Boekje innoveren in de bouw syntens

15
Innoveren in de bouw Een inspiratiebron voor opdrachtgevers en –nemers

description

Boekje over innovatief selectie & ontwerp proces duurzame wijk Bomenbuurt Ulft

Transcript of Boekje innoveren in de bouw syntens

Innoveren in de bouw Een inspiratiebron voor

opdrachtgevers en –nemers

Voorwoord

Beste lezer,

Samenwerken en duurzaamheid. Het zijn de belangrijkste pijlers voor vernieuwing in de bouwsector. Het zijn begrippen die wij als

zeer waardevol beschouwen om de gehele maatschappij een nieuwe impuls te geven én om innovatie in de gebouwde omgeving in gang

te zetten. Het is dan ook mede de taak van Syntens om bedrijven binnen de bouwsector te helpen zaken anders en beter te doen.

Daarin is het nieuwbouwproject de Biezenakker in Ulft een heel belangrijk voorbeeld, dat we u als lezer natuurlijk niet willen onthouden.

We zien dat de manier van aanbesteden, zoals beschreven in dit boekje, tot veel meer vernieuwing leidt dan alleen bij de betrokken

bedrijven, en verder gaat dan dit project. Het dient zelfs een veel breder doel dan de bouwketen en heeft een veel grotere toegevoegde

waarde dan alleen de kostenbesparing. Uiteindelijk biedt het ons als maatschappij een hoogwaardiger gebouwde omgeving waar we jaren

mee vooruit kunnen.

De tijd is aangebroken dat niet alleen de uitvoerende bedrijven in de bouw anders met elkaar gaan samenwerken. Ook de relatie

met de opdrachtgever verandert en de opdrachtgever op zijn beurt gaat op een andere manier met de overheid aan de slag. Op veel

plaatsen binnen de voortbrengingsketen dwingt het een nieuwe manier van interactie af. De maatschappij heeft een toekomstbestendige

bouwsector nodig en dat kan alleen als de opdrachtgever en de uitvoerende bedrijven hier samen aan gaan werken. Het is geen keus:

dit is de toekomst.

Veel leesplezier!

Piet van Staalduinen

Algemeen Directeur Syntens

4 5

In de praktijk: De Biezenakker

Inhoudsopgave

3 Voorwoord

6 Behoefte aan duurzame innovatie door samenwerking

Column Wilbert Ebbers - Column Egbert Jan Rots

10 Interview Petra Hofman

12 Inspirerend, verbindend, transparant maar ook complex

Column Ir. Bram Klomps - Column Alfonso Wolbert

17 Wonion kiest voor duurzaam bouwen

20 Interview Gemeente Oude IJsselstreek

21 Column Robin Schipper

23 Column Erik Gijgink

25 Vertrouwen is de basis

6

Innoveren in de bouw

7

In de praktijk: De Biezenakker

Het creëren van echt toekomstbestendige bouwwerken vergt

innovatie en samenwerking in de bouwsector. Alleen met inte grale

benaderingen en ketensamenwerking kunnen deze oplossingen

gerealiseerd worden. Traditionele vormen van aanbesteden en

samenwerken in de bouw leiden tot faalkosten, suboptimale en

ge stapelde oplossingen en wantrouwen.

Andere contractvormen als basisAl enige tijd zijn opdrachtgevers en opdrachtnemers in de bouw -

sector op zoek naar andere contractvormen als basis voor meer

samenwerking in de keten. Zo kennen we de vormen ‘Bouwteam’

(de opdrachtgever betrekt architect, constructeur, adviseurs,

bouwbedrijf en eventueel installateurs bij de ontwikkeling van

een bouwopgave), en geïntegreerde contracten als ‘Design &

Build, Design, Build & Maintenance’, waarbij de het ontwerpen,

bouwen en, in het laatste geval, onderhoud bij één marktpartij

worden ondergebracht en in één keer worden aanbesteed.

Tenslotte zijn ‘Resultaat Gericht Vastgoed Onderhoud’ en ‘Resultaat

Gericht Bouwen’ ook voorbeelden waarbij wordt gewerkt op

basis van functionele specificaties en waarbij samenwerking in

de keten een kernvoorwaarde is.

Deze ontwikkelingen hebben twee elementen gemeenschap-

pelijk: er is sprake van samenwerking in de keten en de

opdracht wordt verstrekt op basis van functionele specifi-

caties, die door de aanbiedende partijen worden vertaald

in technische prestaties.

Dilemma’s en vragenEr is inmiddels een behoorlijk aantal opdrachtgevers en op-

drachtnemers in de bouwsector dat hiervan de toegevoegde

waarde ziet en ook graag aan de slag wil. Men loopt echter

tegen dilemma’s en vragen aan. Zo is er bijvoorbeeld onzeker-

heid over de werkwijze om te komen tot een goede selectie van

marktpartijen. Maar ook over selectie- en gunningcriteria zijn

vragen. Hoe kan men toch zo eerlijk en objectief mogelijk tot

een keuze komen? En dan hebben we ook nog te maken met het

Europees aanbestedingsrecht. Bij opdrachten vanaf een zekere

omvang dient optimale mededinging op Europees niveau te

worden gegarandeerd.

Alle deelnemende partijen dienen over dezelfde informatie te

beschikken en de keuze van een partij dient op een objectieve

en duidelijke wijze plaats te vinden.

Met name binnen deze kaders zijn opdrachtgevers onzeker in

het toepassen van functionele eisen in plaats van specificaties.

Biezenakker als voorbeeldNaar aanleiding van de financiële en de economische crisis

hebben de gezamenlijke gemeenten in de Achterhoek het

‘Aanvalsplan Achterhoek Authentiek Anders’ opgesteld.

Kernbegrippen van het aanvalsplan zijn ‘tempo maken’ en

‘duurzaamheid’. Gebaseerd op het aanvalsplan heeft de

Gemeente Oude IJsselstreek met Wonion besloten de bouw

Opdrachtgeven en –nemen in de 21e eeuwEr wordt volop gezocht naar duurzame vormen van wonen, werken en leven. Er is een grote vraag ontstaan

naar duurzaam bouwen en renoveren, ten eerste naar aanleiding van stijgende energieprijzen maar ook

door een groeiende bewustwording onder bedrijven en consumenten dat ze op die manier positief kunnen

bijdragen aan het milieu en de samenleving.

