Bijlage raadsvoorstel bestuurlijke toekomst Vianen

18
CONCEPT 1 Bijlage 1 Ambities, opgaven en uitdagingen Ambities, opgaven en uitdagingen zijn van belang bij een strategische verkenning op de bestuurlijke toekomst. Het is namelijk deze ambities, opgaven en uitdagingen die Vianen, ongeacht de bestuurlijke constructie, wil realiseren. Het bestuurlijke en ambtelijke model kan de realisatie wel ondersteunen. De ambities, opgaven en uitdagingen zijn gebaseerd op de toekomstvisie 2025 en twee separate sessies met respectievelijk het college en het MT. 1. Ambities; strategische toekomstvisie 2025 De gemeente Vianen heeft in 2013 de strategische toekomstvisie Vianen 2025 opgesteld. Deze is door de gemeenteraad unaniem vastgesteld. In de toekomstvisie wordt het huidige Vianen (2012) beschreven en worden de ambities voor 2025 geschetst. De ambities hangen aan het profiel van de gemeente en worden gefaciliteerd vanuit een aantal ondersteunende mechanismen. Het profiel van Vianen is dat van een waterrijke en groene gemeente met veel historie, liggend in het hart van Nederland. Vanuit dit profiel volgende de volgende ambities en mechanismen: Ambities.

Transcript of Bijlage raadsvoorstel bestuurlijke toekomst Vianen

CONCEPT

1

Bijlage 1 – Ambities, opgaven en uitdagingen

Ambities, opgaven en uitdagingen zijn van belang bij een strategische verkenning op de bestuurlijke

toekomst. Het is namelijk deze ambities, opgaven en uitdagingen die Vianen, ongeacht de

bestuurlijke constructie, wil realiseren. Het bestuurlijke en ambtelijke model kan de realisatie wel

ondersteunen.

De ambities, opgaven en uitdagingen zijn gebaseerd op de toekomstvisie 2025 en twee separate

sessies met respectievelijk het college en het MT.

1. Ambities; strategische toekomstvisie 2025

De gemeente Vianen heeft in 2013 de strategische toekomstvisie Vianen 2025 opgesteld. Deze is

door de gemeenteraad unaniem vastgesteld. In de toekomstvisie wordt het huidige Vianen (2012)

beschreven en worden de ambities voor 2025 geschetst. De ambities hangen aan het profiel van de

gemeente en worden gefaciliteerd vanuit een aantal ondersteunende mechanismen. Het profiel van

Vianen is dat van een waterrijke en groene gemeente met veel historie, liggend in het hart van

Nederland. Vanuit dit profiel volgende de volgende ambities en mechanismen:

Ambities.

CONCEPT

2

Figuur ambities gemeente Vianen (bron: toekomstvisie Vianen 2025, 2013)

1. Wonen

Voor de inwoners van de woonkernen Everdingen, Hagestein, Vianen en Zijderveld staat wonen

centraal. Prettig wonen met een adequaat basisvoorzieningenniveau. Voor jong en oud. Nu en

in de toekomst. Ook vanuit trends en ontwikkelingen wordt deze keuze sterk onderstreept. Er is

veel werk aan de winkel om het huizenaanbod beter in overeenstemming te brengen met de

sterk veranderende opbouw van de bevolking. Niet het aantrekken van hoge inkomens staat

centraal, maar een woningaanbod dat recht doet aan de (toekomstige) samenstelling van de

bevolking. Ook is er krachtig beleid nodig om de gewenste lichte groei van de bevolking - nodig

voor een vitale gemeenschap - met de verdunning van de huishoudens te accommoderen.

2. Historische en Landschappelijke waarde

De gemeente Vianen wordt door de gemeenschap geroemd om haar historische en

landschappelijke waarde. De gemeente is een prachtige combinatie van rust, groen en historie.

Niet alleen gevoelsmatig, maar ook feitelijk. De ligging aan de Lek, het grote aantal

monumenten, de bijzondere landschappelijke en cultuurhistorische omgeving. De Viaanse

gemeenschap vindt dat de gemeente er voor moet kiezen om de kwaliteit van het gebied en de

stad te behouden, te versterken en beter te benutten. Het gaat om het behouden, versterken en

beter benutten van de kwaliteit van het gebied en de stad. De vele monumenten en de

bijzondere landschappelijke en cultuurhistorische omgeving vormen daarin de kern.

