders, in samen­

werking met de gemeente Almere, bouwgrond ter beschikking op het terrein De

Realiteit. De deelnemers werden allen geïnspireerd door het idee hun fantasie

daadwerkelijk te kunnen realiseren om zo hun eigen visie op bouwen en wonen te

kunnen presenteren. Hiertoe hebben ze zich verenigd in de stichting 'DeRealiteit',

Eduard Böhtlingk is met de Markies één van de prijswinnaars die er zijn tijdelijk

onderkomen gerealiseerd heeft. Hij heeft het tijdelijke en verplaatsbare met de

Markies heel letterlijk opgevat en zal tijdens de middag alle details aan u

presenteren, Daarnaast hebben wij een tiental andere prijswinnaars beteid

gevonden hun 'tijdelijke woning' open te stellen om u de gelegenheid te geven deze

te bezoeken en eventuele vragen te beantwoorden .........

Het programma:

13.45 aankomst

14.00 ontvangst - Booosting J 4.10 inleiding Stichting de Realiteit -

Douwe de Jong, bestuur Stichring De Realiteit

14.20 toelichting 'de Markies' -

Eduard Böhtlingk, Architectenbureau Böhdingk

14.30 bezichtiging de Realiteit - in groepen langs de projecten

16.30 borrel bij 'de Markies'

De jury:

Vavolg op pagina 03 [>

•

• Vervolg van pagina 02

De Realiteit deelnemers De naam van het huis

De Realiteit 27

architect: Hans Hammink

, Do all your work as though you had a

thousand years to live, and as you would if

you knew you. ,

Markies ----------------------~ De Realiteit 25

architect: Eduard Böhtlingk

, Tijdelijk wonen =

Mobiel wonen. ,

Macabine ~~-~~.~ - - - - - - - - - - -- -----------

De Realiteit 21

L

architect: Mariene van Gesse4

Marc van Roosmalen

, Een klein huis dat groot wil zijn open en

besloten, compact en volledig demontabel en

snel behaaglijk is, dat zijn de ambities van

deze macabine. ,

_0_ ~ _0_ ~ _e_ 0 _~ ~ __ J _ ~ _________ _ De Realiteit 19

architect: Maarten Meijs

, Woning of atelier, licht en demontabel,

een grote ruimte, nissen daaroml1een voor koken,

baden, opbergen. ,

Meerzicht -------------------~

De Realiteit 17

architect: Bart Jan van den Brink

, Door zonne-energie ven'Varmde glazen woning -

warmwaterwoning kost geen cent aardgas. ,

Cirkel De Realiteit 15

architeer: Robbert Jan Wijntjes ·

, Een zelfvoorzienende low-budget shelter half ondergronds,

gebouwd uit hergebruikt natuurlijk materiaal. ,

03

,

.J

r

L

11 _:im"~i"il,_,------,-p_r_e_s_e_n_t_a_t_i _e_----'

______________ B_ Q Y_ ~ _n ___ d_ ~ __ ?-_~ ~_ ~ p_ t ~_ÇJ ~J De Realiteit 13

architect: Jan Wagenaar, Hans Weih'lmfeld , Is tijdelijk wonen een huis op palen,

rekening houdend met het getij, of een

schuilplaats voor een naderende bui. ,

I bis -------------------~

D e Realiteit 9

architect: Michel KooIen , Een verblijfsruimte bedoeld als tijdelijke

toevoeging aan reeds bestaande hiervoor geschikte

bouwwerken. ,

Golfhuis De Realiteit 10

architect: Jos Abbo , Een huis om in te wonen met een gezin, om te werken als

architect en dat een voorbeeld werd voor seriebouw. ,

Amfibie ----------------------------~ De Realiteit 14

architect: Flip HolvtlSt, Dan van Woerden eigenaar: Henk Tilde7·

, Een caravan in een stalling van een lichtdoorlatende, weer

en winddichte tweede huid, waardoor onder alle

weersomstandigheden kan worden gewoond. ,

Zei 1 toren De Realiteit 18

architect: Thijs Gerretsen , Een badkamer op de begane grond, een woonkeuken met

rondom balkon op de eerste verdieping en een slaapvertrek met

koepel op de tweede. Met zeilen is in te spelen op het weer. ,

Kortom wederom een fantastische mogelijkheid om uw fantasie tot realiteit te laten komen.

