1

BOERENKLASSE

Land- en tuinbouw in vLaams-brabant

2

Deze brochure geeft u een kleurrijk beeld van de herkomst en achtergrond van de Vlaams-Brabantse land- en tuin-bouwproducten. We starten met een aantal feiten en cijfers. Daarna maakt u kennis met enkele gedreven vak-mensen uit onze regio die ervoor zorgen dat het beste van de streek veilig op uw bord komt. De verhalen, gebundeld per sector, worden doorspekt met bijzondere weetjes, lek-kere tips en leuke anekdotes.

Hebt u nadien de smaak te pakken en wilt u zelf de heden-daagse land- en tuinbouw beleven met de klas, familie of vereniging? Dat kan! Het netwerk ‘Boeren met klasse’ bundelt een 60-tal Vlaams-Brabantse land- en tuinbouw-bedrijven die hun deuren graag voor u openen. Het zijn stuk voor stuk ambassadeurs van de land- en tuinbouw in onze provincie.

Dienst land- en tuinbouw - Provincie Vlaams-Brabant

BOEREN MET KLASSE

Wist u dat grondwitloof een typisch Vlaams-Brabants product is, dat tot ver buiten onze landsgrenzen gekend is? Of dat een kwart van de Vlaamse appelen

en peren uit het Hageland afkomstig is? De producten die onze boeren en tuinders voortbrengen behoren tot de wereldtop. En daar mogen we beslist trots op zijn.

Witloof

P. 28

P. 24

P. 10

P. 30

P. 32

P.36

P. 34

P. 22

P. 16

P. 18

P. 8

P. 38

P. 14

Aardappel

Varken

Graan

Pluimvee

Druif

Sierteelt

Suikerbiet

Appel en Peer

Groenten

Zachtfruit

Melk- en Vleesvee

Aardbei

Ak

ke

rbo

uw

Ve

ete

elt

Tu

inb

ou

w G r o e n t e t e e l t

F r u i t t e e l t

S i e r t e e l tDeze brochure werd uitgegeven in juli 2012 door de provincie Vlaams-Brabant in opdracht van de deputatie.Wettelijk depotnummer: D/2012/8495/25v.u.: Provincie Vlaams-Brabant, Provincieplein 1, 3010 leuven (ondernemingsnummer: 0253.973.219)

3

© Lander Loeckx

Vlaams-BraBant sterk in land- en tuinBouwtoegegeven, Vlaams-Brabant is niet de grootste landbouwprovincie, maar wat wordt ingeboet aan kwantiteit wordt ruimschoots goedgemaakt door de uitstekende kwaliteit. ‘Wie associeert grondwitloof en tafeldruiven niet met onze provincie? en dat is niet te verwonderen, het welvarende Brussel was van oudsher een gulzige afnemer van deze luxe-producten. Wel, de Vlaams-Brabantse vruchtbare bodem heeft u nog veel meer te bieden: Hagelandse wijn, Pajotse hoevekaas, aardbeien en kleinfruit, sappige appelen en peren, asperges ... en dat alles met weinig voedselkilometers. Meer over al dat lekkers van Vlaams-Brabantse bodem vindt u op www.straffestreek.be en uiteraard verder in deze brochure.land- en tuinbouw in een verstedelijkte provincie biedt naast voedsel van eigen bodem ook gelegen-

heid om te wonen, wandelen en fietsen in een open en groen landschap, kansen op verrassende en leer-rijke uitstapjes, groene zorg op maat ... Multifunc-tionele landbouw heet dat in het jargon. Zo draagt de land- en tuinbouw graag zijn steentje bij aan een leefbaar en aantrekkelijk platteland.

erosie in Vlaams-BraBantDe vruchtbare leem- en zandleembodems en hel-lende percelen zorgen voor lekkere producten en adembenemende landschappen. De keerzijde van de medaille is dat bij hevige regen deze bodem gemakkelijk wegspoelt. erosie veroorzaakt niet alleen problemen op de akkers, maar zorgt ook voor modderoverlast op wegen en in woonwijken.een gerichte aanpak van erosie vraagt kennis, communicatie en samenwerking. Wilt u weten hoe erosie in de provincie wordt tegengegaan, surf dan naar www.vlaamsbrabant.be/erosie.

BOEREN MET BURENLand- en tuinbouwers hebben in de schaduw van de

Europese hoofdstad heel wat buren. Of dit een probleem is? Wel integendeel, het biedt juist vele kansen.

BOERENKLASSE

akkerbouw:granen en suikerbiet

akkerbouw:vooral granen

aardappelen

maïs

vlas

cichorei

varkenshouderij

vleesvee

pluimvee

melkveedruiven onder glas druiven openlucht

boomkwekerijen

aardbeien

groenten openlucht

groenten onder glas

snijbloemen onder glas

asperges

witloof

kruiden

schapen

paarden

fruitteelt

BOERENKLASSE

OvERzichTSKAARTGroeps- en klasbezoeken aan land-

en tuinbedrijven in Vlaams-Brabant

5

tiP

De brochure ‘Picknick een hoeve’ bundelt wan-del- en fietsroutes langs hoeves in Vlaams-Brabant waar u een gevulde picknickmand kunt kopen of zelfs overnachten. u kunt de brochure bestellen of downloaden via www.vlaamsbrabant.be/picknickeenhoeve

Picknick een hoeve

16 Vlaams-Brabantse hoeves14 unieke dagarrangementen 3 verblijfsarrangementen

G E N I E T E N I N L A N D E L I J K V L A A M S - B R A B A N T | e d i t i e 2 012

www.vlaamsbrabant.be/boerenmetklasse

Bestel of download de kaart oP

EDITIE 2012

OVERZICHTSK A ARTGROEPS- EN KLASBEZOEKEN AAN LAND- EN

TUINBOUWBEDRIJVEN IN VLAAMS-BRABANT

GroePs- en klasBezoeken aan land- en tuinBouwBedrijVen in Vlaams-BraBantWat is er leuker dan een uitstapje naar de boerderij? ontdek op de bijbehorende overzichtskaart land- en tuinbouw- bedrijven die een bezoekje meer dan waard zijn. u vindt beslist een bedrijf in uw buurt. De kaart bevat alle contactgegevens en praktische informatie van het netwerk Boeren met klasse. op de achterzijde vindt u een landbouwtyperingskaart met aanduiding van de verschillende bodem- types en de belangrijkste teelten en dier-lijke sectoren per regio.

6

De meest uitgesproken landbouwgebieden zijn het Hageland en het Pajottenland. Maar ook in regio’s dichter bij Brussel kunt u net buiten een woonwijk of industriezone aan-genaam verrast worden door een mooi agra-risch landschap. in 2011 telde Vlaams-Brabant 3.045 land- en tuinbouwbedrijven. net zoals overal in Vlaanderen neemt dit aantal jaar na jaar af, een evolutie die gepaard gaat met steeds groter wordende bedrijven die inzetten op innovatie. toch heeft de land- en tuinbouw nog steeds een sterk familiaal karakter, wat

de grote sociale gedrevenheid verklaart. en vergis u niet, ook heel wat vrouwen staan hun mannetje in deze sector.

land- en tuinBouwsectorentyperend voor onze provincie zijn de fruit-teelt, de akkerbouw en de groenteteelt, waardoor de landbouw hier zeer land-schapsbepalend is.

akkerBouw: land Van Bier en Bietenongeveer 55% van het Vlaams-Brabantse landbouwareaal is in gebruik voor akker-

Vlaams-Brabant mag dan wel de kleinste en meest verstedelijkte

Vlaamse provincie zijn, toch bedraagt de landbouwoppervlakte 41% van de provincie of ongeveer

87.000 ha. Met dit aandeel benadert Vlaams-Brabant het Vlaamse

gemiddelde. De Vlaams-Brabantse land- en tuinbouwers zijn dan ook

belangrijke bewaarders van de schaarse, open ruimte.

vLAAMS-BRABANTSE LANd- EN TUiNBOUw: ENKELE fEiTEN EN cijfERS

7

bouw (voornamelijk granen, bieten en aard-appelen). Daarmee zijn we ook de tweede grootste akkerbouwprovincie van Vlaande-ren! ongeveer een kwart van alle Vlaamse suikerbieten, cichorei en granen, groeien in Vlaams-Brabant. De graanteelt is goed voor ongeveer 35.000 ha.

VeeteeltVeeteelt vindt u in Vlaams-Brabant voor-namelijk binnen gemengde landbouw-bedrijven. Dit zijn bedrijven met zowel akkerbouw als veeteelt. Vlaams-Brabant

is op het vlak van veeteelt een kleine provincie, dat kunnen we afleiden uit het feit dat slechts 2,6% van de varkens en 3,1% van het pluimvee in Vlaanderen zich hier bevinden. Grondgebonden rundvee-houderij vinden we wel vaker terug. Zeker in het Pajottenland zijn er heel wat melk- en vleesveebedrijven.

sierteeltMeer dan een kwart van alle snijbloemen en rozen onder glas zijn afkomstig uit Vlaams-Brabant.

Groenteteelt: Vlaams-BraBant, kruidiGe ProVincie Voor Bitter zoetjes Wist u dat:•Vlaams-Brabant de witloofprovincie bij

uitstek is? 56% van alle witloofwortelen in Vlaanderen komen uit Vlaams-Brabant!

