Bloom als verrijkingsmethode nog meer voorbeelden

2 • 57

©2019 Hoogbloeier cvba, Gent.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.

www.giftedacademy.be [email protected] +32 (0) 468 49 89 95 Hoogbloeier cvba

3 • 57

1 Voorbeelden

Voorbeeld 1: Rupsje Nooitgenoeg

Uit: Knappe Koppies - Van Dijk

Lager onderwijs - kleuters

BEHEERSINGSNIVEAU VRAAGSTELLING

LESOMSCHRIJVING Verhaal van Rupsje Nooitgenoeg

1. KENNIS Waarin verandert Rupsje Nooitgenoeg nadat hij veel heeft gegeten?

2. BEGRIP Vertel eens waar het verhaal van gisteren over ging.

3. TOEPASSEN Welk dier verandert ook heel sterk tijdens zijn leven?

4. ANALYSEREN Leg de plaatjes van kikkerdril tot kikker in de juiste volgorde en leg uit wat er moet veranderen om tot een volgend stadium te komen

5. EVALUEREN Denk je dat dieren zoals kikker en vlinder geschapen zijn of zouden ze door evolutie ontstaan zijn?

6. CREËREN Bedenk eens een nieuw dier en laat dat net zo'n metamorfose ondergaan als het kikkervisje en rups.

4 • 57

Voorbeeld 2: De wolf en de 3 bigget jes

Uit: HBOké - Van Diemen

Lager onderwijs - kleuters


LESOMSCHRIJVING Verhaal van De wolf en de 3 biggetjes

1. KENNIS Waarom moesten de drie biggetjes hun huis verlaten?

2. BEGRIP Hoe kreeg de wolf het voor elkaar om de eerste twee huisjes omver te blazen?

3. TOEPASSEN Waar zou jij het huisje van gebouwd hebben?

4. ANALYSEREN Geef voorbeelden van de manieren waarop het derde biggetje slim is.

5. EVALUEREN

Hoe zou je verdedigen wat de wolf gedaan heeft? Bij deze vraag kunnen de leerlingen protesteren. De wolf is slecht en moet geheel niet verdedigd worden! Maar is dat niet een vooroordeel? Weten we wel alle details? Is het geen gekleurd verhaal dat door een big is verteld? Hieronder een mogelijk alternatief verhaal ter verdediging van de wolf.

Want wist je dat de wolf uit het verhaal van de drie biggetjes een behoorlijke depressie heeft ? Ik hoorde van een oom van hem het hele verhaal. Toen de oom bij de wolf op visite was wilde de wolf graag wat suiker in zijn thee maar de wolf had geen suiker meer in huis. Hij bedacht dat hij wat suiker bij zijn buurbiggen kon gaan lenen. Toen een van de biggetjes opendeed moest hij ontzettend niezen. Jammergenoeg hadden de biggetjes hun huis niet zo stevig gebouwd en de kracht van de wolf deed het huisje instorten. De wolf schaamde zich enorm en ging snel

5 • 57

naar huis toe. Zijn oom vertelde dat hij zijn excuus moest gaan aanbieden . De wolf was het met hem eens en met lood in zijn schoenen ging hij naar de buurbiggen die een nieuw huisje hadden gebouwd. Weer moest de wolf enorm niezen . Met het schaamrood op zijn wangen rende hij boos naar huis. Dit kon toch niet waar zijn ! Hij was zo verdrietig dat hij de hele dag in zijn bed bleef liggen. Zijn oom stuurde hem naar de huiswolf voor advies. Die vertelde dat de wolf waarschijnlijk een allergie voor biggen had. Blij dat de wolf wist wat er aan de hand was ging hij naar de buurbiggen toe. Tot zijn verbazing wilde deze de deur niet meer opendoen. De wolf wilde zo graag dat ze wisten wat het probleem was. Hij kon dat doen want door de anti-allergie-medicijnen die hij nam zou hij dit huisje niet meer omver blazen. Blij en in volle overtuiging dat hij de angst van de biggetjes weg kon nemen ging hij de schoorsteen in..... dat is het laatste wat zijn oom van hem heeft gezien.

6. CREËREN Hoe zou jij de wolf gevangen hebben?

6 • 57

Voorbeeld 3: In de winkel

Uit: Knappe koppen in de klas - Brouwer & Ahlers

Lager onderwijs - middenbouw


LESOMSCHRIJVING Opdracht rekenen.

1. KENNIS In deze folder zie je lampen en hun prijzen. We hebben een aantal lampen voor een slaapkamer uitgezocht (zie

plaatjes). Kun jij de juiste prijskaartjes er aan hangen?

2. BEGRIP Plaats de bedragen van de lampen van klein naar groot.

3. TOEPASSEN

Je mag twee lampen kopen voor jouw slaapkamer. Gebruik voor het betalen zo min mogelijk munten en briefjes. Elke lamp betaal je apart.

Je mag twee lampen kopen voor jouw slaapkamer. Reken met behulp van de prijskaartjes uit hoeveel ze samen kosten.

4. ANALYSEREN Lianne heeft 2 lampen gekocht voor 26 euro. Welke kan ze gekocht hebben?

5. EVALUEREN

Lianne betaalt de 26 euro als volgt: een briefje van 20 euro en 3 munten van 2 euro. Michel koopt ook voor 26 euro lampen. Hij betaalt met 3 briefjes van 10 en krijgt dan 4 euro terug.

• Welke manier vind jij het handigst? Waarom?

• Kun je nog andere manieren bedenken om de 26 euro te betalen?

7 • 57

6. CREËREN Ontwerp een mooie lamp voor jouw kamer en hang er een prijskaartje aan. Bedenk drie redenen waarom jij deze prijs

voor jouw lamp hebt bedacht. Ga hierover in gesprek met je maatje. Is hij / zij het eens met de prijs van jouw lamp?

8 • 57

Voorbeeld 4: Insecten

Uit: Knappe koppen in de klas - Nora Steenbergen-Peterman - SLO

Lager onderwijs - onderbouw


LESOMSCHRIJVING Opdracht taal/lezen.

1. KENNIS Verzin een lijst met insecten, tenminste één insect voor elke letter van het alfabet en groeper de lijst in 'schadelijk' en

'onschadelijk'.

2. BEGRIP Bestudeer één insect. Maak een lijst van in totaal tien stellingen: vijf echte feiten en vijf zelf verzonnen opmerkingen.

Schrijf ze op tien kaartjes en laat een klasgenoot bepalen welke kaartjes 'waar' (feit) zijn en welke kaartjes 'niet waar' (fictie) zijn.

3. TOEPASSEN Interview tien mensen en onderzoek aan welk insect men de grootste hekel heeft. Zet je bevindingen in een grafiek.

4. ANALYSEREN

Kies insecten uit die je het best vindt passen bij onderstaande vergelijkingen:

• zo lief als een …

• zo lawaaierig als een …

• zo snel als een …

• zo grappig als een …

• zo irritant als een …

• zo klein als een …

9 • 57

• zo populair als een …

• zo gek als een …

• zo slim als een …

• zo lelijk als een …

5. EVALUEREN Als jij een insect zou zijn, welk insect zou je zijn en waarom? Geef tenminste vijf redenen.

6. CREËREN Combineer delen van verschillende insecten met elkaar en creëer zo een nieuw insect. Maak een tekening van het

nieuwe insect en beschrijf de onderdelen.

10 • 57

Voorbeeld 5: Marokkaanse gerechten

Uit: Slimpuls



LESOMSCHRIJVING Aardrijkskunde

4. ANALYSEREN

Zoek twee gerechten die op een Marokkaans feestmaal worden gegeten.

