3

Inhoudsopgave

Inleiding 3

1. Gevolgenvandepressie 3

2. Werkstresskanleidentotdepressie 3

3. Openheidophetwerk 3

4. Hetvangnetvandeziektewet 3

5. Werkloosheidvergrootdekansopeendepressie 3

6. Levenmeteenchronischedepressie 3

DepressieVereniging 3

Pantone 7407C

Pantone 447C

Pantone 447C -- 15%

54

Inleiding

Depressieiseenveelvoorkomendeziekte.Jaarlijkskrijgt5%vandeNederlanderseendepressie.Ditpercentagerisnietopvallendhogeroflagerdaninderestvandewereld.Welblijktdatmeermenseneendepressiekrijgennudeeconomischesituatieslechtis.Erissprakevantoegenomenstressvoormensendiewerkenenuitzichtloosheidvoormensendiewerklooszijn.Werkenwerkloosheidmakenmensengevoeligervoordepressie.Hetkanzelfseenvandebelangrijkstefac-torenzijn.

Dezebrochuregaat inopdegevolgenvandeziektedepressie.Hetbegintmetuitlegoverdesymptomenenwatvoorproblemenditophetwerkopkanleveren.Daarbijblijktdatdepressiemeerisdaneenstemmingsstoornis.Vooraldegevolgenindenkvermogenengedragleverenproblemenopinwerksituatiesenbijhetlevenzonderwerk.Inhoofdstuktweeblijktdatersommigepersoonskenmerkenbescher-mingbiedentegeneendepressie,maardatwerkfactorenhetrisicoopeendepressiekunnenvergroten.Omstandighedenophetwerkzijnook van invloedophetmomentdatmensenzichziekgaanmeldenenopdeterugkeernaarhetwerk.Vooralvooroordelenvancollega’sendecultuurophetwerkmakenhetmoeilijkeromteherstellenvaneendepressie.Ditisuitgewerktinhoofdstukdrie.Deveranderingendieontslagenwerkloosheidmetzichmeebrengenmaken,verhogendekansopeendepressie,zoalsuithoofdstukvierblijkt.Hetlaatstehoofdstukgaatovermensendiedoorhundepressienietmeerinstaatzijnom (volledig) tewerken.Wanneerersprake is vaneenchroni-schedepressieofeenblijvendegevoeligheidvoordepressiesrakenmensenarbeidsongeschikt.Ditleidtmaaraltevaaktoteendagelijkseworstelingomhunlevenzintegeven.

76

De Depressie Vereniging heeft voor deze brochure interviews engroepsgesprekken gehouden met ruim honderd mensen met eendepressie. Hun ervaringen zijn verwerkt in de tekst. De tips die uitdezegesprekkennaarvorenkwamenzijn terug tevinden inaparteblokken. De meest herkenbare en opvallende uitspraken zijn alscitaatopgenomen.Juistdezecitatenzijnverhelderend,wantniemandisbeterinstaatomuitteleggenwateendepressieinhoudtdanjuistdemensendiehetzelfmeemaken.

Dit boekje is in eerste instantie bedoeld voor mensen met eendepressieendegenendiezichbijhenbetrokkenvoelen.Daarnaastkan het boekje ook interessant zijn voor medewerkers van eenuitkeringsinstantiealshetUWV,arboartsen,personeelsmedewerkers,docentenenstudentenaanopleidingenpersoneelswerk.

98

1. Gevolgen van depressie

In het dagelijks spraakgebruik zeggen we bij sombere gevoelenssomsdatwe ‘depressief’ zijn.Deziekte ‘depressie’gaat verderdandat.Iemandmeteendepressieiswekenlangsomber,lusteloosofnietmeerinstaatomergensvantegenieten.Hetgedragendemaniervandenkenvanmensenveranderen.Eendepressieduurt langerdandesombereperiodesdieiedereenweleensheeftenbeïnvloedtookhetdagelijkslevenveelmeer.Dedagdoorkomengaatmoeizaamenwer-kenluktsomshelemaalniet.Naastsomberheidheefteendepressieookanderegevolgen.Dezehebbennietalleentemakenmetemoties,maarkunnenooklichamelijkzijnenzichuiteningedrag.Eendepres-sieisvooriedermensanders.Hetkanzichlangzaamontwikkelenofheelplotselingbeginnen.Bijsommigemensenvarieertdestemmingiedere paar dagen, terwijl anderen zich maandenlang neerslachtigvoelen. Ook de aard van de stemming varieert, van somber tot ex-treemlijden.Daardoorkunnensommigemensenblijvenwerken,ter-wijlhetanderennieteensluktomhuneigengordijnenopentedoen.De klachten zijn voor een deel afhankelijk van het soort depressie.Bijeenmanischedepressiewisselensombereenextreemuitbundigeperioden zich bijvoorbeeld af. Als een depressie langer dan 2 jaarbestaatspreektmenvaneenchronischedepressie.Vandepostnataledepressieisbekenddatdezeontstaatnaeenbevallingeneenwinter-depressiebegintjuistindeherfstofvroegewinter.Voorallesoortendepressie geldt dat mensen die dit krijgen zich niet onderscheidenvan‘normalemensen’.Iedereenkanhetkrijgen.

“Ikhadeengoedebaanalsmanager,veelvriendeneneenleukgezin.Datveranderdevanheteneophetandereogenblik.Opeendagwerdikwakkerenkonnietsmeer.Ikzagalleszwartin,hadoveralspierpijnenkroopwegondereendekenomdatiknietsmetdewereldtemakenwildehebben”.

1110

“Begrijpenkunnenanderemensenhetniet.Hetwerktwelomzelfpsycho-educatietevolgen.Daardoorkanjeaananderenuit-leggenhoehetisomdepressieftezijn.Jemoethenkunnenbe-reiken,danontstaathetbegripvanzelf”.

De duur van de depressieVan de volwassenen die een depressie krijgen herstelt de helft binnendriemaanden.Ditherstelkansomszelfszonderbehandelingoptreden.Mensenkunnendaarnaweerfunctionerenzoalsvoordatzijdedepressiekregen.Bijdeanderehelftvandemensenhoudtdedepressielangeraan.Bij20%vandemensenduurthetzelfslangerdantweejaar.Nahetherstelvaneendepressieblijftervaakeengevoeligheidover.Dehelftvandemensenkrijgtbinnenvijfjaareenterugvalindevormvaneennieuwedepressie.Naeentweededepressieisdekansopeenderde70%.Vandielaatstegroepkrijgtmaarliefst90%ookeenvierdedepressie.

Omteherstellenvaneendepressie ishetnietvoldoendeom‘doortezetten’.Zelfsnietomalletipsinditboekjeoptevolgen.Depressieiseenziektedieernstigegevolgenkanhebben.Hoewelzekerookvoordepres-siegeldt‘voorkomenisbeterdangenezen’zijnerweldiversemogelijk-hedenomeendepressietebehandelen. Ineerste instantie ishetaandehuisartsofdearbo-artsomvasttestellendatersprakeisvaneendepressie.Dehuisartskanvervolgensbeslissenoverdebehandeling.Somsdoethijditzelf.Inanderepraktijkeniseen‘GGZ-praktijkonder-steuner’aanwezigdiehierbijtakenvandehuisartsoverneemt.Hetkanookzijndatdehuisartsdoorverwijstnaareenpsycholoogofpsychiater.BijernstigedepressieskanerzelfseenopnameineenGGZ-instellingvolgen.

“Ikwasheellangtetrotsommedicatietenemenenvonddatikalleszelfopmoestlossen.Nuslikikantidepressivaenishetlevenminderzwaar.Ikbennietmeerzosneluithetloodgeslagenalsikeentegenslagheb”.

Mogelijke gevolgen van depressie

Gedrag•dingennietmeervoor elkaarkrijgen•minderconcentratie•slechtergeheugen•geenprioriteitenkunnen stellen•moeitemetverdelenvan aandacht•besluiteloos•nietmeerzelfstandig kunnenwerken•lagerwerktempo

Denken•tempoisvertraagd•gedachtenzijnsomberen mismoedigvanaard•toekomstverwachting ontbreektofisnegatief•frequentdoodsgedachtenen denkenovereenlevennade dood,somssuïcidale gedachtenen/ofplannen•Zelden:wanen,zoalszonde, schuld.

Sociaal•mijdenvancontact•moeiteomeigen gevoelensteuiten•moeilijkomkunnengaan metconflicten•samenwerkenverloopt moeizamer•omgaanmetemotiesvan anderenismoeilijker•verliesininteresse

Fysiek•vermoeidheid•slechtslapen•spierpijnengewrichtsklachten•slechteeetlust•maag-ofdarmklachten•hartkloppingen

Emotioneel•wanhopigzijn•gebrekaanzelfvertrouwen•alleszwartensomberzien•snelgeïrriteerdzijn•gefixeerdzijnopheteigen lijden•schuldgevoel•schaamte

1312

2. Werkstress kan leiden tot depressie

Doordehuidigeeconomischesituatieneemtdedrukopwerknemerstoe.Ditisterugtezienindeziektecijfers.Delaatstejarenisereentrendzichtbaardatmensenzichmindervaakziekmelden,maarwellangerziekzijn.Hettotaalaantalziektedagenneemttoe.Ditgeldtookbijdepressie.Degroepwerknemersdiementaalnietmeerinstaatisommetdetoegenomendrukophetwerkomtegaanwordtgroter.Deafgelopentweejaarishetaantalwerknemersdatzichziekmoestmeldenvanwegeeendepressiegestegenmet26%.Hetaantalziekte-dagendoordepressiesisin2012maarliefst55%hogerdanin2010.

Moeite met werkenEendepressiemaakthetzwaarderomtewerken.Somslukthethe-lemaalnietmeer.Datkomtnietalleendoordesomberheiddiege-paard gaat met een depressie. Juist symptomen als concentratie-verlies,besluiteloosheidengebrekaanenergiehebbendegrootstegevolgenvoorhetwerk.Deproblemenophetwerkzijnafhankelijkvandeklachtenenhetberoepdatiemandheeft.Bijbanenmetveeldenkwerkzaleenverminderdeconcentratieeneenslechtergeheu-gensnellerzorgendathetonmogelijkwordtomtewerken.Wanneeriemandmetklantentemakenheeft,zijnjuistklachtenophetgebiedvansociaalfunctionerenerglastig.Insommigeberoepenwordtwer-kenzelfsriskant,omdatmensenmeteendepressierisico’snietaltijdgoedinschattenenmeerkansmakenopongelukken.

Zelfswanneeriemandzichnietbewustisvanhetfeitdathijeende-pressieheeft,kunnenveranderingeninhetgedragalarmbellenlatenrinkelen.Designalenkunnenookvoorcollega’senleidinggevendenzichtbaarzijn.Hetkaneenleidinggevendebijvoorbeeldopvallendateenwerknemermindergoederesultatenhaalt,minderbetrouwbaarisofmeermoeiteheeftmethetnemenvanbeslissingen.Ofdateencollegazichvaker terugtrekt,snellergeïrriteerd isenminder inzetlijkttetonen.

1514

Beroepsgebonden depressieHet hebben van werk beschermt in principe tegen een depressie.Wanneermensenzichprettigvoelenophetwerkgeeftdatvoldoeningenwaardering.Collega’skunnensteunbiedenwanneerhetmindergoedgaatenerismindertijdomtepiekeren.Maarwerkkanookdeaanleidingzijnvooreendepressie.Wanneerdedepressievestoornisvooral veroorzaakt is (of instandwordtgehoudendoor)belastendeomstandighedenophetwerksprekenwevaneenberoepsgebondendepressie.Ditkanvoorkomenbijelkberoep.Persoonlijkekenmerkenendeomstandighedeniniemandsprivé-levenstaanbijeenberoeps-gebondendepressieminderopdevoorgrond.Hetverschil isechterniet eenvoudig. Bedrijfsartsen geven aan dat ze moeite hebben omtebepalenofdepsychischeaandoeningwerkgebondenis.Uitonder-zoekblijktdatbedrijfsartsendewerkgerelateerdheidvanpsychischeaandoeningenmeestalonderschattenentesnelzeggendateende-pressievooralkomtdoordeprivé-situatieenpersoonlijkefactoren.

Depressie of burn-out?Eendepressiekanlijkenopeenburn-out.Vooreendeeloverlappendesymptomenelkaar.Ookbijoverspannenheidenburn-outkunnenmensensomberzijn.Deoverbelastingdruktzwaarenmaakthen,netzoalsbijmensenmeteendepressie,gevoeligvoordruk.Bijeenburn-outgeldtechterdathetsomberegevoelverdwijntzodradeoverbelas-tingafneemt.Alsdeoverspannenheidafneemt terwijldestemmingnietopklaartmoetwelgedachtwordenaaneendepressie.Burn-outisaltijdeenrisciofactorvoorhetkrijgenvaneendepressie,dushetissowiesobelangrijkomoptijdhulptezoeken.

Risicofactoren op het werkEen beroepsgebonden depressie ontstaat door stress op het werk.Datgaatnietaltijdoverdehoeveelheidwerk,maarkanookdooran-dere redenen ontstaan. De drie belangrijkste stressfactoren op hetwerkdiemeespelenbijhetontstaanvaneendepressiezijnwerkdruk,toekomstonzekerheid en gebrek aan steun. Werkdruk gaat over de

hoeveelheidwerk.Hetlevertdemeestestressopwanneererbijeentegrotehoeveelheidwerkooknogeensveeldenkwerkenalertheidnodigis.Dewerkdrukneemtooktoealsmensenhunwerknietzelfinkunnendelen.Maarookhetgebrekaanuitdaginginhetwerkkaneenbelastendefactorzijn.Wanneermensenteweinigtedoenhebbenkandatalsstressvolwordenervaren.Onzekerheidoverdetoekomstiseenrisicofactordiebijvoorbeeldspeeltbijeendreigendontslagofwanneer een bedrijf veelvuldig reorganiseert. Emotionele belastingontstaatondermeeralseronvoldoendesteunisvancollega’s.Eenslechtesfeerisdaarnaastfunestvoorhetplezierinhetwerkenle-vertveelstressop.Datgeldtzekeralsmensengepestwordenophetwerk.Deze risicofactoren maken mensen gevoeliger voor het krijgen vaneendepressie.Hetvaltopdatzeallemaalophetpsychischeenemo-tionelevlakliggen.Tochisdatnietvreemd.Overhetalgemeengeldtdatfysiekebelastingleidttotfysiekevermoeidheidenemotionelebe-lastingtotpsychischevermoeidheid.

