Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

23
Struktur dan Mekanisme System Pencernaan Lambung dan Intestinum Dewi dyanwahyuni permata putri syahril Fakultas Kedokteran Universitas Kristen Krida acana Jl. Arjuna Utara No.6, Jakarta Barat 1151 0  No. Telp (021) 569 4-2061, E-a!l " #e$!.2014 %k10&'!!ta*.Ukr!+a.A.+  Abstract The digestive system is one of the body's mechanisms to maintain sustainability.The digestive system involve gastrointestinal tract and organs, from mouth to anal. The mechanism of the digestive system can be divided intomotility, secretion, digestion and absorption, which is different in each organ and digestive tract.Through the digestive system nutrients, water and electrolytes that we consume can be transferred to the internal environment of the body.  Keyword: digestive tract, motility , secretion, absorbtion. !bstrak !*te/ penernaan /erupak an *al a *atu /ekan!*/e tuu untuk /e/pertaankan kelan*unan !+up. !*te/ penernaan /el!atkan * aluran penernaan /aupun oran-oran, 3an terentan /ula! +ar! /ulut !na anu*.ekan!*/e pa+a *!*te/ penernaan +apat +! e+a kan /en ja+! /ot !l!t a*, *ekre*! , pen ernaan +an pen3er apa n 3an er e+ a-e +a /ekan !*/en3 a pa+a *et!ap ora n /aup un *aluran penernaa n.elal u! *!*te/ penernaan nutr!ent, a!r +an elektrol!t 3an k!ta kon*u/*! +apat +!p!n+akan ke l!nkunan !nternal tuu. ata kun!" *aluran penernaan, /ot!l!ta*, *ekre*!, pen3erapan. Pendahuluan anu*! a /eru pakan or an !*/e 3an t!+ak +ap at /e/ua t /ak ana n *en+!r ! atau +!*eut *eaa! oran!*/e eterotro%. e/ua keutuan /akanan +!+atankan +ar! luar untuk /e/enu! keutuan ener! +an untuk *!*te*!* at 3an +!utukan +ala/ tuu. akluk !+up ku*u*n3a /anu*!a *elalu /e/utukan *upla! /akanan. eelu/ +apat +!unakan ole tuu, /akanan +!erna +ala/ *3*te/ penernaan. !*te/ pener naan !n! +!/ula! +ar! rona /ulut *a/pa! ke anu*. !*te/ penernaan jua /el!atkan eerapa oran ta/aan 1

Transcript of Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 1/23

Struktur dan Mekanisme System Pencernaan Lambung dan Intestinum

Dewi dyanwahyuni permata putri syahril

Fakultas Kedokteran

Universitas Kristen Krida acana

Jl. Arjuna Utara No.6, Jakarta Barat 11510

 No. Telp (021) 5694-2061, E-a!l " #e$!.2014%k10&'!!ta*.Ukr!+a.A.+

 Abstract 

The digestive system is one of the body's mechanisms to maintain sustainability.The digestive system

involve gastrointestinal tract and organs, from mouth to anal. The mechanism of the digestive system

can be divided intomotility, secretion, digestion and absorption, which is different in each organ and 

digestive tract.Through the digestive system nutrients, water and electrolytes that we consume can betransferred to the internal environment of the body.

 Keyword: digestive tract, motility, secretion, absorbtion.

!bstrak 

!*te/ penernaan /erupakan *ala *atu /ekan!*/e tuu untuk /e/pertaankan

kelan*unan !+up. !*te/ penernaan /el!atkan *aluran penernaan /aupun oran-oran,

3an terentan /ula! +ar! /ulut !na anu*.ekan!*/e pa+a *!*te/ penernaan +apat+!e+akan /enja+! /ot!l!ta*, *ekre*!, penernaan +an pen3erapan 3an ere+a-e+a

/ekan!*/en3a pa+a *et!ap oran /aupun *aluran penernaan.elalu! *!*te/ penernaan

nutr!ent, a!r +an elektrol!t 3an k!ta kon*u/*! +apat +!p!n+akan ke l!nkunan !nternal

tuu.

ata kun!" *aluran penernaan, /ot!l!ta*, *ekre*!, pen3erapan.

Pendahuluan

anu*!a /erupakan oran!*/e 3an t!+ak +apat /e/uat /akanan *en+!r! atau

+!*eut *eaa! oran!*/e eterotro%. e/ua keutuan /akanan +!+atankan +ar! luar untuk 

/e/enu! keutuan ener! +an untuk *!*te*!* at 3an +!utukan +ala/ tuu. akluk 

!+up ku*u*n3a /anu*!a *elalu /e/utukan *upla! /akanan. eelu/ +apat +!unakan

ole tuu, /akanan +!erna +ala/ *3*te/ penernaan. !*te/ penernaan !n! +!/ula! +ar!

rona /ulut *a/pa! ke anu*. !*te/ penernaan jua /el!atkan eerapa oran ta/aan

1

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 2/23

3an erperan +ala/ /e/antu pro*e* penernaan *epert! at! +an pankrea*. !*te/

 penernaan a+ala penanuran aan /akanan (/ekan!*en!/at!*, k!/!a +an /!kro!a)

+ar! entuk ko/plek (/olekul e*ar) /enja+! *e+erana (aan pen3u*un) +ala/ *aluran

erna. Tujuan uta/a +ar! penernaan !tu *en+!r! a+ala untuk /enua aan ko/plek 

/enja+! *e+erana.

!*te/ penernaan /erupakan *uatu /ekan!*/e 3an er%un*! untuk /e/!n+akan

at !! atau nutr!*!, a!r +an elektrol!t +ar! /akanan 3an k!ta /akan ke l!nkunan !nternal

tuu. #enan a+an3a /ekan!*/e penernaan +ala/ tuu /aka tuu akan /ena*!lkan

ener! 3an +apat k!ta paka! untuk erakt!!ta*. akanan 3an k!ta kon*u/*! jua

/erupakan *u/er aan untuk pera!kan, pe/aruan, +an pena/aan jar!nan tuu.

Be!tu pent!nn3a pro*e* penernaan +ala/ tuu *e!na apa!la a+a anuan pa+a

*!*te/ penernaan /aka pro*e* penernaan akan tera/at.

Struktur Makroskopis dan Mikroskopis Saluran Pencernaan

a" #ongga mulut $cavum oris"

ula! +ar! r!/a or!* +an erka!r +! !*t/u* %au!u/. ela!n /erupakan per/ulaan

*!*te/ penernaan jua er%un*! *eaa! rona 3an +!lalu! u+ara pernapa*an +an jua

 pent!n untuk pe/entukan *uara. Tera! +ala/ e*t!ulu/ or!* +an au/ or!* propr!u/.

7e*t!ulu/ or!* /erupakan +aera +!antara uae +! *eela luar +an !! el!! +enan

 proe**u* aleolar!*n3a +! *eela +ala/. Buae /erupakan +aera +!antara anulu* or!*

*a/pa! tep! /./a**eter *e+ankan !! el!! terletak pa+a proe**u* aleolar!* 3an +!lap!*!

ole *elaput len+er +an /en+apat pen+araan +ar! aan-aan a.%a!al!* rr.aleolar!*

*uper!or* +an a.!n%ra or!tal!* r.aleolar!* *uper!or anter!or untuk !! el!! ata* +an

a.aleolar!* !n%er!or aan a.%a!al!* untuk !! el!! a$a. #! *eela +epan +ar! rona

/ulut a+a la!u/ (!!r) 3an *al!n eruunan +! *u+ut kanan +an k!r! pa+a anulu* or!*.elaput len+er /elap!*! e*t!ulu/ or!* +! *eela +ala/. #! ar!* tena ter+apat *uatu

l!patan 3an /enuunkan !!r +enan proe**u* aleolar!* +an +!na/akan %renulu/

la!! *upr!or!* et !n%er!or!*. 8er+araan ole aa.la!al!* *uper!or* et !n%er!or*, aan a.%a!al!*

+an a.te/poral!* *uper%!!al!*. 8er*ara%an kul!t $aja ole aan-aan n.tr!e/!nu* 7 +an

otot-otot $aja ole aan-aan n.%a!al!*. au/ or!* propr!u/, ata*-ata*n3a a+ala

+!*eela anter!or +an *a/p!n ter+apat aru* +ental!* +enan proe**u* aleolar!*n3a, +!

*eela ata* ole palatu/ +uru/ et /olle, *eela a$a ole +!a%ra/a or!*, *eela

 elakan ole !*t/u* %au!u/ +an !*!n3a l!+a. 1

2

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 3/23

*t/u* %au!u/ a+ala uunan antara rona /ulut +an oropar3n. B!la /ulut

+!uka akan ta/pak +ua lenkun 3a!tu aru* palatolo**u* +! +epan 3an le! ke lateral

+an aru* palatopar3neu* +! elakan 3an le! ke /e+!al. #!antara ke+ua aru* ter*eut

ter+apat *!nu* ton*!llar!*, +! +ala/ /ana terletak ton*!lla palat!ne (a/an+el). 8en+araan ole

a.ton*!llar!* aan a.%a!al!* +an +!per*ara%! ole pleu* ton*!llar!* 3an terentuk +ar! n.:

+an n.:.1

;!+a teruta/a ter+!r! ata* otot-otot 3an +!e+akan /enja+! otot ek*tr!n*!k 3an

 er%un*! /enerakkan l!+a +an otot !ntr!n*!k 3an /erua entuk l!+a. <tot-otot

ek*tr!n*!k a+ala /.en!olo**u*, /.3olo**u*, /.*t3lolo**u* +an /.*alatolo**u*

*e+ankan otot-otot !ntr!n*!k a+ala /.ert!al!*, /.lon!tu+!nal!* *uper!or et !n%er!or *erta