Kies twee gerechten die bij een Nederlands feest worden gegeten (waarvan je weet hoe ze smaken).

Vergelijk de ingrediënten van deze vier gerechten en bedenk welk van de twee Marokkaanse gerechten jij waarschijnlijk het lekkerst zal vinden. Bedenk erbij waardoor je dat denkt.

5. EVALUEREN Zoek een manier om zelf de twee Marokkaanse gerechten te kunnen proeven. Vergelijk de smaken van de Marokkaanse en de Nederlandse gerechten en maak hiervan een verslag.

6. CREËREN Schrijf daarna een recensie (zoek eventueel op wat een recensie is) over alle gerechten samen (Marokkaans en Nederlands). Besteed hierbij aandacht aan wat je vooraf van de Marokkaanse gerechten verwachtte en hoe ze achteraf bleken te smaken.

11 • 57

Voorbeeld 6: Nederland water land

Uit: Slimpuls - OBS de Blieken - Lotte Schol, Kelly Rietveld, Saskia van den Berg




4. ANALYSEREN

• Maak een opsomming van de plus- en minpunten van drie manieren waarop je aan de overkant kunt komen

van een rivier: een pont, een brug en een tunnel.

• Maak een vergelijking tussen de kaart van Nederland nu en die van 100 jaar geleden. Let op de wateren,

waterwegen, bruggen, oplossingen tegen het water, enz.

• Hoe zou Nederland er nu uitzien wanneer er geen dijken zouden zijn?

• Vergelijk twee watersnoodrampen in Nederland: 1953 en de Sint-Elizabethsvloed van 1421: maak een schema

met verschillen en overeenkomsten.

5. EVALUEREN

• Beargumenteer waar jouw voorkeur naar uit zou gaan om het water over te steken: via een pont, via een brug

of via een tunnel. Of heb je nog een alternatief?

• Op welke plaats in Nederland zou jij graag een camping met zeilschool willen beginnen? Vertel waarom.

• Wat zijn de vijf beste plaatsen in Nederland waar je zou kunnen wonen gezien het waterpeil? Geef je

argumenten.

6. CREËREN • Stel: er zijn geen dijken en jij bent de baas van Nederland. Hoe zou jij het waterprobleem van Nederland

12 • 57

(overschot aan water) oplossen?

• Maak de voorpagina van een krant die had kunnen verschijnen op 2 februari 1953 (gebruik de

communicatiemiddelen van die tijd).

• Wat zouden nu de gevolgen kunnen zijn van dijkdoorbraken voor de boeren in de kustprovincies? Maak een

analyse per provincie.

• Geef er een spreekbeurt over.

13 • 57

Voorbeeld 7: Biotopen

Uit: Slimpuls



LESOMSCHRIJVING Biologie

4. ANALYSEREN

• Zoek uit in welke biotoop de reiger leeft en in welke biotoop de koolmees leeft. Maak een beschrijving van de

biotoop van de reiger in vergelijking met de biotoop van de koolmees. Beschrijf minstens 3 verschillen.

• Zoek uit in welk biotoop de bosmier leeft en in welke biotoop de egel leeft. Maak een beschrijving van de

biotoop van de bosmier in vergelijking met de biotoop van de egel. Beschrijf minstens 3 overeenkomsten.

•

5. EVALUEREN • Vergelijk de biotoop van de mens met de biotoop van de chimpansee. Beschrijf minstens 3 aanpassingen die

de mens zou moeten doen om in de biotoop van de chimpansee te kunnen leven.

6. CREËREN •

14 • 57

Voorbeeld 8: Ti jd van regenten en vorsten - vaarrouten

Uit: Slimpuls - BS Miste Corle Winterswijk - R. Smilde



LESOMSCHRIJVING Geschiedenis

4. ANALYSEREN • Beschrijf de vaarroute van de schepen naar het Oosten. !

5. EVALUEREN

• Beschrijf en teken een andere vaarroute die men destijds had KUNNEN nemen. !Beschrijf een geheel

alternatieve vaarroute. !Maak een overzicht van de voordelen en nadelen van elke route.

• Geef je mening over de beste vaarroute van toen en nu. Onderbouw je mening met argumenten.

6. CREËREN

15 • 57

Voorbeeld 9: Ti jd van regenten en vorsten - Schi lders

Uit: Slimpuls - BS Miste Corle Winterswijk - R. Smilde




1. KENNIS

• Waar is de schilder Jan Steen geboren? En van Gogh?

• Een bekend schilderij is Het vrol i jke huisgezin. Een bekend schilderij van een andere Nederlandse schilder

uit een heel andere tijd is De Aardappeleters van van Gogh. !Uit welke tijd is dat?

4. ANALYSEREN • Zoek de beide schilderijen op internet op en maak een lijst met overeenkomsten en verschillen tussen die

schilderijen. !

5. EVALUEREN

6. CREËREN

• Schrijf een grappig verhaal waarin de verschillen tussen de Gouden Eeuw en de tijd van van Gogh duidelijk

worden. Zoek wat je niet zeker weet op. Verwerk in je verhaal ook de verschillen tussen de geboorteplaatsen

van beide schilders.

• Lees het verhaal voor aan de klas.

16 • 57

Voorbeeld 10: Kikkers

Uit: SLO - Verrijkingslessen voor cognitief talent - Desirée Houkema en Minka Dumont



LESOMSCHRIJVING Kikkers - biologie.

1. KENNIS • Wanneer kwaken kikkers? Hoe ademen kikkers? En kikkervisjes? Wat eten kikkers? Wat is koudbloedig? Waar

leven kikkers?

2. BEGRIP

3. TOEPASSEN

4. ANALYSEREN • Welke relatie zie je tussen de lichaamsbouw van de kikker en zijn manier van voortbewegen?

• Wat moet er aan een kikker veranderen wil het kunnen overleven in een woestijn?

5. EVALUEREN • De kikker is een beschermde diersoort. Welke gevolgen zal het uitsterven van alle kikkers op de aarde hebben?

Wat zou er op aarde veranderen?

6. CREËREN • Ontwerp en beschrijf een kikkerparadijs. Maak een tekening.

• Het antwoord is 'kikkervisje'. Verzin tenminste 5 vragen bij dit antwoord.

17 • 57

Voorbeeld 11: de Middeleeuwen

Uit: Yannick Coucke - De Sterrebloem



LESOMSCHRIJVING Leef een dag zoals in de Middeleeuwen. Vooraf kiest de leerling een onderwerp hieronder. Bij elk onderwerp hoort

ook een tekst.

1. KENNIS Onderzoek de tekst die je kreeg over het leven in de Middeleeuwen. Onderlijn de belangrijke woorden. Maak er een

schema of mindmap van.

2. BEGRIP

Kun je in je eigen woorden beschrijven... ... als jij zou leven tijdens de Middeleeuwen?

• Wat je zou verbouwen? Wat je zou eten en drinken?

• Waar je zou wonen? Met wie je zou samen leven en werken?

• Wat voor kleren je zou dragen?

• Wat je zou maken, kopen en verkopen?

• Hoe je plezier zou maken?

• Welke wetten er het bestaan regelden?

• Wie je vijanden zijn?

• Wat er gebeurde als je ziek werd?

• Wat je zou leren?

18 • 57

3. TOEPASSEN Beschrijf hoe dit zou verschillen met je leven nu. Maak een vergelijking in tabelvorm.

4. ANALYSEREN We leven een dag als in de Middeleeuwen. Jij bent verantwoordelijk voor jouw gekozen onderwerp. Schrijf of teken wat hiervoor nodig is. Spreek af wie voor wat zal zorgen.