Uitspattingen van Nederlandse architecten op 18 mei aanstaande, 's-middags.

Geïnteresseeraîn aeelname. Inschrijving via de antwoordkaart 0E..R~ina 10 van deze nieuwsbrief.

,

<J

•

•

L

woensdag 21 juni 1995

Beton is 100% manipulatie. Vorm, structuur, textuur en kleur zijn in principe vrij. Beton is niets, maar kan alles worden. Het wordt wat je er van maakt. De pioniers in bouwen met beton, als Perret, Le Corbusier, Lubetkin en Nervi, wisten deze vrijheid te benutten voor vernieuwingen in vorm en ruimte.

Industrialisatie van de produktie van betonelememen en rationalisering van de verwerking op de

bouwplaats hebben in de afgelopen decennia meer geleid tot het minimaliseren van variaties dan tot

het uitbuiten van deze unieke eigenschap. Belangrijke vernieuwingen in materiaaltechnologie en

produktietechniek doen thans hun imrede in de betonindustrie. Er is sprake van een wending, een

omkering van het proces. Beton voegt zich naar de hand van de onl\'Verper.

I ,

,

.J

r

L

,

... Vitra Design Museum i n Wei 1 am Rhei n. Frank Gehry

Het VNC is de branche-organisatie van de Nederlandse Cemenrindustrie. Met extern gerichte

activiteiten zorgt het VNC voor het bevorderen van de roepassing van cemenr en beron. Het VNC

is actief in de bouwwereld met het stimuleren van onderzoek en omwikkeling, het verspreiden van

informatie en het bevorderen van samenwerkingsverbanden.

Op 21 juni aanstaande aandacht voor de wendingen in beron; het nieuwe perspectief. Het VNC wil

mede namens de beronindustrie met BooostÎng het nieuwe perspectief verkennen. Wordt ontwerpen

in beron weer toveren met vorm en ruimte?

Programma:

14.00 Ontvangst

14.10 Introductie/welkom Booosting

14.15 VNC - Beton - Bouwmarkt

Hans Köhnevan het VNC

14.30 Ontwikkelingen in betonmortel

Herman Ouwerkerkvan SPOB

(Stichting ProduktOntwikkeling Betonmortel)

15.00 Ontwikkelingen in prefab beton

Wim Bennenk van SpanberonlTU Eindhoven

15.30 Pauze

16.00 Tegenlezing 'De vormeloosheid van beton'

Jan Westrfl, BooostinglTU Eindhoven

16.20 Discussie

17.00 Borrel

AVOND Eten *

'uitnodiging Het VNC nodigt u uit om na afloop van de bijeenkomst met elkaar te eten. U wordt

verzocht ons voor 14 juni aanstaande te informeren of u van deze uitnodiging gebruik

wilt maken(zie antwoordkaar op pagina 10).

Locatie Vereniging Nederlandse Cementindustrie VNC Sint Teunislaan 1 's-Hertogenbosch tel: 073 - 401252

Geïnteresseera in aeelname. Inschrijving via de antwoordkaart op pagina 10 van deze nieuwsbrief.

'" '" '0 '-~~ > '-c: .~ '" " ~--.J

'" '-E <IJ

'" '-Qja..

"'" <0 .; '0.,...,

+-l .~

C ::> :l!>-~ c o .~

L L~ ",e:> '+-~

'" c '0 '" c~ <0 <0 >..c:

'" ~+-l <0 Vl +-' 0

'" 0. '0 >< ... '"

C>

•

•

L

mOOOi mijns inziens

mOOOi door Johan Riezebos

Het mooie van de rubriek mOOOi is de persoonlijke visie van de schrijvers.

Volgens Anton Tsjechov is de mens wat hij gelooft. Dat geldt ook voor hetgeen u leest. Deze keer Johan Riezebos van Rockwool. sinds

1 maart toegetreden tot het bestuur van Booosting.