•Er in Vlaams-Brabant heel wat groentenin openlucht worden geteeld? Maar liefst 56% van de uien, 34% van de spruitjes en 23% van de wortelen voor de versmarkt in Vlaanderen komen van Vlaams-Brabantse tuinders.

•Meer dan de helft van het Vlaamse are-aal peterselie en andere kruiden zich in Vlaams-Brabant bevindt.

fruitteelt: Van aardBeien en saPPiGe druiVen tot toffe Peren en rode BesjesMet meer dan een kwart van de Vlaamse appel- en perenbomen is het Hageland de tweede grootste fruitteeltregio van Vlaan-deren. Hoewel kleinfruit in oppervlakte maar een klein areaal inneemt, groeit bijna de helft van alle Vlaamse rode bessen in onze provincie! tafeldruiven onder glas groeien in Vlaanderen bijna uitsluitend in Vlaams-Brabant. Deze specialiteit werd zelfs europees beschermd en bekroond! De Ha-gelandse zuidelijke wijnflanken met ijzer-zandsteen leveren dan weer de beste wijn van het land op.

8

hOEvEEL KORRELS

GRAAN ziTTEN ER iN EEN BROOd?

Hoeveel korrels graan er in een brood zitten? Veel te veel om te tellen. En

welk graan bedoelt u? Tarwe of rogge? Of misschien spelt, gerst of gierst? Het

wordt in elk geval allemaal door boeren professioneel geteeld, daarna tot

meel gemalen, zodat de bakker er een ovenvers brood van kan maken. Maar

ook gebak, taart en ander lekkers.

Alles begint met graan. tarwe, rogge, gerst, haver, gierst, spelt, triticale, maïs, rijst ... zijn graansoorten. Maar niet elke soort is geschikt om mee te bakken.

ongeveer 40% van de Vlaams-Brabantse landbouwgronden is bestemd voor de graanteelt. De meeste granen worden in de herfst gezaaid, in de periode oktober-november. in augustus, wanneer de aren goudgeel zijn, oogst de boer zijn graan.

1 2

9

Het deeg gaat de oven in en ... het broodje is gebakken.

Vers Van de BakkerBrood en gebak zijn er in alle soorten, vormen en smaken. Maar of u nu kiest voor een groot wit gesneden of een klein meergranen, voor een eclair of een tompoes: ze smaken het best, vers van de bakker. uw bakker stopt er elke nacht al zijn energie, kennis en liefde in. en die kwaliteit, dat proeft u! Brood van de bakker. Daarvoor word je wakker. www.versvandebakker.be.

tarwe is bij ons het belangrijkste broodgraan wegens het hoge gehalte aan gluten. Dat zijn eiwitten die het tarwedeeg elastisch maken, waardoor het deeg goed kan rijzen.

Als het graan rijp is, gaat de boer oogsten. Met een grote maaimachine wordt het graan van het veld gehaald en tegelijk gedorst en gezuiverd. is het graan vochtig, dan moet het eerst worden gedroogd vóór de verdere verwerking.

Het graan wordt gewogen en onmiddellijk geanalyseerd. Hoe zit het met het vocht- en eiwitgehalte? Zijn er nog onzuiverheden, vreemde zaden, graaninsecten ...?

in de meelfabriek malen machinaal aangedreven stalen walsen met scherpe ribbels het graan tot meel.Daarna worden ze verpakt in grote papieren zakken. Die naar de bakker gaan.

De bakker voegt gist, water, zout en hulpgrondstoffen toe aan de bloem en het meel.

3 4 5 6 7

Graan

Kijk beslist op de bijbe-horende overzichtskaart of www.vlaamsbra-bant.be/boerenmet-klasse voor een bezoek aan een akkerbouwer.

er wordt veel aan akker-bouw gedaan in Vlaams-Brabant en dat merk je aan de prachtige, weidse landschappen. Het grootste deel van de akkerbouw is bestemd voor de graanproductie, goed voor 35.000 hec-tare. toch is maar een klein gedeelte hiervan bestemd voor brood. Want het meeste graan gaat naar de veevoeder-industrie. Bovendien zijn onze akkerbouwbe-drijven vaak gemengde bedrijven. Dit betekent dat de boeren ook nog varkens of runderen kweken om het risico van een mindere oogst op te vangen.

8Graan te nat? Betalen!Het is heel belangrijk tarwe op het juiste moment te oogsten. te vroeg, maar vooral na regen geoogst graan, bevat meer vocht. terwijl het vochtgehalte in graan maar 14% mag bedragen. is het meer, dan moet de landbouwer droogkosten betalen, wat een invloed heeft op de prijs.

10

vAN wELKE AARdAPPEL

wORdEN fRiETjES

GEMAAKT?marc en Hilde

d’Hertefelt-d’Hollander

11

Zoals dat met zo veel landbouwbedrijven gaat, nam Marc d’Hertefelt samen met zijn vrouw Hilde D’Hollander de zaak van zijn ouders over. Maar terwijl papa met zes koei-en en zes hectare landbouwgrond begon, verzorgen Marc, Hilde en zoon Koen nu 190 runderen, 80 zeugen en bewerken ze 150 hectare grond. Daarvan neemt de aardap-pelteelt elk jaar 35 hectare in.

asterix zonder oBelixDe patatjes van d’Hertefelt-D’Hollander gaan naar de grootste frietbedrijven van ons land. Die op hun beurt leveren aan de bekendste supermarkten en fastfoodketens. tot aan de andere kant van de wereld. Marc produceert de rassen Daisy en Asterix. “Die laatste is ideaal voor lange frieten zoals je ze in de fastfoodrestaurants eet.”

PotiGe teeltMaar voor we aan de nieuwe patatjes zijn, moet boer d’Hertefelt de mouwen serieus opstropen. Marc: “De aardappelteelt begint in het voorjaar. De grond wordt bemest en klaargemaakt om te planten. in april gaat het pootgoed in de grond. liefst 40.000

Mislukt de aardappeloogst van boer d’Hertefelt, dan zit hij in de puree. Zover is het gelukkig nooit gekomen dankzij veel vakkennis en een passie voor aardappelen.

“Het is geen gemakkelijke teelt”, zegt hij zelf. “Maar als ik op restaurant de frietjes zie die gemaakt zijn van

mijn aardappelen, dan smaken ze extra lekker.”

stuks per hectare. Gelukkig niet met de hand, maar met speciale machines.”

alle Hens aan dektot oktober is het vooral ziektes vermijden, onkruid verdelgen en ... wachten. Marc: “Als het loof afgestorven is in september, wachten we drie weken om de schil van de aardappel hard te laten worden. Dan kan het rooien beginnen en is het tien dagen lang werken van ‘s morgens tot ‘s nachts.”

ssst ... Hier rust de PatatMinstens zo belangrijk als het groeien, is het inschuren van de oogst. Marc: “De aardap-pelen gaan in een loods op een rooster en worden tot 4 m hoog gestapeld. Met grote ventilatoren blazen we er wind door om ze af te koelen. Die temperatuur regelen we tot op een tiende graad nauwkeurig om de aardap-pelen optimaal te bewaren. Want soms liggen ze even lang in de loods als op het veld.”

frieten!Hebben de frietfabrikanten aardappelen nodig, dan vertrekt een karavaan vrachtwa-gens richting londerzeel. in de fabriek gaat

A a r d a p p e l

de schil eraf en vliegen de aardappelen tegen hoge snelheid door messen. De frietjes wor-den gebakken, verpakt, ingevroren en even later liggen ze op ons bord. Smakelijk.

meer info

Ooit al 2 miljoen kilo aardappe-len gezien? Kom maar kijken! Meer dan 2 miljoen kilo aardappelen is de gemiddelde opbrengst die boer d’Hertefelt elk jaar binnenhaalt. Ze liggen netjes gestapeld in een hypermoderne loods in ideale omstandig-heden. Boer d’Hertefelt nodigt u van harte uit om te komen kijken en om meer te weten te komen over de mooie aardappelteelt.

Marc en Hilde d’Hertefelt-D’HollanderPikstraat 591840 londerzeel052-30 01 04marijke_dh@hotmail.com

Kijk beslist op de bijbehorende overzichtskaart of www.vlaamsbrabant.be/boerenmetklasse voor de contactgegevens van andere aardappel-boeren die een bezoekje meer dan waard zijn.

12

Gekookt, gebakken, in een ovenschotel, als puree en uiteraard als frietjes ... een aardappel is veelzijdig, lekker en gezond. Want een patat, dat is water en zetmeel. Helemaal geen dikmaker dus. En zo zijn er nog meer nuttige weetjes over de aardappel.

GEEf ONS hEdEN ONzE dAGELijKSE PATAT

Gratin Dauphinois

•2kgaardappelen•2teentjeslook•400gramgemalenkaas•0,5litermelk•0,5literroom•1blaadjelaurier•1takjetijm•nootmuskaat•peper•zout•beetjeboter

Zo gaat u te werk:

•Smeer een vuurvaste ovenschaal in met boter en look.

•Snijd de aardappelen in schijfjes, bedek er de ovenschaal mee en kruid ze.

•Strooi op de aardappelen gema-len kaas. Bedek de kaas weer met aardappelschijfjes.

•Doe dit totdat de schaal gevuld is en eindig met een laagje gemalen kaas.