/.tran*er*al!*. e/ua otot ek*tr!n*!k +an !ntr!n*! (/otor!k) +!per*ara%! ole n.3polo**u*

keual! /.palatolo**u* 3an +!per*ara%! ole n.lo**opar3neu*. e+ankan *en*or!kn3a

2= anter!or untuk *en*!le ole n.l!nual!* +an peneap ole or+a t3/pan! (n.7) +an

 a!an 1= po*ter!or a!an *en*!el ole n.: +an : peneap ole n.:. 1

elenjar-kelenjar lu+a pa+a /ulut tera! ata* = 3a!tu" lan+ula parot!*,

*u/an+!ular!* +an lan+ula l!nual!*. >lan+ula *ul!nual!* /erupakan *aluran keluar 

 pal!n ke!l. 8a+a lan+ula *u/an+!ular!* ter+apat +utu* $arton! +an pa+a lan+ula

 parot!* ter+apat +utu* parot!+!u* *tenonlanu* (*ten*en) 3an /erupakan pap!lla *al!ar!a

*et!n! /olar ata* ke-2. Ter+apat 4 otot penun3a pa+a /ulut 3an /elekatkan /an+!ula

 pa+a a*!* ran!a 3a!tu /./a**eter, /.te/poral!*, /.pter3o!+eu* lateral!* +an

/.pter3o!+eu* /e+!al!*. 8er*ara%an otot-otot !n! ole n./an+!ular!* (port!o /!nor 

n.tr!e/!n! 7=).1

b" Pharyn%

8ar3n a+ala *uatu p!pa /u*ulo%a*!al 3an kontrakt!l. 8ar3n !n! terentan +!antara a*!* ran!a *eela ran!al +an erak!r pa+a oe*opau* +! *eela kau+al *et!n!

ertera e!al!* ke-6. 8ar3n ter+!r! +ar! na*opar3n, oropar3n, +an lar!nopar3n.

;ar!nopar3n a+a +! elakan ep!lot!* +an lar!n 3an ke/u+!an eruunan +enan

e*opau* +! a!an a$a. akanan /ele$at! oropar3n +an lar!nopar3n /a*uk ke

+ala/ e*opau* *e+ankan na*opar3n er%un*! untuk pernapa*an.2

c" &sophagus

3

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 4/23

<e*opau* a+ala *uatu p!pa /u*ular *epanjan 25 / 3an /erupakan lanjutan

+ar! par3n +an /ula! +! tep! a$a art!lae r!o!+ea *et!n! ertera er!al!* 6 +an

 erak!r +! ar+!a entr!ul! *et!n! ertera toraal :-:. <e*opau* +apat +!e+akan

ata* = a!an 3a!tu par* er!al!* *et!n! 6-&, par* toraal!* (T -:) +an par*

a+o/!nal!*. 8a+a oe*opau* par* er!al!*, a!an !n! turun luru* +! !+an /e+!an,

ke/u+!an /elenkun *e+!k!t ke k!r! +! a!an ak!r. Alat-alat +!*ek!tarn3a a+ala +! *eela

anter!or a+a traea +an lan+ula t3ro!+ea, *eela po*ter!or a+a orpora ertera 6-&,

*eela lateral kanan +an k!r! ter+apat aa.arot!* o//un!* +an nn.reurren*lar3nea

!n%er!or.2

8a+a par* toraal!* e*opau*, +!*!n! e*opau* /a*uk /e+!a*t!nu/ *uper!u*,

ke/u+!an /elalu! /e+!a*t!nu/ po*ter!u*. 8erjalanann3a +ar! *!*! k!r! ar!* /e+!an /e/elok 

ke tena la! *et!n! ertera t.: +! +epan aorta +e*en+en*. Alat-alat +!*ek!tarn3a +ar!

ata* ke a$a a+ala +! anter!or ter+apat traea, ronku* pr!n!pal!* *!n!*tra, per!ar+!u/

 par!etale atr!u/ *!n!*tra +an +!a%ra/a *e+ankan +! po*ter!or ter+apat orpora erterae t.-

:, +utu* tora!u*, ena a3o*, aorta +e*en+en*aorta toraal!*. 8a+a a!an lateral k!r!

ter+apat aru* aorta +enan n.reurent *!n!*tra, arter! *ula!a *!n!*tra, +utu* tora!u*

+an pleura /e+!a*t!nal!* *!n!*tra, *e+ankan pa+a lateral kanan ter+apat pleura /e+!a*t!nal!*

+etra +an ena a3o*. 2

8a+a par* a+o/!nal!*, *etela /ele$at! !atu* oe*opau* +!a%ra/at!* oe*opau*

*a/pa! +! au/ a+o/!nal!* pa+a %a!e* po*ter!or lou* *!n!*ter epat!* +an +!l!put! ole

 per!toneu/ +ar! o/entu/ /aju* pa+a *!*! +epan +an k!r!. 8er*ara%an *!/pat!* oe*opau*

/erupakan aan-aan trunu* *3/pat!u* par* toraal!* ata* +an *ara% para*!/pat!*

+ar! aan N.: +an n.reurent. #! a$a !lu* pul/on!*, nn.a! /e/entuk pleu* pa+a

+!n+!n e*opau* 3an k!r! ke *!*! +epann3a +an 3an kanan ke *!*! elakan. 2

<e*opau* +!lap!*! ole ep!tel erlap!* epen tanpa lap!*an tan+uk. #ala/ *u/uko*a

ter+apat kelo/pokan kelenjar pena*!l /uku* ke!l, 3a!tu kelenjar e*o%aeal. 8a+a la/!na

 propr!a +ekat la/un ter+apat kelo/pokan kelenjar 3an +!*eut kelenjar kar+!a e*o%au* 3an

 jua /ena*!lkan /uku*. 8a+a ujun +!*tal e*o%au*, lap!*an ototn3a ter+!r! ata* *erat otot polo*,

 pa+a a!an tena ter+apat a/puran *erat otot erar!* (ranka) +an *erat otot polo*, pa+a

ujun prok*!/al ter+apat *erat otot ranka. ?an3a a!an e*o%au* +ala/ rona per!toneu/

3an +!tutup! ole *ero*a. !*an3a +!tutup! lap!*an jar!nan !kat lonar 3an +!*eut

a+ent!*!a.=

4

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 5/23

1. Tun!ka /uko*a   Ep!tel erlp!* epen tanpa lap!*an tan+uk. 8a+a la/!na propr!a

+!+apat! kelenjar /uku* tuulo*a ko/plek* (kel.*uper%!*!al) 3an /erupakan perlua*an

kelenjar kar+!a.

2. Tun!ka *u/uko*a Ter+apat kelenjar /uku* tuulo*a ko/plek* 3an +!*eut kelenjar 

*u/uko*a (oe*opaeal lan+*).

=. Tun!ka /u*kular!*" 8a+a 1= prok*!/al ter+!r! +ar! otot lur!k , 1= tena ter+!r! +ar!

a/puran otot polo* +an lur!k, 1= +!*tal *elurun3a otot polo*.

d" Lambung $'aster"

>a*ter terletak +! a!an ata* a+o/en, terentan +ar! per/ukaan a$a aru*

o*tal!* *!n!*tra *a/pa! re!o ep!a*tr!a +an u/!l!al!*. ea!an e*ar a*ter terletak +!

 a$a o*tae a!an a$a. ;a/un /e/!ll!k! 4 a!an +ar! *uper!or ke !n%er!or, 3a!tu

kar+!ak a*ter, %un+u* a*ter, orpu* a*ter, +an p3loru* (antru/ p3lor!u/ /erupakan

 a!ann3a). @un+u* a*ter *er!n +!*eut jua kua la/un, karena letakn3a 3an pal!n

ata*, +an entukn3a /elenkun *epert! kua. ar+!ak /erupakan /uara +ar! oe*opau*

untuk *elanjutn3a /enuju a*ter, *e+ankan p3loru* /erupakan /uara +ar! a*ter untuk 

*elanjutn3a +!teru*kan ke +uo+enu/.4

et!ap perata*an antara oran ter*eut ter+apat *p!nter. p!nter 

a*troe*opaeal, terletak antara ujun oe*opau* +enan kar+!ak a*ter. p!nter p!lor3,

/enen+al!kan peno*onan !*! la/un ke +uo+enu/. p!nter !n! ter+!r! ata* lap!*an otot

 polo* *!rkular 3an /eneal. <r!%!*!u/ kar+!ak /erupakan te/pat /a*ukn3a !*! oe*opau*

ke la/un, /enea re%luk* !*! la/un ke oe*opau*.4

;a/un /e/!l!k! 2 lekukan atau !n!*ura. an perta/a a+ala, !n!*ura pa+a

kuratura /!nor, pa+a *a/unan antara orpu* +an antru/ p!lor!, +!*eut !n!*ura anular!*.

e+ankan pa+a kuratura /a3or, +! a!an *uper!or, +ekat %un+u* a*ter, ter+apat !n!*ura

kar+!a. ;ap!*an +!n+!n a*ter ukup ka*, +!tan+a! +enan tun!ka /uko*an3a 3an ter+!r!

ata* l!patan-l!patan 3an +!*eut jua pl!a a*tr!ae. Tun!ka *u/uko*a +an /u*kular!* *a/a

*epert! oran-oran penernaan la!nn3a. 8a+a *u/uko*a ter+apat pleu* /e!**ner,

*e+ankan pa+a tun!ka /u*kular!* ter+apat otot-otot 3an *!rkuler +an lon!tu+!nal. 8a+a

tun!ka *ero*an3a ter+apat o/entu/ /!nu* +an /aju*. </entu/ /!nu* /elekat ke kuratura

/!nor +an o/entu/ /aju* ke kuratura /a3or. e+ua o/entu/ !n! /e/a$a +ara +an

l!/%e ke la/un. uko*a la/un erl!pat-l!pat (ruae).  ;a/un ter+!r! ata* e/pat

lap!*an" 4

• ;ap!*an per!toneal luar atau lap!*an *ero*a 3an /erupakan a!an +ar! per!toneu/

!*eral!*. #ua lap!*an per!toneu/ !*eral /en3atu pa+a kuratura /!nor la/un +an

5

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 6/23

+uo+enu/, /e/anjan keara at! /e/entuk o/entu/ /!nu*. ;!patan per!toneu/

3an keluar +ar! oran *atu /enuju oran la!n +!*eut l!a/entu/. 8a+a kuratura /a3or 

 per!toneu/ teru* ke a$a /e/entuk o/entu/ /a3u*.

