Booosting 20 jaar vooruit! Infoboook

<

31 AUGUSTUS 1988 IS BOOOSTING OPGERICHT. VRIJDAG 10OKTOBER 2008 HEEFT BOOOSTING HET 20-JARIG BESTAANGEVIERD, MET HET SYMPOSIUM BOOOSTING 20 JAAR VOORUIT! DITSTOND GEHEEL IN HET TEKEN VAN DE TOEKOMST.

INFOB000K

V00RUIT

10102008B000STING20JAAR

DIT INFOBOOOK GEEFT U EEN INDRUK VAN HET TWINTIGJARIG JUBILEUMBOOOSTING 20 JAAR VOORUIT! DAT OP 10 OKTOBER 2008 MET BIJNA 200BOUWINNOVATOREN IS GEVIERD IN DEEL I. DEEL II IS VOORAL BESTEMDVOOR ORGANISATIES DIE GEÎNTERESSEERD ZIJN IN HET AANSLUITEN BIJBOOOSTING. HET GEEFT EEN WELISWAAR TIJDSGEBONDEN, MAAR GOEDEALGEMENE INDRUK VAN DE ORGANISATIE EN ACTIVITEITEN VAN DESTICHTING. DEEL I HET JUBILEUMBOEK >Het toekomstgerichte symposiumwas verdeeld in drie blokken. Nieuwe persepectieven, nieuwe technologieënen nieuwe drivers voor bouwinnovatie. Jeroen Mensink (JAM*) schreef zijnindruk op van de gehele feestdag. Jeroen van Nieuwenhuizen en Frido vanNIeuwamerongen (Arconiko Architecten) gaan dieper in op de zes lezingen.

Na de zes presentaties was Booosting Futureprooof, een discussie o.l.v.scheidend voorzitter Harm Boomsma, hij stelde het nieuwe bestuur en degasten vragen over de impact van bouwinnovaties. Uit de zaal kwamen veelsuggesties, maar ook na het jubileum hebben wij veel toekomst-tipsontvangen. De meeste zijn in dit boek opgenomen. Evenals de filmshoootsdie de presentatieblokken lardeerden. Oprichters en oud-bestuurdersworden hier eveneens geciteerd. DEEL I HET INFOBOEK > Het informatiedeel, voor een actueeloverzicht van de activiteiten verwijzen wij u naar www.booosting.nl. Bestuuren secretariaat blijven activiteiten opzetten met een hoog kijk zo kan het ook- gehalte en reserveren tijd voor relectie en bezinning. Volgens mij is dat demanier om samen een vernieuwende, toekomstgerichte architectuur terealiseren.

deel II

Booosting

wat is booosting? doelstelling 42waarom lid worden van booosting 43testimonials 43lid worden van Booosting 44

tarieven lidmaatschap 44participanten 45bestuur 46booosting activiteiten 47aanmeldingsformulier ???1acroniem/antwoordkaart 50sponsors 52agenda ???colofon

nieuwe participanten per 1.1.2009 ??

productie wk 2 : woe 7 tm vr 16 jan09afleveren wk 4: ma 19 jan. Bij secretariaat Booosting

<

Inhoud 02Inleiding More nature inside 03

deel I

Jubileum Booosting 20 jaar vooruit!

verslag gehele dag (JM) 05BLOK 1 Nieuwe Perspectieven (FN)> Ruud Smits 14> Piet Vollaard 16BLOK 2 Nieuwe Technologieën (JvN)> Leijdecker 18> van der Zwaag 19BLOK 3 Nieuwe Drivers (JvN) 20> Wim Sinke 21> Jan Brouwer 21´Van Drivers naar Doen´ Atto Harsta, voorzitter 22Uitspraken 20 jaar vooruit 26De film, nieuwe perspectieven 30Ontwikkelingen 34Interview Atto Harsta en Harm Boomsma 37programma 101008 40?

INHOUD

INHOUD INFOBOOOK booosting02

Velen van ons nemen in hun dagelijkse leven te weinig tijd om af en toeeven stil te staan bij de vraag of ze nog met de juiste dingen bezig zijn. Inde bouw gaat dit niet anders. Integendeel. Wij bouwers staan bekend omons projectgebonden doorjagen. Als je éindelijk mag ontwerpen, leveren ofbouwen dan blijkt er zoveel tijd te zijn verspild dat er geen moment verlorenmag gaan, laat staan over is. Handen uit de mouwen en klaren die klus. Ik wil meer tijd voor bezinning en bezieling.

Ik vraag me af of we de dingen maken die we zouden moeten maken. Makenwe zinvol gebruik van de laatste technologieën en processen? Geeft onzehuidige architectuur een antwoord op de sociale, maatschappelijke eneconomische situatie van vandaag én morgen? Is zij toegerust om 100 jaarverandering te herbergen en te faciliteren? Klopt uw koers, uw visie op debouw, uw bouwbijdrage met de wereld om u heen?

Het huidige bestuur van Booosting ziet het beantwoorden van deze vragenals drivers voor het bouwen van morgen. Drivers waar juíst de koplopers inbouwinnovatie die Booosting vertegenwoordigen mee aan de slag moeten.Simpelweg om het morgen slimmer en beter te doen dan gisteren.

Wij zien het als onze taak om onze aangeslotenen daarin te voorzien en testimuleren en om daar gezamenlijk mee aan de slag te gaan.

Het Booostingthema van 2009 More Nature Inside verwijst naar deze visie:

> architectuur die de slimheid van de natuur, inclusief 20 miljoen jaar evolutie, benut

> architectuur waarbij de mens weer centraal staat> architectuur die integraal is benaderd en van binnenuit ontworpen is> architectuur met een ziel

booosting IN 2009<

Ook voor de Booosting-organisatie zelf geldt dat wij ons continu aanpassen en het tegendraadse karakter overeind houden. Bestuur en secretariaatmoeten kritisch beschouwenwat er om haar heen gebeurt en reageren metdoeltreffende initiatieven.

Ik wens u veel leesplezier!

Atto Harsta voorzitter

MORE NATURE INSIDE

03

DEEL I

VERSLAG SYMPOSIUM 20 JAAR VOORUIT booosting06

>


>

booosting VERSLAG SYMPOSIUM 20 JAAR VOORUIT 07

V00RUIT

technologie en communicatie aan de hand van het boek ‘De zelfdenkendepil’. Het boek, onder redactie van Rutger van Santen tot stand gekomen, iseen bundeling van essays van wetenschappers uit verschillende vak-gebieden en hun kijk op de komende 20 jaar.

In delen wordt een film getoond waarin Booosting prominenten, Jan Brouwer,Mick Eeckhout, Jos Lichtenberg, Jouke Post en Jan Westra, zich uitspreken overde toekomst. Zij verwachten dat producenten een grotere rol zullen spelen,dat conceptuele innovatie meer integratie vraagt en dat de materialiteit vanarchitectuur weer belangrijk wordt. Ook vragen zij zich af wat Booosting kandoen voor bedrijven die innoveren. Welke maatschappelijke problemen kande bouw helpen oplossen en hoe kan Booosting daartoe een stimulans zijn?

WAT EEN PRACHTIGE LOCATIE OM ONZE TWINTIGSTE VERJAARDAG TEVIEREN: IN DE GROTE ZAAL VAN HET SCHEEPVAART- EN TRANSPORT COLLEGEOP DE MÜLLERPIER, UITKIJKEND OVER DE HAVENS VAN ROTTERDAM.

Toch was het niet zo gepland, legt scheidend voorzitter Harm Boomsma uitnadat hij iedereen welkom heeft geheten. Het is voor Booosting immersgebruikelijk om bij de TU Delft of de TU Eindhoven te gast te zijn, maar dooreen ‘bedrijfsongeval in Delft’ moesten de feestelijkheden uitwijken naarRotterdam. De link tussen Rotterdam en Booosting was overigens snel gelegd,ze staan immers allebei in het teken van hard werken, aldus Boomsma. Eenbont gezelschap, waaronder vele oud-bestuurders en een keur aan sprekers,kwam bijeen om stil te staan bij 20 jaar Booosting. Of eigenlijk bij dekomende 20 jaar, want Booosting kijkt natuurlijk vooruit en niet achterom.Welke innovaties en ontwikkelingen beïnvloeden de komende twintig jaarons vak, dat van architecten, ontwerpers en productontwikkelaars? RobertWinkel (nieuw bestuurslid) trad op als moderator van de middag.

Jouke Post viel in voor Rutger van Santen en toont ons de samenhang tussende samenleving en de vraag naar technische innovaties in de loop van degeschiedenis. Ook voor Booosting is e.e.a. veranderd. Het ging ooit overmeterkasten, maar de vraagstukken worden steeds groter, complexer eninteressanter. De ingenieur werkt niet meer alleen, maar samen met alfa’sen gamma’s. Het leitmotiv is ‘engineering for a sustainable society’. Postbespreekt drie aspecten; wetenschap en medische technologie, duurzame

Engineering fora sustainable

society

>


van Egeraat en Zwarts & Jansma in respectievelijk Moskou en Zoetermeer. Inzijn snelcursus auteursrecht wijst Vollaard op het onderscheid tussenintellectueel eigendom (recht tot verveelvuldiging en openbaarmaking) enindustrieel eigendom (patent). Bij intellectueel eigendom gaat het niet omhet idee, maar om de expressie van een idee. De creatie moet origineel zijnen de maker is automatisch auteursrechthebbende. Recht kun je verkopenen geldt tot 50-70 na de dood van de auteur. Het bezwaar van Vollaard isgebaseerd op het feit dat architecten werken in een traditie van voort-borduren op voorgangers. En dat is een grijs gebied, zeker voor een rechter.Het gaat bovendien om gebruiksvoorwerpen, openbare kunst waar niet aanvalt te ontkomen. In navolging van Open Source is dit een pleidooi voorOpen Design. Je kunt ook sommige rechten voorbehouden in plaats van allerechten voorbehouden. Dat maak je kenbaar met Creative Commonssymbooltjes. De oproep is: ga Open Source!

De eerste branchevreemde spreker is Ruud Smits, hoogleraar InnovatieWetenschappen in Utrecht. Hij geeft aan alleen van de bouw te weten dathet een gesloten en conservatief imago heeft en is vereerd desondanks temogen spreken. Innovatie lijkt voor de buitenwereld vooral een hele jongewetenschap met een hoog R&D intensief gehalte, aldus Smits, maar dat iseen misverstand. Innovatie is (met internet als voorbeeld) een combinatievan de stand van de techniek en de (maatschappelijke) context. En die isaltijd anders en gaat gepaard met creatieve destructie. Met iets nieuws moetook het oude nog kapot en dat is meteen het lastige van innovatie. Smitsbevestigt de door Post genoemde noodzaak om met meer dan alleeningenieurs aan innovatie te werken. Hij noemt daarbij het significante onder-scheid tussen inventie (het domein van wetenschap met peer reviews) eninnovatie (waar Bill Gates van Microsoft marktleider maakt??). Het effect vaninnovatie is lastig vast te stellen en economen zijn het er onderling dan ookniet over eens. Reden waarom het CPB, die de theorie van Adam Smithhanteert, innovatie niet meetelt. En dan te bedenken dat de politiek beleidmaakt op basis van gegevens van het CPB! Smits ziet de bouwpraktijk dekomende tijd voor een aantal relevante vragen gesteld. Hoe om te gaan metcreatieve destructie in een branche die bekend staat als star? Life cyclekosten zullen zwaarder gaan wegen dan investeringskosten en dat zal boven-dien leiden tot nieuwe vormen van aanbesteden. Een belangrijke pijler voorverandering is nog altijd onderwijs. Daar wordt de kiem gelegd. En deimplementatie van duurzaamheid zal een grote opgave zijn, nu alle techniekervoor eigenlijk al gereed is.