5. EVALUEREN Hoe heb jij je gevoeld als je leefde zoals in de Middeleeuwen? Beschrijf. Wat vond je lastig? Wat ging goed?

6. CREËREN

Maak een groot verslag, muurkrant, affiche... van de dag dat we leefden als in de Middeleeuwen. Zorg voor een duidelijke titel (=jouw onderwerp), beeldmateriaal (foto’s, tekeningen...) en uitleg (beschrijvingen, jouw bevindingen...). Geef (samen met je groepje) uitleg over hoe het er aan toe ging tijdens de Middeleeuwen (enkel voor jouw onderwerp).

19 • 57

Voorbeeld 12: Stenen en mineralen ontdekken

Uit: Forte, Imogene and S. Schurr (1997). The All-New Science Mind Stretchers: Interdisciplinary Units to Teach Science Concepts and Strengthen Thinking Skills. - vert. Janneke Breedijk



LESOMSCHRIJVING Ontdekken van verschillende stenen en mineralen.

1. KENNIS Verzamel 10 stenen en beschrijf waar elke steen werd gevonden. Maak een schets van vijf stenen uit je omgeving.

Zorg ervoor dat de kleur nauwkeurig wordt weergegeven.

2. BEGRIP Leg uit hoe de volgende soorten gesteente zijn gevormd of ontstaan: stollingsgesteenten, afzettingsgesteenten en metamorfe gesteenten.

3. TOEPASSEN Maak in de klas een tentoonstelling van de verzamelde 10 stenen. Maak er naamkaartjes bij en een korte beschrijving van de kenmerken en oorsprong van elke steen.

4. ANALYSEREN Vergelijk de bruikbaarheid en/of het belang van de stenen, gezien door de ogen van een geoloog, een tuinarchitect en een bouwvakker.

5. EVALUEREN

Stel je voor dat je op een stenen- en mineralenexpeditie zou gaan. Maak een plan: waar zou je naar toe gaan, wat zou je meenemen, welke (onderzoeks-) vragen wil je beantwoord krijgen tijdens de expeditie, welke problemen denk je tegen te komen? Bepaal criteria om achteraf te kunnen beoordelen of de expeditie al of niet een succes was.

20 • 57

6. CREËREN Schrijf een ‘in memoriam’ voor een steen. Beschrijf waar en hoe de steen werd ‘geboren’, de belangrijkste

gebeurtenissen uit het ‘leven’ van de steen en hoe de steen ‘aan zijn einde’ kwam.

21 • 57

Voorbeeld 13: 3D-vormen verkennen




LESOMSCHRIJVING Ontdekken van verschillende vormen.

1. KENNIS Kies één vorm (of meerdere vormen). Maak een lijst van de kenmerken/eigenschappen/begrippen van jouw

vorm(en).

2. BEGRIP Zoek materiaal waarmee en waarvan je de vorm kunt maken, en maak de vorm.

3. TOEPASSEN Maak een schematische tekening vanuit verschillende perspectieven (van bovenaf gezien, vanaf de voorkant, achterkant, onderkant en zijkant bekeken). Je mag ook foto's maken…

4. ANALYSEREN Zoek en beschrijf waar je de vorm in het klaslokaal, de school, thuis en in je omgeving tegen kunt komen. Maak een vendiagram met overeenkomsten en verschillen van de diverse vormen die in de klas gekozen zijn.

5. EVALUEREN Leg uit waarom precies die vorm in de verschillende plaatsen gebruikt is.

6. CREËREN Bedenk een voorwerp dat alle eigenschappen (of een gedeelte van) jouw vorm heeft. Teken het voorwerp en maak

naamkaartjes bij de verschillende onderdelen. Je kunt ook een voorwerp bedenken dat is samengesteld uit verschillende vormen.

22 • 57

• Bouw het voorwerp na van kosteloos materiaal, geef het een zelfverzonnen naam en organiseer een

tentoonstelling in de klas.

• Maak met de hele klas brillen, waarbij de gekozen vormen de basis zijn. Organiseer een brillenshow.

23 • 57

Voorbeeld 14: Geld ontdekken




LESOMSCHRIJVING Meer weten over geld.

1. KENNIS Bedenk dingen die je kunt kopen voor € 1, € 2, € 5 of minder. Maak er een lijst van, maak een indeling per bedrag.

2. BEGRIP Teken de munten waarmee je de voorwerpen van je lijst zou kunnen betalen.

3. TOEPASSEN Teken de munten die je als wisselgeld krijgt, als je je voorwerp koopt en betaalt met€1,€2 of€5.

4. ANALYSEREN Bepaal en beschrijf de bewerking (de som) die je gebruikt om het wisselgeld te berekenen.

5. EVALUEREN Welke criteria zou je gebruiken om te beoordelen of je antwoord juist is? (Dus: wanneer is een antwoord goed of

fout?) !Overleg hierover met enkele klasgenoten en maak samen een definitief lijstje.

6. CREËREN Stel een afhaalmenu samen, als je € 2, € 5 of € 10 hebt om uit te geven. Probeer zo precies mogelijk bij het bedrag

te blijven. Beschrijf je bestelling, de kosten en het wisselgeld dat je eventueel zou ontvangen.

24 • 57

Voorbeeld 15: Breuken ontdekken


Lager onderwijs - bovenbouw


LESOMSCHRIJVING We gaan op ontdekking naar de reële wereld van de breuken.

1. KENNIS Maak een lijst van de breuken die je kent, die je kunt laten zien.

2. BEGRIP Zoek voorwerpen die je kunt gebruiken om breuken zichtbaar te maken, (om uit te leggen wat je bedoelt) en om ermee te oefenen.

3. TOEPASSEN Maak schematische tekeningen van de breuken die jij kent of neem foto’s van voorbeelden van de verschillende breuken.

4. ANALYSEREN Houd een onderzoek in je klas om te weten te komen welke breuken makkelijk worden gevonden en moeilijk. Maak een grafiek van de resultaten.

5. EVALUEREN Kies uit de grafiek of uit de foto’s de moeilijkste breuk, die ga je gebruiken in een spel.

6. CREËREN Maak een spel (een quiz, raadsels, afbeeldingen) over de moeilijkste breuken, maak er een PowerPoint presentatie

van. Maak ook een spelbeschrijving, zodat het door anderen gespeeld kan worden.

25 • 57

Voorbeeld 16: Het weer ontdekken




LESOMSCHRIJVING We gaan op ontdekking naar het klimaat.

1. KENNIS Maak een lijst in alfabetische van de volgende weergerelateerde termen: mist, sneeuw, wind, bliksem, condensatie,

convectie, cycloon, verdamping, voorspelling, vochtigheid, meteoroloog, neerslag, weer, klimaat. Geef definities van de begrippen. Zoek er zelf 5 termen bij, geef ook daarvan de definitie.

2. BEGRIP Leg in je eigen woorden de betekenis uit van de volgende belangrijke weerbegrippen: hydrologische kringloop, schaal van Beaufort en Corioliseffect.

3. TOEPASSEN

Maak vier verschillende wolkenformaties met behulp van papier & stiften, wattenbollen of fiberfill. Maak labels en een beschrijving bij de modellen:

• hoge bewolking: cirrus, cirrocumulus (zeldzaam) en cirrostratus

• midden bewolking: altocumulus, altostratus en nimbostratus

• lage bewolking: stratus, en stratocumulus

• stapelwolken: cumulus en cumulonimbus

4. ANALYSEREN Vergelijk en beschrijf de volgende weerinstrumenten (die door meteorologen worden gebruikt om

26 • 57

weervoorspellingen te doen): barometer, anemometer, windvaan, regenmeter en hygrometer.