3. Vitaliteit en dynamiek

Een derde hoofdkeuze is dynamiek en vitaliteit. Het gaat hier onder meer om het faciliteren van

het ondernemende karakter van de inwoners, het dynamiseren van het centrum van Vianen en

het leefbaar en vitaal houden van de dorpen. Maatschappelijke trends als internetwinkelen,

vergrijzing en ontgroening onderstrepen de noodzaak van deze keuze.

Ondersteunende mechanismen

CONCEPT

3

Toerisme

Toerisme is een druk bevochten markt. Een markt die desondanks crisisproof blijkt te zijn. De

centrale ligging en goede bereikbaarheid maken de gemeente Vianen met haar historische en

landschappelijke kwaliteiten en haar ligging aan waterwegen bij uitstek geschikt voor wandelen,

fietsen en watersport. De toeristen die daarmee kunnen worden aangetrokken hebben een

positieve invloed op de drie hoofdkeuzes beleid. Voorzieningen als de middenstand en horeca

zijn gebaat bij vergroting van de klandizie. Toerisme kan helpen deze voorzieningen, die ook

van belang zijn voor een prettig woonklimaat, in stand te houden of zelfs te laten floreren.

Toerisme kan de historische en landschappelijke kwaliteiten een extra impuls geven en zo een

belangrijke bijdrage leveren aan het versterken van de vitaliteit en dynamiek van de gemeente,

waardoor ook het woongenot toeneemt.

Economie

Een vitale gemeenschap is gebaat bij een goede werkgelegenheid, zowel in het midden- en

kleinbedrijf als in het grotere bedrijfsleven. Het belangrijkste doel is dan ook het vasthouden en

koesteren van de huidige werkgelegenheid en het creëren van extra werkgelegenheid door het

samenbrengen van overheid, onderzoek, onderwijs en bedrijfsleven om te komen tot nieuwe

initiatieven die leiden tot meer arbeidsplaatsen, vitaliteit en dynamiek.

2. Opgaven (landelijk, regionaal en gemeentelijk)

Het openbaar bestuur in Nederland bevindt zich in een fase waar grote veranderingen aanstaande

zijn. Grote transities, andere verhoudingen tussen overheid en gemeenschap, omvangrijke

bezuinigingen. Deze opgaven komen, los van welke keuze Vianen maakt. Landelijk

De landelijke uitdagingen zijn legio. We lichten er de belangrijkste uit:

A. Opnieuw uitvinden rol overheid (alle lagen) in maatschappij

De overheid staat voor de uitdagende rol om betekenis en invulling te blijven geven aan

haar rol in de maatschappij. De maatschappij verandert. Er is sprake van trends als

versnelling, toenemende complexiteit, afnemend vertrouwen, toenemende behoefte aan

transparantie en toenemende roep om integraliteit. Praktische uitingen van deze opgave zijn

de wildgroei aan publiek-private samenwerkingsverbanden, de triple-helix-organisaties, de

participatiemaatschappij, de overheid als regisseur en de eigen-kracht gedachte. Allemaal

uitingen waarin opnieuw betekenis en invulling wordt gegeven aan de rol van de overheid bij

het oplossen van maatschappelijke vraagstukken.

B. Welke taak bij welke overheid?

De inrichting van ‘het huis van Thorbecke (1848)’ bepaalt in ons land in grote mate welke

taken op welk niveau worden uitgeoefend. Recent is de overheid in toenemende mate grote

verantwoordelijkheden (en bijbehorende budgetten) aan het heen en weer schuiven tussen

lagen in het huis van Thorbecke. De 3D’s zijn daar het beste voorbeeld van. Maar ook de

voorgestelde fusie van provincies, de aankomende introductie van de omgevingswet en de

opschaling van gemeenten passen binnen deze opgave.

CONCEPT

4

C. Versterken economie

De Nederlandse economie heeft het moeilijk. Terwijl landen om ons heen de weg naar

boven lijken te vinden, blijft de Nederlandse economie haperen. De overheid is op alle

lagen zoekende naar effectieve manieren om de economie te stimuleren. Het gaat om

innovativiteit, de koppeling met onderwijs en wetenschap. Tegelijkertijd gaat het ook om

weer lokaal produceren en om het toespitsen op een aantal kansrijke sectoren.

D. Bezuinigen en betaalbaar houden

Als gevolg van de haperende economie moet de overheid al jaren op rij met minder

middelen dezelfde publieke taken vervullen. Dit leidt tot bezuinigingsoperatie op

bezuinigingsoperatie. De bezuinigingen raken beleidsinhoudelijke velden maar ook in sterke

mate de organisatie van de overheid. Tot 2018 moet alleen al 7,1 miljard euro bespaard

worden op de organisatie van de overheid. Tegelijkertijd blijken veel taken ingewikkeld en

complex en is versimpeling moeilijk of soms zelfs onmogelijk. De introductie van shared

service centra en bundeling van kennis en informatie (bijv. de basisadministraties) moet

leiden tot versimpeling. Recente discussies over bijvoorbeeld het toeslagen-stelsel laten

zien dat bepaalde uitvoeringsterreinen dusdanig complex zijn dat versimpeling (en daarmee

bezuiniging) niet op korte termijn te realiseren is.