Piet Vollaard pleit in zijn prikkelende bijdrage van © naar CC (van copyrightnaar Creative Commons) voor een Open Source houding en toont aan datarchitecten zich helemaal niet bezig zouden moeten houden met copyrightop hun werk. Dat zit innovatie alleen maar in de weg en is bovendienjuridisch moeilijk hard te maken als het erop aankomt. Om de willekeur vanjuristen en de absurditeit van de rechtzaken te onderstrepen toont Vollaardvoorbeelden van Peter Struyken’s lichtkunstwerk onder het NAi, hetbeeldmerk van Ben van Berkel’s brug in Rotterdam en de rechtzaken van Erick

booosting VERSLAG SYMPOSIUM 20 JAAR VOORUIT 09

>

Hoe om te gaan met creatievedestructie in een branche die

bekend staat als star?

anti-graffiti en anti-reflectie. De automobielindustrie gaat nog voorop in detoepassingen van nanotechnologie (in de vorm van bijvoorbeeld kras-bestendige lakken), maar Leydecker voorziet voor architectuur en design inde ontwikkeling van nano-toepassingen een ticket naar een grotere markt.Nano kan immers onzichtbaar de functionaliteit van de oppervlakte aan-passen aan specifieke eisen.

Sybrand van der Zwaag van Aerospace (DC Mat) van de TU Delft, laat in zijnbetoog zien hoe zelfherstellende materialen werken en wat we ermee kunnendoen. Tot voor kort hebben we altijd materialen gemaakt waarbij de atomenop de goede plek werden gebracht waar ze vervolgens moesten blijven.Schade moest worden voorkomen. Maar dat denken wordt anders. Hetmenselijk bot heeft bijvoorbeeld cellen die schade van binnenuit repareren.Maar waarom zou je zelfherstellende bouwmaterialen willen? In het gevalrepareren veel geld kost of als hoge betrouwbaarheid vereist is. Of als deoppervlaktekwaliteit heel belangrijk is en wanneer reparatie in hoge mate tot

In een tweede filmfragment constateren de prominenten een verschuivingvan aandacht naar de schaal van de stad, de grotere structuur. Een flexibelinvulbaar, geconcentreerd wonen en werken, met ‘mutatiecapaciteit’. Kunst-stof en recycle technologie zullen een hoge vlucht nemen, is de verwachting.Het conceptueel niveau zal belangrijk blijven, net als de antenne functie waarBooosting zich altijd al sterk voor heeft gemaakt.

Interieurarchitecte Silvia Leydecker uit Keulen is in nanotechnologie gedoken.Nano wil zeggen heel klein en hoogst reactief. Het wordt toegepast omproducten te optimaliseren, bescherming te bieden tegen schade, minderonderhoud nodig te maken. Door reductie van gewicht efficiënt enbesparend te zijn of duurzaamheid c.q. comfort te vergroten. Materialenworden op maat aangepast, waarbij oppervlakten van materialen bijzondereeigenschappen krijgen. Voorbeelden zijn krasvast of krasbestendig, zelf-reinigend of easy-to-clean, maar ook bijvoorbeeld luchtreinigend, met UV-bescherming, brandveilig, waterafstotend, anti-vingerafdruk, anti-bacterieel,

10

>

De ontwikkeling vannano-toepassingen

voor architectuur endesign een ticketnaar een grotere

markt

In het beste gevalwordt al deze

kennis ook doorarchitecten benut

VERSLAG SYMPOSIUM 20 JAAR VOORUIT booosting

te gaan toepassen. Liever eerst aantrekkelijk maken en daarna werken aangoedkopere oplossingen, dan wachten tot de toepassing goedkoop is.

Jan Brouwer, nog maar net afgezwaaid als Rijksadviseur Infrastructuur,bracht met zijn voordracht Fast Lane de innovatie op het gebied vanmobiliteit in beeld. Mobiliteit, de niet aflatende verplaatsingsdrift van demens, vraagt om verkeersregels en om meer ruimte voor onze medemens. Maar de diverse vormen van infrastructuur, reëel en virtueel, zijn on-voldoende op elkaar afgestemd. Mobiliteit was lange tijd verbonden aan eenzeker optimisme, maar sinds het rapport van de club van Rome gaat hetimago bergafwaarts. Brouwer doet een poging om de mobiliteit uit hetpessimisme te tillen. Virtuele mobiliteit wordt steeds belangrijker, maar inde stedenbouw is daar te weinig aandacht voor. Andere disciplines enontwerpbenaderingen moeten worden ingeschakeld voor de toekomst vande stad. Vanuit de rol van Rijksadviseur Infrastructuur plaatst Brouwer enkeleopmerkingen over de relatie tussen mobiliteit en stad. Infrastructuur is van

irritatie leidt. Voorbeelden zijn de Mihara Bridge in Hokkaido (Japan) van zelfherstellend beton en de bruggen in de binnenstad van Amsterdam, die zich-zelf met een combinatie van CO2 en water uit de gracht repareren. Maar ookde zelfherstellende coating, die krassen in de autolak herstelt door bloot-stelling aan zonlicht. In het slechtste geval wordt al deze kennis alleen doorlucht- en ruimtevaart techneuten benut, in het beste geval ook doorarchitecten, aldus Van der Zwaag.

Booosting is een mentaliteit, wordt in het laatste filmfragment gesteld. Enook al komt innovatie veelal voort uit commerciële overwegingen, voorontwerpers is het natuurlijk vooral een intellectuele uitdaging. Booostingmoet de nieuwsgierigheid naar het maken vasthouden. Advies aan jongeontwerpers is dat ze nooit tevreden moeten zijn met wat er is. Ze moetenmoedig zijn, naïef, intelligent en niet ophouden te vechten tegen problemenin het bouwproces. En daarvoor moeten ze uithoudingsvermogen hebben.

Wim Sinke (Energy Research Center of the Netherlands (ECN)) bestrijdt inzijn betoog de zeven mythes over zonne-energie. We praten dan over zonne-stroom en gaan voor het gemak even uit van een black box; licht erin, stroomeruit. De mythe is dat zonne-energie voor niches is, maar recente onder-zoeken tonen aan dat het juist een grote toekomst heeft. Het heeft niet alleeneffect in de Sahara, maar is de best verdeelde energiebron ter wereld. Dat hetnooit zou kunnen concurreren, wordt tegengesproken door actuele cijfersover piekvraag en de verwachting dat over 10 jaar een goed distributienetaanwezig zal zijn. Architecten en stedenbouwers beschouwen zonne-energie als een beperking bij het ontwerpen, terwijl volgens Sinke zonne-energie toegevoegde waarde biedt aan gebouwen. Dat het niet betrouwbaarzou zijn, wordt gepareerd met de reactie dat met een intelligent net, incombinatie met andere duurzame energie, voldoende zonne-energie kanworden opgeslagen. Het zou niet duurzaam zijn, maar zelfs in Nederlandwordt de investering nu al binnen 3 jaar terugverdiend. En dat het beter isnog even te wachten met instappen wordt fel bestreden, want het is nu dehoogte tijd om te handelen. Sinke roept ons dan ook op om zonne-energie

11booosting VERSLAG SYMPOSIUM 20 JAAR VOORUIT

>

Schaalvergrotingin de aandachtvan Booostingvan het huisnaar de stad z

>


wezenlijke betekenis voor de stad. Stationslocaties worden bijvoorbeeldsteeds belangrijker. Hun programma uitgebreider, met meer commercie.Stationsomgevingen zijn knooppunten geworden voor verschillendevormen van infrastructuur. Een groot aantal stations in Nederland is dan ooktot nationaal sleutelproject benoemd. Infrastructuur zelf ziet Brouwer dekomende 20 jaar niet zoveel veranderen. Files zullen we nog wel een tijdjehouden, maar de middelen zullen langzaam veranderen. Schoneremotoren, elektrificatie, minder geluid en fijnstof kunnen op termijn een eindemaken aan de schermen langs de snelweg. Brouwer constateert eenschaalvergroting in de aandacht van Booosting van het huis naar de stad.En vraagt zich na afloop af waarom niemand kritisch reageerde op zijnbetoog over de stedelijke en regionale schaal. Programmatische studies naarnieuwe mobiliteitsknooppunten zijn een prima initiatief, maar hij ziet lieverdat Booosting zich weer bezighoudt met het ‘Booostinghuis’ in plaats vanhet ‘Snelweghuis’.

Tot slot stelt Harm Boomsma het nieuwe bestuur voor en vraagt deaanwezigen waar hun bedrijf over 20 jaar zal staan. En hij vraagt wat hetnieuwe bestuur moet gaan doen om de leden te steunen. Berend Groeneveldstreeft naar meer samenwerking bovenin de bouwkolom en Iwan vanBochove wil naar 50% duurzame energie in de EU. Atto Harsta wil meernatuur als voorbeeld voor het ontwerp en Jouke Post wil de bouwkolom latenkantelen, de TU’s integreren en Booosting daarin de schakel laten zijn.Martin Smit wil kijken naar andere vakgebieden en Marcel Vroom pleit vooreen terugkeer naar de basis van Booosting en wil vooral nieuwe technologieagenderen. Aan het einde van deze propvolle middag houdt Atto Harsta zijn‘maiden speech’ als nieuwe voorzitter en roept ons op om gezamenlijk aande slag te gaan. Om met elkaar naar buiten toe laten zien wat Booostingdoet en denkt en vooral heel veel innovatie te gaan realiseren. Iedereen isBooosting! We kunnen 20 jaar vooruit! <<

tekst: Jasper Moelkerfoto’s: Frank van den Burg <

13

Iedereen isBooosting!

We kunnen 20jaar vooruit!

Waar zullen julliebedrijven over

20 jaar zal staan?

booosting VERSLAG SYMPOSIUM 20 JAAR VOORUIT

n ROBERT WINKEL TRAD OP ALS MODERATOR VAN DE MIDDAG

14

‘INNOVATIE IS HET OUDSTE BEROEP VAN DE WERELD’ IS DE BOUDE UIT-SPRAAK VAN PROF. DR. IR. RUUD SMITS BIJ HET BEGIN VAN ZIJNVOORDRACHT.

Al in de oudheid had de bedenker van beter gereedschap voorsprong op zijnsoortgenoten. Innovatie is dus van alle tijden en innovatie heeft ook altijdeen wezenlijk verandering van de maatschappij bewerkstelligt. Zo heeft deuitvinding van het wiel het hele transportsysteem veranderd en heeft deuitvinding van de stijgbeugel in de 5e eeuw (#check) in Mongolie eenbeslissende invloed gehad op de ontwikkeling van een klassenmaatschappijin 16e eeuws Europa. ‘Maar’, zo waaschuwt Smits, ‘Innovatie is veel meerdan Research en Development’. Het is vreemd dat de overheid met hetprogramma Nederland-Innovatieland zo inzet op innovatie in de industrie.Zeventig procent van de Nederlandse economie bestaat uit diensten, en inde toekomst groeit dit percentage alleen maar. Een groot deel van deinnovatie is dan ook te vinden in de dienstensector. Big Brother vanEndemol is een zeer succesvolle innovatie. En in de tuinbouw, een belang-rijke sector in Nederland, wordt er niet meer fruit verkocht maar worden erwel steeds meer diensten aan gekoppeld. Bijvoorbeeld geschild, of alsgemengde fruitsalade in bakjes. Niet meer maar wel onderscheidend van deconcurrenten én met meer winst.

INVENTIE EN INNOVATIERuud Smits wil graag een veelgemaakte verwarring de wereld uit helpen: dietussen inventie en innovatie. Inventie is een wetenschappelijk proces waarnieuwe ontdekkingen gedaan worden, innovatie is een maatschappelijkproces waar waarde aan een nieuw idee gekoppeld wordt. Einstein is eenduidelijke inventor, Bill Gates een rasechte innovator.