Zoals uir de bijdragen voor deze rubriek blijkr, wordr in her algemeen bij de uirspraak 'Dar vind·

mooi' (al dan niet met drie o's) gerefereerd aan een bepaalde vormgeving. Dar kan ik me ook goed

voorsrellen. Her Parrhenon in het Griekse Arhene vind ik mooi! Maar een horloge van Jacob Jensen

of een uirkomende roos verdienen in mijn ogen een zelfde kwalificatie. Alleen voor mij heeft mooi

een nog bredere betekenis. De magere handvatten van het woordenboek schieten re kort. Een eersre

bereken is van mooi is 'keurig in zijn voorkomen, mer veel zorg gekleed'. Of wat dachr u van 'van

nature welgemaakt, bevallig', maar ook 'behaaglijk en sierlijk'. Naruurlijk is mooi 'schoon' (van

hergeen een indruk van schoonheid geeft), 'uirsrekend of gunsrig' (van her weer), 'groor' in de

berekenis van bel en tenslotte 'verma

07

,

.J

r

•

Mijn mOOOi zou ik

willen

begrip

mODO;

ik mooi vind, war me boeir,

war me niet meer los laar.

Het Parrhenon als voorbeeld. Dar

gebouw srraalr

verval van eeuwen en de drukre van

roeristenindusrrie een majestueuze e1eganrie uir.

De verhoudingen zijn dermate harmonieus, dat ik

me zonder al re veel in-spanning een voorsrelling kan maken van de overVv'e1digende indruk van

schoonheid die dit gebouw gegeven moet hebben roen her net gereed was. En dan de details. Wam

na een eerste indruk wil je roch ook van dichterbij de 7..aak bekijken. Als ik dan kijk naar de kolommen,

opgebouwd uit verschillende trommels, die perfect op elkaar aansluiten, die elk op zich exact de juiste

ronding hebben, dan voel ik bewondering voor de ambachtslieden, die dit gepresteerd hebben.

Prefab Het fascineert mij ook mateloos hoe men op de gedachte gekomen is om op deze wijze te bouwen.

Geprefabriceerde e1emenren, die met een vrijwel nulroleramie worden afgeleverd! Een ander

fascinerend onderdeel van dit gebouw is voor mij de dakconstructie. We praren over overspanningen,

die ons op dit momenr niet meer imponeren, zo'n kleine 8 meter. De Grieken daaremegen hadden

een enorme opgave aan die overspanning, aangezien vrijwel vaststaat, dat ze onbekend waren met de

roepassingvan het driehoekspanr. Bovendien was hun kennis van de mechanica of niet op zo'n hoog

peil, of ze maakten die ondergeschikt aan hun gevoel voor estherica. Feit is in ieder geval. dat de

roegepaste balken voor bijvoorbeeld dakconsrructies steeds een nagenoeg vierkanre doorsnede hadden.

Als je dergelijke constructies gaat doorrekenen, kom je al gauw tor de conclusie, dat er enorme

houtafmetingen nodig zijn geweest om de overspanningen te realiseren van de 'naos' (de

binnenruimte) van de grotere Griekse tempels. Doorsneden van 800 x 800 mm2 zouden geen

uitzondering geweest moeten zijn. Dat blijkt ook wel uit het feit, dat er in de resterende steen­

constructies van Griekse tempels (en ook bij het Parrhenon) inkepingen gevonden zijn, waarvan met

aanneemt, dat het de opleggingen van de houten dakbalken zijn. Deze inkepingen hebben ook de

,

.J

r

L

mOOOi mijns inziens

hout Maar dan dient een nieuwe vraag zich aan. Waar haalden de Grieken dat hout vandaan? Bekend is,

dat het huidige Griekenland en ook de overige 'Griekse' streken (bv. Ionia aan de huidige Turkse

westkust) niet overbemeten zijn geweest in boomgroei. Hoe zat dat vroeger? Moet het hour uit het

Libanowgebergte gekomen zijn? Wellicht. Uiteindelijk was men bezig met het heiligdom voor een

godheid, dus daar mocht wel een en ander voor gedaan worden. Maar toch .... .. .