5. EVALUEREN Bepaal welke geografische regio van de wereld het beste weer of klimatologische omstandigheden heeft (ga uit van

regelmaat). Welke gebied kies je en welke criteria gebruik je daarvoor? Vergelijk je keuze met die van anderen en probeer ze te overtuigen van jouw keuze met duidelijke argumenten.

6. CREËREN Vroeger verzonnen mensen verhalen om natuurlijke verschijnselen en bepaalde weersomstandigheden uit te leggen.

Doe alsof je leeft in een tijd waar bijgeloof een belangrijke rol speelt... vertel of schrijf een verhaal dat het vallen van hagel verklaart. Maak tekeningen bij je verhaal.

27 • 57

Voorbeeld 17: Planten ontdekken




LESOMSCHRIJVING We gaan kijken in de plantenwereld.

1. KENNIS Teken een aantal illustraties die laten zien hoe een bepaalde plantensoort groeit. Maak een beschrijving bij elke

tekening.

2. BEGRIP Maak een woordenboek van termen (kenmerken en eigenschappen) van planten en geef voorbeelden van elke term.

3. TOEPASSEN Stel je voor dat jij een heel zeldzame kostbare kamerplant bezit. Op een dag ontdek je dat de plant helemaal slap hangt en er ongezond uit ziet. Bedenk tien dingen die je kunt doen om te proberen je plant te redden.

4. ANALYSEREN Vergelijk een plant met een kind, een fabriek en een dorp ... Maak een vendiagram om verschillen en overeenkomsten weer te geven.

5. EVALUEREN Concludeer hoe ons leven en de samenleving zou zijn als we alleen nog maar eetbare planten mochten kweken en

bezitten. Alle bloemen, kamerplanten en decoratieve planten zouden verboden zijn ...

6. CREËREN Organiseer een ‘speciale planten’-show. Wie mogen er deelnemen? Welke soorten/categorieën planten ga je

tentoonstellen? Hoe ga je de ‘inzendingen’ beoordelen? Welke prijzen zijn er te winnen? Ontwerp een flyer om de show aan te kondigen.

28 • 57

Voorbeeld 18: Batter i jen ontdekken




LESOMSCHRIJVING We ontdekken waarvoor batterijen dienen en wat dit heeft betekend voor de wereld rondom ons.

1. KENNIS

Maak een lijst van zo veel huishoudelijke apparaten als je kunt bedenken, die op batterijen werken. Maak een lijst van zoveel mogelijk verschillende soorten en maten batterijen. Schrijf op waar je batterijen kunt kopen, zoveel mogelijk verkooppunten. Maak een prijslijst van de verschillende batterijen door te zoeken in catalogussen en folders.

2. BEGRIP Beschrijf de samenstelling van een batterij. Teken en benoem alle onderdelen van een batterij. Beschrijf de werking van batterij.

3. TOEPASSEN Demonstreer of teken een serie plaatjes die beschrijven hoe je een batterij in een zaklamp, mp3-speler of een wekker doet.

4. ANALYSEREN Bepaal manieren waarop de batterij de volgende markten heeft beïnvloed: speelgoed, kleine huishoudelijke apparaten en medische hulpmiddelen.

5. EVALUEREN Welke eisen zou jij stellen in een onderzoek naar een bepaald merk of soort batterij? Hoe zou je deze

29 • 57

eigenschappen gebruiken om een volgende batterij te kiezen?

6. CREËREN Bedenk een nieuw stuk speelgoed dat werkt op batterijen. Teken jouw ontwerp en geef aan hoe en waar de

batterijen geplaatst moeten worden. Teken ook de stroomkring.

30 • 57

Voorbeeld 19: De ruimte ontdekken

Uit: Tarlinton, D., Rose A. and Marsden, D. (2008). Kurwongbah State School, Queensland. - vert. Janneke Breedijk



LESOMSCHRIJVING We ontdekken de wereld van astronauten.

1. KENNIS

Zoek plaatjes in een tijdschrift die met “ruimte” te maken hebben, knip ze uit en maak een poster of een collage. !Maak een lijst in alfabetische volgorde van woorden die met de ruimte te maken hebben.

Maak een lijst van de planeten in ons zonnestelsel. !Maak een lijst van alle dingen die een astronaut nodig heeft voor een ruimtereis.

2. BEGRIP Verander je werkplek in een spacelab/cockpit. !Maak een astronaut als poppenkastpop/handpop, gebruik de pop om te vertellen wat een astronaut doet/beleeft. !Maak een mobile/model van de planeten op schaal.

3. TOEPASSEN Houd een logboek bij van een ruimteavontuur (vijf dagen). !Wat voor instrumenten zou je nodig hebben om in de ruimte muziek te maken? Maak een lijst van vragen die je zou willen stellen aan André Kuipers (Nl.)/Dirk Frimout of Frank De Winne (Vl.), mail hem.

4. ANALYSEREN Schrijf een sollicitatiebrief voor de functie van astronaut. !Vergelijk Galileo’s telescoop met The Hubble. !Zoek verschillen tussen Russische en Amerikaanse ruimteprogramma’s.

5. EVALUEREN Vergelijk de voordelen van leven op Aarde en leven op de maan. !Je mag drie mensen kiezen om met je mee te reizen naar de maan. Wie kies je en om welke reden? !Kies een planeet waar je zou willen leven en leg uit waarom juist

31 • 57

daar.

6. CREËREN

• Schrijf een krantenbericht met als kop: “Ruimteschip onbestuurbaar”.

• Ontwerp samen met een groepsgenoot een ruimtepak.

• Bedenk een spel met de naam “Space Snap”.

• Bereid een maaltijd voor ruimteschipbemanning.

• Bedenk een advertentiecampagne voor reisjes naar de maan.

32 • 57

Voorbeeld 20: Jezelf ontdekken

Uit: SLO, Verrijkingslessen voor cognitief talent, Handreiking voor lesontwikkelaars - Janneke Breedijk



LESOMSCHRIJVING Meer over jezelf te weten komen

1. KENNIS Maak een mindmap over je zelf, over de binnenkant en de buitenkant. Hoe zie je er uit? Hoe is de samenstelling van

je gezin? Wat vind je belangrijke dingen, waar maak je je druk om? Wat zijn je ergernissen? Wat zijn je interesses en je hobby’s? Wat zijn je kwaliteiten? En je verbeterpuntjes?

2. BEGRIP Bespreek je mindmap met een andere leerling of in een groepje. Zijn er overeenkomsten of verschillen die opvallen,

zijn er gedeelde interesses? Zijn er verrassende dingen die je nog niet wist van jezelf en/of van elkaar?

3. TOEPASSEN Vul elkaars mindmap (in overleg) aan met kenmerken en kwaliteiten. !Maak kaartjes voor raadselspel Wie is het?

Waarop de kenmerken/eigenschappen van iedereen staan. Schrijf een gebruiksaanwijzing/handleiding bij je zelf.

4. ANALYSEREN Maak een CV op basis van alle verzamelde informatie over jezelf. Schrijf een sollicitatiebrief voor de functie van klassenvertegenwoordiger/rol in schoolmusical/toneelstuk. Wat voor iemand zoeken ze? Geef aan waarom jij nu juist de persoon bent die ze moeten hebben.