VERSLAG RUUD SMIT 20 JAAR VOORUIT booosting

NIEUWE PERSPECTIEVEN Innovatie,het oudste beroep van de wereld

>

15

Innovatie is geen solistisch werk zo stelt Smits. Het is teamwerk, waargeharde Beta’s samenwerken met Gamma’s; techneuten met commerciëlen.Want een innovatie is pas een innovatie als het een succesvolle markt kent.‘there in no more beautiful curve than the selling curve’ plachte RaymondLoewy, ontwerper van de greyhoundbus en het cola flesje te zeggen.Nog een misvertand: Innovatie komt de slimme geest aanwaaien. Nee, zegtSmits: innovatie is moeilijk. Voor innovatie moet men uit de bestaandesystemen breken. Gewoonten en normen opzij zetten, tegenstand over-winnen. Creative Destruction: de oude strcuturen afbreken om er weernieuwe, verbeterde structuren voor te kunnen opbouwen.Innovatie vergt dan ook een lange adem: het is een continue inspanning ommensen te overtuigen en concurrenten voor te blijven. De omstandighedenveranderen daarbij doorlopend: economische structuren veranderen, deglobalisering zet door. Een land als Nederland kan al lang niet meerconcurreren met opkomende industriële landen als Korea en China. Wemoeten doorschuiven in de Value Chain: meer toegevoegde waarde aandiensten en producten koppelen: extra diensten, vernieuwde zorg, uitdagenddesign. Hierin loopt Nederland (nog) voor ten opzichte van de Aziatischelanden. Deze verschuiving van aandacht betekent ook een andere wijze vanonderwijs: meer op creativiteit, meer nadruk op samenwerking en oorspron-kelijk denken, minder op het stampen van kennis.En voor de bouw, heeft Smits nog innovatiesuggesties voor de bouw?Jazeker. De eerste is de huidige aanneempraktijken te veranderen. Minderop kosten, meer op life-cycle costs en dus meer op kwaliteit. Ook hetonderwijs moet aangepast. Ook in het bouwkundig onderwijs moet meer denadruk komen op creativiteit en samenwerking. Niet alleen met de eigen(beta) schoolgenoten, maar ook met gamma studenten als bedrijfskunde eneconomie. En pak de twee huidige thema’s op: zorg en duuzaamheid. Debabyboomers gaan vanaf volgend jaar met pensioen. Speel er op in metmeer diensten.

Misschien is dat nog wel het belangrijkste advies van innovatieprofessorSmits van deze bijeenkomst: minder stenen stapelen, meer diensten. <<

booosting VERSLAG RUUD SMIT 20 JAAR VOORUIT

>

16

>

PIET VOLLAARD PLEIT VOOR AFSCHAFFING VAN HET AUTEURSRECHT EN AANTE SLUITEN BIJ DE ‘DELEN-CULTUUR VAN DE 21STE EEUW.

Veel architecten beschermen nog steeds hun gebouwen met het auteurs-recht. Zij proberen daarmee niet alleen plagiaat tegen te gaan, of het beeld-merk te beschermen, nee zelfs wordt er geprobeerd uitbreidingen van eengebouw te voorkomen. Een extra dakkapel zit er niet in als het aan deauteursrechtadepten ligt: een aantasting van de goede naam van dearchitect.

Het is Piet Vollaard, architect en directeur van Archined, een doorn in hetoog. Het past geheel niet meer bij deze tijd van copy-paste en samplen.Neem nou het voorbeeld van de gekromde arcade bij het NederlandsArchitectuur Instituut, door de architect Jo Coenen bedacht voor evene-menten. Echter toen de pilaren werden beschilderd voor de tentoonstellingover Zuid Afrika, protesteerde Peter Struycken hier tegen. Zijn kunstwerk, eenlichtobject in de gekromde arcade, zou erdoor aangetast worden en zijn‘goede naam’ bezoedeld. Het NAi heeft de schilderingen maar verwijderd.Omdat er over de auteursrechten bij architectuur veel onduidelijk is wilVollaard eerst kort schetsen wat het begrip precies inhoud. ‘Het auteursrechtis het recht tot verveelvoudiging en openbaarmaking van een werk vanwetenschap, letterkunde of kunst’. Dit recht is in 1886 vastgelegd in deBerner Conferentie. Het recht beschermt geen ideeën, ideeën zijn niet tebeschermen. Het beschermt alleen de expressie van ideeën. Dus niet hetidee telefoonnummers te verzamelen in een telefoonboek, wel de wijzewaarop het boek is ontworpen. De auteurrechten liggen automatisch bij deontwerper, zelfs bij verkoop van de rechten.

Het klinkt misschien erg logisch dat de ontwerper beschermd wordt, tochvindt Vollaard het voor architecten zeer achterhaald. Allereerst omdat elkearchitect bij zijn ontwerpen schatplichtig is aan talloze andere ontwerpers.Elk gebouw borduurt voort op eerdere ontwerpen. Maar dit is voor Vollaardnog niet eens het belangrijkste argument. Veel essentiëler is het feit datarchitectuur gebruiksvoorwerpen ontwerpt. En als het gebruik verandert,moet het gebouw mee kunnen veranderen. Weerstand hiertegen is amoreel!

GOOI OPEN DIE POORT!Nee, voor Vollaard is het zonneklaar. Het auteursrecht hoort bij de achter-haalde periode van de Romantiek waarin de unieke schepping van dekunstenaar werd aanbeden. Nu, in de 21ste eeuw, verspreid de cultuur zichzo snel en is zo lastig vast te stellen wat de bronnen van een kunstwerk zijn,dat auteursrechten voor ontwerpen zinloos is. Nee gooi open die poort!Het auteursrecht is een rem op innovatie; delen is de motor van onzeinformatietijdperk.

Vollaard stelt voor aan te sluiten bij de Open Source cultuur zoals we die alkennen op het Internet en de kunsten. Het kennisnetwerk Wikipedia en hetcomputerbesturingssysteem Linux zijn twee van de vele voorbeelden.Open Source wil zeggen dat de ontwerper de bron vrijgeeft voor gebruik

door anderen, en daarmee afziet van zijn auteursrechten. Maar ook in deOpen Source cultuur blijven spelregels nodig. De maker kan vastleggen watanderen met zijn ontwerpen mogen doen. Bijvoorbeeld alleen voor niet-commercieel gebruik of te gebruiken met naamsvermelding. Hiervoor zijnal grafics gemaakt die op Internet regelmatig te zien zijn bij foto’s of muziek.(zie kader)????

NIEUWE PERSPECTIEVENCopyright is for losers©®*

VERSLAG PIET VOLLAARD 20 JAAR VOORUIT booosting

17

Voor Piet Vollaard is het duidelijk wat Booosting te komende jaren moetdoen wil het zijn innovatieve aspiraties behouden: ‘Sluit je aan bij de opencultuur van de 21ste eeuw en bevorder de Open Source visie in debouwwereld. Neem het voortouw in een cultuur van delen en zet eendatabase op van Open Source ideeën met hun voorwaarden. <<

txt: Frido van Nieuwamerongenfoto’s: Frank van den Burg

* Uitspraak van Banksky, een kunstenaar die de unieke kunstexpressiebekritiseerde door kunstwerken te bewerken of eigen kunst in musea te hangen.(waar ze meestal binnen twee uur weer verwijderd werden)

>

booosting VERSLAG PIET VOLLAARD 20 JAAR VOORUIT

18

Tijdens het symposium op 10 oktober 2008 kwamen nano technologie enzelf herstellende materialen aan bod, maar er zijn natuurlijk veel meerveelbelovende nieuwe technologieën die Booostingleden mogelijkhedenbieden nieuwe producten, bouwdelen of concepten te ontwikkelen. Er is opdit moment veel innovatie op het gebied van materialen en technieken, demogelijkheden zijn vrijwel onbegrensd. Voor een aantal producten is hetechter wachten op de doorbraak, de eerste ‘killer application’.

Nano coatings

Nanotechnologie is onzichtbaar en toch van enorme invloed op productenen materialen volgens Sylvia Leydecker. Nu nog duur, maar op de langetermijn is een efficiënter gebruik van materialen door nanotechnologie tevoorzien. Te denken valt aan hele dunne coatings die extra kwaliteitentoevoegen aan het onderliggende materiaal, zoals brandwerende-, anti-bacteriële- of uv remmende coatings. Concrete voorbeelden zijn coatings opbeeldbuizen om die antistatisch te maken, en coatings om plastic bestendigte maken tegen krassen. Omdat nanocoatings een zeer nauwkeurigproductieproces vereisen, en voor iedere toepassing specifiek ontwikkeldmoeten worden, zijn ze nog duur. Toch zijn er ook voor de bouw toe-passingen denkbaar. Zo is het mogelijk om een materiaal met carbo nanotubes te bedrukken waardoor het materiaal stroom kan geleiden.

NIEUWE TECHNOLOGIEN

VERSLAG SYLVIA LEYDECKER 20 JAAR VOORUIT booosting

VLNR:

> AEROGEL / NANOGEL IN EEN KUNSTSTOF PROFIEL,

WWW.CABOT-CORP.COM/NANOGEL

> PROEFHUIS VAN KARTON ONTWIKKELD VANUIT DE UNIVERSITEIT VAN SYDNEY

>

booosting VERSLAG SYBRAND VAN DER ZWAAG 20 JAAR VOORUIT 19

Zelf herstellendematerialen

De lezing van Sybrand van der Zwaag ging juist in op zelf herstellendematerialen. We ontwerpen nu voorwerpen uit materialen op een manierwaarbij we proberen schade te voorkomen. Maar ieder materiaal loopttijdens de gebruiksfase schade op. Zelf herstellende materialen reparerendeze schade zelf. Organismen in de natuur bevatten cellen om te creëren,om te signaleren en om te vernietigen. Bij zelf herstellende materialen ishetzelfde principe van toepassing. Zal bij een ‘standaard’ materiaal eenhaarscheur bij belasting na de rustperiode verder worden vergroot, bij zelfherstellende materialen is in de rustperiode het materiaal (deels) hersteld.Daardoor is het materiaal sterker geworden en worden nieuwe belastingenbeter verwerkt. Het onderzoek spitst zich nu toe op het inbrengen vanbacteriën in beton die wakker worden als de beton scheurt, en dat dan

repareren. Zowel Leydecker als Van der Zwaag waren van mening dat de rolvan een Booostinglid die is van het eerste schaap dat over de dam springt,daarna volgt de rest van de kudde. Nieuwe technologieën zijn immers volopbeschikbaar. <<

txt: Jeroen van Nieuwenhuizen

VLNR:

> LITRACON, BETON MET GLASVEZELS, WWW.LITRACON.HU

> MODEL VOOR EEN HOUTEN GRIDSHELL DOOR SHIGERU BAN ARCHITECTS VOOR

CENTRE POMPIDOU IN METZ WWW.SHIGERUBANARCHITECTS.COM

>

Er zijn een groot aantal drivers die nieuwe ideeën voort kunnen brengen.Door daar als Booostinglid bewust mee om te gaan is innovatie testimuleren en aan te wakkeren. Op 10 oktober 2008 werden als voorbeeldzonne-energie en mobiliteit belicht door respectievelijk Wim Sinke en JanBrouwer. Maar allereerst moet de bouw afstappen van de statische enprojectgeoriënteerde beheersing van het bouwen. Het proces moetdynamischer, met aandacht voor de gehele levenscyclus van het gebouw. Defragmentatie van het proces moet verdwijnen. De gerichtheid op de prijs -met maximale afdekking van kosten en risico’s - moet vervangen wordendoor een proces gericht op waarde en nut. Er is vasthoudendheid nodig omde uitdagingen die nieuwe materialen, technieken en drivers ons bieden aante gaan, en om ze in de markt te zetten. Tegelijk moet de bouw van eenaanbod gestuurde naar een vraag gestuurde markt, zodat de ‘kennis-pull’wordt gestimuleerd.