Nog even iets over de naos. In de ISe eeuw zijn er een aantal Franse architect/atcheologen geweest,

die veronderstelden, dat de Griekse tempels in principe een open naos hadden. Ze maakten

daar dan ook prachtige tekeningen van, waarin je bij het Parthenon de helm

en de top van de speer van het beeld van Pallas Athene boven het 'dak'

uit ziet steken vanuit de haven van Athene. Dat is natuurlijk een

schitterend gezicht en uit het oogpunt van mOOOi ook veel

aantrekkelijker, dan een beeld, waarvan de kop russen de hanebalken

verdwijnt...... Zou dat niet een veel 'Griekser' beeld opleveren)

Fascinerend. Dat maakt zo'n gebouw extra mOOOi.

Ambachtsl i eden Fascinatie. Ik heb dat met sommige ambachtslieden; mensen die edlt hun

vak verstaan en de mooiste dingen uit hun handen kunnen laten komen,

zoals die Grieken dat Panhenon uit hun handen lieten komen. Dat soon

mensen weet waar het mee bezig is. Ze kennen de materialen en de processen.

Of dat nu het bewerken van steen of hout is of het blazen van glas; het gieten

van ijzer of het bewerken van kunstsroffen. In die gevallen boeit het

scheppende proces mij uitermate. Zelfs als het eindresultaat slechts 'aJledaags'

is op de schaal van schoonheid, kan ik het mooi gemaakt vinden. Echt

mOOOi is het pas als er naast een mooi proces ook een mooi eindresultaat is.

In deze zin boeit mij ook het proces van elkaar leren kennen, aan elkaars

produkten en produktieprocessen snuffelen en met elkaar proberen tOt

nieuwe dingen te komen, zoals dat binnen BOOOSTING gebeurt. Ik hoop

dat uit deze vorm van met elkaar omgaan, uit dit proces van elkaar leren

kennen, leren begrijpen en leren waarderen, uiteindelijk ook produkten

voortkomen waarvan anderen la ter zeggen: 'Dat vind ik nou mOOOi'.

Volgens mij is een belangrijke vOOlwaarde daarvoor, dat we de laatste

betekenis van mooi, zoals ik die uit het woordenboek haalde, niet vergeten!

Vermakelijk is het om te zien hoe vanuit allerlei , soms speelse, creatieve

processen de mOOOiste dingen rot stand komen.

I.

il I' ,I

I I

rl

'1 I I1

!

Johan Riezebos r·....LI----1

"

•

<J

.J

• ï _~J.m·W",I. ___ ..!:p_r_o:..;g,,-r_a:..;m_m-,-a_----,

Booosting Bijeenkomsten 1995 18 mei

21 juni

12 & 13 september

.okt.ober

'De Markies en de Realiteit'

in Almere

VNC in Den Bosch

Workshop 'toren bouwen' ism TU Delft

in Delft

Stalen woning

NB.

Aangeslotenen die hun bedrijf, de

bedrijfsfilosofie, het produktenpakket

en een discussie met 'bouwgenoten' in

een Booosting-bijeenkomst willen

presenteren, . kunnen hiertoe contact

opnemen met Booosting .

• •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

b 0 0 0 S t •-n 9 I.n mei. 1988 is de StiChtin.g Industrieel Bouwen Nederlan. d, Booosting, opgericht vanuit een gecombineerd initiatief van

st i c h tin 9 Illdusrne, ontwerpers en archltecren. De voornaamste doelstelllllg

i n dus tri e e I van Booosting is het bevorderen van her ontwerpen, ontwikkelen, .onderz.oeken en

b 0 uwe n toepassen van industrieel te vervaardigen bouwprodukten en gebouwdelen, ter verhoging

ne der I a n d van de kwaliteit van de gebouwde omgeving. Op de antwoordkaart kunt u aangeven

• • • • • • • • • • of u geïnteresseerd bent in meer informatie over de activiteiten van Booosting.

NAAM.