Regionaal

A. Goede afstemming woningmarkt

De regio Vianen (noord en zuid) zullen in de komende jaren een substantiële uitdaging

hebben in het afstemming van het aanbod op de woningmarkt op de behoefte. Vergrijzing,

verdunning van huishoudens (omvang huishoudens daalt) en ontgroening of juist

vergroening leiden tot wijzigende behoeften. Ook verandering in de zorg (langer thuis

wonen voor ouderen/zieken) leidt tot grote verschuivingen in behoeften. Gemeenten zullen

in onderlinge coördinatie en met een overkoepelende visie de woningmarkt tegemoet

moeten treden.

B. Gezamenlijk oppakken 3D’s (of 4D’s)

Veel van de taken op het vlak van de 3D’s worden lokaal uitgevoerd (WMO) maar hebben

ook regionale vraagstukken (gezamenlijk benaderen aanbieders, inkoop, etc.). Voor de

gemeente Vianen geldt dat voor de drie transities het uitgangspunt is lokaal wat kan en

regionaal wat moet. Veel van de taken bij jeugdzorg en Wmo worden lokaal uitgevoerd

maar hebben ook regionale vraagstukken ( gezamenlijk benaderen aanbieders,

specialisatie, kosten, inkoop, etc.). Ook voor de participatiewet geldt vanwege het regionale

karakter van de arbeidsmarkt en kosten/omvang een regionale oriëntatie. Het is een

vraagstuk om als gemeenten gezamenlijk op adequate wijze vorm te geven aan deze

opgave

C. Gezamenlijk versterken mobiliteit, economie en toerisme

De werkgelegenheid (essentieel voor vitaliteit) en de economie lopen in de regio Vianen

e.o. terug. Ook het gemiddeld inkomen per huishouden daalt. Het is voor één gemeente

onmogelijk om deze trend te keren. Maar als regio gezamenlijk zijn er kansen voor het

aantrekken van meer werkgelegenheid door zinvolle en gerichte investeringen in mobiliteit

(bereikbaarheid/ontsluiting) en economie.

CONCEPT

5

Vianen

A. Het verder uitbouwen van (eigen) kracht van burgers

Het college ziet als belangrijkste opgave voor de gemeente Vianen het verder uitbouwen en

aanboren van de (eigen) kracht van haar inwoners. Door ontwikkelingen van rijkswege en

maatschappelijke ontwikkelingen kan de gemeente steeds minder taken direct uitvoeren.

Inwoners worden meer aangesproken op de eigen mogelijkheden om vraagstukken op te

lossen. Zo voegen ze waarde toe aan hun eigen leven en aan de samenleving. Deze

opgave komt neer op de concrete invulling en lading van het begrip

participatiemaatschappij. Daar komt bij dat het oude concept ‘verzorgingsstaat’ niet meer

van toepassing is.

B. Vergrijzing en ontgroening

De gemeente Vianen staat voor de uitdaging om succesvol om te gaan met de effecten van

vergrijzing. Op basis van de prognoses (zie hfst. 2) zal Vianen weinig te maken krijgen met

ontgroening. Maar de vergrijzing brengt gevolgen mee voor zorg, economie, wonen,

voorzieningen en vitaliteit.

C. Betaalbaarheid borgen

Een andere opgave voor de gemeente Vianen is om de gemeentelijke overheid betaalbaar

te houden. Als gevolg van meer taken, een beperkte schaal en teruglopende budgetten is

het een belangrijke opgave om te komen tot structureel houdbare financiën. De 3D’s en de

financiële risico’s die daarbij horen (budgetoverschrijding, leegeten reserves, open-einde-

regelingen, niet zelf invloed op aantallen) maken deze opgave nog acuter.

D. 4D’s

De implementatie van de 4D’s, zoals de gemeente Vianen ze ziet (3D’s met passend

onderwijs), is de grootste beleidsmatige opgave waar de gemeente voor staat. Tegelijk is

het een grote organisatorische opgave. Ook in financiële zin is de operatie substantieel.