Voel je niet schuldig

Depressie isniet ietswaar jevoorgekozenhebt,dus jehoeft jeniet schuldig te voelen als je hierdoor op je werk minder goedpresteert.Ookalsdebalanstussenwerkenprivéverstoordraakthoef je je niet schuldig te voelen. Stel je eens een lichamelijkeziektevoordiejeinjewerkzoubelemmeren.Zoujeandersoverjezelfdenkenalsjedaardoorjewerkslechteruitvoert?

Tip

1716

Persoonlijke verschillenWanneercollega´szichinpreciesdezelfdesituatiebevinden,zullenzijtochnietallemaaleendepressiekrijgen.Naastrisicofactorenvanhetwerkspelennamelijkookpersoonlijkekenmerkeneenrol.Hetontstaanvaneendepressiehangtafvandesituatiewaariemandzichinbevindt.Stressophetwerkofjuistwerkloosheidleideneerdertothetontstaanvaneendepressie,metnameincombinatiemetproble-menindeprivé-sfeer(financiëleenrelationeleproblemenen,chro-nischeziekte).Sommigepersoonskenmerkenbeschermentegenhetkrijgenvaneendepressie,terwijlanderenhetrisicojuistvergroten.Persoonlijkheidiseenrisicofactorwanneeriemandbijvoorbeeldex-treemperfectionistofenormpessimistischis.Ookirrationeleovertui-gingenmakeniemandgevoeligervooreendepressie.Mensenkunnenbijvoorbeeldbangzijnvooreenserieuzerampalsze ietsverkeerdsdoen:“Alsikhetwerknietafkrijgdanisdatheteindevandewereld”.Ditsoortirrationelegedachtenkanookuitmondeninonuitgesprokeneisenaancollega’sdiegezienwordenalseenvoorwaardeomtekun-nenwerken.Het isbijvoorbeeld lastigsamenwerkenwanneer jedeovertuiginghebt“zolangmijncollegageenexcusesmaakt,wiliknietsmethemtemakenhebben”.Ookhet tegenovergesteldekomtvoor.Sommigemensenwillendoor iedereenaardiggevondenwordenenhebbendaarallesvoorover.Zedurvennietvoorzichzelfoptekomen.

Zoek medische hulp

Alsjedenktofweetdatjeeendepressiehebt,benjehopelijkalbe-gonnenmeteenbehandeling.Depressieszijnindemeestegevallentegenezenenhetisnietnodigomhiermeerondteblijvenlopen.Alsjenietnaarjehuisartsofnaareentherapeutwilt,zijnermis-schienmogelijkhedenviajewerk.Jekancontactopnemenmetdearboartsomhiermeerinformatieovertekrijgen.

Tip

1918

“Ikhadeencollegadienietlangerdantweewekenopvakantiewilde omdat de aanvragen voor ons werk gewoon doorliepen.Natweewekenzoudendenieuwedossiersnietmeerindekastpassen.Eenanderecollegaschoofditzelfdeprobleemdoornaarzijnbaas.Letterlijk:hijverschoofdestalenkast.Zelfkoniknietmetdezestressoverweg.Hetgingmesteedsmeerverlammen”.

Beschermende factorenGelukkigzijnerookfactorendiebeschermingbiedentegendepressie.Vooreendeelzittendieiniemandspersoonlijkheid.Positieveemotieszoalshoopenoptimismeblijkenhetrisicoopeendepressieteverklei-nen.Datgeldtookvooreengoedezelfkennisenzelfvertrouwen.Ookeenflexibelepersoonlijkheidbiedtbeschermingtegendepressie.Hetgeeftveerkrachtomveranderingenonderogentezienenermeeomtegaanzonderdathetveelenergiekost.Wanneererproblemenzijn,blijkendemensendiedeoorzakenenoplossingeneerstbijzichzelfzoekenmindergevoeligvoordepressiedanmensendieditervarenalsietsdathenoverkomt.Naastditsoortpersoonskenmerkenwaarjenietdirectinvloedophebt,zijnerookbeschermendefactorendieiedereendirecttoekanpassen.Hethebbenvankennisoverdepressiebiedtbijvoorbeeldalbeschermingtegendepressie.Hetheeftduszinomveeltelezenentepratenoverditonderwerp.Eengezondeleef-stijlhelptook.Ditgeeftveerkracht.Lichaamsbewegingeneengezondeetpatroonzijndusnietalleengoedvoorhetlichaam,maarzehel-penookeendepressievoorkomen.Gezelligheidenleukeactiviteitenhelpenomdatzeontspanningbieden.Het isookbelangrijkommetpleziertewerken.Delaatste,maarzekernietdeminstbelangrijke,factorzijngoederelatiesmetdemensenomjeheen.Goedecontactenzorgenvoorsteunbijtegenslageninhetleven.Datgeldtnietalleenvoorvriendenenfamilie,maarookvoormensenophetwerk.Colle-ga’sbrengenveeltijdmetelkaardoorendankanjemaarbetereengoederelatiehebben.Ookhetwerkenineengoedteamverband,hetvertrouweninelkaar,dewaarderingengoedesamenwerkingkunnenbeschermentegeneendepressie.

Regel steun

Vrienden en vertrouwde collega’s kunnen een grote steun voor jezijn.Opjewegnaarherstelzullenermoeilijkedagenkomen,somszelfsonmogelijkedagen.Hethelptenormalsjedankanrekenenopiemandomjeheenomoptesteunenenjeharttegenteluchten.Alsditiemandisdiezelfeendepressieheeftmeegemaaktkanhetzelfsnoggemakkelijkerzijn.

Almetalzijnerveelfactorendiebeschermentegenhetkrijgenvaneendepressie.Tochbiedendezegeengarantie.Zelfswanneerhetle-venvolledigopordelijktkaniemandnogeendepressiekrijgen.

Tip

2120

Zorg goed voor jezelf

Hetisokéomtijdvoorjezelftenemen.Sterkernog:hetiseenbe-langrijkefactoromopjewerkgoedteblijvenfunctioneren.Zekeralsjejegespannenofslechtvoeltishetbelangrijkomvoorjezelftezorgen.Alsjejezelfopdeeersteplaatszet,wordtjewerkdaaralleenmaarbetervan.

Hou je energievoorraad op peil

Omhetwerkvoltehoudenkanjeregelmatigeen‘oplaadmoment’inbouwen.Bijvoorbeeld:• Neemregelmatigpauzeendoeietswatjeontspant. Maakeenwandelingetjeofzorgvoorfrisseluchtopjekamer.• Belregelmatignaarhuisofmeteenvriend.• Benassertiefenzeg‘Nee’alsjeextrawerknietaankan.• Als het teveel wordt kan je een keer diep uitademen of een kortepauzenemen.• Probeer niet over te werken en geen werk mee naar huis te nemen.

Doeookbuitenhetwerkdingendiezorgendatjejezelfontspant.Neem de tijd voor hobby’s en, nog belangrijker, lichamelijkebeweging. Ook vrijwilligerswerk of het leren van iets nieuws kangodwerken.JekanookdenkenaanYoga,ontspanningsoefeningenof vormen van meditatie. Niet voor niets kan je bij veel GGZ-instellingenalMindfulnessdoen.

Tip

Tip

2322

3. Openheid op het werk

Mensenmeteendepressiemoeten24uurperdagmethunklachtenleven.Tochisditnietzichtbaarvooranderen.Ophetwerkdoenveelmensenhunbestomdedepressietemaskerenuitangstvoornega-tievereacties.Helaasisdezeangstvaakterecht.Erzijnveelvooroor-delenenmisverstandenoverdepressie.

VooroordelenNuruiméénmiljoenmensenantidepressivaslikken,isdepressieeenbekendeziekte.Iedereenlijktereenmeningovertehebben.Bijmen-sendiehetzelfofinhundirecteomgevingmeegemaakthebbenisernogwelbegrip,maarbijveelanderenisdemeningnegatief.Ookindemediakomenregelmatignegatieveberichtennaarvoren.Depres-siezoueenluxeziektezijndieonsaangepraatwordtdoordefarma-ceutischeindustrie.Diewillenmeerpillenverkopen,terwijlmensengewoonnietmoetenzeurenennietzozieligmoetendoen.Gelukkigstaanerindemediaookregelmatigverhalenoverdeproblemendieeendepressiemetzichmeebrengt.EenaantalbekendeNederlan-dersheeftalopenlijkgezegddatzenietzonderhunantidepressivakunnenleven.DecabaretierMikeBodéheefterzelfseenboekovergeschreven.

Tochblijvenveelmensendenkendateendepressieeenkwaaltje iswaarjejezelftegenkanverzetten.Dievooroordelenmakenhetvoormensenmeteendepressiemoeilijkomophetwerktevertellendatzeeendepressiehebben.Collega’sbegrijpennietwateraandehandis.Zemakengoedbedoeldeopmerkingenals‘gewoondoorzetten’en‘morgenzietdewerelderwelweervrolijkuit’.Hetismisschienbe-doeldalssteunbetuiging,maardezeopmerkingenkunnenjuistave-rechtswerken.Zecreëreneenafstandomdathetduidelijkmaaktdatergeenbegripisvoordesituatie.

2524

Alleonbedoeldonjuisteopmerkingenlatenziendaternogveelonbe-gripis.Misschienisdatooknietzovreemd.Meteengebrokenbeenishetvooriedereendirectduidelijkwelkeproblemendatopzalleveren.Bijeendepressieisdatveelmoeilijker.Alsjezelfnooiteendepressiehebtmeegemaakt ishetmoeilijkomvoortestellendatdezeziektehetleventotaalopzijnkopzet.Voordemensenmeteendepressieishetondertussenhaastonmogelijkomuit te leggenwelke impacthetophunlevenheeft.Allevooroordelenmakenhetmoeilijkomtevertellendatdedepressieproblemengeeftophetwerk.

Schaamte en schuldgevoelensHetligtnietalleenaandeanderen.Mensenmeteendepressiehebbenvaak lastvanhuneigenschaamteenschuldgevoelens.Ditontstaatbijvoorbeeldwanneeriemanddoordedepressiehetwerknietafheeftoffoutengemaaktheeft.Inzo’nsituatieishetnormaalomontevre-dentezijnoverjezelf.Eendepressiemaaktditgevoelveelheftiger.Mensenverliezenmeteenallevertrouweninzichzelfendenkendatzehetnooitmeerzullenkunnen.Ofzevoelenzichextreemschuldig.Sommige mensen komen op dit soort momenten in de problemen,omdatzeooksnellergeïrriteerdzijnendaardoorconflictenkrijgen.Het komt ook voor dat mensen op het werk niet over de depressiedurvenpratenomdatzebangzijnomemotioneelteworden.Vooralmannenzienhetalseentekenvanzwaktewanneerzegaanhuilen.

Niet alleen in NederlandIneenEuropeesonderzoektmelddeeenkwartvandewerknemersdatzeeendepressienietnoemenalszezichziekmeldenophetwerk.Mensennoemenhiervooralsreden:•Ditisprivé,ikvertelhetaanniemand(49%)•Ikdenkdatzehetnietbegrijpen(30%)•Tegevaarlijk,ikbenbangmijnbaanteverliezen(30%)• Ikdenkdatmijnwerkgevertochnietweethoehijmijkanhelpen(12%)•Ikwilmijnwerkgevernietlastigvallenmetmijnproblemen(9%)

“Ikbeneerlijkenopengeweest.Zelfsmijnleidinggevendereageer-deenormaardigenzeprobeertmeteondersteunenwaarzekan.Momenteelmerkenzeophetwerknietveelvanmijndepressieenikvertelerlieverooknietsover.Gelukkigrespecterenzedat.Ikbendoormijncollega’sveelgewezenophetfeitdatikalletijdenruimtemoetnemendieiknodighebendatikvooralmijneigengrenzenindegatenmoethouden.Heelfijndus.Alleenvoelikmelichtelijkonge-makkelijknuikweetdatzijhetweten.Maargoed,dattrekthopelijkwelweerweg”.

BedrijfscultuurErzijnwerkomgevingenwaarinpsychischeziektennietwordengeac-cepteerd.Mensendieeendepressiekrijgenwetendandatzebena-deeldkunnenwordeninhunwerkalszehetvertellen.Erspelendanreëleredenenomniettevertellenovereendepressie.Hoe harder een werkgever zich opstelt tegenover mensen met eenziekte, hoe moeilijker het voor medewerkers is om hier voor uit tekomen. Niemand wil zijn baan verliezen door een ziekmelding. Nusteeds minder mensen de zekerheid van een vast contract hebbenwordtditprobleemsteedsgroter.Uitangstvooreenberispingofont-slagzoekenveelmensengeenhulpophetwerk.Degevolgenvanhetslechter functioneren en het risico van een steeds erger wordendedepressienemenzeopdekooptoe.

Beslissenofopenheidophetwerknodigis,kanmoeilijkzijn.Sommi-gemensenzeggendathethenerggeholpenheeftomeerlijktepratenoverhunproblematiekmethunleidinggevende.Anderenzullenhetdaarnietmeeeenszijn.Indepraktijkblijkenveelmensengoedere-actiestekrijgenvanleidinggevendenencollega’s.Demeestenstellendeduidelijkheidopprijs.