5. EVALUEREN Solliciteer naar de functie, voer de gesprekken. Wat ging erg goed, wat zou je de volgende keer (of later in het echt) anders willen doen? Was je het eens met de uitkomst van het gesprek? Welke sollicitant zou jij wel of juist niet

33 • 57

aannemen?

6. CREËREN Maak een ‘Wall of fame’ van de hele klas, maak foto’s en geef een korte beschrijving van elke klasgenoot.

Organiseer een klassenfeest, neem in je plan een toneelstukje op waarin iemand (of jij) zich zelf of juist iemand anders speelt. Spreek van te voren af of er naar de werkelijkheid of in karikatuurvorm wordt gespeeld.

34 • 57

Voorbeeld 21: Dinosaurussen

Uit: SLO, Verrijkingslessen voor cognitief talent, Handreiking voor lesontwikkelaars



LESOMSCHRIJVING Dinosaurussen

1. KENNIS Schrijf de betekenissen op van de volgende woorden:

- prehistorie - paleontoloog - herbivoor - carnivoor - fossiel - fossiele brandstof - archeoloog - Trias, Jura en Krijt.

2. BEGRIP Kies één dinosaurus uit. Leg uit op welke manier deze dinosaurus zich heeft aangepast aan zijn omgeving en

mogelijke vijanden.

3. TOEPASSEN Maak een serie 'Wie ben ik'-kaartjes, waarbij je per kaartje een aantal clous en hints geeft over een bepaalde

dinosaurus - zet het antwoord op de achterkant van het kaartje (met tekening of plaatje?).

4. ANALYSEREN Bedenk een theorie waarin je verklaart waarom de dinosaurussen zijn uitgestorven. Voorspel hoe dingen tegenwoordig anders zouden zijn wanneer ze niet waren uitgestorven.

5. EVALUEREN Maak een lijst van criteria waarmee je boeken over dinosaurussen kunt beoordelen. Gebruik deze lijst om tenminste

vijf boeken te beoordelen en bepaal welk boek het meest geschikt is om aan te raden aan je klasgenootjes. Schrijf een verslagje van je bevindingen met daarin beschreven hoe je tot je conclusie bent gekomen.

6. CREËREN Doe alsof je een paleontoloog bent en je net de resten van een tot op heden onbekende dinosaurussoort hebt gevonden. Schrijf een artikel voor in de krant waarin je beschrijft waar en wanneer je de resten hebt gevonden,

35 • 57

hoe je de dinosaurus hebt genoemd, hoe het dier er waarschijnlijk heeft uitgezien en wat je maar meer kunt verzinnen. Maak ook een tekening van je dino.

36 • 57

Voorbeeld 22: Ruimte

Uit: Knappe koppen in de klas - Nora Steenbergen-Peterman - SLO



LESOMSCHRIJVING Opdracht taal/lezen.

1. KENNIS

• Knip 'ruimteplaatjes' uit een tijdschrift. Maak een collage.

• Maak een lijst met 'ruimtewoorden'. Maak een lijst van de planeten in ons zonnestelsel.

• Benoem alle dingen die een astronaut nodig heeft in de ruimte.

2. BEGRIP

• Verander je tafel in een ruimteschip.

• Maak een astronaut-handpop. Gebruik de handpop om te vertellen wat hij doet.

• Maak een model van de planeten in ons zonnestelsel.

3. TOEPASSEN

• Houd een dagboek bij van je ruimteavontuur (5 dagen).

• Wat voor instrumenten heb je nodig om 'ruimtemuziek' te maken?

• Bereid een interview met een astronaut voor.

4. ANALYSEREN

• Je hebt een ruimteschip en zoekt astronauten. Ontwerp een sollicitatieformulier.

• Vergelijk Galileo's telescoop met een moderne telescoop.

• Noem de verschillen tussen de Russische en de Amerikaanse ruimteprogramma's.

5. EVALUEREN • Vergelijk de voordelen van het leven op aarde met het leven op de maan.

37 • 57

• Bepaal welke planeet je naast de aarde het meest geschikt vindt om op te wonen.

6. CREËREN

• Schrijf een krantenartikel getiteld 'Ruimteschip de weg kwijt'.

• Ontwerp een nieuw ruimtepak.

• Maak een ruimtespel.

• Verzin een menu voor de bemanning van een ruimteschip.

• Ontwerp een reclamecampagne voor 'Vakantie op de maan'.

38 • 57

Voorbeeld 23: Austral ië

Uit: Plannex - Marijn Van Herpel - Productief BV



LESOMSCHRIJVING Heb je wel eens gehoord van Australië? Het is een land dat helemaal aan de andere kant van de w ereld ligt op wel

24 uur vliegen hier vandaan. In Australië leven ook heel veel speciale dieren én mensen. In dit project ga je iets creëren waaruit blijkt wat speciaal is aan Australië.

1. KENNIS

Australië is een land aan de andere kant van de wereld, zo'n 20 uur vliegen hiervandaan. Geleerden denken dat het sinds ongeveer 250 miljoen jaar een apart eiland is. In de 16e eeuw werd het 'ontdekt' door Portugese koopvaardijschepen. Het land is ongeveer 7.682.300 vierkante kilometer groot en telt zo'n 19,5 miljoen inwoners. Hiervan is 95,5% Europees, 4% Aziatisch en 1,5% Aboriginals. Er wordt voornamelijk Engels gesproken en de Aboriginals hebben een eigen taal. In Australië wordt betaald met de Australische dollar.

De meeste mensen in Australië wonen aan de oostkust in de grote steden. De hoofdstad is Canberra, maar Melbourne en Sydney zijn de grootste steden met meer dan drie miljoen inwoners. Het grootste deel van Australië (het centrum) heeft een warm woestijnklimaat, maar het zuiden heeft koele zomers en koude winters.

Zoek in onderstaande links naar meer informatie over de geschiedenis van het land, de dieren, het Great Barrier Reef en de verschillende provincies. Deze informatie zul je nodig hebben voor de rest van de opdracht.

Links naar Australië

39 • 57

2. BEGRIP

• Beschrijf 5 belangrijke gebeurtenissen in de geschiedenis van Australië.

• Noem 3 dieren die alleen in Australië leven. Probeer uit te leggen waarom er zoveel dieren zijn die alleen in

Australië leven.

• Hoeveel provincies heeft Australië? Wat is de grootste en kleinste provincie?

3. TOEPASSEN Aan de rand van Australië ligt het Great Barrier Reef. Veel mensen gaan speciaal naar Australië om het koraal te

bekijken. Ga op zoek hoe dat koraal er uit ziet en teken dat na, of maak een collage van foto's. Maak hier een foto van of scan het in. Upload het onder het tabblad ''Persoonlijk''.

4. ANALYSEREN

• Het Great Barrier Reef is een bijzonder element van Australië. !Welke andere dingen zijn nog meer speciaal voor

Australië? Noem er 5.

• Waaraan kunnen mensen zien dat jouw tekening / collage Australië vertegenwoordigt?

5. EVALUEREN

• Vind jij dat het koraal de beste weergave is van iets wat speciaal voor Australië staat of zou je iets anders

kiezen? Zo nee, wat kies je dan?

• Geef aan wat je keuze zo kenmerkend voor Australië maakt.

6. CREËREN Maak iets wat volgens jou het beste beeld geeft van wat Australië speciaal maakt.

Doe dit in het tabblad ''Persoonlijk'' en werk het uit volgens het TASC-model.

40 • 57

Voorbeeld 24: Indonesië na de koloniale t i jd

Uit: Slimpuls - OBS de Pijler - Kees Kortekaas en Laura de Vos




4. ANALYSEREN

• Waarom was de Indonesische bevolking zo anti-Nederlands en pro-Japan?