• ;ap!*an erotot 3an ter+!r! ata* t!a lap!*" *eraut lon!tu+!nal, 3an t!+ak +ala/ +an

 er*a/un +enan otot e*o%au*, *eraut *!rkuler 3an pal!n teal +an terletak +!

 p!loru* *erta /e/entuk otot *%!nter, +an era+a +! a$a lap!*an perta/a, +an *eraut

ol!k 3an teruta/a +!ju/pa! pa+a %un+u* la/un +an erjalan +ar! or!%!*!u/ kar+!ak,

ke/u+!an /e/elok ke a$a /elalu! kuratura /!nor (lenkun ke!l).

• ;ap!*an *u/uko*a 3an ter+!r! ata* jar!nan areolar er!*! pe/ulu +ara +an *aluran

l!/%e. ;ap!*an /uko*a 3an terletak +! *eela +ala/, teal +an ter+!r! ata* an3ak 

kerutan atau ruue, 3an !lan !la oran !tu /ene/an karena er!*! /akanan.

e/ran /uko*a +!lap!*! ep!tel!u/ *!l!n+r!* +an er!*! an3ak *aluran l!/%e. e/ua *el-*el !tu /eneluarkan *ekret /uku*. 8er/ukaan /uko*a !n! +!l!nta*! *aluran-*aluran ke!l

+ar! kelenjar-kelenjar la/un. e/ua !n! erjalan +ar! kelenjar la/un tuuler 3an

 eraan-aan +an luan-luan *alurann3a +!lap!*! ole ep!tel!u/ *!l!n+er.

Ep!tel!u/ !n! er*a/un +enan per/ukaan /uko*a +ar! la/un. Ep!tel!u/ +ar!

 a!an kelejar 3an /eneluarkan *ekret erua-ua +an ere+a-e+a +! eerapa

+aera la/un.

;a/un /en+apat +ara *eara ek*klu*!% +ar! aan-aan a!* oel!aa.

7a*kular!*a*! a*ter ole a.a*tr!ka *!n!*tra et +etra (untuk kuratura /!nor),

a.a*troep!plo!a +etra +an *!n!*tra (kuratura /a3or), +an a.a*tr!a re!* (+aera %un+u*

a*ter). Trunu* aal anter!or +an po*ter!or, erjalan ke a$a *epanjan kuratura /!nor,

*eaa! *ara% latarjet anter!or +an po*ter!or +!/ana terja+! peraanan ter/!nal 3an

/e/per*ara%! la/un *eaa! *ara% para*!/pat!*. e+ankan *ara% *!/pat!*n3a, ter+!r! +ar!

*eraut preanl!on!, 3a!tu n.*plann!u* toraal!*. erta *eraut po*tanl!on!, 3a!tu

anl!on pleu* el!au* (+aera lu/al 1). 4

e" Usus (alus $Intestinum )enue"

A$al !nte*t!nu/ tenue atau u*u* alu* a+ala +uo+enu/ atau u*u* +uaela* jar!.

Ter+!r! ata* e/pat a!an 3a!tu par* *uper!or, par* +e*en+en*, par* !n%er!or +an par*

a*en+en*. 8ar* *uper!or +uo+en! terletak pa+a !+an tran*p3lor! 3an er/ula +ar! p3loru*

/enuju ke elakan +ar! erak!r +! %leura +uo+enale *uper!or. 8ar* +e*en+en* er/ula

+ar! %leura +uo+en! *uper!or eral! ke a$a +an ke/u+!an /e/elok ke k!r! +!*eut*eaa! %leura +uo+en! !n%er!or. et!n! erterae lu/al!* = par* !n%er!or +uo+en! akan

6

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 7/23

/en3!lan ar!* tena erjalan ke k!r! untuk ke/u+!an erjalan ke ara ata* +an erak!r 

*eaa! par* a*en+en* +uo+en!. 8ar* a*en+en* +uo+en! terletak *et!n! erterae lu/al 2,

kuran le! 2,5 / *eela k!r! ar!* tena. etela *a/pa! +! elakan la/un, par*

a*en+en* +uo+en! akan /e/elok ke a$a pa+a lenkunan 3an +!*eut *eaa! %leura

+uo+enojejunal!*. 8a+a %leura !n! ter+apat l!a/entu/ penuun +enan oe*opau* 3an

+!*eut l!a/entu/ Tre!t. 5

#uo+enu/ +!per+ara! ole a.>a*tro+uo+enal!* 3an /erupakan aan +ar!

a.?epat!a o//un!* 3an akan /e/per+ara! +!n+!n po*ter!or +uo+enu/ +an jua

+!+ara! ole a.8anreat!o+uo+enal!* uper!or (anter!or +an po*ter!or) 3an erjalan antara

 par* +e*en+en* +uo+en! +an aput pankrea*. a.8anreat!o+uo+enal!* !n%er!or 3an

/erupakan aan +ar! a.e*enter!a uper!or jua /en+ara! +uo+enu/. ela!n +uo+enu/,

25 prok*!/al u*u* alu* /erupakan jejunu/ *e+ankan =5 +!*tal *!*an3a /erupakan !leu/.

;!nkaran-l!nkaran jejunu/ en+erun /en!*! re!on u/!l!kal!* *e+ankan !leu/ /en!*!

 a!an a$a a+o/en +an pel!*. 8ere+aan +ar! +uo+enu/ +an jejunu/ a+ala, pa+a

 jejunu/ kelenjar eta en!nn3a *ol!ter *e+ankan pa+a !leu/ kelenjar eta en!nn3a a+a

3an *ol!ter /aupun erkelo/pok (areat plaue pe3er!). T!+ak an3a !tu, pere+aan +ar!

+uo+enu/ +an !leu/ +apat k!ta l!at pa+a a*a reta +an ara+en3a. 8a+a jejunu/

+!a/etern3a le! teal +ar! !leu/, /e/!l!k! a*a reta 3an panjan +an ara+e *atu t!nkat

*e+ankan pa+a !leu/ 3an er+!a/eter le! ke!l +ar! jejunu/ /e/!l!k! a*a reta 3an

 pen+ek +an ara+e* 3an ert!nkat *a/pa! t!a t!nkat. #!a! +ala/ = a!an 3a!tu"

+uo+enu/, jejunu/ +an !leu/. Ep!tel ter+!r! +ar! *elap!* torak +an *el olet. el torak pa+a

 a!an ap!kaln3a ter+apat ru* or+er/!kro!l! 3an /e/perlua* per/ukaan a*orpt!%.

Jua /enan+un en!/-en!/ penernaan (alkal!ne %o*%ata*e, /alta*e, +an la!n-la!n). el

olet ke ara +!*tal /ak!n an3ak. Ter+apat !l! !nte*t!nal, !l! +! +uo+enu/ entukn3a

lear, +! jejunu/ un+ar *epert! l!+a +an pa+a !leu/ erentuk jar!. Ter+apat pl!ka !rkular!*

erkr!n!" l!patan /uko*a +an *u/uko*a.6 

8a+a jejunu/ pl!ka kerkr!n! t!n!-t!n!. epanjan /e/ran /uko*a ter+apat

kelenjar nte*t!nal!* (r3ptu*;!eerkun), tuulo*a *!/plek*, 3an er/uara +! antara !l!

!nte*t!nal!*. 8a+a +a*ar r3ptu* ter+apat *el panet, +! a!an ap!kaln3a /enan+un ranula

eo*!no%!l!a. el-*el r3ptu* /enant!kan *el-*el ep!tel per/ukaan 3an ru*ak. 8a+a

+uo+enu/ ter+apat kelenjar runner, ko/plek* tuulo*a eraan, /uku*. 8a+a jejunu/

t!+ak ter+apat kelenjar runner ataupun a/!na pe3er! +an pl!a *!rkular!* kerkr!n! t!n!-

t!n!. 8a+a !leu/ ter+apat areat l!/%ono+u* atau a/!na pe3er!plaue pe3er! +! la/!na

 propr!a/elua* ke tun!ka *u/uko*a.6

7

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 8/23

*" Usus +esar $,olon"

U*u* e*ar atau kolon erentuk taun /u*kular erona +enan panjan *ek!tar 

1,5 / 3an terentan +ar! *eku/ !na kanal!* an!. #!a/eter u*u* e*ar *u+a pa*t! le!

 e*ar *ar! u*u* alu*, 3a!tu *ek!tar 6,5 /, tetap! /ak!n +ekat anu* +!a/etern3a *e/ak!n

ke!l. U*u* e*ar ter+!r! +ar! *eku/, kolon, +an rektu/.  &

8a+a *eku/ ter+apat katup !leo*ekal +an apen+!k* 3an /elekat pa+a ujun *eku/.

eku/ /enepat! +ua atau t!a !n! perta/a +ar! u*u* e*ar. atup !leo*ekal /enen+al!kan

al!ran k!/u* +ar! !leu/ ke +ala/ *eku/ +an /enea terja+!n3a al!ran al!k aan %ekal ke

+ala/ u*u* alu*. &

olon +!a! la! /enja+! kolon a*en+en, traner*u/, +e*en+en +an *!/o!+. Te/pat

kolon /e/entuk kelokan taja/ pa+a a+o/en kanan +an k!r! ata* *eara erturut-turut

+!*eut *eaa! %lek*ura epat!ka +an %lek*ura l!enal!*. olon *!/o!+ /ula! *et!n! kr!*ta