BEDRIJF

I I I ADRES

POSTCODE WOONPLAATS

TELEFOON

o Komt op 18 me a.s. van 13.45 - 17.00 ur aa de 'Realitelt'in Almere met ... personen. (zie pag. 01-02)

o Komt op 21 juni a.s. van 13.00 - 17.00 uur naar het mein Den Bosch met ... personen. (zie pag. 05-06)

o Gaat mee eten, 's-avonds na afloop de bijeenkomst bij VNC met ... personen.

o Ontvangt graag informatie over participatie bij Booosting.

o Bestelr her boek 0 'Booosring in beeld' (1994) o 'Booosting in bedrijf (1992) o 'Tussen traditie en experiment' (1989)

Participanten: f 25,00 Niet-participamen: f 39,50

L

Booosting

postbus 23000

3001 KA Rotterdam

.J

· , _:imI.~iiiil._ pa rt i ei panten

Nieuwe participanten 1995

IR A HOEK CS. bouwkundig ingenieurs Con ta ctpersoon: Arjen Hoek

IR A HOEK CS bouwkundig ingenieurs

Van Bleyswijckstraat 62 2613 RT Del ft tel 015 13 28 83 fax 015 13 28 83

De activiteiten van het bureau betreffen reguliere werkzaamheden

van een bouwkundig ingenieursbureau te weten het nemen van

bouwinitiatief, adviseren ten aanzien van bo~wprojècten, het maken

van een ontwerp en het uirvoeren van verbouwingenIrestauraties,

speciaal kleine bijzondere objecten. Het bureau heeft hiertoe een

vergunning aannemersbedrijf. Naast deze activiteiten geeft Arjen

Hoek onderwijs aan de TU Delft bij de vakgroepen Architectuur en

Bouwtechnologie.

Hoek is persoonlijk gefascineerd door de discrepantie en samenhang tussen technologie en

maatschappelijke ontwikkelingen. Hierin is dan ook direct de motivatie terug te vinden voor

aansluiting bij Booosting. Daarnaast is hij altijd geïnteresseerd in nieuwe materialen en de toepassing

daarvan.

Ingenieursbureau Zonneveld bv Contactpersoon: ing. Jan van der Windt --~--------------------------------~------~

INGENIEURSBUREAU ZONNEVELD b.V. raadgevende ingeniews voor bouw- en waterbouwkunde

Max Euwelaan 23 3062 MA Rotterdam tel 010 452 88 88

Ingenieursbureau Zonneveld is een onafhankelijk ingenieursbureau

voor bouw- en waterbouwkundige constructies. Het bureau is

werkzaam in diverse bouwsectoren in binnen- en buitenland te

weten, utiliteÏts- en woningbouw, infrastructuur, droge waterbouw, fax 010 452 95 50

L

industriële bouw, renovatie en recreatieve bouw.

Ingenieursbureau Zonneveld heeft zich aangesloten bij Booosting omdat het bureau bij het

construeren van projecten oplossingen nastreeft die technisch en esthetisch van hoge kl'valiteit zijn.

Vaak is het noodzakelijk om hiervoor details of produkten te ontwikkelen. Een goede samenwerking

tussen architect, constructeur en producenr zal ertoe leiden dat architectuur en techniek elkaar

versterken in plaats van tegenwerken.

11

<J

.J

r 11 , .M"tbiiU. ____ c-'--'-o_l_o_f_o_n __ ---'

Booosting van Vollenhovenstraat 15'\

OIO 436 5741

postbus 23000 3001 KA Rotterdam

colofon

010 4366315

A1111eke Vlm Dijk Patricia Brouwer Design

Drukkerij Hans T ruijen

Miellfe Janzen Eelke Poltwer, Johan Ril!u bos

Booosting bestuur il"Jall We5tm il" Eric Vreedmbllrgh it"follke Post

il" MI11"ce/ Vroom ;'"Johan Riezebos

ir"Jos Lobée Henk vall Laal"!Jollm

Alliance Europe Bik Bouwprodukten Bmkellmeriror Groep Bruynzeel Keujuns C1l Kasten Van CampC1l Bmding Technics Fabriek van Ploatwerkm