2726

“Eencollegaverteldedathetnietgoedmethaargaat.Zevoeltzichdepressief.Weproberenhaarnuzogoedmogelijk testeu-nen.Ookonze leidinggevendeheeft veelbegrip.Decollegamagnusommigetakenlatenliggenalszezichnietgoedvoelt.Ensomskomtze lateromdatzemoeiteheeftmetopstaan.Maartoendedirecteurhethoorde,kwamdiepersoonlijkpratenmetdecollega.Zevoeldezichergdoorhemonderdrukgezet”.

“Ikhebopmijnwerknietsverteldomdathetnietgeaccepteerdwordt in mijn beroepsgroep. Je wordt dan gelijk afgeschrevenenkrijgtgeenleukeklussenmeer.Iedereenisgelijkbangdatjehetnietaankaneninstort.Ikhebomdezeredengeenpatiëntendossier(EPD)diealleartseninkunnenzien.Datgaatzenietaanopmijnwerk.Ooknietindetoekomst”.

“Ikheblieverdatiemandvraagthoehetmetmegaatdandatikwordontweken.Waariktegenopzieisdateropzo’nmedelijdendetoon wordt gevraagd hoe het nu is. Dat het toch allemaal welzwaarenmoeilijkis.Netzolangtotikgahuilen...endaarisophetmomentnietzoveelvoornodig!”

“Ikwerkaljarenbijeenwelzijnsorganisatieenmerkdatdecul-tuurverhard.Dedrukopziekenomteblijvenwerkenneemttoe.Vorig jaar had ik een zware griep waar ik moeilijk van herstel-de.Ikhebmedriekeerziekmoetenmeldenomdatik40gradenkoortshad.Tijdensmijnfunctioneringsgesprekkwamditaandeorde.Eenzwaregriepisdanweluitteleggen,maarikmerkdatcollega’smeteenpsychischeziektehierdoorbangzijnvoorhetfunctioneringsgesprek”.

Kies een goede aanpak

Alsjebesluitomopjewerktevertellendatjeeendepressiehebt,kanjegaannadenkenoverdeaanpak.Hoeenwanneerwiljehetvertellen en welke informatie wil je geven? Het is jouw keuze.Openheidover jegezondheid isnietverplicht, jekanzelfkiezenwat jewiltvertellenenwatniet. Inhetgesprekkanjefocussenoppositievedingen,zoalshoejegeholpenkanwordenomjewerkbeteruittevoeren.Bijcollega’skanjekiezenaanwiejehetvertelt.Wanneerergeenbegripisopjewerkkanhetverstandigzijnominslechteperiodenthuisteblijven.Iedereenmoetjekunnenblijvenzienalsdepro-fessionaldiejebentendatluktnietaltijdalsjeopjewerkinstort.

Tip

2928

Als je collega een depressie heeft…Alsjedenktdateencollegamisschieneendepressieheeft,ishetgoedomhierwerkvantemaken.Ganietzelfeendiagnosestellen,datishetwerkvanartsen.Weetweldatjouwgedragophetwerkeengrootverschilkanmakenvoordegezondheidvanjecollega.

Watkanjedoenomiemandtehelpen?Enwatmoetjevooralnietdoen?Erzijnmanierenomeencollegameteendepressietehel-pen. ´Helpen´ betekent daarbij niet dat je iemands problemenoverneemtofpsycholoogwordt.Hetbelangrijksteisdatjeiemandrespectvolenalsgewaardeerdecollegablijftbehandelen.

Niet helpend•Iemandvermijden•Veronderstellendathetprobleemwelverdwijnt•Directbeginnenmetiemandsproblemenoplossen•Iemandsgevoelensbediscussiëren•Clichésgebruiken,zoals‘hetkomtwelgoed’•Drukuitoefenen,zoals‘positiefblijven’•Deproblemenpersonaliseren:deziekteofsituatieishet probleem,nietdepersoon

Helpend•Objectievegesprekkenvoerenoverhetwerk,gefocustop goededingen•Complimentengevenenwijzenopdewaardevanzijnwerk•Aanmoedigenomhetwerkteblijvendoen•Accepterenhoeiemandzichvoelt•Zeggendatjeeenveranderinginiemandsgedraghebtgemerkt•Voorstellendathijhulpzoekt,bijvoorbeeldviadehuisarts•Wijzenopmogelijkhedenbinnenhetwerk•Helpenmetinformatieoverdepressiezoeken•Aanmoedigenomregelmatigtebewegen,goedteetenen mensenteontmoeten

3130

4. Het vangnet van de ziektewet

Een depressie zet het hele leven op zijn kop. Het kost veel moeiteomietstedoen,terwijlnietsdemoeitemeerwaardlijkt.Somberheiddruktelkandergevoelwegenmensenherkennenzichzelfsomsnietmeer,omdatzeineensandergedraggaanvertonenenzelichamelijkeklachtenhebbendieereerstnooitwaren.Misschienlukthetnieteensmeeromteblijvenwerken.

Doorzetten of ziek meldenBijdehelftvandemensenheeftdedepressiezoveelinvloedophetfunctioneren dat het nodig is om te stoppen met werken. Hoe langdeziekmeldingduurt,isvooriedereenanders.Gemiddeldduurthetongeveerzevenwekenvooriemandweerkangaanwerken.Maarnietiedereenhoeftzichziektemelden.Veelmensenslagenerinomon-dankshunklachten toch teblijvenwerken.Ofditmogelijk ishangtafvandesoortendeernstvandedepressie.Vooriedereengeldtdathet moeilijk is om door te gaan met het werk, terwijl je depressiefbent.Alshetlukt,kanheterwelvoorzorgendatjesnellerherstelt.Ookallukthetiemandnietomhetwerkgoedtedoen,dannogheefthetvoordelenomwelnaarhetwerktegaan.Werkgeefteenzinvolledagbestedingeneendoel.Wanneerhetluktomgoederesultatenteboekenkandatvoldoeninggeven.Ophetwerkkomtiemandookauto-matischanderemensenonderogen,waardoorhijnietvolledigafge-slotenraaktvandebuitenwereld.Wanneerhetcontactmetcollega’sgoediskunnenzijzelfshelpendoortezorgenvoorafleidingensteun.

Lastige keuzeNetzoalsbijalleziektenkanhetzijndatwerkenonmogelijkwordt.Hetmomentvanziekmelden is lastig tebepalen.Eenkenmerkvandepressieisdatmensenmoeilijkinkunnenschattenhoeernstighetis.Doordeziektekan iemandbijvoorbeeldeengebrekaanzelfver-trouwenkrijgenenallessomberinzien.Ookhebbenveelmensenlastvanschuldgevoelens.Zeschamenzichvoorhundepressieenwillen

3332

gevolgd.Arbo-artsenhebbenvaakalleeneenopleidingtotbasisarts.Ze mogen alleen bij een arbodienst werken onder toezicht van eenbedrijfsarts.Bedrijfsartsenmogenmensendoorverwijzennaarspeci-alisten,arbo-artsenmogenditniet.

“Ohwatbenikboosopmezelf...Watmoet iknou?Morgenzouikweermoetenwerken,ikwilzograag...Ikwillachen,gekdoen,werken...Ikwileenleukepartnerzijn,eengeweldigemoeder,eneen super collega... Waarom, waarom, - waarom kan ik alleenmaaropdebankzitten?Watdoeik,gaikallesopalleszettenommorgenweeraanhetwerktegaanofmoetikeraantoegeven?Ikbenzobang.Alsikeraantoegeefdanzakikweg”.

“Mijnwerkgeverbegrijpthetniet,maardearbo-artsbegrijptwatikmeemaakendatgeefterkenning”.

Blijven werken als het niet meer kanWerknemersdietelangdoorwerkenmeteendepressiezijneenrisicovoorwerkgevers.Zijfunctionerendoorhunklachtennamelijkonderhunniveauenmakenmeerfouten.Datkomtbijvoorbeelddoorcon-centratieproblemen en het feit dat zij zich meer moeten inspannenomeenredelijkeprestatieneertezetten.Wanneermensenondankseen ziekte toch doorwerken heet dat presenteïsme. De negatievegevolgenhiervanzijnnietdirectzichtbaar,maarhebbenwelveelin-vloedophet resultaat vanhetwerk.Te langdoorwerkenheeftookgevolgenvoordebetrokkenezelf.Diegaatdooreenzwareperiodeheenenlooptdaarbijhetrisicodatdedepressieverergert inzowelintensiteitalstijdsduur.Arbodeskundigenzeggendatdekostenvoorwerkgevershogerzijnwanneermensendoorblijvenwerkenmeteendepressie dan wanneer zij zich ziekmelden. Het blijkt dat mensendie doorwerken met een depressie alsnog vaak en lang ziek zijn.Gemiddeldmeldenzijzichgedurendedatjaardertigdagenziek.Ditispreciesevenveelhetgemiddeldeaantaldagendatmensenzichdooreendepressieziekmelden.

collega’snietopzadelenmetextrawerk.Somszijnmensenookbangomhungripopdesituatieteverliezen.Ophetmomentvanziekmel-denmoetiemandeerstvoorzichzelftoegevendathetechternstigisenonderogenziendathetonduidelijkishoehetverderzallopen.Om-datdeklachtenongeveerinvloedhebbenophetbeoordelingsvermo-gen,ishetvoormensenmeteendepressieverstandigommetiemandteoverleggenovereeneventueleziekmelding.Datkanbijvoorbeeldmeteenvertrouwdiemandinhunomgeving,metdehuisarts,meteenleidinggevendeofeenarbo-arts.

De bedrijfsarts of arbo-artsDebedrijfsartskaneensteunentoeverlaatzijn.Hijkanmeedenkenoverdeproblemendieiemandervaartenkanbeoordelenofhetwerknogtedoenis.Indepraktijkblijktdatmensenverschillendeervarin-genhebbenmethunbedrijfsarts.Deeenvoeltzichdaardoorgesteundengeholpen,deandervindtdatjeernietveelmeeopschietofmerktdatjeiederekeereenanderebedrijfsartstegenoverjeziet.Ditisaf-hankelijkvandebedrijfsartswaarhetomgaat.Sommigenwillenhetliefst niets met depressie te maken hebben. Het is ook afhankelijkvandewerkgever.Erzijnwerkgeversdiegraagmeewerkenaaneenre-integratietrajectenerzijnerdiebedrijfsartsenonderdrukzetten.De bedrijfsarts mag geen gegevens verstrekken aan de werkgeverzonder toestemming van de werknemer. Hij mag alleen advies ge-venoverdearbeidsgeschiktheidenovermogelijkaanpassingendiedewerkgeverkandoen.

Sommigewerkgeversbiedendemogelijkheidvooreenadviserendge-sprekmeteenbedrijfsartsnogvoordatiemandziekis.Ditkannuttigzijnvoormensenmeteendepressie.Debedrijfsartskanmeedenkenoverhet juistemomentvanziekmeldenenmeedenkenoveranderemogelijkeoplossingen.

Verschil tussen arbo-arts en bedrijfsarts Bedrijfsartsiseenbeschermdetitel,dieartsenkrijgenalszenahunstudiegeneeskundeeenaanvullendeopleidingvanvier jaarhebben

3534

Thuis zitten is ook niet allesDoortestoppenmetwerkenisdedepressienognietopgelost.Ookalkanhetschelendatdedrukomnaarhetwerktegaanwegvalt,dannogisdedepressienietdirectover.Alsernaastproblemenophetwerkookandereproblemenzijn,kanhetzelfsextraconfronterendzijnomthuistezitten.Eenmaalthuisslaandetwijfelenschaamtebijdemeestemensentoe.Zetwijfelenbijvoorbeeldofzezichzelfnietaanstellen.Ofschamenzichomdatzevindendatzenietgenoegpresteren.Hetisookvoormensenzelfmoeilijk tebegrijpendat zelfsdemeesteenvoudigedingennietlukken. Dat het huishouden ineens bestaat uit talloze taken die eenenormestressmetzichmeebrengen.Stofzuigen,boodschappendoen,eenwasdraaien.Stukvoorstukactiviteitendiealteveelkunnenzijn.Somslukthetheledagennietomuitbedtekomenenishetopenenvandegordijnenalbedreigendomdatdandebuitenwereldzichtbaaris.

“Nuikgeenwerkmeerhebzitikdeheledagopdebank.Ikwilook niet dat mijn vrouw met me praat, dan voel ik me meteenaangevallen.Welbeniknaareenavondmetlotgenotengeweest.Daarhebikmeergezegddannormaalineenheleweek.Ikmoetechtweerietstedoenhebben,wanthetgaatsnelachteruitmetme.Ikwilnietnogeenkeerindatgatterechtkomenwaarikingeweestben”.

Hetismoeilijkomhetteaccepterendatjenergenstoeinstaatbent.Datgeldtvoor iedereendieziekthuiszit.Wanneerersprakeisvaneendepressiekomthetechterdubbelzohardaan.Doordedepressiezijnmensennamelijksomberenzienzealleszwart.Wanneerhetdanniet eens lukt om iets simpels te doen geeft dat al snel het gevoelwaardeloos tezijn.Ookervarenmensenhetalsuitzichtloos,omdat

Uitleg schept mogelijkheden

Alshetwerkjezwaarvalt,alsjemeertijdnodighebtofalsje een andere werkwijze toewiltgaanpassenishetpret-tigalsjeditmetjeleidingge-vendeenjecollega’skanbe-spreken. Je kan laten wetendat je slechtere prestatiesdooreendepressiekomenennietdooreengebrekaanmo-tivatie of inzet. Lukt het dannog niet dan kan je je altijdnogziekmelden.Ofzo’nover-legmogelijkishangtafvanjeleidinggevendeendesfeeropjewerk.

nietduidelijk isdatdedepressieweeroverzalgaan.Daarkomtbijdat depressie juist veel mensen treft die door hun persoonlijkheiderggerichtzijnopgoedpresteren.Zezijnextreemfanatiek,hebbeneensterkgevoelvanverantwoordelijkheidofzewillendooriedereenaardiggevondenworden.Vaakzijnhetdoorzetters,diezichnietneerwillenleggenbijtegenslagen.Doordezepersoonskenmerkenaccep-terenmensenmoeilijkerdatdedepressiezo´ngroteinvloedophunlevenheeft.