B E H O E F T E A A N D U U R Z A M E I N N O V A T I E D O O R S A M E N W E R K I N G

Wilbert Ebbers

‘Vroegtijdig kennis uit de bouwkolom halen heeft de toekomst’

‘Er ligt bij ons een grote taak om mensen ervan te overtuigen dat deze nieuwe, functionele manier van opdrachten geven en nemen de toekomst is’,

stelt Wilbert Ebbers, directeur van Bouwbedrijf EBU in Doetinchem en deelnemer aan één van de vijf consortia. Ondanks dat hij niet bij het winnende

consortium behoort, is hij niets dan lovend over deze nieuwe vorm van aanbesteden. ‘Er wordt nog teveel op klassieke wijze gedacht en teveel op

de nadelen gelet. Het is juist belangrijk om vroegtijdig kennis uit alle poriën van de bouwkolom te halen, waarbij vanuit een concept naar een compleet

product wordt toegewerkt. De opdrachtgever wordt weer opdrachtgever en het ontwerp en de uitwerking ervan komt weer te liggen bij de partijen

waar het hoort te liggen.’

Doordat Ebbers vroegtijdig alle kennis in het proces toe liet, kon deze meteen optimaal worden benut en werden vragen achteraf voorkomen.

In samenwerking met Architectengroep Gelderland, installatiebedrijf Wassink uit Doetinchem, bouwtechnisch adviseur Bouwvisie uit Ulft

en WTH uit Winterswijk, kwam Ebbers tot een vernieuwend ontwerp waarbij de eis voor een energieneutrale woning werd gecombineerd

met comfortabel maar betaalbaar wonen. ‘Met ons consortium konden we de laagste prijs aanbieden door juist niet de bestaande, dure

elementen te gebruiken, maar een nieuw ontwerp te creëren’, licht Ebbers toe. ‘Dit in acht weken realiseren was best een opgave, maar

door ons positief ervaren omdat we niet verzeild raakten in onnodige details. De tijdsdruk heeft ons juist goed gedaan.’

voor bouwprojecten waarbij de drie dragers energieneutraal, comfortabel en betaalbaar wonen blijven bestaan. ‘We hebben de intensieve

samenwerking in het consortium als zodanig waardevol ervaren, dat we dit binnen de bouwketen overeind willen houden. We hebben elkaar

echt gevonden’, aldus de directeur.

van de 60 woningen in de wijk Biezenakker in Ulft in 2010 te laten

starten in plaats van in 2011 zoals oorspronkelijk gepland.

In 2030 A++Wonion wil vanuit haar maatschappelijke taak en vanuit haar visie

op de toekomst van de eigen organisatie een bijdrage leveren aan

de verduurzaming van de woningvoorraad.

8 9

In de praktijk: De BiezenakkerInnoveren in de bouw

Soft?Om enerzijds tot een versnelling te kunnen komen en anderzijds

tot integrale en duurzame oplossingen hebben Wonion en de

Gemeente Oude IJsselstreek gekozen voor de toepassing van

een andere vorm van selectie dan gebruikelijk: zij noemen dit

de ‘Soft Selection Methodology’.

Met deze methodologie beoogt Wonion ketensamenwerking

in de bouw te bevorderen zonder een gezonde marktwerking

teniet te doen.

In 2030 moet de woningvoorraad van Wonion minimaal op het

huidige energielabel A++ zijn. Naast energetische kwaliteit

spelen ook de omgevingskwaliteit en de woonkwaliteit een be-

langrijke rol hierbij.Om hiertoe te komen wil Wonion nú beginnen

met het bouwen van betaalbare, energieneutrale woningen.

Wonion heeft de overtuiging dat adequate en betaalbare oplossingen

alleen mogelijk zijn als de beschikbare technologie wordt ingezet

vanuit een integrale, conceptuele be na dering in tegenstelling tot

de stapeling van technische op lossingen die nog vaak voorkomt.

Hete zomerWonion nodigde medio mei elf bouwbedrijven uit voor een infor-

matie bijeenkomst en om met een consortium deel te gaan nemen

aan de selectieprocedure. Tien consortia presenteerden zich op

10 juni 2009. Onderdelen van de presentaties waren de samen-

stelling van het consortium, de beoogde procesaanpak en concep-

tuele richting op het gebied van energie en ontwerp.

Twee dagen later vond de startbijeenkomst plaats die werd ge-

organiseerd voor vijf consortia. Daar zijn de uitgangspunten op

het gebied van stedenbouw en beeldkwaliteit gepresenteerd, de

ambities op het gebied van duur zaamheid en een aantal basis eisen.

De uitgangspunten waren maximale stichtingskosten van € 210.000,-

per woning, een maxi male onderhoudsprijs van € 900,- per

woning per jaar (netto contant over 50 jaar), energieneutraal, het

gebouw moet minimaal 70 jaar kan bestaan zonder ingrijpende

renovaties en een basis functioneel PvE en basiskwaliteit van

de woningen. Hiermee zijn de consortia aan het werk gegaan.

Opdracht was om een ontwerp te maken dat klaar was voor de

aanvraag van de reguliere bouwvergunning. Het werd een ‘hete

zomer’ voor de consortia.

CoachGelukkig stond men er niet alleen voor. De consortia hebben elk een

procescoach toegewezen gekregen. De rol van de procescoach was

de samenwerking in de keten te bevorderen. De focus van de pro ces _

coach was het samenwerkingsproces, niet de inhoud.

De rol was dan ook niet die van de manager of facilitator maar die

van coach. Voor dit proces was een digitale werkruimte ingericht

ten behoeve van informatie-uitwisseling.

Elk consortium had een afgescheiden digitale werkruimte alleen

toegankelijk voor consortiumleden.

PresentatiesOp 10 juli was het zover. Elk consortium mocht exact 30 minu-

ten presenteren. Na de presentatie was geen gelegenheid tot

het stel len van vragen. De beoordeling vond plaats door een

beoordelingscommissie en die bestond uit een wethouder van

de Gemeente Oude IJsselstreek, een directeur van Wonion, de

vastgoedmanager van Wonion en een aantal andere betrokken

medewerkers van Wonion, betrokken ambtenaren van de

gemeente, een afgevaardigde van de welstandscommissie en

een stedenbouwkundige.

De commissie werd geadviseerd door twee adviseurs: één

vanuit het kwaliteitsteam en één op het gebied van energie-

concept en woonklimaat.

In acht wekenNa de presentaties ging de beoordelingscommissie in overleg

(openbaar). Elk consortium had één interventiemogelijkheid.

De vergadering van de commissie werd geleid door een externe

procesbegeleider. Alle leden van de commissie hebben een

scorings-formulier ingevuld als ondersteuning voor de discus-

sie en besluitvorming. Op elk onderwerp gaf een expert uit de

commissie de aftrap, gevolgd door discussie.

De voorlopige uitslag (een top 5) is bepaald met de score-

formulieren. Discussie en een openbare stemming hebben

geleid tot een definitieve keuze van de aanbieding.

