DE VLAAMSE BINNENVAART IN BEELD – DECEMBER 2013 – WWW.BINNENVAART.BE

CIJFERSMET VAART

trim

estri

eel |

P91

1147

| A

fgift

ekan

toor

: Gen

t x |

PB

num

mer

BC3

1383

VERVOERD IN 2012

69.257.965TON

Beste lezer,Het fileprobleem vormt een bijzonder zware be­lasting voor de Belgische economie. De Raad van de Europese Unie raamt deze last op ruim 7 miljard euro, wat neerkomt op niet minder dan 2 % van het bbp. De kost voor onze economie is daarmee een van de hoogste in Europa, een weinig benijdenswaardige positie. Deze belang­rijke bedreiging voor de Belgische competitivi­teit bevestigt ondubbelzinnig het belang van investeren in duurzaam transport. Met deze pu­blicatie willen we alvast een accuraat overzicht bieden van de binnenvaart in Vlaanderen. Hoe zit onze kleine sector in elkaar? En welke rol kan hij spelen om de alsmaar strakkere mobiliteits­knoop te ontwarren?

Veel leesplezier

Promotie Binnenvaart Vlaanderen, vzw

Het Europese vaarwegennet telt maar liefst 51.700 kilometer aan kanalen, rivieren en meren. Daarvan is ongeveer 20.000 kilometer voorname­lijk geconcentreerd in België, Neder­land, Frankrijk, Duitsland en Oostenrijk. Door ons fijnmazige vaarwegennetwerk

kun je met de binnenvaart bijna alle gro­te industriële gebieden in West­Europa bereiken, net als vele gebieden langs kleinere vaarwegen.

Het Vlaamse waterwegennet is bijna 1.400 kilometer lang, waarvan 1.076 kilo­

02/ Welke schepen varen er in Vlaanderen?

inhoud

SCHEEPSTYPES EN CAPACITEIT

AANTAL BELGISCHE SCHEPEN

D.E.K. (DORTMUND-EMS-KANAAL)­  U.N. Norm: Gustav Koenigs L 67­80 × B 8,20 × D 2,50 m

­  Laadvermogen 968 ton of 28 TEU

KEMPENAAR­  Oorspronkelijk gebouwd voor de vaart op de Kempische kanalen in Zuid­Nederland en België

­  L 50 × B 6,60 × D 2,50 m­  Laadvermogen 600 ton of 20 TEU

Voor bijna elk type vracht, voor grote en kleine waterwegen, zijn er schepen op de markt.

SPITS­  Afgestemd op de smalle vaarwegen en kleine sluizen in Frankrijk

­  L 38,70 × B 5,05 × D 2,20 m­  Laadvermogen 350 ton

1.301 binnenvaartuigen capaciteit van 1.839.413 ton

Bron: ITB, 2013

1.000 drogeladingschepen totale capaciteit 1.476.864 ton

gemiddelde tonnage 1.477 ton

= +

209 tankschepen

totale capaciteit359.164 ton

gemiddelde tonnage 1.718 ton

ColofonPBV is een onafhankelijke vzw die de verschillende spelers vertegenwoordigt die betrokken zijn bij het vervoer over de Vlaamse binnenwateren. Het is een van de kerntaken van de vzw PBV om zo veel mogelijk mensen wegwijs te maken in de sector.

Verantwoordelijke uitgeverPromotie Binnenvaart Vlaanderen, Armand Hertzstraat 23, 3500 Hasselt. T 011 23 06 06 – www.binnenvaart.be Realisatie: Jansen & Janssen Creative Content, www.jaja.be – editie december 2013

02 Fijnmazig netwerk

02 Welke schepen varen er in Vlaanderen?

04 Minder, maar grotere schepen

04 Wie staat er aan het roer?

06 Welke goederen op het water?

08 Maatschappelijk belang

11 De toekomst

30 4214

01/ Fijnmazig netwerk

2013 CIJFERS MET VAART 03

DUWKONVOOI­  L tot 190 meter × B 11,40 (enkel konvooi) of 22,80 meter (dubbel konvooi)

­  Laadvermogen tussen de 800 en de 12.000 ton of tussen 576 TEU en 654 TEU

GROOT CONTAINERSCHIP­  L135,00 × B 17,00 × D 3,00 m­  Laadvermogen 470 TEU

GROOT RIJNSCHIP­  Van L 95 × B 11,40 × D 2,70 m tot L 110 × B 11,40 × D 3,50 m

­  Laadvermogen 2.160 ton of 165 TEU

R.H.K. (RIJN-HERNE-KANAAL)­  U.N. Norm: Johan Welker/ Europaschip L 80­85 × B 9,50 × D 2,50 m