E. Behouden en versterken kwaliteit van dienstverlening

In het licht van bovenstaande opgaven staat de gemeente ook voor de uitdaging om de

kwaliteit van haar dienstverlening te behouden en op terreinen te versterken. Met name de

e-dienstverlening en bijbehorende ontwikkelingen (eerste overheid, eerste loket,

Antwoord©) zijn voor de gemeente Vianen een forse opgave.

F. Draagvlak houden voor verandering

In een veranderende maatschappij met een andere overheid is het van belang draagvlak te

houden onder de inwoners. Zeker als de veranderingen elkaar steeds sneller opvolgen is de

legitimiteit van de overheid een belangrijk onderwerp. De gemeente Vianen ziet dit als

specifieke opgave.

3. Uitdagingen

In het realiseren van de ambities en het vinden van een passend antwoord bij de opgaven kunnen

barrières of blokkades bestaan of zwaktes zichtbaar worden. Het zijn de uitdagingen die deze

zorgpunten omzetten naar actiegerichtheid. Deze uitdagingen staan hieronder benoemd. Ze zijn

maatschappelijk en organisatorisch van aard.

CONCEPT

6

A. Langdurig binden van burgers

Een belangrijke uitdaging is dat, om burgers meer in de (eigen) kracht te zetten, ze

verbinding met de gemeente en gemeenschap moeten voelen. Dit is nu nog onvoldoende

het geval en het is een uitdaging om die verbinding te realiseren en te behouden.

B. Structureel betaalbaar houden

Gezien de budgettaire druk en de verwachtingen voor de toekomst (eerder minder dan

meer) is het een uitdaging om naar een structureel betaalbare organisatie te groeien. Dit

heeft ook alles te maken met investeringen. Investeren is nodig om te groeien en kwaliteit te

winnen, maar er is weinig tot geen geld voor investeringsprogramma’s.

C. De regionale positie van de gemeente

Het behouden en versterken van de regionale positie van de gemeente is een

aandachtspunt. Steeds meer taken en beslissingen spelen in de regionale arena. Daar een

krachtige bijdrage aan leveren en invloed uitoefenen is voor een gemeente met de omvang

van Vianen niet vanzelfsprekend. Daarbij hoort een versterking van de effectieve

belangenbeharting. In een bestuursomgeving met vele schalen moet effectief en snel

geschakeld kunnen worden.

D. Algehele ontwikkeling kwaliteit organisatie nog 5 jaar houdbaar

De gemeente staat voor substantiële ambities en opgaven. Het is een uitdaging die aan te

gaan met de huidige kwaliteit van de organisatie. Door beperkte omvang is er simpelweg

een grens aan de kwaliteit en capaciteit van de gemeentelijke organisatie. Het gaat dan ook

om flexibiliteit van de organisatie en om competenties van bestuur en ambtenaren.

E. Ontschotten

Om een betaalbare overheid te blijven en de risico’s te beperken is verstandig ontschotten

noodzakelijk. De uitdaging daarin is om opgaven (ruimtelijk, maatschappelijk) met elkaar te

verbinden en vraagstukken integraal te benaderen.

4. Optelsom van ambities, opgaven en uitdagingen

De ambities (toekomstvisie 2025) hebben een sterk maatschappelijke en plaatselijke oriëntatie. Ook

zijn de ambities logischerwijs krachtig verbonden met de autonome beleidsruimte van de gemeente.

De opgaven gaan veelal in directe of indirecte zin verbonden aan majeure systeemwijzigingen. Zij

zijn ingegeven vanuit wettelijke taken en hebben een landelijk karakter, die plaatselijke vertaald

moet worden.

De uitdagingen zijn verbonden aan onvoldoende vermogen van de belangrijkste spelers binnen een

gemeenschap om de toekomstige ambities en opgaven het hoofd te bieden.

Geconstateerd kan ook worden dat het totaal van ambities, opgaven en uitdagingen een maat te

groot lijkt voor een ambtenarenapparaat met de omvang en het kwaliteitsniveau van Vianen. De

basisoptie om te beschouwen lijkt dan ook bestuurlijke zelfstandigheid met samenwerking op

ambtelijk niveau.

CONCEPT

7

De zwaarte van de combinatie aan ambities, opgaven en uitdagingen maakt dat het voor de

gemeente Vianen passend om op dit moment te kijken naar haar bestuurlijke toekomst. De vraag

daarbij is welke bestuurlijke toekomst de gemeente Vianen het beste in staat stelt om haar ambities,

opgaven en uitdagingen te realiseren.