Tip

3736

Tip“Ikzitineentweestrijdmetmezelf.Ikbennutweewekenthuisen moet binnenkort naar de arbo/arts. Daar ben ik bang voor.Daaromwilikgewoonweergaanwerken.Maardatluktmeniet!Alsikdatdoestortiknogmeerinenookdaarbenikbangvoor.Alleskostmedegrootstemoeiteenmijnlichaamdoetzo’npijn.Ik wil graag weer dingen doen zoals naar de winkel of gewoonmijnhuisjestofzuigenmaarikkanhetniet”.

Herstel heeft tijd nodigHet herstel van een depressie heeft tijd nodig. Met een griepje benjesnelweeraanhetwerk,meteendepressiekanditwekenofzelfsmaandenduren.Bijsommigemensenleidtdedepressiezelfstotar-beidsongeschiktheid.Zijkunnennietmeerterugnaarhunwerk.Ge-lukkigverlooptdedepressiemeestalmindererg.Hoelanghetpreciesduurtisniettevoorspellen,maargemiddeldzittenmensen30werk-dagenziekthuis.Deduurisafhankelijkvaneenaantalfactoren.Aller-eerstdeverzuimduur.Hoelangerdewerknemeruithetarbeidsprocesis,desteproblematischerdewerkhervattingwordt.Hetzaldussteedslangerduren.Dehersteltijdisookafhankelijkvanhetcognitieffuncti-oneren.Wanneererbijvoorbeeldveelconcentratieproblemenzijn,be-lemmertditdewerkhervatting.Verderspeeltdewerksituatieeenrol.Eenactieveleidinggevendkandewerkhervattingbespoedigen.Totslotzijnernogeenaantalalgemenekenmerken.Mannenzijnoverhetal-gemeensnellerweeraanhetwerkdanvrouwenenjongerenhervattenhetwerksnellerdanouderen.Laagopgeleidenbeginnenweereerderdanhoogopgeleiden.

Hoelangerdeziekmeldingduurt,hoemoeilijkerhetisomweeraanhetwerktegaan.Goedeleidinggevendenspelenhieropindoorcon-tacttehoudenmetmensendielangeretijdziekthuiszijn.Zevragendannietalleenhoehetmethengaat,maarvertellenookoverontwik-kelingenophetwerk.Eenpraatjeovernieuwewerkzaamhedenofbe-langrijkegebeurtenisseninhetlevenvancollega’smaaktdatiemandzichbetrokkenblijftvoelen.Bijeendepressie isditextrabelangrijk,

omdat een kenmerk van depressie is dat mensen zich snel minderwaard voelen. Wanneer een leidinggevende betrokkenheid toont enlaatziendat iemandernogsteedsbijhoort isdedrempelomweeraanhetwerktegaanlager.Erzitookeengevaaraanvast.Sommigemensendieziekthuiszitten,kunnendegoedbedoeldecontactenvandewerkgeveralsdrukervaren.Vaakvoelenmensenmeteendepres-siezichschuldig,omdatzezichhebbenziekgemeld.Hettelefoontjekanditgevoelversterkenenmensenkunnenhetopvattenalsdrukomzosnelmogelijkweeraandeslagtegaan.Eenleidinggevendezalbijditsoorttelefoontjesdusalertmoetenzijnopdereactievanzijnziekemedewerker.

“Mijnwerkgeverheeftanderhalfjaarnietsvanzichlatenhoren.Toenkreegiktehorendatiknietterugkonkomen”.

Houd contact

Alsjeziekthuiszitishetverleidelijkomgeencontactmeerteheb-benmet jewerk.Alleenmaaktdatdedrempelomterugtekerensteedsgroter.Alnaeenpaarwekenraakjehetcontactmetdeda-gelijksegangvanzakenophetwerkkwijt.Jehoortdelaatsteont-wikkelingenophetwerkenmistdeverhalenvanjecollega’s.Hetisdaaromgoedomcontactteonderhouden,ookalshetjezwaarvalt.Vraagbijvoorbeeldaaneenvertrouwdecollegaomjeopdehoogtetehoudenengazodrajehetaankaneenkeereenkopkoffiedrinkenophetwerk.Houdondertussenjewerkgeveropdehoogtevanjeziekteenjeher-stel.Geefdoorwatjeartszegtenwatjedoetombeterteworden.Wanneerjemedicijnenbijvoorbeeldbijwerkingengevendiejewerkkunnenbeïnvloeden,ishetverstandigdittemelden.Alsjenalan-geretijdziektezijngeweestweeraanhetwerkgaat,kanjemetjeleidinggevendeafsprakenmakenoverdeterugkeer.

3938

Niet te vroeg juichenWanneermensenherstellenvaneendepressieklaartvaakeerstdestemmingop.Desomberheidverdwijnteniemandvoeltweerdebe-hoefteomdingentegaandoen.Hetisverleidelijkomtedenkendatdedepressiedanwegis.Helaasherstellenbeperkingenalsconcen-tratie,nadenkenendesnelheidvanhandelenzichvaak langzamer.Wanneeriemanddusisopgeknapt,kunnenertochnogmoeilijkhedenzijnbijhetuitvoerenvanhetwerk.

Zonder spanning weer aan het werkWanneeriemandweeraanhetwerkgaatishetbelangrijkomditrus-tigoptebouwen.Drukomzosnelmogelijkweertebeginnenwerktaverechts.Hetzorgtdatmensengespannenzijnennietdestabiliteitopkunnenbouwendienodigisvoorterugkeernaarhetwerk.Aandeandere kant heeft het ook geen zin om uit angst voor een terugvalthuisteblijvenzitten.Juistalsiemandgaatwerkenkandithetherstelbevorderen.Arbo-artsenbegeleidendaarombijde terugkeer inhetwerk.Zebeginnenmeestalmeteenaantalurenperweekenbouwenditlangzaamuit.Mochthetiemandnietlukkenomzijneigenwerktedoen,danmoetdewerkgeverhetwerkaanpassenofiemandanderewerkzaamhedenlatendoen.Zokrijgenmensendetijdomweerster-kertewordenenhunwerkzaamhedenlangzaamuittebouwen.

Wanneerhetnogtemoeilijkisomhetwerktedoen,kiezenmensenvaakookzelftijdelijkvooreenanderewerkwijze.Ditkanbijvoorbeelddoordagelijkseenoverzichtmakenvandetakendieiemanddiedaguitmoetvoeren.Wanneereentaaktegrootisofuitmeerdereacti-viteitenbestaat,kandeze taakbeter inkleinerestappenopgedeeldworden.Metdeleidinggevendeofeencollegakaniemanddanafspre-kenomgezamenlijkprioriteitentestellenofomdingenoverte(laten)nemenalshetnietlukt.Bijdeplanningishetdanbelangrijkomerrekening mee te houden dat dingen meer tijd kosten dan wanneeriemandgezondis.Bijeenslechtergeheugenisdeoplossingbijvoor-beeldhetwerkenmetnotities.Daarhoortbijdatertijdmoetzijnomdieteverwerken.

Pas je werk aan

Jekanvragenomeenpersoonlijkgesprekmetjeleidinggevende.Inzo’ngesprekkanjeingaanopjegezondheid,wathetbetekentvoorjewerkenwatjoukanhelpenomjewerkzogoedmogelijktedoen.Daarbijbenjijzelfdeexpertophetgebiedvanjemoge-lijkhedenenbehoeften.Als jeniet zekerweetwathelpt,kan jekleinestappenafsprekenomdatuitteproberen.Maakaltijdeenvervolgafspraak om te bespreken of het gewerkt heeft en of ernogandereaanpassingennodigzijn.Wanneerjeleidinggevendenietmeewilwerkenhoef jehetdaarnietbij te latenzitten.Bijziekteisdewerkgeververplichthetwerkaantepassen.Zoekuitwiejehieroverkaninformeren,zoalsdepersoneelsmedewerkerofdearboarts.

Voorbeelden van aanpassingen op het werk•Flexibelewerktijdenaanhouden,waarbijjeooklatermag beginnen.•Lagerewerkdruken/ofhulpbijhetstellenvanprioriteiten.•Regelmatigegesprekkenmetjeleidinggevende.•Eenanderewerkomgeving,bijvoorbeeldeeneigenkamer.•Iemandalertlatenzijnopsignalendieaangevendathet slechtermetjegaat.•RegelingenvanjewerkgeverofuitdeCAObenuttendieje mogelijkhedenbieden.

Tip

4140

Stel realistische doelen

Met een depressie kan het moeilijk zijn om te focussen, jezelftemotiverenofdeenergietevindenomtedoenwatjevanplanwas.Hethelptomduidelijkeenrealistischedoelenvoorjezelftemakenendezeopteschrijven.Verwachtnietteveelvanjezelf,jehoeftnietperfecttezijn.Maarwerkweliederedagvanuitjedoe-len.Gaandewegleerjesteedsbeterwatjouhelptomzogoedmo-gelijktefunctioneren.Houdaarbijingedachtendatdewegnaarhersteleenmarathonis,geensprint.

Arbeidstherapeutisch werkenAlshetnognietduidelijkisofiemandhetwerkweeraankansteltdearbo-artsvaakvooromeerstoparbeidstherapeutischebasistegaanwerken.Iemandisdanofficieelnogziekgemeld,maargaatwelnaarhetwerk.Hetvoordeelisdatditveelminderdrukoplevertomdatergeenverwachtingenzijnvanuitdekantvandewerkgeverenvancolle-ga’s.Zokaniemandvoorzichtigweeruitproberenhoehetgaat.Hetisdaarbijbelangrijkomgoedomaannaastecollega’suitteleggendatiemandoparbeidstherapeutischebasiswerkt,zodatzeniettehogeverwachtingenhebben.Datmaakthetvoorhenook inde toekomstduidelijker.Zezullenhetbeeldvande‘zwakkecollegadiezijnwerknietgoeddoet’begrijpendoordatheteenziekteis.Datvoorkomtdatzeeenanderbeeldkrijgeneniemandgaanzienalsluiofzwak.Dooropenheidkunnenzedetijdelijkeperiodeduidelijkonderscheidenvandepersoondiezenormaalgesprokenalscollegahebben.Bovendienkunnencollega’shemofhaarondersteunenenhelpenvoorkomendatiemandtesnelteveelhooiopdevorkneemt.

“Vandaag ben ik weer naar het werk geweest. Het was echtoverleven. Ikkonmijnaandachternauwelijksbijhoudenenhebalseenbangvogeltjedetijduitgezeten.Tweecollega’svroegenhoehetmetmegingenzijlietenmerkendatzehetrotvoormijvindendat ikmeellendigvoel.Deanderenlekenmijeenbeetjeteontwijken.Maardatkanookmijneigenbelevingzijngeweest.Vorigeweekthuisvoeldeikmebestaardigopgeknapt,vanmorgenop het werk voelde ik me rotter dan ooit. Maar van thuis zittenwordikooknietbeter.Ikzalerdoorheenmoetenenprobeereroptevertrouwendathetlangzaambeterzalgaan.”

Tip

4342

Tijdelijke terugvalHetisnormaaldatereenterugvaloptreedtwanneeriemandzijnwerkhervat.Dedepressieisimmersnognietverdwenen,stresshormonenzijn nog erg snel te prikkelen en het zelfbeeld en gevoel van eigenwaardezijnnietoptimaal.Daaromwerkenarbo-artsenmeteenre-in-tegratie-schema.Hetisbelangrijkdatmensenzichhieraanhouden.Ookmoetenzeoplettenvooroudevalkuilendiebijhunpersoonlijkheidhoren,zoalsovermatigebetrokkenheidofperfectionisme.Daarnaastishetraadzaamomleukedingentegaandoennaasthetopbouwenvanhetwerk.Opdiemanierzalhetwerkdraagbaarblijvenenkunnenbijdragenaanverderherstel.Alsdeklachtenerghevigterugkomen,ishetverstandighetevenwatrustigeraantedoeninhetwerk.

Langdurige ziekteSomsishetnietmogelijkomterugtegaannaarhetwerk.Hetkanzijndatdeaardvanhetwerkniettecombinerenismetdegevolgenvandedepressieofdatiemandzoveelnegatievegevoelensoverhetwerkheeftdathetnietgoedvoorhemisomweerterugtekeren.Ditgevoelkantijdelijkzijn.Nahetherstelvandedepressiekunnendedingenerweerheelandersuitzien.Alsiemanddepressiefisennietmeerkanwerken,voeltdatvaakalsofhetaltijdzozalzijn.Maarendepressiebetekentnietdat iemandnóóitmeerzalwerken.Daarom ishetbe-langrijkomtijdensdeziektevastteblijvenhoudenaanheteigenwerk.

Wanneerdedepressielangaanhoudtofzorgtvoorchronischebeper-kingenkanhetzijndatiemanduiteindelijkarbeidsongeschiktraakt.Hierstaatmeeroverinhoofdstuk6.

Veilig voor ontslag? Eenwerkgevermagmensennietontslaanomdatzeziekzijn.Datiswettelijkgeregeldengeldtookvooreendepressie.Werkgeversmoe-tenproberenhunpersoneelindiensttehouden.Alsdatnietmeerinhuneigenfunctiekan,danmoetdewerkgeverkijkenofhetmogelijkishetwerkaantepassenof iemandeenanderefunctieaanbieden.Depraktijkisnatuurlijkweerbarstiger.Mensenrakenhunbaansoms

4544

kwijtdoordatzelangdurigdepressiefzijn.Dewerkgeverzalditechteromjuridischeredenenniettoegevenenzichverschuilenachterande-reargumenten.Ditispijnlijkvoordemensenomwiehetgaat,omdatzemeestalwelvermoedendathundepressiedeoorzaak is.Bijhetaflopenvaneentijdelijkcontracthoeftdewerkgevergeenargumenttenoemen.Ditstoptautomatisch.Ookalwashetdebedoelingomhetcontractteverlengen,dannogisdewerkgevergeenuitlegverplicht.