H. Mil Dam Enitor GE Plostics

Structured ProduClS Europe Hoesch Bouwsysumm Nederlond Holec Systt:mm 6- ComponentC1l Hoogovens Groep Hunter Douglos Inter Sign Nederlond Kömmerling BenelllX j.j. Krens Krope Bomatoc N BM-Amstellnnd Woningbouw Oerat/tbe Space Structures Piett:nrlll7l Hardglos Plastica Ploat Polydak Polynorm Rewa Budel ReynotTtlde

TU Eindhoven

Archipel Ontwerpers

Post Ter Avest Architecren

Landmark Design & T echnology

Rockwool

GE Plastics

H ubert-Jan Henket Architecten

Booosting participanten

Ubbink Nederlond Unicom Nederlond Wolvega PanelC1l

t • Ad van Berin Industrial De5ign Brouwer + Koning Holland Processing Landmark D/'sign 6- Tee/m%g'! Produktcentntm 7NO

Archipa Ont/llerpers Architt:ctC1Ibur/'llu Böhtlingk Jan Brouwer Associates CEPEZED Otto van Dijk Archiuctenbur/'llu EGM Archiucten Hub/'rt-jan Henkn bna architt:cten IMASummis Architectenbur/'llu Mani Post Ter Avest Architecten 7J ïèn Design Tuns+Horsting Architecten Verburx Hoogendijk ArchiuktC1l ArchitektC1Iburo Visser 6-Beerman ir Frank van Waes.

Vool'"litter

Vice voorJ;Ïtter

Secretaris

Penningmeester

Lid Lid Lid

A + Bureau Iloor

<I

BoulllproduktontIVikke/ing Architecun C1l (onsuitants A&C ACN (onstruCll'llrs Bur/'llu Angmmt Corsmit Raadgellmd

Ingenieursbureau Façadt' Consulting 6- Enginuring GeNie (onsuit Havanna Odl"it' Ir A" Hot'k CS

Boulllklwdig Ingmiellrs Hogeschool Midden-Brabant Hiensch Engineering Knntoor van de Toekomst KDIGonsliltants Nntionnu. WOl/ingra,ui Staalboulllil/stit/tut Stichtil/g Aluminium Centrum TU Delft TU EindhollC1l Vermiging Nederlondse

CememindllStrie H. de Wil Consultancy Ingmieursburenu Zonneveld

Rockwoo/ LapinllS L. Somfj Nederlond

Buro voor Archiukmur ir Daan Pelers

•

L

Minister Wijers van Economische Zak n heeft

de nieuwe programma's voor de roncle 0 95 van

de PBTS-regeling vastgesteld. De, program ma's

zijn dezel l1 e als in 94, rc weten bio-

e

technologie rogra(llma'S in rota.liteit en f 82,5

mln. voo~ her onderdeel PBTS/IT-programma's . •

In tegenstelling tO t 1994. l(unrlcn onder­

nemingen voor dit jaar alleen onderzoeks­

projecten gt ubsidieerd krygen. Haalbaarheids­

studies korllcn niet meer in . anmerkir g. 'let

maximaJe su bsidiebedrag per project el1 per

aanvrager i$ verlaagd naar f 1 mln (bij m, 1icu­

technologie f 3 mln) .

• Het tendersx reem van de regeling , blij r

overigens gehandhaafd. D ir betekent dar alk-cn

de beste projecten gesubsidiqcrd worden.

Bij de beoordelir~g zal evenals in 1994 veel

belang wor!:len gehecht ,an samenwerking:

projecten waarin bed rij ven ond ding of mcr

onderzoeksinstellingen ~m nwerken hebben

een grotere. kans op subsidie. O ok wordr bij de

beoordeling onder mee· rekéning gehouden mer

de technis hll alitei en vall het projecr en de

commerciële mQgclijkhedcn.

ooosting-aangeslotenen kunnen mer

name Cle pro ramma's marerjaalrechnologie en

van belang zijn . In het

? Voor vragen kunt u contact

opnemen me Pouwer &Stevers

(010-4521122).