CONCEPT

8

Bijlage 2 – 3 opties voor versterking

Inleiding

Het versterken van de bestuurskracht van de gemeente Vianen kan op verschillende manier, er is

niet één succesrecept voor de bestuurlijke toekomst. Wel is het belangrijk om de juiste keuze te

maken tussen de opties. De juiste keuze hangt af van specifieke prioriteiten, bestaande relaties en

persoonlijke inkleuring die alleen de Vianezen zelf kunnen geven. Hieronder werken we de drie

meest prominente opties iets verder uit en brengen ze in relatie tot de opgaven, ambities en

uitdagingen.

1. Bestuurlijke zelfstandigheid, regie en samenwerking

In dit scenario kiest de gemeente Vianen er voor de komende 15 a 20 jaar zelfstandig te blijven. In

die periode zal de mate waarin Vianen samenwerkt met buurgemeenten behoorlijk intensiveren. Het

bestuur blijft ‘dicht’ bij de bevolking (kracht) maar heeft het in de regio steeds meer als uitdaging om

zich staande te houden. De gemeenten in het noorden groeien door en ook in het zuiden verandert

de bestuurlijke organisatie.

Een keuze voor dit scenario zal zowel voor de bestuurlijke als de ambtelijke organisatie substantiële

consequenties hebben. Bestuurders zullen heel veel in de regio moeten zijn, moeten netwerken en

moeten schakelen om de bestuurlijke kracht van de gemeente Vianen op orde te houden. Ambtelijk

gezien echter moet er nog meer veranderen. Veel taken zullen voor Vianen te groot worden.

Daardoor worden taken of uitbesteed, of worden ze uitgevoerd door samenwerkingsorganisaties. In

beide gevallen zal de ambtelijke organisatie het bestuur moeten helpen om grip te houden op

uitvoering en realisatie van doelstellingen.

2. Herindeling op het noorden

De gemeente Vianen kiest voor een bestuurlijke toekomst van samenwerking en samenvoeging met

de noordelijke gemeenten: IJsselstein, Lopik, Nieuwegein en eventueel Houten. Er zijn diverse

samenstellingen mogelijk, maar uitgaande van in elk geval een combinatie met Nieuwegein komt dit

scenario op een toekomstige gemeente van ruim 80.000 inwoners. Dit betekent een forse

versterking van de kracht in de regio en de omvang van de organisatie. De tabel hieronder toont de

effecten van eventuele verdere uitbreiding met IJsselstein, Lopik en zelfs Houten. Deze gemeenten

zouden gezamenlijk 180.000 inwoners hebben en daarmee ook naar de stad Utrecht toe een

‘formidabele’ partner zijn. Het Lekstroomgebied vormt in die zin de 10e gemeente van Nederland.

CONCEPT

9

inwoners cumulatief

Vianen 19670 19670

Nieuwegein 60895 80565

IJsselstein 34254 114819

Lopik 13992 128811

Houten 48429 177240

Tabel toont aantal inwoners en cumulatief (bron: CBS, 2013)

Ook qua omvang van de begroting betekent een oriëntatie op het noorden voor de gemeente

Vianen al snel een enorme omvangstijging. Samenvoeging met de gemeente Nieuwegein leidt tot

een gezamenlijke begroting die 5 keer zo groot is als die van de gemeente Vianen alleen. In al deze

opties blijft de gemeente Vianen ook na herindeling vallen binnen de provincie Utrecht. Bestuurlijk

betekent het dat Vianen onderdeel wordt van een (veel) grotere gemeente. Na een fusie met

Nieuwegein maakt Vianen 25% van de totale gemeente uit. In het maximale scenario vormt Vianen

ongeveer 10% van de totale gemeente. Een ambtelijke organisatie voor een gemeente van 80.000

inwoners is van een volstrekt ander formaat dan de huidige ambtelijke organisatie die de gemeente

Vianen tot haar beschikking heeft. Het aantal ambtenaren zal naar voorzichtige inschatting met in

elk geval meer dan een factor 4 toenemen.

3. Herindeling op het zuiden

In dit scenario kiest de gemeente Vianen voor een oriëntatie op het zuiden. Samen met tenminste

de gemeenten Zederik en Leerdam vormt de toekomstige gemeente een substantiële gemeente

met ongeveer 55.000 inwoners. Daarmee is de gemeente fors groter dan de gemiddelde

Nederlandse gemeente. Ook de omvang van de begroting stijgt met een factor 3. Samen met de

gemeente Lingewaal komt de nieuwe gemeente aan 65.000 inwoners. In de Utrechtse regio is de

gemeente daarmee een grote buurgemeente geworden, in omvang vergelijkbaar met Nieuwegein.