Op 23 juli is de reguliere bouwvergunning aangevraagd. De vier

niet-geselecteerde consortia ontvingen een vergoeding van

€ 20.000,- per consortium. De looptijd van de eerste selectie tot

de presentaties en uiteindelijke selectie was slechts acht weken!

Egbert Jan Rots

‘Innovatief aanbesteden vergroot betrokkenheid partijen’

Hoewel hij teleurgesteld is dat ‘zijn’ consortium niet gewonnen heeft, zou Egbert-Jan Rots van Rots Bouw uit Aalten-Zevenaar zo weer mee doen aan

deze innovatieve manier van aanbesteden. ‘Doordat je samen in een korte tijd heel actief bezig bent met het plan, hebben alle partijen een grote

betrokkenheid.’ Toch plaatst hij ook kanttekeningen. ‘Ik vind het een goede manier, al zou ik wel willen dat het aantal partijen dat mee doet kleiner is.

Ik denk dat drie deelnemende partijen beter is dan vijf.’

Hij zocht partijen bij elkaar met wie hij al vaker had samengewerkt, Maas Architecten, Hartman Constructies, Winkels Installatie-

techniek, Kwerreveld Dakbedekking en Trias Advies en Energie, met wie hij in acht weken een plan maakte dat aan de gestelde

eisen voldeed. De deelnemers aan dit consortium hadden het idee veel kans te maken op de aanbesteding, zeker omdat ook het

kwaliteitsteam, dat de ideeën twee keer getoetst heeft, liet doorschemeren dat het dit een goed plan vond. Toch ging de aanbeste-

ding aan hen voorbij. ‘Achteraf hebben we het gevoel dat ons plan wellicht té innovatief was. In ons plan konden de bewoners in

het souterrain slapen en op de begane grond wonen. Energetisch slim, want de bewoners slapen dan in de koelste ruimte van het

huis. We hebben vooraf een enquête gehouden om te inventariseren of mensen dit idee zouden zien zitten en de reacties daarop

waren gemengd. De helft vond het een goed idee, de andere helft zag het niet zo zitten. De les die wij hieruit geleerd hebben, is

dat als je graag innovatieve, bijzondere dingen wilt doen, dat je dan niet te veel beoordelaars moet hebben. Een echt vernieuwend

plan kun je beter op een andere manier in de markt zetten. Omdat we allemaal nog steeds geloven in ons concept, hebben we

besloten er zelf mee door te gaan. We zijn nu in gesprek met een andere opdrachtgever die ons plan mogelijk wel wil uitvoeren.’

10

Innoveren in de bouw

11

Syntens en de bouw

Nieuwe competenties ontwikkelen en actief kennis inzetten Aanbevelingen voor de toekomst door innovatieadviseur Petra Hofman

Omdat Syntens mede gefinancierd wordt door het Ministerie van Economische Zaken, heeft het

een vrije en onafhankelijke rol als adviseur en klankbord voor het bedrijfsleven op het gebied van

innovatie en vernieuwing. ‘Ook bij de case Biezenakker zijn we als klankbord en procescoach op-

getreden’, aldus Petra Hofman, innovatieadviseur bij Syntens. ‘Daarnaast kregen de kans overal

rond te kijken en te onderzoeken wat de bouwsector als geheel hiervan kan leren. Want innovatie

in de bouw vertaalt zich niet alleen in producten en technologieën, maar in de volle breedte: dus

ook in de organisatie, bedrijfsprocessen en alle politieke zaken die ermee samenhangen.’

‘De case Biezenakker is innovatief op alle fronten’, vervolgt Hofman.

‘In het energiezuinige en duurzame product, door de vernieuwende

kijk op aanbesteden en in het bestuurlijke proces. Er heeft voort -

durend afstemming plaatsgevonden om dit in de praktijk vorm

te geven, ook met de consortia. Alle deelnemende partijen hebben

invloed gehad op dit proces en er is groot geïnvesteerd in “samen

leren”. Als je inzicht geeft in je belangen, creëer je een goede

basis om samen te werken. Tijdens de case Biezenakker is voort-

durend in deze transparantie geïnvesteerd. De meerwaarde was

dat er echt met elkaar werd meegekeken en meegedacht.’

Het deelnemersveld bestond uit de initiatiefnemers, de proces-

manager, consortia, een kwaliteitsteam, een beoordelingscommissie

en procescoaches. ‘De veelheid aan deelnemers en de korte door-

looptijd maakte het ontzettend complex. Wat normaal gesproken

een jaar duurt, is nu in acht weken gerealiseerd’, aldus Hofman.

Eenentwintigste-eeuws denken Syntens heeft in eerste instantie meegedacht hoe de verande-

ring vormgegeven kon worden. Vervolgens zijn twee van de vijf

consortia gecoacht, met als hoofdonderwerpen de samenwerking

in de keten en het zogenaamde “eenentwintigste-eeuws denken”.

‘Hiermee doelen we op het delen van verantwoordelijkheden, samen-

werken, proactief handelen en transparantie’, legt Hofman uit.

‘De coaches hebben zich niet met het ontwerp bemoeid, alleen

met het proces.’ Naderhand heeft ze het proces geëvalueerd.

‘Ik heb gekeken naar het procesverloop, de succesfactoren en de

knelpunten. Op deze manier kunnen we de case Biezenakker als

“best practice” gebruiken; als inspiratiebron voor andere opdracht-

gevers en bedrijven.’ De bouw is voor Syntens echter wel een

bijzondere sector. Hofman: ‘Ondanks dat we er primair voor het

MKB zijn, onderkennen we dat in de bouw de hele keten, inclusief

de opdrachtgever, moet worden bediend om tot innovatie te komen.’

Verandering in de bouwsectorHofman geeft aan dat de bedrijven in de bouw veranderen van pure

uitvoerders naar product- of conceptontwikkelaars. Het ontwikkelen

van nieuwe competenties en het genereren van meer inzicht in

de klant, kunnen hiervoor stappen in de goede richting zijn.

‘Ook het actief inzetten van kennis hoort hierbij’, aldus de adviseur.

‘Uiteindelijk is het zaak het plan ook echt te verkopen en daarbij

het unique selling point te vinden. Bouwbedrijven doen dit van

oudsher niet. Syntens kan bedrijven ondersteunen bij het ontwik-

kelen van een strategie en bijbehorende competenties.’

‘Het is bijzonder dat deze nieuwe manier van selecteren heeft

geleid tot meer samenwerking in de hele keten en begrip voor

elkaars vakgebieden en belangen’, aldus Hofman. ‘Daarbij is

vertrouwen de basis. De partijen waren al bekend met elkaar en

dat heeft de opgave zeker positief beïnvloed. De omslag zit ook

in het feit dat niet alleen op de laagste prijs is geselecteerd.