• Onderzoek waarom de Verenigde Staten na de !tweede wereldoorlog druk uitoefenden op !Nederland om

Indonesië vrij te geven.

• Maak een overzicht van 5 verschillen en 5 !overeenkomsten met betrekking tot de rol van de Japanners in Azië

en de rol van de Duitsers in Europa.

• Ontwikkel een interview met vragen aan een KNIL-militair .

5. EVALUEREN

• Geef 5 argumenten vóór het behoud van !Indonesië als kolonie van Nederland en dus het !inperken van de

vrijheid van de Indonesiërs.

• Wat vind je ervan dat er nog een jaarlijkse !herdenking is om de Nederlandse slachtoffers van de

Jappenkampen te herdenken? Hoe lang vind je dat we dit moeten blijven doen?

6. CREËREN

• Beschrijf de gevolgen als Nederland de strijd in !Indonesië had gewonnen en daar de baas was !gebleven.

• Schrijf een partijprogramma waarmee je deel !had kunnen nemen aan de eerste democratische verkiezingen in

Indonesië.

41 • 57

Voorbeeld 25: Kleurr i jk Nederland

Uit: Slimpuls - OBS de Blieken - Ronald Vos en Annet de Koning




4. ANALYSEREN

• Hoe zou het voor een Chinese immigrant zijn geweest toen hij aan het eind van de 19de eeuw aankwam in de

haven van Rotterdam en zich hier vestigde. Geef een omschrijving van de problemen die hij tegenkwam.

• Maak een lijst met daarin de verschillen en overeenkomsten van een Chinese immigrant uit onze tijd en die uit

het eind van de 19e eeuw.

• Leg uit hoe en wanneer de eerste Marokkanen naar Nederland kwamen.

• Welke beroepen oefenden zij uit?

• Hoe keken de Nederlanders in die tijd er tegenaan? En hoe is !dat nu met Marokkaanse immigranten?

5. EVALUEREN

• Wat vind je van het beleid van de VOC bij het monopoliseren van de specerijhandel op de Molukken?

• De Verenigde Staten hebben een ‘zwarte’ president (gehad). Sommigen hadden daar weerstand tegen. Stel

dat er een keer vrouw president wordt. Geef 2 argumenten van voorstanders en 2 argumenten van

tegenstanders. Waarin verschillen de argumenten van die bij de ‘zwarte’ president?

6. CREËREN Maak een activiteitenprogramma voor een pasar malam in je eigen stad (geen bestaande programma’s gebruiken). Maak gebruik van de mogelijkheden in je eigen woonplaats.

42 • 57

Voorbeeld 26: Karel de Grote

Uit: Slimpuls - BS Hulsberg




4. ANALYSEREN

Maak een kaart van Europa

• Kleur het gebied dat Karel de Grote bestuurde toen hij pas !aan de macht kwam lichtgroen.

• Kleur alle gebieden die hij daarna heeft veroverd !donkergroen.

• Geef in de kaart aan op welke plekken belangrijke dingen !gebeurden tijdens het leven van Karel (maak een

legende).

5. EVALUEREN

• Maak een vergelijking op minstens 10 punten tussen Europa rond 800 en Europa rond 2000. Beschrijf de

verschillen en overeenkomsten uitgebreid. Denk hierbij aan: gouwen / marken vs landen - bestuur van gouwen

/ marken vs het bestuur van landen - geld - school - landbouw - handel en reizen in Europa - godsdienst

• Maak een afbeelding van een dag (datum en plaats vermelden) uit het leven van Karel de Grote. Zorg ervoor

dat duidelijk te zien is wat er op die dag gebeurde.

6. CREËREN • Zoek een hedendaagse wereldleider die overeenkomsten vertoont met Karel de Grote. Stel de 2 mensen

uitgebreid aan elkaar voor en schrijf een dialoog tussen beiden.

43 • 57

Voorbeeld 27: Oceanen

Uit: SLO, Verrijkingslessen voor cognitief talent, Handreiking voor lesontwikkelaars



LESOMSCHRIJVING Oceanen

1. KENNIS Maak een lijst van alle oceanen en zeeën in de wereld en schrijf een belangrijk feit over elke zee of oceaan.

2. BEGRIP

Hieronder zie je een lijst met woorden. Gebruik elk woord in een zin zodat de betekenis van het woord duidelijk wordt in die zin.

- stromingen - continentaal plat - getijden - continentale helling - kust - golven - zoutgehalte

3. TOEPASSEN Verzin vijf 'verhaaltjessommen' (in Vl.: vraagstukken, red.) waarin de oceaan een rol speelt. Bijvoorbeeld: een familie

oogst 200kg zeewier per week. 30% wordt verkocht aan een fabriek die er medicijnen van maakt en 55% wordt verkocht aan een winkel. Hoeveel kg houdt de familie per week over?

4. ANALYSEREN Vergelijk een oceaan met: een meer, een zee en een rivier. Wat zijn de overeenkomsten en de verschillen? (Tenminste vijf verschillen en vijf overeenkomsten)

5. EVALUEREN Je staat op het punt om een lange bootreis over de oceaan te maken. Er is maar een beperkte ruimte aan boord. Je

mag maar vijf van de volgende items meenemen op je reis:

- roeispaan - deken - verbanddoos - reddingsvest - anker - kompas - water/voedsel-voorraad - zakmes - en een

44 • 57

voorwerp naar je keuze. Welke dingen neem je mee en waarom?

6. CREËREN Ontwerp een onderwater-vakantiepark van de toekomst. Maak een reclamefolder voor dit park waarin je de

mogelijkheden in detail beschrijft.

45 • 57

Voorbeeld 28: Tweede Wereldoorlog

Uit: Slimpuls - BS Miste Corle




4. ANALYSEREN

Opdracht 1

• Maak een quiz over de informatie die je vindt bij het beantwoorden van de volgende vragen. Speel hem met de

klas. - Hoe lang deed Hitler er over om in Duitsland aan de macht te komen? Beschrijf de weg die hij ging

met de jaartallen erbij. - Wat was de aanleiding voor de Tweede Wereldoorlog? Ga terug in de tijd.

- Op welke manier werd Nederland bij WO II betrokken? - Wat waren de redenen dat ons land het verzet snel opgaf ?

- Onderzoek de rol van de SS, de NSB en de het ondergrondse !verzet tijdens de Tweede

Wereldoorlog. - Beschrijf de voedselsituatie in Nederland en Duitsland in de !Tweede Wereldoorlog (denk aan de

jaartallen). - Wat waren in WO II de voordelen om op het platteland wonen? !Welke nadelen waren er?

46 • 57

Opdracht 2

• Onderzoek het verband tussen het ontstaan van de staat Israël en de Tweede Wereldoorlog. Houd hierover

een spreekbeurt.

• Maak een lijst van overeenkomsten en verschillen tussen de 80-jarige oorlog, WO I, WO II en een oorlog die nu

woedt.

• Presenteer je lijst en organiseer een discussie in je klas over de oplossing die je hebt bedacht.

5. EVALUEREN Opdracht 3

• Verdiep je in een huidige oorlog en bedenk serieus hoe deze beëindigd kan worden.

6. CREËREN

Opdracht 4

• Typ een verhaal met een happy-end van minimaal 2 hele pagina’s waarin alle antwoorden op de vragen in

opdracht 1 een rol spelen.

• Schrijf een brief namens de klas aan de Minister van Buitenlandse Zaken over de oplossing in opdracht 2 of 3.