•Kook melk en room samen op met de tijm, laurier, teentje look en nootmuskaat.

•Zeef het mengsel en giet het op de aardappelen totdat die net on-der staan.

•Bak de gratin 1 uur in de oven op 180°C.

aardaPPel-GerecHt Van

jeroen meus

Vanwaar komt de aardappel?

De aardappel vindt zijn oorsprong in Zuid-Amerika en is door Spaanse ontdek-

kingsreizigers meegebracht naar europa. De Azteken noemden hem ‘chi-potatl’, vandaar

de naam ‘patat’. DnA-onderzoek heeft uit-gewezen dat alle aardappelen van één plant

uit Zuid-Peru afstammen.

13

Hoe maakt u zelf chips?

Heel gemakkelijk. Was de aardappe-len, schil ze eventueel en snijd dun-ne schijfjes met een rasp, dunschil-ler of kaasschaaf. Spoel de schijfjes goed af en droog ze. Bak ze zo’n 2 tot 3 minuutjes op 190°C in de fri-teuse en laat ze drogen. nog even zout, paprika of een andere smaak-maker erop en klaar.

A a r d a p p e l

Wie heeft de friet uitgevonden?

Wie de friet heeft uitgevonden, kan niemand met zekerheid zeggen. De overlevering wil dat de bewoners in de Maasstreek de ge-woonte hadden om kleine visjes te vangen en die te frituren voordat ze ze opaten. tij-dens strenge winters was vissen onmogelijk en daarom sneden de bewoners aardappelen in dunne reepjes die op kleine visjes leken. Die gingen dan het frituurvet in en zo zou de friet ontstaan zijn.

HoeVewinkels rechtstreeks van het veld op uw bord, verser kan het niet. Dat is het idee achter de hoevewinkels. u vindt er verschillende in Vlaams-Brabant. Kijk op de bijbehorende overzichtskaart voor de lekkerste adresjes.

Hoeveel aardappelrassen bestaan er?

u kent misschien Bintje, nicola en Charlotte. Asterix en Daisy hebt u daarnet leren kennen. Maar alle aardappelvariëtei-ten opnoemen, is onbegonnen werk. Want wereldwijd bestaan er zo’n 4.000 rassen. in België worden er een 200-tal verbouwd! in Vlaams-Brabant is 45% van de bewaaraard-appelen Bintje.

14

hOE wORdT vAN SUiKERBiETEN

SUiKER GEMAAKT?

Suiker en Tienen zijn zoals Suske en Wiske: onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Boeren uit de wijde omgeving brengen al meer dan 175 jaar hun suikerbieten naar de Tiense suikerfabriek, waar ze worden omgezet in suikerklontjes, kristalsuiker,

poedersuiker en andere producten.

Suikerbiet

15

meer info Dienst toerismeGrote Markt 43300 tienen016-80 56 86

riet of Bietonder keizer napoleon werden in ons land de eerste bietsuikerfabrieken gebouwd, maar het duurde tot 1848 voor bietsuiker echt doorbrak. in die periode werd de sla-vernij afgeschaft, waardoor de suikerriet-plantages hun gratis arbeidskrachten verlo-ren en de prijs van rietsuiker de pan uitrees. Maar suikerbieten waren een waardig alter-natief en ze zijn nog altijd de zoete smaak-maker bij uitstek.

één Plant, Vele moGelijkHedennet zoals suikerbieten behoort ook koolzaad tot de nijverheidsgewassen. Boeren telen deze planten als grondstof voor de industrie. u herkent koolzaad aan de grote velden met bloemen die eind april, begin mei, geel kleuren.

Groene GrondstofKoolzaad wordt gebruikt voor dieren-voeding, voor menselijke consumptie en andere toepassingen zoals biobrandstof voor voertuigen en verwarmingsketels. Vooral dit laatste vindt de provincie Vlaams-Brabant interessant. Want ter-wijl de land- en tuinbouw het vaak moei-lijk heeft om een correcte prijs voor zijn producten te krijgen, stijgen de kosten voor energie voortdurend.Daarom stimuleert de provincie land- en tuinbouwbedrijven om een deel van hun energieproductie zelf in handen te nemen. Zoals door zelf koolzaad te telen en er koolzaadolie van te per-sen. Maar ook Miscanthus of olifan-tengras kan dienen als brandstof voor verwarming. Het zijn interessante mogelijkheden voor het land- en tuin-bouwbedrijf om in eigen energie te voorzien. www.vlaamsbrabant.be/ groenegrondstoffen

Van Biet tot klontjeSuiker maken begint met het planten eind maart-begin april. Per ha worden er ongeveer 100.000 bietenzaadjes geplant. Begin sep-tember start de oogst en ook de zogenaamde bietencampagne die loopt tot eind december. De bladeren dienen als veevoeder, de wortels gaan naar de suikerfabriek. De bieten wor-den gewassen en in kleine stukjes geraspt. Die stukjes gaan in een warm bad waardoor de suiker vanzelf oplost in het water. na een ingewikkeld procédé van zuiveren en pro-ducten toevoegen, blijft er een doorzichtige vloeistof over die 12 tot 13% suiker bevat. Het water van deze gezuiverde suikeroplos-sing wordt verdampt en het resultaat is een dikke stroop. nog enkele keren koken, dro-gen en u krijgt kristalsuiker.

Ontdek de zoete wereld van suikerWilt u dit proces van biet tot suiker met eigen ogen bekijken, neem dan contact op met dan het Suikermuseum voor een boeiend bezoek en combineer met een bezoek aan een akkerbouwer uit het netwerk van ‘Boeren met klasse’.

koolzaad

Kijk beslist op de bijbehorende overzichtskaart of www.vlaamsbrabant.be/boerenmetklasse voor een bezoek aan een akkerbouwer.

16

cHristine Vermeulen

en zoon koen VandendriesscHe

hOE KOMEN vARKENS AAN hUN

KRULSTAART?

Kweekprogramma’s uitdokteren, de optimale voeding samenstellen, ziektes vermijden ... Om het

ideale varken te kweken, hebben Christine Vermeulen en zoon Koen van Porky Farm veel in hun mars. “Maar

die krulstaart, die zetten we er niet zelf aan”, zegt Christine. “Daar zorgt de natuur voor.”

17

niet elk stuk varkensvlees mag zo-maar het Certus-kwaliteitslabel dra-gen. Dat is enkel weggelegd voor het vlees dat aan de strengste normen voldoet. De veevoederfabrikant, de varkenshouder, het slachthuis, de uitsnijderij, de winkel ... Allemaal krijgen ze regelmatig strenge, on-aangekondigde controles door in-specteurs. Zo weet u zeker dat u met Certus topkwaliteit op uw bord krijgt.

Het certus-laBel, kwaliteit oP je Bord

Hebt u nog nooit meer dan 2.000 schattige var-kens bij elkaar gezien? Breng dan beslist een bezoek aan Porky Farm in tildonk. Christine en Koen, hun biggetjes, zeugen en vleesvarkens verwelkomen u met veel plezier.

meer info Porky FarmWaterstraat 13150 tildonk016-60 55 28guy.vandendriessche1@ pandora.be

“Onze varkens heb-ben een lange snuit, maar ons verhaal is nog lang niet uit. Zin in meer?“

Kijk beslist op de bijbehorende overzichtskaart of www.vlaamsbrabant.be/boerenmetklasse voor de contactgegevens van andere varkens-houders die een bezoekje meer dan waard zijn.

V a r k e n

Het stond niet in de sterren geschreven dat Christine zou boeren. Studeren moest ze van mama en papa. en daarna een goede job zoeken. Zo haalde ze haar diploma van laborante en ging ze een tijdje aan de slag in de bedrijfswereld. Maar bloed kruipt waar het niet gaan kan, en uiteindelijk nam Christine de boerderij van haar ouders over.

Benen strekkenPorky Farm, dat zijn 220 zeugen, 2.000 vlees-varkens en 900 biggen. een druk bevolkt bedrijf dus. Christine: “Maar heel modern. onze zeugen verblijven in boxen met vrije uitloop. te veel die-ren in een te klein hok is beslist niet meer van deze tijd.” in Porky Farm mogen de varkens dus lekker hun benen strekken.

Het leVen zoals Het isChristine: “in de dekafdeling worden de zeugen, zoals u wel kan raden, gedekt. Dan verhuizen ze naar de drachtafdeling waar ze zo’n 116 dagen genieten van hun dracht. Werpen doen de zeu-gen in de kraamstal. en als de biggetjes geboren worden, dan blijven ze zo’n 26 dagen bij de zeug. Daarna brengen we ze naar de biggenbatterij, de zeugen gaan naar de dekstal en dan begint de cyclus opnieuw.”

komen eten!Voor de varkens aan hun maaltijd beginnen, wor-den ze eerst gewogen. “Dat gebeurt automatisch in het sorteerstation waar ze doorlopen”, zegt Christine. “Afhankelijk van hun gewicht worden ze naar een afdeling geloodst waar ze aangepaste voeding krijgen. Zo voederen we varkens naar

behoefte waardoor ze beter groeien. Bij de ge-boorte wegen biggetjes zo’n 1,5 kg. Met 110 kg vertrekken ze naar het slachthuis.”

frisse lucHtVarkensbedrijven, die herkende u vroeger van ver door de typische, indringende geur. Maar daar is bij Porky Farm niets van te merken. Christine: “ons bedrijf is uitgerust met ‘lucht-wassers’. Dit is een hoogtechnologisch filter-systeem dat de stallucht zuivert voor ze naar buiten gaat. Het is een zware investering, maar de geurhinder is weg.”