De functionele specificatie is hierin essentieel. Dit leidt ertoe dat

de markt met innovatieve oplossingen kan komen. Dit is wel wennen,

zowel voor de opdrachtgever als de bedrijven. In eerste instantie

leidt dit tot verwarring. Want wat moet er gerealiseerd worden

en wat wil de opdrachtgever precies? En hoe weten de partijen of

ze het goed doen? Op basis van één lijstje functionele eisen, kan

de opdrachtgever kiezen uit heel verschillende ontwerpen, die in

principe allemaal aan de wensen voldoen.’

Cultuuromslag‘Het is echt een cultuuromslag waar we mee bezig zijn en dat is

niet niks’, stelt Hofman. ‘De vraag rijst dan ook of het ons lukt om

deze cultuurverandering echt vorm te geven. Dat is het vraagstuk

waar we ons de komende tijd op moeten richten.’ De ideeën van

Hofman voor het vervolg van dit project: ‘De ontwikkelingen van

de Biezenakker blijven volgen, nieuwe pilots opzetten, ervaringen

delen en competenties door blijven ontwikkelen.’ Zelf heeft Syntens

door de case Biezenakker duidelijker inzicht gekregen in de rol die

ze kunnen spelen. ‘Dat betekent goed inzicht in het proces krijgen,

zodat we ten opzichte van bouwbedrijven en opdrachtgevers een

goed advies kunnen geven. Daarbij is het belangrijk om pilots te

ontwikkelen die concreet laten zien dat ketensamenwerking en

innovatief aanbesteden mogelijk zijn. Het gaat om meer dan alleen

het theoretische verhaal’, aldus Hofman.

Samenwerken is noodzakelijk‘Duurzaam bouwen zal steeds meer gemeengoed worden’, ant-

woordt Hofman op de vraag wat haar visie op de verande rende

bouwwereld is. ‘Samenwerking is absoluut noodzake lijk om

kwalitatief goede oplossingen voor complexe problemen te vinden

en ketenintegratie draagt bij aan de reductie van faalkosten.

Nu is er nog gebrek aan vertrouwen, de uitvoerende bouwbedrijven

wijzen naar de opdrachtgever, de opdrachtgever naar de bouw-

bedrijven. Leveranciers en gespecialiseerde aannemers kunnen

een belangrijke motor zijn voor innovatie in de keten. Deze worden

nu nog vrijwel niet betrokken in de definitie en ontwerpfase van

een bouwproject. Samenwerking geeft midden- en kleinbedrijven

een belangrijke toegevoegde waarde ten opzichte van grote bedrijven.’

Petra Hofman

12

Innoveren in de bouw

13

Het congres

Congres innovatief aanbesteden zet bouwwereld aan tot cultuuromslag De ruime zaal in de Drufabriek in Ulft stroomde al vroeg in de middag vol met architecten, installateurs, aan-

nemers, projectontwikkelaars en een aantal vertegenwoordigers van woningcorporaties; de deelnemers van

het congres “Opdracht geven en nemen in de eenentwintigste eeuw”. Dagvoorzitter Teun Leuftink voorspelde

op deze regenachtige oktobermiddag een pittige bijeenkomst, waarbij de aanwezigen overladen zouden worden

met een veelheid aan informatie, vanuit verschillende invalshoeken belicht. ‘Ik ben als betrokken procescoach

bijzonder geraakt door deze inspirerende samenwerking’, opende Leuftink het congres. ‘Duurzaamheid, leren

en vernieuwen zijn termen die vandaag vaak de revue zullen passeren: kan de bouwsector deze slag maken?’

De Drufabriek, een voormalig fabriekscomplex dat al in 1754 werd

opgericht, bleek een inspirerende plek voor een interactief congres

over innovatieve aanbesteding. Een rigoureuze renovatie resulteer de

pas geleden in een verrassende mix van moderne architectuur en

bewaarde oude elementen, waarna de nieuwe Drufabriek haar

deuren opende als veelzijdig centrum voor dans, theater, eten,

kunst, cultuur en ook als locatie voor vergaderingen en congressen.

Integraal nadenkenJan Willem van de Groep, manager vastgoedontwikkeling bij

Wonion, legde uit dat de woningcorporatie streeft naar een energie-

neutrale woningvoorraad in 2030. Maar hij merkte daarbij op dat

de opeenstapeling van ‘fantastische innovaties’ ook leidt tot een

opeenstapeling van kosten. ‘Wij willen daarom dat er meer integraal

wordt nagedacht’, aldus Van de Groep. Dat was voor hem dan ook

de aanleiding om de gebaande paden te verlaten en de bouwsector

uit te nodigen om na te denken over duurzaam en betaalbaar

I N S P I R E R E N D , V E R B I N D E N D , T R A N S P A R A N T M A A R O O K C O M P L E X :

Alleen vertrouwen en transparantie leiden tot succesvolle ketensamenwerking

Tijdens de uitwerking van de case Biezenakker is voor mij gebleken dat alles valt of staat met het type ondernemer dat aan dergelijke projecten

deelneemt. Alleen een open visie, het “out of the box”-denken en de mate van vrijheid die hij of zij hierin heeft, leidt mijns inziens tot een goede

ketensamenwerking. Dat de Gemeente Oude IJsselstreek en woningcorporatie Wonion de uitwerking van het plan overlieten aan Achterhoekse

marktpartijen, was niet alleen zeer innovatief, vernieuwend en uitdagend, het vormde ook de basis voor de gewenste ketensamenwerking.

Positief is dat met het bouwcongres een zoektocht is ingezet naar een andere manier van aanbesteden die afwijkt van de traditionele

werkwijze. Hier ligt voor de (ontwikkelende) bouwbedrijven een taak dit goed in te vullen, waarbij vertrouwen, transparantie en

kennisdeling de pijlers vormen. In het gehele traject draaide het om kennis verzamelen en kennisdelen in de wereld van duurzaam

en energiezuinig bouwen. Maar ook om het zoeken naar het optimum tussen de stedenbouw en architectuur, het bouwkundige

en het installatietechnische, met als doel het ontwerpen van energieneutrale woningen. Voor een ambitieuze vraagstelling als

deze was het tijdsbestek van acht weken zeer kort, maar des te uitdagender. Integraal gezien had ons consortium uiteindelijk het

beste product. Eigenlijk is het net als met schaatsen: je hoeft niet op alle vijf afstanden goud te winnen om kampioen te worden, maar

wel op een aantal onderdelen. Voor ons waren dat het stedenbouwkundige ontwerp, de architectuur en de mate van duurzaamheid.