!l!aka +an /e/entuk lekukan erentuk-.  ;ap!*an otot lon!tu+!nal u*u* e*ar t!+ak 

*e/purna, tetap! terku/pul +ala/ t!a p!ta 3an +!*eut *ea! taen!a kol!. 8anjan taen!a

le! pen+ek +ar!pa+a u*u*, *e!na u*u* tertar!k +an erkerut /eentuk kantun-kantun

ke!l 3an +!*eut au*tra. Apen+!*e* ep!plo!ka a+ala kanton-kanton ke!l per!ton!u/

3an er!*! le/ak +an /elekat *epanja taen!a.  &

  U*u* e*ar *eara kl!n!* +!a! /enja+! elaan k!r! +an kanan er+a*arkan pa+a

*upla! +ara 3an +!ter!/a. Arter!a /e*entr!ka *uper!or /e/per+ara! elaan kanan (*eku/,

kolon a*en+en, +an +ua per t!a prok*!/al kolon traner*u/), +an arter!a /e*entr!ka !n%er!or 

/en+ara! a!an k!r! (*epert!a +!*tal kolon traner*u/, kolon +e*en+en, kolon *!/o!+, +an

 a!an prok*!/al rektu/). upla! +ara ta/aan ke rektu/ era*al +ar! arter! e/oro!+al!*

/e+!a +an !n%er!or 3an +!aankan +ar! arter!a !l!aka !nterna +an aorta a+o/!nal!*.

8er*ara%an u*u* e*ar +!lakukan ole *!*te/ *ara% otono/ +enan peneual!an *%!nter 

ek*terna 3an era+a +ala/ penen+al!an olunter. Can*anan *!/pat!* /ena/at

*ekre*! +an kontrak*!, *erta /eran*an *%!nter rektu/. Can*anan para*!/pat!*

/e/pun3a! e%ek 3an erla$anan. &,D

Mekanisme Saluran Pencernaan

Ter+apat 4 pro*e* penernaan +a*ar 3a!tu /ot!l!ta*, *ekre*!, penernaan, +an

 pen3erapan. ot!l!ta* /enau pa+a kontrak*! otot 3an /ena/pur +an /en+oron !*!*aluran penernaan. epert! otot a*kuler, otot polo* +! +!n+!n *aluran penernaan teru*-

8

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 9/23

/eneru* erkontrak*! +enan kekuatan ren+a 3an +!*eut tonu* 3an erperan pent!n

+ala/ /e/pertaankan tekanan pa+a !*! *aluran penernaan tetap *erta untuk /enea

+!n+!n *aluran penernaan /elear *eara per/anen *etela /enala/! +!*ten*! atau

 pereanan.9 

Ter+apat 2 jen!* /ot!l!ta* penernaan 3a!tu erakan propul*!e (/en+oron atau

/e/ajukan !*! *aluran penernaan ke +epan +enan keepatan 3an ere+a-e+a) +an

erakan /ena/pur 3an %un*!n3a /ena/pur /akanan +enan eta penernaan, erakan

ter*eut er%un*! untuk /e/antu penernaan /akanan +an /e/per/u+a pen3erapan

+enan /e/ajankan *e/ua a!an !*! u*u* ke per/ukaan pen3erapan *aluran penernaan.

eju/la eta penernaan +!*ekre*!kan ke +ala/ lu/en *aluran penernaan ole kelenjar-

kelenjar ek*okr!n. et!ap *ekre*! penernaan ter+!r! +ar! a!r, elektrol!t +an kon*t!tuen oran!k 

*pe*!%!k 3an pent!n +ala/ pro*e* penernaan *epert! en!/, ara/ e/pe+u, atau /uku*.

8enernaan /enau pa+a pro*e* penura!an /akanan +ar! 3an *trukturn3a ko/plek*

+!ua /enja+! *atuan 3an le! ke!l 3an +apat +!*erap ole en!/-en!/ 3an +!pro+uk*!

+! +ala/ *!*te/ penernaan. 9

8enernaan +!*ele*a!kan +enan a+an3a pen3erapan +an *ea!an e*ar pen3erapan

terja+! +! u*u* alu*. elalu! pro*e* pen3erapan, *atuan-*atuan ke!l 3an +apat +!*erap 3an

+!a*!lkan +ar! pro*e* penernaan ter*eut, er*a/a +enan a!r, !ta/!n, +an elektrol!t

+!p!n+akan +ar! lu/en *aluran penernaan ke +ala/ +ara atau l!/%e.  9

-. Mulut

8!ntu /a*uk ke *aluran penernaan a+ala /elalu! /ulut atau rona oral. ;uan

 erentuk !!r erotot 3an /e/antu /e/perole, /enarakan +an /ena/pun

/akanan +! /ulut. ;an!t-lan!t 3an /e/entuk atap lenkun rona /ulut /e/!*akan

/ulut +ar! *aluran !+un. eera+aann3a /e/unk!nkan ernapa* +an /enun3a atau

/en!*ap erlan*un er*a/aan. e ara +epan /ulut, palatu/ ter+!r! +ar! tulan

/e/entuk palatu/ +uru/ +an ke ara elakan /ulut, palatu/ t!+ak /e/!l!k! tulan +an

+!*eut palatu/ /ole. #! a!an elakan +ekat tenorokan, ter+apat uula 3an erperan

/entup *aluran !+un ket!ka k!ta /enelan. ;!+a er%un*! untuk /e/an+u /akanan +!

+ala/ /ulut *e$aktu k!ta /enun3a +an /enelan.9

@ar!n a+ala rona +! elakan tenorokan. Cona !tu /erupakan *aluran er*a/a untuk 

*!*te/ penernan (+enan er%un*! *eaa! penuun antara /ulut +an eo*opau* untuk 

/akanan) +an *!*te/ pernapa*an. ;anka perta/a +ala/ pro*e* penernaan +!/ulut a+ala

/a*t!ka*! atau /enun3a, /el!atkan pe/otonan, peroekan, pen!l!nan +an

 pena/puran /akanan 3an /a*uk ole !!. #!/ulut *al!a atau kelenjar a!r l!ur +!

9

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 10/23

*ekre*!kan. al!a /e/ula! penernaaan karo!+rat tetap! le! erperan pent!n +ala/

3!ene /ulut +an /e/per/u+a !ara. #!pro+uk*! ole = /aa/ kelenjar *al!a uta/a

3a!tu *ul!nual, *u/an+!ula, parot!*. ela!n !tu ter+apat kelenjar l!ur /!nor 3akn! kelenjar 

 ukal +! lap!*an /uko*a p!p!. al!a ter+!r! +ar! 99,5 ?2< *erta 0,5 prote!n +an elektrol!t.

8rote!n a!r l!ur terpent!n 3a!tu a/!la*e, /uku* +an l!*o!/. eara rata-rata *ek!tar 1-2 l!ter 

a!r l!ur +!*ekre*!kan perar!. ekre*! *al!a erk!*ar kon*tan +an +apat +!t!nkatkan /elalu!

+ua jen!* re%le *al!a 3an ere+a 3a!tu re%lek* *al!a *e+erana (t!+ak terkon+!*!) +an

re%lek* *al!a +!+apat (terkon+!*!).9,10

Ce%lek* *al!a *e+erana terja+! *e$aktu ke/ore*eptor +! +ala/ rona /ulut ere*pon

tera+ap a+an3a /akanan. 8a+a re%lek* *al!a +!+apat, peneluaran a!r l!ur terja+! tanpa

ran*anan oral. ?an3a erp!k!r, /el!at, /e/au, atau /en+enar /enena! /akanan 3an

leat +apat /e/!u peneluaran a!r l!ur /elalu! re%lek* !n!. 8enernaan +! /ulut /el!atkan

!+rol!*!* pol!*akar!+a /enja+! +!*akar!+a +an a/!la*e. Na/un *ea!an e*ar penernaan

3an +!lakukan ole en!/ !n! erlan*un +! korpu* la/un *etela /a**a /akanan +an a!r 

l!ur tetap tertelan. A/!la*e t!+ak ekerja pa+a kon+!*! a*a/. #! /ulut t!+ak terja+!

 pen3erapan /akanan. Na/un *ea!an oat +apat +!*erap /elalu! /ulu 3a!tu oat

a*o+!lator n!tr!l!*er!n untuk pa*!en jantun.9,10

/. Faring dan esophagus

ot!l!ta* 3an erka!tan +enan %ar!n +an e*opau* a+ala /enelan atau

+elut!t!on. enelan +!/ula! ket!ka *uatu olu* atau ola /akanan *eara *enaja +! +oron

ole l!+a ke a!an elakan /ulut /enuju %ar!n. Tekanan olu* +! %ar!n /eran*an

re*eptor tekanan +! %ar!n 3an ke/u+!an /en!r!/ !/pul* a%eren ke pu*at /enelan +!

/e+ulla. enelan +!/ula! *eara olunter tetap! *etela +!/ula!, pro*e* ter*eut t!+ak !*a

+!ent!kan. Taap /enelan +!a! ata* +ua /aa/ 3a!tu taap oro%ar!n +an taap e*opau*.

10

Taap oro%ar!n erlan*un *ek!tar 1 +et!k +an erupa perp!n+aan olu* +ar! /ulut

/elalu! %ar!n +an /a*uk ke e*opau*. aat /a*uk %ar!n *e$aktu /enelan, olu* aru*

+!arakan +! +ala/ e*opau* +an +!ea /a*uk ke *aluran la!n 3an eruunan +enan

%ar!n. #enan kata la!n /akanan aru* +!ea untuk ke/al! ke /ulut +enan ara *ela/a

/enelan po*!*! l!+a /enekan lan!t-lan!t kera*, +!ea /a*uk ke !+un +enan ara

uula terankat *e!na *aluran !+un tertuur, +an +!ea /a*uk ke trakea teruta/a ole

elea*! %ar!n +an penutupan erat p!ta *uara /el!nta*! luan %ar!n atau lott!* karena

*aluran pernapa*an tertutup *e/entara *aat /enelan, pernapa*an tera/at *eara *!nkat

*e!na !n+!!+u t!+ak /enoa /elakukan u*aa 3an *!a-*!a untuk ernapa*. ontrak*!