In de oriëntatie op de regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden is de gemeente een grote gemeente

die een belangrijke centrumfunctie kan vervullen.

Inwoners cumulatief

Vianen 19670 19670

Zederik 13538 33208

Leerdam 20718 53926

Lingewaal 11007 64933

Tabel toont aantal inwoners en cumulatief (bron: CBS, 2013)

De verwachting is dat de omvang van het aantal ambtenaren substantieel zal zijn (voorzichtige

schatting: factor 2,5 voor fusie met Zederik en Leerdam). Daarmee wordt de organisatie robuuster

en minder kwetsbaar. Bestuurlijk zal de grote en krachtige plattelandsgemeente Vijfheerenlanden

met name in de regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden een krachtige speler zijn. Belangrijke vraag

wordt in dit scenario voor welke provincie gekozen gaat worden: de nieuwe gemeente kan niet in

twee of drie provincies tegelijk liggen.

CONCEPT

10

Bijlage 3 – Toetsingskader

1. Komen tot een keuze

Het afwegen van de opties en mogelijkheden is een ingewikkeld vraagstuk. Er zijn veel aspecten en

randvoorwaarden die van belang zijn en er speelt altijd een combinatie van emotionele en rationele

argumenten. Beide zijden, emotie en ratio, zijn van groot belang bij het komen tot een gewogen en

gedragen keuze. We werken hiervoor met een toetsingskader. Het toetsingskader is in feite de

objectiverende meetlat met criteria waarlangs alle opties gelegd worden. Hieronder werken we het

toetsingskader op hoofdlijnen uit.

2. Het toetsingskader

Er zijn twee belangrijke bronnen waaruit criteria voor het toetsingskader naar voren komen. Dit zijn

aan de ene kant de wettelijke en juridische kaders. Het belangrijkste document is hiervoor het

beleidskader herindeling van de minister van BZK. Hierin schetst de minister de voor hem vijf

belangrijkste criteria waarlangs hij een herindelingsvoorstel zal toetsen. Het is goed om als

gemeenten ook in grote mate dezelfde criteria te gebruiken voor toetsing, al was het maar om te

zorgen dat de minister zich kan vinden in de keuze van de gemeenten. Ook de Provincie en de

Tweede Kamer gebruiken deze criteria in hun beoordeling van een mogelijk wetsvoorstel tot

herindeling.

Daarnaast zijn er natuurlijk lokale randvoorwaarden van belang. De gemeente heeft ook een

eigenstandige verantwoordelijkheid om juist die lokaal van belang zijnde criteria en

randvoorwaarden een plek te geven in haar afweging. De mate waarin opties de toekomstige

gemeente in staat stellen om de ambities en opgaven succesvol aan te vliegen is een belangrijk

criterium waarlangs de opties beoordeelt moeten worden.

3. Het toetsingskader op hoofdlijnen

Het toetsingskader is opgebouwd langs de herindelingscriteria uit het beleidskader herindeling van

het ministerie van BZK. Dit kader bestaat uit 5 criteria die dienen als hoofdcriteria in het

toetsingskader Vianen. De volgende pagina biedt een schematische weergave van het

toetsingskader.

CONCEPT

11

1. Draagvlak

Politiek / bestuurlijk Vianen

Ambtelijk Vianen Politiek / bestuurlijk

partners Ambtelijk partners Ministerie BZK Politiek/bestuurlijk

buurgemeenten OR / GO Gemeenschap Vianen

5. Duurzaamheid

is sprake van een duurzame oplossing voor de ambities (2025)

is het aannemelijk dat het een duurzame oplossing is voor de langere termijn (2030 – 2035)

4. Evenwichtige regionale verhoudingen

effecten op regionale verhoudingen

positie ten opzichte van andere gemeenten

Gedeelde en/of samenhangende opgaven en ambities?

relatie van de schaal tot regionale ambities, opgaven en uitdagingen

3. Bestuurskracht

kwalitatief voldoende invulling bestuur mogelijk in relatie tot de ambities, opgaven en uitdagingen

voldoende robuustheid en slagkracht in relatie tot de ambities, opgaven en uitdagingen

solide financiële positie

2. Samenhang / dorps & kernbeleid

aaneengesloten gebied natuurlijke grenzen landschappelijke

verbondenheid culturele verbondenheid sociale samenhang economische oriëntatie

Opties

Figuur toetsingskader voor opties bestuurlijke toekomst Vianen (bron: Berenschot, 2014)