Energieneutraal bouwen heeft impact op een bouwonderneming, zowel in organisatorisch opzicht als wat betreft het benodigde

en gewenste kennisniveau. Daarom zijn we nu volop onze mensen aan het opleiden, op het gebied van energiezuinigheid en het

passieve huisconcept dat wordt gebouwd. Nu is de tijd aangebroken dat we ons product gaan waarmaken.

Ir. Bram Klomps

Directeur Bouwbedrijf Klomps

van welstandscommissies, landschapsarchitecten en webfora.

Participatie betekende in dit geval niet ontzorgd worden, maar gek

gemaakt worden met innovatieve vraagstukken. Alleen door deze

vier punten te hanteren, kun je als gemeente complexe projecten

het hoofd bieden.’ Kelly vervolgde: ‘Dit project betekende een

nieuwe manier van werken voor ons, waarbij twee mindsets voorop

stonden; leefbaarheid en integriteit.’. ‘De gemeente heeft een

goede bijdrage geleverd aan een snel verloop van de procedure’,

luidde een reactie uit de zaal na de uitleg van Kelly. ‘Normaal

gesproken volgen al snel drie inspraakrondes en een herhaling

van zetten, wat het tot een langdurig proces maakt.’

bouwen. In een vlot verhaal vertelde hij over het belang van

duurzaamheid, de innovatieve aanbesteding van de Biezenakker

in Ulft en wat er van geleerd kan worden. Hij ziet de toegevoegde

waarde met name in de samenwerking van verschillende disci-

plines in de bouwsector, ‘maar’, erkende hij ook, ‘ik denk niet dat

de bouwsector alleen de slag naar duurzaamheid kan maken, dat

moeten ook de opdrachtgevers doen.’

Ook de Gemeente Oude IJsselstreek, die samen met woning-

stichting Wonion de innovatieve selectiemethode initieerde, gaf

acte de présence. Gedreven gemeenteambtenaar Klaas Kelly

legde uit wat de rol van overheden is bij deze nieuwe vorm van

aanbesteden en ketenintegratie. Hij koos bewust niet voor een

gedetailleerde samenvatting van de gemeentelijke rol in de case

Biezenakker. Belangrijke boodschap van Kelly was een andere

invulling geven aan het delen van kennis, participatie, innovatie

en transparantie. ‘Kennis delen kan bijvoorbeeld door het inzetten

14

Innoveren in de bouw

15

Het congres

Gebruik de opgedane kennis als effectief acquisitiemiddel

Als ik terugblik op het hele proces, kan ik vooral stellen dat ik tevreden ben over wat de case Biezenakker voor ons bureau heeft opgeleverd. De opge-

dane kennis kunnen we niet alleen gebruiken in andere opdrachten, maar ook als acquisitie-instrument; het levert daadwerkelijk nieuwe opdrachten op.

Ik werd door Bouwbedrijf Klomps uitgenodigd om deel te nemen aan het consortium. Zowel de selectiemethode als het plan voor

de energieneutrale woningen hadden een hoog ambitieniveau. Uiteraard moest ons ontwerp binnen een stedenbouwkundig kader

blijven. Toch waren we, over de hele linie gezien, heel vrij in de invulling. Wat bij ons ontwerp de doorslag gaf voor de jury, was

vooral het extra element dat we hebben toegevoegd naast de andere vastgestelde eisen. We hebben er nog een schepje bovenop

gedaan door een zorgcompartiment toe te voegen dat verder gaat dan de eisen die aan een levensloopbestendige woning worden

gesteld, zoals het reserveren van ruimte voor een (toekomstige) huiskamerlift en het implementeren van basisvoorzieningen voor

domotica. Met weinig middelen is de woningen om te vormen op het moment dat het nodig is.

Ik heb de samenwerking met de andere partijen binnen het con sortium als zeer positief ervaren. De kracht lag in de combina-

tie van bedrijven. We hebben zeer intensief en langdurig met elkaar gesproken, en door de open discussies heb ik veel

geleerd; procesmatig maar ook heel nadrukkelijk inhoudelijk. Op voorhand waren we als consortium al overeengekomen dat we

hiermee verder zouden gaan, ongeacht of we het winnende ontwerp hadden of niet. Wat ik tijdens het congres echter een beetje

miste, was een gespecificeerde uitleg van deze nieuwe manier van aanbesteden. Ik had graag willen horen hoe het moet worden

aangepakt, wat de mogelijke valkuilen zijn en hoe het in de toekomst kan worden opgepakt.

Alfonso Wolbert

Arx Architecten

Vertrouwen is rode draad‘Vertrouwen vormt de rode draad in modern samenwerken’, vond

Alex van der Kemp, voorzitter van het bestuurlijk overleg Bouwend

Nederland. Hij benadrukte de noodzaak van anders samenwerken

in de keten en gaf hier tips voor. Een van zijn belangrijke punten

was dat je als bouwbedrijf geschikte projecten moet uitkiezen

voor innovatieve contractsvormen en daarbij transparantie

in acht te nemen. ‘Maak belangen en risico’s bespreekbaar’,

adviseerde hij de sector. Hij merkt dat zo’n veertig procent van de

opdrachtgevers kennis heeft van innovatiemethoden, maar dat

85 procent van de markt gewoon de aanbieder met de laagste prijs

de opdracht gunt. ‘Of dit het beste plan is, is natuurlijk maar de

vraag’, stelde hij. Toch pleitte hij er ook niet voor om overal

innovatieve contractsvormen voor te in zetten. ‘Het moet niet

een doel op zich zijn. ’In snel tempo besprak hij kansen en be-

dreigingen, valkuilen en oplossingen. Waarbij zijn belangrijkste

conclusie was, ondanks alle problemen waar je als ondernemer

in de bouwsector tegen aan kunt lopen: ‘Durf te pionieren.’

Syntens heeft tijdens het gehele traject als procescoach opgetreden.

Innovatieadviseur Petra Hofman vertelde in haar presentatie hoe

de selectieprocedure van het project Biezenakker vorm kreeg en

gaf hierbij haar aanbevelingen voor de toekomst. ‘De case

Biezen akker is innovatief op alle fronten’, stelde Hofman.

‘In het energie zuinige en duurzame product, door de vernieuwende

kijk op aan besteden en in het bestuurlijke proces. Er heeft

voortdurend afstemming plaatsgevonden om dit in de praktijk

vorm te geven, ook met de consortia. Alle deelnemende partijen

hebben invloed gehad op dit proces en er is groot geïnvesteerd

in “samen leren”. De meerwaarde was dat er echt met elkaar

werd meegekeken en meegedacht.’ Hofman gaf dan ook aan

Aan de slagAan het eind van de middag kwam iedereen opnieuw bij elkaar.

Samenvattend kwam iemand tot de conclusie: ‘We hebben er

allemaal van geleerd, dus we hebben allemaal gewonnen.’