Varkensalfabet

“Zijn varkens echt slim?” vragen we. “reken maar”, beweert Christine.

“Wist je dat varkens een alfabet hebben met 26 tekens? Dat zijn 26

verschillende geluiden waarmee ze met elkaar communiceren.” Wie weet

wat varkens over u zeggen als u ze volgende keer ziet ...

18

Misschien hebt u zelf een kippetje of twee in uw tuin rondlopen. Maar stel u eens een professi-onele kwekerij voor met liefst 5.000 kakelende hennen. Veel lawaai, wild gefladder en elke dag duizenden verrukkelijke eitjes. Die worden door de kweker zorgvuldig gesorteerd en stevig verpakt zodat u regelmatig kunt genieten van al het lekkers dat u met eieren maken kan.

Hoe Herkent u een Vers ei?naarmate een ei ouder wordt, verdampt vocht door de poreuze eierschaal en komt er meer lucht in het ei. Daardoor zal een oud ei drijven in zoutwater, terwijl een vers op de bodem blijft liggen. u kunt een oud ei ook herkennen door het zachtjes te schudden. De inhoud gaat klot-sen, wat bij een vers ei niet gebeurt.

wAT wAS ER EERST: dE KiP Of hET Ei?

Na vele eeuwen kennen wetenschappers het antwoord: eerst was er de kip en daarna het ei. Maar

waarom zouden we het over het verleden hebben als dit diertje ons

vandaag zo veel oplevert? Kakelverse eitjes bijvoorbeeld. Onmisbaar

bij een heerlijk ontbijt, in cake of pannenkoeken. Maar ook malse billen, knapperige nuggets en ander lekkers.

19

Verliest een kip haar pluimen?

Jawel, en zelfs elk jaar. Als mensen figuur-lijk hun pluimen verliezen, zijn ze een stuk van hun glorie kwijt. Bij kippen is dat let-terlijk. Gelukkig maar voor even. tijdens de rui maken de veren in de late zomer of herfst plaats voor nieuwe. Bovendien verliest een kip niet alle veren tegelijk. Haar lichaams-temperatuur en afweermechanisme zouden in gevaar komen. in ieder geval is de rui voor de kip een moeilijke periode omdat de ontwikkeling van nieuwe veren veel energie kost. Daarom stopt de kip dan met het leg-gen van eieren. na 8 tot 12 weken is deze moeilijke periode voorbij.

kiP als kunstKoen Vanmechelen is een conceptueel kunstenaar die al jaren streeft naar de per-fecte kip. Zo ging hij op zoek naar de oer-kip en zijn einddoel is een ‘Cosmopolitan Chicken’, een kruising van alle kippenras-sen ter wereld.

Vanwaar komt de uitdrukking: “Wees er als de kippen bij?“

Hebt u al eens kippen bezig gezien als ze ge-voederd worden? Ze stuiven op het eten af alsof hun leven ervan afhangt. Wanneer wij te maken krijgen met een tijdelijke, unieke buitenkans, zeggen we ook: ”Wees er als de kippen bij!”, wat wil zeggen: “Haast u, voor iemand anders ermee lopen is.”

Van welk dier stamt de kip af?

Wetenschappers hebben ontdekt dat onze kleine, schattige kip familie is van een van de grootste vleeseters die ooit op onze pla-neet heeft rondgelopen: de tyrannosaurus rex! Dat blijkt uit een onderzoek van over-blijvende eiwitten die gevonden zijn bij fossielen van deze dinosaurus. ook de over-eenkomsten tussen de beenderstructuur en de ontdekking van veren op verschillende overblijfselen van de tyrannosaurus rex to-nen de band tussen de dinosaurus en de kip. Durft u nog bij uw kippen te komen?

Pluimvee

Kijk beslist op de bijbehorende overzichtskaart of www.vlaamsbrabant.be/boerenmetklasse voor een bezoek aan een pluimveehouder.

20

1

2 3

“Jakkie, dat voelt raar! en waarom komt daar geen chocomelk uit?”

“Ah zo lief! Moet het kalfje dadelijk ook een boertje laten?”

Bij boerin Ann komt u alles te weten over koetjes en kalfjes. “Wist je dat een koe tot 800 kg weegt? Dat is véél meer dan jullie allemaal samen.”

Dirk en Ann rummens - VandepoelAarschotsesteenweg 737

3300 tienenhoeve.indezon@scarlet.be

www.hoeve-indezon.be

HoeVe in de zon

PROEvEN vAN hET

LEvEN OP dE BOERdERij

21

4 5

6 7

“Ons Bella geeft 300 dagen per jaar lekkere, gezonde melk. Elke dag zo’n 20 liter! Dat zijn

liefst 6.000 flessen melk op een jaar!”“Kalfjes krijgen verse melk. Soms via een flesje.

net zoals een baby. Wie wil eens proberen?”

ik proef, ik proef wat jij niet proeft en het is ... Zie je die oranje oorflappen? Dat is de identi-teitskaart van de koe. na de geboorte krijgt elk

kalfje meteen zijn eigen nummer.

22

om het lekkerste vlees te produceren zweert boer Paul bij het beroemde Belgische Wit-blauw rund: “typisch aan het Witblauw, zijn de mooie billen”, volgens Paul. “Vol lekkere, malse biefstuk. er is geen enkel ras dat zo veel vlees oplevert als het Witblauw.”

ecoloGiscHe VoetafdrukWat staat er op een doorsneedag op het menu van een koe? Paul: “Gras, maïs, aard-appelen, meel en mineralen. Dat gaat al-lemaal in een mixer zodat de koeien al het goede binnenkrijgen. Soja uit Brazilië ver-vangen we door koolzaadpulp van een col-lega-boer hier in de buurt. Zo verkleinen we onze ecologische voetafdruk.”

Er zijn vleesveehouders en melkveehouders. Terwijl de ene

ervoor zorgt dat u lekker vlees op uw bord krijgt, zet de andere zich in om voedzame melk en aanverwante

producten te produceren. Paul en Lydie Saelens-Wuyts houden koeien voor hun vlees, Koen en

Els Van der Meulen-De Troch zijn melkveehouders. Maar in beide bedrijven drinken kalfjes eerst melk en als ze oud genoeg zijn,

schakelen ze over op water.

dRiNKEN KOEiEN

MELK Of wATER?

V e e

VoedselVeiliGHeidSinds de dioxinecrisis in 1999 is er heel wat veranderd voor iedereen die met voeding bezig is. Dat is in het bedrijf van Paul en lydie niet anders. “Het zaaizaad van de tarwe, de meststoffen die we gebruiken, de koeien zelf ... info over dat alles moeten we nauwkeurig registreren zodat elk onder-deel traceerbaar is. Voedselveiligheid gaat boven alles.”

Paul en lydie saelens-wuyts

Het Meritus-kwaliteitslabel staat voor veilig en betrouw-baar rundsvlees van bij ons.

23

“In het Frans zeggen koeien ‘beuh’ en in het Nederlands ‘boe’. Kom zelf eens luisteren.”Wilt u alles weten over koetjes en kalfjes, bezoek dan beslist de boerderijen van Paul en lydie, en van Koen en els. Kijk op de bijbehorende overzichtskaart of www.vlaamsbrabant.be/boerenmetklasse voor de contactgegevens van andere vee-houders die bezoekje meer dan waard zijn.

Het Witblauw ras vindt u ook bij Het Waterhof van Koen en els, maar dan meer uit hobby. Ze kweken vooral Holstein- Friesian. “een echt melkras”, aldus els. “een koe geeft gemiddeld 12 liter melk per keer en dat 2 keer per dag. Wanneer ze pas gekalfd heeft, is dat zelfs 3 keer.” en met de 60 koeien van het bedrijf, is dat elke dag heel wat melk.

roBotHet melken gebeurt hier niet meer met een traditionele melkmachine. els: “Daarvoor hebben we een volautomatische melk- robot. De koeien gaan er zelf in staan en de robot doet de rest. De machine controleert

Het WaterhofKoen en els Van der Meulen-De trochDonkerstraat 81750 lennik02-532 41 08info@waterhofgaasbeek.bewww.waterhofgaasbeek.be

Paul en lydie Saelens-WuytsKarrestraat 123020 Herent016-20 56 33paul.saelens@telenet.bewww.hoeveslagerijtenhalve.be

Lekkers op de boerderijZowel bij Paul en lydie als bij Koen en els kunt u terecht voor kwaliteitsvoedsel dat ze op de boerderij produceren. Voor vlees van het Witblauw rund zit u goed in de hoeveslagerij van Paul en lydie. De lekkerste zuivelproducten vindt u bij Het Waterhof.

de melk, die dan opgeslagen wordt in een koeltank van 5.200 liter.”