NIEUWE DRIVERS

> GALERIJVLOEREN VAN MICROBETON BIJ HET PROJECT

MONACOPAD IN HAARLEM VAN MARCO HENSSEN

ARCHITECTEN WWW.MICROBETON.NL

20 VERSLAG WIM SINKE 20 JAAR VOORUIT booosting

>

booosting VERSLAG JAN BROUWER 20 JAAR VOORUIT 21

Zonnestroom

Zonne-energie is duurzaam, de terugverdientijd kan terug worden gebrachttot 3 jaar, het is betaalbaar en toepasbaar. In 2050 kunnen we 20 procent vanal onze energie uit zonne-energie halen. Het is de best over de aardbolverdeelde energiebron, maar bedrijven en overheden willen de centraleregie niet uit handen geven. Zij vormen de belemmeringen, en het is aanBooostingleden om de transitie naar decentrale zonne-energie te entameren.Dat was de boodschap van Wim Sinke van ECN in zijn lezing op 10 oktober.Sinke wil bijvoorbeeld het elektriciteitsnetwerk gebruiken om energie televeren aan anderen in plaats van energie te leveren vanuit grote centralesaan eindgebruikers. Eindgebruikers kunnen ook leverancier worden. Zonne-energie is een belangrijke bouwsteen voor onze toekomstige samenleving,en de decentrale opwekking daarvan biedt enorme kansen.

Mobiliteit

Jan Brouwer hield op 10 oktober een betoog voor mutatiecapaciteit. Voorflexibele structuren. Volgens Brouwer zijn we toe aan een andere waar-neming van ruimte en tijd, de mens wil voortdurend reizen. Mobiliteit kaneen belangrijke driver zijn voor innovatie. Een ontwerpend onderzoek metfuturistische ondertoon zou Booosting volgens Brouwer niet misstaan.Innovatoren zijn tenslotte ontevreden, willen verrast worden, willen reizen.‘Reizen’ als driver voor innovatie. <<

txt: Jeroen van Nieuwenhuizen

<

booosting21

>

DRIVERS VERANDEREN VAN VOORAL TECHNO-LOGISCHE EN INDUSTRIELE DRIVERS NAAR MEERSOCIAAL, MAATSCHAPPELIJK EN ECOLOGISCHVAN AARD. ?????

We staan aan de vooravond van een aantal zeercomplexe transities die nú opgelost moetenworden om de wereld van morgen duurzaam enleefbaar te houden. Wij moeten vernieuwendetechnieken, materialen en processen inzetten omcruciale problemen op gebieden als energie,afval, water en voedsel op te lossen. Van eenenergievoorziening gebaseerd op fossiele naarduurzame brandstoffen, van synthetische naarbio-based producten, van gericht op vooralnieuwbouw naar een verandering van de totalevoorraad. Naar bewustwording over gebouwgebruik bij allen die erinwonen, werken of verblijven. Dat is cruciaal omdat de gebruiker uiteindelijkbepaalt of een duurzaam gebouw ook duurzaam is in het gebruik. Wijmoeten beginnen om de gebruiker serieus te nemen en ook te betrekken bijde realisatie van gebouwen. Niet voor niets is dit een van de speerpuntenin het Booostingthema van 2009 More Nature Inside.

BOOOSTING 2.0Zoals in mijn inleiding aangegeven zal Booosting haar rol en betekeniscontinue moeten afstemmen op datgene wat de bouw nodig heeft.Booosting kan deze uitdagende transitie, vanuit haar unieke positie en hetspecifieke profiel van haar aangeslotenen, versnellen. Dat betekent nog meerinspireren, innoveren, informeren. Dit alles teneinde meer te realiseren.Realiseren. Doen. Doen wij dat dan als Booosting, vraagt u zich wellicht af?

Nee, Booosting (lees: de organisatie van -vrijwillig - bestuur en secretariaat) niet. Hetzijn onze aangeslotenen die (in) veel (ge-vallen) en vaak ook met elkaar realiseren.

Het 20 jarig bestaan van Booosting waseen mooi punt om Booosting 2.0 in teluiden, een update van de werkwijzen. Degoede dingen blijven en worden versterkt,bugs worden verwijderd en overbodigezaken eruit gestaakt. Booosting is sindseen aantal jaar het Platform voor Kop-lopers in Bouwinnovatie. De oprichterswaren natuurlijk ook al bouwkoplopers,maar hun accent lag alleen wat anders.

Vaak onbewust staat Booosting aan het begin van veel bouwvernieuwingen.Vreemd genoeg. Nu, onder de werktitel Booosting 2.0, blijven wij gedrevenwerken in de voorhoede. Het verschil is dat we het nu bewuster gaan doenen óók communiceren dat wij dat doen en wat wij doen.

VERJONGINGIk wil Booosting verjongen. Met het nieuwe bestuur is daarmee al een flinkestap gemaakt. We zullen ook jonge ontwerpers, architecten, toeleveranciersen opdrachtgevers aan ons moeten binden. Dat is cruciaal voor hetdynamische karakter van Booosting. Koploper ben je mijns inziens niet vooreeuwig; dat is naast een attitude ook een fase binnen een bedrijf en mens. Blijkt dat ook op te gaan voor En juist als innovator moet je al die signalen(drivers) kunnen oppakken, verwerken en tot vernieuwing weten te brengen.

booosting IN 2009 23

VAN DRIVERS NAAR DOEN

>

24

Booosting 2.0 moet die scherpte, de fijngevoeligheid, het signalerings- enacceptatievermogen van trends en ontwikkelingen houden en de aansluitingmet de jongste generaties innovatoren herstellen. De toevoeging van eenstudent aan het bestuur is daar reeds een goed voorbeeld van. De relatiesmet de drie TU’s en ook de andere universiteiten en hogescholen iseveneens een punt van continue aandacht.

MINDER PRATEN OVER INNOVEREN EN MEER DOENBooosting onderscheidt zich van al die ‘pratende ‘innovatieclubs’ waar er deafgelopen tien jaar nogal wat van zijn bij gekomen (is dat dan de verdienstevan het innovatieplatform van Balkenende?).

Voor het vernieuwde bestuur ligt hier de grootste uitdaging. Het realiserenvan vernieuwing. Zorgen dat er meer concreet vernieuwd wordt en dat debinnen- en buitenwereld dat ook te weten krijgt. Het kritische enopbouwende Booosting geluid gaat weer meer over de bouwbühne. Dat kanalleen als alle Booosting aangeslotenen daar actief aan meewerken. Laatweten dat u erbij hoort en wat u aan het Doen bent om die verandering inde bouw te realiseren. De bouw heeft die BOOOST hard nodig!

ARCHITECTUUR 2.0Van Drivers naar Doen en van Doen naar Architectuur 2.0. Op naar eengebouwde omgeving die beter aansluit bij de hedendaagse maatschappelijkebehoeften. Architectuur 2.0 bezit over de gehele linie een hogere ruimtelijke,technologische en esthetische kwaliteit. Daar zijn de eerste Booosting-koplopers nu reeds mee bezig en daar zullen wij hen en alle anderevakgenoten toe stimuleren. Het realiseren van gebouwen waarin licht, lucht,ruimte en klimaat integraal en op een vernieuwende manier zijngeorganiseerd, zodanig dat het welzijn van de gebruikers er daadwerkelijkop vooruitgaat. Gebouwen waarin de techniek en esthetiek wederomondergeschikt zijn aan het functioneren van het gebouw en de mens die erin verblijft. De gevel eindelijk wordt verlost van haar dunne esthetischevernis. Dit kan alleen tot stand komen via een integrale benadering van

QUOTES 20 JAAR VOORUIT booosting

>

booosting IN 2009 25

opgave, ontwerp, ontwikkelingen en gebruik. En integraal ontwerpen enbouwen kan alleen met architecten die dat volledige proces beheersen enkunnen managen. De architect nieuwe versie 2.0 weet zich omringt doorspecialisten op allerlei gebieden. Hij/zij is in staat om uit alle kennisinputéén integraal ontwerp te maken.

OPEN EN SAMEN INNOVERENU vraagt zich wellicht af of Booosting straks zelf gaat bouwen, productenontwikkelen en op de markt brengen? Nee. De rol van Booosting is en blijftdie van stimuleren, interesseren, informeren, kennisdelen en vooralgelijkgestemde, op vernieuwing gerichte mensen bij elkaar brengen. Hetsucces van innoveren is dat de juiste partijen met gedreven mensenachter hun nieuwe idee staan, zich er voor hard maken. Durven te doen watnu noodzakelijk is; namelijk bouwen aan de wereld van morgen die in balansis met de natuur en de aarde.Daarvoor zijn nieuwe ontwerpen ontwikkelmethodieken noodzakelijk. Het

open innoveren met gelijkgestemde enthousiaste maar vooral geïnspireerdemensen is op en top Booosting. Open Source kan die versnelling in de bouwtot stand brengen. Dat betekent nog intensiever kennis, ideeën enervaringen met elkaar uitwisselen.

VAN DRIVERS NAAR DOENBooosting faciliteert het innovatieproces door de juiste mensen en ideeënbij elkaar te brengen. Maar het bestuur wil dit nog meer en beter gaan doen.Naast de bekende communciatiemiddelen gaan wij intensiever gebruikmaken van nieuwe ICT en mediatools, zoals web 2.0 en digitale gemeen-schappen.

Wij gaan door met het signaleren van de drivers van de wereld vanmorgen; ontwikkelingen, technieken en materialen waarvan wij denken datdie een verschil gaan uitmaken. Het bediscussiëren van vernieuwingtijdens het bezoeken van productielocaties, experimenten, projecten entijdens de expertsessies, looops en poools draagt bij aan het kennis- enkennissenniveau noodzakelijk om innovatiekoploper te blijven.Booosting is een uniek doorgeefluik voor nieuwe kennis en inzichten aan allepartijen die er ontvankelijk voor zijn en het ook werkelijk in de praktijkkunnen toepassen.

Over twintig jaar ben ik graag aanwezig bij Booosting 4.0 – het veertigjarigjubileum. Ik hoop dan met velen van u te kunnen terugkijken op ideeën eninitiatieven die we de komende periode met elkaar gaan realiseren. Samen met Koplopers in bouwinnovatie, die durven geloven in nieuweproducten en nieuwe vormen van architectuur gaan wij het nieuwe jaar in.Dat is en blijft Booosting. Van drivers naar doen!

Atto HarstaVoorzitter

<

QUOTES 20 JAAR VOORUIT booosting26

>


Samenwerken boven in de bouwkolom. Berend Groeneveld

Comfortontwikkeling = milieubewustzijn. Eric Vreedenburgh

Geld verdienen met kennis delen. Roals Vandepoel

Integratie van materialen en installaties. Rick van Tiel

Booosting schakel tussen 3TU en bouwkolom nieuwe stijl. Jouke Post

Innovator stuurt bouwproces aan. Dirk Groeneveld

50% duurzame energie. Iwan van Bochove

Waar staat jullie organisatie over 20 jaar?

>

booosting QUOTES 20 JAAR VOORUIT 27

V00RUIT

Architecten gast in onderzoekslaboratoria. Sylvia Leydecker

Levensduur gestuurd ontwerpen. Stephan Valk

More nature inside design. Atto Harsta

Personal recruitment en architectuur gekoppeld. Henk van Laarhoven

40% groet en specialisme. Eduard Böhtlingk

Smalness, sublime, smart, lokaal, decentraal. Jeroen van Nieuwenhuizen

Horizontale bouwketen; bouwbedrijf is centrale partij. Frank van Rossum

Bekwaam en bevlogen. Friso Kramer

Ketenintegratie. Aart vd Velden

Nieuwe technologieën agenderen. Marcel Vroom

Activiteiten met nieuwe technieken. Karel Vollers

Architectuur waarbij gebruiker centraal staat. Cees van Balen

Controle Center voor nieuwe informatie. Just Renckens

20 JAAR VOORUIT booosting28

>

Wat moet booosting doen om aan die ambities

Gebruiker in beeld krijgen en leren kennen. Robert Winkel

Kennisinstituten betrekken bij Booosting. Mick Eekhout

Beter communiceren. Erik Wip

Serendipity. Eric Vreedenburgh

Vanuit de politieke ideologie samenwerkingsverbanden samenstellen. Frank van Rossum

Iedereen is Booosting. Atto Harsta

booosting 20 JAAR VOORUIT 29

te kunnen voldoen?

<illustraties: Jouke Post

Jos LichtenbergInnovaties die er echt toedoen zijn innovaties die zich op een conceptueelnivo afspelen. En dat betekent ook dat de mensen en ok de bedrijven die jedaarvoor nodig hebt integrators zijn. En ik denk dat de sleutel tot heel veelopeningen juist zit in het gegeven dat je het gehelde traject in z’n geheel kuntzien. Dat is wat ik bedoel met integrator.