10

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 11/23

otot-otot %ar!n akan /en+oron olu* ke +ala/ e*opau*. E*opau* +!jaa ke+ua

ujunn3a ole *%!nter 3an erentuk !n!n 3an /enea le$atn3a en+a /elalu! *aluran

3an +!jaan3a. %!nter e*opau* ata* a+ala *%!nter %ar!noe*opau* +an *%!nter 

e*opau* a$a 3a!tu *%!nter a*troe*opau*.10

%!nter %ar!noe*opau* /enjaa p!ntu /a*uk e*opau* aar tetap tertutup untuk 

/enea /a*ukn3a *eju/la e*ar u+ara ke e*opau* +an la/un *aat ernapa*. Apa!la

*%!nter !n! t!+ak a+a /aka *aluran penernaan akan /ener!/a an3ak a* 3an +apat

/en3eakan erutat!on atau er*en+a$a 3an erle!an. ela/a /enelan *%!nter ter*eut

 erkontrak*! *e!na *%!nter teruka +an olu* +apat le$at ke +ala/ e*opau*. etela

 olu* era+a +ala/ e*opau*, *%!nter %ar!noe*opau* /enutup, *aluran pernapa*an

teruka, +an ernapa* +apat le/al! +!lakukan +an taap oro%ar!n *ele*a!.  10

>elo/an per!*talt!k /en+oron /akanan /ele$at! e*opau*. Ter+apat elo/an

 per!*talt!k pr!/er 3an erlan*un 5-9 +et!k +an +!kontrol ole pu*at /enelan /elalu!

 per*ara%an au*. >elo/an per!*talt!k pr!/er terja+! j!ka olu* t!+ak e*ar, na/un j!ka

 olu* e*ar atau lenket *aat tertelan, *e!na t!+ak +apat ter+oron ke la/un ole

elo/an per!*talt!k pr!/er /en!/ulkan elo/an per!*talt!k *ekun+er 3an +!peranta!

ole plek*u* *ara% !ntr!n*! +! te/pat pereanan. >elo/an !n! t!+ak /el!atkan pu*at

/enelan +an *ara% au*. %!nter a*troe*opau* /enea re%luk* !*! la/un *e$aktu

/enelan untuk /e/pertaankan *a$ar antara e*opau* +an la/un *e!na /enuran!

re%luk* !*! la/un 3an a*a/ ke e*opau*. #! e*opau* t!+ak a+a penernaan +an

 pen3erapan /akanan, na/un a+a *ekre*! /uku*.10

0. Lambung

ot!l!ta* la/un er*!%at ko/plek* +an +!kontrol ole eerapa %ator 3a!tu

 pen!*!an la/un, pen3!/panan la/un, pena/puran la/un +an peno*onan

la/un. 8en!*!an laun" j!ka ko*on, la/un /e/!l!k! olu/e *ek!tar 50 /l na/un

+apat /ene/an *a/pa! /enapa! *ek!tar 1 l!ter *e!na /en!/ulkan keteanan pa+a

+!n+!n la/un +an /en!nkatkan tekanan !ntrala/un. Celak*a*! re%lek* la/un

*e$aktu /ener!/a /akanan !n! +!*eut relak*a*! re*ept!% 3an /en!nkatkan ke/a/puan

la/un /enako/o+a*! olu/e /akanan ta/aan +enan an3a *e+!k!t /enala/!

 pen!nkatan tekanan. Celak*a*! re*ept!% +!p!u ole t!n+akan /akan +an +!peranta! ole *ara% 

au*.10,11 

8en3!/panan /akanan +! la/un erlan*un +! +aera korpu* te/pat kontrak*!

 per!*talt!k 3an *e+e/!k!an le/a untuk /ena/pur /akanan karena t!p!*n3a lap!*an otot.

11

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 12/23

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 13/23

ter!*ola*!, pulau-pulau laneran* 3an ter*ear +! *eluru panrea* 3an /en*ekre*!

or/one !n*ul!n +an lukaon. 8anrea* ek*okr!n /eneluarkan eta panrea* 3an ter+!r!

+ar! +ua ko/ponen 3a!tu *ekre*! en!/at!k poten +an *ekre*! alkal! ener 3an ka3a akan

natr!u/ !karonat (Na?<=). En!/-en!/ panrea* *eara akt!% +!*ekre*!kan ole *el

a*!nu*. et!a jen!* en!/ panrea* ter*eut a+ala en!/-en!/ proteol!t!k 3an erperan

+ala/ penernaan prote!n, en!/ a/!la*e pankrea* 3an erperan +ala/ penernaan

karo!+rat +enan ara *erupa +enan a/!la*e l!ur +an en!/ l!pa*e pankrea*, *atu-*atun3a

en!/ 3an pent!n +ala/ penernaan le/ak. o/ponen Na?<= ener +!*ekre*!kan *eara

akt!% ole *el +uktu*. ekre*! panrea* +!atur *eara or/onal untuk /e/pertaankan

netral!*a*! !*! +uo+enu/ +an untuk /enopt!/alkan penernaan.10,11

?at!, oran /etaol!k tere*ar +an terpent!n +! tuu, /elak*anakan er/aa/ %un*!.

ontr!u*!n3a untuk penernaan a+ala *ekre*! e/pe+u 3an /enan+un ara/-ara/

e/pe+u. >ara/ e/pe+u /e/antu penernaan le/ak /elalu! e%ek +eterjen /ereka +an

/e/per/u+a pen3erapan le/ak /elalu! pe/entukan /!*el 3an larut a!r 3an +apat

/enankut pro+uk penernaan le/ak ke te/pat pen3erapan. #!antara $aktu /akan,

e/pe+u +!*!/pan +an +!pekatkan +! kantun e/pe+u 3an *ela/a penernaan /akanan

+!ran*an *eara or/onal untuk erkontrak*! +an /enal!rkan e/pe+u ke +uo+enu/.

;uan +uktu* !l!ar!* ke +uo+enu/ +!jaa ole *%!nter o++! 3an /enea e/pe+u

/e/a*uk! +uo+enu/ keual! *ela/a !ne*t! /akanan. etela erpart!*!pa*! +ala/

 penernaan +an pen3erapan le/ak, ara/-ara/ e/pe+u +!rea*orp*! +an +!ke/al!kan

/elalu! *!*te/ porta epat!* ke at!. >ara/ e/pe+u +! *erap +! !leu/ ter/!nal. E/pe+u jua

/enan+un !l!ru!n, *uatu turunan a*!l penura!an e/olo!n 3an /erupakan

ek*kretor!k uta/a +ala/ %e*e*. >ara/ e/pe+u +! +aur ulan /elalu! *!rkula*!

enteroepat!k.11

2. Usus halus

U*u* alu* a+ala te/pat uta/a penernaan +an pen3erapan. e/enta*!, /ot!l!ta*

u*u* alu* 3an uta/a *eara /erata /ena/pur /akanan +enan eta panrea*, e/pe+u,

u*u* alu*, untuk /e/per/u+a penernaan, /ot!l!ta* ter*eut jua /e/anjakan pro+uk 

 penernaan ke per/ukaan a*orpt!%. #!antara $aktu /akan, terja+! ko/plek* /ot!l!ta*

/!rat!% 3an /en3apu lu/en /enja+! er*!. >eta 3an +!keluarkan ole u*u* alu* t!+ak 

/enan+un en!/ penernaan apapun. En!/-en!/ 3an +!*!nte*!* ole u*u* alu* ekerja

*eara !ntra*el +! +ala/ /e/rane ru* or+er *el ep!tel. En!/-en!/ !n! /en3ele*a!kan

 penernaan karo!+rat +an prote!n *eelu/ ke+ua jen!* at !! ter*eut /a*uk ke +ala/

13

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 14/23

+ara. 8enernaan le/ak *elurun3a +! lak*anakan +! lu/en u*u* alu* ole l!pa*e panrea*.

arena t!+ak larut a!r, pro+uk-pro+uk penernaan le/ak aru* /enjalan! *eranka!an

tran*%or/a*! 3an /e/unk!nkan /ereka +!*erap *eara pa*!% +an ak!rn3a /a*uk ke l!/%e.

U*u* alu* /en3erap a/p!r *e/ua 3an +!*aj!kan kepa+an3a, +ar! /akanan 3an /a*uk ke

*ekre*! penernaan *a/pa! *el-*el ep!tel 3an terlepa*. ?an3a, *eju/la ke!l a!ran +an

re*!+u /akanan 3an t!+ak +apat +!erna 3an /enal!r ke u*u* e*ar.10

;ap!*an +ala/ u*u* alu* /e/!l!k! a+apta*! t!n! tera+ap %un*! penernaan +an

 pen3erapan. ;ap!*an !n! /e/entuk l!patan-l!patan 3an /enan+un an3ak tonjolan

 erentuk ra/ut 3an le! alu*, /!kro!lu*. eara ke*eluruan, /o+!%!ka*!-/o+!%!ka*!

 per/ukaan !n! *anat /en!nkatkan lua* per/ukaan 3an ter*e+!a untuk /en3!/pan en!/-

en!/ +an untuk /elak*anakan pen3erapan akt!% +an pa*!%. ;ap!*an +ala/ 3an luar !a*a !n!