Van kaas tot ijsWat gebeurt er met al die melk? els: “De meeste melk gaat naar de melkboer. een gedeelte verwerken we hier tot boter, platte kaas, yoghurt en desserten zoals rijstpap, pudding, chocomousse en ijs. Al dat lek-kers kunt u kopen in onze hoevewinkel. Dus als u eens in de buurt bent ...”

koen en els Van der meulen- de trocH

meer info

24

wAAROM wORdT wiTLOOf hET wiTTE GOUd GENOEMd?

Bart Bruyninckx

25

Het VerHaal Van miniwitlooftoen de dieren nog konden spreken, is va-der Bruyninckx met landbouw begonnen. Hij verbouwde verschillende gewassen, maar witloof was zijn grote liefde. Het ging het bedrijf voor de wind, maar dan sloeg de crisis toe in de sector. Bij de pakken blijven zitten, stond niet in het woordenboek van boer Bruyninckx en hij waagde zijn kans met miniwitloof. Bingo!

Van wortel tot stronkHoe groeit miniwitloof? Zoon en huidig zaakvoerder Bart Bruyninckx: “Precies zoals gewoon witloof maar dan minder lang. De wortels gaan in grote houten kisten in koel-cellen van -1°C. om de sapstroom te active-ren, brengen we ze op 7°C. Daarna rijpen de jonge plantjes verder op 14°C. een proces van meten, controleren en evalueren. na die cruciale eerste weken begint het manu-ele werk. Vlijtige handen halen de wortels van de stronken, verwijderen met zorg de buitenste blaadjes, sorteren het witloof en verpakken het.”

Vroeger verdienden veel mensen hun brood met witloof, vandaar dus ‘het witte goud’. En natuurlijk is het ook een zalige

delicatesse. Zo zegt teler Bart Bruyninckx, die zelf furore maakt met miniwitloof. De 10 miljoen stuks die zijn bedrijf elk jaar produceert, zijn gegeerd door fijnproevers en sterrenchefs.

Ontdek hoeveel karaat mijn witloof waard is:Van wortel tot afgewerkt product, u volgt bij witloofteler Bruyninckx het volledige productie- proces van witloof. Bovendien gaat u er niet buiten zonder zijn heerlijke miniwitloofjes te proeven.

Hydrocultuur met smaak Van GrondwitloofWitloof wordt op twee manieren geteeld: in de grond of in bakken met water. Bart: “om-dat wij geen meststoffen toevoegen aan het water, haalt de plant alle nodige voeding uit de wortel. Zo behoudt het miniwitloof zijn pure smaak.”

sterProducten voor die smaak en de vorm vallen velesterrenchefs. “Voor we begonnen met onsminiwitloof, zijn we eerst gaan polsen bijeen chef hier in de buurt”, aldus Bart. “Hij

was direct verkocht en dat gaf ons vertrou-wen. intussen vindt u ons product in allewinkels over heel België van een belang-rijke supermarktketen.”

innoVatieMet innovatie maken bedrijven het verschil. Dat heeft Bruyninckx al bewezen met de lancering van miniwitloof. en daar houdt het niet bij op. Bart: “We investeren in nieu-we installaties om regenwater op te vangen en te hergebruiken. en zonnecellen zorgen straks voor elektriciteit.” Groener kan wit-loof niet worden.

Bruyninckx•Schuttersveldstraat7,3272Scherpenheuvel-Zichem 0475-842759•bart@miniwitloof.be•www.miniwitloof.be

meer info

W i t l o o f

Kijk beslist op de bijbehorende overzichtskaart of www.vlaamsbrabant.be/boerenmetklasse voor de contactgegevens van andere witlooftelers die een bezoekje meer dan waard zijn.

26

Volgens sommigen werd witloof rond 1830 toevallig ontdekt. Boer Jan Lammers

verstopte een aantal cichoreiwortels onder een laagje zand en na een tijdje merkte hij dat er lekkere, witte blaadjes aan groeiden. Maar

specialisten doen dit verhaal af als een mythe. Het was Frans Breziers, cultuuroverste van de Brusselse Plantentuin, die in 1850 witte

kropjes liet groeien op de wortels. Het begin van een welvarende tuinbouwtak.

wiTLOOf, STERPROdUcT

vAN EiGEN BOdEM

W i t l o o f

Hoe herkent u topkwaliteit?er bestaan verschillende kwaliteitsklassen waarbij re-

kening gehouden wordt met de geslotenheid, de dikte, de lengte en de witte kleur van de krop. Kiest u voor het

Flandria-label of het label Brussels Grondwitloof, dan weet u dat u kwaliteit op uw bord krijgt.

©Lava

27

de witloofBox: lekker witloof telen en ProeVen in de klasJaarlijks kunnen Vlaams-Brabantse basisscholen en initiatieven van bui-tenschoolse kinderopvang zich in ok-tober inschrijven voor een gratis wit-loofbox. Deze bestaat uit een teeltkit, handleiding en lesmateriaal. teel op een eenvoudige en speelse manier witloof en proef de zelf geoogste kropjes met uw klas. Meer info:

www.vlaamsbrabant.be/witloofbox

Hoe bewaart u het best witloof?thuis bewaart u witloof het best onderaan in de koelkast in het groentevak, zonder verpakking. Komt witloof lange tijd in aanraking met licht, dan komt er een groene kleur op de blaadjes.

Is het witloof, witlof of chicon?in Vlaanderen spreken we van ‘witloof’, in Brussel en Wallonië van ‘chicon’. nederlanders noemen het ‘witlof’. Fransen hebben het over ‘endives’ of ‘chi-corée witloof’ en in het engels is het ‘Brussels en-dive’. Vele namen voor de trots van Vlaams-Brabant.

Is witloof echt een slankmaker?Wie mooi wil zijn, moet ... witloof eten. Het is rijk aan vitamine C. Daarnaast is witloof arm aan calo-rieën waardoor het de slankmaker bij uitstek is.

Het WitloofmuseumWat begon als een tijde-lijke tentoonstelling voor open Monumentendag 2000, is uitgegroeid tot een volwaardig witloofmuseum in Kampenhout.

u komt er alles te weten over de trots van Vlaams-Brabant. Van het witloofzaadje tot de lekkernij op het bord.

www.witloofmuseum.be

De WitloofveilingMaak live mee hoe de prijs van witloof bepaald wordt door handelaars en producenten. een kwestie van vraag en aanbod. u beleeft het vanaf de eerste rij in

de witloofveiling van Kampenhout.

www.coobra.be

een Bezoekje

waard

Lekker witloof in Vlaams-BrabantWist u dat meer dan de helft van het Vlaamse witloof in Vlaams-Brabant wordt geteeld? ontdek de geschie-denis, teelttechniek, tal van tips in de brochure ‘lek-ker witloof in Vlaams-Brabant’. Gratis te bestellen via www.vlaamsbrabant.be/publicaties

De Nationale Proeftuin voor WitloofDe nationale Proeftuin voor Witloof in Herent wil de duurzame uitbating van de witloofteelt promoten. Concreet zorgt de proeftuin ervoor dat de

resultaten van wetenschappelijk onderzoek doorstromen tot bij iedereen die bij de witloofteelt betrokken is.

www.proeftuinherent.be

28

Biolandbouw mag dan vandaag wel in zijn, wie er in de jaren 80 mee begon, werd be-schouwd als een vreemde vogel. Dat was met luc niet anders toen hij in 1981 met zijn biobedrijf startte. luc: “ik leefde macro-biotisch, zat in een milieuvereniging en was net afgestudeerd aan de tuinbouwschool. Die combinatie zorgde ervoor dat ik bio ben gaan telen.”

een Betere wereldBiolandbouw betekent dat je nooit chemi-sche middelen gebruikt. “Maar het is ruimer dan dat”, aldus luc. “Bij bio staan een aan-tal waarden centraal: ecologie, gezondheid maar ook rechtvaardigheid. Dat betekent een eerlijk loon voor iedereen in de keten. Bovendien ben ik ‘zorgboer’. ik vang jon-geren met een probleem op en laat hen een handje helpen op de boerderij.”

Voorkomen, Beter dan GenezenKomen er dan geen ziektes en insecten op bioplanten? luc: “Zeker wel, maar wij probe-ren dat in de eerste plaats te voorkomen. Zo kiezen we voor sterke variëteiten die minder vlug ziek worden. Daarnaast doen we aan

Pastinaak, kardoen, Brave Hendrik ... Zegt u niks? Het zijn groentesoorten die in de loop der eeuwen in de vergetelheid zijn geraakt. Vandaar dus:

‘vergeten groenten’. Maar daarom niet minder lekker. En ze tasten zeker uw geheugen niet aan. Aan vergeten groenten waagt bioboer Luc Pauwels

zich voorlopig niet. Wel aan heel wat andere groenten en aardbeien. En dat allemaal op een milieuvriendelijke manier.

een ruime teeltwisseling. Met dit systeem zetten we een gewas nooit binnen zes jaar opnieuw op hetzelfde perceel. Ziektes ont-wikkelen zich dan moeilijker en de grond geraakt niet uitgeput zodat u minder mest-stoffen nodig hebt.”

zelfBedieninGWat staat er bij ter loft allemaal op het veld? luc: “ik teel aardbeien, courgettes, kolen, wortelen, aardappelen, graan en klaver. De groenten gaan naar de veiling, de aardbeien verkoop ik voor een deel via zelfpluk. Dan mogen klanten zelf hun aardbeien komen

Bent u ook geboeid door bio? Kom dan zeker langsluc of zijn medewerkers vertellen u graag in geuren en kleuren hoe hij zijn groenten en aardbeien op een biologische manier teelt.