­  Laadvermogen 1. 378 ton of 96 TEU

+

92duwboten en –of sleepboten

vermogen49.086 kW

= 10 vrachtwagens van 20 ton 140

250

60

Brussel

Overzicht bevaarbare waterwegen in de EU.

meter geschikt is voor de beroepsvaart. Van die 1.076 kilometer is 53 % geschikt voor de grootste scheepstypes (klasse IV of hoger). Langs de Vlaamse binnenwate­ren liggen ook 12 containerterminals, die het hele Vlaamse binnenland langs het water ontsluiten. (zie p. 11)

tussen

440 en660

04 CIJFERS MET VAART 2013

03/ Minder, maar grotere schepen

04/ Wie staat aan het roer?

2002 2004 2006 2008 2010 2012

aantal 1.272 1.304 1.250 1.157 1.083 1.000

gem ton 1.094 1.122 1.209 1.306 1.416 1.477

0100200300400500600700800900

10001100120013001400150016001700

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

2002 2004 2006 2008 2010 2012

aantal 205 219 216 213 226 209

gem ton 1.188 1.226 1.415 1.579 1.589 1.718

0

500

1000

1500

2000

2002200120001999199819971996 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Bron: RSVZ en ITB, eigen verwerking Bron: RSZ, eigen verwerking

700

750

800

850

900

950

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

1100

1200

1300

1400

1500

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Zowel drogeladingschepen als tankschepen worden alsmaar groter.

In 2012 waren in de binnenvaart 1.539 zelfstandige ondernemers en 770 loontrekkenden actief.

aantal schepen

aantal schepen

gemiddelde tonnage

gemiddelde tonnage

Bron: ITB, 2013

EVOLUTIE DROGELADINGSCHEPEN (B)

AANTAL ZELFSTANDIGE BINNENVAARTONDERNEMERS (B) AANTAL LOONTREKKENDEN IN DE BINNENVAART (B)

EVOLUTIE TANKSCHEPEN (B)

2013 CIJFERS MET VAART 05

47

75

110

139

172

240 238

223

155

140

18 / - 25 25 / - 30 30 / - 35 35 / - 40 40 / - 45 45 / - 50 50 / - 55 55 / - 60 60 / - 65 65+ jaar

De grootste groep varende ondernemers zijn 45­plussers.

De sector heeft nood aan meer startende matrozen én aan werknemers die doorgroeien (door patenten te behalen.)

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 totaal

Praktijk examensmatroos

•••83 109 145 91 111 88 25 652

VaarbewijsA+B

4 16 25 18 26 59 18 166Rijnpatent

(nieuw)

26 22 46 36 26 29 14 199Rijnpatent

(uitbreiding)

52 44 32 36 38 31 15 248

tot midden 2013

Bron: FOD Mobiliteit en Vervoer

OPVOLGING EN INSTROOM (AANTAL MET SUCCES AFGELEGDE EXAMENS / BEHAALDE PATENTEN) (B)

LEEFTIJD ZELFSTANDIGE BINNENVAARTONDERNEMERS (B)

Bron: RSVZ, eigen verwerking

06 CIJFERS MET VAART 2013

05/ Welke goederen op het water?

1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012

TEU 75.138 162.500 247.003 403.951 466.440 507.769 496.703 527.311

1998 1999 2000 20022001 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Tussen 1998 en 2012 is het aantal vervoerde goederen, uitgedrukt in tonnage, toegenomen met 31 procent.

Tussen 1998 en 2012 is het aantal vervoerde containers, uitgedrukt in TEU, verzevenvoudigd.

1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012

tonnage 52.802.788 63.296.541 66.671.615 71.472.551 71.508.010 71.481.901 68.597.678 69.257.965

0

100000

200000

300000

400000

50

60

70

80

1998 1999 2000 20022001 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012in

milj

oen

ton

Tussen 1998 en 2012 is het aantal vervoerde goederen, uitgedrukt in ton­kilometer (het vervoer van 1 ton over 1 km), toegenomen met 28 procent.

1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012

1000 tonkm 3.255.865 4.055.725 4.403.775 4.687.790 4.549.983 4.584.290 4.417.009 4.166.960

in m

iljoe

n to

nkm

in TE

U

3000

3500

4000

4500

5000

1998 1999 2000 20022001 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Bron: PBV

Bron: PBV

Bron: PBV

EVOLUTIE TONNAGE (VL)

EVOLUTIE TONKM (VL)

EVOLUTIE CONTAINERTERMINALS (VL)

+31%

+28%

×7

2013 CIJFERS MET VAART 07

1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012

lossingen 23.821.685 27.619.159 27.515.141 28.616.844 30.621.953 31.254.942 30.206.974 29.908.459

ladingen 5.409.641 6.405.205 6.522.529 7.294.682 8.617.764 8.778.580 8.801.918 9.425.979

Het toegenomen aantal ladingen en lossingen wijst op het toenemend belang van de binnenvaart voor de Vlaamse industrie.