Jan BrouwerNu moet die Booost daar weer komen om weer dingen te maken omwérkelijk die materialiteit van de architectuur op een goede manier aan deorde te stellen.

Mick EekhoutIk zou Booosting willen adviseren om een soort generieke brainstorm tehouden over hoe de toekomst over 20 jaar eruit ziet in de hoofden van al diedeelnemers en wat de bouw daar aan kan bijdragen. Want veel van dieproblemen zijn maatschappelijke problemen. En wat Booosting daaraan kan

20 JAAR VOORUIT NIEUWE PERSPECTIEVEN booosting30

>

INNOVATIE,

Jouke PostOntwikkelingen zullen uit een hele andere hoek komen. Ik denk echt dat deproducenten een héle belangrijke rol gaan spelen en dat die hun innovatiesdoor zullen zetten tot op het nivo van het complete bouwwerk

Jan WestraZorgen dat mensen gelukkig worden. Maar ik denk dat het belangrijkste zouzijn voor de komende 20 jaar is dat de andere kant dus de vragende partijveel meer begrip krijgt voor datgene wat wij eigenlijk beogen.

BLOK 1 NIEUWE PERSPECTIEVEN

VOOR BOUWINNOVATIE

NIEUWE PERSPECTIEVEN >INTRO TEKST EEN SAMENVATTING UIT DE FILM (TITEL?) ... VERTOOND OP DEBIJEENKOMST OP ..... OID

en gewoond. En waarbij in dit overvolle Nederland en waarbij wat mij betreftalles in de Randstad mag wonen en de rest (ja want we krijgen meer tijd)mag dan weer wat romantisch en flexibeler zijn in het gebruik. In de huidige en nog steeds en zeer zeker in de toekomstige tijd, is dat weop een hele andere manier die flexibiliteit willen hebben. Namelijk dat er, watik dan zou willen noemen, een stuk mutatiecapaciteit wordt geïntroduceerd,zodat je bij wijze van spreken in je huis aan de overkant, je hebt volgendeweek een feestje en dan kun je dat huis op een andere manier indelen.

Jan WestraWij hebben toen in onze groep gezegd, je moet gewoon over grenzen heendurven te stappen. Dan moet je ook zeggen in de toekomst zijn er geenleidingen meer. Het is toch belachelijk om dingen in leidingen te stoppen.Dus er is een endoderm materiaal in 2050 en dat materiaal doet wat jij wilt,is programmeerbaar. Dus als ik daar op druk dan komt er iets uit, water, gasof iets dergelijks.

bijdragen om dat te stimuleren? En dan weet je zeker dat je niet alleen maarin een vriendenclubje zit, maar dat je ontwikkelingen die je je voorneemt ookwerkelijk van maatschappelijke betekenis zullen gaan worden en dat is eensoort horizonverbreding die ik Booosting graag toewens.

BLOK 2 NIEUWE TECHNOLOGIEEN

VOOR BOUWINNOVATIE

Jan BrouwerIk zou zeggen de stad. De stad in zijn grotere structuren. En niet meer datene woninkje op een stukje grond van 400 m2, maar veel geconcentreerderwonen waar grote structuren gemaakt zouden kunne worden die weer opeen of andere wijze flexibel invulbaar zijn en waar je na vijf jaar ook weer eenandere functie zou kunnen invullen, waarbij geconcentreerd wordt gewerkt

31booosting 20 JAAR VOORUIT NIEUWE PERSPECTIEVEN

>

HET OUDSTE BEROEP VAN DE WERELD

32

Jouke PostIk denk dat de kunststoffen en de recyclingtechnologieën dat zullen de groteklappers worden. De kunst is - om het zo maar te zeggen - het rammelendte houden. Dat er gewoon foutjes kunnen ontstaan. Want juist met hetmaken van foutjes komen juist die leuke dingen eruit. Die je niet verwachten die nou juist de uitvinding zijn.

Jos LichtenbergDe echte grote verandering die vindt plaats op een veel conceptueler nivo.Dus de echte innovator gaat uit al die bottum-up ontwikkelingen op eenbepaald moment de stukjes eruit pakken die hij kan gebruiken.Maar ik denk juist dat de doorbraken liggen op die andere terreinen. Dusheel goed begrijpen hoe je markt in elkaar zit. De antennefunctie. Eigenlijkis dat voor een deel ook waar Booosting altijd al zich sterk voor gemaaktheeft. En daarnaast echt denk ik de technologie van hoe breng ik nou zo’nonderwerp van A naar B? hoe kom ik nou bij het doel wat ik voor ogen heb?

BLOK 3 NIEUWE DRIVERS

VOOR BOUWINNOVATIE

Mick EekhoutInnovatie kan je opvatten als een commerciële betekenis. Maar eigenlijkonder de architecten gezegd is het een intellectuele uitdaging. Mijn adviesvoor jonge startende ontwerpers zou zijn dat zijn nooit tevreden moeten zijnmet wat er is. Dat ze nooit moeten willen weten wat er in de toekomst ligt.Dus ze moeten moedig zijn, ze moeten ook naïef zijn, ze moeten welintelligent en ze moeten niet ophouden. Een goed uithoudingsvermogenhebben. Niet ophouden te vechten tegen alle problemen in het bouwprocesom hen heen en ze moeten uithoudingsvermogen hebben.

20 JAAR VOORUIT NIEUWE PERSPECTIEVEN booosting

>

booosting 20 JAAR VOORUIT NIEUWE PERSPECTIEVEN 33

Jan WestraNet zoals Renzo Piano zei: ‘Je moet eigenlijk op de knieën door defabrieksvloer heen kruipen om erachter te komen hoe ze het nu eigenlijkprecies doen.’ Díe nieuwsgierigheid die moeten ze in ieder geval hebben. Endaarnaast moeten ze oog hebben wat dat ook voor bijdragen levert aan detotale productie. Kijk, je moet niet vergeten. Booosting is voortgekomen uitdrang.

Jos LichtenbergDe kunst om een marktprobleem helder te formuleren en dat te vertalen infysieke producten dat daar eigenlijk de kern van de doorbraak ligt.Het identificeren van wat is nou echt het probleem in de markt. Als je datgoed kunt is dat wat mij betreft de basis van marketing eigenlijk.

Jouke PostInnovatie is op zich nooit een driver. Dat komt uit ergernis voort.

Jan BrouwerJe moet Booosting kwalificeren als een mentaliteit. Van al die gedrevenheid… Als de gedrevenheid er is dan komt het resultaat vanzelf. <<<

<

34

>

Beton > De ontwikkelingen in de betontechnologie spitsen zich toe op hetsamenstellen van steeds intelligentere combinaties van cement, vulstoffenen toeslagstoffen. Lichter, sterker en slimmer.

Inflatable, deflatable > De voordelen van inflatabels en deflatables zijn allanger bekend, maar door de ontwikkeling van nieuwe membranen en foliesopent zich een scala aan nieuwe mogelijkheden die licht van gewicht zijn.

Membranen > Membranen kunnen uit verschillende vezels worden samen-gesteld, zijn enorm sterk, goed te bedrukken en hebben een langelevensduur. Natuurlijke vezels zijn een kans voor dit lichte materiaal.

Verlichting > LED-verlichting is de toekomst. De lampen hebben geringeafmetingen, een laag stroomverbruik, zijn makkelijk af te stellen en hebbeneen zeer lange levensduur.

Isolatie > Aerogel of Nanogel is één van de veelbelovende nieuwe isolatie-materialen die kansen bieden voor nieuwe producten in de bouw.

Glas > Er is nog veel innovatie mogelijk in de verschillende lagen waaruittoepassingen in glas tegenwoordig worden opgebouwd. Ook de samen-stelling van het glas zelf biedt veel nieuwe perspectieven voor de toekomst,zoals de opwekking van energie.

ONTWIKKELINGEN 20 JAAR VOORUIT booosting

KOP ZINNETJESKORT INTRO...ONTWIKKELINGEN OP HET GEBIED VAN....

booosting ONTWIKKELINGEN 20 JAAR VOORUIT 35

>

Composieten > Composieten veroveren de markt doordat ze beter bestandzijn tegen veroudering door UV-straling, temperatuur-schommelingen ofmechanische beschadigingen. Composieten bieden fantastisch nieuwekansen voor ontwerpers en bouwers om te experimenteren met kleur,uiterlijk, afmetingen en gewicht.

Hout > Met name bij veelvormige driedimensionale schaalconstructies zijnhouten gridshells ofwel netwerkschalen goed bruikbaar. Netwerken van lijn-vormige elementen zijn relatief gezien zeer sterk en economisch gunstigvanwege het extensieve materiaalgebruik.

Karton > Karton kan worden opgebouwd uit verschillende lagen, is een-voudig te bewerken en de eigenschappen van het karton zijn aan te passenom invloeden van bijvoorbeeld vocht, brand of puntlasten te weerstaan. Hetis licht van gewicht, relatief goedkoop, elektrisch isolerend en(op)vouwbaar. Het is te bedrukken, geschikt voor hergebruik en het ismilieuvriendelijk.

Duurzaam bouwen > Duurzaam bouwen biedt legio kansen voorBooostingleden om energiezuinig, efficiënt en milieuvriendelijk te bouwen.Vooral nu de technologische ontwikkelingen elkaar in rap tempo opvolgenop dit gebied.

IFD > Industrieel Flexibel Demontabel bouwen is reeds succesvol, maar kanverder worden uitgerold in de bouw. Het biedt goede mogelijkheden omproducten en bouwsystemen te vernieuwen en verder te integreren.

Licht van gewicht > Het bouwproces kan efficiënter als je snel en licht bouwt.Lichte gebouwen zijn niet alleen eenvoudiger te bouwen, ze zijn ookgemakkelijk verplaatsbaar of makkelijker aan te passen.

36

Krimp > Krimp is een kans voor kwaliteit voor recreatiegebieden, woon-gebieden en bedrijfsterreinen. Wordt slopen nu pas vaak in het laatste gevaloverwogen, in een krimpende markt zal de vraag naar kwaliteit daarvermoedelijk verandering in brengen. Krimp van de bevolking zou wel eenseen uniek kans kunnen zijn om een hoogwaardiger samenleving te realiseren.

Het proces > Een zo vroeg mogelijk in een innovatieproces opgezetteintegrale samenwerking is essentieel. Partijen moeten met anderen mee-denken in één proces. Ook kennisoverdracht vanuit andere vakgebieden isdaarbij belangrijk.

Computer > De computer biedt steeds krachtiger software, mogelijkhedenvoor rapid prototyping, het genereren van intelligente ontwerpen, beelden,gebouwen en animaties. Er zijn legio kansen voor innovatie dankzij dezetool.

Cradle to Cradle > De kracht van Cradle to Cradle is slim, zuinig enaccommoderend om te gaan met de aarde. De industrie moet revolutionairanders gaan produceren, met andere materialen en andere grondstoffen.

Water > Bouwen op water biedt in ons waterrijke land een scala aanmogelijkheden voor nieuwe woonvormen, drijvende systemen of funde-ringen. Kansen voor innovatie dus.