,

..J

c

14

Verslag van de workshop 'de systematiek van de ontwikkeling van bouwcomponenten' bij OBOM, TU Delft. op donderdag 23 maart 1995.

( On ) zinvol verzinnen

Kiezen gebruikers een gebouw uit dat op hen lijkt of andersom, worden ze naar mate ze er langer in zitten als hun huis, zoals bazen en hun honden? En wat gebeurt er als er een discrepantie gaat ontstaan tussen baas en huis? Het lijkt een merkwaardig probleem, maar het blijkt het dagthema. Bij OBOM, gehuisvest in het Propaedeuse gebouw voor Scheikunde in Delft is de overeen­komst in ieder geval bijna sc hokkend: een oud chemielokaal met nostalgische houten bankjes arena vormt het decor van de lezingen.

~ Ii'-"-.,-~ c o <­en Q) ..., ..., '" 0. Q)

a; .0

>< Q)

4-

~

Flash back: 'omdat de proef telkens mislukt heeft de amanuensis, gehuld in wine stofjas, ter controle

de blauwe slang in zijn mond gestoken. 4A heeft de blauwe van zuurstof met de rode van aardgas

velwisseld. Rochelend stort hij neer'. Hier is niets veranderd. Het periodieksysteem naar S. Dockx ter

rechterzijde, een lekkende kraan met ontroerend oudeIwets slangetje: produktonrwikkeling in

mottebalJen.

joop Kapteijn(s) van OBOM, Jaat aan de l1and van steeds chaotiscl1er lmopen zien hoever het staat met

de informatisering van prefabricage van bouwprodukren. Dez.e 'nieuwe' produktontwikkeling

berust op her ordenen van onderlinge relaties van bouwprodukren. Op die manier worden

verwevingen van aan elkaar gerelateerde subsystemen zichtbaar die dan geprefabriceerd kunnen

worden, dus vooral niet op de bouwplaats. Deze duidelijke ordeningen van de relaties tLissen C>

r

bouwdelen en eenvoudige knooppunren scheppen voorwaarden voor nieuwe produktonrwikkelingen,

aldus OBOM. Het moge bekend zijn dat over het algemeen een retrospectieve wetenschappelijke

benadering eerder descriptief dan prescriptief zal werken. De visuele ondersteuning lijkt dit te

bevestigen. Jan Brouwer laat zich sturend ontglippen dat dit systeem niet noodzakelijkeiwijs de

architecwlll' hoeft te stimuleren. De eerste runt.

Victor Thöne, AIO-model Brouwer/Kapteijns '95, vertelt hoe informatisering bij kan dragen aan de

onrwikkeling van geprefabriceerde bouwdelen. De bouwdelen moeten wonafhankelijk mogelijk van

elkaar zijn. Met andere woorden: zo min mogelijk koppelingen tussen de onderdelen, die zo volledig

afgewerkt mogelijk op de bouwplaats komen. Het slagen van het concept van prefabricage is

afhankelijk van de eenvoud van de aansluitingen. Onrwikkel een data-base op wdanige wijze dat een

grote hoeveelheid gegevens gestructureerd kan worden als prijs, prestaties, invloed op beheerplanning,

invloed op bouwplanning en zo voorL De gangbare sofrware loopt vast op de manier waarop rot nu

roe deze grote hoeveelheden gegevens worden aangesproken en velwerkL Die sofrware zal zich, aldus

Thöne langs rwee lijnen gaan onrwikkelen: regels georienreerde patronen en ervarings geOl'ienreerde

patronen. Dit accumuleert rot invoeren van eindeloze hoeveelheden gegevens om tOt oplossingen te

komen, wac weer leidt tOt nieuwe gegevens, die men op hun beurt weer moet invoeren. Heerlijk: hec

middel tot doel. verheven! Zijn ze dol op bij WVC, krijg je w geld voor!