Een andere deelnemer gaf aan zich na de informatieve middag

een volgezogen spons te voelen. De opzwepende drumsolo die

de middag afsloot pepte iedereen weer op. Toen de enthousiaste

dat samenwerking in de bouwwereld absoluut noodzakelijk

is om kwalitatief goede oplossingen voor complexe problemen

te vinden. ‘Bovendien geeft samenwerken het midden- en

kleinbedrijven een belangrijke toegevoegde waarde ten opzichte

van grote bedrijven’, besloot de innovatieadviseur haar betoog.

Leuftink vatte na afloop samen: ‘We hebben veel informatie in

een korte tijd verwerkt, waarbij we samenhangende en inspi-

rerende verhalen hebben gehoord. Ik denk dat de kernvragen

die we straks bij de workshop moeten aankaarten zijn: heb ik

het begrepen, wil ik het en kan ik het?’ Na de pauze werden de deel-

nemers opgesplitst in vier groepen, waarna de parallelworkshops

van start gingen. Aan de hand van de case Biezenakker werd inge-

gaan op de praktijk van opdrachtgever- en ondernemerschap

van de eenentwintigste eeuw. Er werden niet alleen praktische

vragen gesteld, maar de discussie werd ook levend gehouden,

waarbij ontmoeten en con fron teren voorop stonden. ‘Ik heb er

veel van geleerd en de volgende keer kan dit traject daardoor

nog sneller’, vond een van de aanwezigen in zijn groep. ‘Het biedt

kansen om eigen kennis te gebruiken, daar moet je de kans voor

krijgen’, voegde een ander daaraan toe. ‘Als aannemer en opdracht-

gever willen, dan kun je je als bedrijf onderscheiden’, meende hij.

Maar duidelijk werd ook meteen dat deze verandering niet ineens

kan. Een ander bouwer meende dat innovatief aanbesteden meer

mogelijkheden biedt voor de sector om tot optimale oplossingen

te komen. ‘Maar’,benadrukte hij, ‘deze manier vraagt wel een

hele cultuuromslag; het gaat dwars door je hele bedrijf heen.’

drummer even inbond, ontvingen alle aanwezigen een “samba ei”

met de inspirerende boodschap “Aan de slag!”, waarna de

dag ritmisch en met een glimlach werd afgesloten. Petra Hofman

gaf als laatste aan de aanwezigen mee:

‘Ga gewoon aan de slag, probeer dingen uit waar het kan.

Het is nu aan jullie.’

16

Innoveren in de bouw

17

Wonion

Wonion kiest voor duurzaam bouwen: ‘Onze opgave voor deze eeuw’

Er zijn al veel ideeën voor duurzaam bouwen, maar gebleken is ook

dat de opeenstapeling van ‘fantastische innovaties’ leidt tot een op-

eenstapeling van kosten. ‘Wij willen daarom dat er meer integraal

wordt nagedacht’, aldus manager vastgoedontwikkeling van Wonion

Jan Willem van de Groep. Reden om de gebaande paden te ver laten

en de bouwsector uit te nodigen om na te denken over duurzaam

en betaalbaar bouwen. De Biezenakker in Ulft was een proeftuin

waarin de eisen van de 21e eeuw gecombineerd werden. Niet Wonion

was nu de partij die alles uitdacht en daar een aannemer bij zocht,

maar de markt, in dit geval de consortia, werden uitgedaagd na te

denken over wat ze Wonion te bieden hadden. Duurzaamheid,

gezondheid, betaalbaarheid en comfortabel wonen waren de

uit gangspunten. Van de Groep, die ‘als zoon van dominee nog iets

stichtelijks wil meegeven’ aan de bouwers ziet dit niet alleen als

uitgangspunten voor de Biezenakker. ‘Het is onze opgave voor de

21e eeuw.’

Innovatie in DNA van bedrijfDe ervaringen die Wonion opgedaan heeft met Biezenakker en

inno vatief aanbesteden hebben voor Van de Groep een aantal

zaken helder gemaakt. ‘Innovatie moet deel uit maken van het

DNA van een bedrijf. Je zult producten en diensten opnieuw

moeten vormgeven.’ Maar dat niet alleen. Ook openheid is een

belangrijk beginsel voor de partijen onder elkaar. Bedrijven zullen

moeten samenwerken om tot duurzaamheid te komen. Wat Van de

Groep de bouw dan ook graag wil meegeven is:

‘Bied toegevoegde waarde door samen te werken aan duurzame

innovatie.’ De com plexiteit van duurzaam bouwen vraagt om een

andere aanpak. ’ Ook is hij ervan overtuigd dat je niet meer zelf

moet organiseren, maar dat je gebruik moet maken van de

innovatiekracht van de sector.

‘Als het over eenvoudige woningbouw gaat, dan kunnen wij nog

wel wat zeggen over techniek. Maar een duurzaam gebouw

moet je zien als een systeem. En naarmate dat gebouw duur-

zamer wordt, wordt hij complexer. De keuzes om een zo optimaal

mogelijk systeem te creëren, is niet meer door één man of één

partij te organiseren.

Wonion wil vanaf 2030 een energieneutrale woningvoorraad bezitten. Vanwege de maatschappelijke verant-

woordelijkheid van Wonion, de betaalbaarheid van de woningvoorraad die door stijgende energieprijzen

in de knel komt en met het oog op de waardeontwikkelingen; duurzame gebouwen zullen beter renderen.

Daarvoor moet je samenwerken met degene die van die verschillende

deelsystemen verstand hebben en die aan elkaar kunnen knopen.’

Bij de aanbesteding van de Biezenakker zijn de consortia hierin

geslaagd, denkt Van de Groep. ‘Ik heb ook nog geen negatieve

reacties gehad. Uiteraard waren er wel opmerkingen over dingen

die beter kunnen; anders, simpeler, transparanter of objectiever.

Maar over de vorm zelf is geen onvertogen woord gevallen.

Iedereen is er enthousiast over. Deze manier zullen wij dus ook

bij andere projecten gaan toepassen. De eerstvolgende is de

renovatieopgave in de Vogelbuurt.’

Persoonlijke missieVan de Groep is eveneens aan het onderzoeken hoe het innovatief

aanbesteden in het Europees aanbestedingsrecht past. ‘Maar dat is

meer mijn persoonlijke missie, omdat ik vind dat deze manier van

denken kansen biedt voor opdrachtgevers om duurzaam te inves-

teren”. Juist de overheid kan veel winst boeken door op deze manier

de markt te laten concurreren en meedenken. Er zullen steeds weer

nieuwe oplossingen worden bedacht die bijdragen aan de ontwik-

keling van een duurzame wereld. Hoe deze slag

gemaakt kan worden, is nog een uitdaging.