“Ikwerktehardendeedhetwerkvandriemensentegelijk.Toenkreegikeenzwaredepressie.Erwarenelectroshocksnodigommeweer‘totleventewekken’.Gelukkighielpendie.Naeenjaarwildeikweeraanhetwerk,maarmijnwerkgeverwildemenietterug.Ikkwamineenoutplacementtraject”.

Alert op een terugvalNahetoverwinnenvaneendepressiekunnenmensenweeraanhetwerkzoalsvoorheen.Indemeestegevallenishetherstelvolledig.Erblijftweleengrootrisicoopeenterugvalbestaan.Hoevakeriemanddepressiefgeweestis,hoegroterdekansopeenvolgendedepressie.Nadeeerstedepressieisdiekans50%.Nadriedepressiesisdekansopeenvolgendeterugvalzelfs90%.Hetisdaarombelangrijkomrekeningteblijvenhou-denmeteenterugval.Diekomtvaakopongelegenmomenten,namelijkalshetdrukisophetwerkofindethuissituatie.Stresskaneenbelang-rijkefactorzijnvoorhetterugkerenvandedepressie.

Wanneermensenvanzichzelfwetenwatdeeerstesymptomenzijn,kun-nenzedezealssignaalgaanzijn.Alertblijvenenherkenningvandevroe-gesignalenvoorkomtergerleed.Meestaldientdenieuwedepressiezichnamelijkaanmetlichteklachten.Hetkanbijvoorbeeldomgaanslechterslapen,maarookomsnellerhuilen,vakerruzieofnergensmeerzininhebben.Uitdeeerderedepressiewetenmensenvaakalwatheeftgehol-penomweerinbalanstekomen.Bijdeeerstesignalenvaneennieuwe

depressiekanditdirecttoegepastworden.Hetisverstandigomdirectte starten met de behandeling. Wanneer er bij een eerdere depressieophetwerkaanpassingennodigwarenkunnenookdiehetbesteme-teenweeringanggezetworden.Deresultatenvandebehandelingendeaanpassingzorgendanveelsnellervoorgoederesultatendanwanneerdedepressieechtisteruggekeerd.Hetiszelfsmogelijkomeennieuwedepressieopdezemaniertevoorkomen.

“Nabijnaeenjaarwasikweervolledigaanhetwerkengingheteigenlijkheelerggoed.Hetvoeldealseenoverwinning.Iedereenheb ikeenpoepie latenruiken. Ikbenkeihardgaanwerkenommezelftebewijzen.Ziekmeldendeediknietmeer,iedereenkonopmijbouwen.Langzaamwordthetwelminder,maarikhouvol.Ookalweetikeigenlijkbeter.Momenteelgaathetnietzogoed.Maaralsiknoueenpaardagenvrijneemkanikevenbijtanken…”.

4746

“Als iksteedsmeertegendingenopgazien,weet ikdat ikopmoet passen. Ik raak dan de controle kwijt op mezelf en mijnomgeving.Erontstaateenpaniekeriggevoelwaardoorikslechterslaapennietmeerinbedkanblijvenliggen.Ikkanhetpiekerennietstoppenentrekmeteruguitdewereld”.

“Ikwasnetbegonnenmetmijnmedicatieaf tebouwen,maarwilzenu lieverweer ingaannemen.Ookga ik terugnaarmijnpsycholoog.Ikhebhetgevoeldatikeenkleinbeetjeeenterugvalheb”.

De signaallampOmalertteblijvenopeenslechtereperiodekanjeeensignaal-lampgebruiken.Maakdezevoor jezelfdoorhetantwoordop teschrijvenopdevolgendevragen:

Groen:Watvoelje,watkunjealshetgoedmetjegaat?Oranje:Watvoelje,watkunjijalshetmindergoedmetjegaat?Doorwelkgedragkunnenjijendemensenomjeheenmerkendathetmisdreigttegaan?Rood: Watvoelje,watgebeurter,welkgedraglaatjezienalshetduidelijkmisis?

Denkdannaoverwatjezoukunnendoen:Groen:Wathelptjouomhetgroenelichttelatenbranden?Oranje: Wathelptjeomuitdegevarenzonetekomen,watmoetjevooralzelfgaandoenalsjemerktdathetlichtoranjewordt?Rood:Watmoetjedoenomuitdeschadelijkezonetekomen,watbleekinhetverledenergsuccesvolomsnel(viaoranje)naarhetgroenelichtenhetgoedegevoeltekomen?

Bespreekdesignalenendeactiesmetmensendiejevertrouwtendiejougoedkennen.Misschienhebbenzenogaanvullingen.Alshuntipsbijjepassenkanjedieookopschrijven.Bespreekdelijstdaarna ook met je leidinggevende en goede collega’s. Hiermeemaakjehenduidelijkhoezijkunnenziendathetgoedgaatenhoezejekunnensteunenwanneerhetmisdreigttegaan.

Hangdelijstergensgoedzichtbaarvoorjezelfop.Wordthetdanweereensmoeilijkdanhebjejeeigenoplossingenzobijdehand!

4948

5. Werkloosheid vergroot de kans op een depressie

Webeseffenhetmisschiennietvaak,maarwewerkeneengrootdeelvan ons leven. Het verlies van een baan is daarom erg ingrijpend.Mensen hebben het gevoel samen met hun baan ook hun identiteitenstatuskwijt te raken.Tegelijkertijd zijnerminder inkomstenenkunnenfinanciëleproblemenontstaan.Narelatieproblemeniswerk-loosheidhierdoorde tweedehoofdoorzaakvandepressie,vooralbijmannen.Alnadriemaandenwerkloosheidrakenmensengevoeligervoordepressie.

Gevolgen van werkloosheidHetverliesvaneenbaanbetekentookhetverliesvangripopdetoe-komst. De vanzelfsprekendheid om een carrière en voldoende in-komstentehebbenverdwijnt.Bij iederesollicitatieligtdetoekomstweerinhandenvaneenanderepotentiëlewerkgever.Dekansopeensuccesvollesollicitatie isvertrouwenopeigenkennisenkunde,hetverdiepeninhetbedrijfendoorjezelfvoortestellenhoehetzouzijnomdaartewerken.Helaasisdatgeengarantievoorsucces.Dekansophetverkrijgenvaneenbaan isveelalkleinerdandat jedebaankrijgt.Afwijzingenkunnenafbreukdoenaandezelfwaarderingofhetzelfrespectvanmensen.Zerakenontmoedigdenditneemttoealsnasteedsmeersollicitatieseenafwijzingopdedeurmatvalt.Ondertus-sendagenookanderegevolgenvandewerkloosheidop.

Lege dagenDag na dag zitten werklozen thuis. Zonder dagbesteding en zonderdat er aan het einde van de dag een tevreden gevoel ontstaat overallewerkzaamhedendiezijnverricht.Dedrukteophetwerkvultnietmeerinwatdevolgendedagzalbrengen.Eriseengrotehoeveelheidvrijetijd.Hetismogelijkdezetebestedenaanbijvoorbeeldhethuis-houdenofeenverbouwing.Allegoedevoornemenstenspijtblijkthetmeestallastigomditactiefteblijvendoen.Vrijweliedereenervaartdathettempovanlevenvertraagt.Erisgeenaanwijsbarereden,maarindepraktijkduurthetvaaklangeromdingenvoorelkaartekrijgen.

5150

zelfbeeldenzelfrespectvanmensen.Ondanksdatwerklozenvindendatzijdoorouderschapenvrijwilligerswerkeenzinvollebijdragele-verenaandesamenleving,ervarenvelenditalsondergeschiktaaneen‘echtebaan’.

“Ik voel me er schuldig over dat ik een hoop stress op mijngezinzetomdatwe(te)weiniggeldhebben.Somstwijfelikofikmisschienluibenenuitvluchtenzoek,maareigenlijkweetikdatikniets lieverzouhebbendandat ik terugzougaanwerkenengeldverdienen”

SchaamteZeschijnennogsteedstebestaan:demensendieomachtuurdedeuruitblijvengaan,alhebbenzegeenwerkmeer.Zeschamenzichvoorhetfeitdatzegeenwerkhebben.Schaamtevoeljealsjenietvoldoetaandeverwachtingendiejejezelfsteltofwaarvanjedenktdatande-rendieaanjestellen.Blijkbaarisvoorveelmensenhethebbenvanwerknogsteedseenvanzelfsprekendheid.Mensenvoelenzichschul-dig als ze niet werken. Ook als een uitkering zorgt voor voldoendeinkomsten,kanditgevoelblijvenbestaan.

Ondertussensteltdeomgevingweleisen.Eenwerkendepartnerver-wachtmeerinzetinhethuishoudenen-alsdieerzijn-ookmeertijdvoordekinderen.Burenenvriendenverwachtendatjeallerleiklusjesdoet‘omdatjetochalletijdhebt’.

“Je sociale leven verandert. Ik mis mijn collega’s en zitvoortdurendthuis.Somswandeliknaardebakkeromtochmaareenseengesprekjetekunnenvoeren.Meerdandewoorden‘eenmeergranenbrood’kanikdaarnietkwijt.Alsikgahardlopenommijnopkomendpessimismedekopintedrukkenovervaltmeeenschuldgevoel:ikdoe‘niks’terwijlmijnpartneraanhetwerkis.”

Verlies van identiteitJebentwatjedoet.Vraagiemand‘wiebenje?’enjekrijgttehorenwatvoorwerkhijheeft.Werkspeelteencentralerolinonslevenenonze identiteithangtervooreengrootdeelmeesamen.Bovendiengeeftwerkstatus.Eenlease-autovoordedeur,kunnenzeggendatjehetdrukhebt.Zonderbetaaldwerkkomenmensenterechtinnieuwerollenwaarzenietvoorgekozenhebben.Zekervoormannenkanhetmoeilijkzijnomaandenieuwerol tewennen.Huismanzijnvoeltondergeschiktaaneenbetaaldebaan.Zelfspensioneringkanmoeilijk liggenvoorbepaaldemannen,vooralalsdepartnernogblijftwerken.

Deuk in het zelfvertrouwenDemeestemensenhebbengekozenvooreenbaandiezeleukvindenen waar ze goed in zijn. Ze zijn trots op wat ze doen en ontvangenhierwaarderingvoor.Ditversterkthunzelfvertrouwen.Bijwerkloos-heidverlooptdittegenovergesteld.Hetgemisaanwaarderingendeontvangenafwijzingenopsollicitatieskunnenleidentoteenvermin-derdzelfvertrouwen.Hetverliesvaneenbaanendedaarmeegepaardgaande daling op ‘de maatschappelijke ladder’ is negatief voor het

5352

Ontslag isookeenredenvoorschaamte.Zelfsnuerdoordecrisissteedsmeermensenontslagenwordeneniedereenbegrijptdathetmoeilijkerisomaaneenbaantekomen,schamenmensenzichnog.Ineenpeilingbleekdat38%vandemensenhetlastigvindtommetvriendenoverontslagtepraten.Ditiswelafhankelijkvanderedenvanontslag.Wanneeriemandsamenmetveelcollega’sontslagenwordtdooreenreorganisatieisditweluitteleggen.Moeilijkerishetomtoetegevendatjeontslagenbentomdatjenietgoedfunctioneerdeinjewerk.De impact isdanveelgroter.Twijfelsoverheteigen functio-nerenkunnenleidentotschaamte,vooralalsmensenhetbelangrijkvindenomeengoedewerknemertezijn.

“Ikbeneen tijdwerkloosendatbegintdoor tewegen.Hoewelik ontslagen werd door een herstructurering denk ik steeds dathet mijn schuld is. Ik heb een negatief zelfbeeld gekregen envoelmelusteloos.Alsikeenglaslaatvallenbeginikspontaantehuilen…”

“In de WW raakte ik mijn zelfvertrouwen kwijt. Ik ging zelfstwijfelen of ik wel geschikt was voor het werk dat ik al 25 jaargedaan had. Ik heb veel gesolliciteerd, maar je krijgt steedsafwijzingsbrieven. Iedere sollicitatie werd een selffulfillingprophecy: “zie je wel, die werkgever vindt ook dat ik dit nietkan.”.

VooroordelenAlserweereenreorganisatiemetmassaontslaginhetnieuwskomt,begrijptiedereendatditgroteproblemengeeftvoordewerknemersdieopstraatkomentestaan.Wewetendatzijmoeilijkeennieuwebaanzullenvinden.Ineersteinstantieiserdusveelbegripvoormen-sen die ontslagen zijn. Tegelijkertijd zijn er veel vooroordelen. Hetbeeldvande‘luiewerkloze’isbreedverspreid.Alsofwerklozenalle-

maalnietwillenwerken.Uitsprakenvanpoliticiindemediabevesti-genditbeeldenversterkendevooroordelen.Werklozenkunnenhierveellastvanhebben.Opfeestjeskrijgenzekritischevragenenmoe-tensteedsweeruitleggendathetnognietgeluktisomeenbaantevinden.Sommigemensendurvennieteensmeeropstraattekomen.De buurvrouw mocht eens denken ‘die neemt het er weer van’. Dewerklozeziethetnegatievebeeldzelfoverhetalgemeenalszeeron-rechtvaardig,vooralomdathijnietsaandewerkloosheidkandoen..