+!ant! *et!ap *ek!tar t!a ar! untuk /e/a*t!kan a+an3a *el-*el ep!tel 3an *eat +an

%un*!onal $alaupun kon+!*! +! +ala/ lu/en *anat kera*.9

3. Usus besar

olon teruta/a er%un*! untuk /e/ekatkan +an /en3!/pan re*!+u /akanan 3an

t!+ak +!erna +an pro+uk *!*a e/pe+u *a/pa! /ereka +apat +!el!/!na*! +ar! tuu *eaa!

%e*e*. #! kolon t!+ak terja+! *ekre*! en!/ penernaan atau pen3erapan at !!, penernaan

+an pen3erapan *e/ua at !! *u+a *ele*a! +! u*u* alu*. ontrak*! au*tra *eara la/at

/ena+uk-a+uk !*! kolon /aju-/un+ur untuk /en3ele*a!kan pen3erapan *!*a a!ran atau

elektrol!t. >erakan /a**a terja+! eerapa kal! *ear!, !a*an3a *etela /akan, 3an

/en+oron %e*e* +ala/ jarak jau. #atann3a %e*e* ke +ala/ retu/ /e/!u re%lek*

+e%eka*!, 3an +apat *eara *enaja +!ent!kan +enan kontrak*! *%!nter anu* ek*ternu*

apa!la *aat untuk /eneluarkan %e*e* t!+ak /e/unk!nkan. ekre*! /uku* 3an er*!%at

 a*a +ar! u*u* e*ar teruta/a er%un*! *eaa! pel!n+un ala/!a.1=

&n4im Pada Saluran Pencernaan

En!/ penernaan *u+a /ula! ekerja +ar! *aat /akanan /a*uk ke +ala/ /ulut

*a/pa! /akanan /a*uk ke +ala/ la/un, u*u* alu* +an u*u* e*ar. En!/ eruna untuk 

/e/ea /akanan /enja+! a!an 3an le! ke!l. Ba!an 3an le! ke!l !n!la 3an akan

+!*erap /elalu! +!n+!n u*u*. eara u/u/ en!/ /e/!l!k! *!%at ekerja pa+a *u*trat

tertentu, /e/erlukan *uu tertentu +an kea*a/an (p?) tertentu pula. uatu en!/ t!+ak 

+apat ekerja pa+a *u*trat la!n. olekul en!/ jua akan ru*ak ole *uu 3an terlalu

ren+a atau terlalu t!n!. #e/!k!an pula en!/ 3an ekerja pa+a kea+aan a*a/ t!+ak akan ekerja pa+a *ua*ana a*a +an *eal!kn3a. aa/-/aa/ en!/ penernaan 3a!tu "  1=

14

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 15/23

1. En!/ pt!al!n

En!/ pt!al!n ter+apat +! +ala/ a!r lu+a, +!a*!lkan ole kelenjar lu+a. @un*! en!/

 pt!al!n untuk /enua a/!lu/ (at tepun) /enja+! luko*a.

2. En!/ a/!la*e

En!/ a/!la*e +!a*!lkan ole kelenjar lu+a (parot!*) +! /ulut +an kelenjar pankrea*.

erja en!/ a/!la*e 3a!tu " A/!lu/ *er!n +!kenal +enan *eutan at tepun atau pat!.

A/!lu/ /erupakan karo!+rat atau *akar!+a 3an /e/!l!k! /olekul ko/plek*. En!/

a/!la*e /e/ea /olekul a/!lu/ !n! /enja+! *akar!+a +enan /olekul 3an le!

*e+erana 3a!tu /alto*a.

=. En!/ /alta*e

En!/ /alta*e ter+apat +! u*u* +ua ela* jar!, er%un*! /e/ea /olekul /alto*a

/enja+! /olekul luko*a. >luko*a /erupakan *akar!+a *e+erana (/ono*akar!+a).

olekul luko*a erukuran ke!l +an le! r!nan +ar! pa+a /alto*a, *e!na +ara+apat /enankut luko*a untuk +!a$a ke *eluru *el 3an /e/utukan.

4. En!/ pep*!n

En!/ pep*!n +!a*!lkan ole kelenjar +! la/un erupa pep*!noen. elanjutn3a

 pep*!noen ereak*! +enan a*a/ la/un /enja+! pep*!n. ara kerja en!/ pep*!n

3a!tu " En!/ pep*!n /e/ea /olekul prote!n 3an ko/plek* /enja+! /olekul 3an

le! *e+erana 3a!tu pepton. olekul pepton perlu +!pea la! aar +apat +!ankut

ole +ara.

5. En!/ tr!p*!n

En!/ tr!p*!n +!a*!lkan ole kelenjar panrea* +an +!al!rkan ke +ala/ u*u* +ua ela*

 jar! (+uo+enu/). ara kerja en!/ tr!p*!n 3a!tu "

A*a/ a/!no /e/!l!k! /olekul 3an le! *e+erana j!ka +!an+!n /olekul pepton.

olekul a*a/ a/!no !n!la 3an +!ankut +ara +an +!a$a ke *eluru *el 3an

/e/utukan. elanjutn3a *el akan /erak!t ke/al! a*a/ a/!no-a*a/ a/!no

/e/entuk prote!n untuk eraa! keutuan *el.

6. En!/ ren!n

En!/ ren!n +!a*!lkan ole kelenjar +! +!n+!n la/un. @un*! en!/ ren!n untuk 

/enen+apkan ka*e!n +ar! a!r *u*u. a*e!n /erupakan prote!n *u*u, *er!n +!*eut

keju. etela ka*e!n +!en+apkan +ar! a!r *u*u /aka at +ala/ a!r *u*u +apat +!erna.

&. A*a/ klor!+a (?l)

A*a/ klor!+a (?l) *er!n +!kenal +enan *eutan a*a/ la/un, +!a*!lkan ole

kelenjar +!+ala/ +!n+!n la/un. A*a/ klor!+a er%un*! untuk /e/unu

/!krooran!*/e tertentu 3an /a*uk er*a/a-*a/a /akanan. 8ro+uk*! a*a/ klor!+a

3an t!+ak *ta!l +an en+erun erle!, +apat /en3eakan ra+an la/un 3an

*er!n +!*eut pen3ak!t F/aF.

D. a!ran e/pe+u

15

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 16/23

a!ran e/pe+u +!a*!lkan ole at! +an +!ta/pun +ala/ kanton e/pe+u. E/pe+u

/enan+un at $arna !l!ru!n +an !l!er+!n 3an /en3eakan kotoran *!*a

 penernaan er$arna kekun!nan. E/pe+u era*al +ar! ro/akan *el +ara /era

(er!tro*!t) 3an tua atau tela ru*ak +an t!+ak +!unakan untuk /e/entuk *el +ara

/era 3an aru. @un*! e/pe+u 3a!tu /e/ea /olekul le/ak /enja+! ut!ran-

 ut!ran 3an le! alu* *e!na /e/entuk *uatu e/ul*!. ;e/ak 3an *u+a

 er$uju+ e/ul*! !n! *elanjutn3a akan +!erna /enja+! /olekul-/olekul 3an le!

*e+erana la!.

9. En!/ l!pa*e

En!/ l!pa*e +!a*!lkan ole kelenjar pankrea* +an ke/u+!an +!al!rkan ke +ala/ u*u*

+ua ela* jar! (+uo+enu/). En!/ l!pa*e jua +!a*!lkan ole la/un, tetap!

 ju/lan3a *anat *e+!k!t. ara kerja en!/ l!pa*e 3a!tu "• ;!p!+ (*epert! le/ak +an /!n3ak) /erupakan *en3a$a +enan /olekul ko/plek*

3an erukuran e*ar. olekul l!p!+ t!+ak +apat +!ankut ole a!ran eta en!n,

*e!na perlu +!pea le! +aulu /enja+! /olekul 3an le! ke!l. En!/ l!pa*e

/e/ea /olekul l!p!+ /enja+! a*a/ le/ak +an l!*erol 3an /e/!l!k! /olekul

le! *e+erana +an le! ke!l. A*a/ le/ak +an l!*erol t!+ak larut +ala/ a!r, /aka

 penankutann3a +!lakukan ole a!ran eta en!n (l!/%e). 

Fisiologi lambung

;a/un /erupakan a!an +ar! *aluran penernaan 3an erentuk *epert! kantun,

+apat er+!lata*!, +an er%un*! /enerna /akanan +!antu ole a*a/ klor!+a (?l) +an

en!/-en!/ *epert! pep*!n, ren!n, +an l!pa*e. ;a/un /e/!l!k! %un*! G%un*! uta/a, 3a!tu

%un*! penernaan +an %un*! /otor!k. eaa! %un*! penernaan +an *ekre*!, 3a!tu

 penernaan prote!n ole pep*!n +an ?l, *!nte*!* +an pelepa*an a*tr!n 3an +!penaru! ole

 prote!n 3an +!/akan, *ekre*! /uku* 3an /e/entuk *eluun +an /el!n+un! la/un

*erta *eaa! pelu/a* *e!na /akanan le! /u+a +!ankut, *ekre*! !karonat er*a/a+enan *ekre*! /uku* 3an erperan *eaa! ar!er (protek*!) +ar! a*a/ lu/en +an

 pep*!n. @un*! /otor!k la/un ter+!r! ata* pen3!/panan /akanan *a/pa! /akanan +apat

+!pro*e* +ala/ +uo+enu/, pena/puran /akanan +enan a*a/ la/un, !na

/e/entuk *uatu k!/u*, +an peno*onan /akanan +ar! la/un ke +ala/ u*u* +enan

keepatan 3an *e*ua! untuk penernaan +an a*or*! +ala/ u*u* alu*.  ;a/un /e/!l!k! 4

+a*ar /ot!l!ta* ku*u* untuk erakan pena/puran /akanan 3an +!erna +an a!ran

la/un, untuk /e/entuk a!ran pa+at 3an +!na/akan k!/u*, ke/u+!an +!ko*onkan ke

+uo+enu/. ot!l!ta* la/un ter+!r! +ar!