47 • 57

Voorbeeld 29: Geschiedenis en f i losof ie

Uit: Handreiking Schoolexamen Klassieke Talen VWO - Rosanne Bekker - SLO

Secundair onderwijs - bovenbouw


LESOMSCHRIJVING Hieronder een aantal toetsvragen die betrekking hebben op de verschillende domeinen en eindtermen. De vragen

gaan over gelezen teksten (in het Grieks/Latijn of in vertaling) en andere cultuuruitingen.

1. KENNIS

• Noteer de zeven koningen van Rome in chronologische volgorde.

• Bekijk de afbeeldingen. Kies het gebouw waar je kenmerken van een Dorische tempel ziet. Noteer het nummer

van de betreffende afbeelding.

• Bekijk de beeldengroep van Daedalus en Icarus van Canova. Geef aan welke scène Canova hier in marmer

vastgelegd heeft.

• Geef een defnitie van het Hellenisme.

• Vul in: De Ilias en de Odyssee van Homerus behoren tot het genre …

• Geef op onderstaande tijdbalk aan wanneer Alexander de Grote regeerde.

2. BEGRIP

• Hieronder vind je een aantal uitspraken van filosofen. Verbind de

uitspraak met de betreffende filosoof. Noteer daarvoor bij elke

letter het cijfer van de juiste filosoof.

a. De substantie waaruit alles is ontstaan en waaruit alles

bestaat is water.

48 • 57

b. Door oog te hebben voor het getal is het mogelijk om

achter de waarheid te komen: de ware structuur van de

dingen.

c. Het is onmogelijk tweemaal in dezelfde rivier te stappen.

d. Van alle dingen is de mens de maat.

e. Er bestaat niets, ook als er iets zou bestaan, zou het toch

niet gekend kunnen worden.

1. Heraclitus

2. Protagoras

3. Gorgias

4. Thales

5. Pythagoras

• Geef aan de hand van het tekstfragment uit de Ion van Euripides een beschrijving van de gang van zaken bij

het raadplegen van het orakel in Delphi.

• Kruis aan welk van de getoonde beelden afkomstig is uit de Archaïsche periode.

• In de tekst vind je verschillende werkwoordsvormen. Verklaar het verschil in tijdsgebruik. Ga bij je antwoord in

op de Latijnse werkwoorden en de context.

• Leg aan de hand van de afbeelding hiernaast uit welke twee Romeinse bouwtechnische vindingen het bouwen

(ook in later tijd) enorm hebben beïnvloed.

3. TOEPASSEN

• Onderstreep in de volgende tekst drie voorbeelden van een alliteratie.

• Van de volgende zinnen is er één typerend voor de stoïsche filosofie. Kies de betreffende zin door de letter te

noteren. !Leg uit waarom deze uitspraak typerend is voor de stoïsche filosofie.

a. Homo homini lupus.

b. Bene vixit, qui bene latuit.

c. Scio me nihil scire.

d. Intellegi debet homini id esse in bonis ultimum: secundum naturam vivere.

49 • 57

e. Cogito, ergo sum.

• Noteer drie voorbeelden van virtus van Pompeius die Cicero geeft in zijn redevoering.

• Toon aan/leg uit waarom het volgende tekstfragment behoort tot de narratio.

4. ANALYSEREN

• Vergelijk de tekst van het verhaal van Actaeon uit de Metamorphosen van Ovidius met de afbeeldingen waarop

het verhaal van Actaeon staat afgebeeld.

a. Zoek nu bij elke afbeelding de passage die het best bij elke afbeelding !past. Noteer daarvoor de passage

en het nummer van de afbeelding.

b. Geef een toelichting bij je keuze. Betrek daarbij de inhoud van de passage.

• Leg op grond van wat je weet over de politieke situatie uit waarom Cicero Pompeius hier zo positief neerzet.

• Vergelijk het schilderij van Raphaël met de tekst over het Salomons oordeel uit het Oude Testament. Citeer het

Griekse tekstfragment dat het meest van toepassing is op deze tekst.

• Lees het volgende fragment uit de Ilias. Bepaal welke plaats dit fragment heeft in de reeks van gebeurtenissen

in het verhaal. Licht je antwoord toe.

5. EVALUEREN

• De Griekse dichter Kavafis (1863 - 1933) schreef aan het begin van de vorige eeuw het gedicht Ithaka. Lees

het gedicht en beantwoord daarna de volgende vragen:

a. Citeer de Nederlandse tekstelementen die zijn gebaseerd op de !Odyssee (analyse).

b. Geef je oordeel over de manier waarop de dichter gebruik heeft gemaakt van het verhaal van de Odyssee.

Geef aan waarom je dit antwoord geeft. Betrek in je antwoord je kennis van de Odyssee.

6. CREËREN Stel je bent een schilder in de tijd van de Barok (1600 - 1720). Je krijgt de opdracht een schilderij te maken voor een

aanzienlijke familie. Kies een van onderstaande mythes die als bron kunnen dienen voor je schilderij. Geef, denkend aan de eisen en wensen uit die tijd, aan:

50 • 57

• waarom je deze mythe kiest;

• welke aspecten van de mythe je zou willen benadrukken;

• welke personen er op het schilderij voorkomen;

• in welke setting je het verhaal afbeeldt.

Gebruik bij je antwoord maximaal 200 woorden. !Kies uit de volgende mythes:

- Orpheus en Eurydice;

- de schaking van Persephone door Hades;

- het verhaal van Midas.

51 • 57

Voorbeeld 30: Middeleeuwen - Romaans en gotiek

Uit: Expertisecentrum Kunsttheorie - M.T. van de Kamp - ILO-UvA

Secundair onderwijs - bovenbouw


LESOMSCHRIJVING

Romaanse kunst als fragmentarisch concept verbinden aan de Middeleeuwen, en aan de verschillen met bijv. gotische kunst. Deze kennis voor leerlingen betekenisvol maken door hen de relevantie van deze kunstvorm en de daarin aanwezige concepten (over kunst en religie) inzichtelijk te maken.

De docent maakt een powerpoint met dia's: Dom in Aken; St. Madeleine, Vézelay; St. Chapelle, Parijs; en nog aanvullende detailafbeeldingen van de Madeleine in Vézelay. De docent selecteert en kopieert een aantal afbeeldingen van romaanse en gotische werken uit de beeldhouwkunst en schilderkunst voor leerlingen waaraan zij in duo's zelfstandig kunnen gaan werken. De leerlingen krijgen hetzij een hand-out met de opdrachtbeschrijving of deze wordt in de powerpoint aangereikt. Als huiswerk voorafgaand aan deze les kunnen de leerlingen kernvragen formuleren + het antwoord daarop van een tekst die gaat over de Middeleeuwen en over de bouwkunst in de Middeleeuwen.

1. KENNIS

Laat leerlingen een aantal afbeeldingen zien van de st. Madeleine basiliek in !Vézelay. Vraag hen wat zij al weten over dit type bouwwerken en !de tijd waarin dit volgens hen gemaakt is en of zij zelf al eens dit type bouwwerken !gezien hebben misschien

• Wat weet je over dit bouwwerk? Wanneer denk je dat het !gebouwd is? Waaraan kun je dat zien? en/of:

Wanneer heb je dat geleerd?).

52 • 57

Vervolgens het bouwwerk gedetailleerd bekijken en een aantal !kenmerken opschrijven.