Eindgebruikers > Er liggen enorm veel kansen om in te spelen op de wensenvan eindgebruikers. Dat kan door middel van unieke producten voor deklant, of door te focussen op een regio of consumentengroep. <<

ONTWIKKELINGEN 20 JAAR VOORUIT booosting<

booosting INTERVIEW ATTO HARSTA & HARM BOOMSMA 37

>

INDUSTRIALISEREN VAN HET BOUWPROCES ALLEEN VINDEN ZE NIET MEERGENOEG BIJ BOOOSTING. ER MOETEN MAATSCHAPPELIJKE KWESTIESWORDEN AANGEPAKT, ALS CO2-UITSTOOT EN HET AFVALPROBLEEM. DATVRAAGT OOK OM ANDERE PARTNERS. AL TWINTIG JAAR

‘Tja, die kreet innovatie’, verzuchten Harm Boomsma en Atto Harsta bijnain koor. De vertrekkende en de nieuwe voorzitter van Booosting worstelenbeiden met de in hun ogen inmiddels uitgeholde term. Booostingstimuleert al twintig jaar de innovaties in debouw door toeleveranciers ontwerpers enarchitecten bij elkaar te brengen en samennieuwe producten te ontwikkelen. Terugkijkendheeft dit een indrukwekkend scala aangerealiseerde producten opgeleverd. Maartegenwoordig lijkt het wel of iedereen bezig ismet innovaties en out of the box denken.Harsta: ‘Als aannemers geen vooroverleg meerplegen en op een andere manier het aan-bestedingsproces organiseren, noemen ze hetook innovatie. Of als een corporatie anderewoonvormen introduceert. Iedereen innoveert.’

Of de vlag de lading nu dekt of niet, ook in de volgende twintig jaar zal hetjubilerende Booosting, naar Harsta’s stellige overtuiging aan de basis staanvan menig technische vernieuwing in de bouw. ‘We blijven actief metproducten als vernieuwende glasgevelconcepten, flexibele bouwcasco’s enindustriële bouwsystemen. Maar het gaat niet meer om het vernieuwenlouter omdat het technisch kan. Die slag is inmiddels wel gemaakt.

Harstra: ‘We willen producten ontwikkelen die ook sociaal- maat-schappelijke problemen oplossen. Zoals de CO2-uitstoot, het afvalprobleemen het energieverbruik. Daar moeten Booosting-leden leidend in zijn.’

Om dat te bewerkstelligen zal het bestuur van de stichting op zoek gaan naarnieuwe partners. Innovatieve woningcorporaties, energiebedrijven, beleggersmisschien. Partijen die problemen in de gebouwde omgeving aan den lijveondervinden en dus precies weten waaraan behoefte is. Harsta: ‘Om een

CO2-neutrale wijk te ontwikkelen heb jeeen energiebedrijf nodig dat gelooft indecentrale opwekking en niet koste watkost de eigen bestaande infrastructuurwil uitnutten. Maar je moet er ook eencorporatie, stadsdeel of vooruitstrevendeontwikkelaar bij betrekken. Dergelijkevraagstukken los je niet alleen op door eenslimme ontwerper en een innovatievetoeleverancier bij elkaar te brengen.’

De nieuwe leden die Booosting zoekt,zijn bovendien partijen die lang genoegaan projecten gebonden zijn om

meerinvesteringen te willen plegen die zich pas over langere termijnterugverdienen. De angstvallige focus van veel bouwpartijen op de primaireinvesteringskosten is dodelijk voor elke vorm van innovatie. Hetlevenscyclusdenken met aandacht voor de exploitatieperiode isnoodzakelijk. Partijen moeten ook bereid zijn hun nek uit te steken omvastgeroeste patronen en samenwerkingsverbanden te doorbreken.

BOOOSTING ZOEKT VERBREDING BIJANDERE DISCIPLINES

INTERVIEW ATTO HARSTA & HARM BOOMSMA booosting38

>

booosting INTERVIEW ATTO HARSTA & HARM BOOMSMA 39

Grote inspiratiebron is, als het aan Harsta ligt de natuur. In de toespraak diehij vrijdag tijdens het jubileumcongres in Rotterdam afsteekt. spreekt hij deovertuiging uit dat gebouwen in de toekomst ‘more nature inside’ krijgen.Met een knipoog naar Intel, de leverancier van de rekenchips in zo’n beetjealle pc’s. Een pv-paneel doet volgens Harsta niet veel anders dan debladgroenkorrels in de bladeren van planten. ‘En waarin verschiltbetonkernactivering van een wijdvertakt bloedvatennet dat warmte enkoude afgeeft in het lichaam’, vraagt hij. ‘Er zal meer naar de natuur wordengekeken voor het ontwikkelen van echt slimme producten en processen.Biomimicry heet het vak dat de natuur probeert te imiteren.’

Dat zorgt er volgens de aanstaande voorzitter automatisch voor datgebouwen leefbaarder zullen worden en beter aansluiten bij de menselijkenatuur. Heel anders dan het grauwe jaren zeventig-wegrestaurant langs deA15 waar Boomsma en Harsta elkaar ontmoeten voor het interview. Deverdiepinghoogte is laag, de ramen klein en op een milde najaarsdag staatde cv-ketel al hard te loeien en zorgt voor een verstikkend klimaat. Harstawordt erg treurig van dergelijke gebouwen en ziet daar een belangrijkeopdracht voor de leden van Booosting. ‘We realiseren ons onvoldoendehoelang gebouwen er staan nadat ze van de tekentafel komen. Deintelligentie van twintig miljoen jaar evolutie kan en zal onze omgeving, degebouwen en de gebouwde omgeving verbeteren.’

Boomsma heeft met een club bouwpartners die hij met zijn eigen bedrijfbegeleidt, inmiddels het allerhoogste abstractieniveau aangeboord. Hij buigtzich met een bonte mix van bedrijven over de ideale woonwerksituatie in2015. Niet eens zo heel ver weg. Toen voor die exercitie de kosten in kaartwerden gebracht voor een gemiddelde werkplek in Nederland, bleek hetgebouw daarvan slechts 40 procent voor zijn rekening te nemen. Totverrassing van iedereen bleek de ict voor een werkplek globaal een evengroot aandeel te beslaan. Die constatering was aanleiding om ook partijen als Philips en Cisco bij debrainstorm te betrekken, waarna de discussie een heel andere kant op ging.

De groep heeft voorlopig een aantal stedelijke knooppunten geselecteerdwaar grote investeringen gaan plaatsvinden en is nog mijlenver verwijderdvan iets concreets als een gebouw. Maar Boomsma is ervan overtuigd dater heel interessante oplossingen uit zullen komen.

Dit zijn compleet andere kwesties dan die waarover de oprichters vanBooosting zich destijds bogen, realiseren de komende en de vertrekkendevoorzitter zich. Technische vernieuwing was voor mannen als Jan Brouwer,Mick Eekhout en Jan Pesman bijna een doel op zich. Ze hebben aan de basisgestaan van vele indrukwekkende vernieuwingen, zoals lichte stalenbouwsystemen, constructieve glastoepassingen en composiet-gevel-panelen. Zonder de interactie tussen architecten, ontwerpers en toe-leveranciers was dat nooit voor elkaar gekomen. Harsta: ‘Maar nu moetenwe een stap verder gaan. Dat gevelpaneel moet door slimme toevoegingenals titaniumdioxide de CO2-uitstoot terugdringen en de glaskap moet ookelektriciteit opwekken of het tapwater opwarmen. Wat gelijk blijft, is dat wenet als vroeger consequent over de schutting blijven kijken bij anderevakgebieden als scheepsbouw, vliegtuigbouw en productontwerp.’

‘Wat Booosting in de toekomst waarschijnlijk beter moet doen’, geeftBoomsma zijn opvolger tot besluit mee, ‘is het belang benadrukken van deBooosting-bijdrage. Als ik bijzondere bouwprojecten tegenkom ergens inNederland, zijn er in negen van de tien gevallen Booosting-partners bijbetrokken. Alleen weet niemand dat en wordt er ook op geen enkele manierruchtbaarheid aan gegeven. We mogen onszelf best wat vaker op de borstkloppen en het Booosting-merk nadrukkelijker uitdragen.’ <<

Dit interview is geplaatst in den Cobouw van 8 oktober 2008.

tekst: Ad Tissinkfoto:

<

DEEL IIBOOOSTING 2.0

DOELSTELLING booosting42

Betreft: Publicatie Congres BOUWEN IN DE BOVENSTADvan 11 april 2007

Rotterdam, 26 juni 2007

Geachte ,

Met plezier bieden wij u, als deelnemer aan het congres Bouwen in deBovenstad, dat Booosting op 11 april jl. samen met stichting Bovenstadorganiseerde, de publicatie aan van deze discussiemiddag.

De uitgave beschrijft vooral de proeftuinen en de conclusies die uit dezeinspirerende bijeenkomst zijn voortgekomen.

Met vriendelijk groet, namens Peter Bart / voorzitter Bovenstad

Harm BoomsmaVoorzitter Booosting

?????????

DOELSTELLINGBooosting heeft zich als doel gesteld het proces van vernieuwingen verbetering in de bouw wezenlijk te versnellen; daarvoor wil zijideeën en projecten op het gebied van Onderzoek, Ontwerp enOntwikkeling initiëren en faciliteren.

>

booosting TESTIMONIALS 43

‘Innovatie door Inspiratie, Informatie en de mensen die er toe Doen.Bij Booosting ontmoet je inspirerende gelijkgestemden, waarmee je opboeiende locaties of na prikkelende kennisuitwisselingsbijeenkomsten kanpraten over het hoe en wat rondom bouwinnovatie. Juist de laagdrempeligesfeer van innovatoren uit allerlei disciplines en met allerlei achtergronden(ontwerpers, architecten, toeleveranciers en opdrachtgevers) maakt hetelkaar ontmoeten en samen zaken oppakken zo krachtig. Een positieve ensnelle manier om de dagelijkse bouwpraktijk met één booost een stap verderte brengen. Dát is Booosting!’Atto Harsta, Directeur Aldus bouwinnovatie, Voorzitter Booosting

‘Als je mee wilt werken aan het stroomlijnen van de bouwkolom én van hetbouwen, dan zit je bij Booosting goed.’Berend Groeneveld, Directeur InterDam Projects, Penningmeester

‘Je wilt je enthousiasme voor innovatie delen, je wilt je bijdrage leveren aannieuwe richtingen in de bouw: dus ben je aangesloten bij Booosting!’Iwan van Bochove, R&D Ecofys, Algemeen bestuurslid

‘Aansluiten bij Booosting levert nieuwe kennis en kennissen op.’Esther Hebly, Hoofd R&D Oskomera Gevelbouw, Algemeen bestuurslid

‘In ieder geval is het netwerk van mensen die geïnteresseerd zijn invooruitgang, in vernieuwing in de bouw heel belangrijk. Booosting biedt demogelijkheid om mensen met dezelfde mindset te ontmoeten, gelijk-gestemden, die je op straat niet zo maar tegenkomt.’Robert Winkel, Architect/directeur MEI architecten & stedenbouwers,Algemeen bestuurslid Booosting

WAAROM AANSLUITEN BIJ BOOOSTING?

TARIEVEN BOOOSTING 2009

De tarieven voor aangeslotenen bij Booosting per 1 januari 2009 zijn percategorie, per jaar als volgt vastgesteld:

A. Architectenbureaus: 1 - 2 partners/medewerkers € 281,003 - 10 partners/medewerkers € 561,00> 10 medewerkers € 1.122,00

B. Productie- en bouwbedrijven:€ 45 miljoen omzet € 1.122,00€ 45 - 450 miljoen € 1.683,00€ 450 miljoen omzet € 2.346,00

C. Industrieel ontwerpbureaus: zie A

D. Advies- en constructiebureaus: zie A

E. Brancheorganisaties: € 1.122,00

F. Onderwijs: € 561,00

(Tarieven zijn exclusief 19% BTW)

Voor zuster/dochterorganisaties die een aparte naamsvermelding,adressering en contactpersoon wensen wordt 50% van het oorspronkelijketarief voor de betreffende categorie in rekening gebracht. De contributie wordt voldaan per kalenderjaar. Een opzegging graag schriftelijk en vóór 1 december indienen bij hetsecretariaat.

LID WORDEN VANBOOOSTING? U bent een koploper in de bouw en u wilt meer weten over StichtingIndustrieel Bouwen Booosting, het netwerk voor innovatieve bouw-professionals.

Vraag een informatiepakket aan bij het secretariaat. Telefoon 010-282 9950of [email protected]. Of spreek een van de bestuursleden aan.

Als uw interesse gewekt is, kunt u een aanmeldingsformulier invullen en aanhet secretariaat van Booosting toesturen.