De grootste categorieën blijven bouw­materialen en petroleumproducten, maar met het containertransport en andere producttypes is de groep ‘overige goederen’ de sterkste groeier.

Het maritiem transport in de Vlaamse havens groeit al een aantal jaar iets harder dan het binnenvaarttransport. In 2012 viel de trafiek in de havens wel terug en bleef de binnenvaart op peil.

0

5

10

15

20

25

30

35

1998 1999 2000 20022001 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012

tonnage 52.802.788 63.296.541 66.671.615 71.472.551 71.508.010 71.481.901 68.597.678 69.257.965

0

50

100

150

200

250

300

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 20122011

in m

iljoe

n to

n

Bron: ITB

Bron: ITB

Bron: PBV

bouwmaterialen

petroleum producten

overige goederen

chemische producten

vaste brandstoffen

ertsen

metaalproducten

landbouwproducten

mest stoffen

voedingswaren

24 %

22 %

16 %

11 %

6 %

5 %

5 %

4 %

4 %

3 %

EVOLUTIE LADINGEN EN LOSSINGEN (VL) VERVOERDE GOEDEREN IN 2012 (B)

MARITIEM EN BINNENVAARTVERVOER IN DE VLAAMSE HAVENS

in m

iljoe

n to

n

08 CIJFERS MET VAART 2013

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

80

90

100

110

120

130

140

150

160

06/ Maatschappelijk belang

Duitsland en Nederland vervoeren de meeste goederen per kilometer bevaarbare waterweg. De Rijn is en blijft de belangrijkste binnenvaart verkeersas in Europa.

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

2004 2005 2006 20082007 2009 20112010

Frankrijk

binnenvaart

De binnenvaart herstelt beter dan de andere modi van de krimp in het goederenvervoer door de economische crisis.

in m

iljoe

n to

nkm

proc

ent

GOEDEREN PER KM WATERWEG

EVOLUTIE GOEDERENVERVOER (B)

Bron: EC, DG MOVE, European Commission Transport and   Mobility: Statistical pocketbook 2013

Duitsland

Nederland

weg

totaal

België

EU­15

spoor

0

20

40

60

80

100

2000

12,78

12,01

75,21

11,32

12,23

76,45

2001

11,08

12,25

76,67

2002

10,92

12,33

76,75

2003

11,08

12,09

76,83

2004

11,25

11,85

76,90

2005

11,02

11,45

77,53

2006

10,63

10,33

79,04

2007

10,93

10,71

78,36

2008

9,50

11,53

78,97

2010

10,26

12,49

77,25

2011

8,88

9,87

81,25

2009

Het modaal aandeel van binnenvaart is in 2011 met 26,5 procent gestegen ten opzichte van het crisisjaar 2009.

proc

ent

MODAL SPLIT (B)

Bronnen: EC, DG MOVE, European Commission Transport and Mobility: Statistical pocketbook 2013 en FOD Mobiliteit en Vervoer: evolutie van het goederenvervoer in België (2011).

Bronnen: EC, DG MOVE, European Commission Transport and Mobility: Statistical pocketbook 2013 en FOD Mobiliteit en Vervoer: evolutie van het goederenvervoer in België (2011)

spoor

binnenvaart

weg

2013 CIJFERS MET VAART 09

Linksonder ziet u hoeveel CO2 elke vervoers­modus uitstoot als percentage van de totale uitstoot in België. De CO2­uitstoot van alle

spoor

0,07 % 14,88 %

weg

0,12 %

ander transport

2,69 %

luchtvaart zeevaart

13,30 %0,31 %

binnenvaart

TOTAAL TRANSPORT 31,37 %

De binnenvaart wentelt bijna geen milieu­ en congestiekosten af op de maatschappij.

De externe kosten in deze tabel omvatten enkel

de directe milieukosten en congestiekosten.

De belastingen omvatten verkeersbelasting, met

accijnsrecht gelijkgestelde belasting, inschrijvingstaks,

belasting op de inverkeer stelling, Eurovignet, sociale

bijdrage op de bedrijfswagens, accijnzen geheven op

minerale oliën en de invoer ervan, ...