Vooroordelen treffen ook andere mensen die thuis zitten. Wanneermensenerbewustvoorkiezenomgeenbaantenemeniserveelon-begripvanuitdesamenleving.Menwordtonderdrukgezetomtochtegaanwerken.Ditervarenbijvoorbeeldvrouwendiekiezenvoorhetmoederschap. Zij moeten zich hiervoor regelmatig verantwoorden,omdathunomgevingnietbegrijptwaaromzijgeenbetaaldebaanwil-len.Ookvoormensendiearbeidsongeschiktzijndooreendepressieiserweinigbegrip.Wanneeriemandineenrolstoelzitvaltnogweltebegrijpendathijkannietkanwerken,maaraaniemandmeteendepressiekanjezijnhandicapnietzien.

“Alsmensenmezienstellenzesteedsdezelfdevraag:‘En,hebjenualwerkgevonden?’Alsjeneeantwoordt,leesjeinhunblikwat ze denken. Toen ik onlangs bij de kapper zat vertelde eenklantoverhaarwerklozebuur.‘Hetzijnallemaalprofiteurs,wieéchtwilwerkenvindtwerk’.Naeentijdjebegondekapstertegenmijtepratenenjemagtweekeerradenwatzevroeg...”

5554

“Het is vervelend als mensen me niet begrijpen. Maar eerlijkgezegdweetikookniethoeikomzoumoetengaanmetbegrip,daarbeniknetzobangvoor”.

RelatieproblemenVoordepartnerishetmoeilijkomzijngeliefdezoongelukkigtezien.Tegelijkertijd ishetvoordepartnervervelendomnaeenlangedagwerkenthuis tekomenentemerkendaterniets isgebeurd inhethuishouden.Datdewerklozepartnerblijkbaardeheledagopdebankheeft gezeten. Bewust of onbewust legt dit een druk op de degenediethuiszit.Wanneerdezeeendepressieheeft,kandiedrukteveelworden.Naastdeeigenontevredenheidenschaamte,omdatdingennietlukken,komterdanooknogeenschuldgevoelbij.Niemandkiestervooromheledagennutteloosthuistezitten.Enoverhetalgemeenwillenmensenhunpartnerookniet teleurstellen.Afsprakenals ‘jijdoetdeboodschappen’kunnendaaromveelstressopleveren.Voordedepressievepartner,omdathijdeheledagopkankijkentegenzo’nklusenzichrotvoeltalshetdanwéérniet lukt.Envoordeanderepartner,dieteleurgesteldraaktomdatzelfszo’nsimpelebeloftenietnagekomenwordt.Wanneerbeidepartnersgeendagbestedinghebbenishetlastigomheledagensamenthuistezijn.Kleineirritatieswordengroterwan-neerjeheledagenopelkaarslipzit.Werkloosheidishierdoorookeengevaarvoorderelatie.

Voorkinderengeldtdatzelastkunnenhebbenvandeveranderderol-len.Zekunnennietmeervertellendathunvaderofmoeder‘ietsis’,maarmoetenzeggendatdiegeenwerkheeft.Ookdeverminderdeinkomstenkunnenkinderenraken,omdatbijvoorbeelddesportclubnietmeertebetalenisofdevakantienietdoorkangaanomdathijteduuris.

“Mijnvrouwzegternietsvan,maarikziedeteleurgesteldeblikinhaarogenwanneerzethuiskomtenikweernietsgedaanheb.Ikvoelmedaarrotover.Eigenlijkwashetmakkelijkertoeniknogvooreenbaaswerkte.Alserdanietsnietluktewasdatmindererg. Thuis voel ik me direct schuldig. Het is erger om je eigenpartnerteleurtestellen.Ikschaammetochalzoomdatikgeengeldmeerinbreng.”

Neergaande spiraalVoormensendiezonderwerkthuiszittenneemtdeafstandtotdeso-cialegemeenschapendesamenlevingalsgeheeltoe.Hetgevoelvan‘ernietmeerbijhoren’kanertoeleidendatzijzichmiskendvoelen.Gecombineerdmetdeanderenegatievegevolgenvanwerkloosheidishetnietvreemddatiemandontmoedigdraakt.Ditmaakthetweermoeilijker om succesvol te solliciteren. Werkgevers nemen alleenmensen aan die een sterke uitstraling hebben. Het is een vicieuzecirkel.Hoelangerdewerkloosheidduurt,hoegroterdeemotioneleuitputtingendaarmeedekansopdepressie.

Het is zeker geen uitzondering als iemand depressief raakt doorwerkloosheid.NietvoornietsisereenEngelstaligewebsite‘Unem-ployment depression’, die alleen hier over gaat. Bij een onderzoekbleekeenkwartvandemannenbinneneenhalfjaarnahunontslageendepressietekrijgen.Zo’ndepressieontstaatmeestalgeleidelijk.Deeerstetekenenzijnvrijalgemeen.Hoofdpijn,buikpijnengeenzininseks.Erkanooksprakezijnvantraagheid,vermoeidheid,geïrri-teerdheidenhetverliesvaninteresse.Indezefasezoekenveelmen-sen,terecht,hulpbijhunhuisartsofeenprofessionalophetgebiedvanre-integratie.Wanneerergeenhulpkomtofdehulpnietaanslaatkunnen de tekenen verergeren en kunnen ook andere kenmerkenvan een depressie voorkomen. Er is dan sprake van een ‘reactievedepressie’,ofteweleendepressiemeteenaanwijsbarereden.Hetiseenlogischereactievanhetlichaamopeengebeurtenisdiehetnietaankan.

5756

bij ontslag

•Besefdatjeontslagnietszegtoverjoualspersoon.Bijeen reorganisatiemetmeerderegedwongenontslagenhadje hetontslagnietkunnenvoorkomen.Enwanneerjeeruitmoet omdatjeslechtfunctioneerdezegtdatnietsoverhoejezou functionerenineenanderewerkomgeving.•Neemgoedafscheidvanjecollega’s.Meteenborrel,een etentjeoftaartbijdekoffie.•Vertreknietstiekemdoordeachterdeurmaarjuistmet opgehevenhoofd.•Gunjezelfdetijdvooreenrouwproces.Alsjetesnelaan eennieuwebaanbegintlooptjekansdatjedaartegenjezelf aanloopt.•Schakelprofessionelehulpinalsjehetzelfnietaankanomje ontslagteverwerkenofomopeengoedemanieromtegaan metjewerkloosheid.•Werkookaandepositievekantenvanjewerkloosheid.Jehebt eennieuwperspectiefenkandatverderuitbouwen.Hetbiedt zelfskansenopeennógmooieretoekomst.

Tip “Nameerdannegenmaandenwerkloostezijn,beniknetmeteen

stagebegonnenenhebikmisschieneenbaaninhetvooruitzicht.Tochmerkikdatikernietechtvangenietdaterweerlichtaanheteindevandetunnelis.Nawatdenken,komikernuachterdatikindeafgelopenmaandenlangzaamaanbehoorlijkneerslachtigbengeworden.Denkdatikdatnietwildetoegeven.Nuikmijwatmeerkanontspannen,merkikmijnstemmingineens”.

“Ik heb lang gesolliciteerd naar van alles, want op mijn eigenniveaukoniknietmeerwerken.Jestaatervantekijkenhoezejealseenpariabehandelenalsjezegtdatjeeendepressiehebt.Duseerst(wat)beterwordenendanpasaanwerkendenken.”

Ziek terwijl je in de ww zitAlsjeindeWWzitenjewordtziek,krijgjetemakenmetderegelsvanhetUWV.Daarinstaatdatiedereenzichbinnentweedagenziekmoetmelden.Nadeziekmeldingneemteenmedewerker ‘verzuimbeheer’vanhetUWVcontactopom tebesprekenwateraandehand is.Ditgesprekgaatoverdemogelijkhedenomweertegaanwerkeneneven-tueeloverhetrechtopeenziektewet-uitkering.

Bijeendepressieishetlastigomtebepalenopwelkmomentjejezelfziekmeldt,vooralalsergeensprakeisvaneendagbestedingbuitens-huis.Komthetgehangopdebankdooreendepressieofishetgewoonlusteloosheid,omdaternietsmeer isomtedoen?Wanneerdatnietduidelijk is kan het verstandig zijn om het hier met anderen over tehebbenofomeensbijdehuisartslangstegaan.Zodrahetduidelijkisdatersprakeisvaneendepressieofandereziekte,moeternamelijkeenziekmeldinggedaanworden.

DeziekmeldingbijhetUWVheeftnutalsersprakeisvaneenlangdurigedepressie.Na3maandenziektebeginnendeWWrechtenbeginnenop

5958

teschuiven.ZokunjedantijdproberentewinnenenkomjevanuitdeWWmindersnelindebijstand.WanneerhetlangerdantweejaarduurtishetookmogelijkomvanuitdeWWarbeidsongeschiktverklaardtewordenendeWIAintegaan.BovendienzorgthetUWVvoorbegeleidingomweerbetertewordenofaangepastwerktevinden.OpdesiteUWV.nlstaatuitgelegdwanneeriemanddiegeenbaanheefttochrechtheeftopeenziektewet-uitkering.

RouwprocesHet isnormaaldaterheftigegevoelensoptredennahetverliesvanwerk.Ditisnodigomallesteverwerken.Demeestemensendoorlopen een rouwproces waardoor uiteindelijk de balans zichweerhersteld.Doorhetrouwprocesverminderendesombereennegatievegevoelens.Hethelptomhetverliesvanhetwerkweertekunnenrelativerenofopeenanderemaniercompenserenzo-datdenegatievespiraalwordtdoorbroken.

ElisabethKübler-Rossheeftvijffasenomschrevendiedemeestemensendoorlopentijdenseenrouwproces.Daarbijmaaktdere-denvanhetrouwengeenverschil.Rouwenomhetverliesvaneennaasteverlooptvolgensdezelfdefasenalsrouwenomhetverliesvanwerk:

•Ontkenning.Indezefaseziejedewaarheidnietonderogen.• Protest.Ditleidttotboosheidenwoede,vaakgerichtopjeomge-

ving.Jebentbezigmethet‘waarom’endeschuldvraag.• Onderhandelenenvechten.Jesteltjezelfhierbijdoelenofdoetje-

zelfbeloften,bijvoorbeeldnaarderechterstappenofjeaandachtrichtenopeenwereldreisgaanofhetlopenvaneenmarathon.

•Depressie.•Aanvaarding.Hetgevoeldatjedoorkanmetjeleven.

Dezefasenverlopenvooriedereenanders.Zekunnenheelinten-siefzijnofvrijwelongemerktvoorbijgaan.Eenfasekanbijiemandmaandenlang duren, terwijl iemand anders er vrijwel niets vanmerkt.Ookdevolgordeverschiltvaak.

6160

6. Leven met een chronische depressie

Vanuiteendepressieweerwerkvinden.Ofmisschienzelfsaccepterendathetnooitmeerzallukkenomtewerken.Datjearbeidsongeschiktbent.Mensenbijwiededepressie langduurthebbennogeenhelewegtegaan.Tallozeprofessionalsbegeleidenhenhierbij.HetUWV,deSocialeDienstenarbo-artsenwillenmensenzosnelmogelijkuitdeuitkeringhebben.Somshurenzedaarvoortrajecteninvanre-inte-gratiebureausofgespecialiseerdehulpverleners.Ondanksallegoedebedoelingenervarendecliëntenditallesnietaltijdalssteun.Deprak-tijkisweerbarstig.

Stap voor stapHerstellenvanuiteendepressiedraaitomhetsteedsopnieuwzettenvankleinestapjesopdelangewegomhooguithetdal.Hethebbenofopnieuwkrijgenvanverantwoordelijkheidkanhetherstelbijvoorbeeldbevorderen,zolanghetnietmeervaniemandvraagtdanhijaankan.Dithoeftnietmeteeneenverantwoordelijkheidrichtingwerktezijn,maarkanookinhetprivéleven.Alsiemandvanuiteendepressieweerkangaanzorgenvoorzijnkinderenisdatnietalleeneengrote,maarookeenzeerbelangrijkestap.Ookhetgaanverzorgenvan iemanddieziekiskaneengroteverantwoordelijkheidzijn.Naasthetoppak-kenvanverantwoordelijkhedenishetookbelangrijkomweeractiefteworden,liefstinrelatiemetanderen.Ditdoorbreekthetisolementvandedepressie.Hetkaneengrotestapzijnomweerafsprakentemakenmetanderen.Ombijvoorbeeldeenstegaanetenbijvriendenofeenwandelingtemakenmeteengoedecollega.Wanneeriemandsportofanderehobby’singroepsverbandheeft,komtereenmomentwaarophetmogelijkisomhierweernaartoetegaan.Anderenkun-nenopzoekgaannaareengeschiktecursusofanderedagbesteding.Ditsoortafsprakenkunnenhetisolementdoorbrekenen,ineenlate-refase,voorkomendatiemandopnieuwineenisolementraakt.Werkkanhetzelfdeeffecthebben,zolangiemandineenveiligeomgevingterechtkanwaarhijgeenspanningervaart.Pasdaarnaontstaatderuimteomdemogelijkhedenstapvoorstapverderuittebouwen.

6362

“Als ik maar daginvulling heb, dan gaat het met mij beter. Ikbenvanafmijn18eafgekeurd.Ikhebnietmeergewerktdaarna.Nuwerkikwelenfunctioneerikbeter.Ikvoelmeerbeterdoor.Enmijncrisissenzijnnietzoheftigmeer. Ikkanzeuitzittenendaarnakanhetweerbetergaan.Datzegikooksteeds,hetwordtweerbeter.Ikkrijgerookmeervertrouwenin”.

Moed en doorzettingsvermogenHetlevenmeteendepressievergtdoorzettingsvermogen.Sommigemensen moeten bijna dagelijks hun evenwicht zien te bewaren omtevoorkomendatzeafglijdennaarernstigedepressievegevoelens.Erisdoorzettingsvermogenvoornodigomiederedagopnieuwdezeuitdagingaantegaan.Hetverlangennaarherstelisgroot,maarhetismaardevraagofvolledigherstelvoordezemensenmogelijkis.Dewegernaartoeisiniedergevalnietduidelijkaangegeven.Ondankshulp van behandelaars zullen mensen toch zelf uit moeten zoekenhoehetvoorhenwerktenwaarhungrenzenliggen.