In een gesprek bij u op de zaak komen twee bestuursleden persoonlijk metu kennismaken. Een van de twee bestuursleden is een vertegenwoordiger uiteen beroepsgroep waar u ook toe behoort. Twee vragen staan hierbijcentraal:Wat kan Booosting voor u betekenen?Wat kunt u voor Booosting betekenen?

In de eerstvolgende bestuursvergadering wordt uw aanmelding besprokenen wordt uw aanmelding definitief geaccepteerd of afgewezen. U krijgthierover bericht.

WORDT LID booosting44<

booosting PARTICIPANTEN 45

ADVIES- EN CONSTRUCTIEBUREAUS > ABT adviseurs inbouwtechniek- www.abt.eu > Aldus bouwinnovatie- www.aldus.nl > Arcadis-www.arcadis.nl > Boomsma Innovations- www.inno-experts.nl > CorsmitRaadgevend Ingenieursbureau- www.corsmit.nl > dgmr raadgevendeingenieurs- www.dgmr.nl > DHV Bouw en Industrie- www.dhv-bouw.nl> Ecofys- www.ecofys.nl > Façade Consulting & Engineering- www.facade.nl> GeNie Consult en Partners- www.genieconsult.nl > IBS Consultants-www.ibsconsultants.nl > InnoBuild- www.innobuild.nl > Interdam Projects-www.interdamprojects.com > MetzConsult- [email protected]> RGD, directie Advies en Architecten- www.vrom.nl/rijksgebouwendienst> Schoonderbeek & Partners Advies- www.spaede.nl > IngenieursbureauZonneveld- www.zonneveld.com > Els Zijlstra- www.materia.nl <

PRODUCTIE- EN BOUWBEDRIJVEN > Alcoa Architectuursystemen-www.alcoa.com > Bayards Aluminium Constructies- www.bayards.nl> BIK Bouwprodukten- www.bik-nl.com > BRS Staalwerken- www.brs.nl> Corus Bouw- www.corusbouw.nl > Doorwin- www.doorwin.nl> Eaton Holec Laagspanning- www.holec.com > van Geel Legrand-www.vangeellegrand.nl > Holonite- www.holonite.nl > Hunter DouglasConstruction Elements- www.luxalon.com > Limelight- www.limelight.nl > Mat Afbouw- www.matafbouw.nl > MBI- www.mbi.nl > De MeeuwOirschot- www.demeeuw.com/nl > Octatube Space Structures-www.octatube.nl > Oskomera- www.oskomera.com > Plastica Plaat-www.plastica.nl > Platinox Special Products- www.platinox.nl > Polyblock > Poly Products- www.polyproducts.nl > Rockwool- www.rockwool.nl> SAPA RC System- www.saparcsystem.com > Trespa International-www.trespa.com/nl > Ubbink Nederland- www.ubbink.nl > Vastbouw Oost-www.vastbouw.nl > Wagenbouw Accommodaties- www.wagenbouw.nl> ZNS Van Dam Geveltechniek- www.van-dam.nl > Zoontjens-www.zoontjens.nl <

ARCHITECTENBUREAUS > AA Architecten- www.aaarchitecten.nl> Archipel Ontwerpers- www.archipelontwerpers.nl > ArchitectenburoAgterberg- www.agterberg.net > AREA architecten- www.area-architekten.nl > Arconiko Architecten- www.arconiko.com> Atelier PRO- www.atelierpro.nl > Van der Breggen Bouw i.d.-www.vanderbreggenbouwid.nl. > Architectenbureau Boesten- van Vliet-www.architectuureninterieur.nl > Böhtlingk architectenbureau-www.bohtlingk.nl > Jan Brouwer > CEPEZED- www.cepezed.nl > EGMArchitecten- www.egm.nl > Henket en partners architecten- www.henket.nl> Marco Henssen Architecten- www.marcohenssen.nl > INBO-www.inbo.com > Martin W Smit Architects- www.mwsarchitects.com> MAS architectuur- www.masarchitectuur.nl > Mei Architecten enStedenbouwers- www.mei-arch.nl > Architecten Van Mourik-www.architectenvanmourik.nl > MoveYou- www.moveyou.nu > Piode-www.piode.nl > Jouke Post- www.xxarchitecten.nl > Royal HaskoningArchitecten- www.royalhaskoning.com > RPHS architecten- www.rphs.nl> Jan Timmers- www.jantimmersenco.nl > Verburg Hoogendijk Architecten-www.vharch.nl <

INDUSTRIEEL ONTWERPBUREAUS > Designers ‘N Associates | DNA-www.dna-dna.nl > Friso Kramer > Jaap Koning > Robin Hood Produkties-www.robinhoodprodukties.nl > Marcel Vroom- www.marcelvroom.nl <

BRANCHE-ORGANISATIES > Bouwen met Staal-www.bouwenmetstaal.nl > Cement&BetonCentrum-www.cementenbeton.nl > Centrum Hout- www.centrum-hout.nl > VMRG-www.vmrg.nl <

ONDERWIJS > TU Delft, vakgroep Bouwtechnologie-www.buildingtechnology.tudelft.nl > TU Eindhoven, faculteit Bouwkunde-www.bwk.tue.nl/ade < < <

20 JAAR VOORUIT booosting46

voorzitter Atto Harsta Aldus Bouwinnovatie >> nieuwe functie <<Vicevoorzitter Martin Smit Martin W Smit Architects >> nieuw lid <<Penningmeester Berend Groeneveld Interdam Projects >> nieuw lid <<Secretaris Karel Vollers TU Delft, faculteit BouwkundeAlgemeen lid Esther Hebly Oskomera GevelbouwAlgemeen lid Iwan van Bochove Ecofys >> nieuw lid <<Algemeen lid Robert Winkel MEI architecten en stedenbouwers >> nieuw lid <<Studentbestuurslid Jasper Moelker TUD Bouwkunde/Bout >> nieuw lid <<

n ATTO HARSTA n MARTIN SMIT n BEREND GROENEVELD n KAREL VOLLERS! ESTTHER HEBLY ! IWAN VAN BOCHOVE ! ROBERT WINKEL ! JASPER MOELKER

BESTUUR

<

Booosting kan ook omschreven worden als een ideële club. Voor aan-geslotenen zijn alle bijeenkomsten uiteraard gratis toegankelijk. Voor (nog)niet bij ons aangesloten organisaties die geïnteresseerd zijn in deelnamewordt een bescheiden toegangsbedrag in rekening gebracht. En soms prijktde omschrijving AVA bij de uitnodiging. Dit staat voor Alleen toegankelijkVoor Aangeslotenen. Een dergelijke besloten bijeenkomst is er 1 à 2 per jaar.

Dan hebben we het gemakshalve even niet over de studentenprijsvragen, detoolkits, workshops en Ronde Tafels. En de studies, debatten & discussiesen expertmeetings kunnen op verzoek ook worden toegelicht.Bovendien is het goed te weten dat het energieke bestuur voostander is vanhet combineren van verschillende activiteiten. Dit omdat dat de inhoud vandeze tijdsbesteding versterkt. U kunt dan denken aan een Looop én eenbedrijfsbezoek.

NIEUWJAARSBORRELTijdens de 1e bijeenkomst van hetnieuwe jaar een proost en bekend-making van het nieuwe thema. In2008 is het thema More NatureInside.

SYMPOSIUMEen themadag ter ere van hetlustrum. Oktober 2008: 20 jaarBooosting; Booosting 20 jaarvooruit!

BEDRIJFSBEZOEKAangeslotenen presenteren hunproductiemogelijkheden en hunkennisexpertise.

ACTIVITEITENBOOOSTING Elke maand organiseren bestuur en secretariaat van Booosting een bijeen-komst waarin kennis wordt overgedragen op een stimulerende wijze. Doelis de onderlinge samenwerking te stimuleren en nieuwe kennis over tedragen teneinde gebouwdelen, bouwtechnieken en gebouwen te kunnenverbeteren. De meeting wordt vaak aangevuld met de, inmiddels befaamde,tegenlezing, een positief kritische én leerzame noot, als opmaat voor dediscussie. Zowel een Booostingbedrijf, als een interessante ‘externe‘organisatie kan gastheer zijn.

Regelmatig wordt Booostingspecialisten gevraagd hun expertise in tezetten bij de ontwikkeling van nieuwe producten en om mee te werken aannieuwe initiatieven om de bouw - in de breedste zin van het woord - verderte ontwikkelen. Veel bestuursleden zijn jurylid van Prijsvragen, zoalsGeveltotaal, Comité van aanbeveling Goed Industrieel Ontwerp, de DaylightAward, Bouwinnovatieprijs.

Bestuursleden wordt gevraagd naar hun visie op bouwinnovaties, de vakperspubliceert hun vooruitstrevende visies met frequentie. Anderzijds schrijvenbestuursleden ook zelf vaak in vakbladen.

Veel contactpersonen zijn ook werkzaam als docenten aan een van defaculteiten van de Technische Universiteiten in Nederland, België enDuitsland. Het bestuur is in 2007 uitgebreid met een studentbestuurslid, omnog nauwere banden met studenten en de diverse studieverenigingen tebereiken. Er is goede samenwerking met andere kennisinstituten en onderzoeks-instellingen als Designlink, ECN, Esprithuis, Innovatienetwerk, SBR,SenterNovem, SEV, SLD, Syntens, TNO, TWA Netwerk.

47booosting ACTIVITEITEN

NIEUWJAARSBORREL JANUARI 08

KRAANSPOOR AMSTERDAM >

>

48 20 JAAR VOORUIT booosting

n BOOOSTING BRANCHEVREEMD 5/08 JACHTBW! ELEVATOR PITCH ROTTERDAM MAART 2006 ! LOOOPn BEDRIJFSBEZOEK POLYNORM ???????

booosting 20 JAAR VOORUIT 49

PROJECTBEZOEKInteressant nieuw gebouw bezoeken4/07 kerk Maassluis5/08 CitzM

ARCHITECTENPRESENTATIEKennismaking met nieuw aangesloten architectenbureaus

BOOOSTING BRANCHEVREEMDLeren van aanpalende disciplines, zoals scheeps-, jachtbouw, (zweef-)vliegtuigbouw, ruimtevaart, automotive, mode, kunst, food, decorbouw entextielindustrie.

ELEVATOR PITCHAdvies en steun aan jonge ontwerpers/uitvindersPRODUCTONTWIKKELINGBIJEENKOMSTIn teamverband specifieke problemen oplossen of nieuwe productie-mogelijkheden samen aanpakken

THEMABIJEENKOMSTMet specialisten verdiepen we in een middag de actualiteit van bijvoorbeeldHout of Staal of Licht of Amfibisch bouwen, Autarkisch bouwen, zonne-energie.

LOOOPTien Booosting experts buigen zich een dagdeel over een concreteprobleemstelling van een opdrachtgever. Een effectieve brainstorm overbijvoorbeeld technische knelpunten of beperkte toepassingsmogelijkhedenvan de (door de opdrachtgever) voorgestelde technologie. Offerte opaanvraag. Okt07 VAP

NIEUWSBRIEFVijf keer per jaar geeft Booosting een nieuwsbrief uit. Deze staat boordevol

>

n AUTOMOTIVE! TU E

50

innovatienieuws van de bij Booosting aangesloten organisaties. U kunt zichhierop abonneren tegen een gereduceerd tarief van € 40,00 ? per jaar.Aangeslotenen ontvangen de nieuwsbrief gratis. Binnenkort verschijnt eendigitale nieuwsbrief en wordt de website interactiever. <<

VERSLAG RUUD SMIT 20 JAAR VOORUIT booosting

! THEMABIJEENKOMST ???????n PROJECTBEZOEK CITYZEN MEI 2008

<

booosting ACRONIEM

Boo

ostin

g

post

bus

386

300

0 A

J Rot

terd

amPOSTZEGEL

NAAM

BEDRIJF

ADRES

POSTCODE

WOONPLAATS

TELEFOON

E-MAIL

Is g

eïnt

eres

seer

d in

een

lidm

aats

chap

bij

Boo

ostin

g en

ont

vang

t hi

erov

er g

raag

info

rmat

ie.