CONCEPT

12

Bijlage 4 – Geconcretiseerde Planning

Strategische verkenning deel 1 - raad in positie brengen op samenwerkingsdossier

Stappen Deadline

1. Inhoudelijk voorbereiden enquête 7-28 april

2. Inhoudelijke voorbereiden bijeenkomsten 7-28 april

3. Raadsvergadering offerte Berenschot 22 april

4. Eerste inhoudelijke afstemming + planning participatietraject 25 april

5. Afstemming met team gemeente Vianen (Theo, Fenna en Hans N.) 30 april

6. Afstemming met burgemeester 30 april

7. Opleveren uitnodiging en bijlagen aan Raad t.b.v. Raadsbijeenkomst

13 mei

2 mei

8. Raadbijeenkomst 13 mei

Strategische verkenning deel 2 en 3 – toetsen samenwerkingsopties bij gemeenschap en

intentieverklaring

Stappen Deadline

1. Overleg (online) activiteiten, communicatie en planning, reserveren

zalen voor bijeenkomsten

16 april 13.30 uur

2. Reserveren zalen voor bijeenkomsten in alle kernen plus

doelgroepbijeenkomst

28-29 april

3. Start ontwikkeling communicatiemiddelen 22 april

4. Benaderen Kontakt voor interview burgemeester 28-29 april

5. Plan van aanpak uitzendingen, online streaming,

meepraten/meestemmen en korte impressies per debat.

28-29 april

6. Inleveren tweede algemene stuk voor gemeentepagina Kontakt 30 april

7. Inleveren derde algemene stuk voor gemeentepagina Kontakt 7 mei

8. Communicatiemiddelen gereed:

Tekst en opmaak brief burgemeester

Alles gereed

CONCEPT

13

Input burgemeester voor uitzending 8 mei

Advertentie/persberichten aankondiging. Uitzending 15/5

Advertentie e-debatten en enquête

Affiches + A0 posters en leaflets e debatten en enquete

Content en vormgeving webpagina en FAQ (online 14/5)

Tekst remindermail voor sleutelfiguren gemeenschap

Brief raadsleden waarmee ze zelf mensen uit kunnen

nodigen voor de e debatten en enquête

Uitnodiging voor debat middenstand, ondernemers en

maatschappelijke instellingen

30april/1 mei

9. Overleg uitzending, streaming, online, meepraten/meestemmen 30 april 13.00 – 14.30

10. Uitnodigen voor e-debatten 1 mei

11. Raadsleden mailen brief om mensen in omgeving en partijgenoten uit

te nodigen voor debat en enquête

1 mei

12. Uitnodiging verzenden aan middenstand/ondernemers en

maatschappelijke instellingen e debat

1 mei

13. Informeren en betrekken ambtenaren lunchbijeenkomst 7 mei

14. Brief burgemeester huis aan huis 7 mei

15. Communicatie vooraf uitzending

adv./persbericht uitzending in Kontakt, VHL en AD/UN

Social media: oproep bekijken uitzending (FB, Twitter,

Linked In)

In stadhuis en sportcentrum en informatieborden oproep

uitzending

Verenigingen openbare gebouwen vragen uitzending aan te

zetten

Uitnodigen pers voor e-debatten

7 mei

6/7 mei

6/7 mei

6/7 mei

6/7 mei

16. Webpagina online 6 mei

17. Plaatsen en verspreiden Posters A3 en A0 en leaflets e-debatten en

enquête

6-7 mei

18. (semi)Live uitzending oproep burgemeester. UITNODIGEN PERS? 6- mei 19.30/20.00 uur

19. Film uitzending online te zien via webpagina gemeente, stadhuis,

sportcentrum (schermen) ontdekvianenonline.nl, social media enz.