G r o e n t e n

plukken. Verser kan het niet.” Zelfbediening rechtstreeks op het veld dus.

controle!Zomaar een biolabel op uw product kleven, mag niet. u moet u strikt houden aan de re-gels, opgelegd in een bestek. en de controle-organisatie controleert streng. luc: “Gemid-deld krijg ik twee keer per jaar controleurs over de vloer. Zo weet de controleorganisatie vanwaar de producten komen en of ze aan de bioregels voldoen. Maar let op: ook in winkels en op veilingen nemen controleurs steek-proeven.”

meer info TerLoft•LucPauwels•Kruisstraat2b•1740Ternat0497-673376•bio@terloft.be•www.terloft.be

Kijk beslist op de bijbehorende overzichtskaart of www.vlaamsbrabant.be/boerenmetklasse voor de contactgegevens van andere biobedrijven die een bezoekje meer dan waard zijn.

29

KRijGT U GEhEUGENvERLiES ALS U vERGETEN GROENTEN EET?

Het oPen Veld

luc Pauwels

uw eiGen stukje Boerderij op steeds meer land- en tuinbouwbedrijven kunt u als klant zelf uw producten oogsten. Zo drukken telers de kosten. Maar er kan ook meer achter zitten. Zoals bij het biobedrijf ‘Het open Veld’ in Heverlee. Als klant betaalt u de boer elk jaar een som en u mag dan het hele jaar door gezonde groenten en fruit pluk-ken. u wordt een soort aandeelhouder waarbij u de oogstri-sico’s met de boer deelt. Meer info: www.hetopenveld.be

30

wAAROM KUNT U APPELEN NiET

MET PEREN vERGELijKEN?

jan en cHris martens-

Vandersande

Bacterievuurniet in mijn tuin!

www.vlaamsbrabant.be/bacterievuur

Colofon: Deze folder

werd uitgegeven door

het provinciebestuur

van Vlaams-Brabant in

opdracht van de deputatie

van Vlaams-Brabant in april

2010 / foto’s en illustraties:

PCFruit / V.u. Marc Collier,

provinciegriffier, provincie

Vlaams-Brabant, Provin-

cieplein 1, 3010 Leuven

(Ondernemingsnummer

0253-973-218)

D/2010/8495/04

Nuttige coNtactgegeveNs:

voor algemene informatie betreffende de

technische werkgroep bacterievuur:

Provincie Vlaams-Brabant

Provincieplein 1 - 3010 Leuven

- dienst land- en tuinbouw

016-26 72 72 / fax 016-26 72 61

landbouw@vlaamsbrabant.be

- Monique Swinnen, gedeputeerde

voor land- en tuinbouw - 016-26 70 57

monique.swinnen@vlaamsbrabant.be

voor meer informatie over hagen,

houtkanten en hoogstamboomgaarden

regiOnaLe LanDSChaPPen:

- GROENE CORRIDOR

Leuvensestraat 117 - 1800 Vilvoorde

02-253 43 04 / info@rlgc.be

- ZUID-HAGELAND

Schoolpad 43 - 3300 hakendover

016-81 52 77 / info@rlzh.be

- DIJLELAND

naamsesteenweg 573 - 3001 Leuven

- NOORD-HAGELAND

gelrodeweg 2 - 3200 aarschot

016-63 59 54 / info@rlnh.be

- ZENNE, ZUUN EN ZONIËN

Donkerstraat 21 - 1750 gaasbeek

02-452 60 45 / info@rlzzz.be

Wat moet u doeN?

Hoe Bacterievuur

vermijdeN?

HerkeNt u deze symptomeN op eeN WaardplaNt,

Neem daN coNtact op met Het meldpuNt vaN Het

Favv (Federaal agentschap voor de veiligheid van de

voedselketen). zij kuNNeN BevestigeN oF Het gaat

om eeN BesmettiNg met Bacterievuur.

deze dieNstverleNiNg is volledig gratis!

Waarom moet ik bacterievuur melden?

De meldingen worden geregistreerd en de infectiehaar-

den in kaart gebracht. hierdoor kunnen gerichte maat-

regelen genomen worden en kan vermeden worden

dat bacterievuur zich verder verspreidt.

ik heb gemeld, en wat nu?

nadat u bacterievuur gemeld hebt bij het FaVV, komt er

een deskundige langs om een staal te nemen. U krijgt

ook richtlijnen voor het bestrijden van de infectie.

Hoe bacterievuur wegsnoeien?

Om verdere verspreiding te vermijden, is het absoluut

noodzakelijk dat u het snoeimateriaal regelmatig ont-

smet (bijvoorbeeld met zuivere Dettol). Doe dit zeker

elke keer voordat u een andere plant snoeit (zie ook

nuttige tips).

Wat met snoeiafval?

Snel verwijderen is noodzakelijk. - Verbranden is de beste methode omdat de bacterie

dan volledig afgedood wordt. Kleine hoeveelheden tak-

ken kunt u verbranden in de kachel, open haard, vuur-

korf of barbecue. Voor grote hoeveelheden neemt u

best contact op met de gemeente. ga na of u de takken

mag verbranden in uw eigen tuin. Ook politie, buren en

brandweer geeft u best een seintje. Laat hen ook weten

dat het enkel takken besmet met bacterievuur betreft.

- indien verbranden niet mogelijk is, worden de takken

best in een volledig afgesloten verpakking meegegeven

met het restafval (bijvoorbeeld een gesloten plastic zak).

houd bij de keuze van planten rekening met

de gevoeligHeid vaN Bepaalde rasseN

voor Bacterievuur.

een gedetailleerde lijst met waardplanten vindt

u op: www.vlaamsbrabant.be/bacterievuur.

coNtroleer WaardplaNteN regelmatig

op iNFectie. Dit kan best vanaf begin april

tot eind augustus.

oNderHoud WaardplaNteN (hagen en

struiken) door ze regelmatig te snoeien, ook

indien ze niet geïnfecteerd zijn. Let op! het

is verplicht om meidoornhagen jaarlijks te

snoeien (KB 23.06.2008) in de winterperi-

ode (tussen 1 november en 1 maart).

vermijd de verspreiding door geeN zomer-

sNoei toe te passen op waardeplanten

oNtsmet sNoeimateriaal regelmatig (met

zuivere Dettol, verdunde javel of iso-Betadi-

ne*). Vul een plantenverstuiver met Dettol

en verstuif hiermee regelmatig op de snoei-

schaar, zeker voor u een andere plant be-

gint te snoeien. Ook veel andere ziekten en

plagen kunnen hiermee worden vermeden.

Door de WoNdeN die ontstaan bij het snoei-

en van takken te oNtsmetteN met zuivere

Dettol, voorkomt u dat bacteriën de verse

wonden infecteren. hiervoor kan u ook een

plantenverstuiver gebruiken.

meld de aaNWezigHeid vaN Bacterie-

vuur altijd aan het FaVV, ook indien u twijfelt.

* houd buiten het bereik van kinderen

proviNciale coNtrole-eeNHeid vlaams-BraBaNt

Favv - 016-39 01 11 - Fax 016-39 01 05

iNFo eN meldiNgeN: iNFo.vBr@Favv.Be

31

Jan Martens heeft zoals hij zelf zegt, een late roeping. na een carrière van 20 jaar als hoofdverpleger in Gasthuisberg in leuven, nam hij het fruitbedrijf van zijn schoon- ouders over. “Fruit was altijd wel mijn hobby. toen ik de kans kreeg om er mijn beroep van te maken, heb ik niet getwijfeld”, bloost Jan. Samen met zijn vrouw Chris Vandersande runt Jan nu een fruitteeltbedrijf met appe-len, peren en kersen.

om de BeurtDelbare, elstar, Gala, Pinova ... nee, het zijn niet de namen van de honden van Jan, wel de appelsoorten die hij teelt. “ik heb ook nog Jonagold en Jonagold red, Wellant, Braeburn, Greenstar en Zari, een nieuwe soort ontwikkeld door Better3fruit. Het zijn niet al-leen smaken voor elk wat wils, de oogst van de soorten volgt elkaar mooi op. Zo begint de pluk begin augustus met Delbare. eind sep-tember is de laatste, Pinova, aan de buurt.”

Geen ufo’s maar ulo’seenmaal het fruit geplukt, gaat het onmid-dellijk naar de koelkast. niet zo’n exemplaar zoals bij jou thuis staat, maar gigagrote koel-systemen waar 450 ton fruit in past. Jan: “Die frigo’s heten ulo’s, wat staat voor ‘ultra low oxygen’. We brengen de zuurstof naar omlaag en verhogen de stikstof. Zo stopt de rijping en bewaart het fruit in ideale omstandigheden.”

milieuVriendelijk fruitHet bedrijf Martens-Vandersande is een ‘geïn-tegreerd’ fruitteeltbedrijf. een moeilijk woord voor een combinatie van milieuvriendelijke technieken die ze toepassen. Jan: “We zetten nuttige insecten en vogels in tegen schade-lijke dieren. De mannelijke fruitmot leiden we om de tuin met de geurstof van het vrouwtje. Ze paren niet en de vrouwtjes leggen geen eitjes op het fruit zodat er geen wormpjes in komen. Daarnaast zetten we bijen in voor de bestuiving.”

wie Biedt meer?De vrucht van al die inspanningen is heerlijk, sappig fruit. Jan: “Maar ook fruitsappen, ho-ning, siropen, confituur ... Dat verkopen we allemaal in onze winkel op het bedrijf, op de markt en aan de kleinhandel. Het fruit zelf gaat in de eerste plaats naar de veiling Coöbra in Kampenhout en Zellik.” Hopelijk krijgt Jan er meer voor dan enkel een appel en een ei.