�

booosting

an

two

ord

ka

art

BEVORDEREN VAN

ONDERZOEK,

ONTWERP EN

ONTWIKKELING DOOR

SAMENWERKENDE

TEAMS M.B.T.

INDUSTRIELE

GEBOUW(ONDERDELEN)

51

AA ArchitectenJemima de Brauwerearchitect/partnerCaballero FabriekSaturnusstraat 602516 AH DEN HAAGT 070 350 4203F 070 351 2717E [email protected]

ABT Frans van Herwijnenalgemeen directeurArnhemsestraatweg 358VELPPostbus 826800 AB ARNHEMT 026 368 3111F 026 368 3110E [email protected]

Alcoa Architectuursystemen Wim J.H. van den BergdirecteurDaltonstraat 17HARDERWIJKPostbus 303840 AA HARDERWIJKT 0341 464 603F 0341 427 225E [email protected]

>

SPONSORED BY booosting52

Het Booosting Infobook is tot standgekomen met hulp van de volgendesponsors:

Aldus bouwinnovatie Atto Harsta,strategisch enmarktgericht bouwinnovatorBemuurde Weerd OZ 313514 AP UTRECHTT 030 238 0304F 030 238 0305E [email protected]

ArcadisCharif MounjiprojectleiderGevers Deynootweg 93DEN HAAGPostbus 843192508 AH DEN HAAGT 070 3583 533F 070 3546 163E [email protected]

architecten van Mourik Klaas Herremaarchitect Wassenaarseweg 322596 CJ DEN HAAGT 070 360 6830F 070 356 1204E [email protected]

Arconiko Architecten Frido van Nieuwamerongenarchitect/directeurGroothandelsgebouw, unit A7.006Stationsplein 45ROTTERDAM Postbus 3993000 AJ ROTTERDAMT 010 412 3181F 010 404 7597E [email protected]

>

booosting SPONSORED BY 53

Area Architekten Rob Korverarchitect/directeurKuiperij 41185 XS AMSTELVEENT 020 645 5941F 020 647 3698E [email protected]

Bayards Aluminium Constructies Dick de Kluyver commercieel directeurVeerweg 2Nw LEKKERLANDPostbus 92958 ZG Nw LEKKERLANDT 0184 683 000F 0184 684 345E [email protected]

BIK Bouwprodukten Rob Verwer managing directorVan Rozendaalstraat 13SPANBROEKPostbus 31716 ZG OPMEERT 0226 366 161F 0226 351 180E [email protected]

>


Atelier PRO Paul VlaararchitectKerkhoflaan 11aDEN HAAGPostbus 856162585 CH DEN HAAGT 070 350 6900F 070 351 49710E [email protected]

Boomsma Innovations bvHarm Boomsmabouwinnovator/directeurWilgenrijs 14711 PK SINT WILLEBRORDT 0165 388 283F 0165 388 261E [email protected]

Bouwen met Staal Arend Dolsma, marketing- /communicatiemedewerkerBoerhaavelaan 40ZOETERMEERPostbus 1902700 AD ZOETERMEERT 079 353 1277F 079 353 1278E [email protected]

BRS GroepPeter Thunalgemeen directeurIndustriestraat 15MOERKAPELLEPostbus 272750 AA MOERKAPELLET 079 593 1414F 079 593 2479E [email protected]

Cement&BetonCentrum Hans KöhnemarketingcommunicatieSint Teunislaan 15231 BS DEN BOSCHT 073 640 1231F 073 640 1284E [email protected]

>


Centrum Hout Eric de Munck, teamleiderhoutpromotie + voorlichtingWesteinde 8ALMERE BUITENPostbus 13501300 BJ ALMERET 036 532 9821F 036 532 9571E [email protected]

Corsmit RaadgevendIngenieursbureau Jan J.M. Font Freideraadgevend ingenieur/directeurSir Winsston Churchilllaan 366RIJSWIJKPostbus 2082280 AE RIJSWIJKT 070 394 9305F 070 394 1396E [email protected]

De Meeuw Oirschot Helga van Oirschotarchitect Industrieweg 4EINDHOVENPostbus 185688 ZG OIRSCHOTT 0499 572 024F 0499 574 605E [email protected]

DHV Bouw en Industrie John G. Krausconstructeur/directeurWijnhaven 140ROTTERDAMPostbus 20783000 CB ROTTERDAMT 010 404 4040F 010 414 3975E [email protected]

>


EcofysIwan van Bochov,R&D adviseurKanaalweg 16GUTRECHTPostbus 84083503 RK UTRECHTT 030 2808 300F 030 2808 301E [email protected]

EGM Architecten Pieter Walraadarchitect/partnerLaan der Verenigde Naties 9DORDRECHTPostbus 2983300 AG DORDRECHTT 078 633 0660F 078 614 0071E [email protected]

GeNie Consult Gerard Nieuwenhuijzenadviseur/directeurAalhorst 172402 PL ALPHEN AAN DEN RIJNT 0172 420 432F 0172 440 900E [email protected]

Henket & partners architecten Henk van Laarhovenarchitect/partnerHal 13a, Den Eikenhorst5296 PZ ESCHPostbus 21265260 CC VUGHTT 0411 601 618F 0411 601 887E [email protected]

>


Holonite B.V. Paul E. JasmarketingmanagerAmbachtsweg 9THOLENPostbus 394690 AA THOLENT 0166 60 13 00F 0166 60 35 58E [email protected]

InterDam Projects Berend GroenevelddirecteurAmerweg 4-8ZWIJNDRECHTPostbus 1653330 AD ZWIJNDRECHTT 078 623 0030F 078 623 0039E [email protected]

Jan BrouwerarchitectJosef Israëlslaan 562596 AR DEN HAAGT 070 3244 722F 070 3268 780E [email protected]

>


Ingenieursbureau Zonneveld BV Jan van der Windtconstructeur/directeurMax Euwelaan 23ROTTERDAMPostbus 233006 AJ ROTTERDAMT 010 452 8888F 010 452 9550E [email protected]

J a n B r o u w e r

Martin W Smit Architects Martin W Smitarchitect/directeurValeriaanstraat 843765 ER SOESTT 035 6011 497E [email protected]

MAS Architectuur Joost Berger architect/directeurGoudsesingel 10ROTTERDAMPostbus 763000 AB ROTTERDAMT 010 413 6856F 010 414 2753E [email protected]

MAT AfbouwJan van StrijpdirecteurSchimminck 16ZALTBOMMELPostbus 20355300 CA ZALTBOMMELT 0418 58 7070F 0418 58 7060E [email protected]

MBIHans van den Heuvelhoofd produktontwikkelingTaylorweg 10VEGHEL Postbus 2595460 AG VEGHELT 0413 349 400F 0413 362 938E [email protected]

>


MEI Architecten en Stedenbouwers Robert Winkelarchitect/directeurJobsveem, Lloydstraat 1383024 AE ROTTERDAMPostbus 61943002 AD ROTTERDAMT 010 425 2222E [email protected]

MetzConsult Renz Metzadviseur/directeurBurgemeester Gülcherlaan 71217 NX HILVERSUMT 035 622 1967F 035 622 1971E [email protected]

Modcon Ron NevedirecteurOostelijke Randweg 34782 PZ MOERDIJKT 0168 712 450F 0168 712 451E [email protected]

Octatube Space StructuresMick EekhoutdirecteurRotterdamseweg 200 2628 AS DELFTT 015 257 1300F 015 262 2300E [email protected]

>


Oskomera Esther Heblyhoofd R&DIndustrieweg 19 DEURNEPostbus 55750 AA DEURNET 0493 325 100F 0493 325 101E [email protected]

Rockwool Benelux bv Peter WutsManager Business Development Industrieweg 15 ROERMONDPostbus 11606040 KD ROERMONDT 0475 353 628F 0475 353 629E [email protected]

>


Plastica Plaat Marc SnoerendirecteurIndustrieweg 92WAALWIJKPostbus 180 5140 AD WAALWIJKT 0416 672 400F 0416 672 490E [email protected]

SAPA RC System Arno Hofland Sales DirectorMinervum 1715BREDAPostbus 56474801 EA BREDAT 076 587 3400F 076 571 9485E [email protected]

TU Delft/Vakgroep Bouwtechnologie Karel Vollersuniversitair docentProductontwikkeling Julianalaan 134 DELFTPostbus 50432600 GA DELFTT 015 278 4297F 015 278 4178E [email protected]

TU Eindhoven/Faculteit BouwkundeDen Dolech 2EINDHOVENPostbus 5135600 MB EINDHOVENF 040 247 5883

Jos J.N. Lichtenberg, universitairdocent productontwikkelingT 040 247 2232 (wo-vr)E [email protected]

Jouke M. Post, universitair docentbouwtechnisch ontwerpenT 040 247 2472 (di+do)E [email protected]

Van der breggen architectenMaarten van der Breggenarchitect/directeurScheepmakershaven 29b 3011 VA ROTTERDAMT 010 280 7299E [email protected]

Van Geellegrand Frank VerheesR&D EngineerVan Salmstraat 76BOXTELPostbus 545280 AB BOXTELT 0411 653 111F 0411 682 895E [email protected]

>


Vastbouw Oost Frank van RossumvestigingsmanagerSchrevenweg 1-38024 HB ZWOLLET 038 4543 624F 038 453 0481E [email protected]

Verburg Hoogendijk Architekten Thijs Verburgarchitect/directeurKeizersgracht 1881016 DW AMSTERDAMT 020 627 9605F 020 627 9605E [email protected]

VMRG Bert LieversedirecteurEinsteinbaan 1 NIEUWEGEINPostbus 14963430 BL NIEUWEGEINT 030 605 3644F 030 605 3260E [email protected]

Zoontjens BV Paul Heerkensalgemeen directeurCentaurusweg 19-25 TILBURGPostbus 615000 AB TILBURGT 013 537 9379F 013 4550 527E [email protected]

<


Op 31 augustus 1988 is Booosting platform voor koplopers in bouwinnovatie opgericht vanuit een gecombineerd initiatief vanindustrie, industrieel ontwerpers en architecten. Booosting heeft zich als doel gesteld het proces van vernieuwing en verbetering inde bouw wezenlijk te versnellen; daarvoor wil zij ideeën en projecten op het gebied van Onderzoek, Ontwerp en Ontwikkeling initiëren

en faciliteren. Door haar structuur en de stimulerende en activerende initiatieven die zij ontplooit heeft Booosting een unieke positie binnen de bouw verworven. Aangeslotenenwordt de gelegenheid geboden om hun eigen bouwwereld te vergroten door ervaringen te delen, ideeën op te doen en banden aan te gaan met aanpalende disciplines.

booosting

>

GROOTHANDELSGEBOUW UNIT A7.006

BEZOEKADRES: STATIONSPLEIN 45 ROTTERDAM

POSTADRES: POSTBUS 386 3000 AJ ROTTERDAM

TELEFOON 010 2829 950 TELEFAX 010 2829 813

E-MAIL [email protected] SITE WWW.BOOOSTING.NL

booosting COLOFON booosting IN DE PLANNING

oooCONTACTPERSOON

Jolanda Steenhouwer BEREIKBAAR

maandag en donderdag 9.00-14.30 uur en dinsdag 9.00 - 17.30 uurREDACTIE

Martin Smit, Jolanda Steenhouwer VORMGEVING

Patricia Brouwer DesignDRUK

Drukkerij Impressed MET DANK AAN

fotograaf Frank van den Burg, Jeroen Mensink (JAM*), Frido vanNieuwamerongen (arconiko architecten) en Jeroen vanNieuwenhuizen (MoveYou)

<<<

ACTIVITEITEN 2009Architect en ProductontwikkelingArchitectenpresentatieCentraal Staal Corus IJmuidenProjectbezoek nieuw bestuurscentrum Rabobank UtrechtScheuten Glas

[AVA] Alleen voor Booosting aangeslotenen en leden van Bout/TUD

WWW.B000STING.NL

Booosting 20 jaar vooruit! Infoboook

Technology

Transcript of Booosting 20 jaar vooruit! Infoboook