Wanneeriemandtesnelbeterwilwordenpaktditvaakaverechtsuit.Zodraerdrukontstaat,isereenkansopeenterugslag.Diedrukhoeftnietvanbuitenafkomen,maarkanalontstaanbijtwijfeloverheteigenkunnenofdooronverwachtespanning.Bijvoorbeeldwanneeriemandalzijnmoedheeftverzameldombijdebakkereenbroodtekopen,maar dan onderweg een rood stoplicht tegen krijgt. Dit kan voelenalsofechtállestegenzitinhetleven.Hetisdannietvreemddatdemoeizaamverworvenmoedweerindeschoenenzakt.Anderzijdszalhetherstelnooitoptredenwanneerergeenenkelstapjegezetwordt.Hierismoedvoornodig.Metmedicatie,behandelingenbegeleidingkandedepressieaangepaktworden,maaruiteindelijkzal iedereenzelfdestappenmoetenzettenomhethersteleenkanstegeven.Omweervolopaanhetlevendeeltenemenenopnieuwactiefteworden.

“Alsikthuisben,zegikalleshardop,andersvergeetikalles.Ikmoetheelveeldoenom8uurperweektekunnenwerken”.

ArbeidsongeschiktheidHetkanzijndatdedepressiezoveelinvloedheeftophetdagelijksle-vendathetnietmeermogelijkisomtewerken.Erisdansprakevanarbeidsongeschiktheid.Dithoeftnietmeteenomeenvolledigeonge-schiktheidtegaan.Hetkanookzijndathetnogwelluktomtewer-ken,maarminderurenofineenminderzwarefunctie.BijhetUWVkan dan een arbeidsongeschiktheidsuitkering worden aangevraagd.De regeling gaat in na twee jaar ziekte en geldt alleen als het nietmeermogelijkisommeerdan65%vanhetoudeloonteverdienen.Demogelijkheidvanzo’nuitkeringkomtvanzelftersprakebijdege-sprekkenoverwerkhervatting.

6564

“Jijhoeftnietmeertewerken”Ikweethet.Na30jaarbetaaldwerkben ik viaWWenZiektewetuiteindelijk indeWIAbeland:duurzaam chronisch depressief. Ik krijg vanuit mijn omgevingsteeds te horen, dat ik toch maar lekker het hele jaar vakantieheb…Deeerstekerenvloogikdegordijneninmaarzelfsdatsoortspontanereactiesleerjeaf”.

AcceptatieHetlijkteenkenmerkvanmensenmeteendepressietezijn:continutoneelspelen om mee te kunnen doen in de samenleving. Niemandlatenziendatheteigenlijkslechtmetjegaat.Mensendiegevoeligzijnvoordepressiezijnvaakprestatiegericht.Zezijngewendomsteedsweerdoortezetten,ookalsheteigenlijknietgaat.Doorschuldgevoe-lensoverhetnietkunnenwerken,maarookdoortrotsenonvoldoen-deacceptatievanheteigenonvermogenzettenmensenzichzelf te-veelonderdruk.Daardoorwordenzeongelukkigerenvindenzezekernieteerdereendagbesteding/baan.Waarschijnlijkgaathetdaardoorzelfslangzamer.

Voor mensen die blijvend minder functioneren door hun depressie,geldtdatzezullenmoetenaccepterendatzenietmeerophunoudeniveaukunnengaanwerken.Ditisvaakmoeilijkteverkroppen.Eenarbeidshandicapdooreendepressieisnietconcreettebeschrijven,integenstellingtotbijvoorbeeldeenlichamelijkehandicap.Voormen-senineenrolstoelzijndebeperkingenduidelijk..Bijeendepressieishetnietzozwart/wit.Ookalwetenmensenvanzichzelfdatzeminderstresskunnenverdragenofzichkorterkunnenconcentreren,dannogzijndatrekbarebegrippen.Veelmensenblijvendaardoor,tegenbe-terwetenin,langdoorgaanmetteveelvanzichzelfvragen.Zodradedepressievermindertontstaatdehoopdathetnietmeernodigisomeenstapterugtezetteninwerkenandereactiviteiten.Meteenenormdoorzettingsvermogen kunnen sommige mensen volhouden dat hetgoedmetzegaatendaarbijallesignalenvanhettegenovergesteldenegeren.Inditsoortsituatieskomtvrijwelaltijdeenterugslag.

“Pasalsjeaccepteertdatjeopeenlagerniveaumoetwerken,kanjeweeropzoeknaarwerkdatjeleukvindt.Vroegerwerkteikalsvertegenwoordiger.IkreeddoorheelNederlandenmaaktewekenvan80uur.Nukan iknietveelstressenonduidelijkheidmeerverdragen.Ikhebonderzochtopwelkniveauiknogwelkonwerken en toen de leukste baan genomen die ik op dat niveaukonvinden.Ikwerknubijeenwoningcorporatie.Iedereochtendkrijgikeenhandvolsleutels.Aanheteindevandedaghebikdieuitgezochtendenodigesleutelsbijgemaakt.Ikbenechttevredenmetditwerk”.

“Destapomeennieuwekoerstevarenisnietzomakkelijktenemen.Jemoetjebakensdurventeverzetten.Daarmoetjelefvoorhebben.”

6766

RobvanSpanjebeschrijftinzijnboek‘vanWerkloostotdepressief’hetprocesdathijheeftdoorgemaaktvoorhijkonaccepterenar-beidsongeschikttezijn.Hijvertelthierover:

“Ikwas51toenikinWWkwam,ikbennu60.Tussendoorisveelgebeurd.Eersthebikmezelffysiekafgereageerd:veelgeklustinenomhetthuis.Ditwasookeensoortontkenning.Ikweigerdeteaccepterendat ikgeenbaanmeerhad.Daarnakwamhetgevoeldat iktochterugmoestnaardearbeidsmarkt.Ondanksallerleipogingenluk-teditniet.Daarnakwamdeschuldvraag:Hoeishetzogekomen?Wiensschuldisdit?Ikgingsteedsmeerpiekeren,bijvoorbeeldofwe ons huis zouden moeten verkopen. Mijn depressie werd ooksteedserger.Debelangrijkstestapwasdefasevanacceptatie.Hetduurdebijmijheellangvoorikaccepteerdedatikopheelanderniveaugingfunctionerendanikaltijdgedaanhad.Ikhebnuvredemetwerkdatikdoe:huisman,vrijwilliger,schrijver”.

Op zoek naar een nieuw beroepZelfsalshetgeluktisomdeachteruitgangteaccepterenishetmoei-lijkomwerktevindendatbijjepast.Datgeldthelemaalzolangiemandnogineendepressiezit.Opdatmomenthebbenmensenmeestalner-genszinin.Zezullengeeninteressesenkwaliteitenbijzichzelfkun-nennoemen.Demedicatiekanhierookeenremmendefactorbijzijn.Pasalsdedepressievermindert,ontstaatderuimteomweervooruittekijkenentezoekennaareennieuwebaanofeennieuweinvullingvanhet leven.Dat iseenzoektochtopzich.Mensendiealgewerkthebbenkunnenterugvallenophetwerkwatzealdedenendaarvan-daanbekijkenwatbijhenpast.Maardatkannietiedereen.Sommigejongerenrakenalarbeidsongeschiktvoordatzeooiteenbaangehadhebben.Vaakgebeurtdattijdenshunstudie.Zijmoetenzichhelemaalopnieuwgaanoriënteren.

“Eenaantalmensenverteldemedatikaltijdenthousiastpraatoverfamilieopstellingen.Daarbenikeenopleidingingaandoenendatbevaltgoed.Ikbennormaalgesprokenbangenterugge-trokken ingroepen,maarkanbij familieopstellingeneengroepleiden.“ikhebhetideedatikmeegelichtwordtenvoelmedaarnietdepressief”.

Re-integratietrajectenVanuit de uitkeringsinstanties als het UWV en de gemeente krijgenmensensomsbegeleidingbijhetvindenvan(nieuw)werk.Hierzijnspeciale re-integratiebureaus en jobcoaches voor. Dit soort trajec-ten isbedoeldommensenopeennieuwspoor tezettenen tehel-pen(weer)werktevinden.Vaakmakenzedaarbijgebruikvantesten,zoalsbijvoorbeeldberoepskeuzetesten.Toch isookdatgeen idealemethode.Veelmensenzeggendathetinvullenvan‘testjes’hennietgeholpenheeft.Zehebbenlievergesprekkenwaarinzekunnenver-tellenoverdemogelijkhedenenbeperkingendiezetochwelvanzich-zelf kennen. Ook het weer vinden van interesses en mogelijkhedenvoortoekomstigebanenlijkthetbesteviagesprekkentegaan.Daarbijishetbelangrijkdatdebegeleidershenserieusnemenenopgelijk-waardigevoethetgesprekaangaan.

“Ikkreegeenre-integratiecoach.Dielietmeallerleitestsdoen.Datwasechtonzin,ikwistbestwatikwilde.Hetbelangrijkstewasdatiknietmeeropmijnoudeniveaukonwerken,maardaarwerdnietovergepraat”.

“Ikmoestsaaiengeestdodendwerkgaandoen.Daardoorbleefikmaarmaleninmijnhoofdenwerddedepressieerger.Ikhebjuistwerknodigdatmeafleidt”.

6968

•Voeljenietschuldigalsjenietweetwatjewilt:eenchronische depressieiseenernstigeziekte•Probeerelkedageenkleinestaptenemeneninbewegingte blijven,thuispiekerenmaaktheterger.•Kijknaardesuccessendiejevroegerhadenputdaarhoopuit.•Probeertekijkennaardekleinedingendiewelgoedgaan,hoe moeilijkdatookis.•Geefaandachtaanveranderingeninjelevendoordedepressie. Hetkanzijndatjeeenanderelevensstijlwilofandere contactenkrijgt.•Maakjenuttigopeenniveaudatjeaankan.Laatbijvoorbeeld dehondvandebureneensuit.Hetgeeftjeweereenbeetje zelfwaarderingterug.•Jeeigengrenzenaccepterenisbelangrijk.Legdelatniette hoog,omterugvaltevoorkomen.•Hetisgoedominjezelftegeloven,alisdatheelzwaaren moeilijk.•Probeerjepassietevindenentevolgen,ookalisdatmoeilijk doordedepressie.Bedenkbijvoorbeeldwatjevroegerleuk vondomtedoenofvraagaandemensenomjeheenwatzij denkendatbijjepast.

UitkeringsinstantiesMensendieindeziektewetofarbeidsongeschiktthuiszitten,krijgenvrijwelaltijdtemakenmetinstanties.DebelangrijkstezijnhetUWV(voorWWenarbeidsongeschiktheid),dearbo-arts(voordeziektewet)en de Sociale Dienst (voor mensen in de bijstand). Deze instantiesmoetenmensenbegeleidenenzullenhenzosnelmogelijkweeraanhetwerkwillenhebben.Hiervoorbestaanmooiemethoden,waarmeemensenopeendeskundigemanierondersteuningkunnenkrijgenbijhetherstelenhet (weer)oppakkenvanwerk. Indepraktijkblijkendezemethodenvaaknietgebruiktteworden.Bijgesprekkenmetcli-entenvaltopdatdemeerderheidnegatieveervaringenheeft.VooralbijhetUWVkrijgenmensenhetgevoelalseennummerbehandeldteworden.Demeesteconsulentenhebbengeenaandachtvoordeper-soondietegenoverhenzit.DoordewerkdrukwijkthetUWVzelfsafvandeeigenregels.MensendieafhankelijkzijnvanhetUWVenan-dere instantieszijnhierdedupevan.Afsprakenmeteendergelijkeinstantiezorgenvaakwekenvantevorenalvoorextraspanning.

PositieveervaringenmethetUWVkomenwelvoor,maarlijkentochvooralafhankelijkvanhetgelukomeengoedemedewerkertetreffen.Detevredencliëntenhebbenallemaaleenconsulentdiehenserieusneemt en die luistert naar het verhaal en de mogelijkheden die decliëntvoorzichzelfziet.DitsoortmedewerkersweetbinnenhetbeleidvanhetUWVderuimtetevindenommensenkansentegeven.

Angst om te solliciterenWanneer mensen hun mogelijkheden kennen en gekozen hebbenvooreennieuwberoepbreekteenvolgende faseaan.Wetenwat jewiltbetekentnamelijknognietdatjezo’nbaanookkrijgt.Hetzoekenensolliciterennaareenbaanvergtveelenergieendoorzettingsver-mogen.Zekeralseraleenaantalafwijzingenopdedeurmatzijnge-vallenwordthetmoeilijkomvoltehouden.Eenre-integratietrajectofjobcoachkanhelpenomdeurenteopenen.Somsvindenmensendaardoor een baan. Vaker blijkt echter dat ze uiteindelijk toch zelfmoetenzorgendathuntoekomstvormkrijgt.

Tip

7170

Openheid bij het tweede sollicitatiegesprek

Injesollicitatiebriefhoefjenietsteschrijvenoverjedepressie.Vertelhierookinheteerstesollicitatiegespreknognietover.Leginjebriefenheteerstegesprekdenadrukopjekwaliteiten.Dewerkgeverkanjedanbeoordelenopwatjetebiedenhebt.

Bijhetarbeidsvoorwaardengesprekkanjeervoorkiezenomweloverdedepressietevertellen.Dewerkgeverheeftdanalvoorjougekozenen weet wat hij van je kan verwachten. Het risico op een afwijzingdoorjedepressieisveelkleiner.Bovendienkanhetgoeduitpakkenomdatjemeteeneventueleaanpassingenkanbespreken.Bedenk vooraf wel goed wat je wilt zeggen. Je bereikt het meestewanneerjeuitlegthoejemetjedepressieomgaatenwatdewerkge-verkandoenomjetehelpendedepressieondercontroletehouden.