U kunt geen twee verschillende dingen met elkaar vergelijken. De appelteelt is op veel vlakken

anders dan die van peren. Wat ze wel gemeen hebben, is de kennis en passie die teler Jan

Martens aan ze wijdt. Met als resultaat lekker, sappig en gezond fruit uit Vlaams-Brabant.

De provincie Vlaams-Brabant geeft een informatieve folder uit over bacterie-vuur. u leest er alles over de ziekte: op welke planten ze kan voorkomen, de symptomen en hoe bacterievuur vermijden. Download of bestel de folder ‘Bacterievuur, niet in mijn tuin’ op www.vlaamsbrabant.be/bacterievuur

F r u i t

waar rook is, is BacterieVuurBacterievuur, of perenvuur, is de nacht-merrie van de fruitteler. Deze bacteriële ziekte tast niet alleen appel- en peren-bomen aan, maar ook verschillende sierstruiken. Waar die staan, maakt voor de boosdoener niet veel uit: in de boom-gaard, in parken maar ook in uw tuin. en omdat bacterievuur ontzettend besmettelijk is, moeten we samen de ziekte aanpakken.

Hemels mooie fruitBomen in Bloei, weidse landscHaPPen en Glooiende Velden ... De Vlaams-Brabantse fruitstreek te voet of met de fiets ontdekken, is een adembenemende ervaring. Bestel gratis de bloesem- en fruitgids Hageland via www.vlaamsbrabant.be/publicaties

meer info Jan en Chris Martens - VandersandeWalenstraat 133110 rotselaar016-44 52 23jan.martens@marsan.be

Kijk beslist op de bijbehorende overzichtskaart of www.vlaamsbrabant.be/boerenmetklasse voor de contactgegevens van andere fruittelers die een bezoekje meer dan waard zijn.

32

ProVinciaal Proefcentrum Voor kleinfruitDe duurzame, verantwoorde teeltmethode is niet toevallig. Veel onderzoek en ontwikke-ling gebeuren in het Provinciaal Proefcen-trum voor Kleinfruit ‘Pamel’ in roosdaal. onderzoekers voeren teelttechnische proe-ven uit op aardbeien, frambozen en ander kleinfruit. De kennis en kunde die daaruit voortkomt, geeft het Proefcentrum door aan de telers van Vlaams-Brabant en daarbuiten.

Beter met Bioin het Provinciaal Proefcentrum voor Klein-fruit kweken ze het fruit volgens het bestek van de biologische teelt. Dit betekent dat chemische middelen niet gebruikt mogen worden. Specialisten gaan op zoek naar duurzame bestrijding van ziektes, schim-mels en schadelijke insecten. Ze kijken wel-ke bemesting het beste is en ze zetten bijen in voor een goede, natuurlijke bestuiving. De ontwikkeling van nieuwe technieken zorgt ervoor dat een biologisch volwaar-dige teelt van zachtfruit ook commercieel haalbaar is. www.vlaamsbrabant.be/proeftuin-pamel

LEKKERE SMAAK- BOMMETjESBolle besjes, zoete bramen, sappige frambozen ... Geef toe, daar kan toch geen enkel snoepgoed tegenop? Bovendien zit dit zachtfruit boordevol vitaminen, mineralen en voedingsvezels. Puur zijn ze op hun best, maar ook in desserts en op gebak zijn ze de kers op de taart. Al dat lekkers produceren telers uit Vlaams-Brabant op een duurzame, verantwoorde teeltmethode.

Z a c h t f r u i t

33

zaai een BloemenakkerBloemenakkers zijn niet alleen een lust voor het oog, ze leveren ook nectar en stuifmeel aan de bijen. Die zorgen voor de natuurlijke bestuiving van planten en bomen, en zijn dus onmisbaar voor de ontwikkeling van vruchten.Jammer genoeg gaat het niet goed met de bij. De bijenpopulatie wordt ernstig bedreigd, wat een groot verlies is voor de land- en tuinbouw én voor de biodiversi-teit. Met de jaarlijkse bloemenakkeractie wil de provincie daar iets aan doen. Help samen met ons de honingbijen erbo-venop en haal in het voorjaar een gratis zakje bloemzaden af. Zo geniet u van een prachtig bloemenveld en versterkt u de honingbij en tal van andere insecten. Voorwaarden, verdeeldata en -locaties vindt u op:

Bijen en fruitteelt: twee Handen oP één BuikFruitbloesems leveren stuifmeel en nec-tar voor de bijen op. Met het stuifmeel voeden ze de bijenlarven, van de nectar maken ze honing. in ruil daarvoor be-vruchten de bijen andere bloemen zodat er mooiere, grotere en minder misvormde vruchten groeien. redenen genoeg voor de provincie Vlaams-Brabant om de inzet van bijen te stimu-leren in de fruit-teelt. Via een folder en de website wil de provincie imkers en fruittelers bij elkaar brengen om daar samen de vruchten van te plukken.

Hoe Groot is uw kennis Van zacHtfruit?

1. Welke vitamine zit vooral in aardbeien?

2. uit welk continent komt de aardbei?

3. Welk fruit bedoelt men met ‘mummelke’?

4. Hoeveel soorten bramen bestaan er?

5. Hoeveel zaadjes telt een aardbei gemiddeld?

doe de test

1. Vitamine C, 2. Amerika, 3. De framboos, 4. 600, 5.200 meer info

www.vlaamsbrabant.be/bloemenakker

Kijk beslist op de bijbehorende overzichtskaart of www.vlaamsbrabant.be/boerenmetklasse voor een bezoek aan een fruitteler.

34

Hoe Herkent u kwaliteit Bij aardBeien?Verse aardbeien zien glanzend rood en heb-ben een frisgroene kelk. Ze voelen vast, stevig en droog aan. Ze hebben een sappige, volle smaak en zijn lang houdbaar. liggen deze exemplaren in de winkel, dan weet u dat u kwaliteit in huis haalt.

uit welk land is de aardBei afkomstiG?Aardbeien komen oorspronkelijk uit Amerika. in de 17de en 18de eeuw wisselden zeevaar-ders fruit uit tussen europa en de nieuwe Wereld. De Franse militair-ingenieur Antoine

wAAROM ziTTEN dE zAAdjES vAN

dE AARdBEi AAN dE BUiTENKANT?

Aardbeien zijn lekker uniek. Ze zijn de enige vruchten met de zaadjes aan de buitenkant. Een grapje van

moeder natuur? Wie weet! In elk geval worden de zoete, sappige en gezonde aardbeien in Vlaams-Brabant met

zorg en vakmanschap geteeld.

Amadée Frézier — vandaar het Franse ‘fraises’ voor aardbeien — bracht in 1620 vijf aardbei-plantjes uit Zuid-Amerika mee naar europa. De plantjes overleefden een zeetocht van zes maanden! Dit was het begin van de bloeiende aardbeienteelt in onze streken.

waarom is de aardBei een natuurlijk Geneesmiddel?een aardbei zit boordevol vitaminen, mine-ralen en andere heilzame stoffen. Ze is goed voor zowat alles aan en in uw lichaam. Ameri-kaanse wetenschappers hebben zelfs onlangs ontdekt dat aardbeien de aftakeling van het geheugen tegengaan bij oudere mensen. Smullen maar!

35

daG Van de aardBeiom u nog beter te laten proeven van de aardbeienteelt, organiseert de provincie Vlaams-Brabant elk jaar in mei de ‘Dag van de Aardbei’. en dat samen met het Koninklijk nationaal Verbond van Aardbeikwekers. een feestelijke dag met sappige weetjes, zalige hapjes en activiteiten om uw vingers bij af te likken. op www.dagvandeaardbei.be krijgt u alvast een voorsmaakje.

A a r d b e i

uw eiGen aardBeien-confituur

De heerlijkste aardbeienconfituur komt van de verschillende Vlaams-Brabantse telers. Wilt u zelf eens proberen, dan gaat u zo te werk:

Dit hebt u nodig:•500gaardbeien•500gsuiker•Hetsapvan1citroen

Was de aardbeien, laat ze uitlek-ken en verwijder de steeltjes. Snijd de aardbeien in stukken, meng met het citroensap en de suiker, en laat 2 uur rusten. Breng het mengsel zachtjes aan de kook met het dek-sel op de pot. Haal dan het deksel af en laat al roerend 10 minuten doorkoken. Controleer de smaak en dikte door een beetje confituur op een koud bord uit te strijken en te proeven. Doe de confituur in potjes en laat afkoelen.

www.vlaamsbrabant.be/publicaties

1

AardbeienGewoon onweerstaanbaar

www.vlaamsbrabant.be/landbouw

Kijk beslist op de bijbehorende overzichtskaart of www.vlaamsbrabant.be/boerenmetklasse voor een bezoek aan een aardbeiteler.