18

Innoveren in de bouw

19

Wonion

20

Innoveren in de bouw

21

Gemeente Oude IJsselstreek

Integraal ontwerpen maakt oplossen knelpunten eenvoudiger

Door integraal te ontwerpen, loop je in een veel vroeger stadium tegen de knelpunten aan, waardoor ze eenvoudiger kunnen worden opgelost.

De architect had in het plan voor de Biezenakker bijvoorbeeld al een bepaald beeld voor ogen, maar doordat we met alle marktpartijen samen-

werkten, kon dit nog worden bijgesteld, met een meer duurzame constructie tot gevolg.

Normaal gesproken ben je in mindere mate betrokken bij andere vakgebieden, terwijl in dit project met alle disciplines samen het ontwerp tot

stand kwam. Ook Bartels had als constructeur vanaf het begin invloed op het project en kon meesturen in de duurzaamheidgedachte. De jury

heeft vervolgens heel sterk en op de juiste manier de presentaties beoordeeld. Ze keken niet alleen naar de prijs, maar ook hoe het steden-

bouwkundig in elkaar zat, naar het ontwerp en het energieverhaal in de woning. Ons consortium heeft het oorspronkelijke stedenbouwkundig

plan aangepast. Daarmee hebben we een andere wijk neergezet dan Wonion voor ogen had, maar ze waren toch zo enthousiast dat we

hebben gewonnen. Als ik vanuit mijn vak naar de toegepaste materialen kijk, die we constructief hebben gebruikt, gaan de woningen onge-

twijfeld zeventig jaar mee. De bouwaanvraag is inmiddels ingediend; het plan is om in het voorjaar van start te gaan. Duurzame ontwikkeling

is iets waar we als bureau veel mee bezig zijn en we zouden dan ook zo weer mee doen aan een dergelijk project als de Biezenakker. We zijn

al bij een consortium betrokken voor een andere woningbouwvereniging. Dit project werkt op dezelfde manier, alleen zijn de plannen iets

verder ontwikkeld voordat de prijsvraag wordt uitgeschreven.

Robin Schipper

Projectleider Bartels

Grote uitdagingDe case Biezenakker was een grote uitdaging, omdat in acht weken

gerealiseerd moest worden waar anders ruim een jaar aan wordt

besteed. Daarvoor moest de gemeente loskomen uit gewoontes,

maar vasthouden aan de juiste gedachtegang. Processen die normaal

gesproken achter elkaar verlopen, zijn parallel uitgevoerd. Zo is het

planologische kader en het beeldkwaliteitsplan gelijktijdig opgesteld

met het maken van de bouwplannen door de consortia.

‘Uniek’, stelt Konings. ‘Het plan inhoudelijk aan de marktpartijen

overlaten heeft dan ook wel stof doen opwaaien binnen de gemeente.

Daarom hebben we op voorhand ruimtelijke kaders vastgesteld, om

de vorm en indeling van het deelplan goed te laten aansluiten bij het

masterplan Biezenakker.

Ook is er een kwaliteitsteam benoemd omdat in een tijdsbe-

stek van acht weken een volledige bouw-

aanvraag klaar moest liggen, die moest voldoen aan de gestelde

kaders om ook vergunbaar te zijn.’

Belangrijke boodschap van Kelly is een andere invulling geven

aan het delen van kennis, participatie, innovatie en transparantie.

uit voeren om de economie een impuls te geven. Bob Konings is

projectleider van de Biezenakker; voor de inhoudelijke visie de

aangewezen persoon. ‘Eén van de acties om de gevolgen van de

crisis te beperken was het wijzigen van het ruimtelijke ordenings-

principe. Door dit ook nog eens versneld uit te voeren, proberen we

de werkgelegenheid in de regio te behouden.’

Het woord is aan Klaas Kelly, gedreven gemeenteambtenaar in de

Oude IJsselstreek. ‘Dit project betekende een nieuwe manier van

werken, waarbij twee mindsets voorop stonden; leefbaarheid en

integriteit. Leefbaarheid betekent invulling en richting geven aan

maatschappelijke ontwikkelingen en het oplossen van maatschap-

pelijke problemen. Integriteit vertaalt zich in rechtszekerheid,

regulering en transparantie; kortom de burger spreekt ons aan op

een eerlijkheid en gelijkheid.’ De nieuwe vorm van aanbesteden

past goed in het Aanvalsplan Achterhoek Authentiek Anders, waarin

gemeenten uit deze regio zijn overeengekomen projecten versneld

In slechts acht weken toewerken van een beperkte opdrachtspecificatie naar de aanvraag van een bouw-

vergunning. Medio juli kozen de Gemeente Oude IJsselstreek en wooncorporatie Wonion middels een

innovatieve selectiemethode een consortium, voor de realisatie van 61 energieneutrale woningen in de

Bomenbuurt, onderdeel van de wijk Vogelbuurt/Biezenakker in Ulft. Hoe heeft de gemeente dit hele pro-

ces tot dusver ervaren en waarom is voor deze aanpak gekozen?

ROL OVERHEID BIJ NIEUWE VORM VAN AANBESTEDEN EN KETENINTEGRATIE:

‘We moeten loskomen uit gewoontes, maar vasthouden aan de juiste gedachtegang’

22

Innoveren in de bouw

23

Gemeente Oude IJsselstreek

Aannemers moeten af van conservatieve, traditionele werkwijze

Doordat je in een consortium met alle deelnemende partijen aan tafel zit, mag je een kijkje in de keuken van een ander nemen en dat is heel leer-

zaam. Je krijgt meer begrip voor en inzicht in de werkwijze van andere marktpartijen. Klomps is een bedrijf waar we al jaren mee samenwerken,

waardoor de keus voor een installatietechnicus op ons is gevallen. In de case Biezenakker hebben wij antwoord gegeven op de elektra- en energie-

vraagstukken. Wonion koos de aannemers uit, de aannemers op hun beurt selecteerden de andere partijen voor de consortia. Door de tijdsdruk

was snel schakelen noodzakelijk, al was het soms net een snelkookpan door de discussies onderling.

Het nadeel van consortia is dat je niet altijd weet of het met de partijen onderling gaat werken. Met Klomps ging het gelukkig goed omdat ze

heel vooruitstrevend zijn; we zaten behoorlijk op één lijn. Maar ik maak ook deel uit van andere consortia, waarbij de aannemer vaak nog te

conservatief en traditioneel denkt, vaak is de opdrachtgever nog te dominant. Bovendien is in de traditionele bouwkolom de aannemer de

coördinator en van andere deelnemende partijen krijg je niets mee. In het voortraject meer afstemming en terugkoppeling genereren,

werkt positief. Deze nieuwe manier van samenwerken biedt dan ook perspectief voor de toekomst; voor ons is er inmiddels al nieuw werk

uit voortgevloeid. De prijzen zijn nog steeds slecht en door in dergelijke vooruitstrevende consortia te participeren, krijg je de kans om betere

opdrachten binnen te halen, met iets meer marge.