Het is moeilijk om een baan te vinden wanneer er een depressiespeelt.Datbegintalmethetbeoordelenvanvacatures.Eengoedin-schattingsvermogen en goede zelfkennis is daarbij essentieel. Ookhetsolliciterenzelfislastiger.Alsjepositiefbentdanstraaljeenergieen zelfverzekerdheid uit. Daarmee trek je soortgelijke energie aan.Geenwerkgeverzaliemandaannemendieteruggetrokkenenonze-kereensollicitatiegesprekvoert.Wanneerhetwelluktomeenuitnodigingvooreengesprektekrijgenen daar zelfverzekerd heen te gaan moeten mensen beslissen hoeopenzezijn.Verteljebijdesollicitatieoverdedepressieofniet?Dezetwijfelisterecht.Enerzijdswilniemandeenbaanmislopendooreendepressie,anderzijdsvoelthetooknietgoedomdaarovertezwijgen.Volgensdewet ishetniet verplichtomhet te vertellenwanneer jeeenziektehebtenmogenwerkgeversernietnaarvragen.Tochligtdit ingewikkelder.Beginnenmeteennieuwebaanzonderverteldtehebbenoverdedepressievoeltalseenstartdieisgebaseerdopeenleugen.Werkgeverszullenditnietopprijsstellen.BovendienkomenzeertochachteralszegoednaarhetCVkijken.

“Mijnprobleemisdatikbangbenomweerergenstegaanwer-ken.Hetgaatzoverdatalsikgewooneenbedrijfvoorbijrijdikalinpaniekraak.Danbeginiktedenkenhoehetzouzijnomdaartewerken.Erkomendirectallemogelijkedoemscenario’sinmijngeest.Alsiknaarvacatureskijkwordikalhelemaalnietgoed”.

Tip

7372

Tips van cliënten:

•Neemiemandmeeopgesprekzodatjeernietalleenvoorstaat enjeachterafnogeenskanbesprekenwatinhetgesprekaan deordeisgeweest.•Laatvechtentegendebierkaailos.•Maakduidelijkeafsprakenmetinstanties.•Doealleenzakenmetjeeigencontactpersoon.•Vraageenanderecontactpersoonalshetnietklikt.•Informeernaarjerechtenalsdingennietgoedverlopenen maakgebruikvandierechten.

“Ikhebgeaccepteerddatiknietmeeropmijnoudeniveaukanwerken.Nunogeenwerkgevervindendiedatookgelooft.OpmijnCVstaatdatikveelleidinggegevenhebeneeneigenICT-bedrijfhebgehad.Ikweetdatikdatwerknietmeeraankanenikwilhetooknietmeer.Het lijktme leukomnuzelfuitvoerendbezig tegaanenzelfcomputersaan tesluiten.Bijsollicitatiesblijktdatwerkgeversdatnietgeloven.Zedenkendatikmesnelgavervelenin zo’n baan. Ik ben nu mijn CV aan het veranderen, zodat nietmeeropvaltopwelkniveauikvroegerwerkte”.

“Ikhebaleenhalf jaarnietsvandegemeentegehoord.Dat isfijn,wantdankunnenzemeooknietdwingenomtesolliciteren.Maariederekeerdatikdeposthaalbenikwelbangdatereenbriefvandegemeentetussenzit”.

Tip

“Mijn verhaal voelt als een horrorscenario. Ik moest bij dearbeidsdeskundigevanhetUWVkomen.Diehadneteenworkshopgevolgddiezemeteenopmijtoegingpassen.Ikmochtnogmaarzesuurpernachtslapen,moesteencursusgaandoenenbinnendriedageneenpsychiater regelendiehaaraanpakzoumoetenondersteunen. Van zo’n medewerker bij het UWV ben je danafhankelijk… Na een slapeloze nacht heb ik opgebeld naar hetUWV omdat ik een afspraak met de arboarts wilde. Dat hoor jeeensperzeswekentekrijgen,maarikhadhetnognooitgehad.Zewarenhetmetmeeensdatdearbeidsdeskundigeteverwasgegaan, maar door de drukte hadden de arboartsen geen tijd.Pasnaveeldoorzettenkon ik telefonischeengesprekmeteenarboartsregelen.Diewasblijdatikditsignaaldoorgafenzoudearbeidsdeskundigelatenwetendatditzonietkon.Hijgaatmenugelukkigzelfbegeleiden”.

Geef het leven zinWanneermensengeenwerkhebbenishetlastigomdedagenintevullen en om een zinvolle dagbesteding te vinden. Dit geldt dubbelvoormensenmeteendepressie.Deziektezorgtervoordatmensennergensmeerzininhebbenofnietdekrachtopkunnenbrengenomietstegaandoen.Tochhelpteenvastgelegdedagbestedingomnietaan de depressie ten onder te gaan of er van te herstellen. Vooralsporten en andere activiteiten met lichaamsbeweging hebben eenpositieveinvloedopdedepressie.Hethelptookomactiviteitenaftesprekenwaaranderemensenaanmeedoen.Hetsocialecontactver-minderthetisolementwaarmenseninterechtkunnenkomen.Regel-matig terugkerendeafsprakengevenhet levenstructuur,waardoorhet leven geen aaneenschakeling van lege dagen meer is. Mensenmetdepressiekennenhetbelangvanstructuurmeestalwel.Zewil-lenditwelinhunleveninbouwen,maarhetismoeilijkditzelfaantebrengen.Activiteitenbuitenshuiskunnendaarbijhelpen.

7574

Het starten met activiteiten is makkelijker gezegd dan gedaan.Wanneermensendooreendepressienietsmeerleukvinden,zullenzeuitzichzelfnietsnelergenstoekomen.Het ismoeilijkomzintevindenenalhelemaalomzin temaken.Datgeldtzelfsvooractivi-teitenwaarbijmensenvoorafdachtendathet leukzouzijn.Alshetmomentaanbreektontstaatertochvaakeendrempel.Gedachtenals´ikvoelmevandaagnietgoed´makenhetverleidelijkomthuisteblij-ven.Daaromwerkenvasteafsprakenbeter.Wanneerjeafgesprokenhebtomeenbepaaldeactiviteittegaandoen,ishetmoeilijkeromaftezeggen.

Georganiseerde activiteitenHetzoueenvoudigkunnenzijn.Nederlandzitvolsportclubsenhob-byverenigingen.Diestaanopenvoor iedereen.Wanneermensenopzoekzijnnaareendagbestedingkunnenzezichgewoonaansluiten.Helaaswerkthetnietzo.Mensenmeteendepressieervarenzichtbareenonzichtbaredrempels.Eenduidelijkherkenbaredrempelontstaatbijvoorbeeld doordat vrijwel alle activiteiten geld kosten. Lidmaat-schap,specialekleding,materialen…Aangeziendemeestemensenvaneenkleineuitkeringmoetenleven,hebbenzehiernietvoldoen-degeldvoor.Ookwanneeractiviteiten’smorgensplaatsvindenkandateenpraktischedrempelzijnvoormensendiedoorhundepressiemoeitehebbenomopgangtekomen.Erbestaanookdrempelsdienietzichtbaarmaaralleenvoelbaarzijn.Mensenvindenhetbijvoor-beeldengomnaarnieuwegroepentoetestappen,erlevenvooroor-delenofzezijnbang‘voorgektestaan’.

“Alleswatikwildoenkostgeldendathebikniet.”VoormensenmeteenhandicapbestaanDagActiviteitenCentra(DAC).Ditzijnplekkenwaarzeéénofmeerderedagdelenperweekeendag-bestedingkunnenhebben.Hetkangaatomhobby-activiteiten,maarbijvoorbeeldookomwerkenopeenzorgboerderij.Voormensenmet

7776

eenernstigedepressiebiedtditeenmogelijkheidom ineenveiligeomgevingbuitendedeurtekomenencontactmetdebuitenwereldtehouden.DoorbezuinigingennemenhetaantalDagActiviteitenCentraechteraf.OokblijktdatmensenmeteenpsychischehandicapnietinallegemeentennaareenDagActiviteitenCentrummogen.

“Ik wilde naar een DAC voor dagbesteding. Daarvoor kreeg ikeentelefonischeenquête.Toenbleekdatikmobielben,mochtikernietkomen.”

VrijwilligerswerkVrijwilligerswerk biedt mensen de kans om iets te betekenen vooreenander.Datisgoedvoorheteigenzelfbeeldendezelfwaardering.Iedereenvindhetfijnombetekenisvoltezijn.Bovendienzorgtvrijwil-ligerswerkvoorafwisselingengeeftstructuuraanhet leven.Zekerwanneerhetwerkookwaarderingvananderenoplevertkanhetduseengoedemethodezijnomdedepressievoltehoudenofomtewer-kenaanherstel.Veelmensenmeteendepressiewillenwelvrijwilli-gerswerkdoen.Hetisalleenmoeilijkomgeschiktvrijwilligerswerktevinden.Debeperkingendieiemandervaartdooreendepressielatenzich bij vrijwilligerswerk net zo hard gelden als in betaalde banen.Wanneeriemandbijvoorbeeldveelstresservaarttijdenscontactmetanderemensenblijvenerergweinigmogelijkhedenvoorvrijwilligers-werk over. Toch zijn er volop mogelijkheden voor vrijwilligerswerk.Erzijneenmaligeactiviteiten,zoalshetorganiserenvanfestivalsofcollecteren.Nogmeerbehoefteiseraanvrijwilligersvoordoorlopen-deklussenzoalsbestuurswerkofhetbegeleidenvangroepen.Erisvrijwilligerswerkmogelijkmetkinderen,ouderenofmensenmeteenhandicap.Ditkaningroepenoféénopéénalsmaatje.Wanneerie-mandnietmetmensenwilwerken iser vrijwilligerswerk te vindenindenatuurofmetdierenuithetasiel.Het isdetrucomde juistekeuzetemaken.Daarvoormoeteerstduidelijkzijnwatdemogelijk-heden en beperkingen van iemand zijn. Vervolgens kan er gezocht

wordenbinnendeinteressesdieiemandheeftofvroegerheeftgehad.Opwww.vrijwilligerswerk.nlkanvervolgensgezochtwordennaarleu-kevacatures.Sommigegemeentenhebbeneenvrijwilligerscentralediekanhelpenbijhetzoekennaareengeschikteplek.Anderemen-senkrijgenhulpvanhunre-integratiebegeleider,omdatzedoorhetvrijwilligerswerkweereenstaprichtingbetaaldebaankunnenzetten.

“Ikvindhetbelangrijkomgewaardeerdteworden.Datvind iknu in vrijwilligerswerk. Maar dat lukte eerst ook niet. Ik zou ’smorgenswerken,maarmoestmesteedsziekmeldenomdatdattevroegwas.Nuwerkik’smiddagsengaathetgoed”.

“Zonder dagbesteding red ik het niet. Ik ging daaromvrijwilligerswerk doen, maar zelfs dat was te hoog gegrepen.Zowelquaurenalsquaverantwoordelijkhedenkonikhetnietaan.Nogsteedshebikmoeiteomditvanmezelfteaccepteren”.

7978

Dit boek is een uitgave van de Depressie Vereniging.

DeDepressieVerenigingiservoormensenmeteendepressieenvoor

demensenomhenheen.Wewerkenaaneengenuanceerdbeeldvande

verschillendevormenvandepressieenmakenonssterkvoorhetverminderen

enhetoplossenvanproblemendievoortkomenuitdepressie.

Ditdoenwedoor:

Verstrekken van informatie

DeDepressieVerenigingbeschiktoverinfomateriaalvoormensenmeteen

depressie,partnersenanderefamilieleden,artsen,hulpverlenersenandere

geïnteresseerden.

Lotgenotencontact

DeDepressieVerenigingbrengtmensendieeendepressiehebben(gehad)

metelkaarincontact,zodatzeervaringenkunnenuitwisselen,elkaar

kunnensteunenenvanelkaarkunnenleren.OokorganiseertdeDepressie

Verenigingregelmatigbijeenkomstenvoorallebetrokkenen.

Behartigen van belangen

DeDepressieVerenigingwerktmeeaanrichtlijnenovergoededepressiezorg

enpraathierovermethulpverleners.WezijnaangeslotenbijhetLPGGz,

dekoepelorganisatievanmensenmetpsychischeziekten.Medehierdoor

hebbenweinvloedopdelandelijkepolitiekenverzekeraars.

Vooroordelen bestrijden

Wijwillenmeerbekendheidgevenaandepressiviteiteneeneindemaken

aantaboesenvooroordelen.

Vacature

DeDepressieVerenigingisregelmatigopzoeknaarvrijwilligers.

Deverenigingdraaitvoorhetgrootstegedeelteophetwerkvanvrijwilligers.Zijzijnactiefindiversetaken:•voorlichtingeninformatiehetorganiserenvanbijeenkomsten•hetbegeleidenvanlotgenotengroepenAlsjegeïnteresseerdbentindeDepressieVerenigingkanjecontactopnemen.Informeergerustnaardemogelijkhedendiewevoorjehebben.

DepressieVereniging

KaapHoorndreef56-C

3563AVUtrecht

0653947633

info@depressievereniging.nl

Colofon

Dit boek is het resultaat van het project ‘Sociale Activering en toeleiding naar Werk’.

Met dank aan Ingrid Ploeg, Gerard Plessius, Dieuwertje Zantingh en Herman Kief voor hun

commentaar en aan alle mensen die via een interview of groepsgesprek bijdroegen aan dit boek.

Depressie Vereniging, 2012

Tekst: Trudy Jansen

Vormgeving / druk: Nuance Zaandam

Foto’s: Iris Tasseron (pagina 8, 12, 22, 30, 48 en 65)

80