16

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 17/23

1) Pengisian 

ket!ka ko*on, la/un /e/!l!k! olu/e *ek!tar 50 /l, tetap! olu/e la/un +apat

 erta/a !na 1; *aat /akan. ;a/un +apat /ena/pun pen!nkatan olu/e tanpa

 an3ak /enala/! peruaan teanan +!+!n+!n!n3a +an pen!nkatan tekanan

!ntrala/un.  Ba!an !nter!or la/un /e/entuk l!patan-l!patan +ala/. e$aktu /akan,

l!patann3a /enja+! le! ke!l +an n3ar!* /en+atar *e$aktu la/un *e+!k!t /ele/a* ak!at

/akanan /a*uk. Celak*a*! re%lek* la/un *e$aktu /ener!/a /akanan +!*eut relak*a*!

re*ept!%. Celak*a*! !n! /en!nkatkan ke/a/puan la/un /ena/pun ta/aan olu/e

/akanan +enan an3a /en3eakan *e+!k!t pen!nkatan tekanan la/un. Na/un apa!la

la/un /erean erle!an +an tekanann3a /en!nkat , /aka 3an er*ankutan akan

/era*a t!+ak n3a/an. Celak*a*! re*ept!% +!p!u ole t!n+akan /akan +an +!perantara! ole

*ara% au*.10

2) Penyimpanan

*ekelo/pok *el pe/!u 3an terletak +! re!o %un+u* a!an ata* la/un

/ena*!lkan poten*!al elo/an la/at 3an /en3apu ke a$a *epanjan la/un

/enuju *%!nter p!loru* +enan %rekuen*! = kal!/en!t. 8ola r!t/!* +epolar!*a*! *pontan !n!

atau +!*eut !ra/a l!*tr!k +a*ar (BEC) terja+! teru* /eneru* +an /unk!n +!*erta! ole

kontrak*! lap!*an otot polo* *!rkular. ekal! +!/ula!, elo/an per!*talt!k /en3ear /elalu!

%un+u* +an korpu* ke antru/ +an *%!nter p!loru*. arena lap!*an otot +! %un+u* +an korpu*

t!p!* /aka kontrak*! +!a!an !n! le/a. et!ka /enapa! antru/, elo/an kontrak*!

/enja+! le! kuat karena ototn3a le! teal. arena +! %un+u* +an korpu* erakan

/ena/pur erlan*un le/a /aka /akanan 3an +!*alurkan ke la/un +ar! e*o%au*

+!*!/pan +!a!an korpu* 3an relat!% tenan tanpa /enala/! pena/puran. akanan

*eara ertaap /akanan +!*alurkan +ar! korpu* /enuju antru/ , te/pat terja+! pena/puran

/akanan.10

=) Pencampuran

ontrak*! per!*talt!k antru/ 3an kuat /ena/pur /akanan +enan *ekre*! la/un

untuk /ena*!lkan k!/u*. et!ap elo/an per!*talt!k antru/ /en+oron k!/u* /aju

/enuju *%!nter p!loru*. ontrak*! ton!k *%!nter p!loru* nor/aln3a /en3eakan *%!nter !n!

n3ar!* tertutup. ;uan 3an terentuk ukup untuk +!le$at! a!r +an a!ran la!n, tap! terlalu

ke!l untuk +!lalu! k!/u* kental, keual! terja+! kontrak*! per!*talt!k antru/ 3an le! kuat

la!.  eelu/ le! an3ak k!/u* 3an terpera* keluar, elo/an per!*talt!k /enapa!

*%!nter p!loru* +an /en3eakan *%!nter !n! erkontrak*! le! kuat, /enutup +an

/enea k!/u* /a*uk ke +uo+enu/. a**a k!/u* 3an *e+an ter+oron /aju tap! tak 

17

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 18/23

 !*a /a*uk ke +uo+enu/ tertaan /en+a+ak +! *%!nter 3an tertutup +an /e/antul al!k 

ke+ala/ antru/. >erakan /aju /un+ur !n! /ena/pur k!/u* *eara /erata +! antru/.10

1" Pengosongan

ela!n /ena/pur !*! la/un, kontrak*! per!*talt!k antru/ jua /erupakan a3a

+oron untuk /eno*onkan !*! la/un. nten*!ta* per!*talt!k antru/ +apat *anat

 erar!a*! +!a$a penaru eraa! *!n3al +ar! la/un +an +uo+enu/, karena !tu

 peno*onan la/un +!atur a!k ole %aktor la/un /aupun +uo+enu/.  @aktor +!

la/un 3an /e/penaru! keepatan peno*onan la/un teruta/a +ar! ju/la k!/u*

+! la/un. ela!n !tu, +erajat %lu!+!ta* k!/u* +! la/un /e/penaru! peno*onan

la/un. *! la/un aru* +!ua /enja+! entuk a!r kental /erata *eelu/ +!*alurkan ke

+uo+enu/. e/ak!n epat t!nkat keeneran 3an *e*ua! terapa!, *e/ak!n epat !*! la/un

*!ap +!eakua*!. @aktor-%aktor +! +uo+enu/ *anat pent!n +ala/ /enontrol keepatan

 peno*onan la/un. #uo+enu/ aru* *!ap /ener!/a k!/u* +an +apat /enun+a

 peno*onan la/un +enan /enuran! akt!!ta* per!*talt!k +! la/un *a/pa! +uo+enu/

*!ap /ena/pun le! an3ak k!/u*. Bakan j!ka la/un terean +an !*!n3a era+a +ala/

 entuk a!r, la/un t!+ak +apat /eno*onkan !*!n3a *a/pa! +uo+enu/ *!ap /enola

k!/u*.10

E/pat %aktor +uo+enu/ terpent!n 3an /e/penaru! peno*onan la/un a+alale/ak, a*a/, !perton!*!ta*, +an pereanan. A+an3a *atu atau le! ran*anan !n! +!

+uo+enu/ /enakt!%kan re*eptor +uo+enu/ 3an *e*ua!, /e/!u re*pon* *ara% atau or/on

3an /enere/ /ot!l!ta* la/un +enan /enuran! ek*!ta!l!ta* otot polo* la/un.1 ?al

3an /en3eakan /enapa eraa! ran*an +! +uo+enu/ !n! perlu /enun+a

 peno*onan la/un"

a. ;e/ak  

;e/ak +!erna +an +!*erap le! la/at +ar!pa+a nutr!en la!n. ela!n !tu, penernaan

+an pen3erapan le/ak erlan*un an3a +! +ala/ lu/en u*u* alu*. arena !tu, ket!ka

le/ak *u+a a+a  +! +uo+enu/, peno*onan la/un le! lanjut ke +ala/ +uo+enu/

terent! *a/pa! u*u* alu* *ele*a! /e/pro*e* le/ak 3an a+a +! +ala/n3a. ;e/ak a+ala

 peran*an pal!n kuat untuk /ena/at /ot!l!ta* la/un.12

 . A*a/

arena la/un /eneluarkan a*a/ !+roklor!+a (?l), /aka k!/u* 3an /a*uk ke

+uo+enu/ *anat a*a/. !/u* !n! +!netralkan ole natr!u/ !karonat 3an +!*ekre*!kan ke

+ala/ lu/en +uo+enu/ teruta/a +ar! pankrea*. A*a/ 3an elu/ ternetralkan akan

18

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 19/23

/en!r!ta*! /uko*a +uo+enu/ +an /en!nakt!%kan en!/-en!/ penernaan pankrea* 3an

+!*ekre*!kan ke +ala/ lu/en +uo+enu/. arena !tu, j!ka a*a/ 3an elu/ ternetralkan +!

+uo+enu/ akan /ena/at peno*onan le! lanjut !*! la/un 3an a*a/ *a/pa!

netral!*a*! *ele*a!.12

. ?!perton!*!ta*

e$aktu /olekul-/olekul prote!n +an tepun +!erna +! lu/en +uo+enu/ terja+!

 pe/ea*an *eju/la e*ar /olekul a*a/ a/!no +an luko*a. J!ka pen3erapan /olekul a*a/

a/!no +an luko*a !n! t!+ak /en!/an! keepatan penernaan prote!n +an karo!+rat /a-

ka *eju/la e*ar /olekul akan tetap era+a +! k!/u* +an /en!nkatkan o*/olar!ta* !*!

+uo+enu/. <*/olar!ta* erantun pa+a ju/la /olekul 3an a+a, ukan ukurann3a, +an

*atu /olekul prote!n +apat +!ura!kan /enja+! eerapa ratu* /olekul a*a/ a/!no, 3an

/a*!n-/a*!n /e/!l!k! akt!!ta* o*/ot!k *etara +enan /olekul prote!n *e/ula. ?al 3an

*a/a erlaku untuk *atu /olekul e*ar tepun, 3an /ena*!lkan an3ak /olekul luko*a

 erukuran ke!l na/un +enan akt!!ta* o*/ot!k *etara. arena +apat er+!%u*! ea*

/ene/u* +!n+!n +uo+enu/ /aka a!r /a*uk ke lu/en +uo+enu/ +ar! pla*/a j!ka

o*/olar!ta* +uo+enu/ /en!nkat. A!r +ala/ ju/la e*ar 3an /a*uk ke u*u* +ar! pla*/a

akan /en3eakan pereanan u*u* +an anuan *!rkula*! karena erkurann3a olu/e

 pla*/a. Untuk /enea e%ek-e%ek !n!, peno*onan la/un *eara re%lek* +!a/at j!ka

o*/olar!ta* !*! +uo+enu/ /ula! /en!nkat. arena !tu, ju/la /akanan 3an /a*uk ke

+uo+enu/ untuk +!erna le! lanjut /enja+! part!kel- part!kel 3an le! ke!l +an akt!% 

o*/ot!* erkuran *a/pa! pro*e* pen3erapan /e/!l!k! ke*e/patan untuk /en3u*ul.12

+. 8ereanan

!/u* 3an terlalu an3ak +! +uo+enu/ akan /ena/at peno*onan !*! la/un

le! lanjut aar +uo+enu/ /e/!l!k! $aktu untuk /e/pro*e* kele!an olu/e k!/u* 3an

*e+an +!ta/punn3a *eelu/ +uo+enu/ /ener!/a k!/u* ta/aan.12

el-*el 3an /eneluarkan eta la/un era+a +! lap!*an +ala/ la/un, /uko*a

la/un, 3an +!a! /enja+! +ua +aera ere+a" /uko*a ok*!nt!k, 3an /elap!*! korpu*

+an %un+u* +an +aera kelenjar p!loru* (p3lor! lan+ area, 8>A), 3an /elap!*! antru/.