Erik Gijgink

Adjunct-directeur Klein Poelhuis-Voltman

‘Kennis delen kan bijvoorbeeld door het inzetten van bouwcon-

sortia, kwaliteitsteams en webfora’, legt Kelly uit. ‘Participatie

en samenwerken betekende in dit geval niet ontzorgd worden,

maar juist gek gemaakt worden met innovatieve vraagstukken.

Alleen door deze vier uitgangspunten te handhaven, kun je com -

plexe projecten het hoofd bieden.’

Durf te pionierenOf een dergelijke aanpak voor herhaling vatbaar is? ‘Bij Bomen-

buurt waren de omstandigheden ernaar’, aldus Konings. ‘Zo had

de gemeente de grond al in eigendom en was er bijvoorbeeld geen

sprake van bodemverontreiniging.’

Het projectbesluit ligt nu ter in zage bij de gemeente, waar

burgers tot half december hun zienswijze kunnen indienen.

Naar alle waarschijnlijkheid wordt nog voor zomer van 2010 gestart

met de bouw. ‘Het is een leerproces dat je met elkaar moet aangaan,

en je moet ook accepteren dat het een leerproces is’, besluit Kelly.

24 25

Innovatief aanbesteden Samenwerken

V E R T R O U W E N I S D E B A S I S

Samenwerken gaat niet vanzelf

Hier was een basisvertrouwen aanwezig doordat Wonion partijen

uit de regio had uitgenodigd, die een belang hadden bij een goede

samenwerking en relatie op de lange termijn. Binnen de consortia

is ook gezocht naar betrouwbare samenwerkingspartners.

Voornamelijk bedrijven die elkaar al kenden, zochten elkaar op.

Samenwerken gaat niet vanzelfIn dit traject lag de nadruk van een ‘vernieuwde’ manier van samen-

werken, vooral bij de consortia. Zij werden door Wonion in feite gedwon-

gen tot ketensamenwerking doordat ketensamenwerking als voor-

waarde werd gesteld. Er bestonden voldoende uitdagingen bij het

creëren van daadwerkelijke meerwaarde uit de samenwerking, on-

danks het feit dat partijen al met elkaar bekend waren. Het was ver-

leidelijk terug te vallen in ‘oude patronen’ zoals bijvoorbeeld de

houding ‘ieder zijn taak’. Of de aannemer die de informatie verzamelt

en alleen de prijs bepaalt. Of de architect die met een kant en klare

tekening op de eerste vergadering verschijnt. Of de installateur die

wacht op zijn beurt. Of… Tijdens dit traject zijn procescoaches ingezet

om de consortia te ondersteunen in het proces van samenwerken.

KwaliteitsteamNiet alleen binnen de consortia is op een andere manier dan

ge bruikelijk, nauwer en intensiever, samengewerkt. Ook tussen

de gemeente en Wonion en tussen de verschillende disciplines

binnen de organisaties is anders samengewerkt. Het kwaliteits-

team is daarvan een mooi voorbeeld, mensen van verschillende

disciplines voerden samen en tegelijk een integrale toets uit van

het ontwerp. Gebruikelijk is dat dit voor elke discipline afzonderlijk

gebeurd en ieder er vanuit het eigen belang naar kijkt. Deze inte -

grale aanpak is erg gewaardeerd, ook intern is wederzijds begrip

en inzicht ontstaan in elkaars disciplines.

Gewenste vrijheid, maar ook onzekerheidDoor slechts functionele specificaties te geven aan consortia in

plaats van een compleet uitgewerkt bestek aan een uitvoerende

bouwpartij wordt veel meer ontwerpvrijheid gegeven aan de markt

en wordt de markt uitgedaagd om samen met integrale oplossingen

te komen. Dit heeft als gevolg dat er ruimte is voor verschillende

oplossingen en keuzevrijheid. Naast de gewenste ruimte geeft dit

ook onzekerheid zowel in het ontwerpproces als in het keuzeproces.

Deelnemers van de consortia hebben zich regelmatig afgevraagd:

‘wat verwacht de opdrachtgever precies? En hoe gaan ze dat

beoordelen?’ Deze opgave vraagt van de consortia zich, meer dan

voorheen, goed te verdiepen in de klant en in de gebruiker en hun

behoeftes en belangen.

Wonion en de Gemeente Oude IJsselstreek kenden elkaar al lang en werkten regelmatig met elkaar samen.

Er was sprake van een basisvertrouwen en een gezamenlijke ambitie en belang, gebaseerd op hun commit-

ment aan het Aanvalsplan Achterhoek Authentiek Anders. Ook is de relatie tussen de deelnemende consortia

en Wonion van belang. Het betrof immers een nieuwe werkwijze met de nodige investeringen en risico’s.

26

Innoveren in de bouw

Ook actief kennis zoeken en zelf keuzes maken hoort daarbij.

Vervolgens moet het plan nog verkocht worden aan de hand van

‘unique selling points’ en het onderscheidend vermogen. Dit vraagt

hele andere competenties van bedrijven dan in traditionele processen.

ResultaatHet proces is een investering geweest voor alle betrokken partijen,

zowel in tijd als in geld. Ondanks dat zaken kunnen worden verbeterd,

kijkt iedereen met tevredenheid terug. Het resultaat van de aan-

be steding was naar verwachting: nulenergie woningen voor een

betaalbare prijs. Deelnemers geven aan uitgedaagd te zijn om met

nieuwe oplossingen te komen. Ze geven aan op deze manier meer

toegevoegde waarde te kunnen geven. Ook geeft men aan geleerd

te hebben over de stand van de technologie in het eigen vakgebieden

en in aangrenzende vakgebieden. En men zegt wederzijds

inlevings vermogen te hebben ontwikkeld wat samenwerking

gemakkelijker maakt. Er zijn woonconcepten ontworpen die niet

alleen voor dit traject gebruikt hadden kunnen worden, maar ook

toepasbaar zijn in andere projecten!

www.syntens.nl

088 – 444 0 444

Colofon

Redactie: Petra Hofman, Reonne Horsman, Debby van Wijngaarden

Interviews: Zutphens Persbureau

Vormgeving: De Graaf & Partners Communications

Fotografie: Divers in eigen beheer

Druk: Wim Wanetie Grafische Producties

© Syntens 2009

Syntens is een initiatief van het Ministerie van Economische Zaken.