• Kijk eens aandachtig naar dit bouwwerk. Welke !kenmerken kun jij ontdekken? Kenmerken zijn typerende

onderdelen waaraan je dit !gebouw kunt herkennen wanneer je het vergelijkt met andere gebouwen. En

daarna: !Welke verschillen zie je tussen dit gebouw en het huis waarin jij woont? Denk hier eerst individueel

over na, en zo dadelijk vraag ik je om een reactie te geven.

2. BEGRIP

Vervolgens aan de hand van een aantal afbeeldingen van de st. Madeleine in Vézelay de bouwkunst (plattegrond, narthex met middenportaal/timpaan) bespreken en daarbij de relevante kenmerken en begrippen van de Romaanse bouwkunst kort/compact uitleggen en relateren aan denkbeelden in de Middeleeuwen over kunst en religie. Leerlingen moeten dan deze begrippen opschrijven en zouden vragen stellen wanneer zij iets niet goed gezien hebben of niet goed begrepen hebben.

3. TOEPASSEN

Daarna leerlingen uitleggen dat zij aan een opdracht gaan werken in groepjes van 2 met behulp van een aantal boeken of naslagwerken. Leerlingen laten kiezen voor één werk uit hetzij de schilderkunst of de beeldhouwkunst maar dan wel per duo zowel voor de romaanse en gotische periode een analyse maken (op basis van een aantal geprinte afbeeldingen of door henzelf geselecteerde afbeeldingen). Daarbij individueel aan een eigen kunstanalyse werken maar wel samen vergelijken (tussen romaans en gotisch) om zo de visuele kenmerken (kunstanalyse m.b.v. begrippenlijst) van beide periodes nog duidelijker te kunnen zien. Leerlingen werken dus wel in duo's maar maken ieder een eigen werk (individuele aanspreekbaarheid) omdat zij ook een individueel punt ontvangen. Geef aan dat zij dit als huiswerk individueel thuis verder moeten afronden en het werk de volgende les beoordeeld wordt; dus dat zij het uitgeprint mee moeten nemen naar de les.

4. ANALYSEREN

In dialoog met leerlingen kijken naar het bouwwerk (Vézelay) en dit vergelijken met a: de dom in Aken, b: een gotisch bouwwerk (Sainte Chapelle). Aan de hand van het bespreken van de overeenkomsten en verschillen checken of zij de kenmerken van de Romaanse kunst goed begrijpen en hen feedback geven op de antwoorden die zij geven. Hierbij leerlingen overeenkomsten en verschillen laten beargumenteren, hen laten beoordelen/evalueren welk

53 • 57

bouwwerk tot de romaanse bouwkunst behoort; categoriseren welke bouwwerken eerder romaans of gotisch zijn; rangordenen wat de belangrijkste kenmerken van de romaanse en de gotische bouwkunst zijn; laten afleiden wat zij denken dat kenmerken van de gotische bouwkunst zijn (=abstraheren).

5. EVALUEREN Tenslotte vragen aan de leerlingen om kort samen te vatten wat zij al wisten toen zij aan de les begonnen en wat zij nu bijgeleerd hebben (= reflecteren en elaboreren integreren/verbinden met bestaande kennis).

6. CREËREN

Projecteer op de beamer een afbeelding van de St. Madeleine in Vézelay. Om de les op te starten kan je twee leerlingen vragen om vanuit de Middeleeuwen te bellen met deze Engel met mobiele telefoon (Sint Jan in Den Bosch) en haar heel gedetailleerd te beschrijven wat zij gezien hebben in de bouwkunst en welke nieuwe trends in de kerkarchitectuur volgens hen zouden kunnen ontstaan op basis hiervan (voorspellen). De andere leerlingen vragen kritisch te luisteren om te kijken of de beschrijvingen kloppen: correct zijn in de beschrijving van de vormgeving van de St. Madeleine en correct zijn ten aanzien van de kennis over de romaanse kunst in de middeleeuwen en de voorspelling (= gotische kunst). De luisterende leerlingen zouden daarbij hun boek mogen gebruiken. Nadat de twee leerlingen hun verhaal verteld hebben, de luisterende leerlingen vragen om eerst de goede aspecten te laten benoemen (met correct gebruik van de begrippen voor kunstanalyse). Daarna de eventuele gemaakte fouten laten bespreken en leerlingen ook laten uitleggen waarom het fout is en hoe je deze fouten zou kunnen voorkomen (hardop denken). Tot slot van dit onderdeel de leerlingen complimenteren voor hun goede inbreng en kort samenvatten wat zij geleerd hebben.

5. EVALUEREN

Leerlingen gaan nu zelfstandig aan het werk, zij werken in duo's aan het beoordelen met de beoordelingsmatrix. Zij mogen ook in woorden samenvatten wat zij goed vinden aan de kunstanalyse van een ander duo. Zij maken ieder een individuele beoordeling. Op de beoordeling geven zij de naam aan van de leerling die de analyse gemaakt heeft en hun eigen naam.

54 • 57

Les:

Leerjaar:


LESOMSCHRIJVING

1. KENNIS

2. BEGRIP

55 • 57

3. TOEPASSEN

4. ANALYSEREN

5. EVALUEREN

6. CREËREN

56 • 57

2 Literatuur• Anderson, L. W. & Krathwohl, D.R., et al (2001) A taxonomy for learning, teaching and assessing: A revision of Bloom’s taxonomy

of educational objectives. New York: Longman • Brouwer, G., Ahlers, L. (2011). Knappe koppen in de klas. Amersfoort: Wilco. ! • Coucke, Y. (2013). PIP-project De Middeleeuwen. Meilegem: De Sterrebloem. • Forte, I., & Schurr, S. (1995). The All-New Science Mind Stretchers: Interdisciplinary Units to Teach Science Concepts and

Strengthen Thinking Skills. Nashville. Incentive Publications. - vert. Janneke Breedijk • Goris, M. (2007). Handreiking schoolexamen klassieke talen vwo. Enschede: SLO. • Plannex, Taxonomie van Bloom, http://www.plannex.nl/index.php/2011/12/12/taxonomie-van-bloom/, geraadpleegd

25/05/2016. • SLO, Cursus Curriculumontwerp, Checklist 'taxonomie van Bloom', http://cursuscurriculumontwerp.slo.nl, geraadpleegd

25/05/2016. • SLO, Stimulerend signaleren, Leermaterialen, http://talentstimuleren.nl/thema/stimulerend-signaleren/leermateriaal, geraadpleegd

25/05/2016. • UNC Charlotte, Center for Teaching and Learning, http://teaching.uncc.edu/articles-books/best-practice-articles/goals-

objectives/blooms-taxonomy-educational-objectives, geraadpleegd 25/10/2013. • Valcke, M. (2010). Onderwijskunde als ontwerpwetenschap. Een inleiding voor ontwikkelaars van instructie en voor toekomstige

leerkrachten. Gent: Academia Press. • Van Diemen, M. (2011). Drie biggetjes, http://www.hboke.nl/bibliotheek/bibliotheek.html, geraadpleegd 25/10/2013. • Van Dijk, B. (2013). Taxonomie van Bloom, http://knappe-koppies.blogspot.be/2013/06/taxonomie-van-bloom.html,

geraadpleegd 15/9/2016.

Hulp nodig in jouw school?

www.giftedacademy.be [email protected] +32 (0)468 49 89 95

Een medewerker in jouw regio?

www.hoogbloeier.be [email protected] +32 (0)468 09 66 44

©Hoogbloeier cvba

Bloom als verrijkingsmethode nog meer voorbeelden · 2019-10-06 · was zo verdrietig dat hij de...

Documents

Transcript of Bloom als verrijkingsmethode nog meer voorbeelden · 2019-10-06 · was zo verdrietig dat hij de...