-2

0

2

4

6

8

10

weg spits weg dal spoor binnenvaart

belasting

externe kost

€ 1,60 € 1,60

€ 0,00

€ 8,94

€ 1,99

€ -0,30 € 0,12€ 0,40

Bron: European Commission Transport and Mobility: Statistical pocketbook 2013, cijfers 2010 Bron: Federaal Planbureau, 2012

in €

/100

tonk

m

BELASTING TEGENOVER EXTERNE KOST

MINDER LUCHTVERVUILING

Bron: Federaal Planbureau, Planning Paper 107, cijfers 2005

transportmodi samen bedraagt 31,37 % van de totale uitstoot in België.Rechtsonder: Per gepresteerde tonkilometer

27,5 g/tonkm

74,6 g/tonkm

(het vervoer van 1 ton over 1 kilometer) is de uitstoot van de binnenvaart twee derden minder dan die van het wegvervoer.

UITSTOOT PER TONKM

Klasse I 300T

Klasse II 600T

Om zo veel mogelijk Vlaamse bedrijven gebruik te laten maken van de waterweg, zijn tussen 1998 en 2012 via publiek­private samen­werking 98 kades en 13 containerterminals gebouwd.

1

2

64

8

31013

14

5

7

12

9

SLIMME INFRASTRUCTUUR

PPS-LAAD- EN LOSINSTALLATIES & BINNENVAARTCONTAINERTERMINALS IN VLAANDEREN

1 AVTC 2 Batop 3 BLC (Groep Gheys) 4 ESG (Euro Shoe Group) 5 GCT (Gosselin

Container Terminal) 6 Haven Genk 7 TCT Belgium 8 BCTN Meerhout 9 Van Moer Stevedoring 10 BCT (Beverdonk

Container Terminal) 11 River Terminal Wielsbeke

12 Manuport Container Terminal

13 Ghent Container Terminal 14 Port Connect nv

BINNENVAARTCONTAINERTERMINALS

ContainersVloeibare producten BulkStukgoedAfvalOndeelbare stukken

AangevraagdIn bedrijf

PPS-LAAD- EN LOSINSTALLATIES

Klasse III 1350T

Klasse IV 2000T

Klasse V > 2000T

Verbod door te varen Sluis

11

10 CIJFERS MET VAART 2013

2030

07/ De toekomstBij ongewijzigd beleid nemen de nu al aanzienlijke milieu­ en congestiekosten tegen 2030 drastisch toe.

2008

2008 2030

Bron: Federaal Planbureau, 2012

+68 %VERWACHTE TRANSPORTGROEI

GEMIDDELDE SNELHEID OVER HET VOLLEDIGE BELGISCHE WEGENNET

3827

7361

De Vlaamse overheid investeerde sinds 1998 via een publiek­privaat samenwerkingsprogramma in de bouw van kaaimuren.

• 6.701.925 vermeden vracht wagen ritten (1998­2012)

• 974.117 vermeden vracht wagen ritten in 2012

• 768.903.668,08 vermeden tonkilometer over de weg in 2012

• 32.350.228 euro vermeden marginale externe kosten2 in 20123

1 tot eind 20122 Marginale externe kosten zijn extra kosten die een bijkomende

weggebruiker veroorzaakt voor de maatschappij, bv. door extra files te creëren.

Kost: 74.000.000 euro1

82.667.190 euro vermeden marginale externe kosten4

RESULTAAT 2030

ROI OVERHEIDSMAATREGEL

Bron: Federaal Planbureau en Commissie Kaaimuren, eigen verwerking3 Berekend o.b.v. de marginale externe kost van 2008.4 Uitgedrukt in euro uit 2008, uitgaande van de door

het Federaal Planbureau voorspelde externe kost in 2030, en uitgaande van een status quo van het aantal vermeden tonkm.

+12 %BROEIKASGAS-EMISSIES DOOR ALLE TRANSPORT IN BELGIË

2008

2030

BELGIË

tijdens spitsuren

tijdens daluren

km/u

km/u

2013 CIJFERS MET VAART 11

-11 km/u

-12 km/u

1.839.413 ton

TOTALE CAPACITEIT VLOOT

Armand Hertzstraat 23 – 3500 Hasselt

T +32 (0)11 23 06 06 – F +32 (0)11 23 06 09

www.binnenvaart.be

Ontdek alles over het goederentransport via de Vlaamse binnenwateren. Hier staat de sector vandaag, klaar voor de uitdagingen van morgen!

Binnenvaart in 7 cijfers

27,5 g/tkmCO2-UITSTOOT

€ 0,40/100 tonkm

EXTERNE KOST

1.539 ZELFSTANDIGE ONDERNEMERS EN 770 LOONTREKKENDEN

PER JAAR4.166.960.000tonkm

1.301BINNENVAARTUIGEN

12,49 %VAN HET GOEDERENVERVOER GAAT OVER WATER