De brochure 'Aardbeien Gewoon onweerstaanbaar' kunt u gratis plukken via

36

sinds de middeleeuwenAl in de middeleeuwen hadden de Hagelan-ders door dat hun grond kostbaar was. in de 12de eeuw had Godfried i, Hertog van Brabant, een wijngaard in leuven, en in de 13de eeuw doken de eerste wijngaarden op in Aarschot, Diest en Hoegaarden. in het be-gin legden alleen kloostergemeenschappen zich toe op wijnbouw, maar stilaan plantten ook gewone mensen druivenranken. in de 19de eeuw raakte de druiventeelt in verval. Maar dat was gelukkig maar tijdelijk.

de HeroPleVinGVanaf 1970 bloeiden de druiventeelt en de Hagelandse wijn weer helemaal open. en dit onder impuls van een aantal vrienden. Ze startten de vereniging ‘Hagelandse wijnlief-hebbers’ en plantten opnieuw wijnstokken op de zuidelijke heuvels. Dat werkte aanste-kelijk en steeds meer wijnbouwers maakten van hun hobby een beroep. Daarbij werden ze ondersteund door de landbouwfaculteit van de Ku leuven en de leuvense Provin-ciale tuinbouwschool ‘De Wijnpers’. Het

Reken maar. En volgens wijnkenner Alain Bloeykens mogen we best fier zijn op de Hagelandse wijnbouw.

Want de wijn uit onze streek kan moeiteloos concurreren met de grootste Franse, Italiaanse en Duitse wijnen. Naast wijndruiven vindt u in onze streek ook tafeldruiven van de bovenste plank.

resultaat dat u vandaag in uw glas proeft, is een “heerlijke wijn, met frisse aroma’s en een speelse lichtvoetigheid”, aldus Alain Bloeykens.

Glazen dorPennaast wijndruiven is Vlaams-Brabant ook beroemd om de overheerlijke tafeldruiven. lange tijd was de tafeldruif een exclusieve lekkernij die geteeld werd in kasteeltuinen. tot Felix Sohie, de voormalige hovenier van het kasteel van Huldenberg, daar in 1865 verandering in bracht. Sohie bouwde thuis in Hoeilaart een eenvoudige serre en teelde druiven voor de Brusselse markt. De gebroe-ders Danhieux volgden in 1878 zijn voor-beeld in overijse. Dit was het begin van een bloeiende teelt. in 1961 telden Hoeilaart en overijse bijna 35.000 serres. De naam ‘Glazen dorpen’ hebben ze dus niet gestolen.

HandenarBeidDe druivenstreek is vandaag een dertigtal beroepstelers rijk. Gedreven vakmensen die de stiel geleerd hebben van vader op zoon.

Druiven

in het Bezoekers-centrum van de Hagelandse wijn leren een tentoonstelling en een film u alles over het Hageland

en zijn wijn. in ‘Dru!f, huis van de tafeldruif’ ontdekt u het rijke verleden achter onze smaakvolle tafeldruif tijdens een gloednieuwe interactieve tentoonstelling met actieve spelletjes.

Bezoekerscentrum van de Hagelandse wijnKerkstraat 163111 Wezemaal (rotselaar)016-61 64 40

Bezoekerscentrum Dru!fWaversesteenweg 23090 overijse02-785 33 73

een Bezoekje

waard

37

wORdT ER iN BELGiE OOK wijN GEMAAKT vAN dRUivEN?

de tafeldruif is BoBSinds 2008 is de Vlaams-Brabantse tafel-druif europees beschermd. De ‘Beschermde oorsprongsbenaming (BoB)’ of ‘Appellation d’origine Protégée’ in het Frans, wordt enkel toegekend aan exclusieve producten met specifieke kwaliteiten eigen aan de regio. Daar mogen we best fier op zijn.

De teelt van een grote, krokante én zoete druif, heeft heel wat voeten in de aarde en vraagt veel handenarbeid. ook de oogst gebeurt nog manueel. Deze passie en vak-kennis leveren al jaren een ongeëvenaard tuinbouwproduct op.

Druiven proevenZin om sappige druiven te proeven of in een heerlijk glas parelende wijn bij een wijnbouwer? u vindt de adressen op de overzichtskaart en op: www.vlaamsbrabant.be/boerenmetklasse

38

Jan Van der Cruys kreeg de liefde voor bloe-men en planten met de paplepel mee. Hij groeide letterlijk op tussen de geraniums, vlijtige liesjes, cyclamens en begoniaatjes want zijn ouders kweken ook sierplanten. Passie gaat over van generatie op generatie! Samen met zijn vrouw Miriam Delcourt be-sliste Jan een eigen zaak te starten en richt-te Perkoplant op. ook bij Miriam stroomt er landbouwbloed in de aderen. “Mijn ouders waren boeren en via hen hebben we een stuk grond gekocht. Daar bouwden we onze eerste serre van 5.000 m2 op”, legt Miriam uit. Het was het begin van een bloeiend sierteeltbedrijf.

oP de Groei5.000 m2 klinkt indrukwekkend, toch werd de serre vlug te klein. Miriam: “We verkoch-ten eerst enkel via de veiling. Maar om de grote vraag op te vangen, moesten we al snel nieuwe serres bijzetten. intussen vroegen meer en meer mensen uit de buurt of ze bij ons rechtstreeks planten konden kopen. en dus bouwden we maar weer bij. nu zitten we aan 15.000 m2 of 2 tot 3 voetbalvelden vol serres.”

Ja, geraniums zijn toevallig eetbaar, maar daar is het ons nu niet om te doen. Want niet alle producten van de land- en tuinbouw belanden op ons bord. Zo telen Jan en

Miriam sierplanten die uw huis, tuin, balkon en terras vrolijk opfleuren. Voedsel mag dan wel de inwendige mens

versterken, maar het oog wil ook wat.

seizoensGeBondenJan en Miriam kweken hun sierplanten vol-gens de seizoenen. “eerst zijn de voorjaars-planten zoals geraniums aan de beurt”, legt Miriam uit. “Daarna de begonia’s voor bin-nen. Dan de cyclamens, de kerststerren en hortensia’s. elk seizoen kent zijn specifieke soorten en allemaal hebben ze verschillende zorgen nodig. en ook al staan de sierplan-ten beschut onder glas, toch speelt het weer een belangrijke rol. Weinig zon betekent weinig licht en warmte. en dat heeft niet zo een positieve invloed op de plant. een com-puter regelt wel het klimaat in een serre en we stoken bij als het nodig is, maar er gaat niets boven de heerlijke warmte van echte zonnestralen.”

Plantendokternet als mensen kunnen planten ziek wor-den. Ze kunnen te maken krijgen met aan-vallen van schadelijke insecten, schimmels en andere ziektes. Miriam: “Daarom komt er elke maand een teeltadviseur of ‘plan-tendokter’ langs. twee uur lang wandelt hij door de serre en onderzoekt de plan-

ten. Hij neemt grondstalen en geeft advies als er problemen zijn. Zo krijgen we mooie, gezonde en sterke planten waar de mensen lang plezier aan beleven.”

“Kom eens ruiken naar anderhalf voetbalveld geurende bloemen”De sfeer opsnuiven van een bloeiend sierteelt-bedrijf? Dat doet u nergens beter dan bij Perkoplant. Miriam vertelt u met veel plezier over de bloemetjes en de bijtjes, over de kneep-jes van het sierteeltvak en het geheim van bloeiende potplanten. let op dat u niet gaat duizelen van de kleurenpracht.

meer info

Kijk beslist op de bijbehorende overzichtskaart of www.vlaamsbrabant.be/boerenmetklasse voor de contactgegevens van andere sierteelt-bedrijven die een bezoekje meer dan waard zijn.

Plantenkwekerij PerkoplantJan en Miriam Van der Cruys - DelcourtDronkenborrestraat 501741 ternat02-582 74 51perkoplant@telenet.bewww.perkoplant.be

Sierteelt

39

zijN GERANiUMS EETBAAR?

Door de opkomende verstedelijking is groene, open ruimte zeer belangrijk. De landbouw speelt hierin een belangrijke rol. Hij zorgt niet alleen voor open landschappen, hij beheert die ook optimaal. tegelijk ziet het provinciebestuur van Vlaams- Brabant erop toe dat de land- en tuinbouwbedrij-ven zelf ook passen in het landschap. De provinci-ale landschapsarchitect adviseert en begeleidt be-drijven zodat ze optimaal in het landschap passen Zo worden land- en tuinbouwers bewakers van ons mooie Vlaams-Brabantse platteland.www.vlaamsbrabant.be/erfbeplanting

jan en miriam Van der cruys- delcourt

erfBePlantinG en landscHaPs-inteGratie

BOERENKLASSE

Provincie Vlaams-Brabantdienst land- en tuinbouw

016-26 72 72, landbouw@vlaamsbrabant.bewww.vlaamsbrabant.be/landbouw

BeleidsverantwoordelijkeMonique Swinnen, gedeputeerde voor

land- en tuinbouw, 016-26 70 57,monique.swinnen@vlaamsbrabant.be

Voor onze andere publicaties over land- en tuinbouw in Vlaams-Brabant kijk zeker

eens op www.vlaamsbrabant.be/publicaties