8er/ukaan lu/!nal la/un er!*! luan-luan ke!l (%oeola) +enan kantun +ala/

3an terentuk ole pel!patan /a*uk /uko*a la/un. Ba!an perta/a +ar! !na!na*! !n!

+!*eut %oeola a*tr!a, 3an +! +a*arn3a terletak kelenjar la/un. Beraa! *el *ekretor!k 

/elap!*! a!an +ala/ !na!na*! !n!, *ea!an ek*okr!n +an *ea!an en+okr!n atau parakr!n.

#! +!n+!n %oeola a*tr!a +an kelenjar /uko*a ok*!nt!k +!te/ukan t!a jen!* *el *ekretor!k 

19

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 20/23

ek*okr!n la/un 1. el /uku* /elap!*! %oeola a*tr!a +an p!ntu /a*uk kelenjar. el-*el

!n! /eneluarkan /uku* ener. 2. Ba!an le! +ala/ +! kelenjar la/un +!lap!*! ole chief 

cell  +an *el par!etal. !e% ell 3an ju/lan3a le! an3ak /ena*!lkan prekur*or en!/

 pep*!noen.  =. el par!etal (atau ok*!nt!k) /eneluarkan ?l +an  %aktor !ntr!n*!k .  ekre*!

ek*okr!n !n! *e/uan3a +!ea*kan ke +ala/ lu/en la/un. eara kolekt!%, eraa!

*ekre*! !n! /e/entuk eta la/un. e*k!pun ?l *eenarn3a t!+ak /enerna apapun,

na/un at !n! /elakukan %un*!-%un*! *pe*!%!k 3an /e/antu penernaan 1. enakt!%kan

 prekur*or en!/ pep*!noen /enja+! en!/ akt!%, pep*!n, +an /e/entuk /e+!u/ a*a/ 3an

opt!/al a! akt!!ta* pep*!n. 2. e/antu /e/eakan jar!nan !kat +an *erat otot, /enuran!

ukuran part!kel /akanan e*ar /enja+! le! ke!l.   =. en3eakan +enatura*! prote!nH 3a!tu,

/enura!kan entuk %!nal prote!n 3an erupa ulunan (pel!patan) *e!na !katan pept!+a le!

terpajan ke en!/.  4. Ber*a/a l!*o!/ l!ur, /e/at!kan *ea!an e*ar /!krooran!*/e 3an

tertelan er*a/a /akanan, /e*k!pun *ea!an tetap lolo* +an teru* tu/u +an erke/an +!

u*u* e*ar . on*t!tuen penernaan uta/a *ekre*! la/un a+ala pep*!noen, *uatu /olekul

en!/ !nakt!% 3an +!pro+uk*! ole chief cell. #ar! ranula !n! en!/ ter*eut +!ea*kan

*eara ek*o*!to*!* +enan *t!/ula*! 3an *e*ua!. et!ka pep*!noen +!*ekre*!kan ke +ala/

lu/en la/un, ?l /e/utu*kan *epoton ke!l /olekul, /enuan3a /enja+! entuk 

akt!% en!/ pep*!n. etela terentuk, pep*!n ekerja pa+a /olekul pep*!noen la!n untuk 

/ena*!lkan le! an3ak pep*!n.10

Pencernaan pada 'aster

akanan /a*uk ke +ala/ la/un +ar! keronkonan /elalu! otot erentuk 

!n!n(*%!nter), 3an !*a /e/uka +an /enutup.  #ala/ kea+aan nor/al, *%!nter 

/enalan! /a*ukn3a ke/al! !*! la/un ke +ala/ keronkonan. ;a/un er%un*!

*eaa! u+an /akanan, 3an erkontrak*! *eara r!t/!k untuk /ena/pur /akanan

+enan en!/-en!/. el-*el 3an /elap!*! la/un /ena*!lkan at pent!n " 1=

1. uku*

uku* /el!n+un! *el-*el la/un +ar! keru*akan ole a*a/ la/un +an en!/. et!ap

kela!nan pa+a lap!*an len+!r !n! (apaka karena !n%ek*! ole akter! ?el!oater p3lor!

atau karena a*p!r!n), !*a /en3eakan keru*akan 3an /enara kepa+a terentukn3a

tukak la/un.

2. A*a/ klor!+a

20

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 21/23

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 22/23

elalu! jalur-jalur 3an *!ner!*t!k +an tu/pan t!n+! ter*eut, prote!n /en!n+uk*!

*ekre*! eta la/un 3an *anat a*a/ +an ka3a-pep*!n, 3an /elanjutkan penernaan

 prote!n 3an perta/a kal! +!/ula! ole pro*e* ter*eut.

) @a*e !nte*t!nal, /enakup %aktor-%aktor 3an era*al +ar! u*u* alu* 3an /e/penaru!

*ekre*! la/un. @a*e !n! /e/!l!k! +ua ko/ponen"

• o/ponen ek*!tator!k /erupakan pro+uk-pro+uk penernaan prote!n +! +uo+enu/

3an /eran*an *ekre*! la/un le! lanjut +enan /e/!u peneluaran a*tr!n

u*u* 3an +!a$a ole +ara ke la/un. etela a+an3a %ra/en-%ra/en prote!n

+ar! la/un, u*u* alu* /en!nkatkan *ekre*! a*tr!n untuk /e/antu la/un

/enerna prote!n.

• o/ponen !n!!tor!k, ko/ponen !n! le! +o/!nan +!an+!n ko/ponen ek*!tator!k.

o/ponen !n!!tor!k pent!n +ala/ /e/antu /enent!kan al!ran eta la/un

*e$aktu k!/u* /ula! /enal!r ke u*u* alu*.

Kesimpulan

>a*ter /e/a!nkan peranan 3an pent!n +ala/ *!*te/ penernaan tuu /anu*!a. 3a

/enja+! te/pat untuk pena/puran /akanan +an pen3!/panan /akanan *eelu/ +!teru*kan

ke +uo+enu/. 8ro+uk*! a*a/ la/un +!perlukan ole tuu /anu*!a untuk /e/antu

 penernaan /akanan 3an /a*uk ke +ala/ la/un, na/un j!ka +ala/ kea+aan erle!,

/aka a*a/ la/un akan /eru*ak per/ukaan la/un *e!na /en3eakan n3er! pa+a

ulu at!.

Da*tar Pustaka

1. I!na/! I, !n+anen , ;!*t!a$at3 E. !*te/ +!e*t!u*. Jakarta"@akulta* e+okteran

Un!er*!ta* r!*ten r!+a IaanaH2010

2. >!*on, J. @!*!olo! +an anato/! /o+ern untuk pera$at. 2n+ e+. Jakarta" E>H200=

=. >una$!ja3a @, arta$!una E. 8enuntun prat!ku/ ku/pulan %oto /!kro*kop!k !*tolo!.

Jakarta"Un!er*!ta* Tr!*akt!, 200&

4. @!ore . Atla* !*tolo!" #! @!ore +enan korela*! %un*!onal. E+!*! ke-9. Jakarta"

8ener!t Buku e+okteran E>H 200=..14&-229.

5. 8arker . Te u/an o+3 ook. En*!klope+!a tuu /anu*!a. Jakarta"ErlanaH 2009.

.1&0- 90

6. ale I, ;eonar+t ?, 8later I. Atla* er$arna +an tek* anato/! /anu*!a" Alat-alat

+ala/. Jakarta" 8ener!t ?!pokrate*, 200=.&. @a! <, o%%at #. At a lane" Anato/!. Jakarta" 8ener!t Erlana, 2004.

22

7/26/2019 Blok 9 Sp Dewi File 2 Fix

http://slidepdf.com/reader/full/blok-9-sp-dewi-file-2-fix 23/23

D. @a$ett #I, Bloo/. Buku ajar !*tolo!. 12t e+. Jakarta"E>H 2002..&29-49

9. loane E. Anato/! +an %!*!olo! untuk pe/ula. Jakarta" 8ener!t Buku e+okteran E>,

10. 8ut C +an 8a*t. C. ootta, atla* anato/! /anu*!a, e+.2 j!l!+ 1. Jakarta" 8ener!t Buku

e+okteran E>H 2006. .92-115.

11. Iat! II, !n+anen , a*!/ . Buku ajar anato/!" Traktu* #!e*t!u* e+.2.Jakarta"

Ba!an Anato/! @akulta* e+okteran Un!er*!ta* r!+a IaanaH 2010. .29-45.

12. >una$!ja3a @A, arta$!una E. 8enuntun prakt!ku/ ku/pulan %oto /!kro*kop!k 

!*tolo!. Jakarta" 8ener!t Un!er*!ta* Tr!*akt!H 2009. .102-1=.

1=. er$oo+ ;. @!*!olo! /anu*!a" +ar! *el ke *!*te/. 6t e+. Jakarta"E>H2011..=D&-40=

14. >anon I @. Buku ajar %!*!olo! ke+okteran. 20t e+. Jakarta" E>H 200=..450-D9

23