'0

E u o N

'­:::l :::l +'" U

'" +'"

.<::: u '-'"

Jan Brouwer zijn betoog laat zich als volgt samenvatten: prefabriceren als oplossing voor naadloos

bouwen is idealisme. Voorden ken in plaats van nadenken, weken naar oplossingen die weinig

mankracht kosten op de bouwplaats is essenrieel. Een dia waarop afgehakte dakpannen, in een hoek

geplaatst, geen aansluiting op elkaar vinden roonr hoe zinloos el' met geprefabriceerde produkten

gestoeid wordt. De essenrie ligt veel meer in demonrabele en uirwisselbare, dus flexibele sysremen.

Maar ook bij gesloten sysremen kunnen aansluitingen tor problemen leiden. Alleen wanneer de serie

groot genoeg is kan dit ondelvangen worden. Systeembouw mag niet leiden rot verarming van de

architectuur, regels hoeven niet rot goede architectuur te leiden, goede architectuur niet rot regels. Juist

het ombreken van systematiek leidt rot interessante architectuur. Hint numero twee.

15

r--. en CJJ r-<

V)

c 10 (l)

<: 0

~

'" :z: ~

Verdeeld in subgroepen, twee werkgroepen l;;-etaal, één hout, wo~dt--gevra:'lgd een- b~taandl geyelconcept te heroverdenken, zo men wil te toetsen of te to~plemenreren. Of het zinvol is o~,1

I c-absolU(e oJtzin om een op de consumentgeric!1tc vrij in te delen gevel te onnverpen, -bestaand uir een

aantal vaste modules, mag eveneens worden bekeken. We lopen door een mooie gang waar

c handgebakken tegels de kromming van kolommen v Igen en hoge ramen uirzicht geven op

~ l?,innentuin'. Hlet/is pr:lChtig weCl' Qi!i'tS 1! Bijna b~óe~jes-dag! ~ee/'om je jas uit te doen en do'or ë en .." " 111 I ) ' I !II , . d ' I 111 11 1 I. . bl'k . d ! N ' ' I . ,I: M Q; par ( te s elueren met Je ge ac Hen qp nu en Je t op one\n tg. , Ier om geve s te verztpnen. aar -0 III 11- !lIl I' I

.:= bouwers :tijn dbordouwers. Na de Ihec zitten ze allema .. 1 gebogen over dit hete hangijzer. Her kan ~ I1 -~ verkeren. 111 I I ," - \ I Ii c - 111: ,':; - ).t=?-, , I 'i ,I' lJ Q) I II I t.....-- _-__ I

..:.. VerL:in de onzin. rn nvee groepen (zowel in:Eöüë:äls:Tneraal) komt het-Gatmna-~ync4:.oom aan de orde. (l) ,

~ Gebruikers willen war hun buren \villen en dat is vaak weinig verheffend. Een slimmerik, vrou'1' maar

: Jdit terzijde, zit een haaksysr erp te on~vikkele 1, want aan die knoop vah het meest te 'Ierdienen .

. 15 Michiel Cohen blijft roepen dat hij tien jaar geleden al--;;en systeemgevel heefr önrwikkeld ,en dar

: niemand op zo' n (Iing zit te wachten. AIOJ rs proberen machteloos de heren die binnen ~n uit hun

: ; rent re lokken: geen lflexibele bouwsystem n 'maken, maar flexibele geb~·uike~s.Als de gevel je niet meer '

aan staar dan verhuis je naar een gevel die je wel aanstaar. Er rollen pornogevels, bill board systemen,

sfeer gevels tijdens de eindronde door her gebouw. Besluiteloosheid blijkt de kern van flexibiliteir.

Laren we er van uit gaan dat een gebruiker een gebouw kiest dar op hem lijkt. Gevel als smoel van

de gebruiker dus. Verandert de per van de gebruiker dan wil hij zijn gevel anders. 'Dan doe je je vrouw

een balkon cadeau' is een aantal keren in een heavy meeal groep, besraand uir lourer academici, aan

de orde geweest. Echr waar. Je moer er maar op komen. Het blijfr war onzinvol verzinnen en dar in

904 woorden, da's een vak hoor.

lvliente Janzen

M 0"> 0)

C (l)

~ :0 0 .D (l)

0>

(l) (l)

~ +-'

'" '0 4-

a; N (l) Cl

~ ~

<l