Na live uitzending 8/5

CONCEPT

14

20. Uitzending gemist? Via social media mensen attent maken op filmpje

burgemeester

9 mei

21. Plaatsing Interview burgemeester in Kontakt 14 mei

22. Adv e-debatten en enquête Kontakt, VHL 7, 14 en 20 mei mei

23. Klankbordgroep raad 20 mei

24. Afstemming met team gemeente Vianen (Theo, Fenna en Hans N.) 21 mei

25. Afstemming met burgemeester 21 mei

26. Social media bijeenkomsten en online uitzending 20 t/m 28 mei

27. Versturen remindermail aan sleutelfiguren gemeente Vianen 14 mei

28. Versturen remindermail bijeenkomst middenstand/ondernemers en

maatschappelijke instellingen

14 mei

29. Bijeenkomsten in Vianen (2), Hagestein, Everdingen en Zijderveld en

maatschappelijke middenveld

Voor de (grote)bedrijven wordt een online sessie georganiseerd

20, 21, 26 en 28 mei, 2 en 4 juni

30. Highlights e debatten (edit) online Dag na debat

31. Resultaten stemkastjes e debatten naar Berenschot 30 mei

32. Enquête 15 mei t/m 29 mei

33. Resultaten enquête naar Berenschot 9-13 juni

34. Opstellen notitie inclusief opstellen intentieverklaring (eenzijdig). 2 juni t/m 13 juni

35. Klankbordgroep raad 10 juni

36. Afstemming met team gemeente Vianen (Theo, Fenna en Hans N.) 4 juni

37. Afstemming met burgemeester 4 juni

38. Aanleveren concept notitie strategische verkenning (deel1 en 2) incl.

voorstel vervolgstappen

13 juni

39. Bespreking concept notitie in DT 14 juni

40. Behandeling concept notitie in B&W 24 juni

41. Opleveren definitieve notitie aan Raad 27 juni

CONCEPT

15

42. Raadsbijeenkomst 10 juli

CONCEPT

16

Bijlage 5 – Concept hoofdstructuur rapportage

1. Inleiding a. Opdracht b. Rol van een strategische verkenning c. Geen dagkoersen en sympathie van het moment maar fundamentele

keuze voor de lange termijn d. leeswijzer

2. Situatieschets Vianen Relevante informatie over Vianen (ligging, cultuur-landschappelijke oriëntatie, onderwijs, werkgelegenheid en (gezondheids)zorg, sport & cultuur, koopstromen omvang, krimp/groei, bevolkingsopbouw, relatie tot omgeving, financiële positie)

3. Ambities, opgaven en uitdagingen a. Ambities; strategische toekomstvisie 2025 b. Opgaven (landelijk, regionaal en gemeentelijk) c. Uitdagingen (landelijk, regionaal en gemeentelijk) d. Optelsom van ambities, opgaven en uitdagingen

betekenis/zwaarte/omvang 4. Bestuurlijk vermogen en ambtelijke robuustheid en slagkracht

a. Relatie tussen ambities, opgaven en uitdagingen en bestuurlijk vermogen en ambtelijke robuustheid en slagkracht

b. Uitlichting bestuurlijk vermogen

Waar gaat bestuurlijk vermogen om?

Relatie tussen omvang gemeente en omvang college en salariëring kwaliteit

c. Uitlichting ambtelijke robuustheid en slagkracht

kwetsbaarheid

kwaliteit

specialisatie

regisseur en adviseur voor college én samenleving versus uitvoering

Indicatie minimale omvang 5. Benodigde versterking bestuurlijke en ambtelijke kracht o.b.v. drie

hoofdvarianten a. Toelichting dat er verschillende wegen naar Rome leiden b. Drie hoofdvarianten, te weten:

Bestuurlijke zelfstandigheid met ambtelijke regie-organisatie en samenwerking op uitvoering

De Noord-variant (samenwerking met IJsselstein, Lopik, Nieuwegein en eventueel Houten)

CONCEPT

17

De Zuid-West-variant (samenwerking met Leerdam, Zederik en eventueel Lingewaal)

6. Toetsingskader a. Eigen verantwoordelijkheid gemeente Vianen b. Vanuit kracht, toekomstgericht, zorgvuldig c. Bij vervolgstappen rol voor provincie(s) en Rijk d. Daarom wettelijke kaders en toetsingskader kabinet als basis e. Noodzaak van toetsing op basis van feiten en opinies f. Toelichting toetsingskader

7. Eerste strategische verkenning a. Stappenplan om te komen tot vaststelling van de koers voor een

bestuurlijke toekomst van Vianen b. Welke van de drie hoofdvarianten zijn –kijkend naar het

toetsingskader- relevant om nader te onderzoeken 8. Noodzakelijke vervolgstappen

a. Voorstel vervolgstappen b. Belang van raadpleging van bevolking c. Rol van de gemeenteraad daarin

Bijlage 1: voorgeschiedenis

Strategische toekomstvisie 2025

Commissie Schutte

Bijlage 2: Bestuurs-juridische en wettelijke context

Toetsingskader BZK

Wet Arhi

Overgang gemeenschappelijke regelingen bij samenwerking herindeling

Gemeentelijke herindelingen en provinciegrenzen

CONCEPT

18

Bijlage 6 – Schema e-debatten

Datum Locatie

20 mei Vianen, De Hoeksteen

21 mei Zijderveld, De Krooshof

26 mei Vianen, hal Stadhuis

28 mei Everdingen, ’t Knooppunt

2 juni Hagestein, De Biezen

4 juni Maatschappelijk middenveld